Ψηφιοποίηση

Χρήστος Παπαθεοδώρου
papatheodor@phs.uoa.gr
Εργαστήριο Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Ιστορικών Αρχείων
Τμήμα Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης
Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών

1
 ορισμοί
• Η ψηφιοποίηση αναπαριστά οποιοδήποτε
αναλογικό σήμα (πληροφορία) ως μια
σειρά αριθμών που περιγράφουν ένα
διακριτό σύνολο δειγμάτων.
• Αναλογικό σήμα: ένα σήμα που
αναπαρίσταται με συνεχή τρόπο.
• Σε οποιοδήποτε χρονική στιγμή
μπορούμε να λάβουμε μια τιμή για
αυτό.
• Ψηφιακά σήματα: οι τιμές είναι διακριτές
(όχι συνεχείς) και λαμβάνεται μόνο ένα
πεπερασμένο σύνολο τιμών μέσα σε ένα
χρονικό διάστημα.
• Οι συνεχείς τιμές (πραγματικοί αριθμοί)
μετατρέπονται σε δυαδικούς αριθμούς.
• Δεν μπορούν να αναπαρασταθούν όλες οι
τιμές, ούτε ως προς την ακρίβεια, ούτε ως
προς το εύρος των αντίστοιχων τιμών
του αναλογικού σήματος.

2
δειγματοληψία (sampling)
• Η διαδικασία με την οποία μετατρέπουμε ένα συνεχές σήμα σε
διακριτό.
• Επιλέγουμε συγκεκριμένα σημεία του συνεχούς σήματος και
καταγράφουμε τις τιμές του.
• Το πλήθος των σημείων είναι ακέραιο, πεπερασμένο και
προκαθορισμένο.
• Τα δείγματα καταγράφονται με βάση μια περίοδο Τ.
• στον ήχο η περίοδος αναπαριστά χρόνο, στην δισδιάστατη
εικόνα αποστάσεις και στο βίντεο αναπαριστά χρόνο και
απόσταση (χωροχρόνο).
• Συχνότητα δειγματοληψίας: Η πυκνότητα της δειγματοληψίας,
1/Τ.

3
παράδειγμα

4
θεώρημα Nyquist-Shannon
• Η συχνότητα της δειγματοληψίας να είναι μεγαλύτερη από το
διπλάσιο της μέγιστης συχνότητας του πρωτότυπου σήματος
(θεώρημα Nyquist-Shannon) fs > 2fmax
• Αναδίπλωση (Aliasing): όταν η συχνότητα δειγματοληψίας είναι
μικρότερη από το διπλάσιο της μέγιστης συχνότητας.
• Τότε δυο σήματα μετατρέπονται στο ίδιο ψηφιακό σήμα και
δεν διακρίνονται.
• Ακουστικά σήματα:
• Η υψηλότερη συχνότητα που αντιλαμβάνεται το ανθρώπινο
αυτί είναι περίπου 15 kHz.
• Στα CDs η συχνότητα δειγματοληψίας είναι 44.000
samples/sec.
• Σήματα Video:
• Το μάτι χρειάζεται δείγματα με ρυθμό τουλάχιστο 20
πλαίσια/sec για να δημιουργηθεί η εντύπωση ομαλής κίνησης

5
κβαντισμός (quantization)
• Οι πραγματικές τιμές προσεγγίζονται (στρογγυλοποιούνται) από
κάποιες προκαθορισμένες τιμές (απώλεια πληροφορίας).

6
δειγματοληψία και κβαντισμός

7
 πόσες στάθμες;
• Έστω n bits έχουμε διαθέσιμα για την κωδικοποίηση του κάθε δείγματος;
Τότε θα έχουμε 2n στάθμες: 3 bits, 8 στάθμες - 8 bits, 256 στάθμες

8
πόσες στάθμες;

9
 διάστημα κβαντισμού
• Έστω ότι έχουμε ένα σήμα για το οποίο γνωρίζουμε ότι η
μέγιστη δυνατή τιμή που μπορεί να πάρει είναι Vmax και η
ελάχιστη Vmin
• Ποιες τιμές του σήματος θα πρέπει να κωδικοποιούμε
(στάθμες) αν έχουμε διαθέσιμα n bits για την κωδικοποίηση
κάθε δείγματος;
• Διάστημα Κβαντισμού
• Διαχωρισμός του εύρους του σήματος σε διαστήματα
• Κάθε διάστημα έχει εύρος q A (Vmax-Vmin) / 2n

10
 γενικές οδηγίες
• Όσα περισσότερα δείγματα (μεγάλη συχνότητα δειγματοληψίας),
τόσο μεγαλύτερο αρχείο, μεγαλύτερη πιστότητα.
• Όσα περισσότερες στάθμες, τόσο μικρότερο το σφάλμα κβαντισμού
(οι στρογγυλοποιημένες τιμές είναι πιο κοντά στις πραγματικές
τιμές, μεγαλύτερη πιστότητα)
• Bitrate: Μέτρηση ποιότητας δειγματοληψίας.
• Συνδυάζει δειγματοληψία και κβαντισμό.
• Συχνότητα δειγματοληψίας (sampling rate) x bits ανά δείγμα (bits
per sample) x πλήθος καναλιών δεδομένων που
δειγματοληπτούνται.
• Ψηφιοποίηση στερεοφωνικού ήχου (2 κανάλια): Συχνότητα
Δειγματοληψίας 44,100Hz, 16 bits ανά δείγμα μας δίνει:
44100×16×2 E 1.411.200 bits per second η 1411,2 Kbps (Kb/s),
είναι το bitrate ενός audio compact disk.

11
 πηγές
• Γιώργος Καρυδάκης, Τεχνολογίες Πολυμέσων Ενότητα #3: Ψηφιοποίηση
(https://eclass.aegean.gr/modules/document/file.php/131228/ct.mm.gcari.unit03.pdf)
• Γεώργιος Ξυλωμένος, Τεχνολογία Πολυμέσων Ενότητα # 4: Ήχος
(https://eclass.aueb.gr/modules/document/file.php/INF379/Διδακτικό Πακέτο/
Παρουσιάσεις/PDF/04_Multimedia_Technology.pdf)
• Γεώργιος Παπαϊωάννου Digitization Technologies, Techniques and Applications,
MSc in Digital Methods for the Humanities - Lecture Notes
• Νικόλαος- Αλέξανδρος Τάτλας, Ραδιοτηλεοπτικά Συστήματα Ενότητα 3:
Θεωρία Ψηφιοποίησης
(http://eclass.teipir.gr/openeclass/modules/document/file.php/ENGI128/03 Θεωρία
Ψηφιοποίησης.pdf)

12