ARALING PANLIPUNAN

Ang araling panlipunan (Ingles: social studies) ay isang katagang naglalarawan sa isang
malawak na mga pag-aaral sa iba't ibang larangan na kinakasangkutan ng nakaraan at
kasalukuyang pakikipag-ugnayan at kaugalian ng mga tao. Sa halip na nakatuon sa lalim ng alin
mang mga paksa, nagbibigay ang araling panlipunan ng isang malawak na buod ng kaugalian ng
sangkatauhan. Kinikilala ang araling panlipunan bilang pangalan ng kurso na tinuturo sa
paaralang elementarya at mataas na paaralan, ngunit maaaring tumukoy din ito sa pag-aaral ng
partikular na aspeto ng lipunan ng tao sa ilang kolehiyo sa buong mundo.

Ang mga agham panlipunan (Ingles: Social Science) ay isang pangkat ng mga
displinang akademya na pinag-aaralan ang mga aspeto ng tao sa mundo. Lumalayo ang mga ito
mula sa mga sining at humanidades at sa halip nagbibigay diin sa paggamit ng kaparaanang
agham at mahigpit na mga pamantayan ng ebidensya sa pag-aaral ng sangkatauhan, kabilang ang
mga kaparaanang nabibilang (quantitative) at pangkatangian (qualitative).

Tinutukoy minsan bilang mga malalambot na agham (soft sciences) ang mga agham
panlipunan, sa pag-aaral ng parehong inter-subhektibo at obhektibo o aspetong kayarian ng
lipunan. Salungat ito sa mga matitigas na agham (hard sciences) na maaaring eksklusibong
nakatuon sa obhektibong aspeto ng kalikasan.

Sumasangkot ang mga dalubhasa sa agham panlipunan sa pagsasaliksik at pag-teoriya

tungkol sa parehong pinagsama at indibidwal na mga asal.

Kabilang sa pangunahing mga agham panlipunan ang sumusunod:

Antropolohiya

 Komunikasyon
 Ekonomiks
 Edukasyon
 Heograpiya
  Kasaysayan
 Linggwistika
 Batas
 Agham pampulitika
 Sikolohiya
 Sosyolohiya

Ang agham-tao o antropolohiya (Ingles: anthropology) (mula sa salitang Griyego na

anthrop o anthropo "pagiging tao" + logia "salita”) ay ang pag-aaral sa lahi ng tao (tingnan
ang genus Homo). Holistiko ito sa dalawang kamalayan: inaalala nito ang lahat ng tao sa
lahat ng panahon, at sa lahat ng kasukatan ng sangkatauhan. Nasa gitna ng usapin sa
antropolohiya ang kultura at ang kaisipan na bumalangkas ang ating uri (species) sa isang
unibersal na kakayahan na isipin ang daigdig sa pamamagitan ng mga simbolo, upang ituro at
matutunan ang mga gayong simbolo sa pamamagitan ng lipunan, at ibahin ang anyo ng
mundo (at ating sarili) na nakabatay sa gayong simbolo.

Ang komunikasyon o pakikipagtalastasan ay isang proseso ng pagpapalitan ng

impormasyon na kadalasan na ginagawa sa pamamagitan ng karaniwang sistema ng mga
simbolo. Ang Araling pangkomunikasyon ang disiplinang pang-akademya na pinag-aaralan ang
komunikasyon. Ito rin ay ang interaksyon ng mga tao sa isa't isa.

Ang ekonomika (Ingles: economics) bilang isang agham panlipunan, ay ang pag-aaral sa
paglikha, pamamahagi, at pagkonsumo ng kalakal.

Ang salitang "ekonomika" na hango sa salitang Wikang Kastila "economica" ay mula sa

mga salitang Griyego οἶκος [oikos], na nangangahulugang "pamilya, sambahayan, estado" at
νόμος [nomos], o "kaugalian, batas" at may literal na kahulugan na "pangangasiwa ng
sambahayan" o "pangangasiwa ng estado". Ang isang ekonomista ay isang tao na gumagamit ng
konseptong pang-ekonomika at mga datos sa kanyang trahabo, o isang tao na nakatamo ng isang
degree sa paksang ito mula sa isang pamantasan. Ang larangang ito ay mahahati sa iba't ibang
paraan. Pinakapopular dito ang mikroekonomika (sa antas ng indibidual na pamimili) sa
makroekonomika (nagtipon-tipong resulta). Maari rin itong mahati sa positive laban sa
normatibo, karaniwan(mainstream) laban sa heterodokso, at ayon sa sangay. Ang ekonomika ay
may tuwirang paglalapat sa kalakalan, personal na gastusin, at pamahalaan. Mayroong mga
teorya na nabuo bilang bahagi ng teoryang pang-ekomika at nailapat sa mga pamimili na walang
kaugnayan sa pera sa mga larangang kasinlawak ng kilos ng kriminal, pananaliksik sa agham,
kamatayan, politika, kalusugan, edukasyon, pamilya, panliligaw (dating), at iba pa.
Pinahihintulutan ito dahil tungkol sa pagpapasya ang ekomomika.

Nagsisimula ang ekonomiya sa premiso(premise) o proposisyon na kakaunti ang

kayamanan at kinakailangang mamili sa pagitan ng mga napapaligsahang alternatibo. Sa ibang
salita, binibigyan ng pansin ng ekonomika ang mga tradeoff. Sa kakulangan, kung pipili sa isang
alternatibo, nangangahulugang sinusuko ang isang pang alternatibo—ang halaga ng pagkakataon
(opportunity cost). Nililikha ng halaga ng pagkakataon ang isang tahasang ugnayan ng halaga sa
pagitan ng nagpapaligsahang alternatibo. Sa karagdagan, sa parehong nakasalig sa merkado
(market oriented) at nakaplanong ekonomika, kadalasang di na tahasang ipinapaliwanag ang
dami ng kakulangan sa pamamagitan ng kaugnay na halaga.

Tinutukoy ang ekonomika na "malungkot na agham". Unang binansag ito ni Thomas Carlyle, na
pinaboran ang isang sistema ng ekonomika na nakabatay sa pang-aalipin, upang tanggihan ang
mga nangungunang ekonomista noong dekada 1840, na mga karaniwang libertaryo na
sumasalungat sa pang-aalipin. Ngayon, kadalasang ginagamit ito para banggitin ang pabibigay
diin sa kakulangan sa ekonomiya.

Ang edukasyon o pagtuturo ay kinabibilangan ng pagtuturo at pag-aaral ng isang

kasanayan, at saka ilang bagay na hindi masyadong nadadama ngunit higit na malalim: ang
pagbahagi ng kaalaman, mabuting paghusga at karunungan. Isa sa mga pangunahing layunin ng
edukasyon ang ipahayag ang kultura sa mga susunod na salinlahi.

Heograpiya (Kastila: Geografia) ang tawag sa agham ng mga lokasyon ng mundo.

Nakapokus ito sa distribusyon ng likas na yaman at mga tao sa ibabaw ng lupa.

Ang salitang heograpiya ay mula sa salitang Kastilang geografía. Nag-ugat ito sa mga
salitang Griyegong γη gi (‘daigdig’) at γράφειν gráfein (‘isulat’ o ‘ilarawan’).

Ang kasaysayan o historya ay ginagamit bilang isang pangkalahatang katawagan para

sa impormasyon tungkol sa nakaraan, katulad ng "heolohikang kasaysayan ng daigdig". Kapag
ginagamit bilang pangalan ng isang pinagaaralang larangan, tinutukoy ng kasaysayan ang pag-
aaral at pagpapaliwanag ng mga nakatalang lipunan ng tao.

Ang Linguistika, linggwistika o palawikaan ang pag-aaral sa wika ng tao at tinatawag

na isang linguista o linggwista ang mga dalubhasa dito. Maaaring isadiwa ang pag-aaral ng
linguistika sa tatlong malalaking aksis, isinisalarawan ang kanyang mga dulo ng sumusunod:

Ang batas, sa politika at hurisprudensiya, ay ang mga kumpol ng alituntunin sa pag-aasal

na naguutos o nagbabawal (o pareho) sa isang natukoy na pakikipagugnayan sa pagitan ng mga
tao at kapisanan. Kasama din dito ang mga kaparusahan sa mga hindi sumusunod sa mga
nakatatag na alituntunin sa pag-aasal.

Ang agham pampulitika ay ang pag-aaral sa politika. Kasangkot nito ang pag-aaral sa
kayarian at proseso sa pamahalaan - o anumang kaparehong sistema na sinusubukang tiyakin ang
katiwasayan, di pagkiling, at ang pagsasara sa kabila ng isang malawak na sakop ng mga
panganib at pagpasok sa isang malawak na sakop ng mga karaniwan para sa kanilang mga
nasasakupan. Bilang isang resulta, maaaring pag-aralan ng mga siyentipikong politikal ang
institusyong lipunan katulad ng korporasyon, unyon, simbahan, o ibang mga organisasyon na
malapit sa kayarian at proseso ng pamahalaan sa pagkasalimuot at interkoneksyon.

Unang binansagan ni Herbert Baxter Adams, isang propesor sa kasaysayan sa

Pamantasan ng John Hopkins, noong 1880 ang salitang "agham pampulitika".

Isa sa mga pinakapopular na pagaaral ng Agham Pampulitika ay ang Araling

Pangmundo. Ito din ay puwedeng tawagin na Relasyon Pang-Internasyonal o Pampulitikang
Pangmundo.

Ang sikolohiya ay ang pag-aaral ng isip, diwa at asal. Binibigyan ng malaking pansin
ang mga tao, bagaman pinag-aaralan din ang asal at diwa ng mga hayop; bilang isang paksa sa
kanyang sarili (tignan proseso ng kaalaman ng hayop), o mas kontrobersyal, bilang isang paraan
ng pabibigay ng linaw sa sikolohiya ng tao sa pamamagitan ng paghahambing (tignan
sikolohiyang hinahambing). Tinatawag na sikologo ang mga dalubhasa sa sikolohiya. Sikologa
kung babae.
 Ang sosyolohiya ay ang pag-aaral ng mga alituntunin ng lipunan at mga proseso na
binibigkis at hinihiwalay ang mga tao di lamang bilang mga indibiduwal kundi bilang kasapi ng
mga asosasyon, grupo, at institusyon.

Tinatawag ito sa isang kahulugan sa tipikong aklat na ang pag-aaral sa mga buhay
panlipunan ng mga tao, grupo, at lipunan. Interesado ang sosyolohiya sa ating pag-uugali bilang
nilalang na marunong makisama; sa ganitong paraan sinasakop ng nagustuhang larangan sa
sosyolohiya mula sa pagsusuri ng maiikling pakikitungo sa pagitan ng di magkakilalang
indibiduwal sa daan hanggang sa pag-aaral ng proseso ng pandaigdigang lipunan.