Professional Documents
Culture Documents
NARODOWEJ
Tomasz Plewiński
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2006
Opracowanie redakcyjne:
inż. Danuta Frankiewicz
Konsultacja:
inż. Danuta Frankiewicz
mgr inż. Teresa Sagan
Korekta:
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
713[08].Z4
Technologia wykonywania izolacji
akustycznych
i przeciwdrganiowych
713[08].Z4.01
Dobieranie materiałów, narzędzi i sprzętu
do izolacji akustycznych
i przeciwdrganiowych
713[08].Z4.03
713[08].Z4.02 Wykonywanie izolacji
Wykonywanie izolacji przeciwdrganiowych maszyn
akustycznych w budynkach i urządzeń przemysłowych
713[08].Z4.04
Wykonywanie izolacji
akustycznych obiektów
o podwyższonych wymaganiach
akustycznych
Ćwiczenie
W pomieszczeniu gospodarczym należy wykonać izolację przeciwdrganiową bliżej
nieokreślonego urządzenia.
Umiejscowienie urządzenia wskaże Ci nauczyciel (bądź wybierz je sam).
Zaproponuj:
− miejsce ułożenia narzędzi oraz miejsce składowania materiałów, które potrzebne będą Ci do
wykonania zadania.
− miejsce gromadzenia odpadów powstałych w czasie wykonywania zadania.
Nie przejmuj się nieznajomością pewnych informacji na przykład pod jaką maszynę ma zostać
wykonana wibroizolacja, celem tego zadania nie jest bowiem dobór narzędzi, a jedynie
sprawdzenie Twoich umiejętności przestrzennego sytuowania odpowiednich elementów
składowych do wykonania zadania (nauka abstrakcyjnego myślenia).
Rys. 1. Poziomnica aluminiowa długości 50cm 2 libelki PEGASUS typ 500 [11]
4.2.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie rysunku zamieszczonego w załączniku Nr 1 do ćwiczenia, ustal:
− nazwę sprzętu kontrolno-pomiarowego,
− elementy składowe sprzętu,
− zasadę posługiwania się nim.
Załącznik nr 1
Ćwiczenie 2
W pomieszczeniu serwerownii, na nierównej posadzce należy rozłożyć materiał izolacyjny
(tafle gumowe). Poszczególnych tafli gumowych nie należy niczym łączyć.
Celem tego zadania jest odpowiednie wypoziomowanie powstałej podłogi z tafli gumowych.
Do poziomowania posadzki użyj zaprawy samopoziomujacej.
Ćwiczenie 3
Do wykończenia cokołu maszyny postawionej na wibroizolacjach potrzebny jest pas blachy
o wymiarach 210 mm x 475 mm.
Pas ten należy wyciąć z arkusza blachy zgodnie z wymiarami.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
Sposób wykonania ćwiczenia:
Sprężyny stalowe
Sprężyny stalowe (wibroizolatory sprężynowe) znajdują szerokie zastosowanie w technice
wibroizolacji ze względu na swoje zalety: [1]
− łatwość uzyskiwania małych częstości drgań swobodnych dla dużych obciążeń przy
zachowaniu małych wymiarów wibroizolatora,
− możliwość stosowania sprężyn stalowych w wysokich temperaturach,
− przy zachowaniu dopuszczalnych naprężeń można uniknąć zjawiska osiadania sprężyn,
− przy zastosowaniu odpowiednich stali lub stopów uzyskuje się odporność na działanie
wpływów atmosferycznych, kwasów itp.,
− parametry i ich właściwości są na tyle ścisłe, że istnieje wystarczająca zgodność obliczeń
z rzeczywistością.
Sprężyny stalowe mimo wielu zalet, bardzo dobrej absorpcji wibracji mechanicznych, niestety
mają także wadę - zdolność przenoszenia dźwięków. Niedogodność tą można jednak rozwiązać
w stosunkowo łatwy sposób, stosując razem ze sprężynami materiały dźwiękochłonne jakimi są
przykładowo elastomery.
Na rysunku 13 zaprezentowano wibroizolatory sprężynowe.
Rys. 13 Wibroizolator wielosprężynowy (z lewej) i zawiesie sprężyste (z prawej) firmy LBF. [8]
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
Guma
W izolacjach przeciwdrganiowych wykorzystywane są również elastomery – kauczuk
naturalny oraz produkty syntetyczne (np. Buna N i Neopren). Produkty syntetyczne przewyższają
kauczuk naturalny odpornością na wysoką temperaturę i działanie olejów, jednak elastycznością
mu nie dorównują. Ponadto gumy charakteryzują się:
− zdolnością tłumienia drgań,
− zdolnością tłumienia dźwięków,
− wrażliwością na wpływy termiczne, zalecane temperatury 0 - 60 oC (Buna N i Neopren do
90 oC),
− wrażliwością na oleje mineralne (gumy olejoodporne - Buna N i Neopren),
− odpornością na wodę (gumy wrażliwe na wodę - Neopren, mają tendencje do puchnięcia przy
zanurzeniu w wodzie),
− możliwością łączenia z metalami na gorąco lub zimno,
− różną twardością w zależności od odmiany (w technice wibroizolacji znajdują zastosowanie
gumy twardości 30 - 70 oSh [Shore`a], przy czym gumy miękkie → 30 - 55 oSh, gumy
twarde → powyżej 55 oSh),
− nieściśliwością, pod obciążeniem prostopadłym następuje spęcznienie powierzchni bocznych
(nieobciążonych). (rys.14)
Rys. 15. Sprężyste płyty gumowe firmy LBF typ ASOPEN. [8]
Płyty korkowe wyrabia się w wyniku silnego ściskania korka naturalnego, a następnie
poddaje się je obróbce w przegrzanej parze.
Należy podkreślić, że do wibroizolacji nie nadają się płyty z kruszywa korkowego na
lepiszczu asfaltowym lub białkowym przeznaczone do izolacji termicznej lub akustycznej.
Filc
Do lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku materiałem używanym do wykonywania izolacji
przeciwdrganiowych maszyn szybkoobrotowych był filc z ubitej sierści, zabezpieczony od gnicia
powłoką z PCV.
Podkładki z filcu łatwo ulegały zanieczyszczeniu, zmieniały swe właściwości i nie były trwałe,
w wyniku czego zostały wyparte przez podkładki z tworzyw sztucznych o lepszych parametrach.
Podkładki podkowadłowe
Podkładki podkowadłowe składają się z wielu sprasowanych warstw mocnej tkaniny
bawełnianej, dokładnie przesączonych specjalną mieszanką polimerową (Neopren i Chenigum)
zawierającą środki przeciw grzybom i pleśni.
4.3.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na budowę dostarczono:
− płyty gumowe (z kauczuku naturalnego, Buna N i Neopren),
− płyty z korka naturalnego,
− sprężyny stalowe (różnych typów i wielkości),
niestety osoba, która odbierała transport materiałów nie znała zasad ich przechowywania
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
i pozostawiła je przed budynkiem.
Zapoznaj się z opisami miejsc składowania materiałów budowlanych. Wskaż gdzie należy
przechowywać poszczególne materiały, biorąc pod uwagę ich cechy techniczne.
Ćwiczenie 2
Weź kawałek płyty z kauczuku naturalnego i obciąż go znacznym ciężarem (na przykład
kowadłem). Obserwuj zachowanie materiału pod wpływem obciążenia.
Ćwiczenie 3
Na podstawie rysunku zamieszczonego w załączniku Nr 1 do ćwiczenia ustal nazwę oraz
scharakteryzuj przedstawiony mechanizm.
Załącznik nr 1
Przed wykonaniem właściwej wibroizolacji maszyn i urządzeń zdarza się, że konieczne jest
zabezpieczenie ich fundamentów przed wpływem wilgoci. Wówczas należy odizolować
wibroizolację od fundamentu maszyny mogącego „podciągać” kapilarnie wilgoć, masami
bitumicznymi lub papą na lepiku. W przypadku oddzielenia fundamentu maszyny od
wibroizolatora papą na lepiku nie napotkamy na większe trudności. Jeżeli jednak technologia
wymaga użycia płynnych mas bitumicznych należy wykorzystać kotły do podgrzewania
i topnienia tych substancji. Kotły i zbiorniki do podgrzewania i transportu ręcznego mas
bitumicznych powinny być wypełnione najwyżej do 3/4 ich wysokości oraz powinny być
zaopatrzone w pokrywy.
Substancje bitumiczne (smoły, lepiki) zawierają toksyczne rozpuszczalniki organiczne, które
w wyniku podgrzewania przedostają się do otoczenia. Ponadto podczas podgrzewania występuje
zagrożenie wybuchem, pożarem oraz poparzeniem pracownika obsługującego kocioł. Z
przytoczonych powodów przepisy pracy kwalifikują prace związane z podgrzewaniem lepiku do
grupy prac niebezpiecznych, których nie należy powierzać osobom poniżej 15 roku życia.
Podnośniki
Wykonywanie izolacji przeciwdrganiowych nie ogranicza się jedynie do maszyn
usytuowanych na poziomie gruntu. Urządzenia bądź instalacje zamontowane wysoko ponad
poziomem posadzki, które również muszą posiadać wibroizolację powodują utrudnienie w pracy
montera. Dostęp do takich urządzeń jest ograniczony, jednak nie niemożliwy. Najprostszym
sposobem dotarcia do tych urządzeń jest rozstawienie rusztowania. Wiąże się to jednak
z koniecznością pracy kilku osób. Alternatywą tego rozwiązania jest użycie podnośników, które
ze względu na rodzaj zasilania można podzielić na spalinowe i akumulatorowe. Wykorzystanie
podnośników spalinowych ogranicza się do otwartych przestrzeni, nie zaleca się długotrwałego
stosowania ich wewnątrz hal magazynowych, czy produkcyjnych ze względu na powstające
spaliny w wyniku pracy silnika.
Ze względu na konstrukcję podnośniki można podzielić na:
− samobieżne,
a) b) c)
Praca na podnośniku zaliczana jest do pracy na wysokości. Wiąże się z tym konieczność
posiadania przez pracownika oprócz potwierdzonych kwalifikacji do obsługi podnośnika
i aktualnych badań lekarskich, również zaświadczenia o możliwości wykonywania pracy na
wysokości. Praca ta wiąże się z dużym niebezpieczeństwem, bowiem upadek z wysokości może
powodować wypadek.
Zasady obsługi każdorazowo podaje producent danego urządzenia i to właśnie wytyczne
producenta powinny być obligatoryjne w zakresie obsługi.
Ze względu na bezpieczeństwo pracowników ogólne zasady obsługi maszyn i urządzeń są
określone w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r.
w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tj. Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz.
1650).
Przepisy te zawierają między innymi następujące wytyczne:
1. Maszyny z własnymi napędami powinny mieć urządzenia do włączania i wyłączania łatwo
dostępne dla obsługującego, sprawnie działające i zabezpieczone przed przypadkowym
włączeniem.
2. Maszyny z więcej niż jednym elementem sterowniczym, z wyłączeniem maszyn przenośnych
trzymanych w ręku lub prowadzonych ręką, powinny być wyposażone w wyłączniki awaryjne
wyróżniające się barwą i kształtem. Konstrukcja i usytuowanie wyłącznika powinny, w razie
zagrożenia, zapewniać możliwość szybkiego wyłączenia napędu maszyny, także przez osobę
nie zatrudnioną przy jej obsłudze.
3. Maszyny powinny być wyposażone w łatwo odróżniające się i odpowiednio oznakowane
urządzenia do odłączania od wszystkich źródeł energii.
4. Ponowne przyłączenie maszyny do źródła energii nie powinno stanowić zagrożenia dla
obsługi.
5. Maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny być utrzymywane w stanie
sprawności technicznej i czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla
bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach i warunkach, do
których są przeznaczone.
6. O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny pracownik powinien niezwłocznie
zawiadomić przełożonego.
7. Maszyny, których uszkodzenie stwierdzono w czasie pracy, powinny być niezwłocznie
zatrzymane i wyłączone z zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez usunięcia
uszkodzenia jest niedopuszczalne.
8. Maszyny niesprawne, uszkodzone lub pozostające w naprawie powinny być wycofane
z użytkowania oraz wyraźnie oznakowane tablicami informacyjnymi i zabezpieczone
w sposób uniemożliwiający ich uruchomienie.
9. Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru, chyba, że
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
dokumentacja techniczno-ruchowa stanowi inaczej.
10. Pracodawca jest obowiązany ustalić rodzaje maszyn, które wymagają stałej obsługi,
a pozostawianie ich bez niej może być przyczyną katastrofy, wybuchu lub pożaru, oraz
ustalić szczegółowe warunki obsługi i nadzoru nad pracą tych maszyn.
11. Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować, z wyjątkiem
smarowania za pomocą specjalnych urządzeń określonych w dokumentacji techniczno-
ruchowej.
12. Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie mogą pracować
w odzieży z luźnymi (zwisającymi) częściami, jak np. luźno zakończone rękawy, krawaty,
szaliki, poły oraz bez nakryć głowy okrywających włosy.
Rys. 23. Znaki umieszczone na urządzeniach mechanicznych: a)bezpieczeństwa, b) ogólny znak nakazu, c)
zatrzymanie awaryjne, d) usuwanie wiórów, e) zakaz uruchamiania maszyny i urządzenia, f)
ostrzeżenie przed porażeniem prądem elektrycznym [4, s. 44]
Ogólne zasady obsługi urządzeń (wszelkich typów) przedstawił Stanisław Legutko w książce
pod tytułem "Podstawy eksploatacji maszyn".
Przedstawiamy niektóre z nich:
− zasada planowości obsługi – zgodnie z tą zasadą obsługa urządzenia (w tym także remont)
powinna być wykonana z planem, bez względu na bieżący stan urządzenia,
− zasada cyklu remontowego – zgodnie z tą zasadą każde urządzenie powinno mieć ustalony
porządek obsługi, w tym także remontów,
− zasada unikania równoczesnej obsługi zbyt licznej grupy urządzeń - zgodnie z tą zasadą
można obsługiwać jednocześnie tylko określoną liczbę urządzeń znajdujących się w danym
systemie eksploatacji,
− zasada systematycznej kontroli technicznej urządzenia,
− zasada wykonywania kontroli funkcjonowania przed każdym użyciem urządzenia i po jego
zakończeniu,
− zasada wnikliwej analizy uszkodzeń urządzenia i wyciągania wniosków wobec winnych osób,
− zasada odpowiednich kwalifikacji personelu obsługi,
− zasada ochrony urządzenia przed szkodliwym działaniem otoczenia,
− zasada ciągłości obsługi – zgodnie z tą zasadą należy nieustannie dbać o stan techniczny
urządzenia (kontrole i konserwacje).
4.4.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Napisz, jak postąpisz w przypadku, gdy maszyna, którą obsługujesz, ulega uszkodzeniu.
Jakie znaki ostrzegawcze umieścisz na uszkodzonej maszynie?
Ćwiczenie 2
Ustal i scharakteryzuj odzież w jaką nie może być ubrany pracownik zatrudniony przy
obsłudze maszyn z ruchomymi elementami.
Rys. 24. Przykład ustawienia żelbetowego bloku fundamentowego na wibroizolatorach na podłodze hali. 1- blok
fundamentowy, 2- wibroizolatory sprężynowe. [1, s.288]
a) b)
Rys. 25. a) płyta bezwładnościowa w formie bloku z betonu wylanego na stalową ramę - w narożnikach znajdują
się wystające wsporniki rozmieszczone w sposób zapewniający uzyskanie właściwego środka ciężkości.
b) pompa postawiona na izolowanych szynach.[4, s. 59]
Tłumiki lepkościowe
Tłumiki te mają prostą konstrukcję. Składają się one z pojemnika wypełnionego lepką
substancją ustawionego na podłożu oraz z zanurzonego w tej substancji od góry tłoka
przymocowanego do drgającego obiektu. Tłumiki te są szczególnie przydatne w przypadku
występowania drgań o przebiegu przypadkowym, wstrząsów i uderzeń występujących w takich
maszynach, jak młyny węglowe, maszyny tłokowe, młoty, szlifierki itp. Masę lepką stanowią
komponenty bitumiczne o zróżnicowanej lepkości, a także komponent oparty na związkach
poliuretanowych i innych. W takim rozwiązaniu skuteczną izolacją przeciwdrganiową stają się
tłoki zanurzone w oleju. Na rysunku 27 przedstawiono podwójny tłumik lepkościowy.
4.5.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Porównaj cechy izolacji przeciwdrganiowych pod fundamenty w układzie podpartym
i zawieszonym.
Wskaż podobieństwa i różnice?
Ćwiczenie 2
Na podstawie opisu rysunku podanego w załączniku Nr 1 ustal nazwę mechanizmu oraz
wypisz cechy charakterystyczne przedstawionego przedmiotu.
Załącznik nr 1
Rysunek mechanizmu
Kodeks pracy
Prawa i obowiązki pracownika
− Art. 210. § 1. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa
i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo
gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom,
pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym
niezwłocznie przełożonego.
− § 2. Jeżeli powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, o którym mowa
w § 1, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym
niezwłocznie przełożonego.
− § 3. Za czas powstrzymania się od wykonywania pracy lub oddalenia się z miejsca zagrożenia
w przypadkach, o których mowa w § 1 i 2, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.
4.6.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na budowie powstał pożar magazynów materiałów wibroizolacyjnych między innymi gumy i
korka naturalnego.
W dwuosobowych zespołach zainscenizuj scenkę wezwania straży pożarnej.
Ćwiczenie 2
Wybierz trzy paragrafy z Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska,
przeczytaj je i następnie zinterpretuj.
Istnieje jednak kilka ogólnych zasad, których przestrzeganie pozwoli na wykonanie dobrej
jakości wibroizolacji, a mianowocie [7, s. 57]:
a)
b)
Rys. 31. Wibroizolacja z korka - układ elementów a) widok od czoła maszyny (przekrój), b) ułożenie płyt
korkowych (widok z góry). 1-płyty korkowe nośne, 2-płyty korkowe wypełniające, 3-obrys
płyty żelbetowej. [1, s. 297]
Po wykonaniu prac związanych z wibroizolacją urządzeń następuje czas oceny pracy i jej
odbiór.
Podczas odbioru robót sprawdza się, czy wykonana izolacja odpowiada projektowanej.
Sprawdza się też jakość materiału i atesty użytych produktów.
W przypadku stwierdzenia jakichkolwiek uszkodzeń elementów izolacji przeciwdrganiowej
(sprężyn, elementów gumowych itp.) należy wymienić te elementy, na elementy nieuszkodzone.
Jeżeli od ukończenia robót do czasu ich odbioru minęło dużo czasu, a metalowe części
wibroizolatorów uległy korozji, to miejsca te należy oczyścić i pomalować.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
W trakcie odbioru powinien być także przeprowadzony kontrolny pomiar drgań bloku
fundamentowego pod maszyną, a wyniki powinny być spisane i udostępniane dla porównania
z corocznym kontrolnym pomiarem drgań.
Po wykonaniu odbioru robót powinna zostać sporządzona instrukcja kontroli i konserwacji
izolacji przeciwdrganiowej maszyny.
4.7.3. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Naszkicuj sposób rozmieszczenia wibroizolatorów sprężynowych pod fundamentem maszyny
powodującej niepożądane drgania.
Ćwiczenie 3
W pomieszczeniu kotłowni należy zaplanować i wykonać wibroizolację z płyt gumowych pod
fundament na podstawie opisu w projekcie, który to opis jest dołączony w załączniku 1.
Załącznik nr 1
„Na równej przestrzeni należy ułożyć płyty z korka w sposób, aby żaden z boków się nie
stykał. Przestrzeń pomiędzy płytami o szerokości 10 cm należy wypełnić piaskiem równo
z poziomem wierzchu płyt i przykryć papą sklejona lepikiem na stykach arkuszy. Wymiary płyt
z korka 20 x 20 cm. Wymiary przyszłego fundamentu 130 x 130 cm”.
10. Podczas odbioru robót związanych z wykonaniem izolacji przeciwdrganiowych sprawdza się
a) odzież roboczą w jakiej pracują monterzy izolacji.
b) terminowość wykonania zadania.
c) jakość materiału i atesty użytych produktów do wykonania wibroizolacji.
d) bezpieczeństwo na stanowisku pracy montera.
14. Metalowe części nie używanych przez dłuższy czas narzędzi powinny być zabezpieczone,
specjalnymi smarami lub olejami, przed
a) pleśnią.
b) uszkodzeniem mechanicznym.
c) rdzą.
d) zmęczeniem materiału.
20. Przy wykonywaniu wibroizolacji fundamentów pod maszyny za pomocą sprężystych gum
należy
a) używać jedynie narzędzi z napędem elektrycznym.
b) bardzo dokładnie wypoziomować miejsce wykonania izolacji.
c) przygotowane gumy składować w pozycji pionowej.
d) oczyścić płyty gumowe środkami na bazie alkoholu.
24. Zalecane temperatury przy których mogą pracować wibroizolatory wykonane z kauczuku
naturalnego to od
a) -10 do +30 oC.
b) -5 do + 40 oC.
c) 0 do 60 oC.
d) 0 do 90 oC.