You are on page 1of 18
. eouxacua Z teor'i — arykuly reconzowane/Theory — Peer-Reviewed Articles ELEMENTARIA FETP 30(2013)4, ISSN 1896-2327 Iwona Sikorska, Izabela Osmariska Instytut Psychologii Stosowanej Uniwersytet Jagielloriski, Krakow Czy montessorianski przedszkolak stanie sie kreatywnym nastolatkiem? Doswiadczenia sredniego dziecifstwa a postawa tworcza adolescentow Will a Montessori preschooler become a creative teenager? Middle childhood experience and creativity in adolescence Tworczos¢, ktorg mozna rozwijaé W psycholot worezo opr sg w dich kontektachs ei taraym jako proces, cechy osobowose oa warunki vente oa esses fednostkom wybitym or w wig egaltarnym -rozunia nmjakoreatynosé np tworeze uaywantejeeaprzr ric aed Neck zac Uva hazy clement ewezego ant 2dolnse po -mateze, mya Ort Kone umiejgnse.Proponue on vite Cea pozialem na extry poziomy analogicane do opis int fenci mcnn nna toons stznena neon djs) Z teorii — arykuly recenzowane/Theory — Peer-Reviewed Articles 92 ‘oraz wybitnal. Dwa pierwsze rodzaje mogy pojawig sig w okresie daie- ciistwa, natomiast ewGrcz0s€ dojrzala, wymagajyca juz wiedzy eksper kiej, dopieto od 10 roku Zycia. Tworcz08¢ plynna wigie sig 2 ciekawoseig poznawezg, gietkoseig i oryginalnoscig w wyowarzaniu pomystiw. Row- noczesnie wskazuje sig na okreslony sposob przetwarzania informacj, oslabienie hamowania poznawezego, co pozwala generowaé nowe po- mysly. Tw6rezo& plynna jest wenawana 7 » powsvechne. 7 ko~ lei wérez0S€ skrystalizowana opiera sig juzna poznawerych reprezenta- cjach problemu, wigze sig z motywacja zadlaniowa. Znaczenia nabiera .w preypadku dialan tworczych niezaleznosé, wolnosé od stereotypowego myslenia, Rownie?twérczosé skrystalizowana pojawia sie dos czesto, Spo- srdd cech osobowosci tworezejistotne jest kszta poczucia kontroli w kontakcie. otoczeniem spolecznym, bowosei pozytywnie korcluje z niczaleznoscig sydéw i potrzchs osiggnigé cAnoscig od pola percepeyinego, a wige mnicjsza zaleAnoseig spoleczng i podatnoscig na naciski z tej strony’, Poniewaz ksztaltowanic sig poczucia kontroli rozpoczyna sig we wezesaym dziccifstwic, istotne jest wspomnicnie o rol stymulujgce] srodowiska wychowawezego. Jako polskich autor6w pierwszych koncepeji dotyczacych postawy worcze} mozna wymienié Kazimierza Kornilowicza (1892-1939) oraz Heleng Radlitiska (1879-1954). K. Kornilowicz uwaza, Ze to proces to- warzyszacy twGrcz0sei, a prowadzacy do rozwoju dzialajgce} jednostki jest najwaanicjszy. Natomiast jego produkt finalny nie musi posiadaé obiektywnej wartosci. Wzbogacona w ten spossb osobowos maze mieé pozytywny wplyw na kulture. Umatliwienie czlowiekowi podnoszenia swoich zdolnosei w diedzinie kreatywnosei moze prayczyni¢ sig do roz- ‘woju spoleezefistwa. Autor podkresla znaczenie tak wang} dynamiczne} kierunkowosei wowngtrzne}, kiGra wplywa na procesy poznaweze oraz cemocjonalne, prowadrge do wwércze} aktywnosei, H. Radlifska podob- nice jak preywolany wezeSniej E. Necks wyrdania da rodzaje tw6rcz0- ci, Pierwszy z nich to powszechne dzialania jednostek, kt6re realizuja tworcze wyzwania, a powstale wytwory nie musza posiadaé obicktywne} wartosci. Drugi rozumiany jest jako tw0rczosé charakterystyezna dla jed- nostck wybitnych oraz preynoszaca dziela 0 waznym znaczeniu spotecz- nym. Wspomniana autorka méwi réwnici © wplywie wychowania na “VE Neck, Woy rca rl Nowe tere cease red omit K, lotr K, Krak 2002; oc Nes Tora Pchologa, ed Seda! Gach 2008, Tom 3,5 783807 TEL Drv Poeauce konto ato wjmarczabonot—podstauy tsreyzna tech bon ‘ze iugra baan,] Metoraly do raucara polo Wlayroa, Warzaus 1978, {cls 307-24 oraz Sergi, Spotecane weno eos oscbowas Juana 8. Ror, [uelspecesn lancepge esobovesa, ed A, Cason, Kak 1995. Somat ne) Nowe atic Nowe td oma wc Kk 2002 I “Tl ‘Ogpuxacua ELEMENTARNA 026) onGre706,rozx62niaigejeod manipulowania zachowaniem ezlo- vwieka wskazuje, Ze: .w pojgciu wychowania miesi sie pelggnowanie za- datk6w uzdolnies, skicrowanie pedu twérezego, wdeazanie do samod noici, dapomaganie rozwojowi sprawnosei"* Zatem najwaznicjszym adam, kre sto pred wychowawe, jest rozbudzanic ~gonine 59% d _gladami psychologGw na temat wérez0Si Za Stanislawem Popkiem postawa xdrcza to aktywny stosunck do Swiata i 2ycia, wyrazajacy sie potrzeba poznania i Swiadomego praetwa- raania zaistniale} rzeczywistosci, a take wlasnego ja”. Na postawe twworeza skladaja sig, wedlug niego, dwa obszary:intelektualny (funkcjo- nowanie poznawe7e) orwcharaktcrologiczny (motywayjno-cmocjonalny aspekt osobowosei). Funkcjonowanie poznawcze wynika x dyspozycji intelektualnych i ubtada sig na skali od zachowaa algorytmicznych do cznych, a sfera emorjonalno-motywacyjna oxkzytywana jest jako cech od konformizmu do nonkonformizmu. W sklad postawy od- tworezej zalicza sig konformizm ora. zachowaniaalgorytmiczne, a posta- ‘watwérezacharakteryzuje sig duzzym nasyccniem nonkoaformizmu oraz zachowati heurystycznych’ Mimo iz okres dzieciistwa w sposéb naturalny wiaze sig x pracja- wami twérezosci, istniejy réwniez okreslone uwarunkowania Seodowi skowe sprzyjaigce przejiciu zalolnosci potencjalnych w realizacyjne. Hos przestrzeni pozostawionej dziecku na zabawe dowolna, ktéra pozwala na samorealizacjg w swobodne} ekspresj, jest rwnied czynnikiem wy- zealajgcym tworcre dzialania dziecka’. Na rozw6j kreatywnosci w tym wick ma ponadto wplyw wychowanie pozwalajgce na uks/tatowani sig, istotnego dla osobowosei sxbrezej, wewnetrznego poczucia kontrol Miods ludzie podejmujg r62nego typu dzialania ocharakterze twir- caym, a ich celem najezgsce) jest: nieskropowana ekspresja sicbie, ktdea pozwala na odreagowanie sytuagjiz Zycia codziennego, bunt ora pro- wokaja 736) zainteresowaa izdolnosc ora. kroowanie wlasnego mi sca w Swiecie. Za najczestsze aktywnosci w tym zakresie podaje sis pisa nic pamigtnikw ora, blogéw, praynalcznosé do subkultury, tworzenic _galfit,fascynacja muzyka oraz happeningi. “Tange 1 Umant, syroktyia a zdbase neice Espesymentaine badonia stymulowan ‘2zHejy “sate citar 2 worotanom atipmness pean, ons OAK are Pope, Kae “Store Tworeepo Zachomena AGN abn 2004 5 Surma,Teoreycanealzon xatonan pasty tera dec w wieku predsztlnym, -Edutaga Hemantarn w Ton Paty”, 20001215 13.28 93 I “Tl Z teoril — artyuty rcenzowane/Theory — Peer Reviewed Articles Stymulowanie rozwoju twérczosci w metodzie Montessori Maria Montessori stworzyla metodg wychowywania oraz nauczania aieci, kiéra wpisuje sig w nurt pedagogiki alternatywne}, a tal go |W montessoriatiskim wychowaniu jest pr Malgorzata Miksva scharakteryzowaé mofna w trrech aspektac rialnym, strukturalno-

You might also like