Professional Documents
Culture Documents
2
dqVqac iAg.Ah uksanoghrhy jdkus HAj.;kfo"A;h lwpuk
jftLVje/khy jdkus Hkj.;kl lqjQokr dj.;kiqohZ jftLVjP;k ojhy cktql vlysyh ekfgrh
izR;sd ikukoj ;ksX;izdkjs Hkjkoh-;ke/khy xkokps$'kgjkps uko b-uksanh vpqdi.ks HkjkO;kr-
;kO;rhfjDr vko';drk HkklY;kl ?kjktoGhy egRokph [kq.k mnk-nsmQG]'kkGk]xzkeiapk;r v'khgh
uksan djkoh-jdkU;kae/khy uksanh laiw.kZ HkjY;kuarj jftLVjP;k mtO;k cktqP;k ikukojhy mtO;k
dksi`;kr losZ{k.kkpk fnukad o losZ{kdkps uko ueqn djQu Lok{kjh djkoh-
jdkuk dz- 1 % ?Aj$,e dzekad & xzkeh.k {ks_kke/;s izR;sd ?Ajkpk ?Aj $ eysfj;k dzekad (À,e*
dzekad) uewn djko;kpk vkgs- 'kgjh {ks_kke/;s ,e dz- $ ?kj dz- ulY;kl uxj ifj"kn $ euik
}kjk fnysys ?kj dzekad fygkosr- ;k ekfgrhe/;s njo"AhZ cny gks.;kph 'AD;rk ukgh- R;keqGs
g;kph uksan ,dnkp djkoh ykxsy- dqVqac ikg.kh lOgsZ lqjQ dj.;kiwohZ xkokrhy izR;sd ?kjkyk
À,e* dzekad vlY;kph [kk_kh djkoh- ?kjkoj À,e* dzekad ulY;kl fygkosr-
jdkuk dz-2 % dqVqac dzekad & izR;sd uksanoghr ifgY;k ikukojhy ifgY;k vksGhoj dqVqacApk dzekad
1 iklwu lqjQ gksbZy o iq<hy dqVqackauk izxrhij vuqdzekadkus lqjQ Bsokosr- izR;sd xkokrhy $
okWMZe/Ahy dqVqcAaph uksan.Ah uohu ikukoj lqjQ djkoh-
jdkuk dz- 3 rs 8 % dqVqackrhy lnL;kaph ekfgrh
jdAuA dz- 3 e/;s lnL;ApA vuqdzeAad] jdAuA dz- 4 e/;s lnL;Aps uAao] jdAuA dz- 5 e/;s fyax
(L_Ah$iqjQ"A)] jdAuA dz- 6 e/;s dqVqac izeq[AA'Ah uArs] jdAuA dz- 7 o dz- 8 e/;s o; o"AZ o efgus
;k i/nrhus uewn djAos- dqVqackrhy lnL;kaP;k la[;se/;s dqVqackr usgeh jkg.Ak`;k loZ O;Drhaph
la[;k ueqn djkoh- R;kr loZ o;ksxVkrhy O;Drhapk lekos'A vlsy- gh la[;k fyghrkuk ?Ajkr
usgeh jkg.Ak`;k O;Drhe/Ahy dks.Ahgh oxGys tk.Akj ukgh ;kph [Acjnkjh ?;koh- mnk- dqVqackrhy
f'k{k.kklkBh ckgsj xsysY;k eqykaphgh ukos fygkohr-
dqVqacArhy lnL;Aaps o; uewn djrAuA o; laiw.kZ o"kkZe/;ss fygkos- ,d o"kkZP;k vkrhy
ckydkps o; iw.kZ efgU;kr o ,d efgU;kP;k vkrhy ckydkps o; iw.kZ fnolkr fygkos- tuu{ke
o;ksxVkrhy L_khps ukao fyfgY;kuarj frP;k lanHkkZrhy ;s.kkjh loZ ekfgrh jdkuk dz- 12 iklwu
dz- 26 i;ZUr frP;k ukok leksjhy vksGhe/;s fygkoh- dqVaqcAr RA=rh;iaFAh lnL; vlY;Al jdAuA
dz- 5 e/;s ÀL_Ah* uewn djQu 'AsjA jdAuA dz- 27 e/;s À r=rh;iaFAh* Eg.Awu uAsan ?;Aoh-
jdkuk dz- 9
/AeZ %& ;sFAs dqVqackpk /AeZ fganw$ eqfLye $ f[Az'pu $ckS/n$ 'Ah[A $ tSu $ ikj'kh $ brj ;k i/nrhus
ueqn djkos-
jdkuk dz-10
tkr %& ;sFAs dqVqackph tkr vuq-tkrh$vuq-tekrh$ brj ;k i/nrhus ueqn djkoh-
jdkuk dz- 11
dqVqac tj nkfjnz;js"As[kkyhy vlsy rj ÀgAs;* vU;FAk ÀuAgh* vls fygAos-
jdkuk dz-12
tuu{Ae o;AsxVArhy L_Ahph oSoAfgd fLFArh fygkoh- mnk- fooAghr] vfooAghr] fo/Aok]
?AVLiQksVhr] foHADr bR;knh fygkos-
3
jdkuk dz-13 %
tuu{Ae tksMis dzekad %& izR;sd uksanoghr tuu{Ae tksMI;kpk dzekad 1 iklwu lqjQ gksbZy- ;k
jdkU;ke/;s tuu{ke tksMiss dzekad nsrkuk] jdkuk dz- 12 e/khy L_Ah fookghr vlY;kl fryk
tuu{Ae tksMih dzekad ns.;kr ;kok- ykHAkFAhZ L_Ah irhtoG jkgr ulsy rj ;k jdkU;kr tuu{Ae
tksMis dzekad u nsrk frph oSokghd fLFArh ÀfoHkDr* v'kh fygkoh- rlsp o"AsZ 15 rs 49
o;ksxVkrhy L_Ah vfookghr vlsy rj tuu{Ae uksan.Ah dzekad nsmQ u;s-
jdkuk dz- 14
iAg.AhP;A osGh L_Ah xjksnj vlY;kl ƒƒgAs;„„ vU;FAA ƒƒuAgh„„ vls fygAos-
jdkuk dz- 15
,dq.A xjAsnji.A [Asi (Gravida) %& xjksnj L_Ahph l/;kph xHAZ/Akj.Ak /AjQu >AkysY;k ,dq.A
xHAZ/Akj.Akaph la[;k fygkoh-
jdkuk dz- 16
,dq.A tUe (Para) %& ,dw.k xHkZ/kkj.kk la[;siSdh 7 efgU;kP;k dkyko/khuarj >kkysY;k
ckGari.kkph la[;k ;ke/;s uewn djkoh- ckGari.kkph fu"iRrh thoar tUe vFkok e=r tUe vlsy
rjh R;kpk lekos'k ;ke/;s gksbZy-
jdkuk dz-17
g;kr viR;kaph la[;k %& ;ke/;s ykHAkFAhZl vlysY;k g;kr eqykaph la[;k uewn djkoh- gh eqys
ikg.AhP;k osGh R;kaP;k toG jgkr ulyh rjh R;kaph uksan eqykaP;k ,dw.A la[;sr djko;kl goh-
fookg >Akysyh eqys fdaok eqyh] f'A{A.A o uksdjhlkBh ijxkoh jkg.Akjh eqys bR;knhckcr ojhy
[Acjnkjh ?As.As vko';d vkgs- ;keqGsp tuu{Ae tksMI;kaP;k g;kr eqykaph la[;k fyfgrkuk laiw.AZ
pkSd'Ah djQu exp ekfgrh HAj.;kr ;koh-
tj R;k jdkU;krhy ekfgrh fujad (ewy ukgh) vlsy rj ;k jdkU;kr Àewy ukgh* vls uewn
djkos- rlsp À'Asjk* (jdkuk dzekad 27) ;k jdkU;kr [AkyhyiSdh ;ksX; vlysY;k fLFkrhpk
ladsrkad uksanokok-
v) fookgkl nksuis{Ak deh o"AsZ >Akysyh vkgsr & ladsrkad 16-1
c) fookgkl ikpis{Ak tkLr o"AsZ gksmQugh v|ki ewy >Akysys ukgh (fookgkph o"AsZ ekstrkuk
irh&iRuh ,d_A ukank;yk ykxY;kuarjphp o"AsZ Eg.Awu ekstkohr) & ladsrkad 16-2
d) eqys gksmQu loZ nxkoyh & ladsrkad 16-3
jdkuk dz- 18
'ksoVP;k nksu viR;kae/khy varj efgU;kae/;s uewn djkos- ,dp viR; vlsy rj jdkU;kr
vkMoh js?k ekjkoh-
jdkuk dz- 19
tuu{Ae o;AsxVArhy dA;eLojQih i/nrhpA fLodAj u dsysY;A fookfgr L_Ahl ƒƒ;kuarj viR; gos
vkgs dk…„„ vlk iz'u fopkjkok- vlY;kl ƒƒgAs;„„ vU;FAA ƒƒuAgh„„ vls fygAos-
4
jdkuk dz- 20 o dz- 21
jdkUkk dz- 20 e/;s tuu{Ae tksMis l/;k okijhr vlysY;k dqVqac fu;kstu i/nrh fo"A;h ekfgrh
fygkoh- jdkuk dz- 21 e/;s i/nr dsOgk iklwu lqjQ dsyh] gs ueqn djkos- dqVqac fu;kstukP;k
i/nrh [Akyhyizek.As uksanokO;kr -
1) iqjQ"A 'AL_Afdz;k iq-'A- 5) eq[AkokVs ?;ko;kP;k larrh xksG;k
2) L_Ah 'AL_Afdz;k L_Ah-'A- izfrca/Ad xksG;k
3) xHAkZ'A;oy;s rkach
4) fujks/A fujks/A 6) dks.Arhgh i/nr ukgh dkgh ukgh
;k i/nrhf'Aok; brj dks.Arhgh i/nr tksMis okijhr vlsy rj À'Asjk* ;k jdkU;ke/;s R;k
i/nrhps uko uewn djkos- brj i/nrhe/;s la;e] lqjf{Ar dkyko/Ah] viw.AZ laca/A] vk;qosZfnd]
;qukuh bR;knh i/nrh ;smQ 'Adrkr- 'AL_Afd;k >Akysyh vlY;kl R;kph rkjh[A (fdeku efguk o
o"AZ) ;k jdkU;kr HAjkos-
jdkuk dz- 22] dz- 23 o dz- 24
tuu{Ae tksMis l/;k dks.Arhgh dqVqac fu;kstu i/nrh okijr ulY;kl o iq<s d/khrjh ,[Aknh
i/nr okij.;kph R;kaph bPNk vkgs dA… vls fopkjkos- l/;k xjksnj vlysY;k fL_A;kauk ns[Ahy gk
iz'u fopkjkok- iq<s dqVqac fu;kstu i/nrh okij.;kph bPNk vlY;kl jdkuk dz- 22 e/;s Àgks;*
fygkos o jdkuk dz-23 e/;s i/nrhps uko fygkos- rlsp jdkuk dz-24 e/;s dsOgkiklwu gh i/nr
okijQ bfPNrkr rs fygkos- jdkuk dz- 24 e/;s efguk$o"AZ gh ekfgrh ;sbZy fdaok veqd
viR;kuarj v'Akizdkjs mRrj ;sbZy- ,[Ak|k tksMI;kph i/nr okij.;kph bPNk ulsy rj jdkuk
dz-22 e/;s Àukgh* fygkos o jdkuk dz-23 o dz-24 e/;s vkMoh js?A ekjkoh- Dofpr izlaxh
tksMis ekfgrh lkaxw u 'AdY;kl rls ueqn djkos-
jdkuk dz-25
vkj 15 lanHAZ dzekad %& xjksnj ekrsph uksan vkj 15 ;k uksanoghr dsY;kuarj rks dzekad ;A
jdAU;Ar ueqn djkok-
jdkuk dz-26
tuu{Ae tksMis ;knhrwu oxG.;kps dkj.A %& gh dkj.As iq<hyizek.As vkgsr- R;kiSdh ;ksX; R;k
dkj.Akpk lkadsrkad uewn djkok-
1) iRuhps o; 49 o"AkZis{Ak tkLr & lkadsrkad 26-1
2) tksMI;krhy ,dk O;Drhpk e=R;q & lkadsrkad 26-2
3) ?AVLiQksV $ foHADr jkg.As & lkadsrkad 26-3
4) xko dk;eps lksMwu xsys & lkadsrkad 26-4
jdkuk dz-27
'Asjk%& ;k jdkU;ke/;s oj ueqn dsysY;k lwpukaizek.ks ;ksX; rks lkadsrkad fdaok ri'khy ueqn djkok-
xks"kokjs Hkj.;klca/kh lqpuk
jftLVjojhy ekfgrhps lax.kdhdj.k dj.;kr ;s.kkj vkgs-rFkkih vkjksX; deZpk`;kl
R;kP;k dqVqac dY;k.k dkekP;k fu;kstuklkBh vko';d vls rhu xks"kokjk rDrs jftLVjP;k 'ksoVh
tksMysys vkgsr-R;ke/;s xks"kokjs dk<kosr-rDrk dz-3pk mi;ksx dqVqac fu;kstu i/nrh fu/kkZfjr
dj.;klkBh djkok-