PHÖÔNG PHAÙP SÔ ÑOÀ GANTT & PERT

I. PHÖÔNG PHAÙP SÔ ÑOÀ GANTT

Ñoái vôùi caùc chöông trình saûn xuaát dòch vuï ñôn giaûn, bao goàm ít coâng vieäc cuõng nhö
ñoái vôùi caùc chöông trình ngaén haïn ta coù theå duøng phöông phaùp sô ñoà Gantt (do Henry
Gantt tìm ra naêm 1910 – Henry Gantt 1861 – 1919) ñeå laäp lòch trình.
Phöông phaùp sô ñoà Gantt laø bieåu dieãn caùc coâng vieäc vaø thôøi gian thöïc hieän chuùng theo
phöông naèm ngang vaø theo moät tyû leä quy ñònh tröôùc. Lòch trình coù theå laäp theo kieåu
tieán tôùi, töø traùi sang phaûi, coâng vieäc naøo caàn laøm tröôùc saép xeáp tröôùc, coâng vieäc naøo
laøm sau xeáp sau.
Phöông phaùp sô ñoà Gantt ñöôïc duøng phoå bieán, vaø noùi chung caùc doanh nghieäp ñeãu ñaõ
quen duøng neân ta chæ caàn xeùt moät ví duï ñôn giaûn.

VÍ DUÏ MINH HOÏA

Coâng vieäc Thôøi gian (tuaàn) Coâng vieäc ngay tröôùc ñoù
A 5
B 4
C 8 A
D 9 A
E 11 B
F 7 C
G 8 C,D
H 6 E
Bieåu dieãn coâng vieäc baèng sô ñoà Gantt

C 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22
V
A

Öu ñieåm :
 Ñôn giaûn, deã laäp.
 Nhìn thaáy roõ caùc coâng vieäc vaø thôøi gian thöïc hieän chuùng.
 Thaáy roõ toång thôøi gian hoaøn thaønh taát caû caùc coâng vieäc.

Nhöôïc ñieåm :
 Khoâng thaáy roõ moái quan heä phuï thuoäc laãn nhau giöõa caùc coâng vieäc.
 Khoâng thaáy roõ coâng vieäc naøo laø troïng taâm, phaûi taäp trung chæ ñaïo.
 Khi coù nhieàu phöông aùn lòch trình (nhieàu sô ñoà cuøng hoaøn thaønh moät nhoùm coâng
vieäc) thì khoù ñaùnh giaù ñöôïc sô ñoà naøo toát, sô ñoà naøo chöa toát.
 Khoâng coù ñieàu kieän giaûi quyeát baèng sô ñoà caùc yeâu caàu veà toái öu hoùa tieàn baïc, thôøi
gian, cuõng nhö caùc nguoàn löïc khaùc.

Ñeå khaéc phuïc nhöõng khuyeát ñieåm treân 1958 ngöôøi ta ñaõ tìm ra moät phöông phaùp khaùc,
ñoù laø sô ñoà PERT (Program Evaluation and Review Technique).
II. PHÖÔNG PHAÙP SÔ ÑOÀ PERT

Khi caàn laäp lòch trình cho caùc coâng trình, caùc chöông trình saûn xuaát phöùc taïp vaø khi
caàn giaûi quyeát caùc vaán ñeà toái öu hoùa treân lòch trình thì ta khoâng theå duøng sô ñoà Gantt
maø phaûi duøng sô ñoà PERT.

1. Quy taéc laäp sô ñoà.

- Sô ñoà laäp töø traùi sang phaûi, khoâng theo tyû leä. Neáu muoán veõ theo tyû leä thì phaûi quy
ñònh töø ñaàu.
- Muõi teân bieåu dieãn caùc coâng vieäc khoâng caét nhau.
- Soá hieäu cuûa caùc söï kieän khoâng ñöôïc truøng nhau. Muoán vaäy ta ñaùnh soá caùc söï kieän
theo thöù töï taêng daàn töø traùi sang phaûi, töø treân xuoáng döôùi.
- Caùc coâng vieäc khoâng ñöôïc truøng teân. Neáu hai coâng vieäc coù cuøng söï kieän ñaàu vaø söï
kieän cuoái thì chuùng seõ truøng teân. Luùc naøy ta duøng lieân heä ñeå taùch chuùng ra.
- Trong sô ñoà khoâng ñöôïc coù voøng kín vaø cuõng khoâng ñöôïc coù voøng khuyeân.

A2

A3
A1 SAI
1 2

A2 A3
1 3 ÑUÙNG

A1

2
 1 2

SAI

1 3
ÑUÙNG

SAI
i

ÑUÙNG
i
2. Trình töï laäp sô ñoà
- Lieät keâ taát caû caùc coâng vieäc, khoâng ñeå boû soùt coâng vieäc naøo.
- Xaùc ñònh trình töï thöïc hieän caùc coâng vieäc theo ñuùng trình töï coâng ngheä.
- Tính thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc baèng caùch söû duïng caùc öôùc löôïng sau :
 Öôùc löôïng laïc quan a laø thôøi gian thöïc hieän trong ñieàu kieän thuaän lôïi.
 Öôùc löôïng bi quan b laø thôøi gian thöïc hieän trong ñieàu kieän khoù khaên.
 Öôùc löôïng thöïc hieän m laø thôøi gian thöïc hieän trong ñieàu kieän bình thöôøng.
Luùc ñoù kyø voïng thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc ñöôïc tính nhö sau :

a  4m  b
t A  tij 
6

Trong ñoù :
A : coâng vieäc A
i : söï kieän ñaàu cuûa A
j : söï kieän cuoái cuûa A

3. Veõ sô ñoà

3
F7
C8
A5
D9 G8
0 1 4 6

B4
H6
E11
2 5

4. Xaùc ñònh ñöôøng gaêng (Critical Path)

Ñoái vôùi caùc sô ñoà ñôn giaûn ta coù theå nhanh choùng phaùt hieän ra ñöôøng gaêng. Ñoù chính
laø ñöôøng lieân tuïc ñi töø söï kieän xuaát phaùt ñeán söï kieän keát thuùc coù chieàu daøi max.
Ñoái vôùi caùc sô ñoà phöùc taïp ta söû duïng thuaät toaùn sau ñaây :
a. Quy taéc tính toaùn

i j
Dij
Tmi TSj Tmj
TSi
tij
Dj
Di

Trong ñoù :
- i, j : caùc söï kieän i, j. Hôn nöõa i < j.
- TSi , TSj : thôøi ñieåm xuaát hieän sôùm cuûa i, j
- Tmi , Tmj : thôøi ñieåm xuaát hieän muoän cuûa i, j.
- tij : thôøi gian thöïc hieän coâng vieäc i, j.
- Di, Dj : döï tröõ thôøi gian cuûa i, j.
- Dij : döï tröõ thôøi gian (döõ tröõ chung) cuûa coâng vieäc i – j.

b. Tính caùc yeáu toá thôøi gian cuûa caùc söï kieän
- Thôøi gian xuaát hieän sôùm cuûa caùc söï kieän :

T jS  max Ti S  tij 

OÂ traùi sau = (oâ traùi tröôùc + tij ) theo ñöôøng max.

Tính töø traùi sang phaûi, cho TSo = 0
- Thôøi gian xuaát hieän muoän cuûa caùc söï kieän :

Ti m  min T jm  tij 

OÂ phaûi tröôùc = (oâ phaûi sau – tij ) min

Tính töø phaûi sang traùi. Cho Tmj = TSj , trong ñoù j laø söï kieän keát thuùc.
- Döï tröõ thôøi gian cuûa caùc söï kieän.

Di  Ti m  Ti S

OÂ döôùi = OÂ phaûi – OÂ traùi

- Neáu Di = 0 thì i laø söï kieän gaêng.
c. Tính caùc yeáu toá thôøi gian cuûa caùc coâng vieäc
- Döï tröõ chung veà thôøi gian cuûa coâng vieäc i – j :

Dij  T jm  Ti S  tij

Dij = oâ phaûi sau – oâ traùi tröôùc - tij

- Neáu Dij = 0 thì i – j laø coâng vieäc ñöôøng gaêng.

Baèng caùch ñoù ta phaùt hieän ñöôïc taát caû caùc söï kieän gaêng vaø caùc coâng vieäc gaêng. Noái
chuùng laïi seõ ñöôïc ñöôøng gaêng.

YÙ nghóa cô baûn cuûa ñöôøng gaêng :

- Cho ta bieát caùc coâng vieäc ñöôøng gaêng, töùc laø caùc coâng vieäc troïng taâm caàn taäp
trung chæ ñaïo.
- Cho ta bieát thôøi gian ngaén nhaát ñeå hoaøn thaønh coâng trình.
- Do caùc coâng vieäc gaêng (khoâng coù döï tröõ thôøi gian) khoáng cheá toaøn boä tieán ñoä thöïc
hieän coâng vieäc neân muoán ruùt ngaén toång thôøi gian thöïc hieän sô ñoà ta caàn ruùt ngaén
thôøi gian thöïc hieän caùc coâng vieäc gaêng.

Baøi taäp

Coâng vieäc Thôøi gian (giôø) Coâng vieäc ngay tröôùc ñoù
A 30
B 5
C 10
D 5 B
E 20 B
F 30 B
G 15 C,D
H 35 C,D
I 20 C,D
J 10 H,I
K 15 E,G
L 5 J

a. Veõ sô ñoà Gantt

b. Veõ sô ñoà PERT , tìm ñöôøng gaêng vaø tính thôøi gian döï tröõ cho töøng coâng vieäc.