001-007-FrontMat-GR_001-007-FrontMat.

qxd 28/06/2012 4:59 ΜΜ Page 2

001-007-FrontMat-GR_001-007-FrontMat.qxd 28/06/2012 4:59 ΜΜ Page 5

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
6 Εισαγωγή

8 Αρχές ρεφλεξολογίας
Ιστορία της ρεφλεξολογίας 10 • Πώς λειτουργεί η ρεφλεξολογία
14 • Ρεφλεξολογικοί χάρτες άκρου ποδιού 16 • Ρεφλεξολογικοί
χάρτες άκρου χεριού 20

24 Οφέλη της ρεφλεξολογίας

Σε τι χρησιμεύει η ρεφλεξολογία; 26 • Ρεφλεξολογία για όλους
28 • Ρεφλεξολογική έρευνα 31 • Η ρεφλεξολογία στην ιατρική
πράξη 32 • Ιστορίες επιτυχίας 34 • Επίσκεψη σε ρεφλεξολόγο 36

38 Φροντίδα χεριών και ποδιών

Ανατομία άκρου ποδιού και άκρου χεριού 40 • Πόδια και χέρια:
Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε 42 • Μονοπάτια υγείας 46 •
Εργαλεία αυτοβοήθειας 50 • Ασκήσεις χαλάρωσης 52

56 Μια συνεδρία ρεφλεξολογίας

Προετοιμασία για μια συνεδρία ρεφλεξολογίας 58 • Τεχνικές 62
• «Δωράκια» για το άκρο πόδι 68 • Η πλήρης ρεφλεξολογική
άσκηση στο άκρο πόδι 74 • «Δωράκια» για το άκρο χέρι 98 • Η
πλήρης ρεφλεξολογική άσκηση στο άκρο χέρι 102 • Άτομα με
ειδικότερες απαιτήσεις 118 • Αυτοβοήθεια για το άκρο πόδι 124
• Αυτοβοήθεια για το άκρο χέρι 126

130 Η ρεφλεξολογία για συγκεκριμένα

προβλήματα υγείας
Χρήση της ρεφλεξολογίας για προβλήματα υγείας 132 •
Δυσκοιλιότητα 134 • Πονοκέφαλοι 136 • Πόνος στην πλάτη και
τον αυχένα 138 • Πόνος 140 • Ρευματισμοί και αρθρίτιδα 142 •
Άλλα θέματα υγείας 144
154 Πώς θα βρείτε τον ρεφλεξολόγο σας
154 Χρήσιμες διευθύνσεις
155 Ιστότοποι και περαιτέρω μελέτη
156 Ευρετήριο
160 Ευχαριστίες
001-007-FrontMat-GR_001-007-FrontMat.qxd 28/06/2012 4:59 ΜΜ Page 6
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Μετά από 27 χρόνια ως επαγγελματίες ρεφλεξολόγοι,
συγγραφείς και δάσκαλοι, είμαστε πλέον σε θέση –και θα το
κάνουμε μέσω αυτού του βιβλίου– να σας μιλήσουμε για την
ιστορία και τη θεωρία της ρεφλεξολογίας, τα οφέλη και την
έρευνα που σχετίζονται με αυτήν, τις τεχνικές και τους χάρτες
της, καθώς και τις διάφορες προσεγγίσεις που υπάρχουν όσον
αφορά τους προβληματισμούς σε θέματα υγείας. Ωστόσο, σε
αυτή την εισαγωγή θα θέλαμε να αναφερθούμε στους λόγους
για τους οποίους η ρεφλεξολογία έχει τόσο μεγάλη απήχηση
σε μια σημαντική μερίδα ανθρώπων.
Πάντοτε μας προκαλούσε κατάπληξη το γεγονός ότι για
τους περισσότερους το κίνητρο ενασχόλησης με τη
ρεφλεξολογία είχε προσωπικό χαρακτήρα. Πράγματι, η
επιθυμία να βοηθήσει κανείς τους άλλους είναι βαθιά
ριζωμένη στην ηθική και την πράξη της ρεφλεξολογίας.
Ρωτήσαμε κάποτε κάποιους ρεφλεξολόγους για ποιον λόγο
είχαν επιλέξει τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Η απάντηση
από επαγγελματίες σε 11 διαφορετικές χώρες ήταν κατά
100% ομόφωνη – για να βοηθούν τους ανθρώπους.
Όπως παρατηρεί η Μπάρμπαρα Ντομπς (Barbara Dobbs)
στη ρηξικέλευθη μελέτη της «alternative health
approaches» (Εναλλακτικές προσεγγίσεις στην υγεία), η
οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nursing Mirror (τόμος
160, τεύχος 9, Φεβρουάριος 27, 1985):
«Ο σκοπός χρήσης της ρεφλεξολογίας σε αυτούς τους
ασθενείς (καρκινοπαθείς) ήταν να αμβλύνουμε τον πόνο τους.
Όμως, σύντομα αναγνωρίσαμε την ευεργετική επίδραση της
ρεφλεξολογίας στο ηθικό τόσο των ασθενών όσο και των
οικογενειών τους. Κάποιος είχε μπει στον κόπο να κάνει κάτι
για αυτούς. Οι ασθενείς αισθάνονταν λιγότερο παραμελημένοι
και οι οικογένειές τους εξέφραζαν ικανοποίηση, γιατί
έβλεπαν ότι υπήρχε κάτι ανώδυνο που θα μπορούσε να
βοηθήσει τους συγγενείς τους. Σε τρεις περιπτώσεις διδάξαμε
σε συγγενή ασθενούς να εφαρμόζει τη ρεφλεξολογία και το
αποτέλεσμα ήταν εξίσου σημαντικό για τον συγγενή όσο και
για τον πάσχοντα… Τα σχόλια των ασθενών όσον αφορά τη
ρεφλεξολογία δείχνουν ότι για τους ίδιους η ρεφλεξολογία
ήταν ένας τρόπος να αισθάνονται αυτή την υποστήριξη και να
έχουν δίπλα τους κάποιον που να τους βοηθάει στις
τελευταίες ημέρες της ζωής τους. Αντίστοιχα, το συγγενικό
μέλος αισθανόταν ότι συνέβαλλε με κάποιον τρόπο στην
ανακούφιση του αγαπημένου προσώπου του, ενώ ο ασθενής
001-007-FrontMat-GR_001-007-FrontMat.qxd 28/06/2012 4:59 ΜΜ Page 7
απολάμβανε ένα χειροπιαστό δείγμα στήριξης από κάποιον
αγαπημένο του».
Στη ρεφλεξολογία μάς εισήγαγε η μητέρα ενός παιδιού με
μερική τύφλωση λόγω ατυχήματος. Η ίδια αφού
χρησιμοποίησε τη ρεφλεξολογία για να αντιμετωπίσει τη
δική της αρθροπάθεια, κατόπιν εφάρμοσε τις τεχνικές της για
να βοηθήσει το πάσχον μάτι του παιδιού της να λειτουργεί
λίγο καλύτερα. Άλλος φίλος μας είχε μια κόρη για την οποία
οι γιατροί, μετά από κάποιο αυτοκινητικό ατύχημα, πρότειναν
εισαγωγή σε ίδρυμα διότι δεν περίμεναν να αναρρώσει
επαρκώς ώστε να κατορθώσει να ζει ανεξάρτητα. Παρ’ όλα
αυτά, εφαρμόζοντας τις ρεφλεξολογικές τεχνικές της μητέρας
της η κόρη κατόρθωσε να επιστρέψει στην εργασία της ως
εκπαιδευτικού.
Σε άλλο παρόμοιο παράδειγμα, ένας συνταξιούχος
δάσκαλος ξεκίνησε κοντά μας μαθήματα ρεφλεξολογίας
προκειμένου να βελτιώσει την κινητικότητα των χεριών του
που έπασχαν από αρθρίτιδα. Ωστόσο, ο απώτερος στόχος του
ήταν να αποκτήσει την ικανότητα να εφαρμόζει τις
ρεφλεξολογικές τεχνικές στη σύζυγό του. Όταν τη
συναντήσαμε, έγινε προφανής η αιτία για την οποία ο σύζυγος
ενδιαφερόταν τόσο ζωηρά να τη βοηθήσει – είχε υποστεί
παράλυση μετά από εγκεφαλικό και ο σύζυγος, εκτός από το
να βελτιώσει την κατάστασή της, επιθυμούσε να της δείξει ότι
πραγματικά νοιαζόταν για εκείνη.
Μπορεί η ρεφλεξολογία να σας βοηθήσει να βοηθήσετε
τους αγαπημένους σας; Καθώς θα διαβάζετε αυτό το βιβλίο και
θα μαθαίνετε να εφαρμόζετε τις διάφορες ρεφλεξολογικές
τεχνικές, θα διαπιστώσετε από πρώτο χέρι πώς μπορείτε με
τη ρεφλεξολογία να βελτιώσετε την προσωπική σας υγεία
αλλά και εκείνη των αγαπημένων σας προσώπων. Άλλωστε,
το να διατηρείτε τον εαυτό σας υγιή είναι ωφέλιμο και για
τους άλλους. Όπως εκείνος ο συνταξιούχος δάσκαλος, αν
εφαρμόσετε τις αρχές της ρεφλεξολογίας σε κάποιον άλλο, θα
απολαμβάνετε την ευεργετική βεβαιότητα ότι έχετε τείνει
χείρα βοηθείας σε κάποιον που πραγματικά το είχε ανάγκη.
008-009 Chapter1-GR_008-009 Chapter1.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 8
008-009 Chapter1-GR_008-009 Chapter1.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 9

ΑρχΕΣ
ρΕφλΕξολογΙΑΣ
Ρεφλεξολογία ονομάζεται η τεχνική άσκησης
πίεσης σε συγκεκριμένα σημεία των πελμάτων και
των παλαμών με στόχο την επίδραση στα
αντίστοιχα μέρη του σώματος. Στα χέρια και τα
πόδια υπάρχουν «αισθητήρες πίεσης» που
συνδέονται με διαφορετικά μέρη του σώματος και,
καθώς οι ρεφλεξολογικές τεχνικές διεγείρουν τους
συγκεκριμένους αισθητήρες, αποστέλλονται
κύματα χαλάρωσης σε ολόκληρο το σώμα. Σε αυτή
την ενότητα, θα προσδιορίσουμε τις αρχές και την
Ιστορία της ρεφλεξολογίας, και θα αποκαλύψουμε
πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυτή η τέχνη για να
ενισχύσει την υγεία του οργανισμού, να αποτρέψει
ασθένειες, να περιορίσει τον πόνο και να βελτιώσει
την ποιότητα ζωής.
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 10

10 ΑρΧΕΣ ρΕφλΕξΟλΟγΙΑΣ

ΙστορΙα τΗσ
ρεφλεξολοΓΙασ
Η σύγχρονη ρεφλεξολογία έχει τις ρίζες της στον 19ο αιώνα, ενώ έφτασε στην πλήρη ανάπτυξή της
κατά τη δεκαετία του 1930, όταν η Γιούνις Ίνγκαμ (Eunice Ingham) και άλλοι διαμόρφωσαν χάρτες
όπου απεικονίζονταν «ζώνες αντανακλαστικών» στις παλάμες και τα πέλματα. Ωστόσο, από αρχαιολογι-
κά ευρήματα προκύπτει ότι η πρακτική της άσκησης πίεσης σε χέρια και πόδια έχει αρχαίες καταβολές.
Για παράδειγμα, έχουν βρεθεί αιγυπτιακά ιερογλυφικά που χρονολογούνται από το 2330 π.Χ., τα οποία
απεικονίζουν τέτοιου τύπου δραστηριότητα.
Μολονότι η ακριβής ορολογία καθώς και οι εφαρμοζό- τών που συμμετείχαν στη μάχη του Καντές. Αυτή η πο-
μενες αρχές δεν έχουν καταγραφεί ή έχουν χαθεί στην λεμική εκστρατεία του 1276 π.Χ. απαιτούσε μακρά
πορεία της Ιστορίας, τα αρχαιολογικά ευρήματα κατα- πορεία, αποτέλεσμα της οποίας πιθανότατα ήταν τα πο-
δεικνύουν τη σαφή πρόθεση ορισμένων θεραπευτών σε νεμένα πόδια πολλών από τους στρατιώτες που έλαβαν
αρχαίες κοινωνίες να βελτιώσουν την υγεία του ατόμου μέρος. Οι ρεφλεξολόγοι κατανοούν πολύ καλά περί
και να αποτρέψουν τη νόσο εφαρμόζοντας πίεση στα τίνος πρόκειται, αφού κι αυτοί συχνά «δίνουν μάχη»
χέρια και τα πόδια. ενάντια στα ταλαιπωρημένα πόδια των κουρασμένων
πελατών τους. Οι ιστορικοί έχουν καταγράψει ότι ο
ΑΡΧΑΙΑ ΑΙΓΥΠΤΟΣ Ρωμαίος στρατηλάτης Μάρκος Αντώνιος (83-30 π.Χ.)
Τα αρχαιολογικά ευρήματα από την Αίγυπτο δείχνουν έτριβε τα πέλματα της Αιγύπτιας βασίλισσας Κλεοπά-
με σαφή τρόπο την εφαρμογή αυτής της πρακτικής στα τρας Ζ΄ (69-30 π.Χ.) – ο αυτοκράτορας Οκταβιανός (62
πόδια κατά την αρχαιότητα. Για παράδειγμα, στην π.Χ.-14 μ.Χ.) γράφει για τον Αντώνιο: «εξευτελιστική
είσοδο του Τάφου του Θεραπευτή Άνκμαχορ υποδούλωση… ακόμα και στις βραδινές συνεστιάσεις
(Ankhmahor) στη Σακκάρα της αρχαίας Αιγύπτου, τής κάνει μασάζ στα πόδια». Για τους ρεφλεξολόγους η
υπάρχει ένα ιερογλυφικό που χρονολογείται από το εικόνα του Αντωνίου που ασχολείται με τα πόδια της
2330 π.Χ., όπου απεικονίζεται αυτού του είδους η πρα- αγαπημένης του αντικατοπτρίζει την εικόνα ενός αν-
κτική σε πέλματα και παλάμες. Η τοποθέτηση ενός θρώπου που προσφέρει βοήθεια σε έναν άλλον
τέτοιου ιερογλυφικού σε αυτή την περίοπτη θέση επι- άνθρωπο παρακάμπτοντας τις λέξεις.
σημαίνει προφανώς ότι οι αντίστοιχες δραστηριότητες
είχαν σχέση με τον βίο του θανόντος. Θα μπορούσε ΑΡΧΑΙΑ ΚΙΝΑ
Σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική η καλή
Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα, στην υγεία αποδίδεται στην ελεύθερη ροή της ενέργειας τσι
(qi) κατά μήκος των ενεργειακών αγωγών του σώματος,
αρχαία Αίγυπτο η εφαρμογή θεραπείας ή μεσημβρινών, οι οποίοι ξεκινούν από τα άνω και τα
στα πόδια θεωρούνταν ιατρική πρακτική. κάτω άκρα και εκτείνονται σε όλο το σώμα και στους
οποίους μπορούμε να επέμβουμε με την άσκηση πίεσης
κάποιος να συμπεράνει ότι ίσως επρόκειτο για θερα- σε ζωτικά σημεία, προκειμένου να διασφαλισθεί η
πευτή που ασχολούνταν με τη θεραπεία των ποδιών. ισορροπημένη ενεργειακή ροή. Πρώτοι οι Κινέζοι
Ωστόσο, το ενδιαφέρον για τους ρεφλεξολόγους έγκειται άρχισαν να χρησιμοποιούν την έννοια της ρεφλεξολο-
στη μετάφραση του συγκεκριμένου ιερογλυφικού, η γίας πριν από 5000 χρόνια περίπου. Η μέθοδος των
οποία περιλαμβάνει διατυπώσεις όπως «Μη με πονέ- παρατηρήσεων των δαχτύλων των ποδιών, η οποία πε-
σεις» και «Θα κάνω ό,τι μου πεις» – παρόμοιοι διάλο- ριγράφεται σε ένα κινεζικό ιατρικό κείμενο εκείνης της
γοι ακούγονται και σήμερα σε ρεφλεξολογικές περιόδου, το Εσωτερικό κείμενο του Χουάνγκ Τι,
συνεδρίες. μαρτυρά το ενδιαφέρον που προσέλκυαν τα πέλματα,
Άλλο ιερογλυφικό που βρέθηκε στον ναό του καθώς και το γεγονός ότι συσχετίζονταν με τη γενικότε-
Άμμωνα στο Καρνάκ ως φόρος τιμής για μια στρατιωτι- Ορισμένες από τις πιο πρώιμες ενδείξεις θεραπείας στα πόδια
κή νίκη του Ραμσή Β΄, ο οποίος κυβέρνησε την Αίγυπτο προέρχονται από την αρχαία Αίγυπτο, όπως το συγκεκριμένο
από το 1279 ως το 1213 π.Χ., παρουσιάζει έναν θερα- ανάγλυφο (δεξιά) από το παρεκκλήσιο του Βεζίρη Πταχοτέπ Β΄
πευτή ο οποίος περιποιείται τα πέλματα των στρατιω- στη Σακκάρα, που χρονολογείται γύρω στο 2350 π.Χ.
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 11
ρη υγεία του ατόμου. Περίπου 3000 χρόνια αργότερα
ένας γιατρός από την Κίνα δημιούργησε το Τάο του
Κέντρου του Πέλματος, ένα εγχειρίδιο που διερευνούσε
και συστηματοποιούσε τις αρχαίες διδασκαλίες σχετικά
με τη Μέθοδο Εξέτασης του Πέλματος.
Ωστόσο, μετά την παρέλευση της προηγούμενης δυ-
ναστείας, ο Αυτοκράτορας της νέας κινεζικής Δυναστείας
των Τσιν (Qin) διέταξε την καύση όλων των βιβλίων,
συμπεριλαμβανομένου ίσως και του Τάο του Κέντρου
του Πέλματος, γεγονός το οποίο θα μπορούσε να ερμη-
νεύσει την προοδευτική παρακμή της διδασκαλίας του.
Άλλη πιθανή ερμηνεία της παρακμής του αποτελεί η
σταδιακή άνοδος της δημοφιλούς μεθόδου του βελονι-
σμού. Αυτή η νέα πρακτική θα μπορούσε να ευθύνεται
για το γεγονός ότι παραγκωνίστηκε η παλαιότερη
μέθοδος θεραπείας στα πόδια, με αποτέλεσμα σε πολύ
μεγάλο βαθμό να ξεχαστεί στο κινεζικό αστικό περιβάλ-
λον. Ευτυχώς, οι κάτοικοι των αγροτικών περιοχών και
των χωριών συνέχισαν να εξασκούν αυτόν τον αρχαίο
Ι Σ τ Ο ρ Ι Α τ η Σ ρ Ε φ λ Ε ξ Ο λ Ο γ Ι Α Σ 11
πρόδρομο της σύγχρονης ρεφλεξολογίας, διατηρώντας
έτσι την παράδοση ζωντανή, ώστε να μπορέσουμε την
ανακαλύψουμε εκ νέου στον 20ο αιώνα.
ΙΑΠΩΝΙΑ
Η ισχυρή σημασία του συμβόλου του πέλματος στην
κουλτούρα, στην πνευματικότητα και στις θεραπευτικές
τεχνικές της Ιαπωνίας ενσαρκώνεται με το θρυλικό
αποτύπωμα του πέλματος του Βούδα (697 μ.Χ.), το
οποίο είναι χαραγμένο στο ανυψωμένο πόδι του αγάλ-
ματος του καθιστού Βούδα, στον Ναό του Yakushiji
(του Διδάσκαλου της Ιατρικής), στη Νάρα της Ιαπω-
νίας. Στα εδάφη του ναού υπάρχει ακόμα το Bussokudo
– το κτίριο που στεγάζει τον διάσημο λίθο με το ίχνος
του πέλματος του Βούδα, το Bus-soku-seki, όπως το
λένε στα Ιαπωνικά. Αποτυπώματα αυτού του είδους, τα
οποία αντιπροσωπεύουν την επαφή του Βούδα με τη γη
(το έδαφος, τον υλικό κόσμο), μολονότι έχουν χάσει την
ακριβή αρχική σημασία τους, με την ύπαρξή τους και
μόνο καταδεικνύουν τη συμβολική σημασία που έχουν
τα πόδια στη βουδιστική θεολογία αλλά και στις διαφο-
ρετικές κουλτούρες της Ανατολής: παρόμοια αποτυπώ-
ματα πελμάτων, που χρονολογούνται από τον 4ο αι.
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 12
12 ΑρΧΕΣ ρΕφλΕξΟλΟγΙΑΣ
Αυτό το ινδικό ανάγλυφο «ίχνος των πελμάτων» του Βούδα, του
1ου αι. π.Χ., συμβολίζει τη «γείωση του υπερβατικού». Στην Ινδία τα
πόδια έχουν παραδοσιακά αποτελέσει σημείο θαυμασμού.
π.Χ., έχουν βρεθεί και σε άλλες 15 χώρες, μεταξύ αυτών
σε Ινδία, Κίνα, Ταϊλάνδη και Μαλαισία.
ΑΛΛΕΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΕΣ
Πολλοί αρχαίοι πολιτισμοί σε διαφορετικά μέρη του
κόσμου διατηρούσαν πεποιθήσεις που καταδείκνυαν
τον ιδιαίτερο ρόλο του πέλματος στις κοινωνίες τους.
Όπως σημειώνει η Mπάρμπαρα Γουόκερ στο βιβλίο της
The Woman’s Dictionary of Symbols and Other
Sacred Objects, 1988 (Γυναικείο λεξικό συμβόλων και
άλλων ιερών αντικειμένων), «Για τους Αιγύπτιους, τους
Βαβυλώνιους και άλλους αρχαίους λαούς ήταν εξαιρετι-
κά σημαντικό να πατήσουν πάνω σε αγιασμένο έδαφος
με γυμνά πέλματα, προκειμένου να γίνουν αποδέκτες
των ιερών επιδράσεων της Μητέρας Γης». Ακόμα και
σήμερα, η φυλή των Κόγκι, στην Κολομβία της Νοτίου
Αμερικής, διατηρεί μια παρόμοια αρχαία αντίληψη
σύμφωνα με την οποία η χρήση υποδημάτων τούς απο-
κόπτει από την επαφή τους με τη Μητέρα Γη. Γι’ αυτό,
ακόμα και τώρα οι Κόγκι περπατούν ξυπόλυτοι. Επι-
πλέον, η αντίληψη ότι το περπάτημα πάνω σε φυσικές
επιφάνειες χωρίς τη μεσολάβηση υποδημάτων μπορεί
να ωφελήσει το σώμα φαίνεται να επικρατεί και στη
Ρωσία, ενώ πολλές κοινωνίες σε Ασία, Αφρική, Γερμα-
νία και Ινδία διατηρούν έθιμα τα οποία αφορούν την
εφαρμογή θεραπείας στα πέλματα για λόγους υγείας.
Μέσα από όλα αυτά τα παραδείγματα είναι φανερό ότι
πολλές παραδοσιακές κοινωνίες θεωρούν το άκρο πόδι
αγωγό πνευματικότητας και γενικότερης ευεξίας.
ΔΥΤΙΚΕΣ ΑΝΤΙΛΗΨΕΙΣ
Η αντίληψη της ρεφλεξολογίας ως ιατρικής θεραπείας
πρωτοεμφανίστηκε κατά τον 19ο αιώνα, βασιζόμενη σε
μελέτες ερευνητών και γιατρών της Δύσης, οι οποίες
αφορούσαν το νευρικό σύστημα. Η βασική τους ανακά-
λυψη –το γεγονός ότι μπορεί κάποιος να επηρεάσει την
υγεία και την ευημερία του οργανισμού μέσω της
δράσης των αντανακλαστικών– αποτέλεσε το θεωρητι-
κό κρηπίδωμα της σύγχρονης ρεφλεξολογίας.
Το νευρικό σύστημα προσλαμβάνει και ερμηνεύει
πληροφορίες από τον εξωτερικό κόσμο και στη συνέ-
χεια κινητοποιεί την αντίδραση του οργανισμού σε
αυτές. Στο πλαίσιο των εργασιών τους, οι ερευνητές του
19ου αιώνα μελέτησαν την έννοια των αντανακλαστι-
κών και αποφάνθηκαν ότι πρόκειται για «ακούσια αντί-
δραση σε ένα ερέθισμα». Κατόπιν, άρχισαν να
διερευνούν την έννοια των «αντανακλαστικών» και την
επίδρασή τους στην κατάσταση της υγείας του σώματος.
Εφάρμοσαν σε ένα σημείο του σώματος –στην περιοχή
του αντανακλαστικού– διάφορα ερεθίσματα, όπως θερ-
μότητα, ψύχος, έμπλαστρα και φυτικά καταπλάσματα,
με σκοπό να επιδράσουν σε άλλη περιοχή του σώματος.
Για παράδειγμα, ένα κατάπλασμα βοτάνων που εφαρ-
μοζόταν στην επιφάνεια του δέρματος του θώρακα
φάνηκε να επηρεάζει τους υποκείμενους πνεύμονες.
Τέτοια φαινόμενα επιχείρησε να ερμηνεύσει η θεωρία
των «ζωνών επιρροής» – μέσα στα όρια των οποίων
μια πράξη που διενεργείται σε ένα σημείο του σώματος
προκαλεί αντίδραση σε άλλο σημείο του σώματος.
Όπως υποστήριζε ένα από τα πολλά ιατρικά άρθρα της
εποχής «Η δράση των αντανακλαστικών (αντιμετωπίζε-
ται) ως αιτία νόσου και μέσο θεραπείας».
ΒΡΕΤΑΝΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Το 1893 ο Σερ Χένρι Χεντ (Henry Head, 1861-1940)
έκανε μια σημαντική ανακάλυψη όσον αφορά την κατα-
νόηση του νευρικού συστήματος. Διαπίστωσε ότι περιο-
χές στην επιφάνεια του σώματος που εκδήλωναν
υπεραλγησία (υπερβολική ευαισθησία του δέρματος στα
επώδυνα ερεθίσματα) ήταν δυνατόν να εμφανιστούν ως
αποτέλεσμα βλάβης σε κάποιο εσωτερικό όργανο.
Σύμφωνα με τα ευρήματά του, η συσχέτιση μεταξύ του
εν λόγω οργάνου και της συγκεκριμένης περιοχής του
δέρματος οφειλόταν στο γεγονός ότι και τα δύο στοιχεία
νευρώνονταν από στελέχη νεύρων που προέρχονταν
από το ίδιο τμήμα της σπονδυλικής στήλης. Το μοντέλο
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 13
του, το οποίο καταδείκνυε πώς συνδέεται το δέρμα με
διάφορα μέρη του σώματος, έγινε γνωστό ως «ζώνες του
Χεντ» οι περιοχές του δέρματος που συνδέονται μέσω
του νευρικού συστήματος με άλλα μέρη του σώματος
αποκαλούνται σήμερα «δερμοτόμια». Κατά τη διάρκεια
του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου (1914-18) οι γιατροί είχαν
την ευκαιρία να επεξεργαστούν περαιτέρω το συγκεκρι-
μένο μοντέλο, καθώς παρατήρησαν ότι ο πόνος που
προκαλούσαν οι τραυματισμοί από σφαίρες δεν περιο-
ριζόταν μόνο στο τραυματισμένο τμήμα, αλλά μπορούσε
να εντοπιστεί σε όλο το μήκος της αντίστοιχης νευρολο-
γικής οδού.
ΡΩΣΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Ο νομπελίστας Ιβάν Παβλόφ (Ivan Pavlov, 1849-1936)
κατέδειξε ότι τα εσωτερικά όργανα των σκύλων μπορούν
να ρυθμιστούν έτσι ώστε να ανταποκρίνονται σε συγκε-
κριμένα ερεθίσματα. Βασιζόμενοι σε αυτή τη διαπίστω-
ση, Ρώσοι γιατροί των αρχών του 1900 διατύπωσαν την
υπόθεση ότι η κατάσταση της υγείας μπορεί να επηρεα-
στεί από εξωτερικά ερεθίσματα. Αυτή η ιδέα έγινε
γνωστή ως «αντανακλαστική θεραπεία»: ο όρος «ρεφλε-
ξολογία» αποδίδεται στον Ρώσο γιατρό Βλαντίμιρ Μπέ-
χτερεβ (Vladimir Bekhterev, 1857-1957). Οι ερευνητές
γιατροί της εποχής πίστευαν ότι η νόσος που σημειώνε-
ται σε κάποιο εσωτερικό όργανο οφείλεται σε λήψη
εσφαλμένων οδηγιών από τον εγκέφαλο. Σύμφωνα
λοιπόν με τη συγκεκριμένη θεωρία, ένας αντανακλαστι-
κός θεραπευτής μπορεί να παρακινήσει τον οργανισμό
να επιστρέψει στην κατάσταση υγείας του διακόπτοντας
αυτές τις «επιβλαβείς» οδηγίες προς το πάσχον όργανο. Η
αντίληψη ότι μπορούμε να επιδράσουμε στην υγεία μέσω
των αντανακλαστικών φαίνεται ότι επιβιώνει σε ορισμέ-
νες ιατρικές πρακτικές μέχρι σήμερα.
ΖΩΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΚΑΙ ΑΛΛΑ
Παρόμοιες αντιλήψεις υιοθέτησε στις ΗΠΑ και ο Αμερι-
κανός γιατρός Γουίλιαμ Φιτζέραλντ (William
Fitzgerald, 1872-1942). Έχοντας επηρεαστεί από την
επίσκεψή του στην Αγγλία στις αρχές του 20ου αιώνα,
παρατήρησε ότι η άσκηση άμεσης πίεσης σε δεδομένο
σημείο του σώματος μπορούσε να έχει αναλγητική
δράση και εξηγούσε ότι η εφαρμογή πίεσης σε ένα
δάχτυλο του χεριού ή του ποδιού που αντιπροσωπεύει
μία από τις δέκα ζώνες του σώματος μπορεί να αμβλύ-
νει τον πόνο στην αντίστοιχη περιοχή. Ο δρ. Φιτζέραλντ
αποκάλεσε αυτή την πρακτική ζωνοθεραπεία (βλέπε
πλαίσιο), και ορισμένοι σύγχρονοι συνάδελφοί του
αποδέχθηκαν τη θεωρία του και τη χρησιμοποίησαν ως
Σε αρκετούς πολιτισμούς, το πέλμα θεω-
ρείται αγωγός πνευματικότητας και γενι-
κότερης ευημερίας.
ΙΣτΟρΙΑ τηΣ ρΕφλΕξΟλΟγΙΑΣ 13
τΙ ΕΙΝΑΙ η ΖΩΝΟΘΕρΑΠΕΙΑ;
Η θεωρία περί ζωνοθεραπείας του δρα Φιτζέραλντ
χωρίζει το σώμα σε δέκα επιμήκεις ζώνες που εκτείνο-
νται από την κορυφή της κεφαλής μέχρι τα πέλματα.
Υπάρχουν πέντε ζώνες σε κάθε πλευρά του σώματος,
καθεμιά από τις οποίες διακλαδίζεται προς τα κάτω, κατά
μήκος του σύστοιχου βραχίονα, και καταλήγει σε ένα
δάχτυλο του χεριού, ενώ συγχρόνως συνεχίζει ευθεία
προς τα κάτω, κατά μήκος του κορμού και του σύστοι-
χου ποδιού, για να καταλήξει να ευθυγραμμιστεί με ένα
από τα δάχτυλα του αντίστοιχου άκρου ποδιού.
θεραπευτική μέθοδο αλλά και ως μέσο αναισθησίας σε
ελάσσονες χειρουργικές επεμβάσεις. Στους κόλπους της
ιατρικής κοινότητας εκδηλώθηκαν ποικίλες αντιδρά-
σεις και –παρά την πρόσκαιρη άνθιση που γνώρισε– με
τη σταδιακή επικράτηση των σύγχρονων φαρμάκων και
χειρουργικών τεχνικών η ζωνοθεραπεία τελικά εγκατα-
λείφθηκε.
Η ενασχόληση με τις θεωρίες του δρα Φιτζέραλντ
συνεχίστηκε τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα από
τον δρα Τζόζεφ Ράιλι (Joseph Riley), τη βοηθό του, φυ-
σικοθεραπεύτρια Γιούνις Ίνγκαμ (Eunice Ingham,
1879-1974) και άλλους, οι οποίοι έκαναν τις δικές τους
προσθήκες στην απλή ιδέα των δέκα ζωνών. Εφαρμόζο-
ντας τις βασικές αρχές της ζωνοθεραπείας στα πόδια,
πρόσθεσαν τρεις πλάγιες γραμμές και κάποιες ακόμα
λεπτομέρειες, και δημιούργησαν έναν χάρτη παλαμών
και πελμάτων ο οποίος δείχνει ποια σημεία πίεσης
αντιστοιχούν στα διάφορα μέρη του σώματος.
Το 1938, η Γιούνις Ίνγκαμ έγραψε το καινοτόμο
βιβλίο της Stories the Feet Can Tell (Ιστορίες που
μπορούν να αφηγηθούν τα πόδια), όπου εξέταζε την
αντανακλαστική απάντηση του οργανισμού στη συστη-
ματική άσκηση πίεσης επί των πελμάτων. Στην ίδια
αποδίδεται η ανάπτυξη και διατήρηση ζωντανής της
θεωρίας της ζωνοθεραπείας και ρεφλεξολογίας. Κατά τη
διάρκεια των ταξιδιών της σε ΗΠΑ, Καναδά και
Ευρώπη, μύησε χιλιάδες ανθρώπους στην πρακτική της
ρεφλεξολογίας, ενώ συνεχιστής της εργασίας της είναι
σήμερα ο ανιψιός της, Ντουάιτ Μπάιερς (Dwight Byers)
με τη «Ρεφλεξολογία της Ίνγκαμ».
Σήμερα, η σύγχρονη ρεφλεξολογία εφαρμόζεται σε
πολλές περιοχές του κόσμου. Στη Μεγάλη Βρετανία, η
Ντορίν Μπέιλι (Doreen Bayley) ακολούθησε τις μεθό-
δους της Ίνγκαμ, ενώ η Χάνα Μαρκαρέ (Hanne
Marquarett) συνεχίζει να την εφαρμόζει στη Γερμανία.
Κατά τη δεκαετία του 1980, ο πατέρας Γιόζεφ Ούγκστερ
(Josef Eugster), Ιησουίτης ιερέας στην Ταϊβάν, ξεκίνησε
στην Ασία την αναβίωση των αρχαίων κινεζικών παρα-
δόσεων της θεραπείας στα πόδια.
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 14

14 ΑρΧΕΣ ρΕφλΕξΟλΟγΙΑΣ

ΠΩσ λεΙτουρΓεΙ Η ρεφλεξολοΓΙα

οι ρεφλεξολόγοι χρησιμοποιούν μια σειρά τεχνικών άσκησης πίεσης προκειμένου να διεγείρουν συ-
γκεκριμένα αντανακλαστικά σημεία στα πόδια και τα χέρια, με στόχο να προκαλέσουν ευεργετική αντί-
δραση σε άλλα μέρη του σώματος. οι ρεφλεξολογικοί χάρτες (βλέπε σελίδες 16-23) δείχνουν τα
διάφορα αντανακλαστικά σημεία, καθώς και τα μέρη του σώματος που αντιστοιχούν σε αυτά. αυτός ο
αντικατοπτρισμός ολόκληρου του οργανισμού στα πέλματα και τις παλάμες βοηθά τους ρεφλεξολόγους,
αλλά και όσους εφαρμόζουν μόνοι τους την πρακτική αυτή, να εντοπίσουν εύκολα το κατάλληλο
σημείο στο χέρι ή στο πόδι όπου θα εφαρμόσουν την πίεση.
Η άμεση επικοινωνία που εμφανίζουν οι αισθητήρες το σημείο του εγκεφάλου που ελέγχει την κίνηση, την
πίεσης των ποδιών με τον εγκέφαλο, τα εσωτερικά αναπνοή και την επιτάχυνση του καρδιακού ρυθμού.
όργανα και άλλα μέρη του σώματος προέρχεται από την Συνεπώς, η πίεση που ασκείται στο κέντρο του μεγάλου
αρχέγονη ανάγκη επιβίωσης: σε έσχατο κίνδυνο, όταν δαχτύλου του ποδιού, στην αντανακλαστική περιοχή
προκύπτει η ανάγκη αντίδρασης του ατόμου για μάχη ή της υπόφυσης, πυροδοτεί αντίδραση αναζωογόνησης.
φυγή, τα πόδια θα πρέπει να είναι έτοιμα να ανταποκρι-
θούν στις απαιτήσεις της άμυνας ή της ταχείας απομά- ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΖΩΝΕΣ
κρυνσης. Αυτή η ετοιμότητα επιτυγχάνεται με Με τη θεωρία των ζωνών (βλέπε σελίδες 12-13) θεμε-
επεξεργασία των περιβαλλοντικών πληροφοριών που λιώθηκε η δυνατότητα να διαιρέσουμε το σώμα σε δέκα
συγκεντρώνουν οι αισθητήρες πίεσης των πελμάτων, επιμήκεις ζώνες, που εκτείνονται από την κορυφή του
και οι οποίες βοηθούν το σώμα να καθορίσει τα ιδανικά κεφαλιού μέχρι τα δάχτυλα των ποδιών, καθώς και η
επίπεδα καυσίμων και οξυγόνου του οργανισμού. Για θεώρηση ότι όλα τα στοιχεία της ίδιας ζώνης συνδέο-
νται μεταξύ τους. Όταν υπάρχει ένταση σε ένα σημείο
Τα πόδια λειτουργούν ως αυτόνομοι της ζώνης, επηρεάζεται κάθε άλλο σημείο αυτής. Αν
επέμβουμε σε οποιοδήποτε σημείο μιας ζώνης, οι
ρυθμιστές του υπόλοιπου σώματος: οι κι- παλάμες και τα πέλματα επιτρέπουν την απελευθέρωση
νήσεις των ποδιών διεγείρουν ολόκληρο της έντασης, αποκαθιστώντας την ισορροπία σε ολόκλη-
ρη τη ζώνη και, κατ’ επέκταση, στον οργανισμό. Επίσης,
τον οργανισμό. οι ρεφλεξολόγοι χρησιμοποιούν τρεις εγκάρσιες
γραμμές, οι οποίες τέμνουν το σώμα στο ύψος των
παράδειγμα, η ανάγκη να τρέξει κανείς απαιτεί περισσό- ώμων, του διαφράγματος και της μέσης, και διαιρούν
τερο οξυγόνο από το βάδισμα· όταν τα πόδια είναι στις ίδιες αναλογίες τα άκρα χέρια και πόδια. Αυτές οι
έτοιμα να τρέξουν χρειάζονται διαφορετικά επίπεδα γραμμές επιτρέπουν στους ρεφλεξολόγους να προσδιο-
καυσίμων και οξυγόνου από εκείνα που απαιτούνται ρίσουν με μεγαλύτερη ακρίβεια το τμήμα του ποδιού ή
όταν ετοιμάζονται για μάχη. Έτσι, σήματα πίεσης από τα του χεριού στο οποίο θα στοχεύσουν: το μεγάλο δάχτυλο
πέλματα πληροφορούν τον εγκέφαλο για την κατάσταση του ποδιού ή ο αντίχειρας αντιστοιχεί στο κεφάλι, η
του σώματος –που μπορεί να στέκεται, να κάθεται ή να περιοχή της φτέρνας, στη λεκάνη κ.ο.κ. Με αυτόν τον
είναι ξαπλωμένο – και του επιτρέπουν να εκτιμήσει εάν τρόπο, το άκρο πόδι ή χέρι μετατρέπεται σε έναν τρισ-
στην προκειμένη περίπτωση ικανοποιούνται οι διάστατο χάρτη του σώματος.
ανάγκες του οργανισμού σε γλυκόζη αίματος, οξυγόνο,
μυϊκή σύσπαση και χαλάρωση. Σκεφτείτε τι γίνεται στο ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΤΑ ΑΝΤΑΝΑΚΛΑΣΤΙΚΑ
τζόκινγκ. Η πίεση στα πέλματα λέει στον εγκέφαλο ότι Φανταστείτε ότι πατάτε ένα καρφί. Ως αντίδραση στην
το άτομο τρέχει. Το σώμα ρυθμίζει τα όργανά του έτσι πρόκληση που αντιμετωπίζει το πέλμα σας, σε ολόκλη-
ώστε να προσφέρει την επιπλέον απαιτούμενη ενέρ- ρο το σώμα ενεργοποιείται ένα αντανακλαστικό – η
γεια. Με τον καιρό, ο οργανισμός του δρομέα μαθαίνει μυϊκή δράση αποσύρει το πόδι από το καρφί, ενώ ο ορ-
να λειτουργεί πιο αποτελεσματικά. Σκεφτείτε λοιπόν τη γανισμός βιώνει μια έκρηξη αδρεναλίνης και συγχρό-
ρεφλεξολογία σαν τζόκινγκ χωρίς βαρύτητα, το οποίο νως μεταβολές στην ισορροπία και τη λειτουργία των
εξασκεί τους ίδιους υποδοχείς πίεσης χωρίς τις απαιτή- εσωτερικών οργάνων του. Σε παρόμοια αρχή βασίζεται
σεις της όρθιας στάσης και της άρσης βάρους. Παραδείγ- και η ρεφλεξολογία – όλα συμβαίνουν αντανακλαστικά,
ματος χάριν, ένα και μοναδικό νεύρο διατρέχει το σώμα στα πλαίσια του αυτόνομου νευρικού συστήματος.
από το κέντρο του μεγάλου δαχτύλου του ποδιού μέχρι
010-015 Principles-GR_010-015 Principles.qxd 28/06/2012 4:36 ΜΜ Page 15

Οι ρεφλεξολόγοι θεωρούν ότι η εφαρμο-

γή πίεσης σε συγκεκριμένες ζώνες αντα-
νακλαστικών στην επιφάνεια του
πέλματος «μεταδίδεται» σε αντίστοιχα
τμήματα του σώματος μέσω του νευρι-
κού συστήματος, συμβάλλοντας έτσι
στην ομαλή λειτουργία τους.
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 16

16 ΑρχΕΣ ρΕφλΕξολογΙΑΣ

Ρεφλεξολογικοι χΑΡτεΣ
ΑκΡου Ποδιου Κεφαλή/Εγκέφαλος
τα αντανακλαστικά σημεία στο άκρο πόδι Υπόφυση
σχηματίζουν συνολικά την εικόνα ενός Αυχένας/Στέλεχος
«χάρτη», ο οποίος αντιστοιχεί κατά προ- εγκεφάλου
σέγγιση στην ανατομία του σώματος – Θυρεοειδής/
για παράδειγμα, οι περιοχές της Παραθυρεοειδείς
φτέρνας και των δαχτύλων του Οφθαλμός
Θύμος
ποδιού αντικατοπτρίζουν Παραρρί-
Έσω ους
την οσφυϊκή χώρα και το νιοι κόλποι
κεφάλι, αντίστοιχα. Αυχένας
ορισμένα αντανα- Αυτί
κλαστικά σημεία αλ- Καρδιά/Θώρακας
ληλεπικαλύπτονται, Πνεύμονας/
Θώρακας/Πλάτη
γεγονός που υπο- Ηλιακό (κοιλιακό)
δεικνύεται από τις Ώμος πλέγμα
διακεκομμένες Βραχίονας Διάφραγμα
γραμμές.
Ήπαρ

Στομάχι

Επινεφρίδια
Χοληδόχος
κύστη
Πάγκρεας

Νεφρός

Εγκάρσιο κόλον
Ανιόν
κόλον Σπονδυλική στήλη

Λεπτό έντερο

Ειλεοτυφλική
βαλβίδα
δεξί πέλμα Ουροδόχος κύστη

Αυτός ο χάρτης παρουσιάζει αντανακλαστικά

σημεία που σχετίζονται με τη δεξιά πλευρά του
σώματος. Παραδείγματος χάριν, το αντανακλα-
στικό σημείο του βραχίονα συνδέεται με τον Ισχιακό νεύρο
δεξιό βραχίονα. Εδώ, η αντανακλαστική Κόκκυγας
περιοχή του ήπατος είναι πολύ μεγαλύτερη Οσφύς (Μέση)
απ’ ό,τι η αντίστοιχη περιοχή στο αριστερό
πέλμα, δεδομένου ότι το ήπαρ βρίσκεται ου-
σιαστικά στη δεξιά πλευρά του σώματος.
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 17

ρΕφλΕξολογΙκοΙ χΑρτΕΣ Ακρου ΠοδΙου 17

Αριστερό πέλμα
Τα αντανακλαστικά σημεία στο αρι-
στερό πέλμα συσχετίζονται με την
αριστερή πλευρά του σώματος. Οι
Κεφαλή/Εγκέφαλος αντανακλαστικές περιοχές της
καρδιάς, του στομάχου και του πα-
Υπόφυση γκρέατος είναι πολύ μεγαλύτερες
Αυχένας/Στέλεχος εγκεφάλου από τις αντίστοιχες περιοχές στον
χάρτη του δεξιού πέλματος, αντικα-
Θυρεοειδής/ τοπτρίζοντας το γεγονός ότι τα συ-
Παραθυρεοειδείς γκεκριμένα όργανα εντοπίζονται
Οφθαλμός
στην αριστερή πλευρά του σώματος.
Θύμος
Έσω ους Παραρρίνιοι κόλποι
Αυχένας
Αυτί
Πνεύμονας/Θώρακας/
Καρδιά/Θώρακας Πλάτη

Ώμος
Ηλιακό (κοιλιακό) πλέγμα
Βραχίονας
Διάφραγμα

Ήπαρ
Σπλήνας
Στομάχι

Επινεφρίδια

Πάγκρεας Εγκάρσιο
κόλον
Νεφρός

Σπονδυλική στήλη
Κατιόν κόλον
Λεπτό έντερο

Ουροδόχος κύστη
Σιγμοειδές κόλον

Ισχιακό νεύρο
Κόκκυγας
Οσφύς (Μέση)
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 18

18 ΑρχΕΣ ρΕφλΕξολογΙΑΣ

Ραχιαία επιφάνεια αριστερού άκρου ποδιού

Τα αντανακλαστικά σημεία που παρουσιάζονται εδώ
συσχετίζονται με την αριστερή πλευρά του σώματος. Για
να προσανατολιστείτε, το αντανακλαστικό σημείο της
Κεφαλή/
σπονδυλικής στήλης βρίσκεται στην εσωτερική πλευρά Εγκέφαλος
του άκρου ποδιού ενώ το αντανακλαστικό σημείο του
αγκώνα, στην εξωτερική. Οι αντανακλαστικές θέσεις
του πνεύμονα, του θώρακα, του μαστού και της πλάτης
εντοπίζονται σε μία και μόνο αντανακλαστική περιοχή.
Παρ’ όλα αυτά, όπως ακριβώς στο σώμα ο θώρακας και
οι πνεύμονες βρίσκονται «πίσω» από την πλάτη (στο Αυχένας
εσωτερικό του θωρακικού Αυχένας/
κλωβού), έτσι και οι αντίστοιχες Πρόσωπο/ Στέλεχος
αντανακλαστικές θέσεις τοποθε- Παραρρίνιοι εγκεφάλου
τούνται πίσω από το αντανακλα- κόλποι Κορυφή
των ώμων
στικό σημείο της πλάτης. Δόντια/Ούλα/
Κάτω σιαγόνα
Θύμος

εσωτερική πλευρά Βραχίονας

Σπονδυλική
άκρου ποδιού Πνεύμονας/
Θώρακας/
στήλη
Αυτή η οπτική δείχνει πώς η αντανα- Μαστός/Πλάτη
κλαστική περιοχή της σπονδυλικής
στήλης διατρέχει την εσωτερική
πλευρά του πέλματος. Ο αυχένας εκ- Πλάτη
προσωπείται στη θέση του μεγάλου Αγκώνας
δαχτύλου του ποδιού, η περιοχή
ανάμεσα στις δύο ωμοπλάτες αντικα- Μέση γραμμή
τοπτρίζεται στο πρόσθιο τμήμα του
πέλματος, η μέση (οσφύς), στη θέση
της ποδικής καμάρας, και η περιοχή
του κόκκυγα, στη βάση της φτέρνας. Ουροδόχος
Γόνατο/Μηρός κύστη
Λεμφαδένες/
Βουβωνική Πνεύμονας/
χώρα/Σάλπιγγες Θώρακας/ Οσφύς
Μήτρα/ Πλάτη (Μέση) Λεμφαδένες/
Προστά- Οσφύς Σάλπιγγες
της (Μέση) Κορυφή (ωαγωγοί)/
των ώμων Βουβωνική
χώρα
Πλάτη Δόντια/Ούλα/
Κάτω σιαγόνα

Αυχένας
Πρόσωπο/ Πα-
ραρρίνιοι κόλποι
Κεφαλή/Εγκέφαλος
Αυχένας/
Στέλεχος
Ουροδό- Σπονδυλι- Θύμος εγκεφάλου
χος κύστη κή στήλη

Κόκκυγας Οσφυϊκή Κατώτερη Ανώτερη θω- Αυχενική

μοίρα θωρακική ρακική μοίρα μοίρα
(μέση) μοίρα (μέση) πλάτη)
ΠΕΡΙΟΧΗ ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ ΣΤΗΛΗΣ
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 19

ρΕφλΕξολογΙκοΙ χΑρτΕΣ Ακρου ΠοδΙου 19

Ραχιαία επιφάνεια δεξιού

άκρου ποδιού
Τα αντανακλαστικά σημεία στη ραχιαία επιφάνεια του
δεξιού άκρου ποδιού συσχετίζονται με τη δεξιά πλευρά του
σώματος, όπως ο δεξιός βραχίονας και ο δεξιός μηρός.
Κεφαλή/ Υπάρχει μια συγκεκριμένη θέση στο μέσον περίπου της
Εγκέφαλος
άνω επιφάνειας κάθε άκρου ποδιού η οποία είναι γνωστή
ως «μέση γραμμή». Η πλάτη και τα εσωτερικά όργανα που
εντοπίζονται σε αυτό το ύψος έχουν χαρτογραφηθεί πάνω
Αυχένας από το δεδομένο οδηγό σημείο, ενώ η μέση (οσφύς) και τα
Αυχένας/ εσωτερικά όργανα που περικλείονται σε αυτή τη θέση βρί-
Στέλεχος σκονται κάτω από αυτό το σημείο. Οι αντανακλαστικές πε-
εγκεφάλου ριοχές των λεμφαδένων και της
Πρόσωπο/Πα-
ραρρίνιοι κόλποι βουβωνικής χώρας εκτείνονται
Κορυφή
των ώμων γύρω από τον αστράγαλο.
Δόντια/Ούλα/
Θύμος Κάτω σιαγόνα
Πνεύμονας/ εξωτερική πλευρά
Σπονδυλι-
Θώρακας/
Μαστός/Πλάτη
άκρου ποδιού
κή στήλη Η αντανακλαστική περιοχή της
Βραχίονας
κορυφής των ώμων διατρέχει τα
δάχτυλα του ποδιού, με τα σημεία
που αντιστοιχούν στον βραχίονα
Πλάτη και τον αγκώνα να εστιάζονται στην
πλάγια επιφάνεια του άκρου
Αγκώνας
Μέση ποδιού. Από αυτή την οπτική φαί-
γραμμή νονται ξεκάθαρα τα αντανακλαστικά
σημεία των αναπαραγωγικών
οργάνων, του ισχιακού νεύρου και
Ουροδόχος
του ισχίου, τα οποία σχηματίζουν
Γόνατο/Μηρός καμπύλη γύρω από τον αστράγαλο.
κύστη
Λεμφαδένες/
Βουβωνική Ισχίο/Ισχιακό
Οσφύς
(μέση) χώρα/Σάλπιγγες νεύρο
Λεμφαδένες/
Σάλπιγγες/
Βουβωνική Πλάτη
χώρα Πνεύμονας/Θώρακας/
Μαστός/Πλάτη
Δόντια/Ούλα/
Κάτω σιαγόνα
Κορυφή Οσφύς
των ώμων (Μέση)
Αυχένας

Ωοθήκη/
Κεφαλή/Εγκέφαλος Όρχις
Βραχίονας
Γόνατο/Μηρός
Πρόσωπο/
Παραρρίνιοι Αγκώνας
κόλποι
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 20

20 ΑρχΕΣ ρΕφλΕξολογΙΑΣ

Ρεφλεξολογικοι χΑΡτεΣ
ΑκΡου χεΡιου
Όπως τα χέρια και τα πόδια έχουν διαφορετικό σχήμα, έτσι
διαφέρουν και οι αντίστοιχοι ρεφλεξολογικοί
χάρτες. για παράδειγμα, μια θεμελιώδης
διαφορά αφορά το μέγεθος των αντανακλα-
στικών περιοχών της κεφαλής και του
αυχένα – είναι πολύ μεγαλύτερο στα
δάχτυλα των χεριών απ’ ό,τι των ποδιών.
Αριστερή παλάμη
Τα αντανακλαστικά σημεία στην αριστερή Κεφαλή/
παλάμη συσχετίζονται με την αριστερή Εγκέφα-
λος/
πλευρά του σώματος. Η αντανακλαστική Παραρ-
περιοχή της σπονδυλικής στήλης εντοπίζε- ρίνιοι
ται στην εξωτερική πλευρά της, ενώ του κόλποι
ώμου, στην εσωτερική πλευρά. Τα αντανα- Αυχένας
κλαστικά σημεία της κεφαλής και του
αυχένα βρίσκονται στα δάχτυλα, και του Οφθαλμός Έσω
κόκκυγα, κοντά στον καρπό. ους
Κορυφή
των ώμων
Υπόφυση Πνεύμονας/ Αυτί
Κεφαλή/Εγκέφαλος/ Θώρακας/Πλάτη
Κορυφή
Παραρρίνιοι κόλποι Θυρεοειδής/ των ώμων
Παραθυρεο-
ειδείς Ηλιακό
(κοιλιακό)
Σπονδυλική Καρδιά
πλέγμα
στήλη Ώμος
Αυχένας Βραχίονας
Αυχενική
μοίρα Διάφραγμα

Σπλήνας

Στομάχι
Θωρακική Νεφρός
μοίρα Παχύ έντερο
Επινε-
φρίδια
Λεπτό έντερο

Κατιόν
ΠΕΡΙΟΧΗ Πάγκρεας κόλον
ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ
ΣΤΗΛΗΣ
Ουροδό- Σιγμοειδές
χος κύστη κόλον
Οσφυϊκή
μοίρα

Κόκκυγας
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 21

ρΕφλΕξολογΙκοI χAρτΕΣ Ακρου χΕρΙου 21

δεξιά παλάμη
Τα αντανακλαστικά σημεία στη δεξιά παλάμη
συνδέονται με τη δεξιά πλευρά του σώματος.
Το γεγονός ότι οι δύο πλευρές του σώματος
διαφέρουν ως προς τα εσωτερικά όργανα που
περικλείουν αντικατοπτρίζεται στις θεμελιώ-
δεις διαφορές που εμφανίζουν οι ρεφλεξολογι-
κοί χάρτες δεξιάς και αριστερής παλάμης. Για
παράδειγμα, το ήπαρ διαθέτει αντανακλαστική
εκπροσώπηση μόνο στο δεξιό άκρο χέρι.
Κεφαλή/Εγκέφαλος/
Παραρρίνιοι κόλποι

Αυχένας

Έσω Κορυφή των ώμων

ους Οφθαλμός
Υπόφυση
Αυτί
Πλάτη/Πνεύμο- Κεφαλή/Εγκέφαλος/
Κορυφή νας/Θώρακας Παραρρίνιοι κόλποι
των ώμων
Θυρεοειδής/
Ηλιακό Παραθυρεο-
(κοιλιακό) ειδείς
πλέγμα Αυχένας
Ώμος Καρδιά Σπονδυλική
στήλη
Βραχίονας
Αυχενική
Διάφραγμα μοίρα
Χοληδόχος κύστη
Ήπαρ Επινεφρί-
Εγκάρσιο δια
κόλον Νεφρός Θωρακική
μοίρα
Ανιόν κόλον
Ειλεοτυφλική Στομάχι
βαλβίδα ΠΕΡΙΟΧΗ
Πάγκρεας ΣΠΟΝΔΥΛΙΚΗΣ
Λεπτό ΣΤΗΛΗΣ
έντερο

Ουροδό- Οσφυϊκή
χος κύστη μοίρα

Κόκκυγας
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 22

22 ΑρχΕΣ ρΕφλΕξολογΙΑΣ

Ραχιαία επιφάνεια αριστερού άκρου χεριού

Η οπίσθια επιφάνεια του αριστερού άκρου χεριού
περιέχει μια σειρά ταινιοειδών αντανακλαστικών
περιοχών που αντιπροσωπεύουν την αριστερή
πλευρά του σώματος, από το αριστερό τμήμα
της κεφαλής μέχρι το αριστερό γόνατο. Οι
αντανακλαστικές περιοχές των λεμφαδένων,
της βουβωνικής χώρας και
των ωαγωγών (σαλ-
πίγγων) περιβάλλουν Κεφαλή/
τον καρπό. Παραρρίνιοι κόλποι

Αυχένας

Κεφαλή/
Δόντια/Ούλα/ Παραρρίνιοι
Κάτω σιαγόνα κόλποι

Αυχένας

Θυρεοειδής/
Παραθυρεο-
ειδείς
Κορυφή
των ώμων

Πνεύμονας/
Θώρακας/ Σπονδυλική
Μαστός/Πλάτη στήλη

Διάφραγμα/Ηλιακό
(κοιλιακό) πλέγμα

Πλάτη

Μέση γραμμή

Γόνατο/Μηρός/Ισχίο Οσφύς (Μέση)

Λεμφαδένες/
Σάλπιγγες/Βουβωνική χώρα Μήτρα/Προστάτης
Ωοθήκη/Όρχις
016-023 ReflexMaps-GR 29/06/2012 7:30 ΜΜ Page 23

ρΕφλΕξολογΙκοI χAρτΕΣ Ακρου χΕρΙου 23

Ραχιαία επιφάνεια δεξιού άκρου χεριού

Για να προσανατολιστείτε, τα αντανακλαστικά σημεία του δεξιού χεριού αντι-
στοιχούν στη δεξιά πλευρά του σώματος. Στη βάση των μακρών οστών (στις
κεφαλές των μετακάρπιων οστών) του άκρου χεριού βρίσκεται αυτή η
αόρατη περιοχή που αποκαλείται «μέση
γραμμή». Πάνω από τη συγκεκριμένη
γραμμή εντοπίζεται το αντανακλαστι-
κό σημείο της πλάτης, ενώ κάτω από
αυτή εστιάζονται τα αντανακλαστικά
σημεία της μέσης (οσφύος),
των ισχίων, καθώς και των Κεφαλή/
εσωτερικών οργάνων που Παραρρίνι-
περικλείονται σε αυτό το οι κόλποι
ύψος του κορμού.

Αυχένας

Κεφαλή/
Παραρρίνιοι Δόντια/Ούλα/
κόλποι Κάτω σιαγόνα

Αυχένας

Θυρεοειδής/
Παραθυρεο-
ειδείς
Κορυφή
των ώμων

Πνεύμονας/
Θώρακας/
Μαστός/Πλάτη
Σπονδυλική
στήλη Διάφραγμα/
Ηλιακό (κοιλιακό)
πλέγμα

Πλάτη
Πλάτη
Μέση γραμμή

Γόνατο/Μηρός/Ισχίο

Οσφύς (Μέση) Λεμφαδένες/Σάλπιγγες/

Βουβωνική χώρα
Ωοθήκη/Όρχις
Μήτρα/Προστάτης