GENEL KAVRAMLAR

Metalleri, birbirleri ile çözülemez biçimde birleştirme yöntemlerinden biri kaynaklı

birleştirmedir. Kaynak yöntemiyle üretilmiş çelik parçalar, döküm ve dövme yöntemiyle
üretilen parçalardan daha hafif ve daha dayanıklıdırlar. Günümüzde, uçak, gemi ve
otomotiv endüstrilerinde en önemli montaj yöntemi olarak kullanılmaktadır.

Çizimlerde kullanılmak üzere geliştirilmiş kaynak sembolleri Türk Standartlar

Enstitüsü’nün TS 3004 /EN 22553 nolu katalogunda belirtilmiştir.

Genel olarak iki tür kaynak yönteminden söz edilebilir. Ergitme ve direnç kaynağı.
Ergitme kaynağının bir çeşidi, ark kaynağı diğeri de gaz kaynağıdır. Ark kaynağında
işlem, iki parça ve elektrot denilen dolgu aracı arasında oluşturulan elektrik arkı ile
parçalar ve elektrotun ergitilmesi yöntemi ile yapılır. Gaz kaynağında, parçaların
ergitilmesinde gaz alevinden yararlanılır. Kullanılan gaz genellikle oksijen ve asetilen
gazlarının karışımıdır. Ergitilen parçaların kaynak yerinde ilave olarak tel elektrot
kullanılır.

Direnç kaynağında, üst üste yerleştirilen iki parça, karşılıklı iki elektrot arasında
sıkıştırılarak parçalar arsından geçen akım ve baskı sonucu birbirine kaynatılır.

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 1 Çıkış
 GAZ ALTI KAYNAK YÖNTEMİ
MIG/MAG

Bu yöntemde dışarıdan sağlanan gazla korunan ve otomatik olarak sürekli beslenen ve ergiyen elektrod
kullanılır. Alaşımsız çelikler, yüksek mukavemetli düşük alaşımlı çelikler, paslanmaz çelikler, alüminyum,
bakır, titanyum ve nikel alaşımları gibi ticari açıdan önemli tüm metaller uygun koruyucu gaz, elektrod ve
kaynak değişkenleri seçmek şartıyla, bu yöntemle kaynak edilebilirler.

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 2 Çıkış
 TIG KAYNAK YÖNTEMİ

TIG kaynak, elektrik arkın kaynak parçası ve

tungsten elektrot arasında yanarak füzyon gücü
ortaya çıkarttığı bir elektrik ark kaynak işlemidir.
Kaynak işlemi sırasında elektrot, ark ve kaynak
havuzu inert koruma gazı ile atmosferik havaya
karşı korunurlar. Gaz nozulu ile koruma gazı
kaynak alanına iletilir ve buradaki atmosferik
havayı ortadan kaldırır.

Uygulama alanları
TIG kaynağı genelde yüksek kalitede kaynak
sonuçları gereken işlemler için kullanılır:
• Offshore sanayii
• Birleşik ısı ve güç alanları
• Petrokimya sanayii
• Gıda sanayii
• Kimya sanayii
• Nükleer sanayii

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 3 Çıkış
 TOZ ALTI KAYNAK YÖNTEMİ

Basınçlı kap, kazan ve tank imalatında, LPG tüpleri imalatında,Spiral kaynaklı boru imalatında, Çelik
konstrüksiyon imalatında, Profil (I, H, T) yapımında —Otomotiv ve lokomotif sanayiinde —Gemi inşa
sanayiinde Dolgu işlemlerine örnek olarak: — Aşınan mil ve makine parçalarının dolgusunda — Darbe ve
aşınmaya dayanıklı sert dolgu işlemlerinde Kaplama yöntemi olarak: — Korozyona ve oksidasyona
dayanıklı kaplama işlemlerinde kullanılır. toz altı kaynağında kullanılan tozun görevi, kaynak bölgesini
havanın zararlı ortamından korumak, kaynak dikişinin istenilen özellik ve kalitede olmasını sağlamaktır

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 4 Çıkış
 GENEL KAVRAMLAR

Yapılan her sıra kaynağa dikiş denir. Kaynak işlemi yapılmadan önce kaynatılacak
parçalar kaynağa hazırlanır. Kaynatılacak parçalarda birleşme yerine, elektrot ile
doldurulacak boşluk açılır buna kaynak ağzı denir.

Alın birleştirme Bindirme birleştirme Paralel birleştirme T birleştirme

Kıvrık alın Çift T Eğik T Köşe Çoklu

birleştirme birleştirme birleştirme birleştirme birleştirme

Kaynaklı birleştirme çeşitleri

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 5 Çıkış
 KAYNAK SEMBOLLERİ

Adlar Sembol Adlar Sembol Adlar Sembol

Kıvrık alın Yarım U kaynağı Yarım açık V

kaynağı (J alın kaynağı) kaynağı
Küt Alın Düz Alın
Sırt
kaynağı kaynağı
kaynağı
(I-kaynağı)
V-Alın İç köşe Dolgu (kaplama)
kaynağı kaynağı kaynağı

Yarım V alın Delik kaynağı Yüzey

kaynağı (Tıpa kaynağı) kaynağı

Y kaynağı Nokta Eğik kaynak

(Köklü V alın ) kaynağı
Yarım Y Kenet kaynağı
Dikiş
kaynağı
kaynağı
(Köklü V alın)
Açık V Çift V kaynağı
U kaynağı
kaynağı (X kaynağı)

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 6 Çıkış
 YARDIMCI SEMBOLLER
Esas sembol, yüzeyin şeklini yada kaynak dikişini gösteren bir sembolle
tamamlanabilir. Yardımcı sembol kullanılmadığında “kaynak dikişinin yüzeyi serbest
bırakılmıştır” anlamındadır.

Yüzeyin veya kaynak dikişinin şekli Sembol

Düz (normal olarak yüzeyi işlenmiş)

Dışbükey

İçbükey

Kaynak yüzeyi temizlenmiş

Kalıcı ekler kullanılmış M

Altlık kullanılmış MR

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 7 Çıkış
 YARDIMCI SEMBOLLER

ÖRNEKLER

Düz V kaynağı

İçbükey köşe
kaynağı

İşlenerek düz hale

getirilmiş V kaynağı

Yüzeyi temizlenmiş köşe

kaynağı

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 8 Çıkış
 Birleştirme türü belirtilmediğinde, sadece kaynak
edilmiş, sert lehimlenmiş veya lehimlenmiş
birleştirme gösterildiğinde aşağıdaki sembol
kullanılır.

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 9 Çıkış
 Birleştirmelere ait sembol gösterimleri oklu çizgi ve referans
çizgiler yardımıyla yapılır. Burada kullanılan çizgi ve oklar
ölçülendirmede kullanılan ok ve çizgilerle aynı niteliktedir.

Kaynak dikişi sembolü

Oklu çizgi

Referans çizgiler

Birleştirme

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 10 Çıkış
Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 11 Çıkış
 Sembol aşağıdaki kurallara uygun olarak, referans çizgisinin üstüne yada altına
düzenlenebilir. Sembol, referans - sürekli çizgi tarafına düzenlendiğinde, kaynak dikişi
(dikiş üst tarafı) kaynak yerinin ok tarafında bulunur. Sembol, referans - kesik çizgi tarafına
düzenlendiğinde, kaynak dikişi (dikiş üst tarafı) kaynak yerinin karşı tarafında bulunur.

Ok tarafında yapılan kaynak Karşı tarafta yapılan

kaynak

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 12 Çıkış
 KAYNAK DİKİŞLERİNİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ

Kaynak dikişlerinin ölçülendirilmesinde referans çizgi üzerine önce

kaynak enkesit ölçüsü (a), sembol ve kaynak dikişi boyu (L) şeklinde
verilir. Köşe kaynaklarının ölçülendirilmesinde iki yöntem vardır. Derin
nüfuziyetli kaynak dikişlerinde s ölçüsü de verilmelidir.

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 13 Çıkış
 KAYNAK DİKİŞLERİNİN ÖLÇÜLENDİRİLMESİ
a L

a5 300

z7 300

( z = a.2)

s8 a6 300

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 14 Çıkış
 Kesintili köşe kaynaklarında, her bir kaynak dikiş uzunluğu, dikişler arası uzaklık
ölçüleri ve dikiş sayısı sembol üzerinde gösterilmelidir.

L e L a n x L (e)

(n = dikiş sayısı)

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 15 Çıkış
 Şaşırtmalı (zigzag) iç köşe kaynaklarında, aynı şekilde dikiş sayısı, dikiş
uzunluğu, dikişler arası uzaklık yanında zikzak sembolü çizilir.

e L e L e

a nxL (e)
a nxL (e)
e L e

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 16 Çıkış
 TAMAMLAYICI SEMBOLLER

Kaynak dikişinin diğer karakteristik

özelliklerini kontrol etmek için tamamlayıcı
semboller gereklidir.

Kaynak, bir parçanın tüm çevresine

yapıldığında, oklu çizgi ile referans çizgisinin
kesişme noktasına bir çember çizilir.

Kaynak, şantiye yada yerinde yapılacaksa,

bir bayrak şekli eklenir.

Gerektiğinde, sürekli referans çizgisi sonuna

eklenen “çatal”dan sonra kaynak işlemine
ilişkin ek bilgiler verilebilir. Bu bilgiler, işlem,
değerlendirme grubu, çalışma konumu, ek
malzemeler şeklindedir. Birden çok bilgi
eklenecekse bunlar / çizgisi ile ayrılır. 111/ISO 5817-D/ISO 6947 – PA /
ISO 2560 – 51 2 RR 22

Sırtlı V kaynağı, elle ark kaynağı ile yapılmış (tanıtma sayısı 111) istenen değerlendirme grupları ISO
5817, düz konumu PA ISO 6947’ ye göre, örtülü çubuk elektrotlar ISO 2560 – E 51 2 RR 22’ye göre

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 17 Çıkış
 KAYNAK AŞAMALARI
Kaynaklı birleştirme yöntemiyle oluşturulacak parçalarda, parçanın bileşenleri ayrı
ayrı kesilip oluşturulur ve gerekli kısımlarına kaynak ağzı açılır. Kaynak işlemi
sırasında, ısıl genleşmelerden dolayı oluşabilecek çarpılmaları engellemek için
parçalar kaynak konumlarına bir kalıp yada aparatlarla getirilir. Parça üzerinde delik
gibi unsurlar varsa bunlar kaynak işleminden sonra delinmelidir.

1 Kaynak edilecek parçalar hazırlanır

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 18 Çıkış
 2 Parçalar konumlandırılarak kaynak işlemi yapılır.

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 19 Çıkış
 Kaynak sonrası işlemlerin (temizlik) ardından parça üzerindeki diğer
3
unsurlar (delik vs.) oluşturulur

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 20 Çıkış
 KAYNAKLI BİRLEŞTİRME ÖRNEĞİ

Önceki sunuya dön Temel Geometrik Çizimler Sözlük İçindekiler Sunu 21 Çıkış