= ae ‘kanuna umumiyi bir esas olarak kabul etmek icab ederse, yukarrya dogru olan tekamiil gibi asagrya dogra olan inbitat ta, bir tekimiildiir. Nitekim Osmanlx imperatorlugu inhitat teka- mili neticesi olarak inkiraz buldu. Bu kanun bisim suurumuzda yerlesmiz olsayds, memle- kette bir colt adamlar, artik bu Devlet mahvol- mugtur, Kurtulmasma imkin yohur, tabiat Kkanunu bunu icabettirmistir. demezler ve man- a altmda yasamagr ve gunn bunu istemezlerdi. ‘Miitefekkir insan telsimiil kanununa tabi degil- dir, Fevkalide samanlarda fevkalide geyler jésteren bu insan uzviyeti bu esast kabul etti. Eger bu esast kabul etmezsek, biiyiik inkilablar, biiyik harikalar yaratan dehalart inkar ederiz, bizim fikrimiz bu esas ‘izerinde kurulmug ve bu esas iizerinde gidecoktir. Ve miistakbel nesli de bu kafa ile yetistireceyiz. Herhangi bir teh- like zamanmda durmayacak ve kendi kendine hareket edecek yaratret bir kudretle biitiin miig- Ikilleri yenecek ve memleketi kurtaracaktr. (Allaglar) « REFIK SEVKET INCE (Manisa) — Efen- dim, eger arkadasmmzm noktai nazarma tev- fikan hareket etmek veyabud ayagmmm uydur- mak lMzmgeliyorsa, ben buradaki tekimilli, tabiatm tekamiiliine benzetmis ve miitalealarm- da bir camianm inkilab halskm: inkér etmig gibi oluyorum. Evvela séyleyeyim ki béyle bir iddisam herhalde koili, sabibi olmak bana diis- mez. Yine séyliyeyim ki, insanlarm biinyesinde, tabiatta miitemadi inkrlab varsa, insanlarm camiast olan milletlerin ruhu miisterekinde da- hi miitemadi inlalab vardr. Eger bu inkilab miitekimil bir gekilde yiiriimez de makts gekilde yiiriirse, bu malkis yiiriimenin aksiilimeli olur. Esasen iktlabm manast da budur. fnkslablar ne valsit olur? Milletin itimadmr sarsacak dere- cede idareler bozuldugu zaman. Onun icindir iki Semseddin arkadagmmuzm tarifi benim mit- taleama nymaz, Yalniz Receb Pekerin layikile toallais eden fikra ile inkalabertrga taallale eden fikra arasmdaki miinasebete dair verdik- eri bu izahat, bana ve benim gibi fli frkra ara- smdaki shengi anlamryanlara giizel bir tefsit oldu, Benim endigem su noktada idi: Tedbir bulmak hususunda tekimiilii ve tedriei prensibe tabi olmaz, rnbunda inkrlab yagayan, ana hatlarmr tavsif eden bir m*----se, Bir Parti, Kendi rohuna tevafuk etmis olan her icabr | yapmak igin beklemezsek, neyi bekliyecogiz; hangi zarureti, hangi gin ve ne zaman bekledik, derhal yaptik. Receb Pekerin dedigi gibi, derhal diisiindiik. Karar verdigimiz anda, hatta miizakere usullerini brrakttk, kanun fcr: -lite- lerini atladri, derhal sona vardsdik, Benim maksadmm ikisi arasmdaki fltibasm refi idi. Receb Pekerin sézleri beni tatmin etti. Semseddin arkadasmmm sézleri ile, inka- labr anlamak noktasmdan ne benimle kendisi arasmda, ne de hepimizle her birimiz arasmda her hangi bir fark, asla yoktu: BASKAN — Fikirler séylendi, Bay | Peker ve Enciimen bagkant cevab verdi. Maddeyi reye koyorum. Kabul edenler.. Kabul edilmis- dir, UgUNCt KISmE Tictusad Ziraat ve sanayi, madenler ve ormanlar, ticaret, nafta isleri 6 — Ibtwadda hareketli sermaye miibimdir. Nomal sermayenin yegine membat milli siy ve tasarruftur, Bunun igin galigmay: artturmal, ferd ve aile hayatmda ve umumiyetle devlet idaresinde mahalli ve milli idarelerde tasar- raf filkrini kékdlestirmek Partimizin bazlica pren sibidir. BASKAN — Maddeyi kabui edenler... Kabul 7 — Kredi meselelerile ihtiyaem taleb etti- Hi ehemmiyette igtigal olunacalstr. Krediler- de faiz, iskonto nourlugu ve kolaylik temini baglica emelimiadir. A) Parti, yurdda kredi emniyetine biiyiik ehemmiyet verir. Bunun, bore veren milesse- selerde dogru ve saglam teminats birinel dere- code géz dniinde tutulmakla yerine getirilece- {ine ve ancak bu yoldan kredi ile ig gérmek hevesinin hakiki ig adamlarma inhiser etmesi miimkiin olacagma kenidir. B) Kiictik cifteilerin mevsimlik kredisini tirast Kredi kooperatiflerile temin etmek, gift- lik sahiblerinin yulik Kredi ibtiyaclarmr ipotelr kargiirg yerine getirmek dogrudar. ©) Mahsnl, nayvan ve cift alat ve makine- lerile kargilig1 kredi temini usullostirilecektir. G) Yultk ¢iftel kredilerinde Sdeme giinii-eS niin ele gegecek mahsuliiniin alter tazyila ol- maksmm satiimast miimkiin olacak samandan sonraya brrakilmast temin edilecektir. D) Madenciler, sanayi, kiigitk sanatlar er- babr, esnaf, ki cilerin kredi ihtiyaclarr temin edilecektir. E) Sanayiciler ve deniz mahsulleri icin ma- kine ve alet kargtlijx kredi temini usullestirile- eektir. F) Yurddaslar ev sahibi yapmayr mihim prensib sayan Partimis, esast dar olan emlak kre- disi sermayesini artrmaya ehemmiyet vermek- le beraber simdilik Emlak bankast sermayesin- den yeni yapilara verilen lasmm yalnm mesken ingasma hasrm: ilticam eder. Bu meskenler- den bagka emlik ve akar gibi yeni yapilar gin kredi acmaz, Eski yaprlmuy gayrimenkul- ler iizerine yeni emlik, akar yapmaya tahsis edilmemek sartile kredi agi. Bu suretle mev- cud sermayenin maksada bizmeti simullenmis olur. Ote taraftan daha uous ve uzun vadeli bir kredi fonisye tipinin Kurulub yasatiima- smt miimkiin oldugu kadar gabuk tahaldcuk ettirilmesi lizmgelen bir ig sayarm, BATERIYOLUG REFIK GUREN (Bursa) — Bu madde (C) frkrast (Q) olacaktm. BASKAN — Maddeyi kabul edenler ... Et- meyenler ... Kabul edilmistir. 8 — Tefecilikle miicadele Partimizin pren- siblerindendir. BASKAN — Madde hakimmda séz isteyen var mi? Maddeyi kabul edenler. . . Kabul edil- mistir. 9 — Sigorta igi ile ehemmiyeti derecesinde ‘mesgul olacagrz. BASKAN — Maddeyi kabul edenler.. Kabul edilmistir. 10 — Partimiz kooperatifciligi ana prensip- Jerden sayar, Kredi kooperatiflerile toprak mah- sullerinin hakikt dezerinden miistabsilleri fayda- Jandiracak satis Kooperatiflerini kurmay: ve ar- turmayt mithim gériiriiz, Tiirkiye Ziraat bankaer zira? Kooperatiflerin ana bankasidm, BASKAN — Maddeyi kabul edenler. . . Ka- bul edilmistir. 11 — Ziraat bankasm: daha gok giftgi ve kéy- Wi Skonomisine yararkt bir halde gerirmek ve ka- nun yolandan murakabesini temin edici ge- kilde sahiblendirmek gayemizdir, BASKAN — Maddeyi kabul .denler.., Ka- bul edilmistir, 12 — Tediye muvazenemizi tanzim etmek ve bu yénden dig alts verisimizi denkli halde tut- mak gerekli isimizdir, ‘Dig alg verig ve ticaret uzlagnalarmmda prensitimiz ‘iriiniimiisi alanm iiriiniini almak- tr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler... Ka- iptidat mad- de miistabsillerinin menfaatlerine daha uygun himayeye nail olacaklardsr. BASKAN — Madde hakkmda siz isteyen. var mi? Kabul edenler. . Kabul edi’mistir. 14 — Por iltusadi teyebbiis umumi menfaate olduju kadar milli ve biitiin ealymanm ahen- gine de uygun olacaktrr. 15 veren ile igginin ga- lugma birliginde de bu ahenk ssastr, Ig kanunu ile iggilerin ve ig verenlerin karg- 17x miinasebetleri tansim olusacaktr. Ig ihti- laflarr uzlagma yolu ile ve bu miimiiin olmazsa devietin Kuracagr telif vasrtalarmm hakemligi ile hallolunur. Grev ve lukavt yasak olacaktar. Milliyetci tiirk igcilerinin hayat ve haklarile bu esaslar iginde alikalanmts. Crkarilacak ig Kanununlarmu bu esaslara uygun olacaktr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler... Ka- bul e¢"Imistic. 15 — Yurdun sanayilesmesi igin devietin ve hususi tegebbiislerin kuracaklari miiessese- ler bir ana programa uygun olacaktr, Deviet plinlarr yurdu kasa zaman iginde milli bir sa- nayi manzumesi haline getirecel gibi birbiri- ni kovalayacaktrr. Sanayi miiesseselerinin mem- leketin muayyen késelerinde toplanmast yerine - kurulmasr Skonomik de olmak gartile - genis- likle yapilmasmr géz éniinde tutarm. Sanayi miistahsilleri ile miisteblikleri ara- smda menfaat catismasma mabal vermemek icin deviet fiat Kontroliinii tanzim edecektir. Devlet fabrikalarr igin ayrica mali ve teknik kontrol yapilacaktir. Sermayesinin ekseriyeti veya tamamr dev- Jete aid olan smai miiesseselerin mali kont- roléri ticari olan mabiyetleri icabma uygun@iigecek yolda tanzim edilecektir. Rasyonel galismaya ehemmiyet vereceziz. Miistehlik balk aleybine fiat birligi yapa- cak trist ve kartellere izin yoktur. Rasyona- Jizasyon maksadile yaprlanlar miistesnadrr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler... Kabul edilmistir. 16 — Memileketin inkigafmda biitiin ticaret faaliyetleri miihimdir. Nomal calan ve tek- nige istinad eden sermaye sahibleri tegvik ve himaye olunacaktr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler.. Kabul ‘edilmigtir. 17 — thracat mithim milli iglerden ve ha- viel ticaretin tanzimini ana ekonomik vasife- ierden sayarts, Ticaret erbabmm bu yoldaki faaliyetini semereli kilacagiz, Milli mahsulat ve mamulitmm revaclarm: teshil, séhret- Jerini muhafaza ve ihraglarin: temin ve istan- dardizasyon tedbirlerile yakmndan alakadar olacagzz. Dis ticaretimizi her giin artan bir dik. Katle piyasalarm cesitlerine ve icabiarma uy- gun ahenkli bir ihrac politikas: yolunda ca- Ustrrmak devlet yardmmlarile kuvvetlendirmek isteri, Onlarm bu galmmada muvaffak olmak igin mubtac olduklart_ maliimati verecels teyek- KiiNlerimiz olacalter. BASKAN — Maddeyi kabul edenler... Kabul ‘edilmistir. 18 — Dry ticaret transitlerinden devieti fay- dalandwacak serbest mmtaka yapmayt iyi bir ig sayart. EofIN SAZAK (Eskisehir) — Bendeniz bu 18 nai maddenin eski ehemmiyetini kaybettigi- ni ve memleketimiz icin faydal: olmaktan si- yade endige verici meseleler dozuracagm zan- nediyorum. Pazarlar, devietlerle yapilan mit- badele mukavelelerile taayyiin etmis, herkes mukavelelerden hangi mal: hangi piyasaya gén- aplamigtr. Pazar bulmak isi yoktur. Siyasi de olsa arzedeyim, tetanbulda Bofazlar agtkken serbest mmtaka yapmay: bendeniz memleketimizin siyasi istikbali igin dogru gir- miiyoram, Bu maddenin tayyini teklif ederim. ENCUMEN NAMINA FERID CELAL GU- VEN (gel) — Bay Emin arkadasmuz bu mad- denin tayyedilmesini teklif ediyor. Halbuki deviet yapacai islerde bir cok tedbirler alms oldugundan ve béyle bir serbest mintaka tesisi- ni Tizumlu gérdiigiinden frkamm da programs koymus:r. Gostermig olduklar1 endige kendini gisterirse derhal Mzrmgelen tedbirlerin almmasmda te- reddiid gésterilmez, Bu Devletin iktwadi siya- setile alakadardm, Binaenaleyh maddenin ay- nen kalmast taraftarryi2, ENCUMEN BASKANI SEMSETTIN GUN. ALTAY (Sivas) — C halde en basa «Liizumun- da» kelimesinin konmasm: teklif ediyoruz. REMZ! GUREZ (Gazianteb) — «Liizumun- da» kelimesi ilave olursa agagrda (fyi bir ig sayar) ibaresile bir birine uygun diigmez, ENCUMEN NAMINA CELAL GUVEN (l¢- el) — Tbarenin kaldrimasma lizum yoktur. Kaldrilrsa mana kaybolur. BASKAN — §n halde madde su sekli alr- yor: edilen nisbetven defildir, Matrahm dogru ve adilane bir gekil- de tesbit edilmemesindendir. Bu, dyle seydir ki deta adalet tevaii kadar miihimdir. Oyle mi- saller gésterilebilir ki, faraza, % 12 veya 17 olan ‘ying vergisinin hakiki, safi iradr tizerinden alm- masint kanun emrettifi halde, matrahm dojra ve adiline tesbit edi’emesi yiiziinden bazan % 30 a, 40 a crktaif, bazan da onun hilafma ya- ni haznenin aleyhine dabe az bir nisbet jizerin- den tesbit edildigi validir. Bu itibaria frrkn programma ana hat olarak bu maddenin sonuna bir ciimte ilavesini rica ediyorum. O da gudar: € Vergi tarh ve tabakkuk usnllerinin, mat~ rahr en dogra ve adiline bir gekilde tesbit ede- cok tarsda olmasmna bilhasca itina edileeektir. » BASKAN — Enciimenin mfitaleast? wise oc Pease As 25 ee 4 ll aaPROGRAM ENCUMEN! BASKANI SEM. SETTIN GUNALTAY (Srvas) — Bu teklif tat- Dikata aid bir seydir. © mesele burada koydu- Gumus esas prensiblere gore kanun yapiirken derpis edilir, Programa girecek meselelerden degildir. YUSUF BA§KAYA (Denizli) — Kanun me- selesidir, program meselesi degildir, BASKAN — Enciimenin noktai nazart mad- denin oldugu gibi kalmast ve teklifin zabta geo- mesidir, Yaprlacak kanunlarda nazari dikkate almr. GENEL SEKRETER RECEB PEKER (Kii- tabya) — Ya alm, ya almmaz. BASKAN — Bu bir temenniden ibarettir. Eger tensib buyurursanzz... . ‘YUSUF BASKAYA (Denizli) — Her zaman dikkat edilmektedir. BASKAN — Bu temenni takririni Riyaset Divant icab eden makama verir. Maddeyi kabul edenler... Kabul edilmistir. 38 — Giimriik tarifelerini ve muamelelerini milletin iktisadi menfaatlerine daha uygun ge- Killere koymaga calizmak ehemmiyet verdigi- miz bususlardandr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler bul edilmistir, 89 — Kagakerlikla savas: Tiirk haznesinin hakkm1 ve kuvvetini koruyan mithim mevzu sayariz, BASKAN — Maddeyi kabul edenler... bul edilmistir, 40 — Ihisar idareleri Devlet haznesi icin gelir vasrtasr oldugu kadar galsma mevzularm- daki mahsullerimizin degerini koruyucu olmak vazifesile milli ekonomiye de hizmeti géz éniin- de tutar. BASKAN.— Maddeyi kabul edenler bul edilmistir. BESINC! KISIM ‘Milli talim ve terbiye 41 — Milli talim ve torbiyede esas diisturlart. mus gunlardr: A) Maarif siyasetimizde temel ‘tas, ceblin ‘isalesidir. Maarifimizde her gin nisbeten daha ‘fazla goeuk ve vatandag okutacak ve yetistirecek Ka. Ka Ka- bir program talib olunacaktsr, B) Kuvvetli Cumuriyetei, milliyetel, hallcgg, Devletci, laik ve inktlaber vatandag yetistirmel, tahsilin her derecesi icin mecburi ihtimam nokta- sir Tiirk milletine sine ve Tirkiye Devieti tirmek hassast bir vazife olarak telkin olunur. ©) Fikri oldugu gibi bedent inkisafa da ehem miyet vermek ve bilbassa seciyeyi milli derin ta- rihimizin ilham ettigi yiiksek derecelere grkar- mak biiyiik emeldir. ©) Terbiye ve tedriste takib edilen usul, bil- giyi vatandas icin maddi hayatta muvaffake ol- mayt temin eden bir cihaz haline getirmektir. D) Terbiye her siirlii hurafeden ve yabaner fikdrlerden uzak, fistiin, milli ve vatanperver~ olmahdm, E) Her tahsil ve terbiye miiessesesinde ta- lebenin tesebbiis kabiliyetini krmamaya ~-"-at ve niivazisle itina etmekle beraber onlart ba- yatta kusurlu olmaktan vikaye icin ciddi bir- intizam ve inzibata ve samimi ahlik telikkisive alstmmak, mithim oldugu kanaatindeyis, F) Partimir, vatandasiarm, Tiirkin derim: tarihini bilmesine fevkalade chemmiyet verir. Bu bilgi Tiirkiin kabiliyet ve kudretini, nefsine itimat hislerini ve milli vari ‘cin zarar vere- cok her cereyan Sniinde yrlilmax mukavemetini besleyen mukaddes bir covherdir. i G) Tiirk dilinin milli, miikemmel ve mazbut bir dil haline gelmesi hakkmdaki ciddi ealzma- Jara devam olunacaktrr, MONUR (Lemir) — Arkadaslar; zannediyo- Tum ki maarif siyasetinin en esasl maddesin? Konusmak mevzuu iizerindeyiz. Bu maddenin (A) fikrasmda birinci ciimle maarif _siyaseti- mizin temel tasr olan ceblin izalesidir. tkinci ciimle bu esastan sonra geliyor. Maarifimizde, her giin nisbeten daha fazla cocuk ve vatandas okutacak ve yetistirecel bir program taki olunacaktrr. Ben bu ikinci fikrayn istiral et. miyorum. Bence, temel tasr olan bu isi, de- min Genel Kiatibin cok chemmiyetli bir sekilde ve cok giizel bir tarzda izah ettizi gibi, ish inklaba yalosr bir tarzda halletmek samanz coktan gelmistir. Bittabi huzuru filinizde cohlim izalesi maarifin chemmiyeti hakkmda maruzat- ta bulunacak de*ilim. Yalnrr bu noktad nstar-ddandwr 1d, tkinci ciimlenin gu gekilde degigtiril- mesini teklif ediyorum: “cokur yazarlarm en kisa samanda % 100 elmasm: temin edecek tedbirler slmacalctir. ‘ehle karst soferberlike yapllacaktrrs, Ricam budur. BASKAN — Bay Miniiriin takririne mutts Ui clduk, Bu hususte enciimenin noktai nazart aedir? KAZIM NAM! DURU (Manisa) — Saym ar- Kadaslarm, 41 nei maddenin bast fileralars hak: demda digindiklerimi sdylemek istiyorum. Bir mailddetten beri rahatem oldagum {gin belld sesimi Kkafi derecede igittiremiyecegim, atfmt dillerim. Genel Katibimiz Bay Receb Pekerin siyle- @iginden anladik Ki programm deviet pro- garm olmugtur. Devlet dabi programdaki altr ‘esast_tamamile Kabul etmistir. Binaenaleyh terbiyenin de, yeni tabirle séyleyeyim, exiti- mnin alacagr istikamet te budur. 41 nei madde- de séylenen sézler prensib itibarile gayet doz qudur, Parti programmm ulusal egitim tix ne séyledidi hig bir ey ilmi bekima aylart dogildir. Hepsi dofru, hepsi canlt ve Kizum- Qudur, Bunlarm istenildigi gibi basartimast- nt géniilden dilerim. Simdi 42 nei maddenin (A) fikrasma iligece#im (Daha okunmads, 41 noi maddedoyiz seseri). © halde miisande buynrunuz sdzlerimi o va- ‘kt stylerim. ENOUMEN NAMINA SEMSETTIN GUNAL- TAY ( Srvas ) — Okur yazarlarm adedini art- ‘mak ve bir harika gistererek memleketin iitiin ferdlerini okur yazar hale getirmek cidden istedigimin geylerdendir. Fakat bu gi- bi geyler nikayet imkinla mukayyeddir. Bi- ville bir Firka programma da imldins geyler Ykaydedilemez. Onun icin zannediyorom ki, muh- terem arkadasmram teklifi, programmizm ru- hrunda miindemictir. Biitiin imkanlar sarfedile- ‘cektir, Memleketin her kigesinde okur yazarlar arttrilacaktr. Arsettigim frralar da.bu nok- tayt ihtiva ediyor, zannederim. Binaenaleyh 0 ‘Yayde Tizum yoktur. BASKAN — Takrir gudur : . Enciimen baskant saten maddenin buna is- ‘Maddeyi reyinize arzediyorum. Kabul eden- Jer... Kabul edilmigtir. 42 — Moktebler hakicnda baglica filirleri- ‘A) Nomal ilk tabsil beg yildir. Sebirlerde, kéylerde veya kéyler mmtakasmda vasiyet ve ihtiyaca gére ilk meltebler, muntazam bir tat- bile programt altmda artrriscaktr. Kéylerde- Kei mekteblerde sibhat, yasays ve mmtakasile miinasebeti olan siraat ve sanat fikirleri verile- cektir. 'B) Key cocuiklarmrma krsa samanda ameli hayatm istedigi caruri bilgiyi verebilecek tie veya dérd sémestirli kby mektebleri acracalctrr. Bunlarm tahsilin yliksek derecelerine hazrla- mma maksadm Kovalayan ilk mekteblerden ayrt tip olarak Kkuralub cojaltimast plinlanacalctzr. Bu tip ky mekteblerinde tahsilin daha olgum yasta baslamast, arasuz devam etmesi ve devlet- ce askeriils borea gibi bir stlakikla talkb edilme- si gerektir. ‘C) Meslek ve sanat mekteblerile alcgam sannt mektebleri memleketin ibtiyacma yetigecek de- recede arttruacak ve Kisumln Kearslar agrlacal- ea D) Her viliyet merkez “2 memlekete yaymak esast gu: Yaralar mintakelarmda orta mekteb bulundur- mak lizumuna keniix, Orta mekteblerden nzale ‘nukitlerdeki vatan gocuklarmm buzur ve emmnl- yetle istifadelerini temin icin talebey! gece te- retle yatmacak teskilat yapmaga calrstlacalcter. Bu mekteblerde mmtakalarile miinasebeti olen mosiold malfimat verilmesine itina olunacaktr. F) Liselerimizi yilksek tahsile tam kabiliyet!i talebe yetistirecek surette her noktai nasardan takviye ve ikmal edeceziz. F) Universite ve yiiksek mekteblerimiz iken- dilerinden beklenen neticeleri verebilck miilcer- meliyete getirilecektir. Universitelerin adedini artrma fikrindeyiz. KAZIM NAM DURU (Maniso) — @ nei maddenin bir iki frkrast bakkmds de s®yley° cekierim vart ‘Nomel ilk dgretim devel nedon bes yids Oeag Bunn anlayamadm, Biliyorsunuz ki devri sa- | ‘bikta bile, mesrutiyetten evvel, tic yullk mekteb- | ler vardt. Buraya girmek icin de iki sene ihti- | yat smifmda okumurdu. Bu devreden sonra da ‘ig sene de riistiyede okunurdu. Demek ki ilk | Sgretim devri igin sekiz sene Mzmmdt. Hakika- | ten o eski yazr ile okumak ve o lisant égrenmek giigti. Bu gin eekiz yil coktur. Mesrutiyet- ten sonra diisiiniildii ki, tabsil altr sene olacak olursa ve ills mekteblerle riistiyeler birlestirilir se daha faydal: olacaktir. Ancak 1926 dan itibarendir ki, Cumuriyet Kiiltiir balcanlrgr ilk dgretimi bes yila indirmig- tir, Nigin? i Acunun biitiin memleketleri her tarafta ilk tahsili miimkiin oldugu kadar uzatmak tarafta- ridiriar. Hemen hic bir memleket kalmamty- ter ki, alts sensden az bir ilk mektebi olsun. Bu- nunla beraber -8 - 10 sene kadar yani 18 ya. gma kadar ilk tahsile cikan memleketler vardir ‘ik tabsili bes senede brrakmagr dogru bulmu- yorum. ik tahsi’ mntlaks yeti sene clmahidir. Gerei ilk tahsilin yedi sene olmasr - bu giin beg senelile tahsili tamamen temin edemeyen bir smemleket icin - ok miiskil bir istir, Fakat bu- au ikiye ayrmak kabildir. Tahsil devresinin bi- ri dérd, biri de fic sene olabilir. Bn da miim- kin olon ye-lerde tatbik edilir, miimkiin olma- yan yerlerde simdilik devletin mali vaziyeti diizelineoye kadar geri brakalr. Partimizin bunu bir gaye olarak kabul etme- sini rica ederim. Fakat dérd ~ suretinde yapilase zannederim 1d, ba Prog arr 82 nei maddesinden istenilen sey dahe 2- yade tebariiz etmis olur. BASKAN — ‘Enciimenin miitaleast? | | EOI ALE KUGUKA — Tiyatro ile opens: ayn ayrt geylerdir. Opera tamemile miizik de- wax degildir, Operanm iginde dans oa vardirs ges de vardrr. Binaenaleyh tiyatro mi weekle operayt ifede etmig olmayi. Programas konulan ve tasrih olunan madde tamamen yerin) edie, ‘Defisticeock olursalc manayr ve arzu edi Jon sekii ifade etmemig cluruz. BASKAN — Madde hakiemda baylca sbs yoke tur, Maddeyi aynen reyinize arzediyorum. Ka tal edenler ... Madde aynen Kbul edilmigti. ALTINGI KISIM Zotimai bayat ve umumi sthhat 3 — Tir tiyeti esastrr. BASKAN — Maddeyi kabul edenler --. Ke pul edilmistir. igtimat hayatmda ailenin mabfa 54 — Nifesamazon artirimast ve miistakbe nesiin sagiam ve girbiiz olarale yetistirilmesi het zaman dikkat ve talib edilecel: islerimizdendir. BASKAN — Sdz yoktur. Kabul edenler.. Kabul edilmistir. 55 — Sehir ve kessbolarmar” minis stbhi sartlarm ve igilecels sularmt fenni usullere re tsiah etmek, Koy evlerimit dizeltmek ve kdylillerimizin saglik bilgilert * ‘ilcseltmek igi moayyen programiaria colisacadi BASKAN — Kabul edenler.-- ‘Madde synen Kabul edilmigtir. 56° — Partinin coowk hayatt ve annelerinin qihhati He derin alakast vardir. Buan igin oo Arsmalara agagrdaid one cizgiler fistiinde devam edeceisiz: 'A) Degum evlerini artermal deviet basta- nansierinde ayrica dogum servislert agmal, Pa ras dogam yardmmr vemin etmele ve goonk bar Yommr Siretmek icin her tellcin vasrtasmdan is- tifade ile beraber fennig ebe ve siyaretci hemsl- releri artrmak. ‘B) Sebir ve kasabalarda sit damlalary, sit gocuklarr muayene ve qniigavere evlerini, ‘kregle- Si dlsiz ve yetim yurtlarms cogaltmak. ©) Amele mmtskalarmda igoi anneleri ve ¢0- ke | BASKAN — Kabul edilmigtir. __ py — Kimsesiz soculdlan, yards=e ihtiyarlar ve maliiller milletin vesayet ve hima- yesi altmdadm. BASKAN — Kabul edilmistir. 58 — Incilerin ve ailelerinin saghk ve ictimai bakimdan ibtiyaclarmm teminine ugragneagu, Bilhassa hayatmr caligarak kazanma vaziyetin- de bulunan kadmlar igir is mmtakalarmda kres- ler agmaga devam edeceziz. BASKAN — Kabul edilmistir. 59 — Sthhat isleri Partimizce husust bir ehemmiyeti haizdir. Bu husustali mesai umumi ihtiyacla miitenasib ve devamh bir surette tevsi olunacaktr. BASKAN — Kabrl edilmistir. 60 — Srtma, verem, firengi, trahom pibi bu- lasik hastaltklarla savasa devam edecegiz. BASKAN — Kabul edilmistir. YEDINC! KISIM Dahili, Adli, Harici siyaset : Memurlar, serbest meslek erbaba 61 — Biitiin inilab neticelerini, vatandas- lorm tam emniyetini ve milli nizam ve inzibatr dahili_ve ndli teskilit ve kaunlarile korayan ve hie bir hadise veya tesir éniinde sarstimayan bir Hiikiimet otoritesi kurmak ve isletmek isle. timizin temelidir. BASKAN — Kabul edilmistir, 62 — Niifus artrma prensibimizin tatbiler isleri arasmda yurd dismdan_ gelecek Tiirklere miimkin olan her yardmar ve kolaylijx gistere- cobiz, BASKAN — Kabul edilmistir. 63 — Adlivede mahkemelerin teskili kana- nana, halkm ihtivacma ve memleketin menfa- aitine en uygnm gelecek surette tedvin ve ikmal edecetfir. ‘Teminatt thtiva eden basit, ameli ve seri mohakeme usullerini genisletecetiz. tera ve teblig islerinde matlib neticsleri seri ve kolay olarak temin edlecek tedbriler alneagr. Mevkuflarz, mahbuslart aymmaya ve hapis- haneleri_ birer sslah yeri haline getirmese galt- sacagiz. BASKAN — Kabul edilmistir. 64 — Yurdda sulh ve cihanda sulh, basliea prensiblerimizdir. BASKAN — Kabul edilmistir. 65 — Milletin yiiksek menfaatini daima gz oniinde tutarak biitiin dikkat ve chemmi- Yetlerile vazifelerine hayatlarm: hasreden me- murlar, ber tiirlii huzur ve refaha layzktrrlar, BASKAN — Kabul edilmistir, 66 — Tiirkiyede cins ve smif fikirlerini ko- Tunma ve yayma, smif miicadelesi maksadlari. Je cemiyet icurulmayacaktrr. Devlet, hususi idare ve belediyelerle deviete baglt miiessese. lerden hizmet kargiltj1 aylik ve iicret alanlar bulunduklari vazifenin srfat ve hiiviyetile ce. miyet kuramazlar. BASKAN — Kabul edilmistir, 67 — Talebe cemiyetleri adm tagryan kurum- lar hie bir suretle siyasetle igtigal edemezler ve hig bir suretle bulunduklart mektebin, fakiilte ve enstitiiniin idaresine karg herhangi bir fa- aliyette bulunamaglar. BASKAN — Kabul edilmistir. 68 — Tiirk igcilerini ve ecuafmrr milletin ana varligr iginde, o varlnk icin kuvvet ve fay- da verici yolda ve Parti programmda gizilen silmiyetle tegkilatlandirmay: ig edinecegiz. Dr. KAMURAN (fsmir) — Onaylanmak fize- Te olan programmuzin bu maddest tizerinde bi- raz durarak esnaf ve isei tesekktillerinin vazi yeti hazirasmu tesrih ve miinakaga etmek is- tiyorum (Dilekterde sesleri) BASKAN — Maddenin tadili teklifinis var mi? Dr. KAMURAN (Devamia) — Miisaade bu- yurur musunuz? Usul hakkmda séyleyece: BASKAN — Usul budur. Maddenin ta‘! hakkmda teklifiniz yoksa.. Dr. KAMURAN (Devamla) — Miisaaden rica ederim. Giinkit vaciyeti hemranm miina kagast, Parti programmda yazih zihniyetle tes Kilituamm tesliltinndmasma _hizmet ede- eektir. Gerci madde, programm sonuna dis. miiistiir, amma siyasi partinin en mithim nokta- std, Mfitalealarm, amir esaf ve isci tegek- kkiillerine gire olacaktm. Bilirsiniz Ii tomir mithim bir sanat ve ticaret limammdir. ‘Tesek- Killerin adedi 95 tir, esmafm mecmu_ fiyesi 12370, igei bélimiintin meemu tiyest 31955 tir hakiemda birfe 1s, bunun igindo 12000 kisi bilhassa sanayi ame- lesini tegkil etmektedir. Birliklerin mecma ge- iri 100 000 liradm. 80 000 lirast 984 senesinde Pilfiil tahsil edilmis olub % 90 1 kira ve ma- agata hasredilmistir, % 10 a da ancak tesaniid ve Kendi sabast dabilindeki hizmetlere tabsis fedilmigtir, Bu rakamlar birliklerin bugiinkti faaliyeti ve hedefi pakimmdan rikkate lays oldugu igin arzediyorum. Evveli miltart 40000 Kigiye yaldagan bir Kuvveti igimize slmken Partimizin istihdat ettigi siyasi gayeden hentis uzakta bolundugumura géstermest, itibarile dikkate sayan bir nokta oldugunu séylemek isterim. Haddi zatinde Partimizin eski prog- rammda esnaf birlikleri teskil etmek ve bun- lart Partimizin eli ile sevk ve idare etmek: husu- sunda kafi derecede bir sarahat yoktur. ‘Esnaf ve igi birliklerinin tegekkilii hakdemda 27 ey- Val 1941 tarihli bir Heyeti Vekile karart var- dor, Biitiin vilayet idare heyetleri bir sihni- yetle bu iglerin teblikeli olacagm: wnutup dur- Guk, Teblikeli diyorum, ciinkii Parti, Heyeti Vokilenin esnafa gamil kararnamesini igci resine tegmil etmek suretile muazzam bir kiit- enin programst, bir surette sevk ve idaresi mesuliyetini fizerine almig bulmuyordu. Ar Kadaglarmm, maruzatmar mevzu barici telikki ‘etmemenizi rica ederim. Nitekim bugiin bi erin vaziyeti ihtilaf ve memnuniyetsiziik d tm bir gikmasm icindedir. Bizim icin teblikell olabilecek bir silahr onlara vermis bulunuyoruz. RECEB PEKER — Bu cimleyi anlayama- dm, ne demek istiyorsunuz? Dr. KAMURAN (Izmir) — Vaziyeti hazrra- nm miinakagast ba programda yam maddenis tatbikatma saik olacak, Bugiinkii tegekkiil boz- ‘at ve yeniden yapmak Iismdm. Yarm ted- Sirler, fena tedbirler, hig yapimamus olan ted- dirlerden daha teblilelidir. BASKAN — Madde ve mevsubabs olan fik- ra haldnda sdziintiz vars séyleyinis, saded haricine orkmaymr. Dr, KAMURAN (fzmir) — Séylememe mi- saade etmiyorlar, galiba. (Baskan 68 noi maddeyi telsrar okuttn)- BASKAN — Bunun haklcnda bir diistinee- niz varea séyleyiniz. ‘RECEB PEKER (Kitahys) \riedagimus ‘mmeveu bakkkmda ixaht verirken « Séz sdyleme- re gatiba miisaade ediimiyor » dediler. Arkadae gamma ve ciimle arkedaslara, soyleyebilirim ii; iginde yasadsgrmm, devictin bu ytiksek katmds, Konugulmayacak hic bir madde yoktur. Ar! dagrmm mevzu icinde her seyi istedigi kedar uw tarak veya knsaltarak konujabilir. Kendisinde bir sorguda bulunmamm sebebi, hakikaten gol: miihim bir noktaya temas etmelerindendir, dediler, buna anlamak istedim. Dr. KAMURAN (tzmir) — Esnaf ve iggi me- selesinin bir siyasast olmaicdsr, Onun bir hadudu gizilmelidir, Maddeler, kamunler, programlar yapilmalrd, bunlar tatbik yollarm: gésterme Yidir, tgte bunu anlatmak icin séyledim. RECER PEKER (Kiitabya) — Arkadagma bu maddenin Iehinde mi bulunuyorlar? Dr. KAMURAN (lzmir) — Evet. Fakat bir likler'n variyeti hazmrast bir gicmasm iginde- dir, 1slah edilmesini istiyoram. 'RECEB PEKER (Kiitahya) — 0 halde mu- ‘Yeni esnaf ve ix Ki clan bitin viléyet idare heyetleti bu Hoyeti ‘Vekile kararnamesile amel etmislerdir. Dikkat edilecek olursa Heyeti Vekile kararnamesinde fgeilerin orgonizo edilmesi bakcnda ble Bir sey yoktur. Yalnz esnafm teskilitlandsrimasr hakkmda sarabat vardir. Bu tegiilitlandrrmayt jeabettiren Heyeti Vekilenin noktai nazarmr séyle anlryoruz : Esnaf toyiilitt vakia eski bir tegkilattr, esnaf loncalart ve kahyalart, Karuna vostai olmakla beraber gok isabetlidir. Clink esafi teyidlatlandmmak, demek, Be pirine kétii rekabetten korumak, menfaati topln bir halde gézetmek, ‘Hilkimetle olan miina- sebetlerine kanuni bir gekil vermektir. Fakat, Firka vilayet idare heyetleri, programda Kitt derece sarahat olmamasma rajmen, bu gibt teqkilatm mesuliyetini ‘tizerine almuytor, Fakat HAfi derecede sarahat olmadyjr isin bu gibi mevrnlarda angajmaniara girerek onlarm halt veya aks taleblerine karst bir cevap verme- migtin, Bu suretle ihtiliflar, memnuniyetsiz- Vider, birlikderin’ tegekitilile tbaslamy oluyor. Simdiye kadar ihmalleir.. AVNt DOGAN (Yozgat) — Arkadasmmut ba oahiste siz sBylemege sevkeden endige, zan- edersem, gu olsa gerektir. Meleketimizde esnaf ve iggi tegeldkiilfi diye birlilder yer yor - yapilmaktad Bunlarm bilhassa Inmirde, 1s