^მძვინვარებს ^ გრგვინავს ^მრისხანებს^

 1. ძლიერ მეომარსაც კი არ შეუძლია დაანგრიოს მყიფე ისარი, როდესაც მრავლდება და

მხარს უჭერენ მის თანამგზავრებს.

 2. ადამიანის ყველაზე დიდი სიხარული მტრის მოკვლაა.

 3. მოდი და დალიე განადგურების თასიდან.

 4. ააშენეთ თქვენი ბანაკები ფართოდ გამოყოფილი და თითოეული თქვენგანი მართავს

საკუთარ სამეფოს.

 5. ბედნიერება მდგომარეობს მტრების დაპყრობაში, მათ წინ წარმართვაში, მათი ქონების

აღებაში, სასოწარკვეთის საზრიანობაში, ცოლებისა და ქალიშვილების აღშფოთებაში.

 6. დედამიწა ფართოა და მისი მდინარეები და წყლები მრავალრიცხოვანია.

 7. თითოეულ ადამიანს აქვს თავისი გამოყენება, თუნდაც გობში გამომშრალი ძროხის

ნამსხვრევების შეგროვება.

 8. თუ დიდი ცოდვები არ შეგიქმნიათ; ღმერთი ჩემსავით სასჯელს არ გამოუგზავნიდა

შენზე.

 9. თუ შეურაცხყოფთ დედას, რომელმაც გულით მოგანიჭათ სიცოცხლე, თუ მას

სიყვარული გაყინავს თქვენს მიმართ, მაშინაც კი, თუ მას შემდეგ ბოდიშს მოუხდით,
ზიანი უკვე მიყენებულია.

 10. ყველა, ვინც დანებს, გადარჩება; ვინც არ დანებდება, მაგრამ ვინც ეწინააღმდეგება
ბრძოლასა და განხეთქილებას, ის განადგურდება.

 11. მე გიტოვებ მსოფლიოს უდიდეს იმპერიას, მაგრამ შენი შენარჩუნება

დამოკიდებულია იმაზე, რომ ყოველთვის ერთად დარჩები. თუ თქვენს შორის
უთანხმოება შეიპარება, ის ნამდვილად დაიკარგება.

 12. შვიდი წლის განმავლობაში მე დიდი სამუშაო შევასრულე და მთელი მსოფლიო

გავაერთიანე ერთ იმპერიაში.

 13. მიზნის ხედვის გარეშე ადამიანი ვერ მართავს საკუთარ ცხოვრებას, მით უმეტეს
სხვათა ცხოვრებას.

 14. როგორც ღმერთმა ხელი სხვადასხვა თითით მისცა, მან ასევე სხვადასხვა ფორმა მისცა
კაცებს.

 15. მიუხედავად ყველა მოლოდინისა, ჩემი ბოლო კამპანიისა და ჩემი გარდაცვალების

დრო ახლოსაა. სახლში სიკვდილი მსურს. არ დაუშვა ჩემი ბოლომდე განიარაღება და
არავითარ შემთხვევაში არ იტიროს ჩემთვის, რათა მტერმა არ გააფრთხილოს ჩემი
სიკვდილი.

 16. იპოვნე შენი სიცივე.

 17. იყავით ერთ აზრზე და ერთ რწმენაზე, რომ შეძლოთ თქვენი მტრების დაპყრობა და
გრძელი და ბედნიერი ცხოვრების წარმართვა.
 18. როდესაც ჩემი დარეკვა მაღალია, ჩემი ვალდებულებებიც მძიმეა და მეშინია, რომ
ჩემი გადაწყვეტილება მათთვის სასურველია.

 19. საკმარისი არ არის, რომ წარმატებას მიაღწევ, ყველამ უნდა მარცხი.

 20. ალბათ ჩემი შვილები იცხოვრებენ ქვის სახლებში და კედელ კედლებში.

 21. მძულს ფუფუნება. თავშეკავებას ვაკეთებ ... ადვილი იქნება თქვენი ხედვის და
დანიშნულების დავიწყება, თუ გყავთ ლამაზი ტანსაცმელი, სწრაფი ცხენები და ლამაზი
ქალები. [ამ შემთხვევაში], შენ მონაზე უკეთესი არ იქნები და ყველაფერს ნამდვილად
დაკარგავ.

 22. ძალადობა არასდროს არაფერს წყვეტს.

 23. სანამ თქვენი ძმები ერთმანეთს მხარს უჭერენ და ერთმანეთს ეხმარებიან, თქვენი
მტრები ვერასოდეს მოიპოვებენ თქვენზე გამარჯვებას. მაგრამ თუ ისინი დაშორდნენ
ერთმანეთს, მათ მტერს შეუძლია გაანადგუროს ისინი მყიფე ისრებივით, სათითაოდ.

 24. როცა სველი იყო, ჩვენ ერთად გავუძელით წყალი, როცა ციოდა, ჩვენ ერთად
გავუძლეთ სიცივეს.

 25. ლიდერი ვერასოდეს იქნება ბედნიერი მანამ, სანამ მისი ხალხი არ იქნება ბედნიერი.

 26. იგივე ტანსაცმელს ვიცვამ და იმავე საკვებს ვჭამ, როგორც კოვბოები და ცხენის
მწყემსები. ჩვენ იგივე მსხვერპლს ვწირავთ და ჩვენს სიმდიდრეს ვუზიარებთ.

 27. მე ვარ ბარბაროსული ჩრდილოეთიდან.

 28. მათ, ვინც გამოცდილი და მამაცი იყო, მე სამხედრო მეთაურები შევაჩერე.

 29. მე ერს ახალშობილ ბავშვად ვთვლი და ჩემს ჯარისკაცებს ისე ვზრუნავ, თითქოს
ისინი ჩემი ძმები იყვნენ.

 30. კედლის სიმტკიცე არც მეტია და არც ნაკლები, ვიდრე მამაკაცი, ვინც მას იცავს.

 31. ვინც სწრაფი და სწრაფი იყო, ცხენის მწყემსებად აქცია. მათ, ვინც არ იყვნენ
მოწაფეები, მათრახი პატარა მივეცი და მე მათ მწყემსებად გავუგზავნე.

 32. თუ ჩემი სხეული გარდაიცვალა, დაე, ჩემი სხეული მოკვდეს, მაგრამ ჩემი ქვეყანა არ
მოკვდეს.

 33. ზეცის დახმარებით, მე დავიპყარი თქვენთვის დიდი იმპერია. მაგრამ ჩემი ცხოვრება
ძალიან მოკლე იყო სამყაროს დასაპყრობად. ეს ამოცანა თქვენზეა დარჩენილი.

 34. ერთი ისარი ადვილად შეიძლება გატეხილიყო, მაგრამ ბევრი ისარი

განადგურებულია.

 35. მოგზაურობის ერთ-ერთი სიხარული ახალი ქალაქების მონახულება და ახალი

ხალხის გაცნობაა.

 36. უთხარით ხვარიზმს, რომ მე ვარ მზის ამოსვლის მმართველი და [ის] მზის ჩასვლის
ხელმწიფე. დაე, ჩვენს შორის იყოს მეგობრობის, მეგობრობისა და მშვიდობის მყარი
ხელშეკრულება და ორივე მხარეს ვაჭრები და ქარავნები მოვიდნენ და წავიდნენ.
  37. ტბის სხვადასხვა მხარეს დაპყრობილი ხალხი ტბის სხვადასხვა მხარეს უნდა
მართავდეს.

 38. სამოთხეში დაიღალა ჩინეთის ზედმეტი სიამაყე და ფუფუნება.

 39. მაშინაც კი, როცა მეგობარი აკეთებს იმას, რაც არ მოგწონს, ისინი მაინც შენი
მეგობარია.

 40. ბრაზით ჩადენილი ქმედება არის წარუმატებლობისთვის განწირული ქმედება.

 41. მე მივდივარ კანონისკენ, სამყაროში მშვიდობისა და ბედნიერებისკენ, ამისათვის

თქვენ გჭირდებათ მკაცრი და სწრაფი მთავრობა.

 42. მე დაგიმმართავ ფიქსირებული კანონებით, რომ დანარჩენი და ბედნიერება

გაბატონდეს მსოფლიოში.

 43. მოქმედების დამსახურებაა მისი ბოლომდე გაკეთება.

 44. თუ ტყუილმა შეიძლება ჭეშმარიტება აჩვენოს, ისინი შეიძლება იყვნენ ჭეშმარიტება,

მათ შეუძლიათ გამოიწვიონ ჭეშმარიტება, ასე რომ მე შემიძლია იმპერია ავაშენო
ტყუილზე, მაგრამ ისინი სიმართლეა.

 45. თუ მას არ შეუძლია თავი შეიკავოს სასმელისგან, კაცს შეუძლია მთვრალი თვეში
სამჯერ; თუ იგი სამჯერ მეტს გააკეთებს, ის არის დამნაშავე; თუ ის თვეში ორჯერ ნასვამი
ჯობია; თუ თვეში ერთხელ, ეს კიდევ უფრო სასიხარულოა; და თუ ვინმე არაფერს სვამს,
რა შეიძლება იყოს უკეთესი? მაგრამ სად ვიპოვო ასეთი კაცი? თუ ასეთი კაცი
იპოვნებოდა, ის უმაღლესი პატივისცემის ღირსი იქნებოდა.

 46. არაფერში არაფერია კარგი სანამ არ დასრულდება.

 47. ზეცამ დამინიშნა მე ყველა ერის მმართველად, რადგან აქამდე არ იყო წესრიგი
სტეპებზე.

 48. დაიმახსოვრე, შენი ჩრდილის გარდა სხვა მეგობრები არ გყავს.

 49. ცხენის ცხენზე სამყაროს დაპყრობა ადვილია; ძნელია ჩამოწევა და მმართველობა.

 50. თუ გეშინია, ნუ გააკეთებ ამას, თუ გეშინია, ნუ გეშინია!

*„Среди [мирного] населения будьте смирны, как малый теленок, а во время войны
кидайтесь в бой, как голодный ястреб, бросающийся на дичину.“

*„Делаешь — не бойся, боишься — не делай.“

*„Не оставляй в живых того, кто сделал тебе добро, чтобы никогда не быть в долгу.“

*„Сумей сделать людей гордыми. И гордость их сделает глупыми. И тогда ты возьмешь

их…“
*„Самая большая радость для мужчины — это побеждать врагов, гнать их перед собой,
отнимать у них имущество, видеть, как плачут их близкие, ездить на их лошадях, сжимать
в своих объятиях их дочерей и жен.“

*„Если моё тело умирает, пусть моё тело умирает, но не позволяйте моей стране умирать.“

*„Лучше быть последним среди волков, чем первым среди шакалов.“

*„Искусство быть невидимым заключено в защите!“

*„Когда человек, пьющий вино и водку, напьется, он становится слеп, — ничего не в

состоянии видеть; он становится глух — не слышит, когда его зовут; он становится нем, —
когда с ним говорят, — не в состоянии ответить. Когда он напьется, то похож на человека
при смерти: если он захочет сесть прямо, то не будет в состоянии [этого сделать], точно
так, как оцепенел бы и обалдел человек, которого хватили по голове. В вине и водке нет
ни пользы, ни разума, ни доблестей, и нет также доброго поведения и доброго нрава: [в
хмелю люди] совершают дурные дела, убивают и ссорятся. [Вино] удерживает человека от
того, что он знает, и от искусств, которыми он обладает, оно становится завесою [или
преградою] на его пути и для его дела.“

*„Можно в любом месте повторить любое слово, в оценке которого согласны три
мудреца, в противном случае на него полагаться нельзя. Сравнивай и свое слово и слово
любого со словами мудрых; если оно будет [им] соответствовать, то может быть сказано, в
противном случае [его] не надо произносить!“

*„В хмелю люди совершают дурные дела, убивают и ссорятся. Вино удерживает человека
от того, что он знает, и от искусств, которыми он обладает, оно становится занавесою
или преградою на его пути и для его дела.“

*„Если уж нет средства против питья, то человеку нужно напиться три раза в месяц. Как
только [он] перейдет за три раза, — совершит [наказуемый] проступок. Если же в течение
месяца он напьется [только] дважды, — это лучше, а если один раз, — еще похвальнее,
если же он совсем не будет пить, что может быть лучше этого?! Но где же найти такого
человека, который [совсем] бы не пил, а если уж таковой найдется, то он должен быть
ценим!“

*„Я — кара Господня. Если вы не совершали смертельных грехов, Господь не пошлёт
вам кару в лице меня!“
*