Ὓβρις - ἂτη – νέμεσις – τίσις

Μια συμπαντική νομοτέλεια. Αἰδώς γάρ ὀργῆς πλεῖον ὠφελεῖ βροτούς

«Ὓβριν χρή σβεννύναι μᾶλλον, ἤ πυρκαϊήν»

Ηράκλειτος

- Η ὓβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των Ελλήνων της αρχαιότητας, η οποία όμως ακολουθεί
τον Ελληνισμό σε μεγάλο βαθμό μέχρι τις μέρες μας.
Το ανόμημα της ύβρεως διέπραττε και διαπράττει κάποιος, όταν υπερεκτιμά τις ικανότητές του ή και τις
δυνάμεις του (σωματικές ή και στρατιωτικές), αλλά κυρίως οικονομικές και πολιτικές, συμπεριφέρεται με
βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο, μη υπολογίζοντας φυσικούς ούτε και ηθικούς κανόνες και νόμους ή
η συμπεριφορά του δεν λαμβάνει υπ’ όψιν τους άγραφους ηθικούς νόμους οι οποίοι επέβαλλαν ή και
επιβάλλουν όρια στην ανθρώπινη δράση. Με τη συμπεριφορά αυτή υπερέβαινε ή προσπαθούσε να υπερβεί
την ανθρώπινη θνητή φύση του, πράγμα που προσέβαλε τους θεούς αφού προσπαθούσε να εξομοιωθεί με
αυτούς, με συνέπεια να προκαλεί τον εξοργισμό τους.
Η ὓβρις προκαλούσε την οργή των θεών∙ περιείχε δε πολλά βαθειά μηνύματα(1) για την διαπαιδαγώγηση
των Ελλήνων να μην ξεπερνούν τα όρια των δυνατοτήτων τους, να μην είναι άδικοι και ιδιοτελείς γιατί θα
ακολουθήσει η τιμωρία δηλ. η Νέμεσις του Δία, καθ’ ότι και ἡ Νέμεσις ἐκ Διός ἐκπορεύεται. Ζευς
δε «Νέμειος» και «Νεμέτωρ». Αυτός έστελνε στον υβριστή την «ἂτην»* δηλ. την βλάβη και τη ζημία ως
τιμωρία η οποία προήρχετο εκ της θείας δίκης και οργής που του θόλωνε το μυαλό. Αυτό όμως εξόργιζε τον
υβριστή οδηγώντας τον σε νέες παραβιάσεις μέτρου και λογικής, φτάνοντας στη διάπραξη μιας μεγάλης
ανοησίας δηλ. ενός σοβαρού σφάλματος, το οποίο θα προκαλούσε την οργή και την εκδίκηση των θεών. Και
έτσι θα επέφερε την «τίσιν», δηλ. την τιμωρία που οδηγούσε στην καταστροφή του. Όποιος λοιπόν ξεπερνά
τα όρια και γίνεται αλαζόνας δηλ. υβριστής, περνά σε πράξεις ανόσιες, απρόσεκτες αλλά και προσβλητικές,
τότε επιλαμβάνεται η θεία δίκη δηλ. η Νέμεσις** η οποία λειτουργεί ως απονομή του οφειλομένου εκ της
θείας οργής, ως τιμωρός μεγάλων εγκλημάτων. Ως παραδείγματα της ύβρεως μπορούμε να θεωρήσουμε
ιδιαίτερα την εκστρατεία του 480 π.Χ η οποία προετοιμάστηκε με έπαρση από τον Ξέρξη που παρά τον
υπερβολικά μεγάλο στρατό και στόλο, έφυγε ηττημένος από τα πεδία της μάχης (βλ. Σαλαμίνα, Μαραθώνα).

-Για τη Νέμεση – Δίκη διαβάζουμε σχετικά στα «Αττικά» Α13 του Παυσανία: «Μικρόν δέ ἀπό θαλάσσης ἂνω,
Νεμέσεώς ἐστιν ἱερόν, ἤ θεῶν μάλιστα ἀνθρώποις ὑβρισταῖς ἐστιν ἀπαραίτητος. Δοκεῖ δέ καί τοῖς ἀπόβασιν
ἐς Μαραθῶνα τῶν βαρβάρων, ἀπαντῆσαι μήνιμα ἐκ θεοῦ ταύτης∙ καταφρονήσαντες γάρ, μηδέν σφίσιν
ἐμποδών εἶναι τάς Ἀθήνας ἑλεῖν, λίθον Πάριον ὅν ὡς ἐπ’ ἐξειργασμένοις ἦγον, ἐς τροπαίου ποίησιν. Τοῦτον
Φειδίας τόν λίθον εἰργάσατο, ἂγαλμα μέν εἶναι Νεμέσεως»***. Εκτιμώ πως το κείμενο αυτό είναι
χαρακτηριστικό της τιμωρίας που περιμένει τους αλαζόνες και όσους λειτουργούν με έπαρση και αδικούν,
καθότι οὐδέν ἐκφεύγει τό θεῖον. Όσοι λοιπόν καταλαμβάνονται από υπερβολικό ενθουσιασμό και φτάνουν
στην αλαζονική συμπεριφορά, θα έχουν ως αποτέλεσμα την τιμωρία (πρώτα παραδείγματα Ίκαρος, Φαέθων).
Αυτοί δεν θα αποφύγουν την τιμωρία ως εκδίκηση δηλ. την τίση****, η οποία ουσιαστικά οδηγεί στην
αποκατάσταση της φυσικής τάξης των πραγμάτων μέσω της οργής και της εκδίκησης των θεών (δηλ. της
θείας δίκης). Επί του προκειμένου λέγεται ότι ο Σύλλας ο οποίος κατέλαβε πολλές πόλεις της Ελλάδας
διαπράττοντας ανόσια και φοβερά εγκλήματα, η τιμωρία του ήταν να τον φάνε οι ψείρες «φθειρῶν ἣνθησε
καί ἐς τοιοῦτο περιῆλθε τέλος».

Η ὓβρις τιμωρείται∙ και όπως μας λέει χαρακτηριστικά ο Ηράκλειτος ούτε ο ήλιος δεν μπορεί να υπερβεί το
μέτρον: «Ἢλιος οὒχ ὑπερβήσεται μέτρα∙ εἰ δέ μή, Ἐρινύες μιν Δίκης ἐπίκουροι ἐξευρήσουσιν…». Όμως αυτό
που θεωρώ πως χαρακτηρίζει τον ορισμό της ύβρεως –μεταξύ των άλλων- είναι η συμπεριφορά των
Αθηναίων στην καταστροφή της Μήλου∙ όταν μεθυσμένοι από την εξουσία και την υπεροψία της δύναμης,
σκέφτονται πως όλα είναι επιτρεπτά, και έτσι αποφάσισαν την καταστροφή υπερβαίνοντας κάθε λογική,
δίκαιο και μέτρο αφού έκριναν πως τα πάντα είναι δυνατά, και με κυνισμό απέρριψαν όλα τα επιχειρήματα
των Μηλίων, λέγοντας «οἱ ἂρχοντες πράσσουσι καί οἱ ἀσθενεῖς ξυγχωροῦσιν». Αναφορές στη Νέμεση και στο
πως αυτή τιμωρεί τους αλαζόνες και υβριστές, βρίσκουμε σε πολλά αρχαία κείμενα. Χαρακτηριστικός είναι ο
λόγος του Λυσία κατ’ Ανδοκίδου ότι: «Οὐδέ γάρ ὁ θεός παραχρῆμα κολάζει» δηλ. όπως λέμε σήμερα, ο Θεός
αργεί αλλά δεν λησμονεί. Εδώ ακριβώς βρίσκει εφαρμογή η ρήση αμαρτίες γονέων…. Διότι πολλοί
τιμωρούνται «διά τά τῶν προγόνων ἁμαρτήματα» (στο ίδιο) «φασί γάρ τόν Δία εἰς διφθέρας τινάς
ἀπογράφεσθαι τά πραττόμενα τοῖς ἀνθρώποις» σήμερα λέμε σχετικά∙ ότι γράφει δεν ξεγράφει (βλ. Ελλ.
Αγωγή βιβλ. Καθηγ. και μελέτης Γ΄Κύκλος σπουδών).
Επί του προκειμένου να πούμε πως η Νέμεσις ως θεία μεταφυσική δύναμη είχε και τα επίθετα: Ἀμοιβαίη,
Ἀντίτυπος, Ἀδράστεια, Ἀῒδια, Δεινή, Ὑπέρδικος, Πτερόεσσα, Δικασπόλος, Μάκαιρα, Πανδερκής.

Στα παραπάνω συμπληρωματικό και ίσως καθοριστικό ρόλο κατέχει η αἰδώς (ρ. αἰδέομαι ˂ αἰδήμων) δηλ. η
ντροπή, η τιμή σε κάποιον με την έννοια του σεβασμού αλλά και της αποτροπής σε πράξεις ανάρμοστες. Έχει
κυρίως αποτρεπτικό χαρακτήρα και σχετίζεται με τις αδελφές της, την Ευνομία, τη Δίκη, την Ειρήνη και
τη Νέμεση. Η αἰδώς κατά τον Όμηρο είναι δείγμα και χαρακτηρίζει τους γενναίους. Γι αυτό και αυτός που δεν
έχει αἰδώ μπορεί να διαπράξει τα χειρότερα εγκλήματα. (πρβλ. το σημερινό όποιος δεν εντρέπεται ό,τι θέλει
γίνεται.)

Η αἰδώς μπορεί να λειτουργήσει ανασταλτικά μέσω της Νεμέσεως, διότι οδηγεί ή συντηρεί την φιλότητα
αφού δεν οδηγεί στην ὓβρη, ως αλαζονική συμπεριφορά, καθ’ ότι διαφυλάσσει τον άνθρωπο να κρατήσει την
αξιοπρέπειά του και παράλληλα να εκφράσει μέσω του αισθήματος αυτού τον σεβασμό στους
συνανθρώπους του, αποφεύγοντας την προσβολή ή την ενόχληση τού άλλου.
Η αἰδώς λοιπόν ως άγραφος νόμος των Ελλήνων δημιουργούσε σώφρονα και πειθαρχημένα άτομα καθώς και
υπεύθυνους και άξιους ηγέτες.

(1) Ὓβρις θεωρείται η αλαζονεία η προσβολή αλλά και η περιφρόνηση. Παραδείγματα ὓβρεως βρίσκουμε σε
πολλά αρχαία κείμενα, όπως πχ στον Ευριπίδη (Ικέτιδες 726-730 αναφ. στην έπαρση του
όχλου. Φοίνισσαι 1172-1181 αναφ. στην αλαζονεία του Καπανέα και τη συντριβή του από τον Δία)
στον Θέογνι στ. 153-154 όπου αναφέρει ότι ο κόρος γεννά την ύβρη, δηλ. όταν πλουτίζει άνθρωπος με
ταπεινή καταγωγή και λίγο μυαλό τότε «τίκτει κόρος ὓβριν, ὅταν κακῷ ὂλβος ἔπεται ἀνθρώπῳ». Όμως και
στον Ηρόδοτο «Ιστορίαι» VΙΙΙ (Ουρανία, Καλλιόπη) η Δίκη συντρίβει τον γιό τής Ὓβρις Κόρο «…τότε ἡ Δίκη τῶν
θεῶν τόν γιό τῆς Ὓβρις Κόρο, ὅσο κι ἂν εἶναι δυνατός, τόν σβήνει μές τή μάνητα τή φοβερή, τήν ὥρα πού
πίστευε τά πάντα πώς κατέχει» (απευθύνεται στους Πέρσες που νόμισαν πως θα κατακτήσουν τα πάντα
έχοντας ξέφρενες ελπίδες και τιμωρήθηκαν…) βλ. σχετ. διαδίκτυο.

* Η Ἂτη ως κύριο όνομα ήταν θυγατέρα του Διός και ως παράγουσα την φρενοβλάβεια, ασκούσε δύναμη
ακόμα και επί του Διός.

** Το ρ. νεμεσάω σημαίνει «ὀργίζομαι ἐπί τῇ παρ’ ἀξίαν, εὐτυχία ή δυστυχία».

Η εικόνα της ὓβρεως (υπεροψίας και αλαζονείας) εκ μέρους των Αθηναίων ολοκληρώνεται με τη σικελική
εκστρατεία και την πανωλεθρία τους το 413 πΧ.

*** Κείμενο μοναδικό και παραδειγματικό το οποίο δεν χρειάζεται ερμηνεία γιατί «μιλάει» από μόνο του και
μπορεί να γίνει κατανοητό από όλους(!) έστω και αν κάποιοι δεν γνωρίζουμε το σφίσιν ή το ἑλεῖν (βλ.
Μεγάλη Διδακτική Γραμματική της Αττικής διαλέκτου Γ. Δ. Αγγελή σελ. 106 & Τα ρήματα Βασιλική Παν.
Βλάχου ρ. αἱρέω-ῶ σελ. 27).

**** σχετ. αποτί(ν)ω = αποζημιώνω, ικανοποιώ, πληρώνω χρέος∙ αλλά και ανταπόδοση, εκδίκηση, τιμωρία,
ποινή (βλ. αποτίω φόρο τιμής, και απότιση (η) = απόδοση χρέους, τιμής).

Σχετ. Οδυσ. Χ19 «ἐπί οὒ τίσιν γ’ ἔδεισας ὀπίσσω» δηλ. επειδή δεν έχεις τίποτε να φοβηθείς οπίσω (μτφ. Κ.
Δούκα).
Ύβρις και Νέμεσις

Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη Νέμεσι, που προσδιορίζεται άλλοτε ως Ιχναίη, άλλοτε ως Αδράστεια ή
Ραμνουσία. Η ετυμολογία, η ρίζα του ονόματος «νέμω», δήλωνε αρχικά τη δίκαιη διανομή, τη μοιρασιά που
γίνεται βάσει νόμιμης εξουσίας. Με...

nemesis

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Όταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις
ικανότητες και τη δύναμή του (σωματική, αλλά κυρίως πολιτική, στρατιωτική και οικονομική),
συμπεριφερόταν με βίαιο, αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, στους νόμους της
πολιτείας και κυρίως απέναντι στον άγραφο θεϊκό νόμο -που επέβαλλαν όρια στην ανθρώπινη δράση-,
θεωρούνταν ότι διέπραττε «ὓβριν», δηλ. παρουσίαζε συμπεριφορά με την οποία επιχειρούσε να υπερβεί τη
θνητή φύση του και να εξομοιωθεί με τους θεούς, με συνέπεια την προσβολή και τον εξοργισμό τους.

Η βίαια, αυθάδης και αλαζονική αυτή στάση/συμπεριφορά, που αποτελούσε για τον αρχαίο ελληνικό κόσμο
παραβίαση της ηθικής τάξης και απόπειρα ανατροπής της κοινωνικής ισορροπίας και γενικότερα της τάξης
του κόσμου, πιστευόταν ότι (επαναλαμβανόμενη, και μάλιστα μετά από προειδοποιήσεις των ίδιων των
θεών) οδηγούσε τελικά στην πτώση και καταστροφή του «ὑβριστοῦ» (ὓβρις > ὑβρίζω > ὑβριστής).

Αποδίδοντας την αντίληψη σχετικά με την ύβρη και τις συνέπειές της, όπως τουλάχιστον παρουσιάζεται στην
αρχαιότερή της μορφή, με το σχήμα ὓβρις→ἂτη→νέμεσις→τίσις μπορούμε να πούμε ότι οι αρχαίοι
πίστευαν πως μια «ὓβρις»συνήθως προκαλούσε την επέμβαση των θεών, και κυρίως του Δία, που έστελνε
στον υβριστή την «ἂτην», δηλαδή το θόλωμα, την τύφλωση του νου. Αυτή με τη σειρά της οδηγούσε τον
υβριστή σε νέες ύβρεις, ώσπου να διαπράξει μια πολύ μεγάλη α-νοησία, να υποπέσει σε ένα πολύ σοβαρό
σφάλμα, το οποίο προκαλούσε την «νέμεσιν», την οργή και εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την
«τίσιν» δηλ. την τιμωρία και τη συντριβή/καταστροφή του.

Από την κλασική εποχή και μετά, σε πολλές περιπτώσεις οι έννοιες Άτη, Δίκη και Νέμεσις φαίνεται να
αποκτούν στη συνείδηση των ανθρώπων ισοδύναμη σημασία, αυτήν της θείας τιμωρίας.
Η λέξη ύβρις πέρα από τη λόγια νεοελληνική χρήση της με τις σημασίες «βρισιά» (κυρίως στον πληθυντικό
αριθμό «ύβρεις») και συνακόλουθα «κάτι που θίγει την τιμή και την αξιοπρέπεια κάποιου» -οι οποίες είναι
φυσιολογικές εξελίξεις της αρχαίας σημασίας-, αρκετές φορές χρησιμοποιείται και στην εποχή μας, σε πιο
προσεγμένο επίπεδο λόγου, με την αρχαιοελληνική σημασία της για να χαρακτηρίσει ανάλογες αλαζονικές
συμπεριφορές των ανθρώπων.

1. ἄνασσα, τοῖς ἄλλοισιν Ἀργείων πέλας ἵστω, καθ᾽ ἡμᾶς δ᾽ οὔποτ᾽ ἐκρήξει μάχη. Σοφοκλής, Αίας, 774-
775

2. οὒ τοῦ κρατοῦντος ἡ πόλις νομίζεται; Σοφοκλής, Αντιγόνη, 738

3. εἰ δέ κε μὴ δώωσιν ἐγὼ δέ κεν αὐτὸς ἕλωμαι ἢ τεὸν ἢ Αἴαντος ἰὼν γέρας, ἢ Ὀδυσῆος ἄξω ἑλών∙∙ ὃ δέ
κεν κεχολώσεται ὅν κεν ἵκωμαι.Ομήρου Ιλιάς, Oxford University Press, Α 137-139

4. Ηρόδοτος, Ιστοριών α΄(Κλειώ), 30, 34.1

5. ὅστις ἀνθρώπου φύσιν βλαστὼν ἔπειτα μὴ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῇ. Σοφοκλής, Αίας, 760-761

6. ἐπεὶ πρό οἱ εἴπομεν ἡμεῖς, Ἑρμείαν πέμψαντες. Ομήρου Οδύσσεια, Oxford University Press, α 37-38

7. ἐκ γὰρ Ὀρέσταο τίσις ἔσσεται Ἀτρεΐδαο, ὁππότ᾽ ἂν ἡβήσῃ τε καὶ ἧς ἱμείρεται αἴης. ὣς ἔφαθ᾽ Ἑρμείας,
ἀλλ᾽ οὐ φρένας Αἰγίσθοιο πεῖθ᾽ ἀγαθὰ φρονέων∙ νῦν δ᾽ ἁθρόα πάντ᾽ ἀπέτισεν. Ομήρου Οδύσσεια,
Oxford University Press, α 40-43

8. ὓβρις γὰρ ἐξανθοῦσ’ ἐκάρπωσε στάχυν ἂτης, Αισχύλος, Πέρσαι, 821-822

9. Αισχύλος, Επτά επί Θήβας, έκδ. Herbert Weir Smyth, 423-446

10. πρέσβα Διὸς θυγάτηρ Ἄτη, ἣ πάντας ἀᾶται, οὐλομένη∙ τῇ μέν θ᾽ ἁπαλοὶ πόδες∙ οὐ γὰρ ἐπ᾽ οὔδει
πίλναται, ἀλλ᾽ ἄρα ἥ γε κατ᾽ ἀνδρῶν κράατα βαίνει βλάπτουσ᾽ ἀνθρώπους. Ομήρου Ιλιάς, Oxford
University Press, Τ 91-94

11. τοιοῖσδέ τοι λόγοισιν ἀστεργῆ θεᾶς ἐκτήσατ᾽ ὀργήν, οὐ κατ᾽ ἄνθρωπον φρονῶν. Σοφοκλής, Αίας, 776-
777

12. Ζεῦ πάτερ, ἦ ῥα ἔτ᾽ ἔστε θεοὶ κατὰ μακρὸν Ὄλυμπον, εἰ ἐτεὸν μνηστῆρες ἀτάσθαλον ὕβριν ἔτισαν.
Ομήρου Οδύσσεια, Oxford University Press, ω 351-352

Νέμεσις

Ελάχιστα γνωρίζουμε για τη Νέμεσι, αυτή την αρχαιότατη θεότητα, που προσδιορίζεται άλλοτε ως Ιχναίη,
άλλοτε ως Αδράστεια ή Ραμνουσία. Η ετυμολογία, η ρίζα του ονόματος «νέμω», δήλωνε αρχικά τη δίκαιη
διανομή, τη μοιρασιά που γίνεται βάσει νόμιμης εξουσίας. Με τον καιρό απέκτησε τη σημασία της ανάληψης
δικαστικής δράσης εκ μέρους της εξουσίας, ώστε να απονεμηθεί δικαιοσύνη. Ως λέξη η «Νέμεσις» έχει
αντικειμενική αξία και όχι υποκειμενική. Αναφέρεται στο φορέα της εξουσίας που την ασκεί.

Μεταφορικά λέγοντας «Νέμεσι» εννοούμε τη θεία δίκη.

Ήταν η Νύχτα σύμφωνα με τη Θεογονία του Ησίοδου και τον Παυσανία, που δίχως σύντροφο αρσενικό
γέννησε την Νέμεσι, για να κρατά σε ισορροπία τις ανθρώπινες υποθέσεις. Στα Διονυσιακά του Νόννου
έχουμε μια διαφορετική άποψη, που θέλει την Νέμεσι κόρη του Ωκεανού, ενώ ο Υγίνος την περιγράφει ως
δημιούργημα του Ερέβους και της Νύχτας.

Ονομαζόταν, επίσης, Ραμνουσία, εξαιτίας ενός αγάλματος και ενός ναού της στον Ραμνούντα, χωριό της
βόρειας Αττικής. Το επίθετο Αδράστεια που της αποδόθηκε, «εκείνη από την οποία κανείς δεν μπορεί να
ξεφύγει», ανήκε μάλλον αρχικά στη φρυγική θεότητα Κυβέλη και της αποδόθηκε μεταγενέστερα. Η Νέμεσις
ως θεότητα προσωποποιούσε μαζί με άλλες (Θέμιδα, Ειμαρμένη κ.ο.κ.) την έννοια της δικαιοσύνης και
αποκαθιστούσε την τάξη (της φύσης, της ανθρώπινης κοινωνίας, του κόσμου), όταν αυτή διασαλευόταν. Τότε
τιμωρούσε την υπεροψία και την αλαζονεία των ανθρώπων (την ύβριν). Αν κάποιος αδικεί τους άλλους
συνεχώς, και κάποια στιγμή η ίδια η ζωή του θέσει οδυνηρό φρένο στη στρεβλή πορεία του, τότε μιλάμε για
«θεία δίκη».

Το μυθολογικό πλαίσιο στο οποίο κινείται η Νέμεσις

Αξίζει να σημειωθεί εδώ ότι υπήρχε ναός αφιερωμένος στη θεά στη Σμύρνη. Ορισμένοι συγγραφείς, μεταξύ
των οποίων και ο Απολλόδωρος, γράφουν πως η Νέμεσις όταν ενώθηκε με τον Δία, γέννησε την Ελένη.
Παρόλο που η Νέμεσις υπέστη μεγάλη καταδίωξη για να αποφύγει τον πόθο του Δία, ενώθηκε μαζί του με τη
μορφή χήνας, όταν ο Δίας είχε τη μορφή κύκνου. Κατά την καταδίωξή της πέρασε η Νέμεσις χώρες και
ηπείρους, θάλασσες όπου μεταμορφώνονταν σε ψάρι, και γενικά άλλαζε εκείνη συνέχεια μορφή. Η Νέμεσις
γέννησε ένα αυγό το οποίο βρήκε στο δάσος ένας βοσκός και το έδωσε στη Λήδα.

Η Λήδα το έκλεισε σε ένα ερμάρι και όταν γεννήθηκε η Ελένη, την ανέθρεψε σαν κόρη της. Υπάρχουν άλλες
δύο εκδοχές για το αυγό αυτό:

*ότι ο Ερμής το έριξε στον κόρφο της Λήδας

* ότι έπεσε από τον ουρανό.

Υπάρχει και μια άλλη άποψη της μυθολογικής διαδρομής της Νέμεσης. Λεγόταν πως από την ένωση του
Ταρτάρου και της Νέμεσης γεννήθηκαν οι Τελχίνες. Τα ονόματά τους ήταν Χρυσός, Άργυρος και Χαλκός, από
τα μέταλλα που είχαν ανακαλύψει ή κατά τον Βακχυλίδη Ακταίος, Μεγαλήσιος, Ορμενός και Λύκος. Οι
Τελχίνες ήταν μάγοι και προκαλούσαν βροχή, χαλάζι, χιόνι και κεραυνούς. Ήταν πνεύματα της φωτιάς-
ηφαιστειακά, από ρίζες έφτιαχναν φίλτρα θαυματουργά και κατείχαν τρομερές δεξιότητες. Περιγράφονται
ενίοτε δίχως χέρια ή πόδια. Ήταν όντα αμφίβια και είχαν κάτι από άνθρωπο και κάτι από ψάρι, σαν τον Όανες
της σουμερο-βαβυλωνιακής μυθολογίας. Τους περιέγραφαν με μεμβράνη στα δάχτυλα και φημισμένες
οικογένειες ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τη γενιά τους.

Αξιοσημείωτο είναι ότι σύμφωνα με κάποιες μυθολογικές εκδοχές, η Νέμεσις, και όχι η Λήδα, ήταν η
βιολογική μητέρα της Ωραίας Ελένης. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να αναλυθεί ο Τρωϊκός πόλεμος υπό αυτό το
πρίσμα, αν και δεν είναι της παρούσης. Ωστόσο, αξίζει να ειπωθεί εδώ ότι το τετράπτυχο της Αρχαίας
Ελληνικής Κοσμοθέασης – ´Υβρις, Άτις, Νέμεσις, Τίσις-διαχωρίζει την έννοια της Θείας Δίκης (Νέμεσις) από
αυτήν της Τιμωρίας (Τίσις).
Αυτός μπορεί να είναι για πολλούς ένας άνευ σημασίας διαχωρισμός εφόσον η Τίσις φαίνεται να είναι το
αποτέλεσμα της δράσεως της Νεμέσεως ωστόσο παραμένει μια αισθητή διαφοροποίηση η οποία
υποδηλώνει ότι οι έννοιες δεν ήταν ταυτόσημες. Ακόμα και ο κοινούς νους μπορεί να το επιβεβαιώσει: η
επέλαση της Νεμέσεως δεν φέρνει πάντα την τιμωρία.

Πέρα από αυτό, η Νέμεσις μπορεί να φέρει και την επιβράβευση, αν αυτό επιτάσσει η Κοσμική Τάξη της
οποίας και είναι εκπρόσωπος.

Σε μία κοινωνία Υψηλής Συνειδητότητας, ο πολίτης όχι μόνο δεν θα φοβόταν την Νέμεσις αλλά θα την
αποζητούσε κιόλας καθημερινά στις επικλίσεις του.

Σύμβολα της θεάς είναι ο πήχυς και το χαλινάρι

Τα σύμβολα αυτά είναι ενδεικτικότατα της λειτουργίας της να προσμετρά τις ανθρώπινες σκέψεις,
συναισθήματα, δράσεις και να θέτει ένα όριο στην αχαλίνωτη ασυδοσία του εγωισμού των ανθρώπων. Έτσι η
έπαρση των θνητών έναντι των Κοσμικών Νόμων (ύβρις) και η κατάφωρη αδιαφορία για το Κοινό Καλό,
σαρώνονται με τη δράση της Νέμεσης και εδώ μοιάζει με Συμπαντική Ζυγαριά που απονέμει αέναα
Δικαιοσύνη.

–Ορφικός Ύμνος 61 στην Νέμεσι

Εσένα τη Νέμεση καλώ,

τη βασίλισσα την πανίσχυρη,
μέσω της οποίας αποκαλύπτονται οι πράξεις των θνητών ανθρώπων,
την αιώνια, την αξιοσέβαστη, με την απεριόριστη όραση,
εκείνη που αγαλιάζει με το ορθό και το δίκαιο
[…]σε κάθε θνητό είναι γνωστή η επιρροή σου

και οι άνθρωποι βογγούν πίσω από τα δίκαια δεσμά σου,

γιατί κάθε σκέψη καλά κρυμμένη στο μυαλό,
ξεκάθαρα αποκαλύπτεται στη θέα σου.

[…] Έλα ευλογημένη και ιερή Θεά, εισάκουσε την προσευχή μου,
και βάλε στη φροντίδα σου τη ζωή του πιστού σου,
την αγαθοεργή σου βοήθεια δώσε στην ώρα της ανάγκης,
και άφθονη ισχύ στη δύναμη της λογικής,
τις σκέψεις τις ασεβείς, τις αλαζονικές και τις χαμερπείς διώξε μακριά.

***

Φωτογραφίες EOS AURORA από τον ναό της Νεμέσεως στην Ραμνούντα Αττικής
Terrapapers