12/17/21, 10:46 AM Prnjavorčani u Austrougarskoj Vojsci | lpbr-Prnjavor

Prnjavorčani u Austrougarskoj Vojsci

U susret  godišnjice oslobođenja Prnjavora u Velikom ratu

SPISAK POGINULIH, ZAROBLJENIH I NESTALIH AUSTROUGARSKIH

VOJNIKA SA PODRUČJA PRNJAVORSKOG SREZA

U izdanju štampe Grafika iz Devente, objavljena je 2020. godine, knjiga Veroljuba

Maletića iz Srpca: SPISAK POGINULIH, ZAROBLJENIH I NESTALIH
AUSTROUGARSKIH VOJNIKA SA PODRUČJA PRNJAVORSKOG SREZA

Derventa 2020.

Iz uvoda knjige:

Prošao je vijek od Velikog rata, ili kako su ga kasnije prozvali 1. svjetskog rata, prošlo je i obilježavanje stogodišnjice
početka i završetka rata, a jedan veliki broj ljudi skoro da nije ni pomenut, a kamo li da je dobio mjesto koje mu pripada u
istoriji. Istorijske prilike sa početka dvadesetog vijeka uslovile su da se na suprostavljenim stranama u Velikom ratu nađu
pripadnici jednog naroda – Srbi iz Kraljevine Srbije i Srbi iz Bosne i Hercegovine, koja je bila pod okupacijom Austro-
Ugarske monarhije. Ne ulazeći u detalje nametnutih podjela, cilj ove monografije je da od zaborava otme imena naših
predaka koji su vršili svoju vojničku dužnost,

po naredbi vlasti države čiji su podanici bili.

Ovde su obuhvaćeni samo oni koji su u tom ratu, kao pripadnici austrougarske vojske, poginuli, nestali ili bili zarobljeni.
Neki od ljudi koji se nalaze na ovom spisku, kasnije su iz zarobljeništva upućeni na solunski front u sastav Srpske vojske.

Svakako da je broj onih koji su učestvovali u ratu, bili ranjavani, ali preživjeli i vratili se kući, neuporedivo veći. Sigurno je
da ima još dosta onih koji su stradali u ratu, ali ne nalaze se na spisku. Razlog tome je što su mnogi mobilisani i odmah
poslani na neki od frontova, a arhiva tih ratnih jedinica nije sačuvana, tako da nisu poznati ni gubici koje su te jedinice
imale.

Spisak poginulih, zarobljenih i nestalih austrougarskih vojnika sa područja prnjavorskog sreza obuhvata preko 1000 imena,
od kojih uz većinu stoji jedinica u kojoj se vojnik nalazio, mjesto

u kome je rođen, godina rođenja, kao i datum pogibije, logor u kome je bio zarobljen, ili samo stoji da je vojnik nestao, a na
lpbr-prnjavor.info/prnjavorcani-u-austrougarskoj-vojsci/ 1/4
12/17/21, 10:46 AM Prnjavorčani u Austrougarskoj Vojsci | lpbr-Prnjavor

kraju datum kada je objavljena Lista gubitaka.

Ratno ministarstvo u Beču je od početka rata 1914. godine, pa sve do početka 1919. godine redovno objavljivalo Liste
gubitaka. Zahvaljujući tim listama, nastao je i ovaj spisak. Pored toga u

izradi spiska korišteni su i podaci pronađeni u Arhivu Republike Srpske.

Prije samih spiskova dat je kratak pregled nastanka vojnih jedinica u Bosni i Hercegovini pod austrougarskom okupacijom,
sa akcentom na 2. bosanskohercegovačkom puku, čiji je mobilizacijski okrug bio područje Banjaluke, gdje je pripadao i
prnjavorski srez. Treba napomenuti da su prnjavorskom srezu tada pripadala i sva sela današnje srbačke opštine koja se
nalaze sa desne strane Vrbasa, u području Župe, kao i nekoliko župskih sela koja su danas u sastavu laktaške opštine.
Radi lakšeg razumjevanja i snalaženja prilikom pregledavanja spiskova na samom početku nalaze se skraćenice koje su
korištene u zvaničnim austrijskim listama.

Takođe, tu je i borbeni kalendar jedinica čiji pripadnici su bili vojnici koji se nalaze na spisku, pa je po datumima pogibije,
zarobljavanja ili nestanka, moguće u borbenom kalendaru naći

na kom frontu i u kojoj bici je to bilo.

Za one koji žele još više i detaljnije da se upoznaju sa istorijatom jedinica u kojima su služili naši preci, tu je pregled
nastanka jedinica, kao i komandanti koji su komandovali tim jedinicama.

Na kraju monografije nalazi se foto album pripadnika 2. bosanskohercegovačke regimente, kao i kopije nekoliko pisama,
dokumenata i dopisnica iz tog perioda.

SKRAĆENICE

a. armija

asp. Kadet

A.O.K. vrhovno armijsko zapovjedništvo

aud. Intruktor

b. ili baon bataljon  …….

BOSANSKI SRBI U AUSTROUGARSKOJ VOJSCI

Kako je Bosna i Hercegovina bila jedini dio pod upravom Austro-Ugarske u kojem su Srbi bili najbrojnija grupa
stanovništva, Srbi su i u bosanskohercegovačkim trupama činili skoro polovinu ljudstva u jedinicama. 1911. godine su od
ukupno 54.140 vojnih obveznika u Bosni i Hercegovini, 24.617 vojnika (oko 45.5 posto ) bili Srbi . U dopunskom okrugu
Banja Luka
činili su sa 9.399 ljudi čak 63,9 posto vojnih obveznika . Dana 31.januara 1913. godine je u matičnim knjigama četiri
bosanskohercegovačka pješadijska puka i Lovačkog bataljona ukupno bilo zavedeno 39.956 ljudi. Od toga je bilo 15.907,
dakle 39.8 posto, srpskopravoslavne vjere.

U oficirskom korpusu su, slično kao i muslimanski pripadnici snaga, Srbi iz Bosne i Hercegovine slabo zastupljeni. Istina,
statistike iz 1913. godine govore da je u bosanskohercegovačkoj

pješadiji i „lovcima“ ukupno bio 61 „grko-orijentalni“ oficir, od toga 35 aktivnih; oni, međutim, većim dijelom nisu bili domaće
stanovništvo. Uglavnom su dolazili iz Vojne krajine i imali su tu

prednost da su znali jezik i da su bili iste vjere kao i većina njihovih vojnika.

U vezi s ovim interesantno je i ono što je jugoslovenski vojni ataše u Beču, pukovnik Kaluđerčić, 1937. godine rekao svom
njemačkom kolegi, generalporučniku Wolfgangu Muffu. Naime,

ispričao mu je kako je svojevremeno „po naredbi Beograda“ postao austrougarski oficir: „Nizovi uglednih mladih Bošnjaka
lpbr-prnjavor.info/prnjavorcani-u-austrougarskoj-vojsci/ 2/4
12/17/21, 10:46 AM Prnjavorčani u Austrougarskoj Vojsci | lpbr-Prnjavor

su postali austrougarski oficiri kako bi u njihovim redovima bilo

ljudi nastrojenih Velikoj Srbiji.“

Kako se, početkom rata 1914. godine, veliki broj pripadnika 2. pješadijskog puka kome su pripadali i vojnici mobilisani
u 26 prnjavorskom srezu, masovno predavao srpskoj vojsci, ubrzo je ova jedinica poslana na istočni front. Međutim, i
tamo dolazi do predaje, prvenstveno srpskih vojnika 2. puka, ruskoj vojsci, koja ih nakon predaje ili zarobljavanja, i boravka
u logorima širom

Rusije, oprema i šalje na solunski front srpskoj vojsci. Zbog svega navedenog komanda austrougarske vojske prebacuje 2.
pjesadijski puk, u kome su većinu činili Srbi, na italijanski front. Veliki broj naših predaka sa područja prnjavorskog sreza
ostavio je kosti na „Sočanskom frontu“, gdje se odigralo 12 velikih bitaka. Drugi bosanskohercegovački puk, uz ostale
austrijske jedinice, uspio je da spriječi Italijane da prodru i zauzmu Trst. Za naše ljude, iz ovih krajeva, posebno
otežavajuća okolnost bio je planinski reljef i visoki alpski vrhovi, gdje su se vodile bitke, ali ni to ih nije spriječilo da pokažu
svoje vojno umijeće i ispolje neviđenu hrabrost.

To je posebno iskazano u bici za planinski vrh Monte Meletti.

Na Monte Meletti (Fior) je u akciji bio bosanskohercegovački Pješadijski puk br. 2, zajedno sa austrougarskim pješadijskim
pukovima br. 11 i 27 u združenoj 11. pješadijskoj brigadi.

Ova brigada je bila dio 6. pješadijske divizije pod zapovjedništvom generala kneza Aloisa Schoenburga-Hartensteina,
odnosno dio III („željeznog“) korpusa iz Graca. Svi navedeni korpusi su bili iz Štajerske, stoga se u Štajerskoj njeguje
sjećanje na bitke za Monte Melettu, ne samo zato što je u Gracu godinama bio stacioniran 2. bosanskohercegovački puk.

Krajem maja i početkom juna austrougarske trupe su polako nadirale sa sjevera. Kako bi se otvorio put za Bassano i
Venecijansku dolinu, morao se zauzeti masiv Monte Melette (1.824 metara nadmorske visine). 5. juna je počeo napad sa
zapada, iz Val Miela. Štajerski puk (Pješadijski puk br. 27) na sjeveru i pripadnici 2. bosanskohercegovačkog pješadijskog
puka južno od njih, hrabro su napredovali pod snažnom talijanskom odbranbenom

paljbom, koja je dijelom dolazila i sa krila, ali su naveče, umorni, morali odustati. 6. juna je gusta magla spriječila bilo kakva
ratna dejstva, a 7. je napad iznova počeo, iako je gusta magla skoro onemogućavala artiljerisjku podršku. Tek oko 18 sati
se magla razišla. Snage su napredovale pod snažnom odbrambenom vatrom Talijana, uprkos gubicima koje je im nanijela
sopstvena artiljerija, čija podrška je, zbog teškog terena, polučila žrtve i na strani 2. bh puka. Konačno je „jurišnoj trupi“ –
III bataljonu pod komandom potpukovnika Steve Duića – pošlo za rukom da u 20.45 sati u borbi „prsa u prsa“, zauzme vrh
Monte Meletta i da odbije talijanske portunapade. Borbe su se vodile do duboko u noć.

U ovim borbama poginulo je 208 vojnika 2. bh puka, te 1.233 talijanska alpinca pukova 1 i 5. Borbe su dijelom bile veoma
žustre. Tokom poslednjih sati borbi za vrh, vjerovatno, na

obje strane nije bilo zarobljenika. Kao su mnogi oficiri pali ili bili teško ranjeni, često su napade vodili podoficiri. Sve
korištene jedinice su izvještavale o herojstvima pojedinaca, koje su mladi
vojnici učinili dijelom samoinicijativno. Zbog bitaka poput te za Monte Melettu (i odlikovanja za vojnike koji su u njima
učestvovali), bosanskohercegovački Pješadijski puk br. 2 važi za najhrabriji puk austrougarske vojske. U svakom slučaju
drži rekord u austrougarskoj armiji s 42 zlatne medalje za hrabrost. I kapetan Gojkomir Glogovac, koji je 1917. godine kao
prvi i jedini bosanskohercehovački oficir za vrijeme rata odlikovan Viteškim križom Vojnog ordena Marije Terezije
(Ritterkreuz des Militaer-Maria-Theresien-Ordens), bio je Srbin iz Drugog bosanskohercegovačkog puka. 

Knjiga se može kupiti u knjižarama u Prnjavoru.

Spisak se odnosi na sadašnju teritoriju opštine Prnjavor.

lpbr-prnjavor.info/prnjavorcani-u-austrougarskoj-vojsci/ 3/4
12/17/21, 10:46 AM Prnjavorčani u Austrougarskoj Vojsci | lpbr-Prnjavor

lpbr-prnjavor.info/prnjavorcani-u-austrougarskoj-vojsci/ 4/4