1

BÀI TẬP VẬT LÝ CHẤT RẮN

A. Tinh thể chất rắn

Bài tập 1. Cobalt vô định hình có khối lượng riêng nhỏ hơn của Cobalt tinh thể
khoảng 1-2% và bằng khoảng 8.80 g/cm3. Tính cạnh của khối vuông một mô
hình Cobalt vô định hình chứa 3000 nguyên tử.

Bài tập 2. Cobalt tinh thể có cấu trúc lập phương tâm diện (fcc) với chu kỳ tinh
thể là 3.54 Ǻ. Tìm khối lượng riêng của Cobalt tinh thể, số lượng nguyên tử
chứa trong một ô cơ sở, khoảng cách trung bình nhỏ nhất giữa các nguyên tử?

Bài tập 3. Xem nguyên tử Co là quả cầu cứng bán kính 1.25 Å. Tìm hệ số nén
trong tinh thể Co (là tỷ lệ giữa tổng thể tích các quả cấu nguyên tử chứa trong ô
cơ sở và thể tích ô cơ sở).

Bài tập 4. SiO2 vô định hình có khối lượng riêng là 2.20 g/cm3. Tìm cạnh khối
lập phương chứa 3000 nguyên tử (gồm 1000 nguyên tử Si và 2000 nguyên tử
O).

B. Dao động mạng – tính chất nhiệt của vật rắn

Bài tập 1. Ý nghĩa vật lý của nhiệt độ Debye là gì? Cho các ví dụ về nhiệt độ
Debye cụ thể của một số vật liệu. Với nhiệt độ T   thì nhiệt dung đẳng tích
D

tính theo Debye có biểu thức:

3
dU  T 
CV   234 Nk  
B  
dT D 

Tìm nhiệt dung mol (của 01 mol) Cu ở nhiệt độ 25 K. Các số liệu tương ứng có
thể tìm trong tài liệu. Lưu ý: N -là số nguyên tử của hệ, k là hằng số B

Boltzmann.

Bài tập 2. Chứng minh rằng biểu thức năng lượng trung bình của hệ dao động
tử cổ điển có thể viết dưới dạng:

2 d (ln Z )
 E  k B T
dT

Trong đó, tích phân trạng thái được tính theo hệ thức:

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 2

E ( p ,q )

k BT
Z   e dpdq

Với p,q lần lượt là xung lượng và toạ độ của dao động tử.

Bài tập 3. Tốc độ trung bình của sóng âm trong chất rắn là 5  10 cm/s. Tìm độ 5

lớn quảng đường tự do trung bình của phonon trong tinh thể NaCl. Biết rằng ở
273 K thì nhiệt dung dao động mạng của NaCl là 0 , 45 cal/(cm3.độ) và độ dẫn
nhiệt là 0,17 cal/(cm.độ). Cho nhận xét kết quả tìm được?

C. Khí điện tử tự do trong kim loại

Bài tập 1. Đồng có khối lượng riêng là 8,94 g/cm3. Xem như mỗi nguyên tử Cu
ở trạng thái kim loại cho 01 electron hóa trị (electron dẫn). Tìm thời gian hồi
phục, độ linh động điện và độ dẫn điện của Cu?

Bài tập 2. Tốc độ của electron ở mức Fermi của Li là 1, 31  10 cm/s. Tìm mức 8

Fermi tương ứng? Nhiệt độ Fermi? Nhiệt dung mol của khí electron trong Li ở
nhiệt độ 10 K, từ đó suy ra hệ số  trong biểu thức nhiệt dung electron tương
ứng?

Bài tập 3. Năng lượng Fermi ở nhiệt độ 0 K được tính theo hệ thức:

2
h
( 3
2 2 /3
E F
(0 )  N )
2m

Tìm mức Fermi của đồng (tìm đọc thêm tài liệu để hiểu biểu thức)? Một cách
gần đúng, mức Fermi ở nhiệt độ cao hơn xem như bằng giá trị tính theo hệ thức
này. Tính nhiệt độ Fermi và tốc độ Fermi của electron trong Cu ứng với giá trị
mức Fermi tìm được ở trên?

Bài tập 4. Ở áp suất nào trong khí quyển, một chất khí lý tưởng đơn nguyên tử
có mật độ nguyên tử bằng mật độ các electron dẫn trong Cu ở nhiệt độ 300 K?
(có thể dung dữ liệu bài tập 1).

D. Chất bán dẫn

Bài tập 1. Tìm xác suất để trạng thái có năng lượng cao hơn mức Fermi 0,10eV
bị chiếm bởi electron ở nhiệt độ 300 K? Một chất bán dẫn tinh khiết có độ rộng
vùng cấm là 2,5 eV. Tìm xác suất để mức đáy vùng dẫn bị chiếm bởi electron ở

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt
 3

cùng nhiệt độ? Xác suất để mức đỉnh vùng hóa trị bị chiếm bởi lỗ trống ở cùng
nhiêt độ?

Bài tập 2. Chứng minh rằng tổng xác suất bị chiếm bởi electron ở 02 mức năng
lượng cách đều trên/dưới mức Fermi một khoảng năng lượng như nhau luôn
bằng 1 và không phụ thuộc nhiệt độ?

Bài tập 3. Chứng minh rằng ở nhiệt độ phòng (300 K), năng lượng chuyển
động nhiệt đủ để cung cấp cho electron trong bán dẫn tạp chất donor chuyển
lên mức đáy vùng dẫn?

E. Từ tính

Bài tập 1. Một electron quay quanh hạt nhân trong nguyên tử trên quỹ đạo tròn
bán kính r với vận tốc là v. Xác định biểu thức tính moment từ của electron
theo cơ học cổ điển?

Bài tập 2. Tìm giá trị moment từ của nguyên tử Fe ở nhiệt độ xác định (ví dụ:
0K hay 300 K) trong tài liệu. Suy ra độ từ hóa cực đại của 01 mol sắt ở nhiệt đô
tương ứng (khi toàn bộ các monment từ đều được xếp song song và cùng
hướng)? Làm tương tự cho Ni và so sánh?

CuuDuongThanCong.com https://fb.com/tailieudientucntt