Γραπτό είναι το σύνταγμα που θεσπίζει η πολιτεία σύμφωνα με τις

καθορισμένες διαδικασίες και το οποίο αποτυπώνεται σε γραπτό κείμενο είναι

συνήθως αλλά όχι πάντοτε συστηματοποιεί μένω σε ενιαίο κώδικα Υπάρχουν
όμως και περιπτώσεις κατάτμησης του συνταγματικού έργου σε περισσότερα
του ενός κείμενα όπως συνέβαινε στην Γ γαλλική Δημοκρατία
η έννοια του αδελφού Συντάγματος είναι ταυτόσημη με την έννοια του
συνταγματικού εφημ που θα μας απασχολήσει παρακάτω εκεί θα δούμε
διεξοδικά Για ποιους λόγους το άγραφο συνταγματικό δίκαιο που ιστορικά
προηγείται του γραπτού υποχωρεί σήμερα σε παγκόσμια κλίμακα υπέρ του
γραπτού Ακόμη και στο αγγλικό πολίτευμα εκεί δηλαδή που πρώτο
δημιουργήθηκε

Ουσιαστικό και τυπικό συνταγμα

Πρόκειται για μία διάκριση που αναφέρονται άμεσα στη ρυθμιζόμενη από τον
συνταγματικό κανόνα ύλη, έμμεσα όμως και στην τυπική ισχύ του
συνταγματικού κανόνα σε σχέση με άλλους κανόνες
- με τον όρο ουσιαστικό Σύνταγμα ουσιαστικό συνταγματικό δίκαιο
διακρίνουμε εκείνους τους νομικούς κανόνες που κατατάσσονται στο
συνταγματικό δίκαιο με κριτήριο τα θέματα της κοινωνικής ύλης που
ρυθμίζουν. Συγκεκριμένα, εδώ είναι δυνατόν να υπαχθούν Όλοι Οι Κανόνες
δικαίου( Άσχετα με την Πηγή και τη μορφή του στον τρόπο παραγωγής και
την ιεραρχική τους θέση μέσα στο ισχύον σύστημα δικαίου), Αρκεί να
ρυθμίζουν θεμελιώδη ζητήματα της πολιτείας που τελικά ανάγονται στη
θεματολογία του Συντάγματος δηλαδή δομή και τη λειτουργία της πολιτείας
στη θέση του ατόμου η της κοινωνικής ομάδας Απέναντι στην εξουσία και στη
Νομική διαπλοκή της Ελληνικής έννομης τάξης με την Ευρωπαϊκή και τη
διεθνή έννομη τάξη. έτσι, στο ουσιαστικό Σύνταγμα δεν υπάγονται μόνο οι
περισσότεροι από τους κανόνες του Συντάγματος 1975 με 1986 αλλά και πολύ
κοινή γνώμη όπως ο εκλογικός νόμος, ο νόμος που ρυθμίζει τα
συνδικαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων ο νόμος για το ανώτατο
δικαστήριο του άρθρου 100 του Συντάγματος κοκ
δεν νοείται οργανωμένη πολιτειακή συμβίωση ανθρώπων χωρίς ουσιαστικό
Σύνταγμα είτε γραπτό είτε άγραφο στις περισσότερες όμως Πολιτείες οι
βασικοί από τους κανόνες του ουσιαστικού συντάγματος είναι και τυπωμένη σε
γραπτό κώδικα και βρίσκονται Όσον αφορά τυπική τους δύναμη στην
υψηλότερη βαθμίδα της ιεραρχικής κλίμακας των κανόνων δικαίου. στην
περίπτωση που οι Κανόνες για τη δομή και τη λειτουργία της πολιτείας
διατυπώνονται Σε ένα νομικό κώδικα( το Σύνταγμα) η και σε περισσότερα
κείμενα( συνταγματικούς νόμους, συντακτικές πράξεις κλπ), τότε πρόκειται
για το τυπικό Σύνταγμα ο όρος τυπικό Σύνταγμα δεν αποδίδει το περιεχόμενο
του κανόνα δικαίου αλλά τη μορφή του απαραίτητα στοιχεία του τυπικού
συντάγματος είναι η αυστηρότητα και ο γραπτός τύπος ( Μανιτάκης Α., ό.π.,
σ. 55 επ. και Ευ. Βενιζέλος, ό.π., σ. 29)
Ένας κανένα συνταγματικού δικαίου μπορεί να αποτελεί είτε μόνο τυπικό
συνταγματικό δίκαιο πείτε μόνο ουσιαστικό συνταγματικό δίκαιο η και τυπικό
και ουσιαστικό συνταγματικό δίκαιο
α) ο κανόνας για παράδειγμα του άρθρου 105 παράγραφος 1 εδ.
γ, κατά τον οποίο όσοι μονάζουν στο Άγιο Όρος αποκτούν την
ελληνική ιθαγένεια μόλις προσβληθούν ως δόκιμοι οι μοναχοί χωρίς άλλη
διατύπωση δεν έχει, ουσιαστικά, Συνταγματική ποιότητα, Αφού δεν ανάγεται
στα καίρια θέματα της πολιτείας και για αυτό δεν αποτελεί μόνο τυπικό
συνταγματικό δίκαιο
Ο εκλογικός νόμος ρυθμίζει τη συγκρότηση της βουλής και
Επομένως αφορά σε κρίσιμο θέμα της λειτουργίας της πολιτείας αποτελεί
χαρακτηριστικό νομοθέτημα ουσιαστικού συνταγματικού δικαίου πού
βρίσκεται όμως Εκτός του κειμένου του συντάγματος και για αυτό αποτελεί
μόνο ουσιαστικό και όχι και τυπικό συνταγματικό δίκαιο.
οι περισσότερες διατάξεις του συντάγματος καθώς αναφέρονται
στα καίρια θέματα της πολιτείας ( οργάνωση κράτους σχέση ατόμου και
κοινωνικών ομάδων με το κράτος) αποτελούν και τυπικό και ουσιαστικό
συνταγματικό δίκαιο
Η πρακτική σημασία των παραπάνω διακρίσεων γίνεται εμφανής
όταν πρόκειται να θεσπιστεί ή να ερμηνευτεί κανόνας ουσιαστικού μόνο
συνταγματικού δικαίου Δηλαδή ένας κανόνας του κοινού δικαίου μέσω του
οποίου κατεξοχήν πραγματώνεται και εξειδικεύεται το νόημα του
Συντάγματος. τόσο ο νομοθέτης ποτών θεσπίζει όσο και αυτός που στη
συνέχεια τον ερμηνεύει για να τον εφαρμόσει πρέπει να μεριμνούν ιδιαιτέρως
γιατί Αρμονία με το Σύνταγμα. η μέριμνα αυτή αποτελεί κρίσιμη μορφή
Προστασίας του συντάγματος Αφού η εφαρμογή του υλοποιείται κυρίως μέσω
τέτοιων νομοθετημάτων .
Τριμερης διάκριση εξουσιών:
η εξουσια απο οργανα κρατους διακρινεται απο τρια μερη
τα οργανα που λειτουργούν σε οφελος της νομοθετικής εξουσιας
της δικαστικής εξουσίας και της εκτελεστικής εξουσίας. Τα όργανα τα οποια
αντιπροσωπεύουν τα οργανα του κρατους είναι ο αρχηγος του κρατους και ο
πρωθυπουργος, της δικαστικης τα δικαστήρια και της νομοθετικής η Βουλή.

Oι όροι εξουσια και αρμοδιοτητα είναι δύο πλευρές του ίδιου νομίσματος.
όταν η εξουσία απορρέει από το νομικό πρόσωπο του κράτους αποκαλείται
εκτελεστική εξουσία.
Η αρχή της λαϊκής δημοκρατίας μπορεί να λειτουργήσει μόνο αν εδράζεται και
την στηρίζει η αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.
Πολλή προσοχή! Τι ακριβώς είναι ο λαός ;
είναι πάντα το ανώτατο κρατικό όργανο , γτ είναι το όργανο που εκπορεύεται
τλκ !!!
Δεν πρέπει να συγχέεται με τον αρχηγό του κράτους (βασιλιάς, αρχηγός
δημοκρατίας)
έχει το τεκμήριο της αρμοδιότητας υπάρχει υπέρ του λαού γτ απο αυτον
απορρέει η εξουσια που μεταβιβάζεται στο νομικό πρόσωπο του κράτους. Ο
 λαός πρέπει να εφαρμόζει τους νόμους. Ο λαός περιλαμβάνει πρόσωπα που
ανήκουν στην πολιτική κοινότητα του κράτους και έχουν την ιθαγένειά του,
δηλαδή έχουν αποκτήσει πλήρη δικαιώματα αναγνώρισης ως υπήκοοι, ως
πολίτες, του συγκεκριμένου κράτους. Μέσα από την ιδιότητα του πολίτη
συγκροτείται ο λαός μιας πολιτείας, με την έννοια των προσώπων που έχουν
πλήρη δικαιώματα άσκησης πολιτικών δικαιωμάτων. Ο λαός υπό στενή έννοια
είναι το εκλογικό σώμα (άνθρωποι συγκεκριμένης ηλικίας) και δεν έχουν
στερηθεί των πολιτικών τους δικαιωμάτων.

Ποια είναι τα στοιχεία που διαχωρίζουν τις διαφορετικές χώρες;

Το έδαφος, που καθορίζεται από τα σύνορα, ο πληθυσμός - λαός, και το διεθνές
δίκαιο (οι διεθνείς συμβατικές και εξωσυμβατικές σχέσεις -εμπορικές
σχέσεις/σχέσεις αλληλεγγύης-) είναι συστατικά στοιχεία που ορίζουν μία χώρα.

Παρόμοια έννοια της έννοιας τους λαού είναι το έθνος

Το έθνος αποτελούν:!!!
Η εθνική ταυτότητα (η πεποίθηση του ότι ανήκω στο ελληνικό έθνος), τα
κοινά χαρακτηριστικά
Πώς συνδέομαι με το κράτος

Παραγραφος 3
Όλες οι εξουσιες πηγαζουν απο τον λαο υπέρ αυτού (το ανωτατο όργανο)
επειτα το εκτελεστικό οργανο
ειναι ιστορικοι οι λογοι που αναφερεται το έθνος στο πρώτο άρθρο.

Δεν υπάρχει Δημοκρατία χωρίς: (δευτερεύοντα-ενισχυτικά στοιχεία)

1. πλουραλισμός και πολυφωνία
a. ελευθερία της έκφρασης (κατοχυρώνεται διαταξη 14
παραγραφος 1 του συντάγματος), έτσι εκφράζεται ελεύθερα και
ανεξάρτητα η κοινή γνώμη
b. ελευθερία του Τύπου (ελευθερία στα ηλεκτρονικά μέσα και η
δημοσιότητα
c. έκφραση της φωνής της μειοψηφίας
 2. την αρχή της ισότητας ψήφου που κατοχυρώνεται παγίως στο
συνταγμα
a. ίση πρόσβαση σε αξιώματα
3. υγιής λειτουργίας των κομμάτων
a. δικομματισμός πολυκομματισμός κοινοβουλευτικός διάλογος

Διάβασα επίσης:

https://www.syntagmawatch.gr/ask-a-question/se-ti-diaferei-o-laos-apo-to-
ethnos/

https://www.hellenicparliament.gr/Vouli-ton-Ellinon/To-Politevma/Syntagma
/
Οργάνωση του Κράτους (21/04) 5. Σύνταγμα (Α’μέρος)

⸙Το σύνταγμα είναι το πρώτο στην κλίμακα της ιεραρχίας των

κανόνων δικαίου.⸙
Οι έννοιες του κράτους και δίκαιο είναι αλληλένδετες, η κοινωνία ρυθμίζεται
με βάση το σύνταγμα. Το σύνταγμα χωρίζονται σε δύο μέρη:

⸛ αυτό που αναφέρεται στα ανθρώπινα και ατομικά δικαιώματα (συνήθως

στο προοίμιο του συντάγματος πχ γαλλικό)

⸞ ασχολείται με το οργανωτικό μέρος, ο τρόπος με τον οποίο συνδέονται τα

όργανα του κράτους και εν τέλει με τον τρόπο που λειτουργεί το πολίτευμα

⁑
Οι δικαστές πρέπει να έχουν υπόψη την ομολογία άλλων δικαστηρίων.
Μια ομολογία στην Ελλάδα δεν είναι δεσμευτική, σε αντίθεση με το
αγγλοσαξωνικό δίκαιο. Ο κάθε δικαστής θα πρέπει να δει τι έχουν
αποφασίσει σε προηγούμενες υποθέσεις και να δεσμευτεί από την
προηγούμενη δικανική κρίση ενός ανώτερου από αυτόν δικαστήριο.
έχουμε διαχυτος και παρεμπίπτων =/= συγκεντρωτικός ο έλεγχος της
συνταγματικότητας του Νόμου.
Για αυτό δεν έχουμε Ανώτατο Συνταγματικό Δικαστήριο (όπως ΗΠΑ, Γαλλία
κλπ)
Σε αυτά τα δικαστήρια κρίνονται οι ψηφισμένοι νόμοι απο την πλειοψηφία
της Βουλής: Είναι συνταγματικός αυτός ο νόμος; Μπορεί να εφαρμοστεί; Αν
είναι αντισυνταγματικός τότε ο νόμος εκπίπτει σαν να μην ψηφίστηκε ποτέ.
Η ομολογία επηρεάζεται απο την εκλογή ενός δικαστή (την περίοδο που ο
δικαστή ήταν καποιος τότε είχαμε κάποια συγκεκριμένη ατμόσφαιρα)

Πρέπειιιι να διαβάσω προσεκτικά όρο-όρο

1. ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ!
https://www.hellenicparliament.gr/UserFiles/8c3e9046-78fb-48f4-bd8
2-bbba28ca1ef5/2019_%CE%A3%CE%A5%CE%9D%CE%A4%CE%9
 1%CE%93%CE%9C%CE%91_12.3_21_2020_%CE%A4%CE%95%CE
%9B%CE%99%CE%9A%CE%9F.pdf
2. αμερικανικη διακήρυξη του 1887
3. γαλλικη διακηρυξη 1789
(https://gr.ambafrance.org/Η-Διακήρυξη-των-Δικαιωμάτων-του-Ανθρ
ώπου)
4. προοίμιο του Γαλλικού Συντάγματος
(πρόλογος -γενικές αρχές ανθρώπινα δικαιώματα)

“όπως ορίζει το σύνταγμα”: πρέπει να γίνει φράση κλισέ και σωστή

απάντηση για την έννομη ζωή. Ειναι ένα ελλειπτικό συνταγμα που με πυκνο
τρόπο (σε 120 άρθρα) προσπαθεί να συγκεράσει και να ρυθμίσει όλα τα
θέματα τα οποία ανακύπτουν ή θα ανακύψουν στο μέλλον στην έννομη τάξη
οπότε δεν είναι λεπτομερές δεν μπορεί να έχει λεπτομέρειες είναι πάρα πολύ
ανθεκτικό και μετά δεν εξουσιοδοτήσεις για νόμους και οι νόμοι δίνουν
εξουσιοδοτήσεις για έκδοση διοικητικών πράξεων , ωστε να μπορεσουμε να
καλυψουμε ολα τα θεματα. Οποιοσδηποτε δεσμός στην εννομη ταξη,η
οργάνωση του πολιτευματος και του κράτους, η λειτουργια της πολιτειας και
η ρυθμιση των κοινωνικων σχεσεων υπο το δίκαιο καθοριζεται απο το
σύνταγμα.Το σύνταγμα είναι το πλαίσιο της έννομη ζωή των πολιτών, της
πολιτείας και του Κράτους.
Με την ερμηνεια του συνταγματος γίνεται κατανοητό
Πρώτη πηγή συνατγματικου δικαίου
Η έννοια άγραφου Συντάγματος
Η Μ.βρετανια έχει άγραφο συνταγμα (αγγλοσαξονικό σύστημα δικαίου,μαζί
με Αμερική,Καναδά,Αυστραλία κ Ισραήλ έχουν γραπτά συνταγματα όμως)
Υπαρχουν γραπτά κείμενα, αλλα δεν είναι ένα ενιαίο γραπτό κρατικό
κείμενο. Το συνταγμα περιέχεται σε
1. κανονιστικές πράξεις
2. σε συνταγματικά έθιμα (μακροχρονιες πρακτικές που εκτελείται
ιδιόρυθμα, πχ όταν η βασίλισσα δίνει το στέμμα σε κπν να πει τα εξής
λόγια),
3. συνθήκες του πολιτεύματος: περιεχει πρακτική που εμφανίστηκε 1-2
φορές δόθηκε μια συγκεκριμένη λύση, όταν δεν προβλέπεται κάτι
άλλο- είναι ελλειπτική συνταγματική πρακτική
4. και πολλά άλλα

Η κοιτίδα του κοινοβουλευτισμού υπήρξε στην βρετανία που είναι κάπως

παράδοξο.
Στο ελληνικό συνταγμα υπάρχουν αναθεωρησεις ,όχι τροποποιήσεις.
(ηπειρωτικό ευρωπαϊκό συστημα)

Τι είναι αυστηρό / ήπιο σύνταγμα

αυστηρά: για να αναθεωρηθούν υπόκεινται σε μια διαδικασία με διαφορετικό
και δύσκολο τρόπο,σε σχέση με τον κοινό νόμο,που τροποποιείται με
διαφορετική διαδικασία.
Αναθεωρειται με τρόπο διαφορετικό (δυσχερέστερο, δυσκολότερο) από ό,τι
ο κοινός νόμος εφοσον το συνταγμα είναι γραπτό .
τιθεται στο ίδιο το σώμα του συντάγματος έχει γραπτό κείμεινο για την
αναθεώρησή του.
όπως το γαλλικο συνταγμα
ήπιο:το συνταγμα που αναθεωρείται ή τροποείται, όπως τροποποιείται ο
κοινός νόμος, αναθεωρείται και το σύνταγμα. Αναθεωρείται με τον ίδιο
τρόπο όπως με του κοινού νόμου.
Στην τροπολογια ενος κοινου νομου μπορεί να θέλουμε
Οπότε η διαφορά βρίσκεται στην τροποποίηση ενός νόμου σε σχέση
με το σύνταγμα
(ακου φων 19/05)

Σύνταγμα υπό στενή έννοια: το κείμενο του συντάγματος

τα 120 αρθρα του συνταγματος
υπό ευρεία έννοια: τα κειμενα που απτονται στο
συνταγματικό δίκαιο και αναφέρονται σε ρυθμίσεις
συνταματικού περιεχομένου, κείμενα που αναφέρονται σε
συνταγματικά θέματα. Υπάρχουν απλοι κοινοι νομοι του
κρατους, όπως ο νομος για την συγκρότηση του υπουργικού
συμβουλίου, το οποιο εχει αμιγως συνταγματικό περιεχομενο,
αυτός ο νόμος αποτελεί συνατγμα ύπο ευρεία έννοια.

δυο είδη κειμένων που προσομοιάζουν στο συνταγμα, ΔΕν ειναι μερη
συντάγματος
Με συντακτικές πράξεις και ψηφίσματα κατορθώσαμε να κάνουμε και την
μετάβαση από την δικτατορία στη δημοκρατία (το 1974) και μετά με την
ψήφιση και υιοθέτηση του συντάγματος του 1975 με την έννοια ότι Κάναμε
τη γέφυρα ανάμεσα στην έννομη τάξη που ίσχυε πριν τη Συνταγματική
έννομη τάξη που ίσχυε πριν τη δικτατορία και τη νέα Συνταγματική
αναμεταξύ που ίσχυσε μετά τη δικτατορία αυτή μετάβαση έγινε μέσα
ψηφισμάτων και συντακτικών πράξεων μέχρις ότου ολοκληρωθεί και όλη
αυτή η διαδικασία και τελικώς αποκτήσαμε υιοθετήθηκε το Σύνταγμα του
1975 το οποίο ισχύει μέχρι και σήμερα Μετά από τέσσερις αναθεωρήσεις τις
οποίες έχει υποστεί
 1. Συντακτικές πράξεις
πραξεις συνταγματικού περιεχομένου προερχονται από την εκτελεστικής
εξουσία (Κυβέρνηση, Πρόεδρος- συμβολο-ρυθμιστής πολιτευματος,
Κοινοβούλιο). Σε περιόδους κανονικότητας θεωρείται λιγότερο σημαντικές,
αλλά σε περιοδους κρίσεις έχουν μεγάλη σημασια
2. Ψηφίσματα
πραξεις συνταγματικου περιεχομενου και με αυτα τιθενται σε ισχυ τα νεα
συνταγματα ή τα αναθεωρημένα συνταγματα.
Και αυτά μπορουν να υπαχθουν στο συνταγματ υπο ευρεια εννοια
αποτελεσουν πηγες συνταγματος και συνταγματικού δικαίου.

Δευτερη πηγη συντάγματος

Η οποία έχουν συνταγματικό περιεχόμενο η κοινή γνώμη του Κράτους η
οποία οι οποίοι στην κλίμακα της ιεραρχίας των κανόνων δικαίου βρίσκονται
στη θέση νούμερο δύο Στη δεύτερη θέση αυτή που έχουν συνταγματικό
περιεχόμενο όπως δώσαμε πολλές φορές το παράδειγμα του νόμου για την
σύσταση και σύνθεση του υπουργικού Συμβουλίου αυτοί οι νόμοι αποτελούν
και αυτή Πηγή του συντάγματος και Πηγή του συνταγματικού δικαίου.
οι κοινοι νομοι του κρατους που βρισκονται στην θεση 2 στην κλιμακα
απο αυτούς τους νόμους, ο sui generis (ιδιοτυπος νόμος) αποτελεί κατεξοχή
πηγή συνταγματος και συνταγματικού δικαίου.
ο κανονισμός της βουλής ρυθμίζει τις λειτουργίες του κοινοβουλίου (interna
corporis) και δεν μπορεί παρέμβει κανένα άλλο όργανο.
Sui generis Νόμος (Ιδιότυπος ,Ιδιόρρυθμος)
ρυθμίζει τα internal corporis του Κοινοβουλίου, εκει που δεν μπορει να
παρεμβει κανενας άλλος.
Στην διαδικασία διαφέρει από τους κοινούς νόμους γτ δεν παίρνει μέρος ο
Πρόεδρος της Δημοκρατίας, δν εγκρίνεται από αυτόν
οι άλλοι νόμοι πρπ να δημοσιευτούν σε ΦΕΚ
 Αναθεώρηση του Συντάγματος
Άρθρο 110
1. Oι διατάξεις του Συντάγματος υπόκεινται σε αναθεώρηση, εκτός από εκείνες που
καθορίζουν τη βάση και τη μορφή του πολιτεύματος, ως Προεδρευόμενης Kοινοβου - λευτικής
Δη μοκρατίας, καθώς και από τις διατάξεις των άρθρων 2 παράγραφος 1, 4 παράγραφοι 1, 4 και
7, 5 παράγραφοι 1 και 3, 13 παράγραφος 1 και 26. 2. H ανάγκη της αναθεώρησης του
Συντάγματος διαπιστώνεται με απόφαση της Bουλής που λαμβάνεται, ύστερα από πρόταση
πενήντα τουλάχιστον βουλευτών, με πλειοψηφία των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των
μελών της σε δύο ψηφοφορίες που απέχουν μεταξύ τους έναν τουλάχιστον μήνα. Mε την
απόφαση αυτή καθορίζονται ειδικά οι διατάξεις που πρέπει να αναθεωρηθούν. 3. Aφού η
αναθεώρηση αποφασιστεί από τη Bουλή, η επόμενη Bουλή, κατά την πρώτη σύνοδό της,
αποφασίζει 130 με την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού των μελών της σχετικά με τις
αναθεωρητέες διατάξεις. 4. Aν η πρόταση για αναθεώρηση του Συντάγματος έλαβε την
πλειοψηφία του όλου αριθμού των βουλευτών, όχι όμως και την πλειοψηφία των τριών
πέμπτων, σύμφωνα με την παράγραφο 2, η επόμενη Βουλή κατά την πρώτη σύνοδό της μπορεί
να αποφασίσει σχετικά με τις αναθεωρητέες διατάξεις με την πλειοψηφία των τριών πέμπτων
του όλου αριθμού των μελών της. 5. Κάθε ψηφιζόμενη αναθεώρηση διατάξεων του
Συντάγματος δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως μέσα σε δέκα ημέρες αφότου
επιψηφιστεί από τη Bουλή και τίθεται σε ισχύ με ειδικό ψήφισμά της. 6. Δεν επιτρέπεται
αναθεώρηση του Συντάγματος πριν περάσει πενταετία από την περάτωση της προηγούμενης.

Είναι σοβαρό θέμα η αναθεώρηση του συνταγματος κ υπάρχουν πολλές

συζητήσεις πριν γίνει.

12/05 Κεφάλαιο 6: Κανονισμός της βουλής

για εργασία :
Πίνακας Περιεχομένων
Γραπτό-άγραφο σύνταγμα
αγγλικού τύπου

Σχέδιο νόμου
Μπορεί να καταθέσει μόνο η κυβέρνησης και υπογράφεται από τον καθ ύλην
αρμόδιος υπουργός (κ να συνυπογράψουν συναρμόδιοι υπουργοί). Αυτοί
είναι οι νόμοι που προέρχονται απο την πλευρα της κυβέρνησης.

Πρόταση νόμου
Μπορεί να καταθέσει κάθε μεμονωμένος βουλευτής

Το προεδρείο της Βουλής

είναι δεκαπενταμελές, προερχομενοι από όλα τα κόμματα της βουλής
Τα μέλη του Προεδρείου είναι υποχρεωτικά Βουλευτές, ενώ η ιδιότητα
μέλους του Προεδρείου είναι ασυμβίβαστη με αυτή του Υπουργού ή του
Υφυπουργού. Αν ένα μέλoς τoυ Πρoεδρείoυ αποδεχθεί θέση Yπoυργoύ ή
Yφυπoυργoύ, θεωρείται πως παραιτείται αυτοδικαίως από μέλος του
Προεδρείου της Βουλής.
Η διασκεψη των προέδρων λειτουργεί στο πλαίσιο του μεγαλύτερου σώματος
Η Διάσκεψη των Προέδρων συνέρχεται σε τακτική συνεδρίαση μία φορά την
εβδομάδα. Αποστολή της είναι να εξετάζει την ημερήσια διάταξη των
εργασιών της Βουλής, να οργανώνει τη διεξαγωγή του νομοθετικού έργου,
να αποφασίζει για τη διεξαγωγή οργανωμένης συζήτησης και να ασκεί κάθε
άλλη αρμοδιότητα που της αναγνωρίζει το Σύνταγμα ή ο Κανονισμός της
Βουλής.
Πρόεδρος της Βουλής (τρίτος πολιτειακός μπλπ)
- διευθύνει συζητησεις στο κοινοβούλιο
 - προέρχεται από κόμμα, αλλά απεκδύεται το κόμμα του (δεν βγαίνει
από αυτό, αλλά πρέπει να είναι ουδέτερος)

19-05

ΕΡΓΑΣΙΑ ΟΔΗΓΙΕΣ
Όριο λέξεων 2000.Δεν θέλει ούτε πιο λίγες ούτε περισσότερες. Περίπου 200
λέξεις τη σελίδα .Όχι έκθεση ιδεών να εκθέσουμε απλά και επιστημονικά το
λόγο μας. Από όλες τις πήγες να κρατάμε σημειώσεις, διαδίκτυο, βιβλία,
άρθρα. Να μελετήσουμε καλά το θέμα.
Υπάρχουν δυο είδη διαγράμματος. Το αγγλικού τύπου και το Γαλλικού.
Το γαλλικού τύπου είναι διμερές, χωρίζεται σε δυο μέρη και το κάθε μέρος
από αυτά σε δυο υπομερη και γη διάκριση γίνεται ανά δυο .Βοηθάει να
ελέγξουμε νοηματικά την ύλη. Αν η εργασία είναι μικρή τη χωρίζουμε σε δυο
μέρη.
Το Αγγλικού τύπου διάγραμμα παρατάσσει τα θέματα του χωρίς να αξιολογεί
η να διαιρεί. Ξεκινάει με μια παράθεση π.χ το θέμα της Λαϊκής Κυριαρχίας
κεφάλαιο πρώτο πως κατοχυρώθηκε, κεφάλαιο δεύτερο πότε κατοχυρώθηκε,
τριτον πώς εφαρμόζεται. Αυτό είναι θεματικό διάγραμμα και πηγαίνει βήμα
βήμα, παίρνει όλα τα θέματα και τα οποία έχει να διαπραγματευτεί.Ασχετα με
πόσα θέματα έχει, τα παρατασσουμε με σειρά. Είναι και το πιο εύκολο.
Αν παρουσιάζουμε την άποψη κάποιου στην τελική μας φράση βάζουμε ένα
1 και κάτω από το κείμενο βάζουμε πάλι 1 και γράφουμε π.χ. Δημήτρης
Τσάτσος Συνταγματικό Δίκαιο 1975.Αν το βιβλίο εμφανίζεται πολλές φορές
γράφουμε ο.π., όπου παρουσιάζεται και αν είναι το μοναδικό βιβλίο του
συγγραφέα γράφουμε Δ. Τσάτσος σελίδα 35.Αν έχει γράψει και αλλα βιβλία
προσθέτουμε και το βιβλίο .Στο τέλος γράφουμε αλφαβητικά τη
βιβλιογραφία ,η οποία δεν μπαίνει στο όριο των λέξεων. Θέλει πίνακα
περιεχομένων εάν έχουμε κάνει αρκετά κεφάλαια, αν είναι μόνο ένα δεν
χρειάζεται. Τον θέλει αλλα δεν είναι αναγκαίος .Αν θέλουμε βάζουμε
εξώφυλλο ,φωτογραφία ότι μας αρέσει. Δεν τη νοιάζει.
Θα τη στείλουμε στο mail της την ημέρα της εξεταστικής. Όχι νωρίτερα!!!

Πηγές του συντάγματος και συνταγματικού δικαίου

1) Ψηφίσματα: εκδίδονται Πράξεις συνταγματικού περιεχομένου και με
αυτά τίθενται σε ισχύ τα νέα ή αναθεωρημένα συντάγματα.

2) Νόμοι του κράτους- κοινοί νόμοι του κράτους οι οποίοι έχουν

συνταγματικό περιεχόμενο.
Κατεξοχήν οι νόμοι για την σύσταση του υπουργικού συμβουλίου. Από
αυτούς τους νόμους αποτελεί κατεξοχήν πηγή συντάγματος, που ρυθμίζει τα
της λειτουργίας του Κοινοβουλίου, είναι sui generis (ιδιότυπος νόμος). Κι
είναι ιδιότυπος γιατί αφορά τις λειτουργίες (interna corporis) του
Κοινοβουλίου και δεν μπορεί να παρέμβει κανένα άλλο όργανο.
Για να ισχύσουν άλλοι νόμοι, ο πρόεδρος της δημοκρατίας, αφού το
νομοσχέδιο ή σχέδιο νόμου ψηφιστεί από το κοινοβούλιο, πρέπει να δώσει
εντολή για την δημοσίευση σε ΦΕΚ. Στον κανονισμό της βουλής, και μόνο σε
αυτόν, εντολή για δημοσίευση μπορεί να δώσει ο πρόεδρος της βουλής.

Ιεραρχία
1) Σύνταγμα (το σώμα)
2) νόμοι του κράτους
3) .
4) .
Το Σύνταγμα, σήμερα, είναι ένα νομοθετικό κείμενο που περιέχει νομικούς
κανόνες δικαίου. Είναι ένα κείμενο, διατυπωμένο πανηγυρικά. Αυτό σημαίνει
ότι οι κανόνες δικαίου τους οποίους θεσπίζει έχουν υψίστης σημασίας
περιεχόμενο και επίσης σημαίνει ότι με αυτόν τον τρόπο δηλώνεται η σχέση
που το συνδέει με την νομική και με την πολιτική και την ιστορική παράδοση
της χώρας που το έχει δημιουργήσει. Ακόμη το Σύνταγμα είναι ένα κείμενο
ενιαίο, κωδικοποιημένο και περιλαμβάνει αριθμημένα άρθρα και
παραγράφους καθώς και εδάφια. Επιπλέον το Σύνταγμα είναι ένα νομοθετικό
κείμενο αυστηρό και ανώτερο από όλα τα άλλα. Αυτήν είναι και η υλική
υπόσταση του Συντάγματος.

τα Κοινοβούλια:
(ακου φων 19/05)

Sui generis Νόμος (Ιδιότυπος ,Ιδιόρρυθμος)

ρυθμίζει τα internal corporis του Κοινοβουλίου, εκει που δεν μπορει να
παρεμβει κανενας άλλος.
Διαφέρει από τους κοινούς νόμους γτ δεν παίρνει μέρος ο Πρόεδρος της
Δημοκρατίας, δν εγκρίνεται από αυτόν
οι άλλοι νόμοι πρπ να δημοσιευτούν σε ΦΕΚ
το συνταγμα δεν θέλει κνς άλλος να παρεμβαίνει στην οργάνωση του
Κοινοβουλίουκ δίνει ισχύ μόνο ο Πρόεδρος της Βουλής. Για παράδειγμα, ο
χρόνος των διαβουλευσεων,

Με τι τρόπο το Διεθνές και Ευρωπαϊκό

είναι συμβατικό (συμβάσεις) και εθιμικό (σαν να πρόκειται για σύνταγμα).
Αρχές που διέπουν
Ο όρος της αμοιβαιότητας εμφανίζεται ως όρος συμφωνίας αλλά κ σε άλλα
μέρη του συντάγματος.
Θεωρια μονισμού
Η Ελλάδα ακολουθεί αυτη την θεωρία. το διεθνες δικαιο ενσωματωνεται
στην ελληνικη εννομη τάξη. Εχει ως υπέρτερο νόμο/σύνταγμα.

Θεωρία Δυϊσμού
Ολλανδία ΑΚΟΥ ΦΩΝ

'Αρθρο 28: (Κανόνες του διεθνούς δικαίου και διεθνείς οργανισμοί)

1. Oι γενικά παραδεγμένοι κανόνες του διεθνούς δικαίου, καθώς και οι διεθνείς συμβάσεις, από την
επικύρωσή τους με νόμο και τη θέση τους σε ισχύ σύμφωνα με τους όρους καθεμιάς, αποτελούν
αναπόσπαστο μέρος του εσωτερικού ελληνικού δικαίου και υπερισχύουν από κάθε άλλη αντίθετη διάταξη
νόμου. H εφαρμογή των κανόνων του διεθνούς δικαίου και των διεθνών συμβάσεων στους αλλοδαπούς
τελεί πάντοτε υπό τον όρο της αμοιβαιότητας.
2. Για να εξυπηρετηθεί σπουδαίο εθνικό συμφέρον και να προαχθεί η συνεργασία με άλλα κράτη, μπορεί να
αναγνωρισθούν, με συνθήκη ή συμφωνία, σε όργανα διεθνών οργανισμών αρμοδιότητες που προβλέπονται
από το Σύνταγμα. Για την ψήφιση νόμου που κυρώνει αυτή τη συνθήκη ή συμφωνία απαιτείται πλειοψηφία
των τριών πέμπτων του όλου αριθμού των βουλευτών.
3. H Eλλάδα προβαίνει ελεύθερα, με νόμο που ψηφίζεται από την απόλυτη πλειοψηφία του όλου αριθμού
των βουλευτών, σε περιορισμούς ως προς την άσκηση της εθνικής κυριαρχίας της, εφόσον αυτό
υπαγορεύεται από σπουδαίο εθνικό συμφέρον, δεν θίγει τα δικαιώματα του ανθρώπου και τις βάσεις του
δημοκρατικού πολιτεύματος και γίνεται με βάση τις αρχές της ισότητας και με τον όρο της αμοιβαιότητας.
_______________________
**Ερμηνευτική δήλωση: Το άρθρο 28 αποτελεί θεμέλιο για τη συμμετοχή της Χώρας στις διαδικασίες της
ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.
_______________________
** Με δύο αστερίσκους δηλώνονται τα σημεία της Αναθεώρησης που αναγράφονται στο Ψήφισμα της 6ης
Απριλίου 2001 της Ζ' Αναθεωρητικής Βουλής των Ελλήνων

Συνείδηση δικαίου οταν ασκώ μια πρακτική

πεποίθηση ότι εφαρμόζω το Δίκαιο που μπορεί να μην υπάρχει. εγω
ακολουθώ το έθιμο
Για παράδειγμα:
1)Η υφαλοκριπίδα ήταν εθιμικά 6 μίλια. Επί πολλά έτη ακολουθήθηκε από
πολλά κράτη. Όσα κράτη εκαναν κανονα του εθιμικού Δικαίου κ το εκναν
του συμβατικού Δικαίου κ μετά εσωτερικού Δικαίου.
2)Σε μια δύσκολη περίοδο που πρωθυπουργός ήταν βαριά άρρωστος
(Παπανδρέου). Δεν μπορούσε να ασκήσει τα καθήκοντά του κ δεν ηθελε να
παραιτηθεί. Δν υπάρχει νόμος να μας πει τι να κανουμε. Αναπληρώθηκε από
την πρώτη τάξη Υπουργό. πρωτο υπ εσωτερικών (πλέον 2021, ο υπ
οικονομικών), δεύτερο υπ εξωτερικών (τώρα υπ Ανάπτυξης).

Η συνθηκη του πολιτευματος

λιγο πιο αδυναμη κ οχι τοσο σταθερή όσο αυτή του εθίμου.
παίρνουμε το περιεχόμενο της συνθήκης πολιτεύματος (προπλασμα εθίμου)
 8. Όργανα Κράτους

Ας μιλήσουμε για την Αρχή της τριμερούς Διάκρισης των Εξουσιών...

Η νομοθετική εξουσία(2) έχει την αρμοδιότητα ψήφισης των νόμων του
Κράτους, η εκτελεστική εξουσία(1) έχει την ευθύνη να ασκεί τη διακυβέρνηση
του κράτους και να εκτελεί τους νόμους, ενώ η δικαστική εξουσία(3) έχει την
ευθύνη να ερμηνεύει τους νόμους και να θέτει όρια στην αυθαίρετη άσκηση της
εκτελεστικής λειτουργίας. Σε ένα σύνηθες σχήμα η εκτελεστική εξουσία
αντιστοιχεί στην Κυβέρνηση (Πρόεδρος, Πρωθυπουργός, Υπουργικό Συμβούλιο,
δημόσια διοίκηση), η νομοθετική εξουσία στη Βουλή και η δικαστική εξουσία
στα δικαστήρια.

Η εκτελεστική εξουσία(2) ασκείται σε γενικό επίπεδο:

1. Κυβέρνηση και το Συμβούλιο (κατεξοχήν όργανο
εκτελεστικής εξουσίας, χαράσσει πολιτική)
2. ο πρόεδρος της Δημοκρατίας (συμβολικό χαρακτήρα με
ρυθμιστικές αρμοδιότητες)
3. το Κοινοβούλιο
4. σε τοπικό επίπεδο
a. οι εκλεγμένοι εκπρόσωποι, εχουν τοπικό χαρακτήρα
b. ο δημαρχος-αντιδημαρχος
c. περιφερειάρχης

αρχηγός του κράτους = πρόεδρος δημοκρατίας

ανώτατο κρατικό όργανο = ΛΑΟΣ υπο στενή εννοια
= το εκλογικό σώμα, αυτοί που μπορούν να εκλέγουν και
να εκλέγονται (εκλέγειν & εκλέγεσθαι)
ο προεδρος της Δημοκρατίας (ρυθμιστή του πολιτεύματος). πριν την αναθεώρηση με
δημοψήφισμα που καταψήφισε την ξένη βασιλευομένη δημοκρατία εξορίστηκε η βασιλική
οικογένεια. Το πολίτευμα το οποίο εγκαθιδρύεται με την μεταπολίτευση είναι το πολίτευμα της
προεδρευόμενη κοινοβουλευτική δημοκρατίας. Συνεπώς έχουμε Πρόεδρο ο οποίος εκλέγεται
αρχηγός του Κράτους, όχι Βασιλεύς, πλέον είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο οποίος δεν
εκλέγεται άμεσα από τους πολίτες, αλλά εκλέγεται έμμεσα από το κοινοβούλιο για αυτό και το
πολίτευμα χαρακτηρίζεται ως προεδρευόμενη Δημοκρατία και όχι προεδρική.
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας τώρα με βάση το ισχύον αναθεωρημένο σύνταγμα (του 1986)
είναι ρυθμιστής του πολιτεύματος. Για να αποφύγουμε αυτός που έχει το αξίωμα του προέδρου
της δημοκρατίας να έχει επίσης πολλές εξουσίες συγκεντρωμένες στο πρόσωπο του και
αποφασιστικές αρμοδιότητες, στην αναθεώρηση του 1986 το μοναδικό θέμα της αναθεώρησης
ήταν οι λεγόμενες τότε υπερεξουσίες (πολιτικός όρος) του προέδρου και καταργήθηκαν. Οπότε
έχουμε πλέον τον πρόεδρο είναι μόνο ρυθμιστής του πολιτεύματος δεν έχει αποφασιστικές
αρμοδιότητες, έχει μόνο ρυθμιστικές αρμοδιότητες και τρόπον τινά υποβαθμίζεται (δεν
υποβαθμίζεται ο ρόλος του ως αρχηγού του Κράτους) αλλά υποβαθμίζονται οι αρμοδιότητές
του οπότε με το ότι φεύγουν αρμοδιότητες από το πρόσωπό του προέδρου και πηγαίνουν στον
πρωθυπουργό, οπότε το πολίτευμά μας αποκτά εντελώς πρωθυπουργοκεντρικό χαρακτήρα.
Με την αναθεώρηση του 2019 άλλαξε διαδικασία εκλογής του προέδρου της δημοκρατίας
και τώρα η υπάρχουσα Βουλή που έχει την αρμοδιότητα να εκλέξει νέο Πρόεδρο της
Δημοκρατίας θα τον εκλέξει και θα περάσει από ένα μία διαδικασία που προβλέπει το
σύνταγμα και τελικά θα εκλεγεί πρόεδρος αυτός που θα πάρει τη σχετική πλειοψηφία των
βουλευτών, δηλαδή ακόμα και με πολύ λίγες ψήφους μπορεί να εκλεγεί Πρόεδρος της
Δημοκρατίας. Ο πρόεδρος έχει πενταετής θητεία και μπορεί να επανεκλεγεί και μία ακόμα
φορά. Συνεπώς να κάνει μία δεκαετή θητεία. Πρόσφατα είχαμε εκλογή προέδρου της
δημοκρατίας εκλέξαμε για πρώτη φορά Ελληνίδα γυναίκα Πρόεδρο της Δημοκρατίας και είναι
γνωστή.
Τι οφείλει να έχει/ να είναι ο/η πρόεδρος
1. Προβλέπονται όλα τα ασυμβίβαστα, δλδ δεν μπορεί να κάνει απολύτως κανένα άλλο
επάγγελμα, ούτε δραστηριότητα ούτε επιχείρηση, είναι μόνο Πρόεδρος full-time
πρόεδρος.
2. Πρέπει να έχει περάσει το 40ο έτος της ηλικίας του
 3. πρέπει να είναι Έλληνας πολίτης δηλαδή να έχει την Ελληνική υπηκοότητα ή πέντε
χρόνια πριν από την εκλογή του. Αλλά δεν φτάνει αυτό πρέπει και ο πατέρας του να έχει
ελληνική καταγωγή δλδ πρέπει να έχει πατέρα Έλληνα.

οι βουλευτές ψηφίζουν φανερά για τον πρόεδρο και όχι κρυφά Οπότε είναι όλα δεν
μπορούν να είναι και οι διαπραγματεύσεις για την εκλογή του προέδρου πολύ υπόγειες
διότι τελικά αφού καταλήγουμε σε φανάρι εκλογή τότε καταλαβαίνετε ότι τα πράγματα
φανερώνονται πολύ εύκολα
είπαμε ότι με την αναθεώρηση του 2019 έχουμε μία νέα διαδικασία εκλογής του
προέδρου της δημοκρατίας από το κοινοβούλιο για την για να μην υπάρχει η πρόφαση
της διάλυσης της βουλής και όλη αυτή η συνδιαλλαγή γύρω από τον Πρόεδρο της
Δημοκρατίας θα είναι πιο καθαρή η επιλογή φαίνεται ότι αυτό αυτή η ρύθμιση συνάδει
προς την πιο εύρυθμη λειτουργία του πολιτεύματος.

ο προεδρος της δημοκρατίας εκφράζεται με προεδρικά διατάγματα.

σύνταγμα γραπτο τυπικό και αυστηρο (δυσκολία αναθεώρησης, αλλά κ πάλι εχουμε
αναθεωρήσει το σύνταγμα ήδη μια φορά σε μια δεκαετία/η Αμερική έχει το ίδιο εδώ 3 αιώνες)

Κυβερνηση
η κυβέρνηση δεν υπάρχει μέχρις ότου της δοθεί ψήφος εμπιστοσύνης από το κοινοβούλιο .
όπως και οι περισσότερες σύγχρονες δημοκρατίες (μιλάει το άρθρο 84 του συντάγματος) η
κυβέρνηση εμφανίζεται έχει διοριστεί ο πρωθυπουργός από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και
ζήτα την ψήφο εμπιστοσύνης του κοινοβουλίου αφού παρει την ψήφο εμπιστοσύνης του
κοινοβουλίου αρχίζει τις εργασίες της αρχίζει υπάρχουνε δύο μέσα κοινοβουλευτικού ελέγχου
είπαμε ότι η Βουλή εκτός από το νομοθετικό της έργο ασκεί και μία άλλη παράλληλη
δραστηριότητα που είναι κοινοβουλευτικός έλεγχος στο κοινοβουλευτικό έλεγχο στα ίδια μέσα
του ελέγχου υπάρχουν αρκετά αυστηρό έλεγχο μέσα στα μέσα του ελέγχου είναι και το να
ζητήσει η Βουλή από την κυβέρνηση που επίσκεψη χρόνο μαζί να κάνουμε οπότε η κυβέρνηση
να απαντήσει με την δυσπιστία της ή με την εμπιστοσύνη της δηλαδή να δεχτεί την πρόταση
δυσπιστίας οπότε η κυβέρνηση Απολύτως σχετικό Και παραιτείται οδηγείται σε εκλογές η ΝΔ
συνεχίζει να στηρίζει την κυβέρνηση Και της δίνει την νέα πρόταση εμπιστοσύνης η
κυβέρνηση παραμένει και συνεχίζει το έργο της.
Νομοθετική εξουσία (2)
Η βουλή
έχει δύο βασικές αρμοδιοτητες
1. νομοπαρασκευαστική (συμβάλλει στην επεξεργασια σχεδίων νόμων και να συζητά)
και αφού δίνεται το κείμενο στον πρόεδρο
2. κοινοβουλευτικός έλεγχος (ερωτήσεις, επερωτήσεις κλπ/ πρόταση δυσπιστίας-μομφής
(κάθε έξι μήνες)

Προΐσταται ο πρόεδρος της βουλής ο πρόεδρος της βουλής εκλέγεται σε ειδική συνεδρίαση από
τα μέλη του κοινοβουλίου Δηλαδή από τους βουλευτές και από την ώρα της εκλογής του και
μετά απεκδύεται τον κομματικό του μανδύα παύει δηλαδή να είναι δεν παύει να είναι μέλος του
κόμματος Πρέπει να είναι εντελώς αμερόληπτος και εντελώς ουδέτερος όταν διευθύνει
Καταρχήν προΐσταται όλων των υπηρεσιών του κοινοβουλίου Το κάθε τμήμα ή σε τμήμα
διακοπής των εργασιών του Ρούμπικ μικρότερα τμήματα που είναι οι επιτροπές του που είναι
άλλες διαρκής και άλλες μη διεθνικής και διαρκείς επιτροπές είναι θεματικές και με διαρκείς ή
ad hoc (επί τούτω) σε επιτροπές συζητούνται και τα νομοσχέδια η σχέδια νόμου όταν
εισάγονται στη Βουλή πρώτα

ο κανονισμός της βουλής είναι ιδιότυπος νόμος (sui generis)

μόνο αυτό το οργανο ρυθμίζει τα in corporis τα εσωτερικά του ζητήματα

Δικαστική εξουσία (3)

Δεν υπάρχει ανώτατο συνταγματικό δικαστήριο που θα ορίσει ότι ένας νόμος είναι
αντισυνταγματικός.
οπότε ο κάθε δικαστής μπορεί να ελέγξει και πρέπει να ελέγξει αν είναι μη συνταγματικός ο
κάθε νόμος τον οποίο εφαρμόζει προκειμένου να δικάσει και να κρίνει την υπόθεση του. αυτός
ο έλεγχος υποτίθεται ότι είναι λίγο πιο δημοκρατικός γιατί διαχέεται και στους μικρότερους
δικαστές. (πχ ένας αρεοπαγίτης να έχει βρει ότι ένας νόμος είναι αντισυνταγματικός και να μην
τον εφαρμόσει σε μία συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά μπορεί αμέσως μετά ένας πρωτοδίκης να
θεωρήσει ότι ο ίδιος νόμος είναι συνταγματικός και να το εφαρμόσει τη δική του υπόθεση)
Λειτουργική ανεξαρτησίαΚαι όπως είπαμε στην ιεραρχία είναι ανεξάρτητη προσωπικά και
λειτουργικά και έχουν όλα τα ασυμβίβαστα με οτιδήποτε άλλο εάν καμιά φορά ανήκουν ας
πούμε σε ομάδες είναι σε ανεξάρτητες διοικητικές αρχές έχουν κάποιες θέσεις διευθυντικές και
λοιπά βλέπουμε πάντα ότι είναι συνταξιούχοι δικαστές αυτά που μπορούν να κάνουν είναι να
συνδικαλίζονται μεταξύ τους ή να μετέχουν σε κάποιες προπαρασκευαστικές νομοθετικές
επιτροπές για την για κάποια νομοσχέδια τα οποία καταρτίζονται στα διάφορα υπουργεία και
να δίνουν τις απόψεις τους τις επιστημονικές Κατά τα άλλα έχουν όλα τα δυνατά ασυμβίβαστα
με οποιαδήποτε επάγγελμα οποιαδήποτε ιδιότητα και οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα ασκούν
τα δικαστήρια
πρώτος βαθμός (Πρωτοδίκως)
δεύτερος βαθμός
τρίτος βαθμός

Μπορεί μία υπόθεση να διέλθει και τους τρεις βαθμούς δικαιοδοσίας είτε επειδή το θέλουν οι
διάδικοι η ποινική καταδικη είτε επειδή το θέλουν και θέλουν να ανέβουν όλους τους βαθμούς
δικαιοδοσίας για να δικαιωθούν είτε επειδή το κρίνει αυτό ο Εισαγγελέας αυτεπάγγελτα και
προχωράει μία υπόθεση από τον ένα βαθμό στον άλλον γιατί θέλει να τον ενδιαφέρει αυτή η
υπόθεση βλέπει νομίζει ότι δεν έχει κριθεί σωστά και την περνάει στον επόμενο βαθμό
δικαιοδοσίας προκειμένου να έχει μία ορθότερη κρίση
αστικά Μεταξύ των πολιτών μεταξύ τους σε ποινικά δικαστήρια που είναι ο δεύτερος κλάδος
των δικαστηρίων μας όπου εκεί στα ποινικά δικαστήρια δικάζονται όλες οι ποινικές υποθέσεις
αυτές που έχουν να κάνουν με το ποινικό δίκιο σε διοικητικά δικαστήρια τα οποία κρίνουν τις
διοικητικές υποθέσεις δηλαδή αυτές που έχουν να κάνουν με τη σχέση πολίτη διοικούμενου και
κράτος μπορεί να είναι φορολογία μπορεί να είναι πολεοδομία μπορεί να είναι άδεια για την
άσκηση ενός επαγγέλματος και άλλα θέματα τα οποία έχουν να κάνουν με τη σχέση πολίτη και
κράτους αυτά αυτές οι αρμοδιότητες ανήκουν στα διοικητικά δικαστήρια όλα τα δικ δικάζουν
σε τρεις βαθμούς.
Κτίριο μας για τις διοικητικές υποθέσεις είναι το συμβούλιο της επικρατείας του άρθρου 95 του
συντάγματος το οποίο είναι το δικαστήριο που κρίνει τις διοικητικές υποθέσεις σε τρίτο και
τελευταίο βαθμό επειδή πολλές φορές έρχονται σε αυτό το δικαστήριο υποθέσεις σχετικά και
με προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις και με πράξεις των διοικητικών αρχών των
διοικητικών οργάνων και τίθενται ερωτήματα ως προς την επεξεργασία των προεδρικών
διαταγμάτων και λοιπά πολλές φορές ανατρέχουμε σε αυτό για να αναζητήσουμε κρίσεις για
την αντισυνταγματικότητα η συνταγματικότητα των νόμων και το συμβούλιο της επικρατείας
δεν είναι συνταγματικό δικαστήριο πάρα πολύ συχνά εκφέρει απόψεις για
αντισυνταγματικότητα αλλά το συμβούλιο της επικρατείας είναι το ανώτατο διοικητικό
δικαστήριο δηλαδή παίρνει τις πράξεις της διοίκησης και βλέπει εάν είναι νόμιμες.

Υπάρχουν δικαστικά προηγούμενα αλλα πόσο δεσμευτικές είναι οι ομολογίες των ανώτερων
δικαστών. Οι δικαστές μας δεν δεσμεύονται στο ηπειρωτικό δίκαιο ο νομος είναι η κυριαρχη
πηγή δικαίου (Σύμφωνα με το άρθρο τάδε =/= Σύμφωνα με την υπόθεση παπ κατά μπιπ το
δικαστήριο αποφάσισε) Πολύ συχνά τα ανώτατα δικαστήρια ανατρέπουν τις αποφάσεις των
κατώτερων, χωρίς να έχει σημασία η τοπική αρμοδιοτητα αλλά ο βαθμός του δικαστηρίου.
Βιβλιογραφία για εργασία

1ο Κεφάλαιο: Κράτος, Κυριαρχία και Συνταγματισμός. .

1.4.2 Η πορεία προς το Συνταγματικό κράτος

Ώθηση για το πέρασμα από τη φεουδαρχία, ή την απολυταρχία, προς το σημερινό
συνταγματικό κράτος, έδωσε η αστική επανάσταση και το κίνημα του Διαφωτισμού. 42 Στη
βάση, βέβαια, όλων αυτών των γεγονότων βρίσκεται η Βιομηχανική Επανάσταση. Θα πρέπει
να σημειωθεί σε αυτό το σημείο ότι οι ιδέες δεν αναπτύσσονται ποτέ εν κενώ, αλλά χρειάζεται
το υλικό υπόστρωμα που θα επιτρέψει σε κάποια στρώματα να αναπτύξουν κάποιες ιδέες, ώστε
να προβούν στη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους απέναντι στην κάθε εξουσία. Αυτό, λοιπόν,
συμβαίνει και με τη Βιομηχανική Επανάσταση, όπου ενισχύεται οικονομικά η αστική τάξη.
Ώθηση, όμως, δίνεται και με την επανάσταση της τυπογραφίας. Πλέον, τα γραπτά κείμενα, η
διάσωση αλλά και η διάδοσή τους δεν εξαρτώνται από την Εκκλησία – είναι γνωστό εξάλλου
ότι τα αρχαία κείμενα φυλάσσονταν στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών, ενώ τα αντίγραφά τους
οφείλονται στην καλή διάθεση των μοναχών, οι οποίοι αντέγραφαν τα αρχαία κείμενα με το
χέρι. Η δυσκολία αυτή της αντιγραφής αλλά και διάδοσης των γραπτών κειμένων, καθώς και η
φύλαξή τους στις βιβλιοθήκες των μοναστηριών βοηθούσε όχι μόνο στην περιφρούρηση, αλλά
και στη διαχείριση του πολιτισμικού πλούτου. Έτσι, με την επανάσταση της τυπογραφίας, η
διαδικασία αυτή εκδημοκρατικοποιείται και, πλέον, υπάρχει η δυνατότητα να τυπώνονται
περισσότερα αντίτυπα, καθώς και άλλου είδους περιοδικές εκδόσεις, ενώ ταυτόχρονα
δημιουργείται η ανάγκη σε περισσότερους ανθρώπους να μάθουν να διαβάζουν. 41 Α.
Μάνεσης, Αι Εγγυήσεις Τηρήσεως του Συντάγματος, Αθήνα: εκδ. Το Νομικόν 1956, 53 επ. 42
Α. Μανιτάκης, Συνταγματικό Δίκαιο Ι, Θεσσαλονίκη: Σάκκουλα 1987, 7 επ. 15 Η μετάβαση
αυτή από κανόνες που είναι προφορικοί σε κανόνες που είναι γραπτοί και άρα, προσιτοί,
συνιστά μία πάρα πολύ σημαντική επανάσταση στην ιστορία της ανθρωπότητας, τόσο πολιτική
όσο και πολιτισμική. Ο γραπτός λόγος είναι αυτός που μένει και δεσμεύει τον συντάκτη του,
αλλά πολύ περισσότερο επιτρέπει την πρόσβαση σε περισσότερους ερμηνευτές, σε αντίθεση με
τον φορέα του προφορικού λόγου που είναι και ο ερμηνευτής του. Ο γραπτός λόγος, λοιπόν,
επιτρέπει πολλαπλές ερμηνείες, εξ ου και γίνεται λόγος για τον διάλογο των ερμηνευτών του
συντάγματος ή/και του νόμου, ο οποίος είναι σαφέστατα ένας δημοκρατικός διάλογος. Στο
σημείο αυτό δεν θα πρέπει να παραληφθεί ότι και άλλοι παράγοντες συνετέλεσαν στην εν λόγω
μετάβαση, όπως οι συγκοινωνίες, οι οποίες επέτρεψαν την ανταλλαγή ιδεών μεταξύ των
ανθρώπων. Η ανταλλαγή αυτή των ιδεών οδηγεί στην αμφισβήτηση του έως τότε κυρίαρχου
θεοκρατικού στοιχείου. Ο καθολικισμός, που ταυτιζόταν με την απολυταρχία στη δυτική
Ευρώπη, αρχίζει πλέον να αμφισβητείται. Ακολούθως, η αστική τάξη ως συλλογικό υποκείμενο
έρχεται να αμφισβητήσει τη συγκέντρωση της εξουσίας στο πρόσωπο του βασιλιά και να
διεκδικήσει όχι μόνο δικαιώματα απέναντί του αλλά και τον περιορισμό του. Το πρώτο
δικαίωμα που γίνεται αντικείμενο διεκδίκησης είναι η ιδιοκτησία καθώς και το πνευματικό
δικαίωμα της θρησκευτικής ανοχής, δηλαδή της ανεξιθρησκίας, που είναι ο πρόναος της
θρησκευτικής ελευθερίας. Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι η θρησκευτική ελευθερία
που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη σήμερα είναι ένα δικαίωμα πολύ πιο ευρύ εφόσον
εμπεριέχει την ισότητα και όχι το στοιχείο της ανοχής. Η αστική τάξη, λοιπόν, όπως ήδη
αναφέρθηκε, ζητά τον περιορισμό της εξουσίας του μονάρχη και τη συμμετοχή της διά ενός
αντιπροσωπευτικού οργάνου, του κοινοβουλίου. Στο κοινοβούλιο εκείνη την εποχή
συμμετείχαν οι αστοί μέσω της τιμηματικής ψήφου, δηλαδή με δικαίωμα ψήφου ανάλογο της
περιουσίας τους και μόνο εφόσον είχαν περιουσία. Ωστόσο, συνιστά ένα πρώτο βήμα για να
περάσουμε αργότερα στην εκκαθολίκευση της ψήφου. Έτσι, έχουμε και τα πρώτα συντάγματα,
αρχικά στη Β. Αμερική και αμέσως μετά στη δυτική Ευρώπη. 1.4.3 Η φιλελευθεροποίηση της
κοινωνίας Οι προκαπιταλιστικές κοινωνίες είναι γνωστές για τον ιεραρχικό τους χαρακτήρα. Οι
τάξεις είναι αυστηρά δομημένες και η κοινωνική κινητικότητα είναι απαγορευτική. Αντίθετα, ο
καπιταλισμός είναι αυτός που εισάγει το στοιχείο της κοινωνικής κινητικότητας. Ο
φιλελεύθερος χαρακτήρας της οικονομίας δημιουργεί το κατάλληλο υπόβαθρο ώστε να
γεννηθεί και το πνευματικό κίνημα του Διαφωτισμού. Ο Διαφωτισμός τοποθετεί τον άνθρωπο
στο κέντρο. Ο άνθρωπος αποδεσμεύεται από τα δεσμά του σκοταδισμού, δηλαδή της
θεοκρατίας και αντ’ αυτής καθιερώνεται ο ορθός λόγος, με την εφαρμογή του οποίου θεωρείται
ότι μπορεί να κατακτηθεί η ευημερία του ανθρώπινου γένους. Ο ορθός λόγος, λοιπόν, οδηγεί
στην ανάπτυξη της έρευνας και της επιστήμης. Η αυστηρή και άκαμπτη ιεραρχική δομή της
προκαπιταλιστικής κοινωνίας στην καπιταλιστική κοινωνία αμφισβητείται. Είναι σαφές ότι
υπάρχει κοινωνική διαστρωμάτωση, η κοινωνικοοικονομική όμως αυτή διαστρωμάτωση
επιτρέπει, τουλάχιστον νομικά καθώς πραγματικά εμπόδια κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί ότι
υπάρχουν, την κινητικότητα. Ο ίδιος ο νόμος, λοιπόν, δεν επιτρέπει αυτού του είδους τη
διαφοροποίηση, αλλά αντίθετα επιτάσσει τουλάχιστον την τυπική ισότητα. Δραστηριότητα:
Μελετήστε το κείμενο του καθηγητή Κώστα Χρυσόγονου, «Γιατί το Σύνταγμα; Ιστορικές
προϋποθέσεις του συνταγματισμού» εδώ και προσπαθήστε να καταγράψετε συνοπτικά τα
βήματα που οδήγησαν στη γένεση των συνταγμάτων. 1.4.4 Τα είδη του Συνταγματισμού 1.4.4.1
Ο φιλελεύθερος Συνταγματισμός Ο φιλελεύθερος συνταγματισμός συνδέεται με τον
περιορισμό της απόλυτης εξουσίας του μονάρχη. 43 Τα σημερινά συντάγματα είναι προϊόντα
της πολιτικής βούλησης ενός καινούριου κυρίαρχου που είναι ο λαός. Ο 43 Α. Μανιτάκης,
Συνταγματικό Δίκαιο Ι, 8 επ. 16 λαός είναι αυτός που φτιάχνει το σύνταγμα μέσω των
αντιπροσώπων του, το οποίο οριοθετεί και δεσμεύει κανονιστικά κάθε κρατική εξουσία. Εδώ,
θα πρέπει να λεχθεί ότι με τον όρο «κανονιστικός» νοείται η επιταγή που είναι νομικά
εξοπλισμένη με κυρωτικούς κανόνες που εξασφαλίζουν την αποτελεσματικότητα του κανόνα. Ο
φιλελεύθερος συνταγματισμός επιβάλλει την πολιτική εξουσία, που διαχωρίζεται από τη
θρησκευτική και από την καθαρά οικονομική. Μια εξουσία που είναι κοσμική, οργανωμένη
ορθολογικά, κανονιστικά, με πάγιους και τυπικούς κανόνες δικαίου και σαφώς οριοθετημένη.
1.4.4.2 Ο δημοκρατικός Συνταγματισμός Ο δημοκρατικός συνταγματισμός συνδέεται με τη
διεκδίκηση της συμμετοχής στην εξουσία με σκοπό την επιλογή του κυβερνώντος. 44
Φιλελεύθερος και δημοκρατικός συνταγματισμός συμπίπτουν χρονικά στο ελληνικό κράτος,
ενώ αντίθετα κατά τη Γαλλική Επανάσταση εμφανίζεται πρώτα ο φιλελεύθερος
συνταγματισμός και, στη συνέχεια, ο δημοκρατικός συνταγματισμός. Ο δημοκρατικός
φιλελευθερισμός συνδέεται με την καθολική ψηφοφορία, την αντιπροσώπευση και τις
περιοδικές εκλογές. 1.4.4.3 Ο κοινωνικός Συνταγματισμός Στα τέλη του 19ου αιώνα,
εμφανίζεται η εργατική τάξη, η οποία διεκδικεί τα δικαιώματά της, μέσα από απεργίες,
συνδικάτα και σοσιαλιστικά κόμματα. Δημιουργείται, λοιπόν, ένα νέο συλλογικό υποκείμενο
που ζητά μεγαλύτερη συμμετοχή στην εξουσία, αλλά και κοινωνικές παροχές από το κράτος.
Αυτή είναι η λεγόμενη κοινωνική αρχή, δηλαδή ο κοινωνικός συνταγματισμός, 45 ο οποίος έχει
ως σκοπό τη διασφάλιση της πραγματικής ικανότητας άσκησης των φιλελεύθερων
δικαιωμάτων. Έτσι, στον 20ό αιώνα συμπληρώνεται το φαινόμενο του συνταγματισμού από
τον κοινωνικό συνταγματισμό, ως κοινωνικό κράτος. Προϋπόθεση αποτελεί η πολιτική
συμμετοχή ολόκληρου του λαού, μέσα κυρίως από τα κόμματα. Το κράτος αρχικά τηρεί
εχθρική στάση απέναντι στα κόμματα, καθώς θεωρεί ότι θα πρέπει να είναι ουδέτερο, στη
συνέχεια τα ανέχεται και τέλος τα αποδέχεται και τα ρυθμίζει. 1.4.5 Συνταγματικό κράτος και
Σύνταγμα Μέσα από αυτά τα βήματα του συνταγματισμού δημιουργείται τελικά το
συνταγματικό κράτος, το οποίο αποτελεί τη σύζευξη του κράτους με το σύνταγμα. Το
χαρακτηριστικό του είναι ότι η εξουσία του είναι οριοθετημένη κανονιστικά και
αντισταθμισμένη θεσμικά, οργανώνεται και λειτουργεί με προκαθορισμένους και πάγιους
κανόνες και, τέλος, η εξουσία του είναι οριοθετημένη όχι μόνο στο εσωτερικό της αλλά και
απέναντι στους πολίτες, μέσω της καθιέρωσης των θεμελιωδών δικαιωμάτων. 46 Το δε
Σύνταγμα, υπό την ουσιαστική του μορφή αφορά στον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του
κράτους και την κατοχύρωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Ενώ, με την τυπική του έννοια
αποτελεί το γραπτό κωδικοποιημένο κείμενο που βρίσκεται στην κορυφή της πυραμίδας των
κανόνων δικαίου, αναθεωρείται με μια ειδική και συγκεκριμένη διαδικασία και, τέλος,
υπερισχύει έναντι των άλλων κανόνων που δεν πρέπει να έρχονται σε αντίθεση μαζί του.

3. Το Σύνταγμα
3.1. Η έννοια, οι διακρίσεις και η ερμηνεία του Συντάγματος
Με τον όρο Σύνταγμα νοείται το σύνολο των κανόνων που εγκαθιδρύουν τη θεμελιώδη νομική
τάξη της πολιτείας, επιτελώντας ένα ρόλο συμβολικό και οργανωτικό, ο οποίος εγγυάται τη
σταθερότητα της έννομης τάξης. Οι κανόνες αυτοί αφορούν: - την οργάνωση της παραγωγής
και διαμόρφωσης συγκεκριμένης πολιτειακής βούλησης - τη διασφάλιση ατομικών, πολιτικών
και κοινωνικών δικαιωμάτων - τις σχέσεις της εθνικής έννομης τάξης με υπερεθνικούς ή
διεθνείς νομικούς σχηματισμούς στους οποίους μετέχει το Κράτος. Το Σύνταγμα διακρίνεται
στο γραπτό και άγραφο, στο αυστηρό και ήπιο και στο ουσιαστικό και τυπικό. Γραπτό
Σύνταγμα είναι οι γραπτοί κανόνες που ρυθμίζουν όσα προαναφέρθηκαν, ενώ άγραφο
Σύνταγμα είναι το σύνολο των άγραφων κανόνων με το ίδιο αντικείμενο. Το γραπτό Σύνταγμα,
κατά κανόνα, είναι ενιαίο, διατυπωμένο δηλ. σ’ ένα συστηματικά διαρθρωμένο,
κωδικοποιημένο νομοθετικό κείμενο με αριθμημένες διατάξεις. Αυστηρό είναι το Σύνταγμα
του οποίου οι κανόνες έχουν αυξημένη τυπική ισχύ. Θεσπίζονται δηλ., τροποποιούνται και
καταργούνται με ιδιαίτερη διαδικασία, δυσχερέστερη από εκείνη που προβλέπεται για το κοινό
δίκαιο. Ήπιο είναι, αντιθέτως, το Σύνταγμα το οποίο τροποποιείται με τη συνήθη νομοθετική
διαδικασία που προβλέπεται για τη θέσπιση κανόνων κοινού δικαίου. Ουσιαστικό Σύνταγμα
είναι το σύνολο των κανόνων δικαίου, οι οποίοι ανεξάρτητα από την τυπική μορφή τους,
ρυθμίζουν ζητήματα που εμπίπτουν στο ρυθμιστικό πεδίο του Συντάγματος. Τυπικό Σύνταγμα
είναι το σύνολο των γραπτών και αυστηρών, κατά την προαναφερόμενη έννοια, κανόνων
δικαίου που ρυθμίζουν τη δομή και τη λειτουργία του Κράτους. Απαραίτητα στοιχεία το
τυπικού Συντάγματος είναι η αυστηρότητά του και ο γραπτός τύπος. Χαρακτηριστικό του
τυπικού Συντάγματος αποτελεί η νομική ισοτιμία των κανόνων που το απαρτίζουν. Σήμερα,
επικρατούσα διεθνώς μορφή Συντάγματος είναι το αυστηρό και γραπτό Σύνταγμα, ο βαθμός
όμως αυστηρότητας, με την έννοια της ευχέρειας τροποποίησης των συνταγματικών διατάξεων,
ποικίλλει. Το Σύνταγμα, ιδίως εξαιτίας του γενικού τρόπου με τον οποίο είναι διατυπωμένο,
έχει ανάγκη ερμηνείας. Ο ασφαλέστερος τρόπος ερμηνείας είναι η αυθεντική, εκείνη δηλ. που
γίνεται από το νομοθέτη του Συντάγματος στο πλαίσιο της αναθεωρητικής διαδικασίας. Στις
άλλες περιπτώσεις, εκτός της αναθεωρητικής διαδικασίας, η ερμηνεία του Συντάγματος γίνεται,
κατ’ αρχήν, με τους τρόπους ερμηνείας κάθε κανόνα δικαίου. Προηγείται η γραμματική
ερμηνεία, η αναζήτηση δηλ. του νοήματος της διάταξης με βάση το γράμμα της. Ακολουθεί η
λογική ερμηνεία, η αναζήτηση δηλ. του νοήματος της διάταξης με βάση τους κανόνες της
λογικής. Χρησιμοποιείται, ακόμη, η 6 τελολογική ερμηνεία, η αναζήτηση δηλ. του σκοπού
(τέλους) του κανόνα δικαίου. Ο ερμηνευτής όμως του Συντάγματος θα πρέπει να λάβει υπόψη
του και ορισμένα πρόσθετα στοιχεία κατά την ερμηνευτική διαδικασία: - η ερμηνεία που
δίνεται σε μία διάταξη του Συντάγματος θα πρέπει να συνάδει με τις υπόλοιπες και ιδίως με
εκείνες που θεωρούνται ότι θέτουν τις οργανωτικές βάσεις του πολιτεύματος. -πρέπει να
λαμβάνεται υπόψη η ιστορική, κοινωνική και πολιτική συγκυρία στο πλαίσιο της οποίας
ψηφίσθηκε το ερμηνευόμενο Σύνταγμα. - οι συνταγματικές διατάξεις πρέπει να ερμηνεύονται
στενά και μάλιστα, όταν αυτές αφορούν την προστασία των ατομικών ελευθεριών, η ερμηνεία
πρέπει να λειτουργεί υπέρ του ατόμου - ενδεχόμενα κενά του Συντάγματος στη ρύθμιση της
άσκησης της κρατικής εξουσίας, καλύπτονται με την αναλογία, με τη συναγωγή δηλ. κανόνα
από άλλους που ρυθμίζουν παρεμφερή ζητήματα ή που διέπουν εν γένει τη συνταγματική
έννομη τάξη.