ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟΙ ΘΕΣΜΟΙ –

(ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟ) ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΙΚΟ ΔΙΚΑΙΟ

Παρουσίαση 3η
Οι οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος

• Είναι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται και

ασκείται η κρατική εξουσία και καθορίζονται
η θέση και τα όριά της απέναντι στα άτομα
που υπόκεινται σε αυτήν.
• Αναγράφονται με τον τίτλο: Γενικές αρχές
(εννοείται: του Συντάγματος)
 Η δημοκρατική αρχή
• Καλείται και αρχή της λαϊκής κυριαρχίας
• Άρθρο 1 παρ. 2 του Συντάγματος: «Θεμέλιο
του πολιτεύματος είναι η λαϊκή κυριαρχία»
• Άρθρο 1 παρ. 3 του Συντάγματος: «Όλες οι
εξουσίες πηγάζουν από το Λαό, υπάρχουν
υπέρ αυτού και του Έθνους και ασκούνται
όπως ορίζει το Σύνταγμα»
• Η δημοκρατική αρχή λειτουργεί ως
κατευθυντήριος κανόνας για την ερμηνεία
των υπόλοιπων συνταγματικών διατάξεων.
Δηλαδή, σε περίπτωση αμφιβολίας
προτιμάται η ερμηνευτική εκδοχή που
βρίσκεται πλησιέστερα προς την δημοκρατική
αρχή.
• Η δημοκρατική αρχή στηρίζεται:
- στο αντιπροσωπευτικό σύστημα
- στην διενέργεια γενικών βουλευτικών
εκλογών σε τακτά χρονικά διαστήματα
- στην λειτουργία των πολιτικών κομμάτων και
- στην αρχή της πλειοψηφίας
• Στα ελληνικά συντάγματα η δημοκρατική
αρχή καθιερώνεται με την φράση «εθνική
κυριαρχία»
• Σύνταγμα του 1844: συνταγματική μοναρχία
• Σύνταγμα του 1864: βασιλευόμενη
δημοκρατία
• Εισαγωγή της καθολικής ψηφοφορίας
• Το ελάχιστο συνταγματικά τυποποιημένο
περιεχόμενο της δημοκρατικής αρχής:
- η ανάδειξη της Βουλής με περιοδικές γενικές
βουλευτικές εκλογές που διενεργούνται με
άμεση, μυστική και καθολική ψηφοφορία
- το δημοψήφισμα (άρθρο 44 παρ. 2 του
Συντάγματος)
- η συμμετοχή του εκλογικού σώματος στην
διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος
- Η ελεύθερη ύπαρξη και λειτουργία των
πολιτικών κομμάτων
- η άσκηση και προστασία των συνταγματικών
δικαιωμάτων ομαδικής δράσης –
συνέρχεσθαι, συνεταιρίζεσθαι και
συνδικαλιστική ελευθερία – σε συνδυασμό με
τα δικαιώματα που αφορούν στην ελευθερία
του τύπου, της γνώμης και της πληροφόρησης
- ο θεσμός των εκλογών για την ανάδειξη των
οργάνων της τοπικής αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.)
πρώτου και δευτέρου βαθμού
- οι εκλογές για την ανάδειξη Ελλήνων
Ευρωβουλευτών
• Εγγυητικοί θεσμοί και διατάξεις για την
διασφάλιση της δημοκρατικής αρχής:
- ο δικαστικός έλεγχος του κύρους των εκλογών
και του δημοψηφίσματος
- τα ουσιαστικά και διαδικαστικά όρια της
αναθεώρησης του Συντάγματος
- η θεμελιώδης υποχρέωση όλων των Ελλήνων
να σέβονται το Σύνταγμα και τους νόμους που
είναι εναρμονισμένοι με αυτό.
- ο χαρακτηρισμός του σφετερισμού της λαϊκής
κυριαρχίας ως εγκλήματος
- η υποχρέωση και το δικαίωμα αντίστασης όλων
των Ελλήνων με κάθε μέσο εναντίον
οποιουδήποτε επιχειρεί να καταλύσει το
Σύνταγμα με τη βία (άρθρο 120 παρ. 4 Σ)