CHƯƠNG 2

SỨ MỆNH LỊCH SỬ CỦA GIAI CẤP CÔNG NHÂN

Bộ môn: Chủ nghĩa xã hội khoa

học Khoa: Lý luận Chính trị
Trường: Đại học Thương mại
1
 NỘI DUNG

1. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân
và sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân

2. Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân hiện nay

3. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam

2
 1. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân
và sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân

1.1. Khái niệm giai cấp công nhân

1.1.1. Tiêu chí xác định giai cấp công nhân
1.1.2. Khái niệm giai cấp công nhân
1.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.2.1. Nội dung
1.2.2. Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.3.1. Điều kiện khách quan
1.3.2. Điều kiện chủ quan
3
 1.1. Khái niệm giai cấp công nhân
1.1.1. Tiêu chí xác định giai cấp công nhân

Về phương thức lao động, phương thức sản xuất:

• Công nhân là những người lao động trực tiếp hoặc gián tiếp vận hành
công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện đại và tính xã
hội hóa ngày càng cao.
Về vị trí trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa:
• Công nhân không sở hữu tư liệu sản xuất,
• Phải bán sức lao động cho nhà tư bản,
• Bị nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư.
4
1.1.2. Khái niệm giai cấp công nhân

Tập đoàn xã Hình thành và

hội ổn định phát triển cùng
với sự phát triển
của nền đại CN
Đại diện cho
lực lượng sản GCCN II
xuất tiên tiến
GCCN là
Là lực lượng chủ
“con đẻ” của
yếu trong tiến trình NỀN ĐẠI
quá độ lên CNXH CN
5
1.1.2. Khái niệm giai cấp công nhân

• GCCN không có, hoặc về cơ bản không có TLSX

Trong • Làm thuê cho GCTS
CNTB • Bị bóc lột giá trị thặng dư

• GCCN cùng nhân dân lao động làm chủ TLSX

Trong • Hợp tác lao động vì lợi ích chung của XH trong
CNXH đó có lợi ích của GCCN

6
1.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân

Xóa bỏ CNTB

Xây dựng
1.2.1. Nội Xóa bỏ chế độ
thành công
dung SMLS người bóc lột
CNXH,
của GCCN người
CNCS

Giải phóng
GCCN và NDLĐ
7
1.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
1.2.2. Đặc điểm sứ mệnh lịch sử của GCCN

a. SMLS của GCCN xuất b. Thực hiện SMLS của GCCN

phát từ điều kiện KT - XH là sự nghiệp CM của GC và
của sản xuất mang tính xã đông đảo quần chúng NDLĐ,
hội hóa. mưu cầu lợi ích cho đa số.

c. Sứ mệnh lịch sử của

GCCN là xóa bỏ triệt để d. Mục tiêu cao nhất của
chế độ tư hữu về TLSX. D2 GCCN là giải phóng con người
D1

8
Slide 8

D1 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM

DD, 3/2/2020

D2 PHÁT VẤN: TẠI SAO PHẢI XÓA BỎ TRIỆT ĐỂ CHẾ ĐỘ TƯ HỮU?

DD, 3/2/2020
1.3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch của
của giai cấp công nhân

1.3.1. Điều kiện khách quan

1.3.2. Điều kiện chủ quan

9
1.3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch của của giai cấp công nhân
1.3.1. Điều kiện khách quan

a. Do địa vị kinh tế của b. Do địa vị chính trị - xã hội

GCCN của GCCN

GCCN đại diện cho LLSX và GCCN là giai cấp tiên tiến
PTSX tiên tiến, hiện đại.
GCCN có tinh thần cách mạng
Lơi ích của GCCN >< trực tiếp với triệt để
lợi ích của GCTS
GCCN có tính tổ chức
Sự phát triển của nền đại công kỷ luật cao
nghiệp TBCN tạo khả năng để
GCCN thực hiện thắng lợi SMLS
của mình GCCN có bản chất quốc tế
10
 1.3.2. Điều kiện chủ quan

a. Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất lượng

b. Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan trọng nhất để GCCN

thực hiện thắng lợi SMLS của mình

c. Phải có sự liên minh giữa GCCN với GCND và các tầng lớp
lao động khác D10

11
Slide 11

D10 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM (ĐÚNG - SAI) Điều kiện tiên quyết để thực hiện thắng lợi sứ mệnh lịch sử toàn thế giới
của GCCN là phải xây dựng (thiết lập) được khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức.
DD, 3/2/2020
 1.3.2. Điều kiện chủ quan
a. Sự phát triển của bản thân GCCN về số lượng và chất lượng
- Phát triển về quy mô (số lượng).
- Phát triển về chất lượng thể hiện ở: trình độ trưởng thành về
ý thức chính trị; năng lực và trình độ làm chủ về khoa học, công
nghệ; trình độ học vấn, tay nghề, chuyên môn, nghiệp vụ.

12
 1.3.2. Điều kiện chủ quan
b. Đảng Cộng sản là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN thực hiện
thắng lợi SMLS của mình
- Quy luật ra đời của Đảng Cộng sản: Theo Lênin, Đảng Cộng sản ra đời trên
cơ sở kết hợp giữa hai yếu tố: Chủ nghĩa Mác + phong trào công nhân

13
b. ĐCS là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN thực hiện thắng lợi
D9
SMLS của mình
Mối quan hệ giữa ĐCS với
GCCN

- ĐCS là nhân tố đảm bảo cho GCCN

- GCCN là cơ sở XH, là thực hiện thắng lợi SMLS của mình
nguồn bổ sung cho Đảng
ĐCS là lãnh tụ chính trị của GCCN

ĐCS là bộ tham mưu chiến đấu

của GCCN

ĐCS là đội tiền phong của GCCN

14
Slide 14

D9 CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM: ĐÚNG - SAI

DD, 3/2/2020
2. Giai cấp công nhân và việc thực hiện sứ mệnh lịch sử của
giai cấp công nhân hiện nay

2.1. Giai cấp công nhân hiện nay

2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân công nhân
trên thế giới hiện nay

2.2.1. Về nội dung kinh tế - xã hội

2.2.2. Về nội dung chính trị xã hội

2.2.3. Về nội dung văn hóa, tư tưởng

15
 2.1. Giai cấp công nhân hiện nay

Giai cấp công nhân hiện nay là những tập đoàn người
hoạt động sản xuất và dịch vụ bằng phương thức công nghiệp
tạo nên cơ sở vật chất cho sự tồn tại và phát triển của thế giới.

16
Điểm tương đồng và khác biệt giữa GCCN truyền thống và GCCN hiện nay
Điểm tương đồng

- Là LLSX hàng đầu của xã hội hiện đại, chủ thể của quá trình sản xuất công
nghiệp mang tính XHH ngày càng cao.
- Công nghiệp hóa vẫn là cơ sở khách quan để phát triển mạnh mẽ GCCN.
Sự phát triển của GCCN và sự phát triển của kinh tế có tỷ lệ thuận.
- Ở các nước TBCN hiện nay, GCCN vẫn bị GCTS bóc lột giá trị thặng dư.
- Phong trào cộng sản và công nhân ở nhiều nước vẫn là lực lượng đi đầu
trong các cuộc đấu tranh vì hòa bình, hợp tác và phát triển, vì dân sinh, dân
chủ, TBXH và CNXH.
17
Điểm tương đồng và khác biệt giữa GCCN truyền thống và GCCN hiện nay
Điểm khác biệt

- Tăng nhanh về số lượng, thay đổi mạnh về cơ cấu.

- Có xu hướng trí tuệ hóa (tri thức hóa và trí thức hóa).
- Tính XHH của lao động công nghiệp mang nhiều biểu hiện mới. LLSX
hiện đại đã vượt ra khỏi phạm vi quốc gia - dân tộc và mang tính chất quốc
tế, trở thành LLSX của thế giới toàn cầu.
- Có thêm điều kiện vật chất để tự giải phóng.
- Ở các nước XHCN, GCCN đã trở thành giai cấp lãnh đạo và Đảng Cộng
sản trở thành Đảng cầm quyền.
18
 2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân
trên thế giới hiện nay (SV TNC)
2.2.1. Về nội dung kinh tế - xã hội
- Sự phát triển sản xuất dưới CNTB hiện nay với sự tham gia trực tiếp của
GCCN và các lực lao động - dịch vụ trình độ cao là nhân tố kinh tế - xã hội
thúc đẩy sự chín muồi các tiền đề của CNXH trong lòng CNTB.
- Mâu thuẫn giữa GCCN với GCTS ngày càng sâu sắc, toàn cầu hóa vẫn
mang đậm tính chất TBCN thúc đẩy cuộc đấu tranh chống chế độ bóc lột giá
trị thặng dư trên phạm vi toàn thế giới, là tiền đề cho việc xác lập một trật tự
thế giới mới công bằng và bình đẳng. Đó là sứ mệnh lịch sử của GCCN hiện
nay.
19
2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay (SV TNC)

2.2.2. Về nội dung chính trị xã hội

Ở các nước TBCN Ở các nước XHCN

Mục tiêu đấu tranh trực tiếp của Lãnh đạo thành công sự nghiệp
GCCN và NDLĐ là: chống bất
đổi mới.
công, bất bình đẳng XH

Mục tiêu lâu dài là: giành chính Xây dựng Đảng cầm quyền vững
quyền về tay GCCN và NDLĐ mạnh, thực hiện thành công sự
nghiệp CNH, HĐH

20
2.2. Thực hiện sứ mệnh lịch sử của GCCN trên thế giới hiện nay (SV TNC)

2.2.3. Về nội dung văn hóa, tư tưởng

- Thực hiện cuộc đấu tranh ý thức hệ giữa CNXH với CNTB.
- Đấu tranh bảo vệ nền tảng tư của của Đảng cộng sản, giáo dục nhận
thức, củng cố niềm tin khoa học đối với lý tưởng, mục tiêu của CNXH cho
GCCN và NDLĐ
- Giữ vững các giá trị lý tưởng, mục tiêu của GCCN: lao động, sáng tạo
công bằng, bình đẳng, dân chủ, tự do.
- Giáo dục và thực hiện chủ nghĩa quốc tế chân chính của GCCN trên cơ
sở phát huy chủ nghĩa yêu nước và tinh thần dân tộc chân chính.
21
3. Sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam
3.1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
3.1.1. Khái niệm
3.1.2. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
3.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay
3.2.1. Về kinh tế
3.2.2. Về chính trị
3.2.3. Về văn hóa, tư tưởng
3.3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp
công nhân Việt Nam hiện nay
3.3.1. Phương hướng
3.3.2. Một số giải pháp chủ yếu 22
3.1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
3.1.1. Khái niệm

“Giai cấp công nhân Việt Nam là một lực lượng xã hội to lớn,
đang phát triển bao gồm những người lao động chân tay và trí óc, làm
công hưởng lương trong các loại hình sản xuất kinh doanh và dịch
vụ công nghiệp hoặc sản xuất, kinh doanh, dịch vụ có tính chất
công nghiệp”.

23
3.1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
3.1.2. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam

Ra đời trước GCTS

và phát triển chậm

Sớm thể hiện là lực - Đặc Gắn bó mật thiết

lượng chính trị tiên điểm với các GC, tầng
phong lãnh đạo cuộc lớp khác trong xã
ĐT GPDT, GPGC hội
24
3.1.2. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam
- Biến đổi của GCCN Việt Nam hiện nay

Tăng nhanh về số lượng, chất lượng, là GC đi đầu trong sự nghiệp đẩy

mạnh CNH, HĐH

Đa dạng về cơ cấu nghề nghiệp, có mặt trong mọi thành phần kinh tế

CN tri thức là lực lượng lao động chủ đạo

Đứng trước thời cơ phát triển nhưng cũng phải đối mặt với nhiều thách
thức

Điểm then chốt để thực hiện thành công SMLS của GCCN VN hiện nay
là: XD chỉnh đốn Đảng, làm cho Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh
25
3.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay

Lãnh đạo cách mạng thông qua đội tiên phong là Đảng cộng
sản Việt Nam

Đi đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước vì mục tiêu dân
giàu, nước mạnh, XH công bằng, dân chủ, văn minh

Lực lượng nòng cốt trong liên minh GCCN với GCND và
đội ngũ trí thức dưới sự lãnh đạo của Đảng

26
3.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
3.2.1. Về kinh tế
- Là lực lượng đi đầu trong sự nghiệp đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước:
+ Là lực lượng nòng cốt, vừa tham gia vừa lãnh đạo tiến trình đẩy
mạnh CNH, HĐH
+ CNH, HĐH tạo điều kiện khách quan thuận lợi để GCCN phát triển
cả về số lượng và chất lượng.
- Phát huy vai trò của GCCN trong khối liên minh CN - ND - TT để tạo
động lực phát triển nông nghiệp - nông thôn và nông dân nước ta theo
hướng bền vững, hiện đại.
27
 3.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
3.2.2. Về chính trị

- Giữ vững bản chất GCCN của Đảng, vai trò tiên phong, gương mẫu
của cán bộ, đảng viên.
- Chủ động, tích cực tham gia xây dựng, chỉnh đốn Đảng, làm cho
Đảng thực sự trong sạch, vững mạnh.

28
 3.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của GCCN Việt Nam hiện nay
3.2.3. Về văn hóa, tư tưởng
- Xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân
tộc, cốt lõi là xây dựng con người mới XHCN.
- Bảo vệ sự trong sáng của Chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh,
chống lại quan điểm sai trái của các thế lực thù địch.
- Kiên định mục tiêu lý tưởng và con đường cách mạng: độc lập dân tộc gắn
liền với CNXH.
- Giáo dục ý thức GC, bản lĩnh chính trị, chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa
quốc tế, củng cố mối liên hệ mật thiết giữa GCCN với dân tộc, đoàn kết giai cấp
gắn liền với đoàn kết dân tộc và đoàn kết quốc tế.
29
3.3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng giai cấp
công nhân Việt Nam hiện nay (SV TNC)
3.3.1. Phương hướng

- Phát triển về chất lượng, số lượng và tổ chức; nâng cao giác ngộ và
bản lĩnh chính trị, trình độ học vấn nghề nghiệp, xứng đáng là lực lượng đi
đầu trong sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.
- Thực hiện tốt các chính sách xã hội đối với công nhân qua đó nâng
cao đời sống vật chất và tinh thần cho GCCN.

30
 3.3. Phương hướng và một số giải pháp chủ yếu để xây dựng
giai cấp công nhân Việt Nam hiện nay (SV TNC)
3.3.2. Một số giải pháp chủ yếu
- Nâng cao nhận thức, kiên định quan điểm GCCN là giai cấp lãnh đạo cách mạng
thông qua đội tiền phong là Đảng cộng sản Việt Nam.
- Xây dựng và phát huy sức mạnh của liên minh CN - ND - TT - doanh nhân dưới sự
lãnh đạo của Đảng. Tăng cường quan hệ hợp tác quốc tế với GCCN thế giới.
- Thực hiện chiến lược xây dựng GCCN lớn mạnh, gắn kết chặt chẽ với chiến lược
phát triển KT - XH.
- Đào tạo, bồi dưỡng, nâng cao trình độ mọi mặt cho CN, không ngừng trí thức hóa
GCCN.
- Xây dựng GCCN lớn mạnh là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của toàn xã hội
và sự nỗ lực vươn lên của bản thân mỗi người CN. 31
 HỆ THỐNG CÂU HỎI
1. Phân tích những đặc trưng cơ bản của PTSX công nghiệp.
2. Phân tích vị trí của GCCN trong QHSX TBCN:
- Đặc trưng của QHSX TBCN là gì?
- Tác động của QHSX TBCN đối với GCCN ntn?
- Bóc lột giá trị thặng dư được hiểu ntn?
3. Tại sao sứ mệnh lịch sử của GCCN là xóa bỏ triệt để chế độ tư hữu về TLSX?
4. Lý giải các đặc điểm chính trị - xã hội của GCCN:
- GCCN là giai cấp tiên tiến
- GCNC có tinh thần cách mạng triệt để
- GCCN có tính tổ chức kỷ luật cao
- GCCN có bản chất quốc tế
5. Tại sao nói ĐCS là nhân tố chủ quan quan trọng nhất để GCCN thực hiện thắng lợi
SMLS của mình? 32
 HỆ THỐNG CÂU HỎI
6. Có quan điểm cho rằng: Ở các nước tư bản phát triển hiện nay, GCCN không bị các
nhà tư bản bóc lột giá trị thặng dư nữa và mâu thuẫn đối kháng giữa 2 giai cấp này
không còn tồn tại vì trình độ của công nhân ngày càng cao, họ được tham gia cổ phần
hóa, đời sống được “trung lưu hóa”. Ý kiến của em ntn?
7. Xu hướng tri thức hóa và trí thức hóa GCCN được hiểu ntn? Đặc điểm cơ bản của đội
ngũ công nhân tri thức trong nền kinh tế tri thức.
8. Tìm hiểu những biểu hiện mới của tính XHH của lao động công nghiệp hiện nay:
- Sản xuất công nghiệp đang mở rộng thành “chuỗi giá trị toàn cầu”
- Xuất hiện những hình thức liên kết mới, mô hình lao động kiểu mới: Xuất khẩu lao
động tại chỗ, Làm việc tại nhà, Quốc tế hóa các tiêu chuẩn sản xuất công nghiệp,…
9. Nhận diện và phê phán những quan điểm sai trái phủ nhận quan điểm của chủ nghĩa
Mác - Lênin về sứ mệnh lịch sử của GCCN (Trong nền kinh tế tri thức, tầng lớp trí thức
mới là lực lượng tiền phong có SMLS lãnh đạo xã hội).
33
HẾT CHƯƠNG 2

34