ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΌΣ

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΣ &
ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ

Tamara de Lempicka
ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ
ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌ
ΓΕΝΙΚΆ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

• Μπορεί η εντοπισμενη γνώση να ξεπεράσει την εντοπιότητα μέσα απο τις ιδέες της
καθολικότητας, αναγκαιότητας, αντικειμενικότητας, ουσίας?

• Εντοπιότητα, αστάθεια, μεροληψία, ενδεχομενικοτητα, αβεβαιότητα, ασάφεια

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌ

ΣΤΟΧΟΙ

• Στόχος 1: Απονομιμοποιεί ιδέες που κυριαρχούν και αποκλείουν ομαδες,

υπονομεύοντας τους ισχυρισμούς τους για απόλυτη βεβαιότητα.

• Στόχος 2: ανοίγει χώρο για να φανταστούμε εναλλακτικές δυνατότητες που κρύβονταν

κάτω από τα κυρίαρχες ιδέες.

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌ

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗ

• Λέξεις/έννοιες παίρνουν το νόημά τους όχι από την αναφορά τους σε εξωτερικά
πράγματα αλλά από τις σχέσεις τους με όλα τα άλλα μέρη του λόγου.

• Όταν εισάγουμε καινούριες έννοιες, αλλάζει το νόημα όλων των εννοιών στο συστημα
• Δε μπορεί να υπάρχει μια ολοκληρωμένη, ενοποιημένη θεωρία για το κόσμο η οποία
εντοπίζει όλη την αλήθεια για αυτόν.

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌ

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗ

• Ο ισχυρισμός μιας θεωρίας είναι μια άσκηση «εξουσίας» - αποκλείει ορισμένες

δυνατότητες από τη σκέψη και εξουσιοδοτεί άλλες.

• Το παράδειγμα της (υπερυψωμένης) δικαστικής έδρας

• Τα αντικείμενα που υποθέτει και περιγράφει μια θεωρία είναι κοινωνικώς

κατασκευασμένα- είναι κατασκευάσματα.

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌ

ΒΑΣΙΚΗ ΙΔΕΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΟΥ: Η ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΕΙΝΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΗ

Αυτό υπονοεί ένα κανονιστικό χαρακτηριστικο:

• Δεν είναι ο κόσμος που καθορίζει τις κατηγορίες που χρησιμοποιούμε για να τον
περιγράψουμε

• Υπάρχουν αναρίθμητοι μη- συνεκτικοί μεταξύ τους τρόποι που μπορούμε να

κατηγοριοποιησουμε και άρα να περιγράψουμε το κόσμο

• ===> Η επιλογή μια συγκεκριμένης θεωρίας είναι μια επιλογή που δε μπορεί να
δικαιολογηθεί κάνοντας έκκληση στην αντικειμενικότητα

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ

• Αυτές οι ιδέες χρησιμοποιούνται ως

επιχειρήματα εναντίον θεωριών που
προωθούν σεξιστικές πρακτικές, όπως..

• Ιδεολογίες που ισχυρίζονται ότι εμπειρικά

παρατηρήσιμες διάφορες μεταξύ ανδρών-
γυναικών είναι φυσικές και αναγκαίες

• Ιδέες ότι οι γυναίκες έχουν μια ουσία που

εξηγεί και δικαιολογεί την υποταγή τους

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ

• Στο πλαίσιο του φεμινιστικού

μεταμοντερνισμού βρίσκουμε ιδέες και
επιχειρήματα για τη κοινωνική κατασκευή του
φύλου (επόμενη διάλεξη)

• Εχει επίσης χρησιμοποιηθεί ως πλαίσιο για τη

κριτική ανάλυση του ίδιου του φεμινισμού, ως
θέση που αποκλείει συγκεκριμένες ομάδες
γυναικών (μαύρες, λεσβίες, κοκ) και έχει
παραμελήσει τις προοπτικές και τα προβλήματα
τους.

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ
ΜΕΤΑΤΌΠΙΣΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΏΝ

• Πλουραλισμός επιστημολογικων προοπτικών και πλαισίων

• Καμία προοπτική δεν απαιτεί ή ισχυρίζεται ότι είναι αντικειμενική
• ούτε άρα είναι και υπερβατική της εντοπισμένης γνώσης

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ
ΜΕΤΑΤΌΠΙΣΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΏΝ

• Απορρίπτεται τόσο η αντικειμενικότητα όσο και ο σχετικισμός γιατί και οι δυο ιδέες
επιτρέπουν στους γνώστες να αποποιηθούν την ευθύνη των αναπαραστάσεων του
κόσμου που κατασκευάζουν

• Οι άνθρωποι δεν είναι εγκλωβισμένοι από τη κουλτούρα τους, το φύλο τους, την
ταυτότητα τους.

• Μπορούν να σκεφτούν μέσα από άλλες οπτικές και προοπτικές

• Δεν υπάρχει σταθερή σχέση μεταξύ του ατόμου και μιας προοπτικής: δυναμική και
εναλλασσόμενη

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ
ΜΕΤΑΤΌΠΙΣΗ ΠΡΟΟΠΤΙΚΏΝ

A. Ανάληψη ευθύνης

• Παραδοχή ότι έχει επιλεχθεί μια θέση από την οποία κατασκευάζεται ένα σύστημα γνώσης
• Ανάλυση του πώς η θέση αυτή επηρεάζει το περιεχόμενο του συστήματος γνώσης
B. Mobile positioning: προσπαθεια να δουμε τα πραγματα απο πολλες προοπτικες

• Φυσικά, αυτό πρέπει να συνοδεύεται από τη παραδοχή ότι η εναλλαγή προοπτικών μπορεί
να μην είναι αθώα ή διαφανής

• Κριτική και υπεύθυνη πρακτική: δύσκολη- απαιτεί ενσυναισθηση

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΙΣΜΌΣ
ΚΡΙΤΙΚΈΣ

• Προβλήματα του Επιστημονικού Πλουραλισμού

• Αλήθεια και post truth
• Περιγραφικό και κανονιστικό κομμάτι
• Υπονομεύει τον αγώνα των γυναικών

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ
ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟΣ
ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ
ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΟ
ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ ΤΟΥ QUINE

• Ηγνώση
εμπειρία ως η μόνη ή κυρία βάση για τη

• Θεωρητικές και παρατηρησιακές έννοιες

(theoretical and observational terms)

• Μπορούμε να τις διακρίνουμε?

ΛΙΓΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌ

ΦΥΣΙΟΚΡΑΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ ΤΟΥ QUINE

• Quine: δε μπορούν οι δυο ομάδες να διαχωριστούν

• Η παρατήρηση είναι theory-laden
• Η γνώση είναι ένα φυσικό φαινόμενο, το αποτέλεσμα μιας φυσικής διαδικασίας όπου η
αισθητηριακή διέγερση οδηγεί σε θεωρίες για τον κόσμο.

• Για να κατανοήσουμε τη σύνδεση μεταξύ της διέγερσης και των θεωριών – και για να
κατανοήσουμε πόσο πέρα από τη διέγερση πηγαίνουν οι θεωρίες μας – μελετάμε τη διαδικασία
επιστημονικά.

• Το θέμα δεν είναι να «αναδημιουργήσουμε» λογικά αυτή τη μετάβαση, αλλά να την

κατανοήσουμε όπως συμβαίνει στην πραγματικότητα.

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ
ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΟΞΑ

1. Το παράδοξο της μεροληψίας

• Φεμινιστική κριτική ενάντια στον ανδροκεντρισμο λόγω της μεροληψίας του

• Όμως ταυτόχρονα, ο φεμινισμός υποστηρίζει ότι η επιστήμη βελτιώνεται αν
υιοθετήσουμε κάποιες φεμινιστικές αξίες (δηλ. αν μεροληπτούμε)

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ
ΔΥΟ ΠΑΡΑΔΟΞΑ

2. Το παράδοξο της κοινωνικής κατασκευής

• Επιρροή κοινωνικών και πολιτικών παραγόντων στην επιστήμη που πρέπει να ξεπεραστεί
υιοθετώντας μια ατομικιστική επιστημολογία ώστε να υπερκεραστούν αυτές οι
κοινωνικές μεροληψίες

• Όμως, ταυτόχρονα, ο φεμινισμός καλεί επιστημονικές πρακτικές να είναι ανοιχτές σε

διαφορετικές κοινωνικές επιρροές

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ
Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΏΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ ΘΕΩΡΊΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΉ

• ο φεμινιστικός εμπειρισμός επιλύει τα παράδοξα υπονομεύοντας τη διάκριση μεταξύ

αξιων (που καθοδηγουν μια μεροληψία) και γεγονότος (fact & value)

• Το εάν μια θεωρία είναι αληθής θα εξαρτηθεί από την εμπειρική έρευνα που θα
βασίζεται σε γνωσιολογικούς κανόνες

• ..κανονες που αναμορφώνονται υπό το φως των πλεονεκτημάτων των θεωριών που
δημιουργούν.

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ
Ο ΡΌΛΟΣ ΤΩΝ ΑΞΙΏΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΉ ΘΕΩΡΊΑ ΚΑΙ ΠΡΑΚΤΙΚΉ

• Άρα…η μεροληψία δεν είναι κακή

• η εμπειρία (η συγκριτική ανάλυση με εμπειρικά δεδομένα) θα
• βελτιώσει τις επιστημονικές θεωρίες
• και θα υπερκεράσει τον σεξισμό που εμπεριέχουν

ΦΕΜΙΝΙΣΤΙΚΟΣ ΕΜΠΕΙΡΙΣΜΌΣ
ΚΡΙΤΙΚΉ ΑΝΆΛΥΣΗ

• Είναι αφελής αυτή η αυτο-διορθωτικη εικόνα της επιστήμης η οποία δεν απαιτεί καμία
αλλαγή στις επιστημονικές μεθόδους και πρακτικές

• Μια επιστήμη η οποία από μόνη της και με φυσικό τροπο θα διορθωθει και θα
ξεπεράσει τις διακρίσεις και τον σεξισμό

• αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τη θέση που η Harding καλει spontaneous feminist
empiricism

• Ανταπάντηση: ο φυσιοκρατικός εμπειρισμός απαιτεί την συμπερίληψη φεμινιστικών

προοπτικών στην επιστημονική έρευνα