Professional Documents
Culture Documents
İstanbul Üniversitesi
Sosyal Bilimler Enstitüsü
Tarih Anabilim Dalı
Eskiçağ Tarihi Bilim Dalı
Aigeai Sikkeleri
(Roma İmparatorluk Dönemi)
Elvan L. Eti
9725011364
İstanbul 2006
Elvan Lütfiye Eti, Aigeai Sikkeleri (Roma İmparatorluk Dönemi)
ÖZ
Bu yüksek lisans tezinde, antik Kilikia bölgesinde yer alan Aigeai (Yumurtalık)
kentinin “Roma İmparatorluk Dönemi”ne ait yayımlanmış sikkeleri derlenerek bir corpus
oluşturulmaya çalışılmıştır. Ön yüzlerinde genellikle kent-tanrıçası (Tykhe) ile çeşitli tanrı /
tanrıçaların yer aldığı yarı-otonom sikkeler çalışmanın kapsamı dışında bırakılmıştır. Tezde
önce kentin tarihi ve tarihi coğrafyası anahatlarıyla anlatılıp, daha sonra katalogu verilen
malzemenin değerlendirmesi yapılmıştır.
Düzenlenen sikke katalogunda Aigeai kentine ait 319 adet sikke yer almaktadır. Roma
İmparatorluk Dönemi sikkelerinden oluşan katalog açıkça göstermektedir ki, kent İmparator
Tiberius’tan İmparator Gallienus’a kadar sikke darp etmiştir. En sık tekrarlanan arka yüz
tiplerinin başında Asklepios, Hygieia, Telesphoros, Tykhe ve Athena görülmektedir.
ABSTRACT
In this master thesis, coins of Aigeai (modern Yumurtalık) struck in the Roman
Imperial Period were brought together to form a corpus. The quasi-autonomous coins which
bear on their obverses the city-goddess (Tykhe) and some deities were excluded in the study.
In the thesis, first comes the history and the historical geography of the city and then the
evaluation of the material given in the catalogue.
319 coins belonging to Aigeai take place within this catalogue. The catalogue formed
of Roman Imperial Period coins clearly indicates that the city had coined from Emperor
Tiberius’ period until Emperor Gallienus’. The most repeated reverse types are Asklepios,
Hygieia, Telesphoros, Tykhe and Athena.
Elvan Lütfiye Eti, Aigeai Sikkeleri (Roma İmparatorluk Dönemi)
ÖZ
ABSTRACT
iii
ÖNSÖZ
Aigeai, henüz kazısı yapılmamış bir antik kent olduğundan, sikke repertuvarını
özel koleksiyonlarda ve müzelerde bulunan örnekler oluşturmaktadır. Bu nedenle
çalışmanın çatısını oluşturan temel kaynaklar da söz konusu kataloglar olup,
katalogların taranmasıyla ulaşılan sikke sayısı 319’dur.
iv
Ayrıca son dakikada ihtiyacım olan bilgilere ulaşmamı sağlayan arkadaşlarım
Can Ertem, Araş. Gör. Dr. Erkan Konyar ve Araş. Gör. Can Avcı’ya (M.A) da
samimiyetleri için teşekkür ederim.
Elbette aileme; bana gösterdikleri anlayış ve destek için çok teşekkür ederim.
Özellikle teyzeme; benden hiç vazgeçmediği için ve Zeynep’e; bana bir yerlerden
hep gülümsediği için.
Kalamış
v
İÇİNDEKİLER
Sayfa
ÖZ / ABSTRACT iii
ÖNSÖZ iv
İÇİNDEKİLER vi
KISALTMALAR LİSTESİ viii
HARİTA, FOTOĞRAF VE LEVHALAR LİSTESİ ix
GİRİŞ 1
vi
Katalog 45
SONUÇ 120
BİBLİYOGRAFYA 123
LEVHALAR 133
EK 1: Kontrmarklar Listesi 143
EK 2: Arka Yüz Yazıları Listesi 145
EK 3: Tip Levhası 156
EK 4: Harita 157
EK 5: Fotoğraflar 158
vii
KISALTMALAR LİSTESİ
AE Bronz
a.g.e. Adı geçen eser
AR Demir
A.Y. Arka Yüz
Bkz. Bakınız
Bill. Billion
Çev. Çeviren
Ed. Editör
Env.No. Envanter Numarası
Fotğ. Fotoğraf
gr. Gram
haz. Hazırlayan
Kat.No. Katalog Numarası
Kmk Kontrmark
lat. Latince
Lev. Levha
MÖ Milattan Önce
MS Milattan Sonra
mm. Milimetre
Ö.Y. Ön yüz
s. Sayfa
süt. Sütun
vb. Ve benzeri
vd. Ve devamı
yun. Yunanca
viii
HARİTA, FOTOĞRAFLAR VE LEVHALAR LİSTESİ
Sayfa
ix
GİRİŞ
Bu yüksek lisans tezi bir Kilikia bölgesi kenti olan Aigeai (Yumurtalık) antik
kenti Roma İmparatorluk Dönemi sikkelerinin bir corpus’unun oluşturulmasını
amaçlanmaktadır. Ön yüzlerinde genellikle kent-tanrıçası (Tykhe) ile çeşitli tanrı /
tanrıçaların yer aldığı yarı-otonom sikkeler ise çalışmanın kapsamı dışında
bırakılmıştır. Kataloga dahil edilen sikkeler, Aigeai üzerine yapılmış yayınlar ve
hazırlanmış kataloglardan derlenmiştir.
1
I. ARAŞTIRMALAR, TARİHÇE VE SİKKELER
1
Adolf M. Hakkert, “Aigeai” Lexicon of the Greek and Roman Cities and Place Names in
Antiquity, Fascicule 3, Amsterdam 1995, süt. 345.
2
M. H. Sayar, “Kilikien und die Seleukiden”, Asia Minor Studien, Band 34, Studien zum antiken
Kleinasien IV, Bonn 1999, s. 135.
2
İmparatorluğu için de çok büyük stratejik değer taşıyordu; doğu sınırına giden
askerler için önemli bir liman ve donanma üssüydü.3
3
M. H. Sayar, “Doğu Kilikya’da Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları”, X. AST. I.Cilt, Ankara,
s. 182.
4
Lucan, The Civil War, (çev. J.D. Duff) The Loeb Classical Library, London 1930, Book III, 227.
5
F. Hild – H.Hellenkemper, “Aigaiai” Kilikien Und Isaurien (Tabula Imperii Byzantini), Band 5,
1.Teil, Wien 1990, s.160.
3
B - Aigeai Antik Kenti Üzerine Yapılan Araştırmaların Tarihçesi
Aigeai üzerine olan çalışmalar daha ziyade yüzey araştırmaları, kentin bastığı
sikkelerin ve epigrafik malzemenin incelenmesi şeklinde olup, ören yerinde henüz
kazı çalışmalarına başlanmamıştır. Yaklaşık son yirmi yıldır (1988 yılından beri)
bölgede çalışmalarını devam ettiren İstanbul Üniversitesi Eski Çağ Tarihi Anabilim
Dalı öğretim üyelerinden Prof. Dr. Mustafa Hamdi Sayar, hemen hemen her sezon
bölgedeki yüzey araştırmalarını sürdürmektedir. Araştırma gezileri ve çalışmalar bize
çok değerli arkeolojik ve epigrafik buluntular kazandırmaya devam etmektedir.
4
C – Kentin Tarihine Genel Bir Bakış
Strabon’nun6, demirleme yeri ve küçük bir köy olarak tarif ettiği Aigeai’ın
Makedonyalılar tarafından kurulduğu ve kurucusunun da Büyük İskender olduğu
iddia edilir. Büyük İskender’den önce, bu bölgeyle ilgili hiçbir şey bilinmemektedir.
MS 2. yüzyılda, Aigeai halkı, Argoslularla akraba olduklarına inanıyorlardı.7 Fakat
bu geleneğin ardında herhangi tarihi bir gerçeklik olup olmadığı belirsizdir. Özellikle
İmparator Hadrianus (MS 117- 138) tarafından kurulan Panhellenion’dan sonra pek
çok şehir, Yunan topraklarındaki ana kentlerle ilişki kurmak veya mevcut ilişkilerini
tazelemek konusuyla ilgilenmeye başlamış ve kanıt olarak da mitler yaratmışlardır.
Aigeai ise, şehir sikkelerinde “Eugenes” (iyi doğmuş) sıfatını kullanarak, Argoslu
kahraman Perseus aracılığıyla, mitsel kuruluşuna vurgu yapmak istemiştir. Özellikle
Roma İmparatorluğu zamanında, Aigeai halkı, İskender tarafından kurulmuş
olmasıyla ve Makedon kökenleriyle gurur duymuştur. Makedon kökenli olmalarını
sikkeler üzerinde Μ, ΜΑ, ΜΑΚΕ gibi lejantlarla ifade etmişlerdir.8
İskender, Pers Kralı III.Dareios’un kuvvetli ordusunu özel bir taktik kullanarak
Issos Körfezi’nde geri püskürtmüştür (MÖ.333). Hikâye edilen haliyle; Persler, gece
vakti, boynuzları arasına meşale asılı keçileri (yun. Aiges) İskender’in büyük bir
ordusu olduğunu zannettiler ve böylece savaş, İskender’in mutlak zaferiyle
sonuçlanmıştır. Bir süre sonra İskender bölgede, kendi adını taşıyan yeni bir kent
kurar. Gerçekte ise kent, muhtemelen Büyük İskender’in ölümünden sonra
İskenderun Körfezi’nin (Issos) kuzey girişini kontrol edebilmek için bu körfezin
güneyindeki Aleksandreia’nın (İskenderun) tam karşısına kurulmuştur.9 Bu durum
kentin Makedonyalı askerler tarafından inşa edilmiş olabileceğine işaret eder.
6
Strabon, Geographika, XIV.V.18.
7
Adolf M.Hakkert, “Aigeai”, Lexicon of the Greek and Roman Cities and Place Names in
Antiquity, Fascicule 3, Amsterdam 1995, süt. 346.
8
Louis Robert, “De Cilicie á Messine et á Plymouth avec deux incriptions grecques errantes”
JSav, juillet-septembre Paris 1973, s. 201 vd.
9
M. H. Sayar, “Antik Kilikya’da Şehirleşme” XII.TTK (Ayrı Basım) 1999 Ankara, s. 198.
5
Yazılı kaynaklar ile modern araştırmacıların10 çalışmaları kentin era olarak
MÖ 47 Caesar erasını kullandığını ortaya koymuştur. MÖ 47 yılında Caesar, kentin
ayrıcalıklarını kabul ederek özgür olduğunu ilan etmiştir. O günden sonra Aigeai,
yeni bir takvim kullanmaya başlamıştır. Aigeai’ın Roma İmparatorluk Dönemi
sikkelerinde bu eraya göre tarihler yer almaktadır. Aigeai halkı, yeni kurucularını,
şehrin “yeni İskender’i” olarak onurlandırmaktadır. Nitekim, MS 40/1 tarihli bir
sikkenin ön yüzünde İskender başı varken; arka yüzde Caesar’ın başı yer alır.11 Bu
durum, Aigeai erasının Caesar’ın Kilikia’da bulunduğu MÖ 47 yılında, şehre “civitas
libera” (özgür şehir) statüsü vermesiyle başladığı fikrini bir kez daha pekiştirir.
İskender’in ölümünden sonra, Romalıların gelişine kadar, bölgeye Seleukosların
hakim olduğu görülmektedir. Bu dönem, yoğun bir “Hellenleştirme” faaliyetine
sahne olmuştur.
10
O. Mørkholm, “The Date of The Autonomous Tetradrachms of Aegeae in Cilicia”, MNANS 32
(1987), s. 59 ve A .Houghton - S. Bendall, “A Hoard of Aegean Tetradrachms and The Autonomous
Tetradrachms of Elaeusa Sebaste”, MNANS 33 (1988), s. 71.
11
Bkz. Sylloge Nummorum Graecorum Switzerland I, Levante -Cilicia, Berne 1986, 1691 numaralı
sikke.
12
Murat Arslan, “İ.Ö. 188 Yılından İ.Ö.67 Yılına Kadar Lykia, Pamphylia ve Kilikia Trakheia
Sahillerindeki Korsanlık Faaliyetleri: Nedenleri ve Sonuçları”, Adalya VI, 2003, s. 94 vd.
6
Kent, Roma döneminde denize doğru uzanan geniş bir tepenin ucunda,
yüksek bir noktada yer alıyordu. Tepenin doğu-batı yönünde denize doğru eğimli
olarak alçalıyordu. Kuzeye doğru tepenin ucu alçak bir sırta dönüşüyordu. Batıda ise
yazın bile suyu olan küçük Yeniköy Deresi ile kesişiyordu. Bu dere o zamanlar
şehrin içinden geçerek, denize akardı.
*
Louis Robert, antik deniz fenerinin bu ada üzerinde olduğunu düşünmüştür.
13
Bkz., Ek 6: Fotoğraflar XI, XII.
14
M. H. Sayar, a.g.e., s. 205.
7
Kallikarpos, Demeter Karpotrophos**, Zeus, Irmak tanrısı Pyramos sayılabilir.
Aigeai’da yuvarlak bir sunak üzerinde Dionysos Kallilarpos ve Demeter
Karpophoros’a (veya Karpotrophos) ve diğer yüzünde tüm imparatorlara sunuda
bulunulması Dionysos-Demeter çiftinin imparator ve imparatoriçelerle bir tutulmak
istendiğine işaret eder.15 Bilinen bir inanca göre, bu iki tanrı tarım ve belki de
bağcılığın önemini vurgularlar.
Aigeai, Suriye yolu üzerinde bir limana sahip olduğu için antik dünyanın
askeri ve ticari değeri büyük bir kentiydi. Dini inanç ve tedaviler için uğranan önemli
bir Asklepieion’a sahip olması da kayda değer bir ayrıcalığıydı. Tapınakta yapılan
**
Aigeai’da, Poseidon Asphaleios, Dionysos Kallikarpos, Demeter Karpotrophos’a adakta
bulunulduğunu bölgede bulunan yazıtlardan biliyoruz.
15
M.H. Sayar, “Kilikya’da Tanrılar ve Kültler”, Olba II (Özel Sayı) I.Cilt, Mersin 1999, s. 143.
16
R. Ziegler, “ Aigeai, der Asklepioskult, das Kaiserhaus der Decier und das Christentum”, Tyche 9,
1994, s. 188.
17
M.H. Sayar, a.g.e., s. 146.
18
M.H. Sayar, “Kilikya Epigrafi ve Tarihi Coğrafya Araştırmaları 1999” XVIII. AST., s. 278.
8
tedavilerden para kazanılıyordu; bu gelir kentin vazgeçilmez ekonomik
kaynaklarından biriydi.
9
bu unvanla onurlandırılan üçüncü Kilikia şehri oldu23. İlginç olan daha önce bu
ünvanı almış olan ve her fırsatta kıskançlık belirten tepkiler gösteren Tarsos ve
Anazarbos’un yeni bir şehre Neokoros ünvanı verilmesine bir tepki
göstermemeleridir.24 İlginçtir çünkü Aigeai, Tarsos ve Anazarbos’tan sonra bölgenin
en öne çıkan kentidir.25 MS 228/9’dan itibaren kent “Aleksandrupolis” olarak
isimlendirildi.26 Güçlükle yorumlanan bir efsaneyi içeren sikkeler, imparatoru
tapınağın başrahibi olarak yüceltmekte ve onu, Asklepios’un yılanlı asasıyla birlikte
betimlemektedir. Severus Alexander döneminde kentin ekonomisi de canlandı.
Aigeai önemli bir din / tedavi merkezi haline geldi. Bu bilgileri sikkeler üzerindeki
betimlerden de takip etmek mümkündür. İmparator, Asklepios rahipleri tarafından
başrahip ilan edilince, imparator ailesi ile Asklepios kültü arasında sıkı bir ilişki
oluşmuştur.
23
Peter Weiss, “Ein Altar für Gordian III., die älteren Gordiane und die Severer aus Aigeai (Kilikien)”
Chiron 12, 1982, s.197.
24
Peter Weiss, a.g.e., s.203.
25
Peter Weiss, a.g.e., s.203.
26
Adolf M. Hakkert, a.g.e., süt. 347.
10
MS 260’ın yaz veya baharında, I. Valerianus’un, Sasanî Kralı Sapur
tarafından esir düşürülmesinden sonra, Persler (ikinci kez) Antiokheia’yı, Tarsos’u
ve Kapadokya’daki Kaisareia / Mazaka’yı yağmalayıp talan etmeye başladılar.
Aigeai, kuzeyden Mopsuhestia ile ve batıdan Mallos ile sınır komşusu olduğundan,
(şehrin tamamı değilse bile) Aigeai topraklarının da bu karmaşa ve saldırılardan
payını alması kaçınılmaz olmuştur. Bu felaket sonrasındaki Aigeai’ın tarihi hakkında
uzun süreli bir boşluk vardır. Kent sikke basmayı durdurmuştur ve döneme ait
önemli olabilecek hiçbir belge de yoktur.
Şehir, MS 13. yüzyıl boyunca yeniden önem kazandı. Lajazzo adıyla Doğu –
Batı deniz ticaretinde önemli bir değiş tokuş merkezi oldu. Anadolu’nun kuzeyi
(özellikle Amisos-Trapezous arası) ile güneyini bağlayan yolun başlangıç noktasıydı.
Aynı zamanda Çin’e ve İran’a giden yollaraın uğrak noktasıydı ve Suriye’deki
ihracat limanıyla da bağlantısı vardı. Kentte, Küçük Ermenistan ile olan deniz
ticaretinden sorumlu gümrük bulunuyordu. Limanın stratejik konumunun mükemmel
olması yüzünden İskenderiye limanının öncelikleri tehlikeye girmiş ve Mısırlı
Memlûkler ile anlaşmazlık çıkmıştır. Böylece MS 1266 yılında Memlûkler
Kilikia’ya saldırdılar ve Tarsos, Adana ve Aigeai gibi büyük şehirleri ele geçirip
yıktılar.
27
F. Hild – H. Hellenkemper, a.g.e., s. 160.
11
MS 1271 yılında Marco Polo, Lajazzo’da idi ve buradan Çin’e çıkacaktı.
Marco Polo, Doğu Akdeniz’in içlerine gitmek isteyenlerin önce bu şehre geldiklerini
özellikle belirtir; kentin hareketli bir ticaret trafiği olduğunu söyler.28
28
F. Hild – H. Hellenkemper, a.g.e. , s. 161.
29
Pausanias, Description of Greece, (çev. W.H.S. Jones ve H.A. Hormerod), The Loeb Classical
Library, London 1933, Book III.5: Soylu bir ailenin çocuğu olan Nikostratos, bebekken hırsızlar
tarafından Phrygia’daki Prymnessos’tan çalınmıştı. Aigeai’ya götürüldüğünde, daha sonraları bir rüya
görecek biri tarafından satın alındı. Bu kişi, Nikostratos’un ottan şiltesinin altında bir aslan yavrusu
olduğuna inanıyordu. Nikostratos büyüdüğünde Olympia’da kazandığı pancratium ve güreş
zaferlerinin yanında, başka yerlerde başka zaferler de kazandı.
12
D - Başlangıçtan Roma İmparatorluğu’nun Sonuna Kadar Aigeai’da Sikke
Darbı.
Aigeai kentine ait en erken sikkeler, MÖ 2. yüzyıla yani Seleukoslar Kralı IV.
Antiokhos Epiphanes (MÖ 175-164), zamanına dayanır;30 daha öncesine tarihlenen
sikkeler bulunmamıştır.31 Aigeai, Seleukoslar döneminde muhtemelen daha da
gelişmiştir; IV. Antiokhos (Epiphanes), kendi portresi ve kentin adının yer aldığı
bronz sikkeler bastırmıştır.32
IV. Antiokhos zamanında diğer kentler gibi burada da yerel bir sikke darbı
söz konusuydu. Yalnız bir grup erken sikkede kralın adı yer almaktadır; fakat
sikkelerin büyük bir çoğunluğu kentin refah düzeyinin oldukça yüksek olduğu MÖ 2.
yüzyılın ikinci yarısı ile MÖ 1. yüzyılın başlarına aittir.33
30
C. Tempesta, “Antiochus IV Epiphanes and Cilicia”, Adalya VIII ( 2005), s. 65.
31
R. Ziegler, “Seleukeia am Golf von Issos”, EA 33 (2001), s. 97.
32
A. M. Hakkert, “Aigeai”, Lexicon of the Greek and Roman Cities and Place Names in
Antıquity, Fascicule 3, Amsterdam 1995, süt. 345-354.
33
H. Bloesch, “Hellenıstic Coins of Aegeae (Cilicia), MNANS 27 (1982), s. 54.
13
İmparator / imparatoriçe portelerini taşıyan sikkeler başladığı anda sona
ererler.Ancak, Sur taçlı şehir tanrıçası (Tykhe) arka yüz tipi olarak devam eder. .
***
Sikke darbının kesintiye uğradığı en uzun dönem MS 54-81 yılları arasında olmuştur
14
15
II. ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ AIGEAI
SİKKELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ
A - Nümismatik Gelişim
1
A.H.M. Jones, The Greek City from Alexander to Justinian, 1966, s. 249: Şehirler sınır
uyuşmazlıkları ile ilgili sonsuz davalarını kovaladılar, hak ve öncelik için kaba kuvvetle çekiştiler.
Fakat öykünmenin en şiddetli olduğu konu büyümeydi.
2
R . Ziegler, “Asklepioskult und Kaiserkult im Kilikischen Aigeai um die Mitte Des 3. Jahrhunderts
N.Chr.”, Olba VII.( Özel Sayı) Mersin 2003, s. 214.
3
S.F.R. Price, Rituals and Power The Roman Imperial Cult in Asia Minor, Cambridge 1987, s.
272.
15
İmparator Caracalla’nın iktidarında darp edilen dini konulu sikkelerin ise MS
215 (yaz ayları) yılına tarihlenmesi imparatorun kente yaptığı ziyarete işaret eder.4
Yazılı kaynaklardan bilindiğine göre Caracalla, Asklepios tapınağında tedavi olmuş
ve sağlık sorunlarından kurtulmuştur. Onun iktidarında darp edilen kent sikkeleri
üzerinde ön yüz yazısı olarak Caracalla’nın ismi ile kentin ünvanı birleştirilerek
imparator onurlandırılmış ve arka yüz yazısı olarak kentin Makedon köklerine
gönderme yapılarak “Soylu Makedonyalıların” (ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΗC ΕYΓΕΝΟYC)
denilmiştir. Uzun yıllar boyunca farklı isimlerle onurlandırılan Aigeai, İmparator
Caracalla tarafından “Makedonike” olarak isimlendirilir.5
İmparator Severus Alexander, Parthia (İran) Seferi sırasında kenti ziyaret etmiş
ve bu ziyaret nedeniyle MS 230 / 1 ve 231 / 2 tarihi taşıyan ilginç konulu sikkeler
darp edilmiş ve bu sikkelerde açıkca ilan edildiği gibi kent ilk kez neokoros unvanı
ile ödüllendirilmiştir.6 Bu dönemde Aigeai, Kilikia ve Suriye arasında önemli bir
şehirdi ve imparatorun Asklepios tapınağına bağlılığı biliniyordu. Sikkeler üzerinde
görülen betimlerden de anlaşılacağı gibi Asklepieion tapınağı aynı zamanda
Aigeai’ın Septimius Severus adına imparator kültü tapınağı olabilir.7 Bu duruma
rağmen kentteki Asklepios tapınağının yerini imparator kültü almamış, Asklepios
4
H. Bloesch, “Caracalla in Aigeai”, CIN, Roma 11-16. settembre1961 (Roma 1965) Vol. II, s. 307-
312.
5
A. M. Hakkert, Lexicon of The Greek and Roman Cities and Place Names in Antiquity,
Facicule 3, Amsterdam 1995, süt. 346.
6
R . Ziegler, “Asklepioskult und Kaiserkult im Kilikischen Aigeai um die Mitte des 3. Jahrhunderts n.
Chr.”, Olba VII. (Özel Sayı) Mersin 2003, s. 206.
7
P. Weiss, “Ein Altar für Gordian III., die älteren Gordiane und die Severer aus Aigeai (Kilikien)”
Chiron 12, 1982, s. 202.
16
tapınımı tapınakta ilk sırada kalmıştır. Hatta imparator ve Asklepios aynı tapınakta
yoldaş tanrılar olarak saygı görmüşlerdir. İmparator tapınağın başrahibi olarak
onurlandırılmıştır.
Kente neokoros unvanı veren ve Asklepios tapınağının baş rahibi olan Severus
Alexander’ın, I. Maximinus Thrax tarafından öldürülmesi üzerine, kent tavır koymuş
ve yeni imparator adına sikke basmamıştır. Böylece Aigeai, I. Maximinus Thrax’ın
(MS 235-238) iktidarı süresince Kilikia’da sikke basmayan tek sehirdi; ama sonra
birkaç ay süren Pupienus va Balbinus’un ortak iktidarı (MS 238) altındayken,
aralarında Caesar rütbesiyle onurlandırılan III. Gordianus’un da olduğu üçlü
hanedanlık betimlerinin olduğu darplarla öne çıkmıstır. Üçlü iktidarı gösteren
sikkelerin darp sebebi, o dönemde senato tarafından seçilen Pupienus ve
Balbinus’un, askerlerin tepkisini azaltmak için baba-oğul Gordianuslar’ın
popülerliğinden yararlanarak torun III. Gordianus’u onurlandırma politikaları ile
ilgili olmalıydı. Arka yüzlerinde Asklepios, Hygieia ve Telesphoros olan bu
sikkelerdeki işçilik çok başarılıdır. Aigeai’da III. Gordianus (MS 238-244)
zamanında basılan sikkelerde çok kısa bir süre iktidarda kalmış olan önceki
Gordianuslar’ın (I. ve II. Gordianus) portrelerini taşıyan sikkelerin de basıldığı
bilinmektedir.9
8
R.Ziegler, Münzen Kilikiens aus kleineren deutschen Sammmlungen, 1988 München, s. 175.
9
R . Ziegler, “Asklepioskult und Kaiserkult im Kilikischen Aigeai um die Mitte des 3. Jahrhunderts
n.Chr.”, Olba VII.( Özel Sayı) Mersin 2003, s. 203.
17
İmparator II. Philippus (MS 247-249) dönemi sikkelerinde de dini konular
devam eder. İmparator Traianus Decius iktidarında kentte Asklepios kültü ile
imparator ailesinin yakınlığı devam etmiştir. Hatta son yıllarda ortaya çıkan bir
belge, Traianus Decius (MS 249-251) döneminde kentin Asklepioupolis ismini
kullandığını ortaya koymaktadır.10
10
R. Ziegler, a.g.e., s. 208.
11
J.P. Adams, “The Maritime Cities of the Greco- Roman East Using the Title NAYAPXIC:
Evidence and False Leads” AncWorld 10, 1984, s. 111.
12
P. Weiss, a.g.e., s. 196.
18
Billion olarak basılan sikkelerin tamamı 15 tanedir; bir tanesinin İmparator
Caracalla döneminde darp edilmesi dışında, hepsi Hadrianus dönemine aittir. Çapları
10.00 - 20.00 mm. arasında değişen sikkelerin, ağırlığı, 8.93 gr.’dan 14.59 gr.’a
kadar farklılık gösterir.
13
L. Robert, “De Cilicie á Messine et á Plymouth avec deux incriptions grecques errantes”
JSav, juillet-septembre Paris 1973, s. 174.
19
B – Yarı-otonom Sikkeler
20
C - Ön Yüz Tipleri
Bu portrelerde başlar hemen hemen her zaman defne çelenkli veya ışın
taçlıdır. Üzerinde imparator ailesinden birkaç kişinin betimlendiği ortak iktidarlarda
basılan sikkelere örnek olarak gösterilebilecek ön yüz tipleri de vardır (Kat. No. 221-
224). Bu sikkelerin dışında III. Gordianus iktidarında darp edilen ve MS 238 yılına
tarihlenen, I. ve II. Gordianus’un karşılıklı portreleri taşıyan bir sikke de katalogda
yer almaktadır ( Kat. No: 220).
21
D- Arka Yüz Tipleri
I - Tanrı ve Tanrıçalar
Kentin baş tanrısı Asklepios, sağlık ve şifa tanrısı olarak tapınım görürdü ve
Apollon’un oğlu olduğuna inanılırdı. Sikkeler üzerinde sakallı, olgun bir adam olarak
betimlenen tanrı, elinde üzerine yılan dolanmış bir asa tutar. Bu betimle anlatılmak
istenen, tıp bilgisi elde etmenin zor ve uzun yıllar isteyen bir emek işi olduğunu
vurgulamaktır. Asklepios insanları, yani ölümlüleri en çok seven tanrılardan biri
olarak tüm Antik Çağ toplumları tarafından ilgi görüyordu.
Söylencelerde bir çok çocuğunun adı geçmesine rağmen, antik sikkelerde kızı
Hygieia ve oğlu (?) Telesphoros dışında diğer çocuklarının tasvirleri rastlanmaz.
Kızı Hygieia onun en önemli yardımcısıdır. Hekimlikle ilgili bir tanrıça olarak
Hygieia da yeraltı simgelerinde yılanla betimlenir. Hygieia, sikkeler üzerinde
22
genellikle phialeden yılan beslerken görülür. Tanrıça, Asklepios’un çocuklarının en
onurlusudur. Önceleri baba-kız şifa tanrısı olarak birlikte tapınım görmüşler fakat
daha sonraları tanrıça genel anlamda kurtarıcı ve tüm tehlikelere karşı sığınılır
olmuştur. Sikkeler üzerinde görülen Telesphoros ise bazı kaynaklara göre
Asklepios’un oğludur. Ondan Asklepios’un yardımcısı olarak bahsedilir.
Telesphoros, tedavi sanatının iyileşme ile sonuçlanmasını, hastalığın sona erişini ve
mükemmel sağlığa kavuşulmasını sembolize eder. Genellikle Asklepios ve Hygieia
arasında duran bir figürdür; sivri külahlı bir manto giyer, kısa boylu bir çocuk veya
cüce olarak betimlenir. O hekimlik gizinin ustası, rüyaları yorumlayan ve iyileşme
dönemini kollayan bir tanrıydı.
İmparator Septimius Severus’un eşi Julia Domna adına darp edilen sikkelerin
arka yüzünde Hygieia’nın, omuzlarına yılan dolanmış büstünü görüyoruz (Kat. No:
23
273 – 275). İmparator Hostilianus döneminde basılan bir sikkede de, annesi Herennia
Etruscilla, tıpkı Hygieia gibi betimlenmiştir (Kat. No: 247, 248). İmparator
Elagabalus döneminde darp edilen bir sikkenin arka yüz tipi olarak görülen uzun
elbiseli kadın tasvirinin de Hygieia olduğu sanılmaktadır (Kat. No: 140).
İmparatorluk ailesine mensup kadınların şehrin en önemli tanrıçası ile kurdukları bağ
sikkeler üzerinde açıkca görülür.
d) Asklepios ve Hygieia’nın birlikte görüldüğü sikke, İmparator Caracalla
döneminde darp edinlenler arasındadır. Bu sikkenin basılmasında muhtemelen
Caracalla’nın MS Eylül / Ekim 215 yılında şehre yaptığı ziyaretin etkisi vardır.
Hygieia, çoğunlukla babası ile karşılıklı ayakta dururken görülür ve bir elinde
tuttuğu phialeden yılan beslerken betimlenir. Caracalla döneminde darp edilen
örnekte de bu kompozisyon görülür (Kat. No: 78).
e) Asklepios ve Hygieia ve Telesphoros’un birlikte betimlendiği sikkeler, Caracalla
döneminde görüldüğü gibi (Kat. No: 79) ayrıca Balbinus, Pupienus ve
III.Gordianus’un (Caesar) ortak iktidarları döneminde darp edilen sikkeler arasında
görülür (Kat. No: 221-223). Bu sikkeler kusursuza yakın işçilikleriyle dikkat
çekerler.
f) Asklepios ve Telesphoros’un birlikte betimlendiği sikkelere ilk örnek Caracalla
dönemindedir: Asklepios, toga giymiş ve yılanlı asasına dayanmış olarak görülür
(Kat. No: 77). Bu sikkede tanrının sağında çömelmiş bir keçi görülür; soldaki figür
ise Telesphoros olabilir (?).
24
g) Asklepios, İmparator ve Tykhe’nin birlikte betimlendiği sikkeler de vardır.
Severus Alexander’ın Parthia Seferi sırasında (MS 231) yılında Aigeai’yı şahsen
ziyaret etmesi nedeniyle MS 230 / 31 ve MS 231 / 32 tarihi taşıyan ilginç konulu
büyük sikkeler darp edilmiştir. Bu sikkelerde açıkca ilan edildiği gibi şehir ilk defa
Neokoros unvanı ile ödüllendirilmiştir. Bununla beraber Asklepios ve Hygieia’nın
Aigeai’nın kurtarıcı ve koruyucu baş tanrıları olduğu zaten bilinmekteydi. Bu
durumda Asklepieios tapınağının yerini Neokoros alacakmış gibi görünmesine
rağmen tapınakta Asklepios’a tapınım ilk sırada yer almıştı. Hatta imparator ve
Asklepios aynı tapınakta yoldaş tanrılar olarak saygı görmüşlerdi. Bu özel durum
sikkeler üzerinde anlatılmıştır; İmparator ve Asklepios yan yanadırlar ve Tyhke
imparatora çelenk takmaktadır (Kat. No: 174). Aigeai şehrine Neokoros ayrıcalığı
veren ve Asklepios tapınağı baş rahibi ilan edilen Severus Alexander, I. Maximinus
Thrax tarafından öldürülünce kent yeni imparatora tavır koymuş ve onun adına sikke
basmamıştır.
Athena
Zeus’un kızı ve oniki Olympos tanrısından biri olarak bilinen Athena zekayı
temsil eden bir tanrıçadır. Çoğu zaman giyimli olarak, miğfer, mızrak ve kalkanla
betimlenir. Tarım ve el sanatlarının koruyucusu olarak da bilinen tanrıça, savaşta zor
durumda kalanın yanında yer alır.
25
d) İmparator Commodus dönemi darpları arasında Athena Nikephoros görülür;
Athena Nikephoros ayaktadır; mızrak ve kalkan tutar (Kat. No.: 58). Aynı tip
İmparator Septimius Severus (Kat. No: 65) döneminde de devam eder.
e) İmparator Macrinus ve I. Valerianus dönemlerinde Athena ve Nike’nin birlikte
betimlendiği arka yüz tipi görülür (Kat. No: 89) ve (Kat. No: 164).
f) Severus Alexander döneminde (Kat. No: 156 - 157 devam eden arka yüz
tiplerindedir. I . Philippus’un eşi Otacilia Severa adına darp edilen sikkelerde arka
yüz tipi olarak Athena’nın korint tipi miğferli büstünü görülür (Kat. No: 227 - 231).
g) İmparator Aemilianus döneminde; Athena ayakta; kalkan tutuyor ve mızrak
fırlatıyor. Her iki tarafında keçilerle betimlenmiştir (Kat. No: 250, 251).
Apollon
Apollon’un arka yüz tipi olarak görüldüğü ve III.Gordianus dönemine ait ünik
bir sikke vardır. Arka yüzde görülen yazıda: CΕ Α∆ΡΙ ΑΙΓ[ΕΑ]ΙΩΝ ΝΕ ΝΑ ΑΠC=
Şehrin adı ve unvanları okunur. Aigeai takvimine göre yılı MS 284 = 238 olarak
anlaşılır. Kısaltmaların tam açılışları ve anlamları ise; CE (VHPIA)= Pertinax 193 ve
Severus Alexander’a kadar hüküm süren sülalenin adı.; A∆PI ( ANEIA )= İmparator
Hadrianus’un adı, şehrin sıfatlarından olarak burada anılmıştır.
Ayrıca NE(ΩΚΟPOY)= Neokorus, imparator adına o şehirde tapınak yapıldığını ve
NA( VAP veya VAPXIC)= şehrin gemicilikle ilgisini belirtir. Sikkenin ön yüzü ise
ΘΕΟΦΙ kısaltmasının sikke üzerinde kullanımı ile üniktir. Bu kısaltma nümismatik
26
bir yazı olarak ilk kez görülüyor. Anlamı ise: Tanrının en çok sevdiği kişi’dir14 (Kat.
No.: 219).
Işık tanrısı Apollon’un Aigeai kenti sikkeleri üzerinde görüldüğü bir diğer
dönem İmparator Gallienus darplarıdır. Bu döneme ait sikkede; Herakles ve Apollon
yanyana durmuş ve kollarını birbirlerinin omuzuna dolamış olarak yüz yüzedirler.
Herakles gürz, Apollon lir tutmaktadır (Kat No: 309, 310).
Artemis
14
Melih Aslan, “Kilikia-Aigeai Baskılı 3. Gordianus’un Ünik Sikkesi”, Belleten 240, Ankara 2001, s.
415 vd.
27
Demeter
Dionysos
Dionysos, doğuş efsanesine göre Zeus ve Semele’nin oğludur. Bir doğa tanrısı
olan Dionysos topraktan fışkıran bitkileri ve bu bitkiler arasında insanı en çok
etkileyenleri, yaşamına yön verenleri simgeler. Üzüm ve şarap tanrısı olarak bilinir.
Pek çok değişik isim ve biçimde tapınım görmüştür. Euripides’in tragedyasında
açıkca Dionysos’un köken olarak Lydia-Phrygia tanrısı olduğu söylenir. Homeros
destanlarında da anlatıldığı üzere Anadolu kökenli bir tanrıdır. Bazen ayaklarının
dibinde panter / panterler vardır ve başında asma yapraklarından bir taçla da görülür.
Sikkeler üzerinde çoğunlukla kantaros, trysos ve üzüm salkımıyla betimlenir.
15
Azra Erhat, Mitoloji Sözlüğü, İstanbul 1974, s. 92
28
yüzlerinde; Dionysos ayakta kantharos ve tyrsos tutar; iki panter arasındadır (Kat.
No: 284-286) .
Eklessia
İmparator Caracalla’nın eşi Plautilla adına basılan bir sikkenin ise ayrı bir
özelliliği vardır. Ön yüzünde Plautilla’nın portresi görülen bu sikkenin arka yüzünde
tıpkı Traianus dönemindeki kompozisyonuyla Eklessia’yı görüyoruz. Bu sikke tip
olarak değilse bile lejant olarak üniktir.16 Sikkede Eklessia’nın önünde görülen
amphora meclisin oylama yaparken kullandığı bir kap olmalı. Ayrıca sikkede göze
çarpan bir diğer özel durum İmparatoriçe Plautilla ile Eklessia’nın saç modeli ve
kıyafetleri arasındaki benzerliktir. Her ikisininde saçı örtülüdür. Bu sikke
İmparatoriçenin anne oluşu ve bir prensin doğumu anısına basılmış olmalı (Kat. No:
87). Eklessia, I. Valerianus döneminde görülen sikkelerde de İmparator Caracalla’nın
eşi Plautilla adına basılan sikke ile benzer kompozisyondadır. Ancak buradaki kadın
figürünün Agonothesia olma ihtimali de vardır (Kat. No: 281-283)
Herakles
16
F. Rebuffat, “Une monnaide de Pautilla á Aegeae de Cilicie”, BSFN 46, 1991, s. 102 vd.
29
görmüştür. Kent sikkelerinde tek başına betimlenir. Gürzü ve aslan postu genellikle
yanındadır. Sikkeler üzerinde görülen; sadak içinde yay ve ok, gürz onunla ilişkilidir.
Bu tip yoğun olarak yarı otonom sikkelerin arka yüzünde görülür. Bu sikkelerin ön
yüzünde ağırlıklı olarak Herakles portresi görülür. Ancak hiçbirinde aslan postu
giymemiştir. İmparator Diadumenian dönemine tarihlenen bir sikkede ise Herakles’i
aslan postu giymiş olarak görüyoruz (Kat. No: 116). Giymiş olduğu post, efsaneye
göre elleriyle öldürdüğü aslana aittir. Uzun bir süre tipler arasında görülmeyen
Herakles, daha sonra imparator Gallienus döneminde basılan bir sikkede Apollon ile
birlikte görülür. Bu sikkede Herakles’in elinde gürz vardır (Kat. No: 309, 310).
Hermes
Isis ve Serapis
Mısır kökenli bir tanrıça olan Isis, İsa’dan sonraki yüzyıllarda kişiliğinde pek
çok tanrıçayı toplayarak tapınım görmüştür. Zaman içinde Yunan-Roma
panteonunda önemli bir yer edinmiştir. Yunanistan’ın Büyük İskender’den sonra,
Roma’nın da Augustus zamanında Mısır’a açılması bu tanrıçanın tıpkı Artemis ya da
Kybele gibi toprak, toprak ürünleri, deniz ve yeraltı ülkesi üzerinde etkili bir
tanrıçaya dönüşmesini sağlamıştır. Serapis ise ilk kez I. Ptolemaios tarafından
30
Yunanlar ve Mısırlıların ortak tanrısı olarak yaratıldı. Sikkelerde genellikle sakallı ve
başında modius ile görülür.Yanında üç başlı köpek kerberos da vardır.
Nike
Nike zaferi simgeleyen bir tanrıçadır. Kanatlı, hızla uçan bir kız olarak
betimlenir. Aigeai kentine ait sikkelerin arka yüzünde birkaç şekilde görülür.
31
Poseidon
Perseus
32
Tykhe
Kentin Hellenistik dönem sikkelerinde hem ön hem de arka yüz tipi olarak
bilinen Tykhe, Roma İmparatorluk Dönemi sikkelerinde arka yüzlerde çeşitli
kompozisyonlarda görülür:
a) Tanrıçanın sur taçlı ve / veya örtülü büstü / başı olarak betimlenen bu tip, ilk kez
Marcus Aurelius döneminde darp edilmiş bir sikkede arka yüzde görülür (Kat.No:
54). Marcus Aurelius’un eşi Faustina adına darp edilen iki sikkede (Kat. No: 56, 57);
Severus Alexander döneminde darp edilen sikkelerde (Kat. No: 144-149); III.
Gordianus döneminde (Kat. No: 217, 218); Traianus Decius’un eşi Herennia
Etruscilla adına basılan bir sikkede (Kat. No: 244) ve I. Valerianus dönemindeki bir
sikkede de aynı tip devam eder (Kat. No: 262).
b) Çelenk içinde Tykhe büstü; Severus Alexander döneminde darp edilen
sikkelerden bilinen bir arka yüz tipidir (Kat. No: 150, 151).
c) Tykhe, tahtta oturur; elinde aphlaston veya tapınak tutar. Ayaklarının dibinde keçi.
Bu tip ilk olarak İmparator Domitianus döneminde darp edilen sikkelerde görülür
(Kat. No: 15, 16). Severus Alexander döneminde; tanrıça oturuyor olarak
betimlenmiştir ve elinde dört sütunlu bir tapınak tutar. Woodward’a göre bu tip,
imparator için yeni bir tapınmayı ya da daha büyük bir olasılıkla İmparator için
Asklepieion’un yenilendiğini anlatıyor olmalı17 (Kat. No: 153).
Ve bir diğer sikkede tanrıça kubbeli bir gölgeliğin altında tapınakta oturuyor. Elinde
buğday başağı ve altta Nehir Tanrısı Pyramos yüzüyor (Kat. No: 152). I.Philippus
(Kat. No: 225) ve II.Philippus (Kat. No: 236, 237) dönemlerinde de oturan Tykhe tipi
devam etmektedir; Tanrıça elinde tapınak tutmaktadır.
17
A. M. Woodward, “Neocorate at Aegeae and Anazarbus in Cilicia” , NC 3, 1963, s. 7.
33
d) Tykhe ayakta; bereket boynuzu ve dümen tutuyor. İmparator Aemilianus’un eşi
Cornella Supera adına basılan bir sikkede (Kat.No: 256) ve I. Valerianus
dönemindeki iki sikkede de aynı tip devam etmektedir (Kat. No: 263, 264). En son
Gallienus döneminde darp edilen bir sikkede aynı tip görülür (Kat. No: 308).
e) Tykhe ayakta; limanda. Elinde bereket boynuzu tutan tanrıça, yanında (Aigeai
halkından?) üç kişi ile limanda ve önlerinde kadırga ve altta keçi ile tasvir edilen
arka yüz tipi sadece Severus Alexander döneminde basılan sikkeler arasında görülür
(Kat. No: 154, 155).
Amaltheia
Amaltheia birçok efsaneye göre Zeus’a dadılık yapan nymphenin adıdır. Bir
diğer inanışa göre ise Zeus’un, postundan aigis kalkanını yaptığı keçinin adıdır.
Efsaneye göre tanrı – çocuk Zeus, kendisine bakan nymphelere tesekkür etmek için
sütninesi olan keçinin bir boynuzunu kırar ve içini her türlü yemişle doldurarak
nymphelere verir. Böylece “bereket boynuzu” (Cornucopiae) olur.
34
Dike
Dike sözcüğü Yunan dilinde pek çok değişik anlama gelmekle beraber
simgelediği başlıca soyut kavramlar: hak, doğruluk ve adalettir. Dike doğada düzeni
simgeleyen üç tanrıçadan (Hora’lar) biridir. Bu tanrıça zaman içinde cinssiz bir
felsefe kavramına dönüşür. Aigeai kent sikkelerindeki tek örneği İmparator Nerva
dönemindedir; Dike, ayakta duruyor; terazi ve bereket boynuzu tutuyor (Kat. No:
22).
Dikaiosyne
Elpis
Yunan mitolojisinde soyut bir kavram olarak geçer. Umudu temsil eden bir
tanrıçadır. Genellikle genç bir kasdın olarak resmedilir. Tasvirlerin çoğunda çiçekler
ve / veya bereket boynuzu taşıyarak yürüdüğü görülür. Yalnızca İmparator Macrinus
dönemine ait iki sikke üzerinde görebildiğimiz Elpis, eteğini hafifçe kaldırarak sola
doğru yürür. Yanında küçük bir keçi ile betimlenmiştir (Kat. No.: 99, 100)
35
Nemesis
Nemesis soyut bir kavram olarak tanrısal öcü simgeler. Genellikle insanlarda
ölçüsüzlüğü, kendine ve talihine aşırı güveni cezalandıran bir varlık olarak gösterilir.
Soyut bir kavram olmakla birlikte tanrısal bir varlık olarak da canlandırılır. İnsan
yaşamını dengede tutan bir tanrıça olan Nemesis, Hesiodos’a göre Nyks’nin (Gece
Tanrıça) kızıdır. Dizgin, palmiye dalı ve tekerlekle betimlenir.
Nymphe
Kentin sikkeleri arasında İmparator Antoninus Pius döneminde darp edilen iki
sikkede; tanrıça Nymphe, bir kaya üzerine oturmuş ve vücudunun üst kısmı çıplak.
Sağ elinde kamış sapı, sol eli devrilmiş ve içinden su akan bir testinin üzerinde
olarak betimlenmiştir (Kat No: 49, 50).
Pyramos
36
özdeşleştirilmiştir. Bölgeye ait sikkeler üzerinde şimdiye kadar saptanan onsekiz
farklı Pyramos betimi vardır. İmparator Antoninus Pius döneminde darp edilen bir
sikkenin arka yüzünde; Tykhe oturuyor ve altta nehir tanrısı Pyramos yüzüyor olarak
betimlenmiştir (Kat. No.: 48). İmparator Severus Alexander dönemindeki tek örnekte
ise; Tykhe, kubbeli bir gölgeliği olan tapınakta sola doğru dönmüş şekilde oturuyor;
elinde buğday başağı var ve altta Pyramos yüzerken resmesilmiştir (Kat. No.: 152).
Triptolemos
Bir liman kenti olan Aigeai’nın sikkeleri üzerindeki; liman, kadırga ve deniz
feneri tasvirleri İmparator Septimius Severus döneminden başlayarak, Traianus
Decius dönemine kadar görülür. İmparator Septimius Severus dönemi sikkelerinde
arka yüz tipleri arasında; yedi kürekçi ve bir dümencisi ile iki direkli kadırga
betimlendiği görülür (Kat. No: 72, 73). Caracalla (Kat. No: 80 - 85), Diadumenianus
(Kat. No: 137-139) ve Severus Alexander (Kat. No: 198-203) dönemlerinde darp
edilen sikkelerde kadırga tasvirli arka yüzler devam eder. Macrinus dönemi
sikkelerinde; deniz feneri üzerinde Poseidon ve kadırgalar limana girerken görülür
(Kat. No: 94, 95) . Kilikia bölgesi kenti olan Aigeai’da, deniz fenerleri taş bloklardan
bir kule olarak yapılmışlardır.18
18
S.R.F. Price, Coins and Their Cities, Michigan 1977, s. 40.
37
Severus Alexander iktidarında darp edilen sikkeler arasından iki örnekte;
Tykhe, yanında (Aigeai halkından?) üç kişi ile limanda ve önlerinde kadırga ile
betimlenmiştir (Kat. No: 154, 155). Bu tip Pers savaşlarıyla bağlantılı olmalı. Çünkü
o dönemde kentin limanı oldukça hareketliydi. İmparator Traianus Decius
döneminde basılan sikkelerden birindede ; Işıkları yanan bir deniz feneri, içinde
denizci oturan bir kadırga ve bir kısmı görülebilen iki kadırga daha görülür. Bu sikke
tektir (Kat. No: 241). Aynı imparatorun eşi Herennia Etruscilla adına bastırdığı bir
sikkenin arka yüzünde yelkenleri açık bir kadırga limana girerken betimlenmiştir
(Kat. No: 246).
Sikkelerin arka yüzlerinde en çok tekrarlanan dört hayvan: keçi, kartal, yılan
ve attır. Bunların dışında görülen diğer hayvanlara bir ya da en fazla iki sikke
kompozisyonunda tanımlanmıştır.
Keçi, kentin sikkeleri arasında hemen hemen en fazla görülen hayvandır. Yarı
otonom sikkelerden başlayarak görülen keçi, genellikle uzanmış veya ayakta olarak
betimlenir. Şehrin isminin de keçi anlamına gelmesi ve keçinin şehrin sembolü
olması, daha sonraki dönemlere ait sikkeler üzerinde de keçi tasvirinin sıkça yer
almasının nedeni olarak düşünülebilir. Ancak Aigeai’ daki Asklepios konulu
sikkelerde görülen keçi tasvirleri ile Asklepios’un kutsal hayvanı olan keçiyi
karıştırmamak gerekir. Trainaus döneminde basılan sikkelerden başlayarak
Hadrianus, Antoninus Pius, Marcus Aurelius ve Lucius Verus, Commodus, Macrinus
ve Diadumenianus’a kadar pek çok arka yüz tipi kompozisyonun içinde de keçi
figürü görülür (Kat. No: 26, 27 .....) Arka yüz tipinde kompozisyonun bir parçası
olarak keçi görülen sikkeler İmparator I. Valerianus dönemine kadar devam eder.
Boynuzlarına yanan fenerler asılmış keçi betimli sikkeler İmparator Diadumenianus
döneminde görülür (Kat. No: 119-126). Bu tip, bir hikayeye göre Büyük İskender’in,
Dareios’un kuvvetli güçlerini özel bir taktik kullanarak tam Aigeai önünde Issos
körfezinde püskürttüğü anı anlatır; Gece vakti boynuzları arasına meşaleler asılan
keçiler, Perslilere İskender’in büyük bir orduyla gelmekte olduğunu düşündürmüştür.
38
Böylece az sayıdaki askeriyle zaferi kazanan İskender, daha sonra ise yine efsaneye
göre kenti bir Makedon yerleşimi haline getirmiştir. Aynı dönemde uzanmış ve başı
geriye dönük keçi tasviri de görülür. Yine Diadumenianus döneminde darp edilen;
yerinden kalkmak üzere hamle yapan ve başı geriye dönük keçi, sikkeler arasında
şimdiye kadar bulunan tek örnektir (Kat. No: 136).
İmparator Traianus Decius’un karısı Herennia Etruscilla adına darp edilen bir
sikkenin arka yüzünde hem çok farklı bir konu olan Zodiak haritası hem de ilk kez
şehrin ünvanları arasında kullanılan ΑCΚΛΗΠΙΟV ΠΟΛΕ(ΩC)= Asklepios’un
Şehri unvanı eklenerek sağlık tanrısının Aigeai ve dünya için önemi anlatılmaya
çalışılmıştır. Zodiak halkası içinde oturan keçi, Aigeai’nın bilinen tüm evrenin
merkezi olduğunu iddia ediyordu (Kat. No: 245). Şehrin sikkeleri arasında keçi ile
kartalın birlikte betimlendiği kompozisyonlar ve yılan ile keçinin birlikte görüldüğü
arka yüz tipleri de vardır.
Kartal, Zeus’un gücünü temsil eden bir hayvandır. Genellikle yıldırım demeti
üzerinde kanatları açık ve bazen gagasında çelenkle; başı sağa dönük gösterilir.
(Sunak üzerinde görüldüğü örneğe ise III. Gordianus dönemine ait bir sikkede
rastlanır). Bazı sikkelerde yıldırım demeti altında uzanmış keçi vardır. Bu tip yarı
otonom sikkelerden başlayarak, Hadrianus (Kat. No: 38-45), Severus Alexander
(Kat. No: 176-178) ve I. Valerianus (Kat. No: 278, 279) dönemlerinde darp edilen
sikkelerden bilinir. İmparator Hadrianus döneminde, yıldırım demeti üzerinde kartal
betimli sikkeler ağırlıklı olarak billion kullanılarak basılmış olup, gümüş ve bronz
örnek de vardır. Kartal motifine kompozisyon içinde rastladığımız sikkeler Macrinus,
I. Philippus, Aemilianus ve eşi Cornella Supera dönemlerinde devam eder. Kartal
motifi, İmparator I. Valerianus dönemi sikkelerinde tapınakların alınlığında görülür.
Sadece Cornella Supera ve I. Valerianus dönemlerinde basılan iki örnekte kartal
tapınağın girişinde durmaktadır (Kat. No: 258, 277). Ayrıca Severus Alexander
döneminde basılan bir sikkede Asklepios’un yılanlı asasının ucunda da kartal
motifini görürüz;. bu asa Asklepios’un en belirgin atribüsüdür.
39
Yılan, Asklepios atribülerinden en önemlisi olarak bilinir.Yılan, önem ve ileri
görüşlülük simgesidir. Sikkeler üzerinde sıklıkla kentin baş tanrısı Asklepios’un
asasına sarılmış olarak betimlenen yılan uzun ömürlülüğün simgesi olarak görülür,
aynı zamanda Hygieia ile de skı bir ilişki içinde betimlenir. Yılan sadece Asklepios
ve Hygieia ile ilgili bir hayvan olmayıp, Demeter’in de toprak ile olan güçlü
ilişkisinin simgelerindendir.
a) Hygieia’nın phialeden yılan beslediği, arka yüz tipi, ilk olarak yarı otonom
sikkeler arasında ve daha sonra Asklepios ve Telesphoros’un da katıldığı bir
kompozisyonla Balbinus, Pupienus ve III. Gordianus’un iktidarlarında darp edilen
sikkelerden bilinir ( Kat. No: 221, 222) .
b) Yılanla birlikte görülen en güzel örneklerden biri ise hayvanın, Hygieia’nın
omuzlarına dolanmış olarak betimlendiği Julia Domna adına darp edilen sikkedir
(Kat. No: 74-76). İmparator Hostilianus döneminde darp edilen ve arka yüzünde
annesi Herennia Etruscilla görülen sikkede de aynı tasvir vardır. Ancak farklı olan bu
sikkelerde imparatoriçenin Hygieia’a benziyor olmasıdır (Kat. No: 247, 248).
c) Yılanlı asanın tek başına görüldüğü sikke Severus Alexander dönemindedir. (Kat.
No: 169). Daha önce yukarıda değinildiği gibi yılanlı asa, tek başına da Asklepios
kültüne işaret eder.
İmparator Severus Alexander döneminde basılan sikkelerde dört farklı arka yüz tipi
daha görülür:
d) Yılanın tek başına , başı yukarı doğru kalkmış, gövdesi kıvrımlı halde ilerlerken
resmedildiği tasvirlerde daha çok Asklepios’un kendisini simgeler.– bazen üzerinde
bir keçi görüyoruz - (Kat. No: 184, 185).
e) Yanan iki meşale arasındaki sepetten (cista mystica) çıkan yılan (Kat. No: 189–
193). Bu sikke üzerindeki tasvirle Çukurova’nın tarımsal verimliliğinin koruyucusu
tanrıça Demeter’in sembolü meşaleler, Asklepios’un kutsal yılanı ile birlikte
gösterilerek iki kült ilişkilendirilmektedir.
f) Kaide üzerinde, etrafına yılan dolanmış sandalet. Bazen sandaletin üzerinde büst
(Asklepios?) görülür (Kat. No: 179 - 182).
g) Yumurtanın etrafına dolanmış yılan (Kat. No: 194-196). Günümüzde adı
Yumurtalık olan kentin bügün de büyük deniz kaplumbağalarının uğrak yeri
40
olduğunu ve sahile yumurta bıraktıklarının biliyoruz. İlk kez İmparator Severus
Alexander zamanına ait sikkelerde görülen bu tip ilginçtir.
V. Diğer
Büyük İskender
Yarı otonom sikkelerde ön yüz tipi olarak bilinen Büyük İskender (Kral ?),
Roma İmparatorluk dönemi sikkelerinde İmparator Hadrianus döneminden itibaren
arka yüz tiplerinde görülmeye başlar. Aslında Büyük İskender’in şehrin kurucusu
olduğuna dair yaygın bir inanış vardır. İmparator Hadrianus’un bastırdığı İskender
portreli sikkeleri – ki bu tipte keçi de görülür – (Kat. No: 31, 32), İmparator
Macrinus ve oğlu Diadumenianus (Kat. No: 103), İmparator Diadumenianus (Kat.
No: 108 - 109), I. Valerianus adına (Kat. No: 464) ve Aemilianus’un eşi Cornella
Supera adına darp edilen sikkede (Kat. No: 455) görüyoruz. İmparator
Diadumenianus döneminde basılan sikkeler arasında Büyük İskender‘ in başına aslan
postu takmış olduklarına da rastlanır (Kat. No: 110 – 115). Ayrıca İmparator
Macrinus döneminde görülen bir sikkede at üzerindeki süvarinin Büyük İskender
olduğu düşünülmektedir (Kat. No: 93)
41
Ödül Tacı
Ödül tacı şehirde dört yılda bir düzenlenen şenliklerle ilgilidir. İmparator Valerianus
döneminde darp edilen sikkeler arasında gördüğümüz: Ödül tacı, içinde iki palmiye
dalıyla aslan ayaklı agnostik masanın üzerinde. Her iki yanında para keseleri ve altta
amphora tasvirli sikkelerdeki ödül tacı, yarışmalarda birinci gelenlere verilen
bugünkü kupaların atasıdır. Palmiye dalı ise önde gelen sporculara verilen ,
genellikle zaferin personifikasyonu Nike’nin bir sembolüdür. Para keseleri ve
amphora da birinci gelecek olana verilecek para ve şarap ödülünü sembolize eder.
İmparator I. Valerianus döneminde darp edilen sikkeler üzerinde (Kat. No: 293-300),
MS 258 – 263 arasında (Kat. No: 305, 306) ve Gallienus döneminde görülür (Kat.
No: 311 -314).
Köprü
Şehir Kapısı
Aemilianus döneminde darp edilen sikkede dört kuleli kapının önünde çıplak
bir kahraman görüyoruz. Kahramanın ayakları altında bir boğa var. Sikke üzerinde
betimlenen kapı şehrin kapılarından biri olmalı (Kat No: 252, 253).
19
F. Hild,.-H.Hellenkemper, “Aigaiai” Kilikien und Isaurien (Tabula Imperii Byzantini 5), Wien
1990, s. 162.
42
E – Arka Yüz Yazıları
43
F - Kontrmarklar
44
III. ROMA İMPARATORLUK DÖNEMİ SİKKELERİ
45
Caligula (MS 37 – 41)
46
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli başı; sağa.
K∆ΑΥ ΑΙΟC
A.Y. : Defne çelengi içinde yazı.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ CΤ (sic.) ΡΑ
9 - AE ; 10.51 gr.; 25.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1693.
47
Ö.Y. : Britannicus’un büstü; sağa.
BΡΕTΑΝΝΙΚΟΣ[...]
A.Y. : Defne çelengi içinde yazı.
ΕΤ Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΙΟ (=100= Μ.S. 53/54)
14 - AE ; 7.38 gr.; 22.00 mm.; RPC 4045.
48
Ö.Y. : Domitianus ve Domitia’nın karşılıklı büstleri.
A.Y. : Defne çelengi içinde karşılıklı iki aphlaston.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΙCΙ∆ΩΡΟV ΕΛΡ (=135= Μ.S. 88/89)
19 - AE ; 12.52 gr.; 24.00 mm.; SNGFrance, 2322.
49
Ö.Y. : Genç imparatorun defne çelenkli başı; sağa.
ΑVΤΟΚΡΑΤΟΡ Α ΤΡΑΙΑΝΟΝ ΚΑΙCΑΡΑ
A.Y. : Tanrıça (Eklessia) oturmuş; sola. Phiale tutuyor ve
Dümene yaslanmış. Altta keçi.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΚΚΛΗCΙΑ ΕΜΡ (=145= ΜS 98/99)
24 - AE ; 18.32 gr.; 30.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1711.
50
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli başı; sağa.
ΑVΤΟΚΡ ΚΑΙC ΤΡΑΙΑΝΟC Α∆ΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Korint tipi miğferli Athena ayakta; sola. Kalkana dayanmış ve
phiale tutuyor. Sağ yanında mızrağı. Altta keçi; solda.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ (=164= ΜS 117/118)
28 - Bill ; 10.22 gr.; 22.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1715..
51
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli başı; sağa.
ΑVΤΟΚΡ ΚΑΙC ΤΡΑΙΑΝΟC Α∆ΡΙΝΟC CΕΒ
A.Y. : Büyük İskender’in diademli başı; sağa. Altta uzanmış keçi; sola.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ (=164= ΜS 117/118)
32 - Bill ; 8.93 gr.; 22.00 mm.; SNGFrance2 , 2326.
52
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli başı; sağa.
ΑVΤΟΚΡ ΚΑΙC ΤΡΑΙΑΝΟC Α∆ΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Amaltheia ayakta. Bereket boynuzu ve çocuk Zeus tutuyor.
Sağda uzanmış keçi.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ (=164= ΜS 117/118)
36 - Bill ; 9.63 gr.; 22.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1714.
53
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤΟΚΡ ΚΑΙΣ [ΤΡΑΙ Α∆ΡΙΑΝΟ ΣΕΒ]
A.Y. : Yıldırım demeti üzerinde kanatlarını açmış kartal. Başı; sağa.
Altta uzanmış keçi.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΗΟΡ (=179= ΜS 132/133)
40 - Bill ; 13.00 gr.; 24.00 mm.; SNGFrance2, 2331.
54
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli ve zırh giymiş büstü; sağa.
ΑVΤΟΚΡ ΚΑΙΣ ΤΡ ΑΙΑΑ∆ΡΙΑΝΟ ΣΕΒ
A.Y. : Yıldırım demeti üzerinde kanatlarını açmış kartal. Başı; sağa.
Altta uzanmış keçi.
ΕΤΟΥΣ ΠΡ ΑΙΓΕΑΙΩΝ
44 - AR ; 23.00 mm.; BMCCilicia 22.
55
Antoninus Pius (MS 138 – 161)
56
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı başı; sağa.
ΑVΤ ΚΑΙC Τ ΑΙΛ Λ∆Ρ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC...
A.Y. : Dikaiosyne ayakta; sola. Terazi ve bereket boynuzu tutuyor.
Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...] ( Ρ?)
52 - AE ; 19.03 gr.; 27.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1726.
57
Faustina (Marcus Aurelius’un karısı)
58
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ ΚΑΙ Μ ΑV ΚΟΜΜΟ∆ΟC ΑΝ
A.Y. : Serapis’in kalathos giymiş ve Isis’in lotus çiçeği ile
süslenmis büstleri karşılıklı.
ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝ Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟV ΑΛC
(=243= ΜS 187/188)
60 - AE ; 25.72 gr.; 36.00 mm.; SNGFrance2 , 2336.
59
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ Κ ΚΟΜΜΟ∆ΟC
A.Y. : Defne çelengi içinde uzanmış keçi; sola.
ΚΟΜΟ∆ΙΑΝ[ΩΝ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ (=243= ΜS 187/188)
64 - AE ; 8.02 gr.; 22.00 mm.; SNG Levante-Cilicia / Supp. 403.
60
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa. 4 Kmk
A.Y. : Asklepios’un büstü; sağa.Önünde yılan. 3 Kmk.
Α∆ΡΙΑΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ΜC ? (=240?=ΜS 193/194)
69 - AE ; 25.54 gr.; 32.00 mm.; SNGPfPsKilikien 61.
61
Julia Domna (Septimius Severus’un karısı)
62
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa. Kmk.
ΑVΤ Κ Μ ΑV CΕΟVΗΡΟC ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC CΕΒ
A.Y. : Asklepios ve Hygieia sekiz sütunlu tapınaktalar. Altta uzanmış keçi.
CΕVΗΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟVΠΟΛΕΙ ΒΞC
(=262=ΜS 215/216)
78 - AE ; 18.50 gr.; 31.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1743.
63
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli başı; sağa.
[... ΑV] CΕVΡΟC ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC[CE]
A.Y. : Kadırga; sağa.
CΕVΗΡ Α ΑΝΤΩ[ΝΕΙΝΟVΠΟΛ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΞC (=261=ΜS 214/215)
82 - AE ; 17.71 gr.; 27.00 mm.; SNGFrance2, 2341.
64
Plautilla (Caracalla’nın karısı)
65
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa. 2 Kmk.
ΑVΤ Κ Μ ΟΠ CΕV ΜΑΚΡΙΝΟC
A.Y. : Asklepios sekiz sütunlu ve alınlığında kartal olan tapınağın
önünde asasına yaslanmış duruyor.
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ΛΕC (=264=ΜS 217/218)
91 - AE ; 21.00 gr.; 28.50 mm.; SNGFrance2, 2342.
66
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
ΑVΤ Κ Μ ΟΠ CΕV ΜΑΚΡΙΝΟC
A.Y. : Poseidon tridentine yaslanmış şehrin deniz feneri üzerinde duruyor;
cepheden. Ateş yakmış. Sağda limana giren kadırga ve solda muhtemelen
diğer bir kadırga var.
ΟV Π Μ ΕV Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞC (=264=ΜS 217/218)
95 - AE ; 20.59 gr.; 28.00 mm.; SNGFrance2, 2344.
67
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
A.Y. : Elpis ayakta, eteğini hafifce kaldırarak yürüyor; sola.
Yanında küçük keçi. (=263=ΜS 217)
99 - AE ; 17.46 gr.; 20.07 mm.;Bloesch 1.
68
Ö.Y. : Macrinus’un ışın taçlı büstü ile Diadumenianus’un karşılıklı büstleri.
ΑVΤ Κ Μ ΟΠ CΕV ΜΑΚΡΙΝΟCΚ[...] ΩΝΙΝ
A.Y. : Dionysos’un büstü; sağa. Sol omuzunda thyrsos.
Önünde üzüm salkımı ve ardında : ∆ Ι C
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΜΕVΓΠ ΑΙΓΕΩN (=264=ΜS 217/218)
104 - AE ; 26.00 mm.; BMCCilicia 27.
69
Diadumenianus (MS 217 – 218)
70
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa.
ΜΟΠΕ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC KAI
A.Y. : Büyük İskender’in aslan postu giymiş başı; sağa.
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΕVΓ Μ ΘΕ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC (=264=ΜS 217/218)
113 - AE ; 13.82 gr.; 28.50 mm.; SNGLevante-Cilicia 1750.
71
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa. Zırh ve paludamentum giymis.
Μ ΟΠΕΛ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟCΚ Α Ι
A.Y. : Sakalsız ve diademli erkek başı; sağa. Önde : ΑΖC . Κmk.
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Ο Μ ΕVΓ ΠΙ [Θ] ΑΙΓΕΩΝ (=264=ΜS 217/218)
118 - AE ; 26.00 mm.; BMCCilicia 29.
72
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa.
Μ ΟΠ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC KAICΑΡ
A.Y. : Boynuzlarına yanan fenerler asılmış keçi ayakta; sağa.
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π ο ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC (=264=ΜS 217/218)
123 - AE ; 13.65 gr.; 27.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1753.
73
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa. Zırh ve paludamentum giymis.
ΜΑΟΠΑΝΤΩΝΙΝοC ΚΑΙC[AP]
A.Y. : Uzanmış keçi; sağa.
ΜΑΚΡΕΙΝΟ[...]ΠΘ ΑΙΓΑΙΩΝ AZC (=264=ΜS 217/218)
128 - AE ; 27.00 mm.; BMCCilicia 34.
74
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa.
Μ ΟΠ ΑΝΤΩΝΙΝΟΣ ΚΑΙΣΑΡ
A.Y. : Uzanmış keçi; sağa.
ΜΑΚΡΕΙΝΟΥ Π Μ ΕΥΓ Ν Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ (=264=ΜS 217/218)
133 - AE ; 13.24 gr.; 29.21 mm.; Ziegler 1386.
75
Ö.Y. : İmparatorun büstü; sağa.
Μ ΟΠΕΑ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟC KAI
A.Y. : Kadırga; sağa.
ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΑΙΓ Μ ΕV ΠΘ ∆ΞC (=264=ΜS 217/218)
138 - AE ; 15.57 gr.; 25.50 mm.; SNGFrance2, 2356.
76
Severus Alexander (MS 222 – 235)
77
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑΥΤ Κ Μ ΑΥΡ ΣΕΥ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ
A.Y. : Tykhe’nin sur taçlı ve örtülü başı; sağa
Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΙ ΕΟΣ (=275=ΜS 228/229)
146 - AE ; 4.07 gr.; 19.00 mm.; Ziegler 1390.
78
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ Κ CΕ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Çelenk içinde Tykhe başı; sağa.
ΕΥΓΕ ΠΙCΤ ΘΕΟΦ ΜΑΚ
151 - AE ; 19.86 gr.; 26.00 mm.; SNGPfPsKilikien 67.
79
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
ΑVΤ ΚΑΙ Μ ΑVΡ[...]
A.Y. : Elinde bereket boynuzu tutan Tykhe yanında (Aigeai halkından?)
üç kişi ile limanda. Önlerinde kadırga. Altta keçi.
CΕV Α∆Ρ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ [Ε?] Π Θ ΖΟC
(=277=ΜS 230/231)
155 - AE ; 21.62 gr.; 30.50 mm.; SNGLevante-Cilicia 1767.
80
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa
ΑVΤ Κ Μ ΑV CΕΟV ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Athena’nın sorguçlu miğfer giymiş büstü; sağa
CΕV ΑΛ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC ZOC (=277=ΜS
230/231)
159 - AE ; 14.45 gr.; 27.00 mm.; SNGLevante-Cilicia / Supp. 407.
81
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ Κ CΕΑΛΕ ΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Athena Nikephoros ayakta duruyor; sola. Bir koluyla kalkana
yaslanmış. Solda keçi.
ΑΙΓΕΑ ΙΩ ΝΕΜΠΘ ΕΤ Ο C (=270=ΜS 223/224)
163 - AE ; 7.39 gr.; 25.00 mm.; SNGPfPsKilikien 66.
82
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ Κ Μ ΑVΡ CΕV ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC CΕΒ
A.Y. : Dionysos’un asma yapraklarından yapılmış taçlı büstü; sağa.
Sol omuzunda thyrsos. Önünde üzüm salkımı.
Α∆ΡΙΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛ ΑΙΓ ΕΟC (=275=ΜS 228/229)
167 - AE ; 12.89 gr.; 25.50 mm.; SNGFrance2, 2359.
83
Ö.Y. : İmparatorun din adamlarınkine benzeyen diademli büstü; sağa.
Önünde Asklepios’un asası.
ΑVΤ Κ Μ ΑVΡ CΕV ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Asklepios dört sütunlu tapınağın girişinde duruyor.
ΜΑΚ ΕVΓ ΠΙC ΘΕ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟV ΗΟC (=278=ΜS 231/232)
171 - AE ; 12.76 gr.; 25.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1774.
Ö.Y. : İmparatorun defne taçlı büstü. Göğsünde küçük bir yılanlı asa var.
A.Y. : Asklepios, dortte üç cepheden ve yandan görülen tapınağın girişinde
duruyor. (=278=ΜS 231/232)
172 - AE ; 12.76 gr.; 20.02 mm.; Bloesch 8.
84
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ ΚΑΙC Μ ΑVΡ CΕV ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC CΕ
A.Y. : Serapis’in büstü; sağa.
CΕV Α∆ΡΙ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΑ ΟC (=276=ΜS 229/230)
175 - AE ; 36.07 gr.; 36.50 mm.; SNGLevante-Cilicia 1764.
85
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ CΕV ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Kaide üzerinde etrafına yılan dolanmış sandalet; sola.
Üzerinde Asklepios’un büstü.
Α∆ΡΙΑΝ[...]ΙΩΝ ΕΟC (=275=ΜS 228/229)
179 - AE ; 9.99 gr.; 22.00 mm.; SNGFrance2, 2360.
86
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
[...]ΜΑYΡΣΕY[...] ΑΝ∆ΡΟΣ
A.Y. : Sandaletten çıkan kafa ve büst; sola.
Α∆ΡΙΑ[...] ΕΟΣ
183 - AE ; 7.49 gr.; 24.00 mm.; Lindgren 1404.
87
Ö.Y. : İmparatorun din adamlarınkine benzeyen diademli büstü; sağa.
Önünde Asklepios’un asası.
ΑVΤ Κ Μ Α CΕΟVΗ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : Kıvrılarak sağa doğru giden yılan. Üzerinde keçi.
ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC Α∆ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC (277=ΜS 230/231)
188 - AE ; 12.52 gr.; 27.00 mm.; SNGFrance2, 2367.
88
Ö.Y. : İmparatorun dinadamlarınınkine benzeyen diademli büstü; sağa.
Önünde Asklepios’un asası.
ΑVΤ Κ Μ Α CΕΟVΗ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC
A.Y. : İki yanan meşale arasındaki sepetten çıkan yılan.
ΜΑΚ ΕVΓ[...] ΘΕΟΦ ΝΕΟΚΟΡΟV (sic.) ΑΙΓΕΩΝ ΖΟC (277=ΜS
230/231)
192 - AE ; 11.96 gr.; 26.00 mm.; SNGFrance2, 2368.
89
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑΥΤ Κ Μ ΑΥΡ ΣΕΥ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΣ
A.Y. : Omphaios ya da yumurta etrafındaki yılan.
ΑΛΕΞΑΝ∆Ρ [...?] ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟΣ (=277=ΜS 230/231)
196 - AE ; 4.36 gr.; 22.00 mm.; Ziegler 1393.
90
200 - AE ; 15.48 gr.; 27.50 mm.; SNGLevante-Cilicia 1769.
Ö.Y. : İmparatorun din adamlarınınkine benzeyen diademli büstü
ve yılanlı asası; sağa.
ΑVΤ Κ Μ Α CΕΟVΗ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC C
A.Y. : Kadırga; sağa.
ΜΑΚ ΕVΓ ΘΕ Ο ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΟC
201 - AE ; 8.61 mm.; 28.00 mm.; SNGPfPsKilikien 71.
91
Ö.Y. : Julia Mamaea’nın büstü; sağa.
ΙΟYΛΙΑΜ [...] ΕΒΑΣΤΗ
A.Y. : Nike aynanın önünde ayakta duruyor; sola.Tablet taşıyor.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆[...]∆ΙΚΑΙΑ ΖΟΣ
205 - AE ; 9.09 gr.; 23.00 mm.; Lindgren 1408.
92
Ö.Y. : Julia Mamaea’nın stephanoslu büstü; sağa.
ΙΥΟΛΙΑ ΜΑΜΕΑ ΣΕΒΑΣΤΗ
A.Y. : Dikaiosyne ayakta ve terazi tutuyor. Başı; sağa.
ΣΕΥ Α∆ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Α∆ΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟ ΖΟC (=227=ΜS 230/231)
210 - AE ; 14.00 gr.; 26.50 mm.; Ziegler 1396.
93
Balbinus (MS Nisan – Temmuz 238)
94
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
[Μ. ΑΝΤ] ΓΟΡ∆ΙΑΝΟC ΘΕΟΦΙ. ΚΑΙC
A.Y.: Apollon ayakta, çıplak; sola.Vücudu cepheden, başı sağa. Sağ
elindeki defne dalını bir cippus üzerine dayamış, sol elinde lir tutuyor.
CΕ Α∆ΡΙ ΑΙΓ[ΕΑ]ΙΩΝ ΝΕ ΝΑ ΑΠC (=284=ΜS 238)
219 - AE ; 12.80 gr.; 28.00 mm.; AMM, 2001, Env. No : 79-2 / 2-97.
Ö.Y : Pupienus’un defne çelenkli büstü; sola, Balbinus’un büstü; sağa. İkisinin
arasında III.Gordianus’un defne çelenkli başı; sağa.
ΑVΤ Κ ΠΟVΠΗΝΙΟC (sic.) ΒΑΛΒΕΙΝΟC Κ ΓΟΡ∆ΙΑΝ ΚΑΙ CΕΒΒΒ
A.Y. : Asklepios asasına dayanmış, solunda Hygieia; ayaktalar. Hygieia phialeden
yılanbesliyor. Ortalarında Telesphoros.
CΕV Α∆ΡΙ ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩ Ν ∆ΠC (=284=ΜS 238)
221 - AE ; 14.99 gr.; 34.00 mm.; SNGFrance2, 2374.
95
Ö.Y. : Pupienus’un defne çelenkli büstü; sola, Balbinus’un büstü; sağa.
İkisinin arasında III.Gordianus’un defne çelenkli büstü; sağa.
A.Y. : Asklepios, Hygieia ve Telesphoros ayaktalar. (=284=ΜS 238)
223 - AE ; 14.99 gr.; 31.00 mm.; Bloesch 5.
96
Otacilia Severa (I.Philippus’un karısı)
97
Ö.Y. : Otacilia Severa’nın büstü; sağa.
ΜΑΚΡΙΑ ΩΤΑΚΕΙΛΙΑ CΕΟVΗΡΑ CΕΒ
A.Y. : Etrafı yılanlarla çevrili içi yumurta dolu kase.
CΕV ΑΛΡ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΙΠΠ[...]ΕΤ C (=290= MS 243/244)
232 -AE ; 10.69 gr.; 24.00 mm.; SNGLevante-Cilicia / Supp. 412.
98
II. Philippus (MS 247 – 249)
99
Traianus Decius (MS 249 - 251)
100
Herennia Etruscilla (Traianus Decius’un karısı)
101
Ö.Y : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
Γ Ο [Υ ΟΣ Μ ΚΥΙΝΤ] ΟΣ Θ Κ Υ ΣΕΒΑ
A.Y. : İmparatoriçe Etruscilla’nın Hygieia gibi omuzlarına yılan
dolanmış büstü; sağa Omuzu üzerindeki phialeden (ya da tabak ?)
yılan besliyor. Muhtemelen yumurtayla.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟΥ Ζ Σ (=297= MS 251)
248 - AE ; 11.42 gr.; 26.10 mm.; Ziegler 1401.
102
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑVΤ AIMI ΛΙΟC ΑΙΜΙΛΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Yarı çıplak kahraman phiale ve mızrak tutuyor; sola.Dört kuleli
kapının önünde ve ayaklarının dibinde uzanmış boğa.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙC Θ C (=299= MS 253)
252 - AE ; 14.00 gr.; 27.00 mm.; SNGFrance2, 2380.
103
Cornelia Supera ( Aemilianus’un karısı)
104
Ö.Y. : İmparator’un defne çelenkli büstü; sağa. Asklepios’un asası önünde.
[ΑV ΚΑΙ ΠΟV ΛΙ] ΚΙ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : İmparator toga giymiş ve yılanlı asasına dayanıyor.
İki sütunlu tapınağın önünde. Yanan sunak üzerinde phiale tutuyor.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡXΙ∆ΟC Τ (=300= MS 253/254)
260 - AE ; 18.46 gr.; 29.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1801.
105
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
[ΑV] ΚΑ ΠΟV [ΛΙ]Κ ΟVΑΛΡΙΑΝΟ CEB
A.Y. : Tykhe, ayakta; sağa. Dümene yaslanmış ve bereket boynuzu tutuyor.
Ayaklarının yanında uzanmış keçi.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ [ΝΕ]Ω ΝΑ[V]AΡ ΕΤ Τ (=300= MS 253/254)
264 - AE ; BMCCilicia 42 .
106
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
ΠΟV ΛΙΚ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕ
A.Y. : Asklepios asasına dayanmış alınlığında kartal olan
dört sütunlu tapınağın girişinde duruyor.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙ[C] Θ C (=300= MS 253/254)
268 - AE ; 12.73 gr.; 28.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1793.
107
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
ΑΥ ΚΑΙ ΠΟV ΑΙΚ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Hygieia tahtta oturtmuş sepetten çıkan yılanı phialeden besliyor; sola.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ (=300= MS 253/254)
273 - AE ; 17.35 gr.; 27.50 mm.; SNGFrance2, 2382.
108
Ö.Y. İmparatorun ışın taçlı büstü; sağa.
ΑΥ ΚΑΙ ΠΟV ΛΙΚ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. :Yıldırım üzerinde kanatları açık kartal. Başı; sağa.
Gagasında çelenk var.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV ΕΤ Τ (=300= MS 253/254)
278 - AE ; 14.05 gr.; 27.00 mm.; SNGFrance2, 2383.
109
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑΥ ΚΑΙ ΠΟV ΛΙΚΙ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Tahtta oturan kadın figürü (Eklessia ya da Agonothesia?); sola.
Dümene yaslanmış ve amphoranın içine bulletin koyuyor.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ (=300= MS 253/254)
282 - AE ; 17.02 gr.; 32.00 mm.; SNGFrance2, 2384.
110
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑΥ ΚΑΙ ΠΟV ΟΥΑ ΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Dionysos ayakta iki panterin arasında duruyor; cepheden. Başı; sola.
Kantharos ve thyrsos tutuyor.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ (=300= MS 253/254)
286 - AE ; 13.87 gr.; 32.50 mm.; SNGLevante-Cilicia / Supp. 416.
111
Ö.Y : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΑY ΚΑΙ ΠΟY Κ ΟYΑ[..]
A.Y. : Dikaiosyne ayakta; sola. Bereket boynuzu ve dümen tutuyor.
Ayakları yanında griffin(?)
(Α)ΙΓΕΩΝ (ΝΕΩ) ΝΑ ΕΤ Τ
290 - AE ; 5.93 gr.;18.00 mm.; Lindgren 1411.
112
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli ve zırhlı büstü; sağa.Göğüs hizasında
Asklepios’un asası var.
A.Y. : Ödül tacı, içinde iki palmiye dalıyla aslan ayaklı agnostik masanın üzerinde.
Her iki yanında para keseleri ve altta amphora. (=300= MS 253/254)
294 - AE ; 19.57gr.; 26.50 mm.; Bloesch 13.
113
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa. Önünde yılan.
ΑV ΚΑΙC ΠΟV ΛΙΚΙ OVΑΛΕΡΙΑΝΟC CΕΒ
A.Y. : Ödül tacı, içinde iki palmiye dalıyla aslan ayaklı agnostik masanın üzerinde.
Her iki yanında para keseleri ve altta amphora.
ΙΕΡ ΟΙΚΟVΜΕΝΙ ΑCΚΛΗΠΙΟC ΑΙΓΑΙΩΝ
298 - AE ; 15.52 gr.; 28.00 mm.; SNGLevante-Cilicia 1803.
114
I. Valerianus - Gallienus (MS 253 – 268)
115
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
[...]Π ΛΙΚ ΓΑΛΛΙΗΝΟC CΕΒ
A.Y. : Üzerinde iki palmiye dalı olan ödül tacı tabula ansata üzerinde.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ
306 - AE ; 11.40 gr. ; 26.00 mm. ; SNGPfPsKilikien 80.
116
Ö.Y. : İmparatorun ışın taçlı, paludamentumlu ve zırhlı büstü; sağa.
ΑΚΠΟV ΛΙ[K]ΓΑΛΛΙΗΝΟC CΕΒ
A.Y. : Gürz tutan Herakles ile lir tutan Apollo karşılıklı birer kollarını birbirlerine
dolamış vaziyette yanyana ayakta duruyor ve birbirlerine bakıyorlar.
ΑΙ [...] Ν ΝΕΩK ΝΑVΑΡ (=300= MS 253/254)
310 - AE ; 24.50 mm.; BMCCilicia 43.
117
Ö.Y. : İmparatorun defne çelenkli büstü; sağa.
ΛΙΚ ΓΑΛΛΙΗΝΟC CΕΒ
A.Y. : Üzerinde iki palmiye dalı olan ödül tacı tabula ansata üzerinde.
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ (=303= MS 256/257)
314 - AE ; 13.91 gr.; 26.00 mm.; SNGLevante-Cilicia / Supp. 418.
118
Ö.Y. : Salonina’nın büstü; sağa.
ΚΟΡΝΗΛ[ΙΑ] CΑΛΩΝΕΙΝΑ
A.Y. : Çıplak Triptolemos iki yılan tarafından çekilen biga ile gidiyor; sağa.
ΑΙΓΑΙΩΝ [...] [ΕΤ] ΓΤ (=303= MS 256/257)
319 - AE ; 20.00 gr.; 29.00 mm.; SNGLevante-Cilicia / Supp. 419.
119
SONUÇ
Kilikia bölgesinin önemli kentleri arasında yer alan Aigeai’ın (Yumurtalık)
Roma İmparatorluk Dönemi sikkelerini anlatan bu çalışmada açıkça görülmüştür ki
kent, MÖ 2 yüzyılda Seleukoslar Kralı IV. Antiokhos (Epiphanes) zamanından
itibaren sikke darbına başlamıştır. Aigeai’da, Roma İmparatorlarının hakimiyeti
zamanında ise dönem dönem kesintiye uğramakla birlikte İmparator Tiberius’tan
(MS 14–37) başlayarak, İmparator Gallienus’un (MS 253-268) iktidarı süresince
sikke darbı devam etmiştir.
Kentin en önemli iki özelliğini; doğuya giden yol üzerinde önemli bir limana
ve çağının en önemli Askleipieion’larından birine sahip oluşunu sikkeler üzerinde
izlemek mümkündür. Katalogu verilen 319 sikke arasında kentin kuruluş efsanesi,
baş tanrısı Asklepios ve Asklepios ile Hygieia’nın imparatorluk ailesi ile ilişkilerini
anlatanlar açıkca görülür. Ayrıca kent kapısı, köprüsü (ve nehir tanrısı Pyramos),
limanı, deniz feneri ve tapınakları da sikkeler üzerindeki konular arasında yer alır.
120
Triptolemos, Perseus, Nike, Roma, Amaltheia da sikkeler üzerinde görülen tanrı ve
tanrıçalardır. Kentin sikkeleri üzerinde yer alan Isis ve Serapis kültü ise Kilikia
bölgesine Ptolemaiosların egemenliği döneminde Mısır’dan gelmiştir. Ayrıca kentin
kuruluş efsanesinde adı geçen Büyük İskender ve yine kentin erasını veren Julius
Caesar da sikkeler üzerinde görülürler.
121
görülür. Bu ünvanın Roma donanmaları ve lojistiği için önemli üsleri ve liman
kentlerini onurlandırmak için kullanıldığı bilinmektedir.
122
BİBLİYOGRAFYA
A - Antik Kaynaklar
B - Modern Kaynaklar
123
Anabolu(Usman), M.: “Küçük Asya Sikkeleri Üzerindeki Köprü
Betimlemeleri”, Belleten Cilt: LIX,
Ankara 1996, s. 323-326.
124
Tauber, H.: “Aigeai” Der Neue Pauly Enzyklopädie der
Antike, Band I, Stuttgart, 1996, süt. 315.
125
Magie, D.: Roman Rule in Asia Minor, Vol. I-II,
New Jersey 1950.
126
Robert, L..: “Documents d’Asie Mineure. Inscriptions de
Tarse et d’Argos”, BCH 101, 1977, s. 43-132.
127
Sayar, M.H.: “Kilikya Yüzey Araştırmaları 2003”,
XXII. AST. II.Cilt, Ankara 2004,
s. 219-228.
128
Weiss, P.: “Ein Altar für Gordian III, die älteren
Gordiane und die Severer aus Aigeai
(Kilikien)”, Chiron 12, München 1982,
s. 191-205.
129
C - Katalogda Kullanılan Kısaltmalar
130
RPC Roman Provincial Coinage, Vol. I /Part I,
(haz. A. Burnet - , M.. Amandry ve
P.P. Ripolles), Paris, 1992.
Paris, 1993.
131
SNGHunterian Vol.XII Sylloge Nummorum Graecorum Volume XII
The Hunterian Museum University of
Glasgow, Part I :Roman Provincial Coins
Spain-Kingdoms of Asia Minor, New York
2004.
132
133
LEVHA I
133
LEVHA II
134
LEVHA III
135
LEVHA IV
136
LEVHA V
137
LEVHA VI
138
LEVHA VII
139
LEVHA VIII
140
LEVHA IX
141
LEVHA X
142
EK 1: Kontrmark Listesi
143
Caracalla 81 İmp. defne çelenkli başı;
sağa (How.100)
Caracalla 81 Kartal (How.336)
Caracalla 81 Belirsiz kmk
Caracalla 84 Keçi
Macrinus 91 Kartal
Macrinus 91 Defne taçlı baş
Macrinus-Diadumenianus 106 Asklepios başı
Macrinus-Diadumenianus 107 Kartal
Macrinus-Diadumenianus 107 Sakalsız baş
Diadumenianus 111 kmk ya da çukur
Diadumenianus 111 kmk ya da çukur
Diadumenianus 118 Belirsiz kmk.
144
EK 2: Arka Yüz Yazıları Listesi
1. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΥΑΝ
2. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΥΑΝ
3. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΥΑΝ
4. EΠΙ ΚΟΥΛΕΩΝΟC ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΗΜΑΝ
5. ΑΙΓΕΑΙ[ΩΝ] ΖΠ ΑΡΙ
6. ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...] ΖΠ
7. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΡ (?)
8. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΡΙ
9. ΑΙΓΕΑΙΩΝ CΤ (sic.) ΡΑ
10. ΑΙΓΕΑΙΩΝ CTPA
11. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΙΟ ΕΤ Ρ
12. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΙΟ ΕΤ Ρ ΝΕΙ
13. ΕΤ Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΙ
14. ΕΤ Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΙΟ
15. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΟΤΑ ΘΕΟ∆Ο ΒΜΡ
16. ΑΙΓΕΑΙΩΝ [ΘΕΟ∆Ο] ΒΜΡ
17. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΟΤΑ ΘΕΟ∆Ο ΒΜΡ
18. ΑΙΓΕΑΙΩΝ
19. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΙCΙ∆ΩΡΟV ΕΛΡ
20. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΛΡ ΕΙCΙΛΩΡΟV
21. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΛΡ ΗΛΙΟΛΩΡΟV
22. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΜΡ
23. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΚΚΛΗCΙΑ ΕΜΡ
24. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΚΚΛΗCΙΑ ΕΜΡ
25. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΚΚΛΗCΙΑ ΕΜΡ
26. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ι ΕΚΚΑΗ[CΙΑ ?] ΕΜΡ
27. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
28. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
145
29. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
30. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ΑΞΡ
31. ΕΤΟΥΣ ∆ΞΡ ΑΙΓΕΑΙΩΝ
32. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
33. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
34. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
35. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΟΡ ya da ΗΟΡ
36. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
37. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
38. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ∆ΞΡ
39. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΗΟΡ
40. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΗΟΡ
41. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΗΟΡ
42. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΗΟΡ
43. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΠΡ
44. ΕΤΟΥΣ ΠΡ ΑΙΓΕΑΙΩΝ
45. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVΣ ΘΟΡ
46. ΣΑΒΙΝΑ ΣΕΒΑ ΑΙΓΕΑΙΩΝ[...]
47. [Α∆ΡΙΑ] ΝΩΝ ΑΙΓΕ[ΑΙΟΝ]...
48. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ε Ρ
49. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΠΡ
50. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΠΡ
51. [...] E ΕΠΡ [...] ΜΗΝ
52. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...] ( Ρ? )
53. Μ.ΑVΡΗ.ΟVΗΡΟΝ.ΚΑΙCΑΡΑ.
54. ∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Α Ρ
55. ΑΝΤ Τ ΑΙ∆ [ΙΟΖ Α∆ΡΙΑ] ΝΟ [Ζ] ΑΝΤΩΝΙΝΟ[ΖΣ] ΕΒΑΣΤΟΖ
ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΠΙ [... ]Ν[...]ΟΝ
56. Α∆[...ΑΙΓΕΑ]ΙΩΝ ΕΤΟΥΣ [...]
57. Α∆Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Α Ρ
146
58. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩ Ν Α∆ΡΙΑΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝΕ ∆ ΛΣ
59. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝ Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛC
60. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝ Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟV ΑΛC
61. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝΑ∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝΕ ΤΟV ∆ΛC
62. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝ Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟV ΑΛC
63. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝΩΝ Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟV ΑΛC
64. ΚΟΜΟ∆ΙΑΝ[ΩΝ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ
65. CΕV [ΗΡΙΑ]Ν ΩΝ ΑΙΓ[ΕΙΑΙΩ]Ν Ε [Ζ?] Μ C
66. Α∆ΡΙΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΝΑ (!) ΜΣ
67. Α[∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ] ΕΤΥΣ (sic.) ΜΣ
68. Α∆ΡΙΑΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤVC (sic. )
69. Α∆ΡΙΑΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ΜC ?
70. [Α∆ΡΙΑΩΝ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ [ΕΤVC ( sic.) ] MC
71. Α∆Ρ ΑΙΓΕ.[...]
72. ΣΕΥΗΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΜC
73. CΕVΗΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ε ΖΜC
74. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΩΝΕΤΟVC CΜ
75. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟVC ΜC
76. [Α∆ΡΙΑΝΩ]Ν Α [ΙΓΕΑΙΩΝ ΕΤΟ] ΥΣ ΜΣ
77. ΜΑΚΕ∆ΟΝΙΚΗC ΕVΓΕΝΟVC ΒΞC
78. CΕVΗΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟVΠΟΛΕΙ ΒΞC
79. CΕVΗΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟVΠΟΛΕΙ ΒΞC
80. ΣΕYΗ Α ∆Ρ ΑΙΓΕΑΙ ΩΝΕ[...]
81. ΣΕΥΗΡΙΑΝΩΝ [ΑΝΤ] ΩΝΕΙΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΞΣ
82. CΕVΗΡ Α ΑΝΤΩ[ΝΕΙΝΟVΠΟΛ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΞC
83. CΕVΗΠΙ Α ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΝΤΩΝΕΙΝΟVΠΟΛ ΑΞC
84. CΕ ΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩ[Ν]
85. [...] ΑΝΤΩΝΕΙΝ [...]
86. ΑΝΤΩΝΕΙΝΟVΠΟΛ ΑΙΓ ΞC
87. CΕVΗΡΙΑΝΩΝ Α ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΗΜC
147
88. C[...]
89. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠΟΛΕΩC Α[...] ΜΑ ΕVΓ ΠΙ ΘΕ ΓΞC
90. ....
91. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ΛΕC
92. ΕV Π Θ ΑΞC
93. ΜΑΚΡΙΝΟVΠΟ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
94. ΜΑΚΡΕΙΝΟV [...] ∆ΞC
95. ΟV Π Μ ΕV Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞC
96. ΜΑΚΡΕΙΝΟV ΕVΓ Π ∆ΞC
97. ΜΑΚΡΙΝΟVΠΟ [Π]ΙC ΘΕ ΓΞC
98. ΜΑΚΡΙΝΟ....ΑΙΓ Μ Ε ΠΙ Θ ∆ΞC
99. ....
100. ΜΑΚΡΙΝΟVΝΟ ΕΩΝΜΑΕ VΠΙΘΕ
101. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Ο Μ ΕVΓ ΠΙ[...] ΘΕΟΦ ∆ΞC
102. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΜΑΚΡΙΝΟΥ Π Ο Μ ΕVΓ ΠΙΘΕΟΦ ∆ΞC
103. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π[...] ΩΝ[...] ∆ΞC
104. ΜΑΚΡΙΝΟV Π Μ ΕVΓΠ ΑΙΓΕΩ N
105. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ ΜΑ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ΓΞC
106. ΜΑΚΕ ΕVΓ ΠΙC ΘΕΟΦ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ∆ΞC
107. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞC
108. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ ΟΛΕ ΑΙΓΑΙ ΜΑ ΕVΓ ΠΙ ΘΕ ΓΞC
109. ΜΑΚΡΙΝΟV Π ΑΙΓΕΩΝ Μ ΕVΓ Ν Θ ∆ΞC
110. .....
111. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
112. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
113. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΕVΓ Μ ΘΕ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
114. ΜΑΚΡΕΙΝΟΥΠ Μ ΕΥΓ Ν Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ
115. ΜΑΚΡΙΝΟΥ Π Μ ΕΥΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
116. ΜΑXΡΙΝΟVΠ Μ ΕΥΓ ΠΙ ΘΕ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
117. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΟΕΓ ΕΩΝΜΑΕVΠΙ ΘΕ
148
118. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Ο Μ ΕVΓ ΠΙ [Θ] ΑΙΓΕΩΝ
119. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
120. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
121. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
122. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π Θ ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
123. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ Μ ΕVΓ Π ο ΑΙΓΕΩΝ ∆ΞC
124. ΜΑΚΡΙΝΟV ΜΕV ΠΟ ( sic.) ΑΙΓΕΩΝ
125. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΜΕVΓ Π Ο ΑΙΓΕΩΝ
126. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΜΕVΓΠ[Ο] ΑΙΓΕΩΝ
127. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ ΜΕVΓ ΠΟ [ΑΙ]ΓΑΙΩΝ
128. ΜΑΚΡΕΙΝΟ[...] Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ AZC
129. ΜΑ [...] ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞC
130. ΜΑΚΡΕΙΝΟVΠ Μ ΕV [...]ΑΙΓΕΑΩΝ[...]
131. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΑΙΓΑΙΩΝ [∆ ya da Γ]ΞC
132. ΜΑΚΡΕΙΝΟΥΠ Μ ΕΥΓ Ν Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ
133. ΜΑΚΡΕΙΝΟΥ Π Μ ΕΥΓ Ν Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ
134. ΜΑΚΡΕΙΝΟΥ Π Μ ΕΥΓ ΝΘ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ
135. ΜΑΚ[...]ΕΥΓ Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ΑZC
136. .....
137. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΑΙΓΜΕVΓΠ ΙC[...]
138. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΑΙΓ Μ ΕV ΠΘ ∆ΞC
139. ΜΑΚΡΙΝΟVΠ ΑΙΓ Μ ΕV Π ΘΕ ∆ΞC
140. ΑΝΤΩΝΙ[...]Μ Ε Π Θ ΑΙΓΑΙΩΝ ∆ΞΣ
141. ∆ΞC
142. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
143. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
144. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟ ΕΟC
145. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ε Μ Π Θ ΕΤ ΟΣ
146. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛΙ ΕΟΣ
147. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ Π ΘΕ ΕΤ ΟC
149
148. ΑΙΓΕΑΙΩΝΕ ΜΝΘ ΕΤΟΣ
149. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙ Ε Ο C
150. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΕVΓΕ ΠΙCΤ ΕΟΦ ΜΑΚ
151. ΕΥΓΕ ΠΙCΤ ΘΕΟΦ ΜΑΚ
152. ΜΑΚΕVΓ ΠΙC ΘΕΟ Α∆ΡΙΑ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
153. ΜΑ ΕV ΠΙC[...] ΘΕΟΦΙ ΝΕΩΚΟΡΟV ΑΙΓΕΩΝ ΗΟC
154. CΕV Α∆Ρ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ Ε Π Θ ΖΟC
155. CΕV Α∆Ρ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ [Ε?] Π Θ ΖΟC
156. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟ ΑΙΓΑΙΩΝ ΕΟC
157. Α∆ΡΙΑΝ[...] ΕΟΣ
158. Α∆ΡΙΑΛΕΑΝ∆ΡΟVΠΟ[...]ΩΝ
159. CΕV ΑΛ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC ZOC
160. CΕV ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟ[...] ΖΟC
161. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ε Μ Π Θ ΕΤ ΟC
162. ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...] ΕΤ ΖΟC
163. ΑΙΓΕΑ ΙΩ ΝΕΜΠΘ ΕΤ Ο C
164. CΕV Α∆Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠ [...] ΖΟC
165. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛ ΑΙΓ ΕΟΣ
166. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛ ΑΙΓ ΕΟC
167. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛ ΑΙΓ ΕΟC
168. Α∆ΡΙΑ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΠ[...]
169. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΜΑ ΕV Π ΘΕ ΟC
170. ΕVΓ Π ΝΕΩΚΟΡΟV ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
171. ΜΑΚ ΕVΓ ΠΙC ΘΕ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟV ΗΟC
172. .....
173. CΕV Α∆Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΟC
174. [...]ΠΙΣ ΘΕ ΑΛΕΞ [...]ΝΕΩΚΟΡ [...] ΑΙΓΕΩΝ [...]
175. CΕV Α∆ΡΙ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΑ ΟC
176. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC ΑΛΡΙΑΝΗ ΑΙΓΑΙΩΝ
177. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟV ΕΟC
150
178. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡOΛΙC Α∆ΡΙΑΝΗ ΑΙΓΑΙΩΝ
179. Α∆ΡΙΑΝ[...]ΙΩΝ ΕΟC
180. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠ[...] ΑΙΓΕΩ[Ν] Ε Ο C
181. Α∆ΡΙ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟ ΑΙΓ ΟC
182. ΜΑΚΕVΓ[...] ΝΕΟΚΟΡΟV ΑΙΓΕ
183. Α∆ΡΙΑ[...] ΕΟΣ
184. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΝΠΟΛΙΣ Π Θ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΟΣ
185. ΖΟC ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟΝΠΟΛΙΣ Α∆ ΑΙΓΑΙΩΝ
186. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟV[ΠΟΛ]ΙC Α ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
187. ΑΛΕΞΑ[Ν∆Ρ]ΟVΠΟΛΙC Α ΑΙΓΕΑΙΩΝ ZOC
188. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟΛΙC Α∆ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
189. ΑΛΕΞΑ [...] ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟΣ
190. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΕΟC
191. ΑΛΕΞΑΝ∆[Ρ]ΟΠΟΛΙC (sic.) Α∆Ρ ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟC
192. ΜΑΚ ΕVΓ[...] ΘΕΟΦ ΝΕΟΚΟΡΟV (sic.) ΑΙΓΕΩΝ ΖΟC
193. ΜΑΚ ΕVΓ[...] ΘΕΟΦ ΝΕΟΚΟΡΟV (sic.) ΑΙΓΕΩΝ ΖΟC
194. Α∆ΡΙΑΝΩΝ ΑΙΓΑΙΩΝ ΕΟC
195. ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟC CΕB
196. ΑΛΕΞΑΝ∆Ρ [...?] ΑΙΓΑΙΩΝ ΖΟΣ
197. ΝΕΟΚΟ ( sic.) ΑΙΓΕ ΗΟC
198. [...]ΑΛΕΞ]ΑΝ∆ΡΟVΠ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ Ε Π Θ ΖΟC
199. ΑΛΕΞΑΝ ∆ΡΟY ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...] Π ΖΟΣ
200. [...]ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΟC
201. ΜΑΚ ΕVΓ ΘΕ Ο ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΖΟC
202. Α∆ΕΞ[...] ΑΙΓΕΑΙΩΝ ZOC
203. Α∆ΡΙΑΝ ΘΕΟ[...] ΠΕ [...] ΑΙΓΑΙΩΝ ZOC
204. ΑΙΓΑΙΩΝ Ε ΗΟC
205. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆[...]∆ΙΚΑΙΑ ΖΟΣ
206. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΜΕ Π Θ ΟC
207. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Μ ΕΠ ΘΕ ΟC
151
208. ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ε Μ Π Θ ΕΤ ΟΣ
209. CΕV Α∆Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΑΛΕΞΑΝ∆ΡΟVΠΟ ΖΟC
210. ΣΕΥ Α∆ ΑΙΓΕΑΙΩΝ Α∆ΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟ ΖΟC
211. ΑΛΕΞΑΝ ΠΟ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟV HOC
212. [ΑΛΕΞΑΝ Π Θ (?) Α] ΙΓΕΩΜ ΝΕΩΚΟΡΟΥ ΗΟΣ
213. ΣΕΥ Α∆Ρ ΑΙΓ Α[Λ] ΕΞΑΝ∆ΡΟΥΠΟΛ [ΟΣ]
214. CΕ Α∆Ρ ΑΙΓΕ[ΑΙΩ]Ν ΝΕΩ ΝΑ ΑΠC
215. CΕ Α∆ΡΙ ΑΙΓΕΑΙΩΝ[...] ΑΠC[...]
216. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕ.[...] ΑΠC
217. ....
218. ....
219. CΕ Α∆ΡΙ ΑΙΓ[ΕΑ]ΙΩΝ ΝΕ ΝΑ ΑΠC
220. ....
221. CΕV Α∆ΡΙ ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩ Ν ∆ΠC
222. CΕV Α∆ΡΙ ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩ Ν ∆ΠC
223. ....
224. ∆ΠC CΕ.[...]ΩΝ
225. ΕΩΝ Β C
226. ....
227. [ΑΙΓΕΑΙΩΝ Ν] ΕΩΚΟΡΩ ΝΑΥΑΡXΙ∆ Σ
228. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΩ ΝΑVΑΡXΙ∆ C
229. ΑΙΓΕΑΙΩΝ [...]YΝΑYΑΡXΙ∆
230. ΣΕΥ Α∆Ρ ΑΙΓ[...] Σ
231. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΙΠΠΟVΠΟΛ[...] C
232. CΕV ΑΛΡ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΙΠΠ[...]ΕΤ C
233. CΕVΗΡ Α∆Ρ ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΦΙΛΙΠΠΟΛΠΟ[...]
234. [ΕV ΠΙ ΘΕ] ΜΑ ΑΙΓΕΩ ΝΕ[...] C [...]
235. ΕV ΠΙ[...]ΝΕΩ.[...]
236. ΕΥ ΠΙ ΘΕ ΜΑ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕ Β Σ
237. ΕΥ ΠΙ ΘΕ ΜΑ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕ
152
238. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟV ΝΑVΑΡ C
239. EV ΠΙ ΘΕ ΜΑ ΑΙΓΕΩΝ ΝΕ Β[ C]
240. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΑVΑΡ [XΙ∆ΟC] C
241. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΑVΑΡXΙ∆ΟC C
242. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΚΟΡΟV [...] C
243. [...]ΑΙ[...]
244. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟVΘΕ ΟΦΙΛΟVC
245. ΑCΚΑΗΠΙΟVΠΟΛΕ ΑΙΓΕΑΙΩΝ [ ]C
246. ΑΙΓΕΑΙ[...]
247. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟΝ (sic.) [...]
248. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟΥ Ζ Σ
249. [ΑΙΓΕΑΙΩΝ] ΝΕΩΚΟΡΟV ΝΑV Η C
250. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚ ΝΑVΑΡ Θ C
251. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚ ΝΑVΑΡ Θ C
252. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙC Θ C
253. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙC Θ C
254. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙ Θ C
255. ....
256. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑ[...] (sic.)
257. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚ ΝΑVΑΡ [...]
258. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚ ΝΑVΑΡ Θ C
259. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩ[...]
260. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡXΙ∆ΟC Τ
261. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡXΙ∆ΟC
262. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡX ΕΤ Τ
263. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV ΕΤ Τ
264. ΑΙΓΕΑΙΩΝ [ΝΕ]Ω ΝΑ[V]AΡ ΕΤ Τ
265. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑΥΑΡ[...]
266. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV ΕΤ Τ
267. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑYΡΑΡXΙ Σ Θ Σ
153
268. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙ[C] Θ C
269. ....
270. ....
271. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
272. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΑYΡΜ(?) ΕΤ Τ
273. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
274. ....
275. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ Ν[ΑVΑΡ] ΕΤ Τ
276. Ε[...] VΑΡXΝΑVΑΡX I (sic.)
277. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟΡΟ ΕΤ Τ
278. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV ΕΤ Τ
279. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV ΕΤ Τ
280. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
281. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
282. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
283. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
284. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡXI∆ΟC ΕΤ Τ
285. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
286. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑVΑΡ ΕΤ Τ
287. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΝ [ΑVΑ] ΡX[...] ΕΤ Τ
288. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ [...] ΕΤ Τ
289. [ΑΙΓΕ]ΩΝ ΝΕ ΝΑ ΕΤ Τ
290. (Α)ΙΓΕΩΝ (ΝΕΩ) ΝΑ ΕΤ Τ
291. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩ ΝΑV ΕΤ Τ
292. ΑΙΓΕΩΝ ΝΕΝΑ
293. ΙΕΡ ΟΙΚΟVΜΕΝΙ ΑCΚΛΗΠΙΟC ΑΙΓΑΙΩΝ Τ
294. ....
295. ΙΕΡ ΟΙΚΟVΜΕΝΙΚΟC ACΚΛΗΠΙΟC ΑΙΓΕΩΝ Τ
296. ΙΕΡ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ ΑΙΓΑΙΩΝ Τ
297. ΙΕΡ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΚΟΣ ΑΣΚΛΗΠΙΟΣ ΑΙΓΑΙΩΝ Τ
154
298. ΙΕΡ ΟΙΚΟVΜΕΝΙ ΑCΚΛΗΠΙΟC ΑΙΓΑΙΩΝ
299. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑΥΑΡ ΕΤ Τ
300. ΝΕΩΚΟ ΝΑΥΑΡX ΕΤ Τ
301. ....
302. ΑΙΓΕΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡX ΕΤ Τ
303. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ [ΝΑVΑΡ]X ΕΤ Τ
304. ΑΙΓΕΩΝΝΕ ΝΑ ΕΤ Τ
305. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ
306. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ
307. ΙΕΡ ΟΙΚΟVΜΕΝΙΚΟC [ΑCΚΛΗΠΙΟC] ΑΙΓΑΙΩΝ Τ
308. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑVΑΡXΙC T
309. [ΑΙΓΕΑΙΩΝ] ΝΕΩX ΝΑVΑΡ Τ
310. ΑΙ [...] Ν ΝΕΩK ΝΑVΑΡ
311. ΟΙ [ΚΟVΜ] ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) ΕΤ ΓΤ
312. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩ[Ν?] (sic.) ΟΙΚΟΥΜ[Ε?] ΓΤ
313. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ
314. ΑΙΓΕΑΙΩΝ ΝΕΟΚΟΡΩΝ (sic.) Ε ΓΤ
315. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕΩΚΟ ΝΑV Τ
316. ΑΙΓΑΙΩΝ...ΝΕ. [...]ΓΤ[...]
317. ΑΙΓΑΙΩΝ ΝΕ [ΩΚΟ ΝΑ] Υ ΓΤ
318. ΑΙΓΑΙΩΝ [...] ΕΤ ΓΤ
319. ΑΙΓΑΙΩΝ [...] [ΕΤ] ΓΤ
155
156
I. PHILIPPUS, II. PHILIPPUS & OTACILIA SEVERA
BALBINUS, PUPIENUS & III. GORDIANUS
ANTONIUS PIUS & MARCUS AURELIUS
CORNELIA SALONINA
SEPTIMIUS SEVERUS
MARCUS AURELIUS
CORNELIA SUPERA
TRAIANUS DESIUS
OTACILIA SEVERA
DIADUMENIANUS
ANTONINUS PIUS
III. GORDIANUS
JULIA MAMAEA
I. VALERIANUS
JULIA DOMNA
BRITANNICUS
HOSTILIANUS
ELAGABALUS
II. PHILIPPUS
DOMITIANUS
VOLUSIANUS
AEMILIANUS
I. PHILIPPUS
HADRIANUS
COMMODUS
CARACALLA
GALLIENUS
PLAUTILLA
MACRINUS
CLAUDIUS
CALIGULA
TRAIANUS
BALBINUS
PUPIENUS
FAUSTINA
TIBERIUS
SABINA
NERVA
GETA
ASKLEPIOS x x x x x x
ASKLEPIOS & TELESPHOROS x x x x x x x
ASKLEPIOS, TELESPHOROS & HYGIEIA x x
ASKLEPIOS & HYGIEIA x
AMALTHEIA x x
APOLLON x
ARTEMIS x x x x
ATHENA x x x x x x x x x x
BÜYÜK İSKENDER x x x x
DEMETER x x
DIONYSOS x x x
DIKAIOSYNE x x
EKLESSIA x x x
HERAKLES x
HERAKLES & APOLLON x
HYGIEIA x x x
ISIS & SERAPIS x x
NEMESIS x
NIKE x x
NYMPHE x
PERSEUS x x
POSEIDON x x
ROMA x
SERAPIS x
TRIPTOLEMOS x
TYKHE x x x x x x x x x x x x x
TAPINAKTA İMPARATOR x x x
İMPARATORİÇE x x
ÜÇLÜ HANEDAN PORTRELERİ x x
İMPARATOR & İMPARATORİÇE x
ÇELENK İÇİNDE YAZI x x x x x x
ÇELENK İÇİNDE KEÇİ x x
UZANMIŞ KEÇİ x x x x
KEÇİ & YILAN x x
BOYNUZLARINA FENER ASILMIŞ KEÇİ x
YILAN x
YILANLI ASA x
YILANLI SANDALET x
SEPETTEN ÇIKAN YILAN x
KARTAL x x
TAPINAK GİRİŞİNDE KARTAL x
YILDIRIM DEMETİ ÜZERİNDE KARTAL x x x
LİMAN & DENİZ FENERİ TASVİRLERİ x x x
KADIRGA x x x x
ÖDÜL TACI x x
EK 4: Harita
HARİTA 1: İskenderun Körfezi ve Aigeai’ın konumu. ( Barrington Atlas of the Greek and Roman World, s. 67, ölçek: 1 / 500.000 ).
157
158
EK 5: Fotoğraflar
Fotoğraf II : Ada.
158
Fotoğraf III : Devşirme taşlardan yapılmış rıhtım (Ortaçağ).
159
Fotoğraf V : Limandan mimari kesitler (Ortaçağ).
160
Fotoğraf VII : Limandan genel görünüm 1.
161
Fotoğraf IX : Sütunlu caddeden bir örnek.
162
Fotoğraf X : Kaymakamlık Binası bahçesinde sergilenen sütun parçaları ve havan.
163
Fotoğraf XII : Liman Ağzı.
164