Η ΒΑΡΒΑΡΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΩΝ ΜΥΣΤΗΡΙΩΝ

του Αναστασίου Στάμου

«Τα Ελευσίνια Μυστήρια, οι Ψυχεδελικές Εορτές της Επαναγεννήσεως στην Αρχαία

Ελλάδα, επανέρχονται» (The Eleusinian Psychedelic Rebirth Rites of Ancient Greece
are Making a Comeback) γράφουν οι Julian Vayne και Rosalind Stone στο ηλεκτρονικό
Περιοδικό Ancient Origins (4-3-2018), διαφημίζοντας στο τέλος ένα σύγχρονο
φαρμακευτικό προϊόν που επιτελεί παρόμοια αποτελέσματα με τον …Κυκεώνα, το ποτό που
έπιναν οι μυούμενοι στα αρχαία μυστήρια της Ελευσίνος, που περιείχε, λένε,
ψυχοτρόπες ουσίες «για να μετέρχονται εσωτερικές πνευματικές ενοράσεις, οραματικές
καταστάσεις και εν τέλει ψυχοθεραπεία» (to experience healing, spiritual insights
and visionary states).

Το ποτό της «θείας μεταλαβής» των σεπτών μυστηρίων των Ελλήνων μαζί με τον πέλανο
(τον άρτο, το «αντίδωρο») γεύονταν οι υποψήφιοι Μύστες («ἐνήστευσα, ἔπιον τὸν
κυκεῶνα, ἔλαβον ἐκ κίστης ἐγγευσάμενος») προσερχόμενοι στο ιερόν της Ελευσίνος. Ο
Κυκεών παρασκευαζόταν από νερό, κριθάλευρο και τριμμένη αγριομέντα ή φλυσκούνι
(«ἄλφι καὶ ὕδωρ μίξασαν πιέμεν γλήχωνι τερείνῃ»). Επειδή ο Ελβετός που παρασκεύασε
το LSD, ο Albert Hofmann το 1938, βρήκε την ίδια ψυχοτρόπο ουσία, την εργοταμίνη,
σε παρασιτικό μύκητα του κριθαριού και της σίκαλης, συμπέρανε πως οι Ιερείς των
Ελευσινίων Μυστηρίων γνώριζαν την παρασκευή του… Παρομοίασε δηλαδή τον κυκεώνα με
κάτι όπως η «κόκα κόλα», που ενδέχεται να περιέχει εθιστική ουσία, ή όπως ένας
«ξύπνιος» παρασκευαστής μπύρας με λίγη εργοταμίνη από το κριθαρόζουμο θα μας
προσέφερε «ψυχοτρόπες» απολαύσεις…

Το κακό είναι, πως τις βαρβαρικές αυτές ερμηνείες υιοθετούν και προβάλλουν δικοί
μας «προοδευτικοί» και «ριζοσπάστες» φωστήρες, όπως η πρώην έφορος αρχαιοτήτων
Ελευσίνος κ. Καλλιόπη Παπαγγελή, που παρουσίασε το βιβλίο των Gordon Wasson, Albert
Hofmann και Carl Ruck «Ο δρόμος για την Ελευσίνα, αποκαλύπτοντας το μυστικό των
μυστηρίων», του Ελευσίνιου εκδότη με τίτλο «Κυκεών Tales»… Ο George Luck, Ομότιμος
καθηγητής Κλασικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο John Hopkins, συντασσόμενος με τους
συγγραφείς λέγει για το βιβλίο: «Πιστεύω ότι αποδεικνύει, πέραν πάσης αμφιβολίας,
ότι το ποτό που χρησιμοποιούσαν στα Ελευσίνια μυστήρια περιείχε ερυσιβώδη όλυρα.
Αυτό το ποτό -και όχι θεατρικά σκηνικά, όπως υποστηρίζεται συχνά- ευθύνεται για τα
υπέροχα οράματα ενός άλλου κόσμου που καθιστούσαν αυτήν τη θρησκευτική εμπειρία
τόσο μοναδική. Αυτό το βιβλίο ανοίγει νέους δρόμους για όλους τους σοβαρούς
μελετητές του κλασικού και αρχαίου πολιτισμού»… Προφανώς δεν εγνώριζε ο Καθηγητής
τα της αρχαίας μας γραμματείας σε βάθος.

Μάλιστα ο Carl Ruck έγραψε και δεύτερο βιβλίο, με τίτλο «Τα μυστικά της αρχαίας
Ελευσίνας, τα ιερά μανιτάρια της θεάς», όπου επιμένει στην ανακάλυψή του, ότι «τα
Μυστήρια περιελάμβαναν μία ιερή ευχαριστία, την πόση ενός ιερού ποτού που περιείχε
ψυχοενεργές χημικές ουσίες, οι οποίες προέρχονταν από ένα παρασιτικό μύκητα»…

Στους Βαρβάρους αυτούς απαντάει ο Πίνδαρος: «ὄλβιος ὅστις ἰδὼν κεῖνα εἰσὶ ὑπὸ
χθόνα, οἶδε βίου τελευτάν, οἶδεν δὲ Διόσδοτον ἀρχάν» (ευτυχισμένος όποιος είδε
εκείνα που μας φανέρωσαν για τον υποχθόνιο κόσμο, γνώρισε τί εστί θάνατος, γνώρισε
και το ξεκίνημα της νέας ζωής). Επρόκειτο για την μύηση στο μυστήριο της Ζωής και
του Θανάτου, μέσα από το δρώμενο της απαγωγής (του θανάτου) της Κόρης από τον Άδη,
και της επανόδου της στο φως («ἀπὸ ζόφου ἠερόεντος αὖτις ἄνει μέγα θαῦμα»), δηλαδή
επρόκειτο για το θαύμα της Αναστάσεως της Κόρης, όπως ακριβώς σήμερα τελούμε στις
Εκκλησίες μας την Ανάσταση του Υιού.

Στους Φιλοβάρβαρους δικούς μας απαντάει ο Πλούταρχος στο έργον του «Περὶ τῆς
Ἡροδότου κακοηθείας», όπου κατηγορεί τον Έλληνα συγγραφέα των «Ιστοριών» ότι
προσεταιρίζεται άνευ αρετής τις απόψεις των βαρβάρων και τον ψέγει ως φιλοβάρβαρο:
«Δέχεται δὲ διήγησις ἱστορικὴ κακοήθεια, ἄν χρήμασι φάσκῃ μὴ δι’ ἀρετῆς
κατειργάσθαι τὴν πρᾶξιν…».
Ἡ κάθαρσις της Ψυχής του ανθρώπου ήταν πράγματι το μεγάλο επίτευγμα των Ιεροπραξιών
της Ελευσίνος, όπως λέγει και ο Αίλιος Αριστείδης: «Σαφέστατα ἡ πανήγυρις αὕτη
καθάρσιον ἦν καὶ μανιῶν καὶ πάσης ἀτόπου συμφορᾶς». Μα το ίδιο επίτευγμα της
καθάρσεως προσέφερε και το Θέατρο σε κάθε ελληνική πόλη, μέσω της λειτουργίας της
Τραγωδίας: «δι’ ἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν, καὶ
τὴν ὀργὴν καὶ πάντα τὰ τοιαῦτα». Αυτό και μόνο καταδεικνύει τον απαράμιλλο
Πολιτισμό των Ελλήνων, ενώ οι Ρωμαίοι, αν και ξαδέλφια μας δεν εννόησαν την
λειτουργία του θεάτρου και τα μετέτρεψαν σε αρένες… «Μόνοις Ἐλευσινίοις ὑγίαινεν ἡ
Ἑλλάς»!

«Οὕτως ὠφέλιμα γίνεται τὰ μυστήρια, ὅτι ἐπὶ Παιδείᾳ καὶ ἐπανορθώσει τοῦ Βίου
κατεστάθη πάντα ταῦτα ὑπὸ τῶν παλαιῶν» (Ἐπίκτητος). Πολιτισμός της Ελευσίνος,
λοιπόν, είναι πρωτίστως η Παιδεία και η επανόρθωση του Βίου των Ανθρώπων που
δίδασκε στα Μυστήρια το επιτελείο των Ιερέων. Τα LSD και τα άλλα ψυχοτρόπα
ταιριάζουν ίσως στις βαρβαρικές ψυχεδελικές εμπειρίες. Έκαστος στο είδος του…