ezberbozan

‘‘
KPSS ALES DGS

PARAGRAF
SORU BANKASI
Özenle Seçilmiş
2500 Soru
Pratik Bilgiler
İleri Düzey Metinler
Özgün Sorular
Çıkmış Sorular
İnternet Desteği

’’
www.paragrafbankasi.com

Savaş DOĞAN
 Editör
Savaş Doğan
Yazar
Komisyon

Paragraf Soru Bankası

ISBN 978-605-318-358-7

Kitapta yer alan bölümlerin tüm sorumluluğu yazarına aittir.

© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında
yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları
satın almamasını diliyoruz.

1. Baskı: 2016, Ankara

Proje-Yayın: Neslihan Gürsoy

Dizgi-Grafik-Tasarım: Kezban Öztürk
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı

Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.

İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105
Yenimahalle/ANKARA
(0312 394 55 91)

Yayıncı Sertifika No: 14749

Matbaa Sertifika No: 26687

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA

Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net

ii
 ÖN SÖZ
Sevgili Öğrenciler,

Aylardır üzerinde dikkatle çalıştığımız Paragraf Soru Bankası’nı sizlere ulaştırmanın mut-
luluğunu yaşıyoruz. Bu çalışmanın ne kadar titizlikle yürütüldüğünü ve PEGEM AKADEMİ
Paragraf Soru Bankası’nın birçok soru bankasından farklı olduğunu, sayfaları şöyle hızlıca bir
çevirdiğinizde bile hemen fark edeceksiniz.
Tüm sınavların paragraf soru kökleri, biçimsel özellikleri incelenerek hazırlanan Paragraf
Soru Bankası’nda paragraf soruları ünite ünite ve “kolaydan zora - kısadan uzuna” şeklinde
olabildiğince ayrıştırıldı ve 1000’den fazla özgün paragraf sorusunun yanında 1000’den fazla
ÖSYM paragraf sorusuna yer verilerek piyasadaki en kapsamlı “paragraf bankası” oluşturul-
du.
Paragraf sorularında, soru çözümlerinin de yine paragraf soru kadar uzun sürdüğünü ve bu
çözümleri de kitapla taşımanın külfet olduğunu bilen ve görüşlerini bizle paylaşan öğrenci
kitlesinin talep ve önerileri de dikkate alınarak, çözüm için ayrılacak alanın yine sorulara
ayrılması, bu şekilde öğrencilerin çözeceği soruların sayısının çok daha miktarlara ulaşması
sağlandı. Fakat yine de bazı kritik soru tiplerine yönelik testlerin arkasına çözümler detaylı
olarak eklendi.
Soru sayısı kadar seçilen metinlerin niteliğine, içerik yelpazesinin (sanat, edebiyat, bilim, tek-
noloji, doğa, spor, sağlık, felsefe, sosyoloji vs.) geniş olmasına özellikle dikkat edildi. Bu yönüyle
Paragraf Soru Bankası, soru çözmenin yanında, okuma hızını artırmaya yönelik yapılabilecek
“paragraf okuma çalışmaları” için de doğal bir kaynak hâline geldi.
Paragraf Soru Bankası’nın başka bir özelliği, kitaptaki soruların tamamının ALES - DGS -
KPSS öğrencilerine çözdürülmüş ve öğrenci gözüyle kitabın işlevsel hâle getirilmiş olmasıdır.
Öğrencilerin sorulara verdikleri tepkiler de ölçme-değerlendirme yaklaşımı içerisinde değer-
lendirilerek ÖSYM formatına en yakın noktaya getirildi.
Paragraf Soru Bankası’nın diğer kitaplardan önemli bir farkı ise kitabın kendine ait bir İn-
ternet sitesi olması. Bu sayede kitabın yazarıyla iletişim kurma ve danışma imkânı da sağ-
layan Paragraf Soru Bankası, sizin için sadece bir soru bankası değil, aynı zamanda konuya
yönelik rehber de olacaktır.
Her seviye ve branştaki öğrencilere kitabın gerçekten faydalı olacağına samimiyetle inanıyor
ve önce sağlık, sonra başarılar diliyorum.

Savaş DOĞAN
PEGEM AKADEMİ
Türkçe Zümre Başkanı
www.paragrafbankasi.com

iii
 TEŞEKKÜR
Her projemizde bize maddi ve manevi hiçbir desteğini esirgemeyen, yol gösteren
PEGEM AKADEMİ Kurucusu Sayın Suat Düz’e; uzun bir süredir üzerinde çalışılan bu
yayın projesinin hayata geçirilmesine vesile olan değerli büyüğümüz Sayın Sunay Karadağ’a;
kitabın hazırlanması konusunda titiz bir çalışma sergileyen sevgili Kezban Öztürk’e; öğrenci
gözüyle yayının değerlendirilmesi, eksik ve hatalarının giderilmesi konusunda bana büyük
yardımları olan sevgili öğrencilerim Zeynep Dereotu ve Zeynep Özmen’e; yayının hazırlan-
masında bana büyük destek olan değerli meslektaşlarım Numan Kaplan, Fatih Muş ve
Cemalettin Yavuz’a; her projede yaşadığımız yoğun tempo sürecinde, yanlarında olamadığım
anlar içerisinde beni her zaman anlayışla karşılayan sevgili oğlum Murat Toprak’a ve sevgili
eşim Suna Doğan’a teşekkür etmeyi bir borç bilirim.

Savaş DOĞAN

v
 İÇİNDEKİLER
PARAGRAF...............................................................................................................................................................................1
Söz Düzeyinde Anlam..............................................................................................................................................................6
Test 1 - Söz Düzeyinde Anlam.............................................................................................................................................7
Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)...........................................................................................................................10
Test 2 - Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)............................................................................................................12
Cümle Düzeyinde Anlam.......................................................................................................................................................15
Test 3 - Cümle Düzeyinde Anlam......................................................................................................................................17
Test 4 - Cümle Düzeyinde Anlam......................................................................................................................................20
Cümle Analizi..........................................................................................................................................................................25
Test 5 - Cümle Analizi........................................................................................................................................................26
Test 6 - Cümle Analizi........................................................................................................................................................31
Test 7 - Cümle Analizi........................................................................................................................................................36
Anlatım Özellikleri..................................................................................................................................................................41
Test 8 - Anlatım Özellikleri.................................................................................................................................................43
Test 9 - Anlatım Özellikleri.................................................................................................................................................46
Test 10 - Anlatım Özellikleri...............................................................................................................................................50
Test 11 - Anlatım Özellikleri...............................................................................................................................................56
Cümlede Kesin Yargı..............................................................................................................................................................63
Test 12 - Cümlede Kesin Yargı..........................................................................................................................................64
Konu - Ana Düşünce..............................................................................................................................................................67
Test 13 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................68
Test 14 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................72
Test 15 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................76
Test 16 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................80
Test 17 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................85
Test 18 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................90
Test 19 - Konu - Ana Düşünce...........................................................................................................................................95
Test 20 - Konu - Ana Düşünce (DGS / Çıkmış Sorular)...................................................................................................101
Test 21 - Konu - Ana Düşünce (ALES / Çıkmış Sorular)................................................................................................. 116
Test 22 - Mantıksal Metinler.............................................................................................................................................139
Test 23 - Yardımcı Düşünceler.........................................................................................................................................148
Test 24 - Yardımcı Düşünceler.........................................................................................................................................154
Test 25 - Yardımcı Düşünceler.........................................................................................................................................158
Test 26 - Yardımcı Düşünceler.........................................................................................................................................163
Test 27 - Yardımcı Düşünceler (KPSS Lisans / Çıkmış Sorular).....................................................................................169
Test 28 - Yardımcı Düşünceler (DGS / Çıkmış Sorular)...................................................................................................180
Test 29 - Yardımcı Düşünceler (ALES / Çıkmış Sorular).................................................................................................193
Test 30 - Boşluk Tamamlama...........................................................................................................................................217
Test 31 - Boşluk Tamamlama...........................................................................................................................................220
Test 32 - Boşluk Tamamlama...........................................................................................................................................223
Test 33 - Boşluk Tamamlama...........................................................................................................................................227
Test 34 - Boşluk Tamamlama (DGS / Çıkmış Sorular).....................................................................................................232

vii
 Test 35 - Boşluk Tamamlama (ALES / Çıkmış Sorular)...................................................................................................237
Test 36 - Akışı Bozan Cümle...........................................................................................................................................246
Test 37 - Akışı Bozan Cümle...........................................................................................................................................249
Test 38 - Akışı Bozan Cümle...........................................................................................................................................251
Test 39 - Akışı Bozan Cümle...........................................................................................................................................254
Test 40 - Akışı Bozan Cümle (KPSS Lisans / Çıkmış Sorular)........................................................................................258
Test 41 - Akışı Bozan Cümle (DGS / Çıkmış Sorular).....................................................................................................260
Test 42 - Akışı Bozan Cümle (ALES / Çıkmış Sorular)....................................................................................................268
Paragraf Bölme.....................................................................................................................................................................279
Test 43 - Paragraf Bölme.................................................................................................................................................280
Test 44 - Paragrafta Yer Değiştirme.................................................................................................................................285
Test 45 - Paragrafta Yer Değiştirme.................................................................................................................................289
Test 46 - Paragrafta Yer Değiştirme.................................................................................................................................293
Test 47 - Paragrafta Yer Değiştirme (DGS / Çıkmış Sorular)...........................................................................................298
Test 48 - Paragrafta Yer Değiştirme (ALES / Çıkmış Sorular).........................................................................................309
Test 49 - Cümle Oluşturma..............................................................................................................................................322
Çözümler.........................................................................................................................................................................325
Test 50 - Cümle Oluşturma..............................................................................................................................................327
Çözümler.........................................................................................................................................................................331
Test 51 - Paragraf Oluşturma...........................................................................................................................................333
Çözümler.........................................................................................................................................................................337
Test 52 - Paragraf Oluşturma...........................................................................................................................................340
Çözümler.........................................................................................................................................................................345
Test 53 - Paragraf Oluşturma...........................................................................................................................................348
Çözümler.........................................................................................................................................................................353
Test 54 - Paragraf Oluşturma...........................................................................................................................................357
Çözümler.........................................................................................................................................................................362
Test 55 - Paragraf Oluşturma (DGS / Çıkmış Sorular).....................................................................................................367
Çözümler.........................................................................................................................................................................370
Test 56 - Paragraf Oluşturma (ALES / Çıkmış Sorular)...................................................................................................372
Çözümler.........................................................................................................................................................................377
Test 57 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................381
Test 58 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................386
Test 59 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................391
Test 60 - Parçaya Dayalı Sorular (KPSS Lisans / Çıkmış Sorular)..................................................................................396
Test 61 - Parçaya Dayalı Sorular (DGS / Çıkmış Sorular)...............................................................................................399
Test 62 - Parçaya Dayalı Sorular (ALES / Çıkmış Sorular)..............................................................................................429
Test 63 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................474
Test 64 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................477
Test 65 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................480
Test 66 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................483
Test 67 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................487

viii
 Test 68 - Parçaya Dayalı Sorular (DGS / Çıkmış Sorular)...............................................................................................490
Test 69 - Parçaya Dayalı Sorular (ALES / Çıkmış Sorular)..............................................................................................500
Test 70 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................521
Test 71 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................524
Test 72 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................528
Test 73 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................531
Test 74 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................535
Test 75 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................540
Test 76 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................545
Test 77 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................550
Test 78 - Parçaya Dayalı Sorular.....................................................................................................................................555
Test 79 - Parçaya Dayalı Sorular (DGS / Çıkmış Sorular)...............................................................................................560
Test 80 - Parçaya Dayalı Sorular (ALES / Çıkmış Sorular)..............................................................................................563

ix
 PARAGRAF SORU BANKASI

6|]FNELOJLVL

Anlayarak Okuma 6|]|EHNOHUL

*oO+DIÕ]D 0HFD]

<RāXQ'LNNDW
Zaman
yinde
Söz Düze
+ ×]O×2NX
PD Anlam

Paragraf

üzeyinde üzeyinde
Metin D Cümle D
$QODWÕP|]HOOLNOHUL Anlam Anlam

&POHGHDQODPLOLăNLOHUL
Konu
&POHDQDOL]L
<DUGÕPFÕGăQFHOHU
&POH\DSÕVÕ
$QDGăQFH

Paragraf; sözcükler, söz öbekleri, cümleler gibi unsurlardan oluşan bir bütündür. Dolayısıyla paragraf sorularına geçmeden
önce, hazırlık amaçlı birkaç “söz düzeyinde anlam” ve “cümle düzeyinde” anlam testi çözmeniz sizin için faydalı olacaktır.
Bu hazırlık testlerinde gördüğünüz unsurların tamamı, paragraf testlerinde karşınıza çıkacaktır.

1
 PARAGRAF SORU BANKASI

BAŞLAMADAN ÖNCE lütfen aşağıdaki açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Bunların dışında da sormak istediğiniz
tüm sorular için web sayfamızdan sorularınızı yöneltebilirsiniz.

PARAGRAF KONUSUNDA SIK SORULAN SORULAR

Paragraf sorularında çok yavaş kalıyorum, kitap okusam işe yarar mı?

G Kısa vadede HAYIR. Çünkü okuma hızı, sizin ilköğretimden bu zaman kadar
ye
sene
getirdiğiniz bir birikim, bir alışkanlıktır. Bununla birlikte, hızlı okumanın geliştirile-
la n son
lanı ir.
bilir bir yetenek olduğu da bilinmektedir.
azır eğild
ı n ava h k i n lik d
KPSS, ALES ya da DGS’ye hazırlanan öğrenciler ara sınıflarda ise, yani sınav-
k, s e t
uma k bir
lara 2-3 sene gibi bir zaman varsa düzenli bir okuma alışkanlığı yerleştirerek
ita p ok ı la b ilece
K tı r
okuma hızlarını fark edilir biçimde artırabilirler. sıkış
Fakat sınava hazırlanılan son sene içinde zaten sınav hazırlık konularına
boğulan bir öğretmen, memur ya da öğretim görevlisi adayının kitap okuyarak
hızlanmaya vakti olamayacaktır.
Şöyle düşünmek lazım: 1 sene içerisinde sınav hazırlık dönemi içerisinde kaç
kitap okunabilir?

Ayrıca algısal faktörlere değinmek gerekir. Okunan kitapların sayfa düzeni,

kullanılan fontlar ve punto büyüklüğü farklıdır. ÖSYM sınavına girildiğindeki
şablon la okuduğunuz kitapların şablonu farklı olduğundan algısal olarak bile bir
zorlanma olacaktır. Fakat ÖSYM şablonuna uygun paragraflar okuduğunuzda
sınavda algısal bir zorluk yaşamayacaksınız.

na
başı etkil
i
d e n , tek k bile
e um a
çözm
Dolayısıyla şu aşamada yapılacak en mantıklı çalışma, paragraf sorularının
k ok
soru metinlerini okumaktır. Sorusunu çözmeden sadece paragrafları bile oku- Soru nlayara ır.
rı a ma d
mak sizin için faydalı bir çalışma olacaktır. Çünkü bu paragraflar, soru yazarla-
ra g rafla bir çalış
rınca çok nitelikli yayınlardan seçilerek alınmıştır. Dolayısıyla aslında, önünüzde pa
parça parça yüzlerce kitap vardır ve kitapların en güzel yerleri sizin adınıza
seçilmiştir.

2
 PARAGRAF SORU BANKASI

Hızlı okuma kurslarına kaydolsam ya da hızlı okuma kitaplarına başvur-

sam işe yarar mı?

G Hızlı okuma kursuna devam edip aylarca vaktinizin önemli bir bölümünü hızlı
okuma tekniklerine ayırabilecekseniz EVET, faydasını görürsünüz.
ığı
mad
Eğer zaten yoğun okul ya da iş hayatı içerisinde bulabildiğiniz vakti sınava ha- t k ili ol li
de e eğer
zırlık sürecine ayırıyorsanız HAYIR, hızlı okuma teknikleri konusunda bir kitap
ı sa vade n c i nin d
rı, k ğre
rsla de ö dir.
recin
ya da kurs yardımı almak sizi sadece psikolojik olarak rahatlatır.
u ma ku s ü ekte
l ı o k ı r l ı k b i l m
Hız z la
v ha e ça
Bir benzetme yardımıyla ifade edersek kısa bir süre içerisinde okuma hızını
sına ini d
artırma isteği, bir spor salonuna giderek kısa bir sürede zayıflamak ya da vücut gibi, vakt
kası yapmak isteyen birinin tutumuna benzer. Düşünün, spor salonuna haftada
2-3 gün gidiyorsunuz ve 6 ayda istediğiniz bir forma girmek istiyorsunuz. Evet,
her gününüzü buna ayırırsanız fark edilebilir bir gelişme görülür fakat haftanın
sadece belirli ve kısıtlı saatlerini ayırıyorsanız bu olanaksızdır.

Düzenli kitap okuyorum ama yine de paragraf sorularında yavaş kalıyorum

ya da anlamayabiliyorum, bunun nedeni nedir?
Bunun çok basit bir nedeni var: Okunan kitapların içeriği.
Üniversite hazırlık sınavlarında öğretmenlerin ısrarla okumanızı tavsiye ettiği bir
kitap vardır, iyi biliyorsunuz: Montagine’nin DENEMELER’i. Acaba aklınıza hiç
geldi mi, niye ısrarla bu kitap diye? n bir
g r afları
-
para olayısıy
ıkan
Arkadaşlar altta iki gruba ayrılmış içerik görüyorsunuz. Size “Kitap okurken
d a ç ı r . D
d
daha çok hangi içerik ilginizi çeker?” diye sorulsa hangi gruptan yana tercihinizi ların akta flara
nav taşım paragra
kullanırsınız? ’ n in sı r i k
M l içe mış
ÖSY atsa rlan
ı san e hazı ız.
kıs m
içer
i kt lısın
1. grup 2. grup b u a l ışma
la

Bilim (OHğWLUL
'RßD Felsefe
Spor 6DQDW
Teknoloji Sosyoloji
6DßOñN Deneme
–\N¼URPDQ

Birçoğunuzun, hatta çoğunuzun yanıtı bilim, doğa, spor ya da öykü-roman ola-

caktır. Çünkü büyük çoğunluğunuza (eğer branşınızdan dolayı bir yatkınlığınız
yoksa) ikinci gruptaki içerik “sıkıcı” gelecektir.
İşte işin püf noktası tam da buradadır. Sınavda karşınıza gelen paragrafların bir
kısmı (hatta bazı sınavlarda ağırlıklı bir kısmı) bu içerikten gelmektedir. Bunun
i son
a siz
da iki önemli sonucu vardır:
a vd r
, sın ekra
1 Okuduğunuz paragraf, ilginizi çekmeyen bir içerikle ilgili olduğu için et i nler te k rar t
m rı
eyen e sorula ınız.
çekm
OKUMA HIZINIZI DÜŞÜRÜR.
iz i t ı r v kalırs
İlgin vaşla n da
ce y
a oru
dere ak z
2 Okuduklarınız soyut bir içerik olduğundan metni anlamlandırmakta ya da okum
somutlamakta güçlük çekersiniz. Ve bu da size PARAGRAFI TEKRAR TEKRAR
OKUTUR. Öğrencilerin sınavlarda “Birkaç defa okumak zorunda kaldım.” dediği
paragraflar işte bu paragraflardır.
İşte Montaigne’nin DENEMELER adlı kitabının tavsiye edilmesinin nedeni
budur. Bu kitabın hemen her paragrafı ÖSYM’nin sınavlarında soru olarak gel-
miştir. Kitabın tavsiye edilmesindeki amaç, sizi bu içeriğe alıştırmaktır.

3
 PARAGRAF SORU BANKASI

Paragraf sorularını çözerken önce soru kökünü mü okumalıyım?

G Elbette faydası vardır fakat soru çözümü için öncelikli koşul bu değildir. Nasıl bir
soru çözeceğinizi bilmek tabii ki bizi yönlendirir fakat paragraf sorularının altın
kuralı “anlamak”tır. Bu olmadığı sürece paragrafın soru kökünü okumanız tek
başına bir şey ifade etmemektedir.

Önemli yerlerin altını çizmeli miyim?

G Bu soru defalarca sorulmuştur. Ve her seferinde verdiğim cevap aynıdır:
Birincisi, iyi bir paragrafta (hele ki ÖSYM’ce hazırlanmışsa) zaten önemsiz
bir şey olmaz. Kaldı ki neyin önemli olup neyin önemli olmadığı göreceli bir
durumdur.
Bulunan seçeneğin hangi ifadeden çıktığı paragrafta çizilerek ya da yuvarlak
içine alınarak gösterilebilir fakat daha paragrafı okurken “önemli yerlerin altını
çizmek” ifadesi yoruma açık bir durumdur.

Paragrafı okurken kelimelerin ya da cümlelerin altını çizerek okuyorum,

doğru bir uygulama mıdır?
G Eğer okuduktan sonra cümleleri çiziyorsanız bu herhangi bir problem teşkil et-
mez. Fakat okuma işlemini KALEMLE YAPIYORSANIZ bu gerçek bir sorundur.
Normalde göz, metni belirli bir açıyla görür. Hızlı okuma kurslarında ise bu açı,
i,
k tek irdikler
çeşitli eğitimlerle ve göz kaslarının geliştirilmesiyle artırılır. Fakat “kalem oku-
l e m le te ç b it
a e e-
eri k g
i çok ı yetiştir
cükl
ması” denen şey, bırakın açıyı genişletmeyi tam tersine okuma alanının açısını
Söz n te stler u la r
daraltır.
ncile
ri sor liyor
uz
rda
a n öğre s ı n avla g ö zlem
Burada okuma alanı daraldığı gibi, gözün doğal hızını kalem hızına indirgemiş
oku y klu rdı r
solu yılla
olursunuz. uzun i k l e rini
med

Paragraf sorularını çözerken konuşmalar, araç sesleri vs. unsurlar dikkati-

mi çok dağıtıyor. Gürültüsüz yerlerde mi paragraf sorularını çözmeliyim?
G Elbette gürültüsüz ortamda okumak her zaman tercih edilen bir durumdur. Fakat
bu duruma aşırı alışılması, sınav ortamlarında çeşitli sorunları beraberinde
getirmektedir. Bildiğiniz gibi, sınavlara girdiğiniz ortamların (ana cadde, iş yerleri
vs. yerlere yakınlık gibi) konumu ya da sınav sırasında çevrenizdeki insanların
(burun silme, kalem, gözetmenler vb.) sesleri sizi etkileyebilmektedir. Sınavı
sadece bu yüzden kötü geçen birçok öğrenci görülmektedir. Fakat bu çözümsüz
bir sorun değildir.

Konuya yönelik bilinen bir teknik (EŞİK YÖNTEMİ): Eğer belirttiğimiz gibi bir
sorunla ciddi olarak karşı karşıyaysanız gürültülü ortamlarda (örneğin kafeter-
ya, otobüs, televizyon bulunan oda vs.) kitap okuyarak işe başlayabilirsiniz.
Fakat burada dikkat edilmesi gereken şey, başlangıçta (öykü, roman, dergi vs.)
İLGİNİZİ ÇEKECEK, HOŞLANDIĞINIZ kitaplar ya da yazılar okumaktır. İlginizi
çeken içerikle başlayacağınız bu okuma çalışmalarını “kademeli olarak” ilginizi
çekmeyen bir içeriğe doğru kaydıracaksınız. Örneğin, paragraf sorularındaki
metinleri (sorularını çözmeden) okumak bu konuda çok faydalı olacaktır. Daha
sonra yavaş yavaş sorulara geçmeye başladığınızda dikkatinizin daha az dağıl-
dığını göreceksiniz. Bunun için çaba göstermeli ve sabırlı olmalısınız.

4
 PARAGRAF SORU BANKASI

Okuduğunu Anlama üzerine bir deney

Deney ve kontrol grubu olmak üzere başarı düzeyleri eşit iki öğrenci grubu oluş-
turulur. Kontrol grubuna, sizlerin çözdüğü gibi paragraf testleri verilir ve belirli
sürelerde çözdürülür. ru
ktu r. So
ği yo
ekni
Deney grubunda ise farklı bir uygulama yapılır. Öğrencilere önce (kontrol gru-
a f t ı r.
ragr ard
lar v
buna da verilen) paragraflar tek tek verilir. Bu paragrafların altında soru yoktur.
l i b ir pa ş ı m
Öğrenciler bu paragrafları okuduktan sonra bu paragraflar öğrencilerden alı- çer yak
la
el ge rine
narak öğrenciye sadece sorunun seçenekleri verilir. Her soruda önce paragraf, Gen tiple
sonra yanıtlar verilerek test tamamlanır.
Sonuç: Önce paragrafı sonra seçenekleri okuyan öğrenciler, soruları standart
uygulamayla çözen öğrencilerden daha başarılı olur.
Bu fark nasıl yorumlanmalı?
Aslında çok basit: Paragrafları OKUMAK-ANLAMAK için değil sadece ÇÖZMEK
için okuyoruz. Her ne kadar aksini düşünseniz de bu, soru çözme psikolojisidir.
Deney grubundaki öğrencilere seçenekler verilmediği için öğrenciler paragrafları
anlamak için okumuştur. Diğer gruptakiler ise soru çözme kısmına odaklanmış-
lardır.
Dolayısıyla paragraf anlaşılmadığı için ya yanlış seçeneğe gidilmekte ya da
paragraf tekrar tekrar okunmaktadır.

Ne kadar paragraf sorusu çözmem gerekir?

G Çok duyarız: Günde şu kadar soru, haftada şu kadar soru vs. Hatta bu rakamlar
yüzlerle hatta binlerle ifade edilir bazen. Fakat bu sayılar, tek başına bir şey
ifade etmez. Burada nicelik değil nitelik önemlidir.
Yani soru sayısına odaklanmak doğru değildir. Önemli olan, çözülen soruyu
özümseyebilmek ve metni anlamlandırabilmektir. Çözdüğünüz soruları yazanla-
rın sizden tek farkı da budur.
Soru yazan taraf, metni her yönüyle anlamaya-özümsemeye odaklanır. Mesela
biz soru yazarları, soruları sizin kadar hızlı çözmeyiz, gerek de duymayız.
Çünkü soru metnini okuma amacımız farklıdır. Sizin de aynı mantıkla sorulara
yaklaşmanız gerekir.
Fakat sizin ayrıca yapmanız gereken bir şey daha vardır: Hızlanmak. Bunun
için de sizin ayrıca süre tutarak soru çözmeniz gerekmektedir. Bunu sürece
dahil ettiğiniz zaman bizlerden daha hızlı ve bizim kadar tutarlı soru çözmeye
başlayacaksınız. Elbette bir süre de sabredeceksiniz.

Paragraf sorularının özel bir tekniği var mıdır?

G Bu, üzerinde en çok tartışılan konulardan biridir. Elbette belirli soru tiplerinde
soruya yaklaşım açısından öneriler getirilebilir. Fakat şu asla unutulmamalıdır:
ANLAŞILMAYAN PARAGRAF ÇÖZÜLEMEZ!

5
 PARAGRAF SORU BANKASI
Söz Düzeyinde Anlam

en
B a ş la r k

Soru Tipine Yönelik Kronik Hatalar:

Parçada birkaç sözcüğün altı çizilerek ya da soru kökünde tırnak içinde verilerek anlamının sorulduğu sorularda, öğrenciler-
de sıkça gözlenen birkaç klasik hata konusunda uyarıda bulunmak gerekir:
Öğrencilerin büyük bir kısmı, bu tip sorularda sadece altı çizili ya da tırnak içinde verilen ifadeyi okuyarak soruyu cevaplama
yoluna gitmektedir. Bazı sorularda evet, işe yarayabilir fakat parçanın tamamını okumadan verilen her yanıt risk demektir ve
girilen sınavların hiçbiri risk alınamayacak kadar hayatımıza yön verebilen sınavlardır. Dikkat edilecek iki nokta vardır:
„ Bu tip sorularda altı çizili ifade, anlamını parçadan alır. Dolayısıyla parça okunmadığı sürece, bu ifadeler farklı yorumlara
açık durumdadır.
„ İkincisi, altı çizili sözlerin mecaz anlamlarından ziyade, gerçek anlamlı kullanımlarına yönelmek hataya neden olabilir. Bu
sorularda mecazlı anlatım ön plandadır.
a n
r za m
nı he
a n la mı
e, ır.
i ifa d n al
lt ı ç iz i l a r ç a da
A p

Edebiyatımız eski dönemlerinde şiir cennetlerinde

yaşadı. Ama bu şiir cennetleri bize pahalıya patladı.
Bayağılıktan kurtulmak, bulunmaz düşlerin lezzetiyle
yaşamak isterken yeryüzü ile bağlarımızı kopardık.
Güzeli, yalnız gökyüzünde görür olduk. O kadar ki
yaşayabilmek için yeryüzüne inmek, yanımızı yöre-
mizi görmek için “bayağılaşmak” zorunda kaldık en
Bir eleştirmenimiz şöyle diyor: “Şu da bir gerçektir ki
sonunda.
şiirin ayağına köstek olan uyağı atmakla Orhan Veli
Bu parçadaki altı çizili sözle edebiyatımız hakkın- şiirimize çok büyük katkıda bulunmuştur.
da anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen
(ALES)
aşağıdakilerden hangisidir? (KPSS)
A) En parlak devrini geçmişte yaşadığı
A) Şiirin anlaşılmasını zorlaştırmak
B) Günümüzde eski gücünü kaybettiği
B) Şairleri birbirini taklit etmeye yönlendirmek
C) Gerçeklikten uzak düştüğü
C) Şiirin benimsenip sevilmesini engellemek
D) Batı etkisiyle olumsuz bir süreçten geçtiği
D) Şiiri, belirli sınırların içine hapsetmek
E) Sıradan konuları ele aldığı
E) Şiirde, bilinen konuların işlenmesine yol açma

Soruda, altı çizili sözde “şiir cennetleri” ifadesinde “şiirin ger-
çeklerden uzak düştüğü” vurgulanmıştır. Bu anlam, ifadenin
devamındaki “...bulunmaz düşlerin lezzetiyle yaşamak isterken
yeryüzü ile bağlarımızı kopardık” ifadesiyle açıklanmıştır.
Dolayısıyla parça anlaşılmadan cevap verilmeye kalkışılırsa
bu anlama ulaşılamaz, hatta çeldirici seçeneklere (A ya da B
gibi) takılınabilir. Oysa doğru yanıt C seçeneğidir. Aslında altı
çizili söz, şiir açısından olumlu bir durumdan değil, olumsuz bir
durumdan bahsetmektedir.
Soruda sadece altı çizili ifadeye bakıldığında ne anlatılmak
istendiği anlaşılmayabilir. Cümlede “şiirin ayağına köstek
olan” durum, “uyak” olarak verilmiştir. Uyak, bilindiği üzere
şiir yazarken kullanılan ses benzerliğine dayalı kalıplardır.
Yani “şiiri belirli kalıplar içerisinde yazma çabası” şiiri olumsuz
etkilemektedir. Bu da D seçeneğinde belirtilmiştir. Eğer buraya
dikkat edilmezse yine çeldirici seçeneklere (A ya da C gibi)
gidilebilir.

6
 PARAGRAF SORU BANKASI
Söz Düzeyinde Anlam
1. Yeryüzünde hoşa gitmeyen şeyler, haksız olaylar
vardır. Sanat eserlerinin de zevk vermesi beklendiği-
ne göre, bu hoşa gitmeyen şeyleri atması ve yalnızca
güzeli, hoş olanı seçmesi doğru olur. Şairlerin, yazar-
ların bahsettikleri nehirler, kırlar, mis kokulu çiçekler
dünyada bulamayacağımız kadar güzeldir. “Tabiatın
dünyası pirinçtendir, sanatçınınki altından.” diyor bir
Rönesans yazarı.
Bu parçada “Tabiatın dünyası pirinçtendir, şairlerinki
altından.” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakiler-
den hangisidir?
A) Sanatçının doğayı özgün bir şekilde anlattığı
B) Sanatın doğal güzellikleri öne çıkardığı
C) Sanatçının sadece kendi ilgilendiği konuları ele
aldığı
D) Sanatçının iyi bir gözlemci olduğu
E) Sanatçının, doğayı eserlerinde estetik bir bakış-
la yeniden şekillendirdiği
2. O sanatçının hamurunda vardı başkalarına benzeme-
mek. Şiirlerinde öylesine marjinal imgeler kullanır ki
okuyucu şaşırıp kalır. Her zaman farklı bir tat, muhte-
şem bir gizem, sizi uzak diyarlar alıp götüren bir hava
yakalarsınız.
Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Şiirleriyle beğeni toplama
B) Geleneksel motiflere yer verme
C) Okurun hayal dünyasını imgelerle genişletme
D) Eserlerini özgün bir biçemle oluşturma
E) Eserlerinde sosyal konulara değinme
3. Kitaplarıyla okuyanda düşünce filizlerinin dallanıp
budaklanmasına katkıda bulunan dünyaca ünlü Bre-
zilyalı Yazar Paulo Coelho, bu kitabıyla da bize farklı
bir dünya sunuyor.
Bu cümlede altı çizili sözle aşağıdakilerden hangi-
si anlatılmak istenmiştir?
A) Gerçeklerin anlaşılmasına yardımcı olma
B) Farklı insanların düşüncelerinin anlaşılmasını
sağlama
C) İnsanın hayal gücünü zenginleştirme
D) Yeni düşüncelerin oluşmasını sağlama
E) İnsanın kendisini tanımasını kolaylaştırma
1
4. Günlük hayatın yoğunluğu, karmaşası, gelgitleri
içinde işimize veya ilişkilerimize odaklanır, içimize
bakmayı ve ruhumuzu keşfetmeyi unuturuz. Psiko-
terapist Dr. Susana McMahon’ın kitabı, kendi keşif
yolculuğuna çıkanlara rehber olmayı amaçlıyor. Daha
önce birçok kitabı Türkçeye çevrilen McMohan, Doğu
ve Batı dinlerinin bilgeliklerini, büyük filozofların dü-
şüncelerini ve kendi hastalarıyla klinik deneyimlerini
kullanarak kişisel dönüşüm için bir yol haritası çiziyor.
Bu parçada geçen “kendi keşif yolculuğuna çıkan-
lara” sözüyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir?
A) Kendi kendine mutlu olmayı öğrenmek
B) Kendini kontrol edebilmeyi öğrenmek
C) Kendi isteklerini fark etmek
D) Kendini tanımak ve anlamak
E) Kendisiyle barışık olmak
5. Yunus gelmiş geçmiş en büyük şairlerimizden biridir.
Böyle bir ayrım lazımdır çünkü Yunus 600 yıl evve-
linden bugüne açılan kapıdır. Onunla ancak Nesimi,
Necati, Nefî, Baki, Nedim gibi eski şiirin sıkı nizamı ve
lügatı içinde gerçekten bir çığır açabilen şairler boy
ölçüşebilir.
Bu parçadaki altı çizili sözle Yunus hakkında anla-
tılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) O dönemler hakkında bilgi verebilme
B) Güncelliğini hâlâ koruma
C) Halk dilini başarıyla yansıtabilme
D) Sanatsal kaygı taşımama
E) Konularını yazıldığı dönemden alma
6. Yeni basılmış kitaplar yaşanmışlık duygusundan yok-
sundur. Mutlaka bir emek ürünüdür ama başka kitap
ve düşüncelere “kaynaklık” ve “tanıklık” edecek kadar
yaşlı değildir henüz.
Bu parçadaki altı çizili sözle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Gerçekleri özgün bir şekilde sunamama
B) Hayatı tanıtacak birikime sahip olmama
C) Olayları tarafsız bir şekilde ele almama
D) Okura estetik bir haz sunamama
E) Hayatın güzelliklerini gösterememe
7
 Söz Düzeyinde Anlam
7. Taşrada, o topraklarda doğanlar, anıların gölgesinde
yaşadıkları için bir başka taşra kentine uyum sağla-
makta güçlük çekmezler. Görev gereği taşraya gön-
derilen bir kent insanı ise orada yabancılıktan kolay
kolay kurtulamaz. Kimi zaman da kitapların aydınlı-
ğında iç dünyası zenginleşen yöre insanına taşra dar
gelir. Öte yandan büyük kentin uğultusundan usanan
insan da taşranın yalnızlığına sığınmak isteyebilir.
Bu parçada geçen “kitapların aydınlığında iç dünyası
zenginleşmek” sözüyle anlatılmak istenen aşağıda-
kilerden hangisidir?
A) Yalnızlığın kitaplar aracılığıyla giderilmeye
çalışılması
B) Kitaplardan öğrenilenlerin günlük yaşamda
uygulanmaya çalışılması
C) Kitap okumanın yaşamı algılayışı geliştirmesi
D) Başkalarının deneyimlerinin kitaplardan öğrenil-
mesi
E) Taşranın yetersizliğini kabullenip kitaplarla
avunulması
8. Viyana, nüfusu bir buçuk milyon olmasına rağmen bir
dünya metropolü olarak kabul edilebilir. Tarihin akışı
içinde bu güzel şehir, daima çeşitli milletlerin erime
potası olagelmiştir. Gerçek Viyanalı, Slav olduğu
kadar Macar, İtalyan, Alman, Yahudi hatta Türk kanı
taşır çünkü Osmanlı Devleti’yle yapılan savaşlarda
esir alınanlar genellikle Katolikliğe geçmiş ve bir
Avusturyalı gibi yaşamaya başlamışlardır.
Bu parçadaki altı çizili sözle Viyana ile ilgili olarak
anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Doğal güzelliklerini korumayı başardığı
B) Zengin bir tarihi geçmişe sahip olduğu
C) Farklı ulusların bir arada yaşadığı
D) Geçmişteki önemini bugün de koruduğu
E) Dinî bir hoşgörü merkezi olduğu
9. Devrinin zihniyetini çözümleyerek bunu çağını aşan
bir üslupla anlatmak, kalıcılığı yakalayan ustaların
zaman makinesidir.
Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Evrenselliği yakalama
B) Çağının görüşlerini yansıtma
C) İnsanları etkileyen bir yeteneğe sahip olma
D) Çağları aşmada bir araç olma
E) Devrinin öne çıkan yazarı olma
8
10. Eleştirinin tarih içindeki önemini küçümseyemeyiz.
Eleştiri olmasaydı herhalde uygarlık bugünkü düzeyi-
ne ulaşamazdı. Çağdaş uygarlığın bu düzeye gelme-
sinde eleştirinin motor rolü oynadığını söyleyebiliriz.
Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı-
dakilerden hangisidir?
A) Uygarlığın gelişmesinde itici güç olma
B) Uygarlığın yeni nesillere aktarılmasına yardımcı
olma
C) Uygarlığı meydana getirme
D) Kültürün aktarılmasını sağlama
E) Tarihsel gerçekleri aktarma
11. (I) Çağımız kişilerinin düşüncelerini, duygularını,
sanat eserlerini, sanat görüşlerini anlayamamak
gerçekten üzülecek bir şeydir. (II) Çok yeni bir yeni
güzellik doğuyor. (III) Yarın belki her yanı saracak.
(IV) Ama beni kavramıyor o gerçekten. (V) Demek ki
benim nabzım çağımın nabzı ile birlikte vurmuyor.
(VI) Ben çağımdan uzak yaşıyorum, çağımın
dileklerini sezemiyorum. (VII) Buna üzülmemek
kendimizi beğenmekten, hayal gücümüzün
eksikliğinden gelmez mi?
Bu parçadaki altı çizili sözün anlamı, numaralı
sözcüklerin hangisinde verilmiştir?
A) II B) III C) IV D) VI E) VII
12. O, her şeyden önce yazı dilini kitabilikten kurtarmış-
tır, dahası onları birleştirmiştir. Böylece okura daha
yakın, daha anlaşılır bir yazı oluşturmuştur.
Bu cümledeki altı çizili sözle aşağıdakilerden
hangisi anlatılmak istenmiştir?
A) Konuşma dilini yazı diline tercih etme
B) Yazı dilini konuşma diline yaklaştırma
C) Sürükleyici bir anlatım yakalama
D) Yazı dilinin tüm olanaklarından faydalanma
E) Yabancı kelimelere Türkçe karşılıklar bulma
13. Yaygın bir inanış şiirin çevrilemez olduğu yönünde
olsa da şairlerimiz, çevirdikleri şiirleri âdeta Türkçede
baştan yaratarak bu sorunun üstesinden gelmişlerdir.
Bu cümledeki altı çizili sözle anlatılmak istenen
aşağıdakilerden hangisidir?
A) Türkçeyi değiştirerek bir şiir dili durumuna
getirme
B) Sözcüklerin çağrışımsal anlamlarını kullanma
C) Şiir çevirisinde yeni kurallar geliştirme
D) Dilin bütün olanaklarını kullanarak şiiri yeniden
yazma
E) Yabancı dillerle Türkçe arasındaki benzerlikler-
den faydalanma
 Söz Düzeyinde Anlam

14. Kitabı okurken zaman zaman düşüncelere dalıyor 17. Şayet mutluluğun peşindeysen bir şey kesindir: Onu
ve Harry’nin yaşadığı sıkıntılara kendi iç dünyanızda yakalayamayacaksın. Mutluluk her zaman bir yan
rastlayabiliyorsunuz. Hepimizin görmekten, bilmekten, üründür. ----.
duymaktan rahatsız olduğu şeyler oluyor genellikle Bu cümledeki boşluğa aşağıdakilerden hangisi
bunlar. Ama varlığını bir noktadan sonra reddedeme- getirilirse altı çizili sözün açıklaması yapılmış
yeceğimiz şeyler… olur?
Bu cümledeki çizili sözle anlatılmak istenen aşağı- A) Ona ulaşma çabasının bir sonucu değildir
dakilerden hangisidir?
B) Fakat bu çabanın en önemli unsurudur
A) Anlatılanlarla yaşananları özdeşleştirebilme
C) O olmadan asla olmaz
B) Başkalarının sıkıntılarını daha iyi anlayabilme
D) Her insan eninde sonunda ona erişmek ister
C) Sorunlara çözüm bulabilme
E) Her insan mutlu olamaz
D) Duyguları diğer insanlarla paylaşabilme
E) Farklı kültürleri daha yakından tanıma

18. Standart bir hayatı benimseyip kaderle bir kez olsun

düello yapmaya kalkışmamış olanlar bu hayatı boşu-
na yaşamışlardır.
Bu cümlede altı çizili sözle anlatılmak istenen
15. Zeybekler, Anadolu’nun müzikal olarak en zengin aşağıdakilerden hangisidir?
“yerel” müzikleri arasında. Ancak bu muhteşem
zenginlik, değişen sosyal ve kültürel şartlar, popüler A) Risk almaktan korkma
müziklerin yoğun baskısı, otantik icracılarının giderek B) Heyecan yaşamaktan kaçınma
azalması ve Anadolu’daki bütün müzikleri folklora
C) Aileyi kurmayı tercih etme
indirgeyip “Türk halk müziği” adıyla toptan ele alan
ve aslını ıskalayan bir teoriyle açıklamaya çalışan D) Çok çalışmayı göze alamama
akademisyenlerin yetersizliği gibi sebeplerle her E) Para kaybetmekten korkma
geçen gün biraz daha kaybolmaya yüz tutuyor.
Bu parçada geçen “ele alan” ve “ıskalayan”
sözleriyle anlatılmak istenen aşağıdakilerden
hangisidir? 19. (I) İstanbul öyle bir şehir ki kazıdıkça çıkıyor. (II) Bu,
yazılarıma da yansıyor. (III) İstanbul’un büyüsüne rağ-
A) fark yaratan - düşündüren
men Mardin’i, Güneydoğu’yu görmek istiyorum.
B) gözden geçiren - pas geçen (IV) Çünkü Türkiye’yi her yönüyle tanımayı düşünü-
C) yenileyen - rağbet etmeyen yorum. (V) İstanbul’un da sadece gördüğüm kadar
D) değerlendiren - gözden kaçıran olmadığını biliyorum. (VI) Yazılarımda her yöreye yer
vermek istiyorum.
E) yol gösteren - bilgilendiren
Bu parçadaki altı çizili sözün anlamı numaralı
cümlelerin hangisinde verilmiştir?
A) II B) III C) IV D) V E) VI

16. Edebiyatın kıyısı çok kapsamlı ve gelgitlidir. Durma-

dan biçim değiştirmekle bulutun bulut, kumun kum ol- 20. Tarih boyunca şiirin başkentliğini yapan İstanbul,
maktan çıkmaması gibi edebiyat da sürekli değişimler bugün Anadolu şehirlerinin çok gerisinde. Anadolu’da
içinde varlığını hep sürdürür. şiir günleri her yıl zenginleşerek artıyor. İstanbul’un
Bu parçadaki altı çizili sözle edebiyatla ilgili ise kendi adıyla anılan bir şiir günü bile yok.
olarak anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangi- Bu parçadaki altı çizili sözle İstanbul hakkında
sidir? anlatılmak istenen aşağıdakilerden hangisidir?
A) Ele aldığı konuların sıra dışı olması A) Şairlerin yetiştiği bir kent olduğu
B) Daha çok toplumsal konuların işlenmesi B) Şiir kitaplarının daha çok okunduğu
C) Sınırlarının değişken olması C) Kültürel açıdan tarihsel değer taşıdığı
D) Estetik kaygısının olmaması D) Şiir etkinliklerinin yoğun olduğu
E) Farklı anlatım olanakları sunması E) Kent halkının kültürel seviyesinin yüksek olduğu

1.E 2.D 3.D 4.D 5.B 6.B 7.C 8.C 9.D 10.A 11.D 12.B 13.D 14.A 15.D 16.C 17.A 18.A 19.D 20.D

9
 PARAGRAF SORU BANKASI
Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)

en
B a ş la r k
Hem cümlede anlam ünitesi içerisinde hem de
paragraf ünitesinde en çok soru gelen başlıklar
“neden, amaç ve koşul” ilgileridir.
Cümle soruları olarak genellikle “hangisi kendin-
den önceki (ya da sonraki) cümlenin nedenidir”,
“hangisi kendinden önceki (ya da sonraki) cümle-
nin koşuludur” veya “hangisinde amaç belirtilmiş-
tir” şeklinde çok fazla soru ile karşılaşılmaktadır.
Bu yüzden bu testi, sadece bu konuya ayırdık.
Özellikle “öncelik/sonralık” ilişkisi zaman zaman
öğrencinin kafasını karıştırabilmektedir. Aslında
biraz dikkat edildiğinde ve ön yargılı yaklaşılmadı-
ğında gayet basit bir soru tipidir.
(I) Filmin yönetmeni, başrol için benimle konuştu-
ğunda henüz senaryoyu yazmamıştı. (II) Hikâyesini
anlatacağı kişinin geçmişi hakkında fazla bir bilgiye
sahip değilmiş o zaman. (III) Ama onun, sıra dışı
bir hayatı olduğunu ve bunun da film yapmak için
oldukça uygun olduğunu düşünmüş. (IV) Senaryoyu
gördüğümde kahramanın kişiliğinin oluştuğu yıllar
bana daha çekici geldi. (V) Ayrıca hayatının ilerleyen
dönemlerinde modacı olmuş birinin hayatını anlatan
bu filmin, moda ve kıyafet üzerine kurgulanmamış
olması da ilginçti. (VI) Sıra dışı bir kadının yükseliş
hikâyesiydi bu.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisi,
kendisinden önceki cümlede söylenenlerin nede-
nini açıklamaktadır? (ALES)
A) II. B) III. C) IV. D) V. E) VI.

I. cümlede, yönetmenin henüz senaryoyu yazmamış olmasının

(I) Karacaköy’den ayrılan bir yol, sizi deniz kenarın-
nedeni II. cümlede hikâyesinin anlatacağı kişinin geçmişi
daki Yalıköy’e götürüyor. (II) Yolun yaklaşık beşinci
hakkında bilgiye sahip olmaması olarak verilmiştir.
kilometresinde, Evcik İskelesi adlı kumsala giden
altı yedi kilometrelik dar bir yol çıkıyor karşınıza.
(III) İşte Anastasius Surları’nın kalıntılarının en iyi
görüleceği yer burası. (IV) Fazlaca tahrip olmuş,
yer yer ormanın içinde kaybolmuş sur kalıntıları, yol
boyunca deniz kıyısına kadar uzanıyor. (V) Bizans
İmparatoru Anastasius’un beşinci yüzyılda savunma-
ya yönelik olarak yaptırdığı set, Marmara Denizi’nden
Karadeniz’e uzanıyor.
Bu parçadaki numaralanmış cümlelerin hangisin-
de amaç belirtilmiştir? (DGS)
,
ileri
ş u l ilişk
A) I B) II C) III D) IV E) V o k
ve K n ço
, A ma ç r ı n da e
e n v la ir.
Ned sına lerid
lede tüm u tip
Cüm M’ n i n
le s o r
ÖSY cüm
uğu
s o rd

V. cümlede “beşinci yüzyılda savunmaya yönelik olarak yap-

tırdığı” ifadesinden söz konusu setin savunma amaçlı olduğu
anlaşılmaktadır.

10
 PARAGRAF SORU BANKASI
Cümle Düzeyinde Anlam (Anlam İlişkileri)

Konuya Yönelik Temel Kavramlar: Cümlede neden, amaç ya da koşul aranırken sadece “için, - ınca,
t
D kka
-se/-sa…” ek ya da sözcüklere bakmak doğru değildir. Doğrusu, cümlenin anlamına odaklanmaktır.
Çünkü bu ek ya da sözcüklerle farklı anlamlar da sağlanabilir:
• Seni tanıdığım için çok memnun oldum. (neden)
• Onu görmek için buralara kadar geldim. (amaç)
• O gelince her şey daha güzel oluyor. (koşul)
• Kış gelince herkes yakacak derdine düştü. (neden)

Koşul Neden

Cümlede bildirilen işin bir koşula (şarta) bağlandığı yani bir Cümlede verilen yargının bir nedene bağlandığı
durumun gerçekleşmesinin başka bir durumun gerçekleş- cümlelerdir. ÖSYM sınavlarında hem cümle hem de pa-
mesine bağlı olduğu cümlelerdir. ragraf sorularında sıkça çıkan bir maddedir.

• Kendi okullarımızdaki yabancı dille eğitim yüzünden öğ-

Koşul cümlelerinde genellikle “-se/-sa, -dıkça, -ınca,
yeter ki, için...” gibi ek ya da sözcükler kullanılır.
• Dil kusurlu olursa sözcükler, düşünceyi iyi anlatamaz.
• Onu tanıdıkça ondan daha çok hoşlanıyorum.
• Sen gülünce güller açar Gülpembe.
renciler hazırlık sınıflarında bilimden uzaklaştırılmaktadır.
• Bazen onu seyrederken bu kadar mükemmel olamadı-
ğımdan dolayı kendime kızdığım bile olur.
• Bazı organizmalar, birbirine çok benzedikleri için, onları
türlere ayırmak imkânsızdır.
• Otobüs bozulunca bugün dersin ortasında sınıfa girdim.

Amaç

Cümlede eylemin hangi amaçla gerçekleştirildiği vurgulanıyorsa bu tür cümlelere “amaç cümlesi” denir. Yükleme “Hangi amaç-
la?” sorusu sorulduğunda cevap alınabiliyorsa o cümlede amaç anlamı vardır.
• Bunları anlatmak için onun yanına gittim.
• Trafiği rahatlatmak amacıyla yeni yollar açılmalı.
• Fikir adamları, toplumların dünyaya bakış tarzlarını değiştirmeye yönelik birçok çalışma yaparlar.

Amaç bildiren cümleler, neden (gerekçe) anlamını da barındırır. Bu yüzden zaman zaman cümleler karıştırıl-

t
D kka
maktadır. Neden ve amaç cümleleri şu şekilde ayrılabilir:
Salonda kimseleri göremeyince korkup dışarı çıktı. (Neden çıktı? / yanıt veriyor)
İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti. (Neden gitti? / yanıt veriyor)

Görüldüğü gibi her iki cümle de “neden” sorusuna yanıt vermektedir. Amaç

Cümleleri birbirinden ayırabilmek için bir de “Hangi amaçla?” sorusu sorulmalıdır:

Neden

Salonda kimseleri göremeyince korkup dışarı çıktı. (Hangi amaçla çıktı? / yanıt yok)
İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti. (Hangi amaçla? / yanıt veriyor)

O halde “İzmir’e ünlü sanatçının konserini dinlemeye gitti.” cümlesi amaç cümlesi, diğer cümle de neden
cümlesidir.

11