04 - Wykonywanie Podstawowych Robót Tynkarskich

MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Elżbieta Dyląg
Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich

713[08].Z1.04
Poradnik dla ucznia
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Recenzenci:
mgr inż. Darecka Halina
mgr inż. Gąsiorowska Danuta
Opracowanie redakcyjne:
inż. Frankiewicz Danuta
Konsultacja:
inż. Frankiewicz Danuta
mgr inż. Sagan Teresa
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z1.04

„Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich” zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu montera izolacji budowlanych.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

1
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie 4
2. Wymagania wstępne 6
3. Cele kształcenia 7
4. Materiał nauczania 8
4.1. Zastosowanie tynków w pracach izolacyjnych 8
4.1.1. Materiał nauczania 8
4.1.2. Pytania sprawdzające 9
4.1.3. Ćwiczenia 10
4.1.4. Sprawdzian postępów 11
4.2. Podstawowy sprzęt i narzędzia do robót tynkarskich 12
4.3.Właściwości materiałów stosowanych w robotach tynkarskich 17
4.4. Przepisy bezpieczeństwa pracy przy robotach tynkarskich 25
4.5. Podłoża pod tynki – sposób przygotowania 28
4.6. Techniki wykonywania tynków surowych i pospolitych 31
4.7. Naprawa tynków 37
4.8. Rusztowania do robót tynkarskich i zasady ich eksploatacji 40

2
4.9. Rozliczanie robót tynkarskich 48
5. Sprawdzian osiągnięć 52
6. Literatura 58

3
1. WPROWADZENIE
Zdobywając kwalifikacje zawodowe w zawodzie montera izolacji budowlanych
będziesz przyswajać wiedzę i kształtować umiejętności zawodowe, korzystając
z nowoczesnego modułowego programu nauczania.
Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:

− wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakimi powinieneś dysponować przed
przystąpieniem do nauki w tej jednostce modułowej,
− cele kształcenia (wykaz umiejętności) jakie ukształtujesz podczas pracy z tym
poradnikiem, czyli czego nowego się nauczysz,
− materiał nauczania, czyli co powinieneś wiedzieć, aby samodzielnie wykonać ćwiczenia,
− pytania sprawdzające -– zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy opanowałeś
podane treści i możesz już rozpocząć realizację ćwiczeń,
− ćwiczenia, które mają na celu ukształtowanie Twoich umiejętności praktycznych,
− sprawdzian postępów – zestaw pytań, na podstawie którego sam możesz sprawdzić, czy
potrafisz samodzielnie poradzić sobie z problemami, jakie rozwiązywałeś wcześniej,
− wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki.
W rozdziale Pytania sprawdzające zapoznasz się z wymaganiami wynikającymi z potrzeb
zawodu montera izolacji budowlanych. Odpowiadając na te pytania, po przyswojeniu treści
z Materiału nauczania, sprawdzisz swoje przygotowanie do realizacji Ćwiczeń, których celem
jest uzupełnienie i utrwalenie wiedzy oraz ukształtowanie umiejętności intelektualnych
i praktycznych.
Po przeczytaniu każdego pytania ze Sprawdzianu postępów zaznacz w odpowiednim miejscu
TAK albo NIE – właściwą, Twoim zdaniem, odpowiedź. Odpowiedzi NIE wskazują na luki
w Twojej wiedzy i nie w pełni opanowane umiejętności. W takich przypadkach jeszcze raz
powróć do elementów Materiału nauczania lub ponownie wykonaj ćwiczenie (względnie
jego elementy). Zastanów się, co spowodowało, że nie wszystkie odpowiedzi brzmiały TAK.
Po opanowaniu programu jednostki modułowej nauczyciel sprawdzi poziom Twoich
umiejętności i wiadomości. Otrzymasz do samodzielnego rozwiązania test pisemny oraz
zadanie praktyczne. Nauczyciel oceni oba sprawdziany i na podstawie określonych kryteriów
podejmie decyzję o tym, czy zaliczyłeś program jednostki modułowej. W każdej chwili,
z wyjątkiem testów końcowych, możesz zwrócić się o pomoc do nauczyciela, który pomoże
Ci zrozumieć tematy ćwiczeń i sprawdzi, czy dobrze wykonujesz daną czynność.
Bezpieczeństwo i higiena pracy
Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych

w regulaminach, instrukcjach przeciwpożarowych, przepisach bezpieczeństwa i higieny
pracy, ochrony środowiska wynikających z charakteru wykonywanych prac.
Z zasadami i przepisami zapoznasz się w czasie nauki.

4
713[08].Z1
Technologia robót
pomocniczych
713[08].Z1.01
Wykonywanie
podstawowych
robót ciesielskich
713[08].Z1.02 713[08].Z1.03 713[08].Z1.04 713[08].Z1.05

Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie Wykonywanie
podstawowych podstawowych podstawowych podstawowych
robót robót robót robót
betoniarskich murarskich tynkarskich malarskich
i zbrojarskich
713[08].Z1.06
Wykonywanie
podstawowych robót
ślusarskich
Schemat układu jednostek modułowych

5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

− posługiwać się podstawowymi pojęciami i terminami z zakresu budownictwa,
− posługiwać się dokumentacją techniczną,
− dokonywać pomiarów elementów budowlanych i wykonywać rysunki inwentaryzacyjne,
− rozróżniać elementy konstrukcyjne i niekonstrukcyjne budynku,
− rozróżniać i charakteryzować materiały budowlane,
− rozróżniać materiały i technologie wykończenia budynku,
− rozróżniać spoiwa budowlane powietrzne i hydrauliczne,
− przygotowywać podstawowe zaprawy budowlane,
− organizować stanowiska składowania i magazynowania materiałów budowlanych,
− stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej i ochrony
środowiska obowiązujące w budownictwie,
− dostrzegać i usuwać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
− korzystać z różnych źródeł informacji,
− stosować zasady współpracy w grupie,
− uczestniczyć w dyskusji i prezentacji,
− stosować różne metody i środki porozumiewania się na temat zagadnień technicznych,
− oceniać własne możliwości sprostania wymaganiom stanowiska pracy i wybranego
zawodu.

6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

– zorganizować, użytkować i zlikwidować stanowisko pracy do robót tynkarskich zgodnie
z wymaganiami technologicznymi, zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
ochrony przeciwpożarowej,
– odczytać dokumentację w zakresie niezbędnym do wykonania robót,
– posłużyć się sprzętem pomiarowym,
– określić szacunkowo ilość materiału do wykonania robót tynkarskich
i sporządzić zapotrzebowanie materiałowe,
– przetransportować i dokonać składowania materiałów na stanowisku pracy,
– dobrać i ocenić zastosowanie materiałów do wykonania zadań,
– dobrać narzędzia i sprzęt do robót tynkarskich,
– rozpoznać, ocenić rodzaj i stan techniczny podłoża,
– przygotować podłoże pod tynk pospolity, zapewniający przyczepność i trwałość,
– wykonać zaprawę tynkarską o określonych proporcjach składników, konsystencji
i marce,
– wyznaczyć płaszczyznę lica tynku metodą stosowaną w robotach tynkarskich,
– wykonać warstwę obrzutki,
– wykonać warstwę narzutu,
– wykonać warstwę gładzi,
– wykonać tynki jednowarstwowe kategorii I oraz tynki dwuwarstwowe kategorii II,
– rozpoznać uszkodzenia tynku i dokonać naprawy,
– zmontować, eksploatować i zdemontować rusztowania niezbędne do wykonania robót
tynkarskich o wysokości do 3 metrów,
– dokonać bieżącej oceny wykonanej pracy i usunąć usterki,
– sporządzić rozliczenie materiałowe wykonanej pracy,
– obliczyć wynagrodzenie za pracę,
– wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy,
przeciwpożarowych i ochrony środowiska.

7
4. MATERIAŁ NAUCZANIA
4.1. Zastosowanie tynków w pracach izolacyjnych

4.1.1. Materiał nauczania
Tynki zwane również wyprawami to warstwy zapraw nakładanych na elementy budynku
w celu nadania im estetycznego wyglądu oraz zabezpieczenia ich przed niekorzystnymi
wpływami zewnętrznymi. Tynki wykonywane za pomocą specjalnych zapraw mogą mieć
zastosowanie w pracach izolacyjnych, zalicza się je do tynków specjalnych. Klasyfikacja
tynków jest zamieszczona w poradniku dla ucznia „Posługiwanie się podstawowymi
pojęciami i terminami z zakresu budownictwa” (Literatura, pozycja 5, str.72)
Do izolacji przeciwwilgociowych stosuje się tynki wodoszczelne otrzymywane przez
odpowiedni dobór składników zaprawy, dodanie środków uszczelniających, stosowanie
specjalnej techniki zacierania lub narzucania zaprawy. Przykładem tynku wodoszczelnego
jest tynk cementowy wypalany (kategorii IV), zagęszczony przez zacieranie – stosowany
w pomieszczeniach o wymaganej wodoszczelności i gładkości. Składa się z trzech warstw:
− obrzutki cementowej,
− narzutu cementowego o proporcji składników 1: 2,
− gładzi zacieranej packą stalową z równoczesnym posypywaniem powierzchni cementem
zmieszanym z bardzo drobnym piaskiem w stosunku 1: 1. Pod koniec zacierania posypuje
się powierzchnię samym cementem, skrapiając go wodą z pędzla.
Tynki wodoszczelne można nakładać również metodą torkretowania, czyli narzucania
zaprawy za pomocą sprężonego powietrza. Są to tynki jednowarstwowe grubości co najmniej
20 mm. Należy je nakładać bez przerw roboczych. Świeży tynk należy zwilżać wodą, co
najmniej przez tydzień. Nie wolno polewać wodą pod ciśnieniem, aby nie uszkodzić
wyprawy.
Zaprawy wodoszczelne z dodatkami uszczelniającymi są przygotowywane fabrycznie.
W ich skład wchodzą: cement, piasek i dodatki chemiczne (np. Hydroskop, Hydrozol).
Zaprawy te są produkowane jako:
− jednoskładnikowe – w postaci suchych mieszanek z dodatkiem polimerów; przed
użyciem miesza się je z odpowiednią ilością wody,
− dwuskładnikowe, w których drugim składnikiem jest emulsja polimerowa.
Zaprawy te mogą być nakładane pacą lub metodą natrysku ciśnieniowego. Stosuje się je
do izolacji podłóg, ścian wewnętrznych i na zewnątrz budynku.
Cienkowarstwowe wyprawy z zapraw polimerowo-cementowych są stosowane jako
izolacje przeciwwodne i przeciwwilgociowe pod okładzinami ceramicznymi w takich
pomieszczeniach narażonych na zawilgocenie jak łazienki, czy pralnie. Warstwy grubości
3÷4 mm chronią przed przesiąkaniem wody pozwalając jednocześnie na dyfuzję pary wodnej.
Warstwy izolacyjne na wszystkich podłożach mineralnych można wykonywać również
za pomocą zapraw gotowych dostępnych w sprzedaży.
Do izolacji termicznych stosuje się tzw. tynki ocieplające z zaprawy tynkarskiej mającej
właściwości ciepłochronne. W skład takiej zaprawy wchodzą:
− cement portlandzki,
− wapno hydratyzowane,
− popiół lotny,
− mączka gazobetonowa o średnicy ziaren do 2 mm,
− granulki styropianowe o średnicy ziaren do 0,8 mm,
− pył drzewny,
− środek modyfikujący (Marwit G-50).

8
Sposób wykonywania tynku: na ścianę nakłada się obrzutkę z ciekłej zaprawy
cementowej, na nią nakłada się dwie warstwy zaprawy ciepłochronnej o łącznej grubości
50÷55 mm, na które nakłada się pocieniony tynk cementowo-wapienny grubości około 5 mm.
Tynk ocieplający Baumit w postaci suchej mieszanki jest przeznaczony do nakładania
ręcznego. Na kilka godzin przed tynkowaniem należy powierzchnię zwilżyć. Tynk należy
narzucać kielnią, przecierać wilgotną łatą drewnianą, nie wygładzać i nie zacierać.
Przy grubości tynku do 3 cm nakłada się jedną warstwę, przy większych grubościach – kilka
warstw.
Tynk ciepłochronny ThermoPutz – w postaci suchej mieszanki, jest przeznaczony
do nakładania ręcznego wewnątrz i na zewnątrz budynku. Nie nadaje się na strefy cokołowe.
Tynk ocieplający Bayosan DP 85 występuje w postaci suchej mieszanki na bazie wapna,
cementu, lekkiego wypełniacza oraz dodatków poprawiających urabialność. Można
go nakładać ręcznie lub za pomocą agregatu tynkarskiego wyposażonego w specjalny osprzęt
(płaszcz i ślimak) do tynków izolacyjnych. Warstwa tynku podkładowego DP 85 powinna
mieć grubość 30÷50 mm. Przy grubościach powyżej 50 mm należy układać kilka warstw
(łączna grubość nie powinna przekraczać 100 mm). Tynk nawierzchniowy nakłada się na
dobrze związany tynk DP 85.
Przy systemach ocieplania budynków płytami styropianowymi lub wełną mineralną
wykonuje się tynki pocienione. Do ich wykonania stosuje się najczęściej masy tynkarskie do
wypraw pocienionych. Są to gotowe do użycia tynki o konsystencji pasty, na bazie wodnej
dyspersji żywic syntetycznych. Nie wolno ich rozcieńczać ani zagęszczać. Zalicza się do
nich: tynki akrylowe ATLAS CERMIT, silikatowe SILKAT, silikonowe SILKON; są one
przeznaczone do nakładania ręcznego. Można również stosować tynki mineralne w postaci
suchej mieszanki, gotowej do użycia po zmieszaniu z wodą. Tynki mineralne są mieszaniną
cementu portlandzkiego, wapna, wypełniaczy mineralnych, pigmentów i dodatków
chemicznych – są tańsze, ale trudniejsze do wykonania.
Do izolacji akustycznych ścian wewnętrznych można stosować suche tynki, czyli płyty
gipsowo-kartonowe mocowane do metalowych profili, między które układa się wełnę
mineralną.
W pracowniach rentgenowskich stosuje się tynki izolujące przed promieniowaniem.
Wykonuje się je przy użyciu zapraw z dodatkiem kruszywa ciężkiego (np. barytu, limonitu
lub opiłków stalowych) w proporcji: 2 części kruszywa ciężkiego na 2 części piasku i 1 część
cementu. Nakłada się je jak tynki wodoszczelne.
4.1.2. Pytania sprawdzające
Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Do jakich robót izolacyjnych mogą być wykorzystywane tynki?
2. W jaki sposób można nakładać tynki wodoszczelne?
3. Na czym polega torkretowanie?
4. Z czego składają się zaprawy wodoszczelne?
5. Jakie zastosowanie mają cienkowarstwowe wyprawy z zapraw polimerowo-
cementowych?
6. Jakie tynki można stosować do izolacji termicznych?
7. Jaki jest skład zapraw ciepłochronnych?
8. Jakie rodzaje tynków stosuje się przy ocieplaniu budynków?
9. Przy jakich robotach izolacyjnych można stosować suche tynki?
10. Jakie zaprawy stosuje się do tynków zabezpieczających przed promieniowaniem?

9
4.1.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie instrukcji producenta zamieszczonej na opakowaniu gotowej zaprawy ustal:
− właściwości zaprawy,
− jej zastosowanie,
− sposób wykonania wyprawy izolacyjnej.
Sposób wykonania ćwiczenia
Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie,
2) przeczytać dokładnie instrukcję producenta,
3) określić właściwości i zastosowanie zaprawy,
4) podać sposób wykonania wyprawy izolacyjnej,
5) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
6) sporządzić w zeszycie notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia,
8) zaprezentować efekty swojej pracy,
9) dokonać samooceny pracy.
Wyposażenie stanowiska pracy:

– opakowania zapraw wodoszczelnych,
– karty katalogowe gotowych mieszanek tynkarskich,
– plansze poglądowe dotyczące zastosowania tynków do robót izolacyjnych,
– literatura.
Ćwiczenie 2
Na podstawie charakterystyki technicznej tynku (Załącznik nr 1, 2 i 3 do ćwiczenia):
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna tynku
Tynk ten to gotowy do użycia wyrób o konsystencji pasty, na bazie wodnej dyspersji
żywic syntetycznych, którego nie należy rozcieńczać ani zagęszczać.
Załącznik nr 2
Tynk ten to cienkowarstwowa wyprawa z zaprawy polimerowo-cementowej

stosowana pod okładzinami ceramicznymi.
Załącznik nr 3
Tynk ten występuje w postaci suchej mieszanki, jest przeznaczony do nakładania

ręcznego wewnątrz i na zewnątrz budynku, nie nadaje się na strefy cokołowe.
ustal do jakich robót izolacyjnych mogą być stosowane wymienione tynki.

10

2) przeczytać dokładnie charakterystyki techniczne tynków,
3) ustalić zastosowanie wymienionych tynków w robotach izolacyjnych,

− charakterystyki techniczne tynków,
− plansze poglądowe dotyczące zastosowania tynków do robót izolacyjnych,
− karty katalogowe gotowych mieszanek tynkarskich,
4.1.4. Sprawdzian postępów
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić zastosowanie tynków w robotach izolacyjnych? ¨ ¨
2) określić skład zapraw wodoszczelnych? ¨ ¨
3) określić skład zapraw ciepłochronnych? ¨ ¨
4) wskazać rodzaje tynków stosowanych do izolacji termicznych? ¨ ¨
5) wskazać rodzaje tynków używanych przy ocieplaniu budynków? ¨ ¨
6) wskazać zastosowanie suchych tynków w robotach izolacyjnych? ¨ ¨

11
4.2. Podstawowy sprzęt i narzędzia do robót tynkarskich
Narzędzia do tynkowania ręcznego
Do tynkowania ręcznego są używane następujące narzędzia:

− kielnia – do narzucania zaprawy,
− czerpak tynkarski – do narzucania zaprawy ciekłej,
− deska z trzonkiem – do nakładania zaprawy na sufity,
− paca tynkarska – do wyrównywania warstwy tynku oraz nanoszenia pierwszej warstwy
zaprawy na ściany drewniane, pokryte siatką lub matami trzcinowymi,
− packi drewniane – do zacierania powierzchni tynku na ostro lub na gładko,
− packi stalowe – do wykonywania tynków wypalanych,
− packi zaokrąglone – do tynkowania faset,
− spoinówki – do spoinowania murów,
− pistolety do spoinowania – do wypełniania spoin gotowymi kitami,
− listwy i gwoździe tynkarskie – do wyznaczania powierzchni tynków,
− linijka metalowa i strzałka – do obrabiania naroży.
Przyrządy pomiarowe do sprawdzania poziomowości i pionowości powierzchni tynków są
używane przyrządy pomiarowe:
− poziomnica (libelkowa, laserowa),
− wąż wodny,
− pion murarski,
− łata murarska długości 2 m.
a) b) c) d)
Rys.1. Narzędzia tynkarskie: a) deska z trzonkiem, b) paca tynkarska, c) packa drewniana, d) packi stalowe
[10, s. 305 i 306]
f)
Rys. 2. Narzędzia do spoinowania: a) spoinówka (żelazko) do spoin wklęsłych, b) żelazka do formowania

kształtu spoin, c) deska, d) spoinówka do spoin wypukłych, e) sposób wypełniania spoin, f) pistolet
do spoinowania [10, s. 307].

12
Rys. 3. Listwy i gwoździe tynkarskie: a) listwy, b) gwoździe [10, s. 311]
Urządzenia do tynkowania
Do tynkowania mechanicznego służą agregaty tynkarskie, stanowiące komplet urządzeń
potrzebnych do tynkowania zmontowanych na wspólnym podwoziu. Są to najczęściej
agregaty sprężarkowe (np.ATM-36S), w skład których wchodzą:
− mieszarka – służąca do wymieszania składników zaprawy,
− sito – do cedzenia zaprawy,
− pompa i rurociąg elastyczny – do transportu zaprawy w pionie i poziomie,
− instalacja zdalnego sterowania i sygnalizacyjna,
− sprężarka powietrza,
− aparat natryskowy – służący do narzutu zaprawy na tynkowaną powierzchnię.
Mogą być również stosowane agregaty bezsprężarkowe, tynkujące bez użycia sprężonego
powietrza, w skład których wchodzą: mieszarka korytkowa z silnikiem, sito wibracyjne, silos
na zaprawę, pompa, przewody ssawne i tłoczne oraz końcówki do tynkowania z wymiennymi
dyszami.
Rys. 4. Agregat tynkarski ATM-36S [10, s. 313]
Rys. 5. Schemat zestawu do tynkowania bezsprężarkowego [15, s. 362]

13
Do tynków wykonywanych z zapraw przygotowanych fabrycznie, dostarczanych na budowę
w stanie gotowym do narzutu lub w postaci składników wymagających zmieszania, stosuje się:
− mieszalniki ręczne z napędem elektrycznym, wyposażone w wymienne mieszadła,
− agregaty tynkarskie o małej wydajności i małym ciśnieniu roboczym, bez mieszarek i sit,
np. agregat AS-10Mb.
Rys. 6. Agregat tynkarski AS-10MB [10, s. 317]
Do mechanicznego zacierania tynków tradycyjnych i gipsowych służą zacieraczki z giętkim

wałkiem.
Rys. 7. Zacieraczki: a) do tynków tradycyjnych, b) do tynków gipsowych [10, s. 321].

1. Jakie narzędzia są używane do tynkowania ręcznego?
2. Jaki sprzęt pomiarowy jest potrzebny przy robotach tynkarskich?
3. Czym wykonuje się spoinowanie murów?
4. Jakie urządzenia stosuje się przy tynkowaniu mechanicznym?
5. Co wchodzi w skład agregatów tynkarskich sprężarkowych?
6. Jakie urządzenia stosuje się przy wykonywaniu tynków z fabrycznie przygotowanych
mieszanek?

14
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Spośród przedstawionych przez nauczyciela przyrządów i narzędzi tynkarskich wybierz:
− kielnię,
− pacę tynkarską,
− poziomnicę,
− spoinówkę.
Ustal ich przeznaczenie. Zademonstruj sposób posługiwania się poziomnicą.

2) obejrzeć przedstawione przyrządy i narzędzia tynkarskie,
3) wybrać narzędzia wymienione w poleceniu,
4) określić ich przeznaczenie,
5) zademonstrować sposób posługiwania się poziomnicą,

− zestaw różnych narzędzi tynkarskich,
− katalogi sprzętu i narzędzi tynkarskich.
Ćwiczenie 2
Spośród wymienionych narzędzi tynkarskich:
− czerpak tynkarski,
− packa stalowa,
− poziomnica,
− łata murarska długości 2 m,
wybierz narzędzie przeznaczone do sprawdzania równości powierzchni tynku. Uzasadnij swój
wybór demonstrując sposób użycia tego narzędzia sprawdzając równość powierzchni ściany.

2) obejrzeć narzędzia,
3) wybrać narzędzie do sprawdzenia równości powierzchni tynku,
4) zademonstrować sposób użycia narzędzia uzasadniając swój wybór,

15
− zestaw narzędzi i przyrządów pomiarowych,
− katalogi narzędzi tynkarskich,
− literatura.
Ćwiczenie 3
Ustal na podstawie rysunków zamieszczonych w charakterystyce technicznej (załącznik
nr 1 do ćwiczenia):
– nazwy narzędzi tynkarskich,
– przeznaczenie narzędzi.
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna narzędzi tynkarskich.
a) b) c)
Rys. 8. Narzędzia tynkarskie [10, s. 305 i 306]

2) dokonać analizy rysunków,
3) rozpoznać i nazwać przedstawione narzędzia tynkarskie,
4) określić przeznaczenie narzędzi,

− katalogi sprzętu i narzędzi tynkarskich,
− literatura.

Czy potrafisz:
Tak Nie
1) rozpoznać i nazwać narzędzia i sprzęt tynkarski? ¨ ¨
2) dobrać narzędzia i sprzęt do robót tynkarskich? ¨ ¨
3) posłużyć się sprzętem pomiarowym i przyrządami? ¨ ¨
4) scharakteryzować maszyny i agregaty stosowane
do tynkowania mechanicznego? ¨ ¨
5) scharakteryzować urządzenia stosowane do wykonywania tynków
z zastosowaniem gotowych mieszanek tynkarskich przygotowanych
przez producenta? ¨ ¨

16
4.3. Właściwości materiałów stosowanych w robotach tynkarskich
Do robót tynkarskich należy stosować materiały dopuszczone do powszechnego
stosowania.
Spoiwa budowlane
Są to wypalone i sproszkowane materiały, które po wymieszaniu z wodą, na skutek
reakcji chemicznych wiążą i twardnieją. Rozróżnia się spoiwa powietrzne, które
po zarobieniu wodą twardnieją i osiągają właściwe cechy wytrzymałościowe tylko
na powietrzu (wapno, gips) oraz hydrauliczne, które wiążą i twardnieją uzyskując
odpowiednie cechy wytrzymałości zarówno na powietrzu jak i pod wodą (cement, wapno
hydrauliczne).
Do podstawowych spoiw budowlanych używanych w robotach tynkarskich należą: wapno,
gips i cement.
Wapno
Do zapraw tynkarskich używa się ciasta wapiennego lub wapna suchogaszonego.
Ciasto wapienne to wapno gaszone otrzymywane w wyniku reakcji chemicznej tlenku
wapnia (wapna palonego) z wodą. Wapno przeznaczone do tynków powinno być jednorodne,
tłuste i lepkie, dołowane co najmniej 3 miesiące. Im dłużej jest przechowywane w dole, tym
jest lepsze. Szorstkość i grudkowatość świadczy o niedogaszeniu lub zaparzeniu wapna. Jeżeli
wapno nie jest całkowicie dogaszone, podczas tynkowania mogą tworzyć się pęcherze
i pęknięcia.
Wapno suchogaszone (hydratyzowane) to wapno gaszone fabrycznie małą ilością wody

i sproszkowane, pakowane w worki papierowe. Przed użyciem do zaprawy należy je na 1 lub
2 dni wcześniej namoczyć w wodzie.
Wapno hydrauliczne charakteryzuje się większą wytrzymałością i odpornością na wilgoć niż

ciasto wapienne i wapno hydratyzowane, dlatego stosuje się go najczęściej do tynków
narażonych na działanie wilgoci.
Gips
Jest spoiwem szybko wiążącym. Zaczyny i zaprawy niewykorzystane przed upływem
czasu wiązania nie nadają się do użycia. Czas wiązania można opóźnić dodając opóźniacze
wiązania np. roztwór kleju kostnego, fosforan sodowy, boraks. Gips charakteryzuje się
zdolnością do pęcznienia, jest ognioodporny (lecz ulega zniszczeniu po polaniu wodą
w czasie gaszenia pożaru), działa korodująco na stal. W budownictwie stosuje się gips
budowlany i gipsy specjalne np. szpachlowy, tynkarski, kleje gipsowe.
Gips budowlany stosuje się do zapraw do wykonywania tynków wewnętrznych (gipsowych

i gipsowo-wapiennych) w pomieszczeniach, w których wilgotność względna nie przekracza
65%. Początek wiązania gipsu najwcześniej po upływie 3 minut, koniec – najpóźniej
po upływie 30 minut od zarobienia wodą.
Gips szpachlowy stosuje się do wykonywania cienkich gładzi na powierzchniach z wyrobów

gipsowych (G), betonowych (B) oraz do spoinowania płyt gipsowo-kartonowych (F).
Początek wiązania najwcześniej po upływie 30÷60 minut.

17
Gips tynkarski jest stosowany do wykonywania wypraw wewnętrznych sposobem ręcznym
(GTR) lub zmechanizowanym (GTM). Jest on mieszaniną gipsu budowlanego, estrichgipsu
oraz dodatków uplastyczniających i poprawiających właściwości zaprawy. Początek wiązania
najwcześniej po upływie 60÷90 minut.
Klej gipsowy jest stosowany do osadzania płyt gipsowo-kartonowych i klejenia

prefabrykatów gipsowych.
Cement
Według PN-EN 197-1: 2002 rozróżnia się następujące rodzaje cementów powszechnego
użytku: portlandzki CEM I, portlandzki z dodatkami (mieszany) CEM II, hutniczy CEM III,
pucolanowy CEM IV, wieloskładnikowy CEM V. Produkuje się też inne cementy, jak np.:
murarski, hydrotechniczny, portlandzki biały używany do tynków szlachetnych.
Rozróżnia się klasy wytrzymałości: 32,5, 42,5 i 52,5; odpowiadają one wymaganym
minimalnym wytrzymałościom normowej zaprawy na ściskanie (w MPa), po 28 dniach
twardnienia. Cementy szybkotwardniejące są oznaczone dodatkowo literą R: 32,5 R, 42,5 R,
52,5 R.
Cement używany do zapraw tynkarskich nie powinien zawierać stwardniałych grudek,
które są wynikiem nieodpowiedniego przechowywania worków z cementem. Przydatność
do użycia można sprawdzić przez rozcieranie cementu w palcach.
Zasady składowania spoiw budowlanych

Mineralne spoiwa budowlane należy składować w pomieszczeniach suchych
i przewiewnych, na drewnianej podłodze zabezpieczonej przed wilgocią. Czas składowania
nie powinien przekraczać 3 miesięcy. Spoiwa pakowane w papierowe worki należy
składować w magazynach w ten sposób, aby można je było pobierać w takiej kolejności, jak
były dostarczane.
Kruszywa
Podstawowym kruszywem do zapraw tynkarskich jest piasek składający się z ziaren,
których średnica nie powinna przekraczać 2 mm. W zależności od składu ziarnowego
rozróżnia się dwie odmiany piasku: I – o ziarnach do 2 mm, II – o ziarnach do 1 mm. Przy
wykonywaniu poszczególnych warstw tynku zaleca się stosować piasek:
− gruboziarnisty o ziarnach 1,0÷2,0 mm – do warstw spodnich,
− średnioziarnisty o ziarnach 0,5÷1,0 mm – do warstw wierzchnich,
− drobnoziarnisty o ziarnach 0,25÷0,5 mm – do wykonywania gładzi.
Piasek do zapraw nie powinien zawierać zanieczyszczeń organicznych (ziemi, torfu), pyłów
mineralnych oraz innych zanieczyszczeń obcych wpływających szkodliwie na jakość
zaprawy. W czasie składowania na placu budowy należy zabezpieczyć piasek przed
zanieczyszczeniem, a piasek sortowany składować w zasiekach, aby nie uległ wymieszaniu.
Woda
Woda używana do zapraw i zaczynów nazywa się wodą zarobową. Może nią być każda
woda zdatna do picia z wyjątkiem wód mineralnych (woda klasy I) oraz woda z rzek, jezior
i innych miejsc pod warunkiem, że odpowiada ona określonym wymaganiom (klasy II).
Woda zaliczana do klasy II nie powinna wykazywać zabarwienia żółtego, wydzielać zapachu
gnilnego świadczącego o zanieczyszczeniu humusem oraz zawierać zawiesin (grudek,
kłaczków). Jeżeli istnieją zastrzeżenia co do jakości wody, należy przed jej użyciem wykonać
badania w laboratorium chemicznym.

18
Zaprawy tynkarskie
Rozróżnia się następujące marki zapraw budowlanych: M0,3, M0,6, M1, M2, M3, M4,
M7, M15 i M20. Liczba oznacza średnią wytrzymałość na ściskanie (w MPa) próbek danej
zaprawy sporządzonych w kształcie beleczek o wymiarach 4 x 4 x 16 cm.
Konsystencja (gęstość) zaprawy zależy od jej przeznaczenia. Odpowiednią konsystencję
uzyskuje się przez dodanie wody oraz dodatków upłynniających lub plastyfikujących.
Konsystencję bada się przez zanurzenie w zaprawie normowego stożka pomiarowego o masie
300 gramów. W zależności od konsystencji zaprawy stożek zanurza się na różną głębokość,
którą odczytuje się na centymetrowej skali. Rozróżnia się następujące konsystencje zaprawy
określone głębokością zanurzenia stożka:
− 1÷4 cm – bardzo gęsta,
− 4÷7 cm – gęstoplastyczna,
− 7÷10 cm – plastyczna,
− 10÷12 cm – rzadka.
Rys. 9. Przyrząd do pomiaru konsystencji zapraw (wymiary w mm): a) stożek opadowy umocowany w statywie
(do pomiarów laboratoryjnych), b) stożek pomiarowy, c) naczynie pomiarowe [10, s.91]
Zaprawa wapienna to mieszanina wapna, piasku i wody.
Tabela 1. Orientacyjne składy zapraw wapiennych w zależności od marki zaprawy i rodzaju wapna
wg PN-90/B-14501
Proporcje objętościowe wapno: piasek
Marka zaprawy
Wapno hydratyzowane Ciasto wapienne
M0,3 1: 3 do 1: 4 1: 3.5 do 1: 4.5
M0,6 1: 1 do 1: 2.5 1: 2 do 1: 3
M1 --- 1: 1.5
Sposób przygotowania zaprawy:

− przy metodzie ręcznej: ciasto wapienne rozcieńczyć wodą do gęstości śmietany,
następnie dodać piasek i dolać wody; przy użyciu wapna hydratyzowanego – wapno
wymieszać z piaskiem do jednorodnej mieszaniny i dodać wodę,
− przy metodzie mechanicznej składniki dodawać w kolejności: woda, piasek, ciasto
wapienne lub namoczone wcześniej wapno hydratyzowane i mieszać do czasu uzyskania
jednolitej masy.

19
Czas użytkowania zaprawy od czasu zmieszania składników nie powinien przekraczać
8 godzin.
Zaprawa cementowa to mieszanina cementu, piasku i wody oraz ewentualnie dodatków

poprawiających właściwości zaprawy, np. uplastyczniających, uszczelniających,
przyśpieszających wiązanie itp.
Tabela 2. Orientacyjny skład objętościowy zaprawy cementowej wg PN-90/B-14501

Klasa
Proporcje objętościowe cement: piasek (suchych składników)
cementu
M2 M4 M7 M12 M15 M20
32.5 1: 6 1: 5 1: 4 1: 3 1: 2 1: 1
42.5 --- --- --- 1: 3.5 1: 3 1: 1.5
Do robót tynkarskich stosuje się najczęściej zaprawy cementowe M2 ÷ M15.

Sposób przygotowania zaprawy metodą ręczną i mechaniczną: najpierw mieszać cement
z piaskiem aż do uzyskania jednolitej mieszaniny, a następnie dodać wodę i mieszać
do uzyskania jednorodnej masy. Dodatki sypkie nierozpuszczalne w wodzie zmieszać na
sucho z cementem przed zmieszaniem go z piaskiem, a dodatki rozpuszczalne w wodzie
stosować w postaci roztworów. Dodatki ciekłe rozprowadzać w wodzie przed dodaniem
ich do składników sypkich.
Czas zużycia zaprawy od chwili jej przygotowania nie powinien przekraczać 2 godzin
w zwykłych warunkach i nie więcej niż 0,5 godziny - gdy temperatura otoczenia przekracza 25˚C.
Zaprawa cementowo-wapienna to mieszanina cementu, ciasta wapiennego lub wapna

hydratyzowanego, piasku i wody oraz ewentualnie dodatków np. uplastyczniających,
barwiących lub regulujących wiązanie.
Tabela 3. Orientacyjny skład objętościowy zaprawy cementowo-wapiennej wg PN-90/B-14501

Klasa
Proporcje objętościowe cement: wapno: piasek (suchych składników)
cementu
M0.6 M1 M1 M4 M7
32.5 1: 2: 12 1: 2: 9 do 1: 0,5: 4.5 do --- ---
1: 2: 12 1: 1: 6
42.5 --- --- --- 1: 1: 6 1: 0.5: 4.5
Zaprawy cementowo-wapienne są najczęściej stosowane w robotach tynkarskich.

Sposób przygotowania zaprawy: kolejność mieszania składników jest taka sama przy
metodzie ręcznej i mechanicznej; najpierw składniki sypkie (cement, wapno suchogaszone,
piasek) wymieszać do uzyskania jednolitej mieszaniny, a następnie dodać wodę i mieszać
aż do uzyskania jednorodnej masy. Dodatki sypkie miesza się na sucho z cementem przed
zmieszaniem go z pozostałymi składnikami sypkimi. W przypadku stosowania ciasta
wapiennego, należy go rozprowadzić w wodzie przed dodaniem do mieszaniny składników
sypkich.
Czas zużycia zaprawy od chwili zarobienia wodą nie powinien przekraczać 5 godzin
lub 1 godziny, gdy temperatura otoczenia przekracza 25˚C.

20
Zaprawy gipsowe i gipsowo-wapienne
Zaprawa gipsowa to mieszanina gipsu, piasku i wody, zaprawa gipsowo-wapienna
zawiera dodatek spoiwa wapiennego. Można je stosować do wykonywania tynków
wewnętrznych w pomieszczeniach, w których wilgotność względna nie przekracza 65%.
Tabela 4. Orientacyjny skład zapraw gipsowych i gipsowo-wapiennych przy konsystencji 7 cm [14, s.313]
Zaprawa gipsowa Zaprawa gipsowo-wapienna
Marka zaprawy
gips : piasek gips : wapno : piasek
M1 1: 4 1: 1,5: 4,5
M2 1: 3 1: 1: 3
M3 1: 2 1: 0,5: 2
M4 1: 1 1: 0,5: 1
Sposób przygotowania zaprawy:

− przy metodzie ręcznej piasek i spoiwo zmieszać na sucho, a następnie wsypać
do odmierzonej ilości wody lub wody z rozprowadzonym w niej ciastem wapiennym
(jeżeli zaprawę wykonuje się z ciastem wapiennym),
− przy metodzie mechanicznej piasek i wapno dodawać do odmierzonej ilości wody
w mieszarce, mieszając każdy z dodawanych składników po 1 minucie od chwili
wrzucenia, a następnie dodać gips i całość mieszać, aż do uzyskania jednorodnej masy.
Ze względu na szybkie wiązanie gipsu stosuje się opóźniacz wiązania, który dodaje się do
odmierzonej ilości wody. Mieszanie zaprawy z opóźniaczem wiązania nie powinno trwać
dłużej niż 5 minut.
Czas zużycia zapraw gipsowych zależy od czasu wiązania gipsu i powinien być ustalany
doświadczalnie, zazwyczaj nie powinien przekraczać 15 minut do 1 godziny
od przygotowania, zależnie od ilości dodanego opóźniacza wiązania.
Zaprawy do pocienionych tynków

Są to przygotowane fabrycznie masy tynkarskie lub suche mieszanki do rozrobienia
wodą, w skład których wchodzą: spoiwo, wypełniacze, dodatki modyfikujące i pigmenty.
W zależności od rodzaju spoiwa rozróżnia się masy tynkarskie na spoiwie:
− mineralnym SM,
− organicznym SO,
− mieszanym SMO.
Płyty gipsowo-kartonowe
Wykonane są z gipsu półwodnego i wielowarstwowo prasowanego kartonu grubości
0,6 mm. Rozróżnia się płyty gipsowo-kartonowe:
− GKB – budowlane, przeznaczone do nakładania jako tzw. suchy tynk,
− GKBI – impregnowane, przeznaczone do pomieszczeń wilgotnych,
− GKF – ogniotrwałe i GKFI ogniotrwałe impregnowane, z rdzeniem wzmocnionym
włóknem szklanym,
− GKP – podkładowe pod tynk,
− GKS – dźwiękochłonne, w postaci kaset perforowanych lub szczelinowych.

21

1. Co to są spoiwa budowlane?
2. Jakie rodzaje spoiw są używane w robotach tynkarskich?
3. Jakie wymagania powinno spełniać wapno używane do wykonywania tynków?
4. Jakie rodzaje cementów są używane do zapraw tynkarskich?
5. Czym charakteryzuje się gips?
6. Jakie kruszywo stosuje się do zapraw tynkarskich?
7. Jakie warunki powinna spełniać woda zarobowa?
8. Co to jest marka zaprawy?
9. W jaki sposób bada się konsystencję zaprawy?
10. Czym charakteryzują się zaprawy na spoiwie gipsowym?
11. Jakie zaprawy stosuje się do pocienionych tynków?
12. Jakie są rodzaje płyt gipsowo-kartonowych?
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie krótkiej charakterystyki technicznej spoiwa (załącznik 1 i 2)
Załącznik nr 1
Charakterystyka techniczna spoiwa
Spoiwo to jest gaszone fabrycznie małą ilością wody i sproszkowane. Przed użyciem
do zaprawy należy je na 1 lub 2 dni wcześniej namoczyć w wodzie.
Załącznik nr 2
Charakterystyka techniczna spoiwa
Spoiwo to stosuje się go do wykonywania cienkich gładzi oraz do spoinowania płyt

gipsowo-kartonowych.
ustal rodzaj spoiwa i jego właściwości techniczne.

1) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w zeszycie ,
2) przeczytać dokładnie charakterystyki techniczne spoiw,
3) ustalić rodzaj scharakteryzowanych materiałów,
4) ustalić właściwości techniczne spoiwa,

22
− charakterystyki techniczne spoiw,
− plansze poglądowe dotyczące materiałów używanych w robotach tynkarskich,
− karty katalogowe gotowych mas tynkarskich i płyt gipsowo-kartonowych,
− literatura.
Ćwiczenie 2
Przygotuj dowolną ilość zaprawy tynkarskiej wapiennej marki M 0,3. Zbadaj
konsystencję przygotowanej zaprawy stożkiem pomiarowym.

1) zorganizować stanowisko pracy,
4) ustalić składniki zaprawy tynkarskiej oraz ich proporcje,
5) ustalić kolejność mieszania składników,
6) przygotować składniki zaprawy tynkarskiej,
7) przygotować zaprawę,
8) zbadać konsystencję przygotowanej zaprawy,
9) uporządkować miejsce pracy,

− materiały potrzebne do wykonania zaprawy wapiennej,
− narzędzia potrzebne do mieszania składników,
− stożek i naczynie pomiarowe do badania konsystencji zaprawy,
− tabele przedstawiające skład zapraw tynkarskich.
Ćwiczenie 3
Na podstawie instrukcji producenta zamieszczonej na opakowaniu dowolnej masy
tynkarskiej ustal:
− nazwę wyrobu,
− jego skład i właściwości techniczne,
− zastosowanie,
− zalecenia dotyczące nakładania masy.

2) zapoznać się z instrukcją producenta,
3) ustalić nazwę wyrobu,
4) ustalić skład i właściwości techniczne wyrobu,
5) ustalić zastosowanie,
6) ustalić sposób nakładania,

23

− opakowania gotowych mas tynkarskich,
− karty katalogowe gotowych wyrobów tynkarskich.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić rodzaje materiałów używanych w robotach tynkarskich? ¨ ¨
2) rozróżnić rodzaje wapna ? ¨ ¨
3) scharakteryzować rodzaje gipsów używanych w robotach tynkarskich? ¨ ¨
4) określić rodzaje i marki cementów? ¨ ¨
5) określić rodzaj kruszywa do zapraw tynkarskich? ¨ ¨
6) określić rodzaje płyt gipsowo-kartonowych? ¨ ¨
7) dobrać i ocenić zastosowanie materiałów do robót tynkarskich? ¨ ¨
8) wykonać zaprawę tynkarską o określonych proporcjach składników,
konsystencji i marce? ¨ ¨

24
4.4. Przepisy bezpieczeństwa pracy przy robotach tynkarskich
Przy robotach tynkarskich występują zagrożenia dla zdrowia i życia związane z:

− pracą na wysokości,
− obsługą urządzeń zmechanizowanych – elektrycznych i pneumatycznych,
− szkodliwym działaniem materiałów używanych do tynkowania.
Każdy pracownik powinien znać i stosować podczas pracy obowiązujące przepisy
bezpieczeństwa i higieny pracy. Tynkarze powinni być zaopatrzeni w przewidzianą
przepisami odzież ochronną i środki ochrony indywidualnej (rękawice, okulary ochronne
itp.), a używane narzędzia powinny być w dobrym stanie technicznym.
Zasady bezpiecznej pracy na wysokości
Pracą na wysokości jest praca wykonywana na powierzchni znajdującej się na wysokości
co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi.
− Prace na wysokości powinny być zorganizowane i wykonywane w sposób niezmuszający
pracownika do wychylania się poza poręcz balustrady lub obrys urządzenia, na którym
pracuje.
− Pomosty robocze do robót tynkarskich wzniesione na wysokość powyżej 1,0 m nad
poziomem podłogi lub terenu powinny posiadać balustrady składające się z poręczy
ochronnych umieszczonych na wysokości 1,1 m i krawężników o wysokości co najmniej
0,15 m. Pomiędzy poręczą a krawężnikiem powinna być umieszczona w połowie
wysokości poprzeczka lub przestrzeń ta powinna być wypełniona w sposób
uniemożliwiający wypadnięcie osób.
− Nie wolno wykonywać robót tynkarskich z drabin przystawnych.
− Otwory w stropach i ścianach (np. na balkony, szyby dźwigów), na których prowadzone
są roboty lub do których możliwy jest dostęp ludzi, powinny być zabezpieczone
balustradami.
− Przy pracach na konstrukcjach wieżowych i kominach, przy ustawianiu lub rozbiórce
rusztowań oraz przy pracach na drabinach lub klamrach na wysokości powyżej 2 m nad
poziomem terenu lub podłogi należy stosować szelki bezpieczeństwa z linką
przymocowaną do stałych elementów konstrukcji.
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze zmechanizowanych narzędzi
i urządzeń tynkarskich
− Przy pracy zacieraczką należy uważać, by nie uszkodzić rąk wirującą tarczą.
− Przy obsłudze narzędzi elektrycznych powinny być stosowane środki zabezpieczające
przed porażeniem prądem.
− Prawidłowość podłączenia agregatów do sieci elektrycznej powinien skontrolować
elektryk budowy; pomiary skuteczności zerowania lub uziemienia agregatu należy
wykonać po jego montażu lub zmianie stanowiska pracy.
− Należy codziennie sprawdzać działanie manometru, instalację elektryczną i pracę pompy.
− Wszelkie naprawy i konserwację pompy należy wykonywać po odłączeniu jej
od instalacji elektrycznej.
− Codziennie kontrolować stan węży tynkarskich (uszkodzenia, pęknięcia) oraz stosować
osłony węży w miejscach przejść i przebywania pracowników. Wszyscy pracujący
w pobliżu węży tynkarskich muszą posiadać okulary ochronne.
− Przy obsłudze urządzeń pneumatycznych należy stosować środki ochrony słuchu,
sprężarki powinny posiadać zawory bezpieczeństwa i manometry z czerwoną kreską,
wskazującą dopuszczalne ciśnienie.
25
Zasady bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu szkodliwych materiałów
− Przy przygotowywaniu i stosowaniu zapraw należy chronić skórę i oczy ze względu
na żrące działanie wapna i cementu.
− Przy przygotowywaniu podłoży i naprawach tynku należy pracować w okularach,
rękawicach i ubraniu ochronnym ze względu na zapylenie.
− Nie wolno stosować do tynków dodatków szkodliwych dla zdrowia, np. związków
ołowiu.
− Pomieszczenia tynkowane powinny mieć zapewnioną dobrą wentylację.
− W pobliżu miejsca agregatu tynkarskiego powinna znajdować się odpowiednio
wyposażona apteczka, za szczególnym uwzględnieniem środków do przemywania oczu.
Ze wzglądu na zagrożenie pożarowe każda budowa musi być wyposażona w sprawny
sprzęt gaśniczy, umieszczony w widocznych, dostępnych miejscach. Z uwagi na zagrożenie
środowiska zużyte opakowania po wyrobach i materiałach używanych w robotach
tynkarskich należy segregować i wyrzucać do odpowiednich pojemników. Szkodliwych
substancji chemicznych nie wolno wylewać bezpośrednio do kanalizacji.

Odpowiadając napytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.
1. Jaka jest definicja pracy na wysokości?
2. Jak powinien być zabezpieczony pomost roboczy?
3. Jakie zagrożenia występują przy pracy z urządzeniami elektrycznymi?
4. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy pracy z urządzeniami
pneumatycznymi?
5. Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują przy obsłudze węży tynkarskich?
6. Które materiały używane w robotach tynkarskich są szkodliwe dla zdrowia?
7. Jakie środki ochrony indywidualnej należy stosować przy przygotowywaniu podłoży?
8. Jakie zasady powinny być przestrzegane ze względu na zagrożenie pożarowe i ochronę
środowiska?
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal zasady zabezpieczenia pomostu tynkarskiego umieszczonego na wysokości
powyżej 1,0 m nad terenem.

2) zapoznać się z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczących robót tynkarskich,
3) określić zasady bezpiecznej pracy na wysokości,
4) określić zasady zabezpieczenia pomostu tynkarskiego,

26
− instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy dotycząca robót tynkarskich,
− plansza poglądowa dotycząca bezpiecznej pracy na wysokości.
Ćwiczenie 2
Spośród przedstawionych przez nauczyciela środków ochrony indywidualnej wybierz
środki konieczne przy obsłudze węży tynkarskich. Uzasadnij swój wybór, charakteryzując
wybrane środki.

2) ustalić zasady bezpieczeństwa obowiązujące przy obsłudze węży tynkarskich,
3) obejrzeć przedstawione środki ochrony indywidualnej,
4) wybrać wskazane środki ochrony indywidualnej konieczne przy obsłudze węży
tynkarskich,

− różne środki ochrony indywidualnej,
− plansza poglądowa dotycząca bezpieczeństwa przy robotach tynkarskich,
− instrukcja bezpieczeństwa i higieny pracy dotycząca robót tynkarskich.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
przeciwpożarowe i ochrony środowiska dotyczące robót tynkarskich? ¨ ¨
2) określić zasady bezpiecznej pracy na wysokości? ¨ ¨
3) określić zasady bezpiecznej pracy przy obsłudze urządzeń tynkarskich? ¨ ¨
4) określić zasady bezpieczeństwa i higieny pracy z szkodliwymi materiałami
stosowanymi w robotach tynkarskich? ¨ ¨
5) wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy, przeciwpożarowych i ochrony środowiska? ¨ ¨

27
4.5. Podłoża pod tynki – sposób przygotowania
Wszystkie tynki bez względu na spoiwo i właściwości wymagają odpowiedniego

przygotowania podłoża.
Podłoża pod tynki powinna charakteryzować:
− dobra przyczepność zaprawy do podłoża,
− trwałość, sztywność i niezmienność wymiarów,
− równość, aby nie pogrubiać miejscowo tynku.
Brak przyczepności tynku do podłoża może być wynikiem zawilgocenia ściany
lub różnicy między współczynnikiem rozszerzalności cieplnej podłoża i tynku. Zwiększają
przyczepność: chropowatość podłoża, puste spoiny w murze, siatki, związki chemiczne
powstające na styku podłoża z zaprawą.
Trwałość i sztywność podłoża zależy od jego konstrukcji.
Nierówności podłoża wpływają na pracochłonność wykonania i obniżają jakość tynku.
Przed rozpoczęciem robót tynkarskich podłoże należy oczyścić z kurzu, sadzy, tłustych
substancji i innych zanieczyszczeń. Należy również wykonać czynności przygotowawcze,
jak: osadzenie uchwytów i kołków, osiatkowanie lub zamurowanie bruzd na przewody.
Przygotowanie różnych podłoży
Podłoża ceglane
Mogą być tynkowane po upływie 2 miesięcy od wykonania murów z uwagi na ich osiadanie,
skurcz oraz proces wysychania.
Mur powinien być wykonany na puste spoiny, a ze spoin pełnych zaleca się przed
tynkowaniem wydrapać zaprawę na głębokość 10÷15 mm od lica ściany. Przed tynkowaniem
mur oczyścić z wszelkich zanieczyszczeń, a nadmiernie suchą powierzchnię należy zwilżyć
wodą, aby cegła nie odciągała wody z zaprawy (szczególnie podczas upałów). Ze stropów
ceglanych należy usunąć wystające „sople” zaprawy.
Podłoża z elementów z betonów komórkowych
Należy oczyścić z wystających grudek zaprawy i naprawić większe uszkodzenia kawałkami
betonu komórkowego. Zaleca się spoiny wydrapać na głębokość 2÷3 mm od lica muru.
W okresie letnim lub przy nadmiernym wysuszeniu podłoże zwilżyć wodą.
Podłoża z betonów kruszynowych
Powinny być równe, ale szorstkie. Gładkie podłoża betonowe należy naciąć dłutami ręcznymi
lub mechanicznymi, a następnie oczyścić z pyłu i kurzu. Powierzchnie płyt prefabrykowanych
powinny być oczyszczone z pyłu i łuszczących się fragmentów powierzchni (zendry) oraz
środków do smarowania form. W celu zabezpieczenia przed pękaniem tynku, styki płyt
należy zabezpieczyć pasami siatki szerokości 10 cm. Przed tynkowaniem powierzchnie
betonowe należy dobrze zwilżyć wodą.
Podłoża gipsowe i gipsowo-betonowe
Powinny być wysuszone i porysowane ostrym narzędziem w skośną kratkę. Części metalowe
przylegające do spoiwa gipsowego należy zabezpieczyć środkiem antykorozyjnym.
Bezpośrednio przed tynkowaniem powierzchnię oczyścić z kurzu i lekko zwilżyć wodą.

28
Podłoża z drewna i materiałów drewnopochodnych
Należy pokryć podkładem zwiększającym przyczepność, np. trzciną lub siatką powiązaną
miękkim drutem wiązałkowym. Płyty wiórowo-cementowe powinny mieć styki zakryte
pasami siatki metalowej lub tworzyw sztucznych - szerokości 10 cm. W przypadku zapraw na
spoiwie gipsowym siatka metalowa powinna być ocynkowana lub zabezpieczona przed
korozją.
Podłoża metalowe
Podłoża metalowe w postaci blach czy kształtowników należy trwale osłonić siatką stalową
lub druciano-ceramiczną. Elementy metalowe i siatka powinny być oczyszczone z rdzy
i innych zanieczyszczeń, a przy tynkach zawierających cement dwukrotnie powleczone
zaczynem cementowym. Przy tynkach zawierających gips podłoże należy zabezpieczyć
powłoką antykorozyjną.
Stary tynk
Może być podłożem po tynkowanie najczęściej w robotach remontowych. Podczas
przygotowania takiego podłoża należy usunąć farbę znajdującą się na tynku i naprawić
uszkodzenia. Pęknięcia należy poszerzyć, zmoczyć i wypełnić zaprawą. Miejsca uszkodzone
i odparzone zbić i uzupełnić tynk. Naprawione i oczyszczone podłoże zmyć i dobrze
nawilżyć, następnie wykonać obrzutkę z rzadkiej zaprawy cementowej 1:1. Obrzutki nie musi
się wykonywać, gdy nowy tynk jest ze spoiwem gipsowym. Jeżeli nowy tynk cementowy,
cementowo-wapienny lub wapienny wykonuje się na starym tynku gipsowym, to całą jego
powierzchnię należy pokryć cienką warstwą obrzutki cementowej. Jest to konieczne, aby
podłoże gipsowe nie odciągało wody z nowego tynku.

1. Czym powinny się charakteryzować podłoża pod tynki?
2. Od czego zależy przyczepność tynku do podłoża?
3. Jakie czynności przygotowawcze należy wykonać przed tynkowaniem?
4. Jakie warunki powinien spełniać mur przeznaczony do tynkowania?
5. W jaki sposób należy przygotować do tynkowania płyty prefabrykowane?
6. W jaki sposób przygotowuje się podłoże gipsowe?
7. Jak należy przygotować do tynkowania podłoża z drewna i materiałów
drewnopochodnych?
8. W jaki usposób należy przygotować podłoże metalowe?
9. W jaki sposób przygotowuje się podłoże starego tynku pod nową wyprawę?
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal, jakie warunki powinny spełniać podłoża pod tynki – jakie czynności należy
wykonać przed rozpoczęciem robót tynkarskich.

2) określić, czym powinny się charakteryzować podłoża pod tynki,
3) określić rodzaj zanieczyszczeń, które powinny być usunięte przed tynkowaniem,
4) określić czynności przygotowawcze wykonywane przed tynkowaniem,

29

− plansze poglądowe dotyczące przygotowania podłoży pod tynki,
− literatura.
Ćwiczenie 2
Przygotuj ściankę gipsową do tynkowania zaprawą gipsowo-wapienną.

4) ustalić warunki, jakie powinno spełniać podłoże pod tynk gipsowo-wapienny,
5) obejrzeć ściankę i określić zakres czynności przygotowawczych,
6) usunąć ewentualne zanieczyszczenia i usterki,
7) porysować powierzchnię ostrym narzędziem w ukośną kratkę,
8) oczyścić podłoże na sucho z kurzu,
9) lekko zwilżyć powierzchnię wodą,
10) uporządkować stanowisko pracy,

− narzędzia tynkarskie,
− materiały potrzebne do przygotowania podłoża gipsowego,
− plansza poglądowa dotycząca przygotowania podłoża gipsowego pod tynkowanie,
− sprzęt do sprzątania.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić warunki, jakie powinno spełniać podłoże pod tynki? ¨ ¨
2) scharakteryzować sposób przygotowania podłoży ceglanych
i betonowych? ¨ ¨
3) scharakteryzować sposób przygotowania podłoży gipsowych? ¨ ¨
4) scharakteryzować sposób przygotowania pod tynki podłoży drewnianych
i metalowych? ¨ ¨
5) scharakteryzować sposób przygotowania starego tynku pod
nową wyprawę? ¨ ¨
6) przygotować podłoże pod tynk pospolity, zapewniający przyczepność
i trwałość? ¨ ¨

30
4.6. Techniki wykonywania tynków surowych i pospolitych
Tynki surowe i pospolite zalicza się do tynków zwykłych. Ze względu na technikę

wykonania i wynikający z niej stopień wygładzenia powierzchni dzielimy je na następujące
odmiany i kategorie:
− surowe rapowane – kategoria 0,
− surowe wyrównane kielnią – kategoria I,
− surowe ściągane pacą – kategoria Ia,
− pospolite dwuwarstwowe – kategoria II,
− pospolite trójwarstwowe – kategoria III,
− doborowe – kategoria IV.
Tynki surowe (kat. 0)

To tynki jednowarstwowe - wykonuje się je przez równomierne obrzucenie powierzchni
podłoża zaprawą w ten sposób, że każdy narzut z kielni układa się regularnie obok
poprzedniego. Nazywa się je rapowanymi, mają powierzchnie nierówne, mogą być stosowane
w pomieszczeniach gospodarczych, strychach, piwnicach.
Tynki surowe wyrównane kielnią (kat. I) lub ściągane pacą (kat. Ia)
To tynki jednowarstwowe – wykonuje się je jak tynki kat. 0, lecz z wyrównaniem
powierzchni kielnią lub ze ściągnięciem zaprawy pacą – są stosowane najczęściej pod
pionowe izolacje murów piwnicznych.
Tynki pospolite dwuwarstwowe (kat. II)
Są wykonywane jako obrzutka + narzut wyrównany pacą i zatarty na ostro packą – mają
powierzchnię równą, ale szorstką; są stosowane w pomieszczeniach podrzędnych oraz na
elewacjach budynków o niższym standardzie.
Tynki pospolite trójwarstwowe (kat. III)
Stosowane są jako tynki wewnętrzne i zewnętrzne. Składają się z obrzutki i narzutu (grubość
8÷15mm) oraz gładzi zatartej packą na ostro, grubości 2÷3 mm.
Tynki doborowe (kat. IV)
Wykonuje się jak tynki kat. III, mają powierzchnię równą i bardzo gładką, mogą być
filcowane (kat. IVf) lub wypalane (kat. IV w).
Tynki surowe i pospolite mogą być wykonywane ręcznie lub mechanicznie.
Wykonywanie tynków surowych i pospolitych obejmuje następujące czynności:
− wyznaczanie lica powierzchni tynku, jeśli kategoria tynku tego wymaga,
− wykonanie obrzutki,
− wykonanie narzutu,
− wykonanie gładzi,
− wykonanie tynku, między innymi na ościeżach.
Wyznaczanie lica powierzchni tynków
Wyznaczenie lica powierzchni tynku ma na celu ukształtowanie powierzchni tynku, przy
jednoczesnym uzyskaniu jak najmniejszej, lecz niezbędnej jego grubości. Płaszczyznę licową
należy wyznaczać przy wykonywaniu tynków kategorii III i IV.

31
Na ścianie wyznacza się najpierw linię horyzontu, a następnie lico powierzchni tynku.
Używa się przy tym łaty, pionu, sznura, węża wodnego i gwoździ, które wbija się co 1,5÷2,0
metra wzdłuż długości i wysokości ściany. Główki gwoździ muszą leżeć w jednej
płaszczyźnie. Przy gwoździach osadza się na gęstej zaprawie gipsowej klocki drewniane lub
wykonuje placki z zaprawy i wygładza równo z główką gwoździa. Następnie wykonuje się
z zaprawy pasy, które pełnią rolę prowadnic przy wykonywaniu tynku (tzw. bicie pasów).
Ułatwieniem pracy jest stosowanie (zamiast pasów kierunkowych z zaprawy) listew
drewnianych lub stalowych. Lico powierzchni tynku na suficie można wyznaczyć za pomocą
dużego kątownika (węgielnicy) o ramionach długości 1,5÷2 m lub przy użyciu łaty
i poziomnicy.
Rys. 9. Wyznaczanie horyzontu [15, s. 294]
a) b)
Rys. 10. Wyznaczanie lica powierzchni tynku na suficie:

a) za pomocą kątownika, b) za pomocą łaty [10. s. 338 i 339].
Wykonywanie obrzutki, narzutu i gładzi

Obrzutka
Jest pierwszą warstwą tynku, grubości 3÷4 mm na ścianach i 4 mm na suficie, którą wykonuje
się z bardzo rzadkiej zaprawy, aby uzyskać silne połączenie z podłożem. Przy tynkowaniu
ręcznym obrzutkę nanosi się kielnią lub czerpakiem, rzucając zaprawę silnymi ruchami.
Po lekkim stwardnieniu obrzutki i skropieniu jej wodą nanosi się drugą warstwę - narzut.

32
Narzut
Jest najważniejszą warstwą tynku i powinien być wykonany bardzo starannie. Grubość
narzutu powinna wynosić 8÷15 mm, a konsystencja zaprawy nie powinna przekraczać 9 cm
zanurzenia stożka pomiarowego. Przy ręcznym tynkowaniu narzut można nanosić: kielnią ze
skrzyni lub z deski, czerpakiem lub pacą. Narzucanie zaprawy kielnią z deski stosuje się
najczęściej przy tynkowaniu stropów. Na sufit można narzucać zaprawę sposobami: „przez
głowę”, „nad sobą”, lub „od siebie”. Po naniesieniu narzutu wyrównuje się go za pomocą
łaty.
a) b) c)
Rys. 11. Sposoby narzucania zaprawy z deski na sufit: a) „przez głowę”, b) „nad sobą”, c) „od siebie” [10. s.343]
Gładź to cienka warstwa (1÷3 mm) wykonywana na narzucie w tynkach trójwarstwowych.

Zaprawa powinna być rzadka, bardziej tłusta niż do narzutu, z drobnym przesianym piaskiem.
W celu zapewnienia odpowiedniej przyczepności należy narzut przed nałożeniem gładzi
dobrze zmoczyć. Gładź nakłada się za pomocą kielni i rozprowadza pacą, a po wstępnym
stężeniu zaciera packą. W czasie zacierania należy tynk skrapiać wodą za pomocą pędzla.
Na każdym etapie wykonywania tynku należy sprawdzać konsystencję zaprawy za
pomocą stożka pomiarowego. W zależności od rodzaju i warstwy tynku stosuje się rodzaje
i konsystencje zapraw przedstawione w tabeli 5.
Tabela 5. Zastosowanie zapraw, zalecane rodzaje, marki zapraw, w zależności od ich przeznaczenia w robotach
tynkarskich wg PN-90/B-14501
Rodzaj tynków Przeznaczenie Rodzaj zaprawy Marka zaprawy Konsystencja wg
zaprawy stożka pom. w
cm
zewnętrzne obrzutka pod cementowa M4÷M15 9÷11
tynki cem.-wap. M2÷M7
wewnętrzne obrzutka pod cementowa M2÷M15 9÷10
tynki cem.-wap. M1÷M7
wapienna M0,6÷M1
gipsowa M4
gipsowo-wap. M4
zewnętrzne narzut cementowa M4÷M7 6÷9

33
cem-wap. M2÷M7
wewnętrzne narzut wapienna M0,3÷M1 6÷9
gipsowa M2÷M1
cem.-wap. M1÷M7
zewnętrzne warstwa cementowa M2÷M4 6÷8
wierzchnia cem.-wap. 9÷10
tynków
zwykłych gipsowa
wewnętrzne warstwa cementowa M4÷M7

wierzchnia cem.-wap. M1÷M4
tynków
zwykłych gipsowa M1÷M2
gipsowo-wap. M0,6÷M2
Tynki pocienione i gładzie na gipsowa M2÷M4 6÷11
podłożach gipsowych i gips.-bet. gipsowo-wap.
Odbiór robót tynkarskich

Przy odbiorze robót tynkarskich sprawdza się prawidłowość i jakość ich wykonania,
a w szczególności: ich grubość, gładkość i przyczepność do podłoża całej powierzchni.
Na powierzchni tynków nie mogą występować:
− trwałe zacieki,
− wykwity pleśni i roztworów soli,
− pęknięcia, wypryski i spęcznienia,
− pęcherze i odparzenia będące wynikiem słabej przyczepności tynku do podłoża,
− widoczne miejscowe nierówności, wynikające z techniki wykonania tynku.
Dopuszczalne odchyłki i usterki przy tynkach zwykłych, w zależności od ich kategorii,
powinny być zgodne z aktualnymi normami. W tynkach pospolitych dopuszcza się
występowanie nierówności powierzchni do 4 mm na całej długości łaty kontrolnej
2 metrowej. Przepisy dotyczące odbioru są określone w „Warunkach technicznych
wykonania i odbioru robót budowlano-montażowych.”

1. Jak dzielą się tynki ze względu na technikę wykonania i wynikający z niej stopień
wygładzenia powierzchni?
2. Czym charakteryzują się tynki surowe i gdzie się je stosuje?
3. Z jakich warstw składają się tynki pospolite dwu- i trójwarstwowe?
4. W jaki sposób wyznacza się lico powierzchni tynku?
5. Co to jest obrzutka?
6. W jaki sposób wykonuje się narzut?
7. Jaką zaprawą wykonuje się gładź?
8. Jakie rodzaje zapraw tynkarskich mogą być używane do wykonania poszczególnych
warstw tynku?
9. Na czym polega odbiór robót tynkarskich?

34
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wyznacz płaszczyznę lica tynku na ścianie wewnętrznej dowolną metodą stosowaną
w robotach tynkarskich.

4) ustalić sposoby wyznaczania lica tynku,
5) wybrać jeden ze sposobów,
6) przygotować odpowiednie materiały i narzędzia,
7) przygotować narzędzia do wyznaczenia lica tynku,
8) wyznaczyć lico tynku,
9) sprawdzić dokładność wykonania,

− narzędzia i materiały potrzebne do wykonania zadania,
− plansze poglądowe dotyczące wyznaczania lica tynku,
Ćwiczenie 2
Wykonaj tynk surowy kategorii I na powierzchni 1 m2 podłoża betonowego
z wykończeniem tej powierzchni kielnią.

4) ustalić zasady wykonania tynku surowego kat. I,
5) obejrzeć dokładnie ścianę przeznaczoną do tynkowania,
6) sprawdzić jakość podłoża,
7) przygotować potrzebne materiały,
8) przygotować sprzęt i narzędzia tynkarskie,
9) przygotować zaprawę cementową,
10) narzucić odpowiednio zaprawę na podłoże,
11) wyrównać powierzchnię kielnią,

35
− narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania zadania,
− materiały potrzebne do wykonania tynku,
Ćwiczenie 3
Wykonaj warstwę obrzutki, narzutu i gładzi na ścianie murowanej na spoiny puste.

4) ustalić sposób wykonania obrzutki, narzutu i gładzi,
5) sprawdzić jakość podłoża,
6) przygotować materiały potrzebne do wykonania obrzutki, narzutu i gładzi,
7) przygotować sprzęt i narzędzia tynkarskie,
8) przygotować zaprawę tynkarską,
9) wykonać poszczególne warstwy tynku,

− narzędzia i sprzęt do wykonania zadania,
− materiały potrzebne do wykonania poszczególnych warstw tynku,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić rodzaje tynków surowych i pospolitych? ¨ ¨
2) określić zastosowanie tych tynków? ¨ ¨
3) wyznaczyć płaszczyznę lica tynku metodą stosowaną w robotach
tynkarskich? ¨ ¨
4) wykonać warstwę obrzutki, narzutu i gładzi? ¨ ¨
5) wykonać tynki jednowarstwowe kategorii I oraz tynki dwuwarstwowe
kategorii II? ¨ ¨
6) określić sposób odbioru tynków? ¨ ¨

36
4.7. Naprawa tynków
Podczas prac remontowych zachodzi często konieczność naprawy tynków. Należy wtedy
najpierw określić zakres koniecznych do wykonania prac.
Oprócz widocznych uszkodzeń mogą występować tynki odparzone, które nie różnią się
wyglądem od dobrych. Aby stwierdzić odparzenia, należy je opukać lekkim młotkiem. Tynki
odparzone wydają głuchy odgłos, natomiast tynki dobrze związane z podłożem wydają czysty
dźwięk. Po ostukaniu należy zaznaczyć miejsca, w których stwierdzono odparzenia tynku.
Tynki zawilgocone, z widocznymi zaciekami, bada się ostrzem gwoździa. Dobry tynk się
rysuje, natomiast zły, o słabej spójności rozsypuje się. Miejsca przeznaczone do naprawy
należy na ścianie zaznaczyć.
We wszystkich oznaczonych miejscach tynk musi być skuty. Zbija się go młotkiem
murarskim lub przecinakiem aż do podłoża. Odsłonięte podłoże betonowe i kamienne należy
naciąć dłutem, natomiast z powierzchni muru należy wyskrobać zaprawę ze spoin
na głębokość około 2 cm. Odsłonięte podłoże należy oczyścić, obficie zwilżyć wodą
i uzupełnić tynk taką samą zaprawą, jaką był wykonany stary tynk.
Sposób usuwania rys występujących w powierzchni tynku zależy od ich wielkości. Rysy
płytkie (głębokości do 0,5 cm) należy poszerzyć przecinakiem, oczyścić, obficie zmoczyć
wodą, wypełnić taką samą zaprawą, z jakiej był tynk i zatrzeć packą. Rysy głębsze niż 0,5 cm
naprawia się w dwóch etapach:
− najpierw, po odpowiednim przygotowaniu rysy, wykonuje się wypełnienie zgrubne,
− po wstępnym związaniu wykonuje się wypełnienie całkowite z zatarciem drewnianą
packą.
Rys. 12. Kolejne fazy naprawy pękniętego tynku: a) stan początkowy, b) poszerzenie rysy i nasycenie wodą,
c) zgrubne wypełnienie ubytku zaprawą tynkarską, d) całkowite wypełnienie zaprawą z zatarciem na gładko,
1- rysa, 2- tynk nasycony wodą, 3- zaprawa tynkarska, 4- druga warstwa zaprawy [16, str.234]
Wady powierzchniowe tynku np. po usunięciu powłoki malarskiej usuwa się przez
przetarcie, czyli położenie nowej gładzi. W zależności od rodzaju istniejącego tynku nową
gładź wykonuje się z zaprawy: wapiennej, cementowo-wapiennej lub gipsowej. Przy
nieznacznych uszkodzeniach tynku można nanosić i rozprowadzać gładź za pomocą
ławkowca. Do wykonania zaprawy musi być wtedy użyty bardzo drobnoziarnisty piasek.
Tynki gładzone należy naprawiać drobnoziarnistą zaprawą i przecierać packą filcowaną
lub metalową. Rysy o szerokości do 1 mm oraz niewielkie uszkodzenia, np. otwory
po gwoździach, można naprawiać zaprawą gipsową 1:1, po wcześniejszym zwilżeniu
uszkodzeń wodą.

37
Reperacje dużych, oświetlonych powierzchni tynku powinny być wykonane szczególnie
dokładnie i miejsca napraw powinny mieć taki sam rodzaj powierzchni jak stary tynk.
Naprawy tynków ozdobnych są bardzo trudne i muszą być wykonywane przez tynkarza.
Do naprawy uszkodzeń gładkich powierzchni gipsowych można stosować produkowane
fabrycznie gotowe masy lub specjalne mieszanki do sporządzania szpachlówek gipsowych,
zawierające dodatek opóźniaczy wiązania gipsu.

1. W jaki sposób sprawdza się, czy tynki są odparzone?
2. W jaki sposób naprawia się tynki odparzone i tynki, które utraciły spójność?
3. Jakie są sposoby naprawiania pęknięć tynków?
4. Jakich zapraw należy używać do reperacji tynków?
5. Jaką metodą można naprawiać niewielkie uszkodzenia powierzchniowe?
6. Do jakich napraw można stosować szpachlówki gipsowe?
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Rozpoznaj uszkodzenia tynku w pracowni lub w pomieszczeniu wskazanym przez
nauczyciela i ustal zakres i sposób wykonania napraw.

4) obejrzeć dokładnie tynki na ścianach i suficie,
5) sprawdzić, czy występują odparzenia tynku,
6) wskazać widoczne uszkodzenia,
7) ustalić zakres napraw,
8) ustalić sposób wykonania tych napraw,

− plansza poglądowa dotycząca napraw tynku,
− literatura.

38
Ćwiczenie 2
Dokonaj naprawy uszkodzonego tynku na ścianie wewnętrznej wskazanej w ćwiczeniu nr 1.

4) zaznaczyć miejsca, w których tynk należy całkowicie usunąć,
5) przygotować zaprawę budowlaną,
6) naprawić uszkodzone fragmentu tynku,
7) sprawdzić jakość wykonanej pracy,
8) uporządkować miejsce pracy,

− narzędzia i sprzęt potrzebny do wykonania zadania,
− materiały potrzebne do wykonania napraw tynku,
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sprawdzić, czy tynk jest odparzony? ¨ ¨
2) sprawdzić spójność tynku? ¨ ¨
3) określić rodzaj zaprawy do naprawy tynku? ¨ ¨
4) rozpoznać uszkodzenia tynku i dokonać naprawy? ¨ ¨
5) dokonać bieżącej oceny wykonanej pracy i usunąć usterki? ¨ ¨

39
4.8. Rusztowania do robót tynkarskich i zasady ich eksploatacji
Do robót tynkarskich wewnątrz budynku stosuje się takie same rusztowania jak do robót
murarskich. Są to rusztowania: na kozłach, teleskopowe i stolikowe.
Do robót tynkarskich elewacyjnych oraz we wnętrzach wysokich pomieszczeń konieczne
jest użycie rusztowań, na których układa się pomosty robocze. Każdy pomost znajdujący się
na wysokości większej niż 1,0 m nad poziomem terenu powinien posiadać poręcze
i odbojnice, które zabezpieczają narzędzia i materiały przed spadnięciem.
Do robót zewnętrznych stosuje się najczęściej rusztowania:
− stojakowe,
− drabinowe,
− rurowe,
− ramowe,
− wiszące,
− na wysuwnicach,
− przesuwne lub przejezdne.
Rusztowania drewniane stojakowe i drabinowe powinny być wykonane ze zdrowego
drewna z drzew iglastych, bez sęków i wad. Montaż i rozbiórkę takich rusztowań powinni
wykonywać odpowiednio wykwalifikowani robotnicy.
Do robót tynkarskich zewnętrznych stosuje się rusztowanie stojakowe dwurzędowe,
składające się z dwóch rzędów stojaków połączonych podłużnicami, leżni, pomostów
i krzyżulców usztywniających.
Rys. 13. Rusztowanie stojakowe dwurzędowe- widok [15, s. 316]
Rusztowania drabinowe, zwane wiedeńskim, składają się z szeregu ustawionych pionowo

drabin oraz ułożonych na ich szczeblach pomostów roboczych. Drabiny usztywnia się
tężnikami i przymocowuje do budynku.

40
Rys. 14. Rusztowanie drabinowe: a) widok, b) sposób mocowania do ściany, 1 - drabina, 2 – pomost,
3 – stężenie, 4 – poręcz, 5- belka rozpierająca, 6 – hak stalowy wbity w ścianę, 7 – drut ø 3 mm [16, s.188]
Rusztowania drewniane są ciężkie i nietrwałe, dlatego powszechnie używa się rusztowań

stalowych lub ze stopów aluminiowych.
Rusztowania metalowe są proste w montażu i demontażu. Wykonuje się je z rur

i kształtowników oraz różnego typu złączy i zaczepów, które zapewniają odpowiednią
sztywność połączeń. Konstrukcja rusztowania z rur stalowych jest taka sama jak rusztowania
drewnianego dwustojakowego. Każde rusztowanie powinno być odpowiednio zakotwione do
ściany.
Rys. 15. Pion komunikacyjny rusztowania rurowego a) rzut poziomy, b) widok [10, s. 205]
Rusztowania ramowe mogą być stosowane do robót zewnętrznych oraz wewnątrz budynku.
Wysokość powtarzalnej kondygnacji rusztowań ramowych powinna wynosić 2 m. Najczęściej
stosowanym jest rusztowanie typu Warszawa, składane z gotowych ram wykonanych z rur
stalowych i łączonych na czopowe złącza wzdłużne. Do wysokości 5 m może być stosowane
jako wolnostojące, a powyżej 5 m powinno być kotwione do ściany. Inne typy rusztowań
ramowych to np.:
− „błyskawiczne”: Blitz 70ST, 100ST, 70AL – maks. wysokość użytkowania 24 m,
− elewacyjne Kombi SL 70 (wys. 30 m) i Kombi SL100 (wys. 50 m),
− elewacyjne systemu Baumann Mostostal – wysokość do 60 m,
− Bera/Rux – wysokość użytkowania do 100 m,
− przyścienne Zremb – wysokość do 30m.
41
a) b)
Rys. 16. Rusztowanie wolnostojące z elementów typu Warszawa: a) widok, b) ramka [10, s. 207]
Rusztowania wiszące stosuje się do wykonywania robót elewacyjnych w budynkach

wysokich. Składają się one z: pomostu lub kosza podwieszonego do wysuwnic układanych na
stropie lub dachu budynku. Pomost może być unoszony lub opuszczany ręcznie lub za
pomocą mechanicznych wciągarek. Do drobnych robót elewacyjnych (np. reperacji tynków)
stosuje się rusztowanie krzesełkowe zawieszone na jednej linie i poruszane ręczną wciągarką,
może na nim pracować tylko jeden pracownik.
a) b) c)
Rys.17. Rusztowanie wiszące: a) krzesełkowe, b) koszowe, c) pomostowe segmentowe [10, s.209]
Rusztowania na wysuwnicach są rzadko stosowane. Wysuwnice to belki, które na 1/3

długości i nie więcej niż 1,5 m wysuwa się na zewnątrz przez otwory w murze.

42
Rys. 18. Rusztowanie na wysuwnicach [15, s. 323]
Rusztowania przesuwne lub przejezdne stosuje się najczęściej przy tynkowaniu długich
budynków. Składają się z wózka jezdnego, stałego podwozia i konstrukcji nożycowej
unoszącej pomost. Rusztowania przejezdne Baumann Mostostal typ MP są konstrukcji
ramowej wykonanej z aluminium i stali ocynkowanej.
Rys.19. Rusztowanie przejezdne [10, s. 212]
Zasady eksploatacji rusztowań

Do użytkowania rusztowania można przystąpić po jego całkowitym skończeniu
i sprawdzeniu poprawności wykonania. Odbiór rusztowania powinien być dokonany przez
nadzór techniczny i potwierdzony wpisem do dziennika budowy.

43
W czasie eksploatacji rusztowania powinny być poddawane następującym przeglądom:
− codziennie – przez brygadzistę tynkarskiego,
− co 120 dni – przez konserwatora rusztowania,
− po silnych wiatrach, burzach, długotrwałych opadach – przez komisję (z udziałem
inspektora nadzoru) dopuszczającą do ponownego wykonywania robót na rusztowaniu.
Wynik przeglądów powinien być wpisany do dziennika budowy.
Podczas pracy na rusztowaniach należy przestrzegać następujących zasad:
− pomosty robocze należy systematycznie oczyszczać z odpadów materiałów
budowlanych, a w zimie – ze śniegu i lodu,
− materiały potrzebne do wykonania robót powinny być rozłożone równomiernie
na powierzchni pomostu roboczego, a ich ciężar nie może przekraczać dopuszczalnego
obciążenia użytkowego,
− nie wolno pozostawiać na rusztowaniach materiałów i narzędzi po zakończeniu pracy,
− pomosty robocze nie mogą być obciążone urządzeniami drgającymi,
− nie wolno biegać po pomostach rusztowań,
− konstrukcję rusztowań należy zabezpieczyć przed możliwością wejścia osób
niepowołanych na pomosty robocze,
− węże do tłoczenia zaprawy należy podwieszać do elementu konstrukcji w sposób
przegubowy,
− obciążenie i praca na dwóch pomostach na różnych poziomach w jednej linii pionowej
jest zabroniona, chyba że na to pozwala projekt (konieczne są wtedy szczelne daszki
ochronne oddzielające obydwa stanowiska),
− podłoże, na którym jest ustawione rusztowanie, powinno mieć możliwość
natychmiastowego odprowadzenia wód opadowych,
− rusztowania usytuowane bezpośrednio przy drogach, miejscach przejazdów i przejść
dla pieszych powinny być zabezpieczone daszkami i siatkami ochronnymi,
− na rusztowaniach powinny być umieszczone tablice informacyjne o dopuszczalnym
obciążeniu pomostów rusztowania i wyciągu, a na placu budowy – tablice ostrzegawcze,
− wchodzić i schodzić z rusztowania można tylko po drabinach i schodniach
przeznaczonych do tego celu; muszą one być utrzymywane w czystości,
aby wyeliminować możliwość poślizgu,
− rusztowania wiszące muszą być zabezpieczone przed wahaniami, nie wolno na nich
używać drabin i kozłów.
Zasady bezpieczeństwa podczas montażu i demontażu rusztowań

− Montaż rusztowań powinien być przeprowadzony zgodnie z dokumentacją danego
rodzaju rusztowań pod nadzorem osób posiadających odpowiednie uprawnienia.
− Pracownicy montujący i demontujący rusztowania powinni posiadać pasy ochronne,
które w czasie prac przymocowuje się do stałych części budynku; prace te należy
wykonywać w czasie dobrych warunków atmosferycznych, przy dobrej widoczności
lub oświetleniu.
− Przy rusztowaniach drewnianych nie wolno używać drewna nieokorowanego, deski
pomostowe muszą opierać się na 3 leżniach, drabiny rusztowań muszą być tak ustawione,
aby obie nogi opierały się na wspólnej podkładce z grubej deski.
− Każdy pomost ułożony na wysokości większej niż 1,0 m ponad terenem powinien być
zabezpieczony poręczami: górna poręcz powinna znajdować się na wysokości 1,10 m
od pomostu, a dolna 0,55÷0,60 m. Bezpośrednio nad deskami pomostu mocuje się
odbojnice, które zabezpieczają narzędzia i materiały przed spadnięciem z pomostu.
− W stalowych rusztowaniach rurowych nie wolno zaklinowywać połączeń węzłowych
przez wkładanie kawałków stali lub drewna między rurę a jarzmo łącznika.

44
− Rusztowania metalowe powinny mieć prawidłowo założone i uziemione piorunochrony,
a w pobliżu rusztowania nie mogą występować nieizolowane przewody elektryczne.
− Demontaż rusztowań danego typu należy prowadzić zgodnie z instrukcją zatwierdzoną
przez kierownika budowy. Podczas demontażu nie wolno zrzucać elementów
z wysokości. Po zakończeniu demontażu elementy powinny być oczyszczone
i posegregowane.
− Demontaż rusztowań z rur stalowych należy prowadzić zgodnie z instrukcją producenta,
po usunięciu z pomostów wszelkich urządzeń i materiałów. Demontaż rozpoczyna się
od zdejmowania poręczy i krzyżulców najwyższego pomostu, a następnie rozbiera
pomost, leżnie i schodnie.
− Rusztowania i podesty ruchome wiszące powinny spełniać wymagania określone
odpowiednio w odrębnych przepisach oraz w Polskich Normach.

1. Jakie rodzaje rusztowań są używane do robót tynkarskich?
2. Z jakiego drewna powinny być wykonywane rusztowania drewniane?
3. Jakie są rodzaje rusztowań ramowych?
4. Do jakich robót stosuje się rusztowania wiszące?
5. Kiedy stosuje się rusztowania przejezdne?
6. Jak często powinny być dokonywane przeglądy rusztowań?
7. Jakie zasady powinny być przestrzegane podczas eksploatacji rusztowań?
8. Jak powinien być zabezpieczony pomost roboczy?
9. Jakie zasady bezpieczeństwa obowiązują przy montażu i demontażu rusztowań?
4.8.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ustal zasady eksploatacji rusztowań dotyczące:
− wykonywania przeglądów stanu technicznego,
− składowania materiałów na pomostach roboczych,
− zabezpieczenia rusztowania usytuowanego przy przejściu dla pieszych.

4) dokonać analizy zasad eksploatacji rusztowań,
5) ustalić zasady eksploatacji rusztowań w określonym zakresie,

− plansza poglądowa dotycząca eksploatacji rusztowań,
− literatura.

45
Ćwiczenie 2
Zmontuj rusztowanie rurowe dwurzędowe do wysokości 3 metrów.
Uwaga: zadanie powinien wykonać zespół 2 osobowy.

4) dokonać analizy rysunku rusztowania rurowego dwurzędowego,
5) zapoznać się z instrukcją montażu rusztowań rurowych,
6) przygotować elementy rusztowania,
7) zmontować rusztowanie,

− komplet elementów rusztowania rurowego dwurzędowego,
− plansze poglądowe,
− katalogi dotyczące rusztowań,
− instrukcja montażu rusztowań stojakowych,
− literatura.
Ćwiczenie 3
Zdemontuj rusztowanie rurowe dwurzędowe wysokości 3 m, zmontowane podczas
realizacji ćwiczenia 2, zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

4) zapoznać się z instrukcją demontażu rusztowania rurowego,
5) usunąć z pomostu roboczego wszelkie materiały,
6) rozebrać rusztowanie zachowując kolejność demontażu zgodną z instrukcją,
7) oczyścić, posegregować i poskładać elementy,
8) sprawdzić, czy wszystkie elementy nadają się do ponownego użycia,

− zmontowane rusztowanie,
− plansze poglądowe i katalogi dotyczące rusztowań,
− instrukcja demontażu rusztowań rurowych dwurzędowych.

46
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) określić rodzaje rusztowań stosowanych w robotach tynkarskich? ¨ ¨
2) rozpoznać i scharakteryzować poszczególne rusztowania? ¨ ¨
3) określić zasady eksploatacji rusztowań? ¨ ¨
4) określić zasady bezpieczeństwa przy montażu i demontażu
rusztowań? ¨ ¨
5) zmontować, eksploatować i zdemontować rusztowanie niezbędne
do wykonania robót tynkarskich o wysokości do 3 metrów? ¨ ¨
6) dokonać składowania elementów rusztowania na stanowisku pracy? ¨ ¨
7) wykonać pracę z zachowaniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy? ¨ ¨

47
4.9. Rozliczanie robót tynkarskich
Normy zużycia materiałów

Normy zużycia materiałów zawarte są w „Katalogu jednostkowych norm zużycia
materiałów budowlanych” oraz w „Katalogu nakładów rzeczowych”. Określają one
największą dopuszczalną ilość materiałów, która może być użyta do wykonania danej roboty.
Określają również nakłady materiałów na ubytki naturalne oraz straty produkcyjne,
np. pozostałości zaprawy na ściankach naczyń.
Normy te są używane do sporządzenia zapotrzebowania materiałowego dla określonego
zakresu robót, kontroli ich zużycia oraz rozliczenia materiałowego wykonanej pracy.
Rozliczanie się z pobranych materiałów jest obowiązkiem kierownika budowy.
Ustalanie ilości robót tynkowych
Ilość robót przewidzianych do wykonania ustala się na podstawie przedmiaru, a ilość
robót już wykonanych – na podstawie obmiaru. Obmiar polega na dokładnym wymierzeniu
i wyliczeniu ilości wykonanych robót. Sposób wykonania obmiaru robót podaje „Katalog
nakładów rzeczowych” lub „Katalog norm pracy”.
Przy wykonywaniu obmiaru tynków zewnętrznych i wewnętrznych należy stosować
następujące zasady:
− Tynki zewnętrzne obmierza się w metrach kwadratowych ich powierzchni, według
wymiarów elementów nieotynkowanych w stanie surowym. Wysokość ścian przyjmuje
się od terenu lub cokołu do górnej krawędzi ścian bez gzymsu. Elementy płaskie ścian
(wnęki, pilastry) o szerokości ponad 30 cm zalicza się do ścian płaskich, o szerokości do
30 cm – do ościeży.
− Tynki balkonów i stropów loggii obmierza się w stanie surowym, doliczając
powierzchnię czoła i boków balkonu, jeśli są tynkowane.
− Z powierzchni tynków zewnętrznych odlicza się: powierzchnie nieotynkowane,
powierzchnie robót ciągnionych, elementów kamiennych i innych, otwory o tynkowanych
ościeżach oraz otwory o powierzchni większej niż 1 m2, jeżeli nie tynkuje się ościeży.
− Powierzchnię otworów obmierza się w świetle ościeżnicy lub w świetle muru – gdy jej
nie ma.
− Tynki ościeży oblicza się jako iloczyn długości otynkowanego ościeża (mierzonej
w świetle ościeżnicy lub w razie jej braku – w świetle muru) i szerokości ościeży w stanie
surowym.
− Tynki wewnętrzne obmierza się w świetle surowych murów, wysokość - od podłogi do
sufitu. Płaszczyzny ścian (pilastry, wnęki) o szerokości ponad 50 cm zalicza się do ścian
płaskich, natomiast o szerokości do 50 cm oraz tynkowane powierzchnie słupów, belek,
nadproży itp. – zalicza się do ościeży.
− Tynki stropów płaskich obmierza się w świetle ścian w stanie surowym, a powierzchnie
belek i żeber – w rozwinięciu.
− Z powierzchni tynków wewnętrznych odlicza się: powierzchnie nie tynkowane powyżej
1 m2, powierzchnie pod grzejniki tynkowane wcześniej, większe niż 1 m2, wszystkie
otwory mające tynkowane ościeża oraz otwory bez tynkowanych ościeży o powierzchni
większej niż 1 m2.
− Otwory obmierza się jak w tynkach zewnętrznych i potrąca z obu tynkowanych stron
ścian.

48
Kalkulacja kosztu robót
Do wyliczenia kosztu wykonania danych robót należy określić potrzebne nakłady
na robociznę, materiały i pracę sprzętu. Dane te można odczytać z „Katalogów nakładów
rzeczowych” (tynki w katalogu nr 2-02), które służą do kosztorysowania robót budowlanych.
W celu skalkulowania kosztu robót normy nakładów mnoży się przez odpowiednią stawkę:
− dla robocizny – stawkę za godzinę pracy odpowiednio wyszkolonego pracownika,
− dla materiałów – cenę jednostki wymienionych w tablicy materiałów,
− dla sprzętu – cenę pracy roboczogodziny wymienionego w tablicy rodzaju sprzętu.
Wynagrodzenie za wykonaną pracę
Płace robotników w budownictwie opierają na następujących systemach płac:
− akordowym,
− godzinowym (czasowym),
− dniówkowym z premią.
W systemie akordowym pracownik otrzymuje wynagrodzenie za ilość wykonanej pracy.
Mnożąc ilość metrów kwadratowych wykonanych tynków przez cenę wykonania 1 m2 tynku
danej kategorii otrzymuje się wynagrodzenie.
System godzinowy polega na obliczaniu zarobku pracownika przez pomnożenie liczby
przepracowanych godzin przez stawkę godzinową, która zależy od zaszeregowania zgodnego
z taryfikatorem kwalifikacyjnym i ewentualnej premii.
System dniówkowy określa zarobek na podstawie liczby przepracowanych dniówek.
Aby uzyskać odpowiednią wydajność pracy, określa się minimum jednostek roboty (np. ilość
m2 tynku), które robotnik powinien wykonać w czasie zmiany roboczej (tzw. dniówka
zadaniowa) lub premiuje za osiągnięcie wymaganej ilości i jakości robót (dniówka z premią).
4.9.2.Pytania sprawdzające

1. Do czego służą normy zużycia materiałów?
2. Kto ma obowiązek rozliczenia się z pobranych materiałów?
3. Na czym polega przedmiar i obmiar robót?
4. W jakich podręcznikach znajdują się zasady wykonania obmiaru robót tynkarskich?
5. Co należy odliczać z powierzchni tynków zewnętrznych?
6. Jakie powierzchnie odlicza się z tynków wewnętrznych?
7. Na czym polega kalkulacja kosztu robót?
8. Jakie są systemy płac w budownictwie?
9. W jaki sposób można obliczyć wynagrodzenie za pracę?
4.9.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ orientacyjną ilość materiałów potrzebnych do wykonania tynku kategorii I,
grubości 10 mm z zaprawy cementowo wapiennej 1: 1: 6, na ścianie o długości 8,0 m
i wysokości 2,5 m. Sporządź zapotrzebowanie materiałowe.
Orientacyjne ilości składników potrzebnych do przygotowania 1m3 zaprawy cementowo-
wapiennej z zastosowaniem wapna hydratyzowanego odczytaj z tabeli zamieszczonej poniżej,
opracowanej na podstawie PN-90/B-14501.

49
Cement: wapno: Cement Wapno Piasek Woda
piasek [kg] hydratyzowane [m3] [dm3]
[kg]
1: 1: 6 190 106 0,95 310
1: 1: 7 170 96 0,99 300
1: 1: 9 138 78 1,04 300

2) obliczyć powierzchnię tynku,
3) obliczyć ilość zaprawy potrzebnej do wykonania tynku o grubości 10 mm,
4) obliczyć ilości poszczególnych składników tej zaprawy,
5) sporządzić zapotrzebowanie materiałowe dla wykonania tynku na zadanej ścianie,

− Katalog nakładów rzeczowych nr 2-02,
− PN-90/B-14501.
Ćwiczenie 2
Oblicz wynagrodzenie za wykonanie tynku wykonanego w ćwiczenia 1, wiedząc, że
koszt wykonania 1m2 tynku cementowo-wapiennego kategorii I wynosi 7 zł.

2) określić sposób obliczenia wynagrodzenia w systemie akordowym,
3) ustalić ilość wykonanych tynków,
4) obliczyć wynagrodzenie,

− Katalog nakładów rzeczowych nr 2-02.
Ćwiczenie 3
Sporządź rozliczenie materiałowe dotyczące zaprawy zużytej przy wykonywaniu tynków
w ćwiczeniu 3 rozdział 4.6.

50

2) obliczyć powierzchnię wykonanych tynków,
3) określić faktyczne zużycie zaprawy,
4) obliczyć normatywne zużycie zaprawy na podstawie Katalogu Nakładów Rzeczowych
nr 2-02 (tablica 0803 Tynki zwykłe II i III kategorii, wykonywane ręcznie),
5) wyjaśnić ewentualne różnice między zużyciem normatywnym a faktycznym,

− Katalog nakładów rzeczowych nr 2-02,
− PN-90/B-14501 dotyczące tynków.
Czy potrafisz:
Tak Nie
1) sporządzić orientacyjne zapotrzebowanie materiałowe dla określonego
zakresu robót? ¨ ¨
2) sporządzić rozliczenie materiałowe wykonanej pracy? ¨ ¨
3) obliczyć wynagrodzenie za wykonaną pracę? ¨ ¨

51
5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ
INSTRUKCJA DLA UCZNIA

1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
3. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi.
4. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
5. Test zawiera 22 zadania o różnym stopniu trudności. Do każdego są dołączone 4 możliwe
odpowiedzi. Tylko jedna jest prawidłowa.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej
rubryce znak X. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem,
a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.
7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
8. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego rozwiązanie
na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
9. Na rozwiązanie testu masz 45 minut.
Powodzenia!

52
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Zaprawy z dodatkiem kruszywa ciężkiego stosuje się do wykonywania tynków

izolujących przed
a) hałasem.
b) wilgocią.
c) utratą ciepła.
d) promieniowaniem.
2. Do zacierania powierzchni tynku służy

a) kielnia.
b) spoinówka.
c) packa drewniana.
d) czerpak tynkarski.
3. Rysunek przedstawia
a) spoinówkę.
b) czerpak tynkarski.
c) zacieraczkę do tynków gipsowych.
d) packę zaokrągloną do tynków gipsowych.
Rys. Sprzęt tynkarski [10, 2. 321]

4. Wapno hydratyzowane to inaczej
a) wapno palone.
b) ciasto wapienne.
c) wapno hydrauliczne.
d) wapno suchogaszone.
5. Jako opóźniacz wiązania gipsu można stosować

a) kredę.
b) boraks.
c) cement.
d) szkło wodne.
6. Oznaczenie CEM I, określa cement

a) hutniczy.
b) murarski.
c) portlandzki.
d) pucolanowy.

53
7. Zaprawa cementowo-wapienna 1: 1: 6 oznacza proporcje
a) cement: wapno: piasek.
b) wapno: cement: piasek.
c) piasek: cement: wapno.
d) cement: piasek: wapno.
8. Cementy szybkotwardniejące oznaczone są dodatkowo literą

a) T.
b) S.
c) R.
d) B.
9. Płyty gipsowo-kartonowe budowlane, przeznaczone do nakładania jako tzw. suchy tynk

są oznaczone symbolem
a) GKB.
b) GKF.
c) GKP.
d) GKS.
10. Tynki pospolite dwuwarstwowe to tynki kategorii

a) 0.
b) I.
c) II.
d) III.
11. Podłoża ceglane mogą być tynkowane po upływie?

a) 2 tygodni.
b) 1 miesiąc.
c) 2 miesięcy.
d) 1 tygodnia.
od wykonania murów.
12. Przed tynkowaniem murów na spoiny pełne zaleca się wydrapać zaprawę na głębokość
a) 1 ÷ 5 mm.
b) 5 ÷ 10 mm.
c) 15 ÷ 20 mm.
d) 10 ÷ 15 mm.
13. Przed tynkowaniem należy zabezpieczyć środkiem antykorozyjnym części metalowe

przylegające do zaprawy
a) gipsowej.
b) cementowej.
c) cementowo-glinianej.
d) cementowo-wapiennej.

54
14. W pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności nie można stosować tynków
a) gipsowych.
b) wapiennych.
c) cementowych.
d) cementowo-wapiennych.
15. Wyznaczanie powierzchni tynków rozpoczyna się od

a) wyznaczenia lica tynku.
b) wyznaczenia linii horyzontu.
c) wykonania pasów kierunkowych.
d) umocowania klocków drewnianych.
16. Aby uzyskać silne połączenie zaprawy z podłożem, obrzutkę wykonuje się z zaprawy
o konsystencji
a) rzadkiej.
b) plastycznej.
c) bardzo gęstej.
d) gęstoplastycznej.
17. Poniższy rysunek przedstawia rusztowanie

a) rurowe.
b) ramowe.
c) stojakowe.
d) przesuwne.
18. W czasie eksploatacji rusztowania powinny być poddawane przeglądom

a) co tydzień.
b) co miesiąc.
c) codziennie.
d) co 2 tygodnie.
19. Bariery ochronne na pomostach roboczych układanych na rusztowaniach powinny mieć

wysokość
a) 0,7 m.
b) 0,9 m.
c) 1,1 m.
d) 1,5 m.

55
20. Pomosty robocze nie mogą być obciążone
a) wiadrami z zaprawą.
b) sprzętem pomiarowym.
c) narzędziami tynkarskimi.
d) urządzeniami drgającymi.
21. Robót tynkarskich nie wolno wykonywać z

a) drabin przystawnych.
b) rusztowań wiszących.
c) rusztowań drabinowych.
d) rusztowań warszawskich.
22. Pracownik otrzymuje wynagrodzenie za ilość wykonanej pracy w systemie

a) akordowym.
b) godzinowym.
c) dniówkowym.
d) dniówkowym z premią.

56
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ……………………………………………………..
Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich
Zakreśl poprawną odpowiedź
Nr
odpowiedź Punkty
zadania
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
21 a b c d
22 a b c d
Razem:

57
6. LITERATURA
1. Francuz W. M.: Budowniczowie. P.W. STABILL, Kraków 2001
2. Francuz W. M., Sokołowski R.: Bezpieczeństwo i higiena pracy w rzemiośle. WSiP:,
Warszawa 1996
3. Frankiewicz D.: Rozpoznawanie podstawowych materiałów budowlanych. KOWEZ,
Warszawa 2002
4. Frankiewicz D., Transport, składowanie i magazynowanie materiałów budowlanych,
KOWEZ, Warszawa 2002
5. Gąsiorowska D., Horsztyńska B.: Posługiwanie się podstawowymi pojęciami i terminami
z zakresu budownictwa. KOWEZ, Warszawa 2002
6. Gąsiorowska D, Horsztyńska B., Posługiwanie się dokumentacją techniczną, KOWEZ,
Warszawa 2002
7. Lenkiewicz W., Michnowski Z.: O materiałach budowlanych. WSiP S.A.
8. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1996
9. Martinek W., Pieniążek J.: Technologia budownictwa. Cz. 5. WSiP, Warszawa 1997
10. Martinek W., Szymański E.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, 1999
11. Mirski J.: Budownictwo z technologią. Cz.3. WSiP, Warszawa 2003
12. Panas J. Praca zbiorowa.: Poradnik majstra budowlanego. Arkady, Warszawa 2003
13. Roj-Chodacka A. Przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony
przeciwpożarowej oraz ochrony środowiska, KOWEZ, Warszawa 2002
14. Szymański E.: Materiałoznawstwo budowlane. WSiP, Warszawa 1999
15. Urban L.: Murarstwo i tynkarstwo. WSiP, Warszawa 1997
16. Wolski Z.: Roboty malarskie. WSiP, Warszawa 1997
oraz
17. Katalog Nakładów Rzeczowych nr 2-02. Konstrukcje budowlane tom I. WACETOB-
PZITB, Warszawa 2000.
18. Katalog nakładów rzeczowych nr 9-03. Wyprawy z fabrycznych suchych mieszanek
tynkarskich (uzupełnienie do KNR 2-020)
Czasopisma specjalistyczne:
Atlas budowlany, Murator, Murator Plus.
Polskie Normy:
PN-EN 197-1:2002 Cement – Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące
cementów powszechnego użytku.
PN- EN 13914-1:2005(U) Projektowanie, przygotowanie i zastosowanie tynków
zewnętrznych i wewnętrznych – Tynki zewnętrzne.
PN-90/B-14501 – Zaprawy budowlane zwykłe.
PN-EN 197-1: 2002 – Cement. Część 1: Skład, wymagania i kryteria zgodności dotyczące
cementów powszechnego użytku.
PN-B-03163- 1: 1998 Konstrukcje drewniane. Rusztowania. Terminologia.
PN-B-03163- 2: 1998 Konstrukcje drewniane. Rusztowania. Wymagania.

58

04 - Wykonywanie Podstawowych Robót Tynkarskich

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

04 - Wykonywanie Podstawowych Robót Tynkarskich

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MINISTERSTWO EDUKACJI

Wykonywanie podstawowych robót tynkarskich

Poradnik dla ucznia

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 713[08].Z1.04

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do nauki otrzymujesz Poradnik dla ucznia, który zawiera:

Bezpieczeństwo i higiena pracy

Podczas realizacji programu jednostki modułowej musisz przestrzegać zasad ujętych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

713[08].Z1.02 713[08].Z1.03 713[08].Z1.04 713[08].Z1.05

Schemat układu jednostek modułowych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1. Zastosowanie tynków w pracach izolacyjnych

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

Tynk ten to cienkowarstwowa wyprawa z zaprawy polimerowo-cementowej

Tynk ten występuje w postaci suchej mieszanki, jest przeznaczony do nakładania

ustal do jakich robót izolacyjnych mogą być stosowane wymienione tynki.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

4.1.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Do tynkowania ręcznego są używane następujące narzędzia:

Rys. 2. Narzędzia do spoinowania: a) spoinówka (żelazko) do spoin wklęsłych, b) żelazka do formowania

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 4. Agregat tynkarski ATM-36S [10, s. 313]

Rys. 5. Schemat zestawu do tynkowania bezsprężarkowego [15, s. 362]

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 6. Agregat tynkarski AS-10MB [10, s. 317]

Do mechanicznego zacierania tynków tradycyjnych i gipsowych służą zacieraczki z giętkim

Rys. 7. Zacieraczki: a) do tynków tradycyjnych, b) do tynków gipsowych [10, s. 321].

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Rys. 8. Narzędzia tynkarskie [10, s. 305 i 306]

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

Wyposażenie stanowiska pracy:

4.2.4. Sprawdzian postępów

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

Wapno suchogaszone (hydratyzowane) to wapno gaszone fabrycznie małą ilością wody

Wapno hydrauliczne charakteryzuje się większą wytrzymałością i odpornością na wilgoć niż

Gips budowlany stosuje się do zapraw do wykonywania tynków wewnętrznych (gipsowych

Gips szpachlowy stosuje się do wykonywania cienkich gładzi na powierzchniach z wyrobów