Αριστοτέλης, Προτρεπτικός προς Θεμίσωνα, αποσπάσματα 8-9

Η πρακτική και πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας

Α. Τι λέει το κείμενο

1. α. Το σώμα και όσα έχουν σχέση με αυτό είναι όργανα β. όλα τα όργανα μπορούν να
χρησιμοποιηθούν με τόπο καλό και ωφέλιμο ή κακό και βλαπτικό γ. η φιλοσοφία μας
διδάσκει τον καλό και ωφέλιμο τρόπο τρόπο χρήσης των διαφόρων οργάνων άρα πρέπει να
φιλοσοφούμε. Σύνδεση λέξεων: Σχετικά με τα πράγματα που έχει στη ζωή του ο άνθρωπος
υποκείμενα, είναι δυνατόν να γίνει χρήση, χρήσις, καλή ή επικίνδυνη από τον άνθρωπο
ανάλογα με το αν θα αξιοποιηθούν με τρόπο ορθό ή εσφαλμένο. Για να αποφευχθεί η
επικίνδυνη χρήση πολύτιμος αρωγός είναι το σύνολο των γνώσεων επιστήμη. ΄Ετσι
προκύπτει το συμπέρασμα πως πρέπει ο άνθρωπος να φιλοσοφεί φιλοσοφητέον, για να
γίνει καλός πολίτης και να ζήσει ωφέλιμα,ωφελίμως.

2. Ανάλογα με το έργο που επιτελούν διακρίνονται σε αυτές που είναι χρήσιμες για την
καθημερινότητα εξασφαλίζοντας τα κατάλληλα μέσα, αυτές που δείχνουν τον ορθό τρόπο
χρήσης των μέσων, αλλές που είναι βοηθητικές και δείχνουν τον τρόπο που πρέπει ο
άνθρωπος να αντιμετωπίζει τις γνώσεις και τέλος άλλες που χαρακτηρίζονται
καθοδηγητικές. Η τριμερής διάκριση των επιστημών περιλαμβάνει τις πρακτικές (γνώσεις
με αντικείμενο την ανθρώπινη συμπεριφορά, ηθική και πολιτική θεωρία), τις ποιητικές
(τεχνικές δεξιότητες, καλλιτεχνικές, κατασκευαστικές για κάλυψη πρακτικών αναγκών) και
τις θεωρητικές (φυσική, μαθηματικά, θεολογία, πρώτη φιλοσοφία, απαλλαγμένες από
οποιαδήποτε πρακτική εφαρμογή, πέραν της ερμηνείας που δίνουν για την αρχή και κίνηση
των πάντων)

Β. Ας εμβαθύνουμε στο νόημα του κειμένου

1. Η αξία της φιλοσοφίας συνίσταται α. βοηθά στη διαμόρφωση καλών πολιτών β. συντελεί
στην ωφέλιμη ζωή. Άρα συμβάλει θετικά στον ατομικό και συλλογικό βίο. Στην αρχαία
Ελλάδα η ατομική και κοινωνική δράση των ανθρώπων ήταν άρρηκτα δεμένη. Ο
Αριστοτέλης άλλωστε θεωρεί την ηθική ως μέρος της πολιτικής φιλοσοφίας. Η συμβουλή
του μάλιστα στον Θεμίσωνα που είναι βασιλιάς να φιλοσοφήσει θυμίζει την πλατωνική
σκέψει ότι για να υπάρξει υγιής πολιτική ζωή πρέπει ή οι πολιτικοί να φιλοσοφήσουν ή οι
φιλόσοφοι να αναλάβουν την εξουσία.

2. Ο όρος επιστήμη από το ρ. επίσταμαι =γνωρίζω καλά ενώ ο όρος γνώση από το ρ.
γιγνώσκω=γνωρίζω. Αξιολογικά η επιστήμη είναι ανώτερη της γνώσης. Άρα η φιλοσοφία
που είναι ανώτερη από τις άλλες επιστήμες είναι προτιμότερο να μεταφράζεται με τον όρο
αυτό ενώ οι άλλες με τον όρο γνώσεις.

3. Ο Αριστοτέλης στην τελευταία περίοδο του κειμένου συμπεραίνει πως οι άνθρωποι

πρέπει να ασχολούνται με τη φιλοσοφία γιατί είναι η μόνη επιστήμη που χρησιμοποιεί το
λόγο και είναι προικισμένη με τη θεώρηση όλου του αγαθού, του κυρίως /όλον αγαθόν (βλ
σχόλιο από φάκελο υλικού σελ 23)Τριμερής διάκριση ψυχής (σελ 139 εισαγωγή
φιλοσοφικός λόγος). Ο Αριστοτέλης έχει επηρεαστεί από Πλάτωνα σχετικά με την ψυχή (βλ
εισαγωγή Πλάτωνα σελ 90), διατήρησε την πλατωνική σημασία του λόγου ως «λογική» και
στη δική του φιλοσοφία ο λόγος συνδέεται με τη μεσότητα και τα δύο αποτελούν

Η πρακτική και πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας Σημειώσεις Κοντού

Αριστοτέλης, Προτρεπτικός προς Θεμίσωνα, αποσπάσματα 8-9

προϋποθέσεις για την ευδαιμονία. Η ευδαιμονία συνδέεται με την επιστήμη της

φιλοσοφίας που ανήκει στις ανώτερες τις θεωρητικές γνώσεις. Άρα ο λόγος είναι εργαλείο
της φιλοσοφίας που οδηγεί στην ευδαιμονία.

Γ. Για τη γλώσσα του κειμένου

1. δεόντως, προσηκόντως, ευ, ορθως, ωφελίμως: επιρρηματικοί προσδιορισμού τρόπου.

Προς τον βίον:επιρρ. σκοπού, περί το σωμα: αναφοράς, οιον το σωμα και τα περι το σωμα:
δευτερ. Αναφ-παραβ προτ που δηλώνει τρόπο πλεον: επιρ ποσού, δι΄ης πάντα ταυτα ευ
θησόσμεθα : δευτ. αναφ προτ τροπο, ει μέλλομεν..ωφελίμως : δευτ. υποθ. Προσδ
προυπόθεσης, έτι : επιρ. Χρον, εν τω βίω : επιρρ. καταστασης, εν αις : δευτ αναφ προτ,
κυρίως: επιρ. Τροπ , ει τοινυν μόνη.....δύναται: δευτ. υποθ επιρ προσδ προυποθ, κατά
φύσιν : εμπροθ. Συμφωνίας, εκ τρόπου: εμπροθ τροπου, ως περιεχούσης: αιτιολ. μτχ
υποκ.αιτιολ ως επιρ. Προσδ αιτίας, εν αυτή: εμπρ επιρρ προσδ τόπου

2.η έχουσα: αυτή (η επιστήμη) η έχει, η χρωμένη: αύτη (η επιστήμη) η χρηται, η θεωρουσα:
αύτη (η επιστήμη) η θεωρει. Αν οι επιθ. Μτχ είχαν εκφραστεί με αναφορικές προτάσεις το
βάθος θα έπεφτε στον όρο αναφοράς, δηλ επιστήμη και όχι στο περιεχόμενο των
προτάσεων. Από τις δύο μεταφράσεις περισσότερο πιστή και απλή είναι του Πέτρου.

Η πρακτική και πολιτική διάσταση της φιλοσοφίας Σημειώσεις Κοντού