‫ﺟﻤﻬﻮري اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‬

‫وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﺷﻤﺎره ردﻳﻒ ﻧﺸﺮﻳﻪ در اﻧﺘﺸﺎرات‬

‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺸﻮر‬

‫‪572‬‬

‫؟ ‪73‬‬
‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‬ ‫وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬
‫‪http://www.ime.org.ir‬‬ ‫ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﻣﻌﺎدن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎرت اﻣﻮر ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬
‫‪http://www.mimt.gov.ir‬‬
‫‪http://www.minecriteria.ir‬‬
‫‪1394‬‬
 ‫اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‬
‫)ﺷﻤﺎره ﺛﺒﺖ ‪(9966‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ //‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و‬ ‫ﻋﻨﻮان و ﻧﺎم ﭘﺪﻳﺪآور ‪:‬‬
‫ﺗﺠﺎرت‪ ،‬ﻣﻌﺎوﻧﺖ اﻣﻮر ﻣﻌﺎدن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‪.‬‬
‫ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن اﻳﺮان‪1394 ،‬‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻧﺸﺮ ‪:‬‬
‫‪ 84‬ص‪ :.‬ﻣﺼﻮر‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻇﺎﻫﺮي ‪:‬‬
‫‪978-600-6422-47-3‬‬ ‫‪978-600-6422-47-3‬‬ ‫ﺷﺎﺑﻚ ‪:‬‬
‫ﻓﻴﭙﺎ‬ ‫وﺿﻌﻴﺖ ﻓﻬﺮﺳﺖﻧﻮﻳﺴﻲ ‪:‬‬
‫ﺑﺎﻻي ﻋﻨﻮان‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‪.‬‬ ‫ﻳﺎدداﺷﺖ ‪:‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ – ﺗﺠﺰﻳﻪ و آزﻣﺎﻳﺶ – دﺳﺘﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ‪:‬‬
‫ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن – دﺳﺘﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع ‪:‬‬
‫اﻳﺮان‪ .‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‪ .‬دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎرت و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري‪ .‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده ‪:‬‬
‫ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪي ﻣﻌﺪن اﻳﺮان‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﻪ اﻓﺰوده ‪:‬‬
‫‪2 1394‬ر‪QE 359/‬‬ ‫ردهﺑﻨﺪي ﻛﻨﮕﺮه ‪:‬‬
‫‪549‬‬ ‫ردهﺑﻨﺪي دﻳﻮﻳﻲ ‪:‬‬
‫‪4171991‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻛﺘﺎﺑﺸﻨﺎﺳﻲ ﻣﻠﻲ ‪:‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﮔﺮدآورﻧﺪه ‪ :‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن– وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬

‫ﻧﺎﺷﺮ ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‬

‫ﻧﻮﺑﺖ ﭼﺎپ ‪ :‬اول‬

‫ﺷﻤﺎرﮔﺎن ‪ 1000 :‬ﻧﺴﺨﻪ‬

‫ﻗﻴﻤﺖ ‪ 110/000 :‬رﻳﺎل‬

‫ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺘﺸﺎر ‪ :‬زﻣﺴﺘﺎن ‪1394‬‬

‫ﭼﺎپ و ﺻﺤﺎﻓﻲ ‪ :‬ﻃﺮاﺣﺎن ﻧﺼﺮ‬

‫ﻫﻤﻪ ﺣﻘﻮق ﺑﺮاي ﻧﺎﺷﺮ ﻣﺤﻔﻮظ اﺳﺖ‪.‬‬

 ‫ﭘﻴﺸﮕﻔﺘﺎر‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺿﻮاﺑﻂ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ در ﻣﺮاﺣﻞ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺟﺮاي ﻃﺮحﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻓﻨﻲ و اﻗﺘﺼﺎدي ﻃﺮحﻫﺎ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻃﺮاﺣﻲ‪ ،‬اﺟﺮا و ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ از اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ‪ ،‬اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ و ﺿﻮاﺑﻂ ﻓﻨﻲ را در ﻛﻠﻴﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻮرد ﺗﺎﻛﻴﺪ‬
‫ﺟﺪي ﻗﺮار داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﻳﺎد ﺷﺪه‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎرت اﻣﻮر ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري اﺳﺎﺗﻴﺪ‪ ،‬ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان‪ ،‬ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺪن ﻛﺸﻮر و‬
‫ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري دﻓﺘﺮ ﻧﻈﺎم اﻣﻮر ﻓﻨﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺸﻮر و ﺑﻪ اﺳﺘﻨﺎد ﻣﺎده ‪ 107‬آﻳﻴﻦﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﻳﻲ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻣﺼﻮﺑﻪ ﺷﻤﺎره‬
‫‪/42339‬ت‪ 33497‬ﻫـ ﻣﻮرخ ‪ 85/4/20‬ﻫﻴﺎت ﻣﺤﺘﺮم وزﻳﺮان و ﻣﺎده ‪ 32‬ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ داﺷﺘﻦ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﻗﺪام ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﺿﻮاﺑﻂ‪ ،‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎ و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺪن ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻌﺘﺒﺮ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ‬
‫‪ -‬ﺑﻬﺮهﮔﻴﺮي از ﺗﺠﺎرب دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎنﻫﺎ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖﻫﺎ و واﺣﺪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺨﺼﺺﻫﺎ و ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن و ﺻﺎﺣﺐﻧﻈﺮان ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺼﻮﺻﻲ و دوﻟﺘﻲ‬
‫‪ -‬ﭘﺮﻫﻴﺰ از دوﺑﺎرهﻛﺎريﻫﺎ و اﺗﻼف ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺎﻟﻲ و ﻏﻴﺮﻣﺎﻟﻲ ﻛﺸﻮر‬
‫‪ -‬ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﺻﻮل و ﻣﻮازﻳﻦ ﻣﻮرد ﻋﻤﻞ ﻣﻮﺳﺴﺎت ﺗﻬﻴﻪﻛﻨﻨﺪه اﺳﺘﺎﻧﺪارد‬
‫اﻣﻴﺪ اﺳﺖ ﻧﺸﺮﻳﻪ "راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ" ﮔﺎم ﻣﻮﺛﺮي در زﻣﻴﻨﻪ‬
‫ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻛﺸﻮر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺠﺮﻳﺎن و دﺳﺖاﻧﺪرﻛﺎران ﺑﺨﺶ ﻣﻌﺪن ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ‪ ،‬در راﺳﺘﺎي‬
‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮓﺳﺎزي و ﺗﻜﺎﻣﻞ اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪ .‬ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﺎﻟﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﻮﺳﻌﻪ و ﻧﻮﺳﺎزي ﻣﻌﺎدن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻧﻘﺶ‬
‫ارزﻧﺪهاي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬

‫اﻟﻒ‬
 ‫ﻣﺠﺮي ﻃﺮح‬

‫ﻣﻌﺎون اﻣﻮر ﻣﻌﺎدن و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺮﻗﻴﻨﻲ‬

‫اﻋﻀﺎي ﺷﻮراي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺻﻨﺎﻳﻊ‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻓﺮزاﻧﻪ آﻗﺎرﻣﻀﺎﻧﻌﻠﻲ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﺎرآﻓﺮﻳﻨﻲ )ﻛﺴﺐ و ﻛﺎر(‪ -‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﻋﺒﺎﺳﻌﻠﻲ اﻳﺮواﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﺸﻮر‬ ‫ﺑﻬﺮوز ﺑﺮﻧﺎ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎسارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﺤﻤﺪ ﭘﺮﻳﺰادي‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬

‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﺟﻌﻔﺮ ﺳﺮﻗﻴﻨﻲ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻏﻴﺎﺛﻮﻧﺪ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺣﺴﻦ ﻣﺪﻧﻲ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‬ ‫ﻫﺮﻣﺰ ﻧﺎﺻﺮﻧﻴﺎ‬
‫اﻋﻀﺎي ﻛﺎرﮔﺮوه ﻓﺮآوري ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫اﺣﻤﺪ اﻣﻴﻨﻲ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫ﻋﺒﺪاﻟﻌﻠﻲ ﺣﻘﻴﻘﻲ‬

‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻣﺪرس‬ ‫ﻣﺤﻤﺪرﺿﺎ ﺧﺎﻟﺼﻲ‬

‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮام رﺿﺎﻳﻲ‬

‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﺘﺎﻟﻮرژي‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺗﻬﺮان‬ ‫ﻓﺮﺷﺘﻪ رﺷﭽﻲ‬

‫اﻋﻀﺎي ﻛﺎرﮔﺮوه ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺗﺪوﻳﻦ ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺣﺮوف اﻟﻔﺒﺎ‬

‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﻣﻬﺪي اﻳﺮانﻧﮋاد‬
‫دﻛﺘﺮاي ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺑﻬﺮام رﺿﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت‬ ‫ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻏﻴﺎﺛﻮﻧﺪ‬

‫ﻛﺎرﺷﻨﺎس ارﺷﺪ ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺻﻨﻌﺘﻲ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‬ ‫ﺣﺴﻦ ﻣﺪﻧﻲ‬

‫دﻛﺘﺮاي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ اﻗﺘﺼﺎدي‪ -‬داﻧﺸﮕﺎه ﺧﻮارزﻣﻲ‬ ‫ﺑﻬﺰاد ﻣﻬﺮاﺑﻲ‬

‫ب‬
 ‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ و‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﺤﺼﻮل ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﺎ ﺑﻪ آن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ‬
‫ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻴﻨﺘﺮﻳﻨﮓ و ﻛﻮره ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻣﺲ و ﺑﻮﻛﺴﻴﺖ‪ ،‬ﻛﻚﺳﺎزي و زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ‪،‬‬
‫ﮔﻨﺪﻟﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻮد‪ ،‬ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻴﻤﺎن و ﺳﺮاﻣﻴﻚ اﺷﺎره ﻛﺮد‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﻘﻴﺎس ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬در ﻣﻘﻴﺎسﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ و‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ ﻧﻴﺰ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎ دارد‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻮدن ﻋﻤﻠﻴﺎت‪ ،‬از روشﻫﺎي دﺳﺘﻲ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺣﻔﺮﻳﺎت اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن ﺑﺎ‬
‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻴﺎر( ﺑﺎﻳﺪ در ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻣﺪار ﻳﻜﺴﺎن و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده و در اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوت از ﻣﻌﺪن اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي آنﻫﺎ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺎده ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﻮده و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺎري ﻫﻤﮕﻦ از اﻫﺪاف اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺸﺮﻳﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان »راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ« در راﺳﺘﺎي‬
‫اﻫﺪاف وزارت ﺻﻨﻌﺖ‪ ،‬ﻣﻌﺪن و ﺗﺠﺎرت و در ﭼﺎرﭼﻮب ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬
‫ﻫﺪف از ﺗﻬﻴﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن اﻫﺪاف و ﺿﺮورت اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري‪ ،‬اراﻳﻪ روشﻫﺎ‪ ،‬ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮدﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‪ ،‬ﻧﺤﻮه اﻧﺘﺨﺎب ﺗﺠﻬﻴﺰات‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬اﺳﻨﺎد‪ ،‬ﻣﺪارك و اﻃﻼﻋﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اﺳﺖ‪.‬‬

‫پ‪ ‬‬
 ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬
‫ﺻﻔﺤﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪ -1-1‬آﺷﻨﺎﻳﻲ ‪3 .....................................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-1‬اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ‪3 ...........................................................‬‬
‫‪ -3-1‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ‪4 .....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-1‬اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ‪5 .....................................................................‬‬
‫‪ -5-1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪6 ...............................................................................................‬‬
‫‪ -1-5-1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و اﺧﺘﻼط در ﻣﺮاﺣﻞ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪6 .............................‬‬
‫‪ -6-1‬اﻃﻼﻋﺎت و اﺳﻨﺎد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪7 .....................................................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ دوم‪ -‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪ -1-2‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺒﺎﺷﺖ ‪11 ....................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪11 ................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-2-2‬اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪11 ..........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-2-2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪13 ...........................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-2-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪14 ................................................................................................................‬‬
‫‪ -4-2-2‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ در ﻣﻌﺎدن اﻳﺮان ‪14 ..................................................................................‬‬
‫‪ -3-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪16 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-3-2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪16 .......................................................................................‬‬
‫‪ -2-3-2‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻻزم در اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪16 ......................................................................................‬‬
‫‪ -3-3-2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ روي رﻳﻞ و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺧﺰﻧﺪه ‪16 .................................................................‬‬
‫‪ -4-3-2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ و ﻧﻮع ﺑﺎزوﻳﻲ ‪18 .....................................................................................‬‬
‫‪ -5-3-2‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ‪19 .............................................................................................................‬‬
‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪ -1-3‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ‪23 ...........................................................................................................................................‬‬
‫‪ -2-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ‪24 ...................................................................................................................................‬‬
‫‪ -3-3‬روشﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪25 ...............................................................................................................‬‬
‫‪ -4-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪26 .................................................................................................‬‬
‫‪ -5-3‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺒﺎﺷﺖ ‪27 .................................................................................................‬‬
‫‪ -6-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﺎرآﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ‪27 ..........................................................................................‬‬
‫‪ -7-3‬اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در اﻧﺒﺎرﻫﺎ ‪27 .............................................................................................................................‬‬
‫‪ -8-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داﻳﺮهاي ﺑﺎ ﺧﻄﻲ ‪28 ..........................................................................................................................‬‬

‫ث‬
‫‪ -9-3‬اﻧﺘﺨﺎب روش ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪29 ............................................................................................................................‬‬
‫‪ -10-3‬روش ﺑﺮداﺷﺖ ‪30 .......................................................................................................................................................‬‬
‫‪ -1-10-3‬روش ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻳﺎ روﺷﻦ‪/‬ﺧﺎﻣﻮش ‪30 ...............................................................................................................‬‬
‫‪ -2-10-3‬روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪30 ..........................................................................................................................................‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -1‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬
‫‪57‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪ -2‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ج‬
‫ﻓﺼﻞ ‪1‬‬

‫ﻛﻠﻴﺎت‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪ -1-1‬آﺷﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر از ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ در ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ در ﻣﻮرد ﻧﺤﻮه ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي و آﮔﺎﻫﻲ از‬
‫ﻣﻴﺰان ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺧﻄﻮط ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑﺮاي اﻓﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ و ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻌﻨﻲدار ﻋﻴﺎر ﻣﻮاد ارﺳﺎﻟﻲ از ﻣﻌﺪن و ﺑﺎر ورودي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻜﻲ از اﻫﺪاف ﻣﻬﻢ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻫﻤﻴﺖ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﻳﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺻﻮرت وﺟﻮد ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ در ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ زﻣﺎن‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ رﻓﺘﺎري ﻣﺘﻔﺎوت در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن ﺧﻮاﻫﺪ داد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻨﻈﻴﻢ و‬
‫ﻛﻨﺘﺮل ﺗﺠﻬﻴﺰات و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﻣﺸﻜﻞ ﻣﻮاﺟﻪ ﺷﺪه و در ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﻤﻴﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺑﻴﺸﺘﺮ از آﻧﭽﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻋﻴﺎر و ﻛﻴﻔﻴﺖﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ از ﻣﻌﺪن اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﻋﻴﺎر‬
‫و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺣﺪاث ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف و ﻧﻴﺰ ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮدن ﻋﻴﺎر و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ داراي ﻋﻴﺎر و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻃﺮاﺣﻲ‬
‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط آنﻫﺎ و ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻳﻚ ﻣﺎده ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬
‫ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ﺗﻬﻴﻪ ﺑﺎر ورودي ﻫﻤﮕﻦ از اﻫﺪاف اﺳﺎﺳﻲ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻴﺰان ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪن ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد در ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ در ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺤﺮاف‬
‫ﻣﻌﻴﺎر ﺑﺎ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﺌﻮري ﺗﺎﺛﻴﺮ اﺧﺘﻼط ﺑﻪ رﻳﺸﻪ دوم ﺗﻌﺪاد‬
‫ﻻﻳﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﺰرﮔﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻋﻴﺎر و ﻳﺎ‬
‫اﺑﻌﺎد ذرات( در ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﭙﻪ در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻫﻤﺎن ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت در ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﭙﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﭙﻪ‬
‫ﻫﻤﮕﻦﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻛﭙﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺮداﺷﺖ از آنﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﻴﺰان ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪن ﻣﻮاد در ﻛﭙﻪﻫﺎ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ ‪1-1‬‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪E=Sin/Sout‬‬ ‫)‪(1-1‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ Sin‬ﻣﻴﺰان اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه‬
‫‪ Sout‬ﻣﻴﺰان ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه‬
‫‪ E‬ﺿﺮﻳﺐ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‬

‫‪ -2-1‬اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري‬

‫ﻫﺪف ﻛﻠﻲ از اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ در اﻳﺠﺎد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺮدن و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺣﺪاﻗﻞ از دو ﻛﭙﻪ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪4‬‬

‫ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻫﺮ ﻛﭙﻪ‪ ،‬ﺑﺎر ورودي ﻳﻚ ﻫﻔﺘﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﺪف از ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮاد در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪،‬‬
‫ﻳﻜﺴﺎن ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي وزﻧﻲ و اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﭙﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف از‬
‫ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻫﺶ اﻧﺤﺮاﻓﺎت ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮاد از ﻣﻘﺪار ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﭙﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻫﺪاف ﻋﻤﺪه ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و اﺧﺘﻼط در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ -‬ﺛﺎﺑﺖ ﻧﮕﻬﺪاﺷﺘﻦ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺣﺪاﻗﻞ ﻛﺮدن ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت آن ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي‬
‫‪ -‬ﻣﻨﻈﻢ ﻛﺮدن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ارﺳﺎﻟﻲ از ﻣﻌﺎدن ﺑﺎ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ زﻣﺎنﺑﻨﺪي ﺗﻮﻟﻴﺪ‬
‫‪ -‬اراﻳﻪ روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻋﻤﻠﻲ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬
‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻓﺮآوري ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ورودي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﺤﻮه ﻋﻤﻠﻜﺮد ﻫﺮ‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت واﺣﺪ‬
‫‪-‬ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎي ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﺪن ﺷﺮاﻳﻂ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﺎده‬
‫ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ -3-1‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‬

‫ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن‪ :‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ داراي ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺎ زﻣﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼط ‪ :‬ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺗﻌﺪادي ﻣﻮاد ﺧﺎم ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻳﻚ ﻧﺴﺒﺖ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر‬
‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﻨﺎﺳﺐ را اﺧﺘﻼط ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬اﺧﺘﻼط در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻳﺎ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‪ :‬ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻈﺎمدار ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﻪ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ از آن را ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﻃﻲ آن ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‬
‫)ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر( ﻣﻮﺟﻮد در ﺑﺎر ورودي در ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات را ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ :‬اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ذره ﺑﺎ ذره دﻳﮕﺮ از ﻧﻈﺮ ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص‪ ،‬ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺐ‬
‫ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ :‬ﻧﻮﻋﻲ ﻧﺎﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺮوه از ذرات ﺑﺎ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي از آنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪ :1‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ در ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺣﺠﻢ زﻳﺎدي از ﺗﻮدهﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد آن‬
‫ﻛﭙﻪﺳﺎزي ﺣﺠﻢ ﺑﺰرﮔﻲ از ﻣﻮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻓﻠﺰي‪ ،‬ﻏﻴﺮﻓﻠﺰي و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﻤﻲ آن ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ و‬
‫ﻣﻌﻤﻮﻻ در دو ﺟﻬﺖ )اﻓﻘﻲ و ﻳﺎ ﻗﺎﺋﻢ( ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻛﭙﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺨﺮوﻃﻲ و ﺟﻨﺎﻏﻲ‪ 2‬اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬دﺳﺘﮕﺎه‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺒﺎﺷﺖ را اﻧﺠﺎم ﻣﻲدﻫﺪ و ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺖ‪ ،‬ﻣﻮاد را در ﻛﭙﻪﻫﺎ اﻧﺒﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬آﻧﭽﻪ در اﻳﻦ اﻧﺒﺎرﻫﺎ اﻫﻤﻴﺖ‬
‫وﻳﮋهاي دارد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺪاوم و ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺑﺎﺷﺪ و دﺳﺘﮕﺎه‬

‫‪1- Stacker‬‬
‫‪2- Chevron‬‬
‫‪5‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﻫﻤﻮاره ﺟﺮﻳﺎن ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ از ﻣﻮاد را اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻠﻲ ﻣﻘﺪار ﺗﻨﺎژ ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ و ﻳﺎ ورودي ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻛﻴﻔﻲ ﻣﻮاد اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‪ :1‬ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺰرﮔﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﻮدهاي ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬ﻋﻤﻠﻜﺮد ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ از ﻳﻚ اﻧﺒﺎر‬
‫ﻳﺎ ﻛﭙﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ و در ﺻﻮرت ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﺮ روي ﻳﻚ رﻳﻞ ﻣﻨﺒﻊ ﺗﻐﺬﻳﻪ و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و در ﺳﻪ ﺟﻬﺖ‬
‫اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﻗﺎﺋﻢ و دوار ﻗﺎدر ﺑﻪ ﺣﺮﻛﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻴﺮوي اﻟﻜﺘﺮﻳﻜﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻛﻨﺘﺮل اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ و ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر وﻟﻲ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻣﺪرن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﻨﺘﺮل از راه دور اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط‪ :‬ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺑﻌﺎد ﻧﺴﺒﺘﺎ وﺳﻴﻊ و ﻣﺸﺨﺺ ﻛﻪ در آن اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﺧﺘﻼط‪ ،‬از آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﻞ ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻧﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺒﺎر ﻣﻴﺎﻧﻲ‪ :‬ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻮاد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺑﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺪن و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬وﻗﺘﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺘﻮﺳﻂ اﺟﺰاي ﺗﻮده ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺘﻔﺎوت ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻮده ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ اﺳﺖ و ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻣﺎده اوﻟﻴﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻛﻞ ﺗﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫زاوﻳﻪ ﻗﺮار‪ :‬زاوﻳﻪ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻣﻮاد در ﺳﻄﺢ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻄﺢ اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن( در ﻫﻨﮕﺎم رﻳﺰش و اﻧﺒﺎﺷﺖ را زاوﻳﻪ ﻗﺮار‬
‫ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻴﻠﻮ‪ :‬اﻧﺒﺎرﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﻓﻠﺰي و ﻳﺎ ﭘﻠﻲاﺗﻴﻠﻨﻲ ﺑﺎ دﻫﺎﻧﻪ ﻣﺨﺮوﻃﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري ﻣﻮاد و اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در‬
‫ﺣﺠﻢﻫﺎي زﻳﺎد و ﺑﺪون آﻧﻜﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮي در ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺳﻴﻠﻮ‪ ،‬اﻧﺒﺎري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري و‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺤﺪود‪ ،‬آﻣﺎده ﺑﺮاي ﺑﺎردﻫﻲ ﺑﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ و ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ذﺧﻴﺮه زﻧﺪه‪ :‬ﻣﻴﺰان ﻣﻮادي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن( را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮه‬
‫زﻧﺪه ﻧﺎم دارد و ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻳﻦ ﻣﻮاد در ﺑﺨﺶ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﭙﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬
‫ذﺧﻴﺮه ﻣﺮده‪ :‬ﻣﻴﺰان ﻣﻮادي ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن( را ﻧﺪارﻧﺪ ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ را ذﺧﻴﺮه ﻣﺮده ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ و ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻮادي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻛﻨﺎرهﻫﺎي ﻛﭙﻪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-1‬اﻫﺪاف اﺳﺘﻔﺎده از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري‬

‫اﻫﺪاف اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪ -‬ﻛﻨﺘﺮل ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ‬
‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎر اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ‬
‫‪ -‬ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ -‬ﺳﺎدهﺳﺎزي و ﺳﻬﻮﻟﺖ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻣﻮاد ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻌﺪ‬

‫‪1- Reclaimer‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪6‬‬

‫‪ -‬اﻳﺠﺎد ذﺧﻴﺮهاي ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﻄﻤﺌﻦ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬

‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﻣﺸﻜﻼت ﻛﻤﻲ و ﻛﻴﻔﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ‬
‫‪ -‬ﻛﺎﻫﺶ ﺧﺴﺎرات و ﻋﻮاﻗﺐ ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻏﻴﺮﻣﺠﺎز در ﺑﺎر ورودي‬
‫‪ -‬ﻋﺪم ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬاري ﺑﺮ ﺗﻮان ﻣﺼﺮﻓﻲ و ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺣﺠﻤﻲ آﺳﻴﺎ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺗﻮزﻳﻊ داﻧﻪﺑﻨﺪي ﺑﺎر ورودي‬
‫‪ -‬ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎي ﭼﺸﻢﮔﻴﺮ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻮاد در آﺳﻴﺎﻫﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ‬

‫‪ -5-1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻫﺪاف اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬از ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺎر ورودي‬
‫ﻛﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ دارﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎر ورودي ﺑﺎ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺧﺘﻼط ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺎر ورودي از ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎر ورودي ﺑﺎ‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻮادي ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻓﻀﺎﻳﻲ و‬
‫ﻧﻈﺎﻳﺮ آن از ﻟﻮدرﻫﺎ و ﻳﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در اﻛﺜﺮ ﻣﻌﺎدن ﻓﻠﺰي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻌﺎدن آﻫﻦ‪ ،‬ﻣﺲ‪ ،‬ﺳﺮب و روي‪ ،‬آﻟﻮﻣﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﻃﻼ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ از ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻲﺷﻮد و داراي ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت در ﻋﻴﺎر‪ ،‬ﺳﺨﺘﻲ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ذرات و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن اﺳﺖ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻟﻮدر‪ ،‬ﺑﻮﻧﻜﺮ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در ﺻﻨﺎﻳﻌﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد از ﻟﺤﺎظ ﻋﻴﺎر و ﻳﺎ‬
‫داﻧﻪﺑﻨﺪي دارﻧﺪ‪ ،‬از اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻴﻤﺎن ﻧﻴﺰ اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي دارد‪ ،‬زﻳﺮا ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎر ورودي ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻤﻲ ﺑﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬
‫ﺳﻴﻤﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪي دارد‪.‬‬

‫‪ -1-5-1‬ﻛﺎرﺑﺮد ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و اﺧﺘﻼط در ﻣﺮاﺣﻞ و ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اﺻﻮﻻ ﻗﺒﻞ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻓﺮآوري اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﺤﺼﻮل ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و‬
‫ﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﺮاي ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺧﺮداﻳﺶ آﻣﺎده ﺷﻮد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﻮاد در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ و ﭼﺮﺧﺶ‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و اﻓﺰودﻧﻲﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺧﻮد ﺑﻪ ﺧﻮد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي در ﭼﻨﻴﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﺑﺎر ورودي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‬
‫ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از آنﻫﺎ در زﻳﺮ اﺷﺎره ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺳﻨﮓﺷﻜﻨﻲ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺧﺮداﻳﺶ و ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ ﻓﻜﻲ‪،‬‬
‫ژﻳﺮاﺗﻮري‪ ،‬ﻣﺨﺮوﻃﻲ‪ ،‬ﻛﻮﺑﻴﺖ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﺮﻧﺪ ﻛﺮدن ﻳﻜﻲ از ﻣﺮاﺣﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آن ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﺮزش و ﺣﺮﻛﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﻲ ﺳﺮﻧﺪ و ﻋﺒﻮر ﻣﻮاد رﻳﺰ از ﭼﺸﻤﻪﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ اﺧﺘﻼط‬
‫و ﻫﻤﮕﻦ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺗﺎﻧﻚ آﻣﺎدهﺳﺎز ﻗﺒﻞ از آﺳﻴﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎر ورودي آﺳﻴﺎ ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ وارد ﺷﺪه و ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺧﺘﻼط ﺑﺎ‬
‫اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن آب ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻤﺰن اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول‪ -‬ﻛﻠﻴﺎت‬

‫‪ -‬در ﺧﺮداﻳﺶ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ آﺳﻴﺎﻫﺎ و ﺿﻤﻦ ﭼﺮﺧﺶ آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ و ﭘﺎﻟﭗ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﮔﺮدش آﻣﺪه و در اﻳﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻴﺰ‬
‫اﺧﺘﻼط در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ و ﺑﺮاي ﻫﻤﺎن ﻣﻮاد ورودي اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻫﻨﮕﺎم ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺎﻟﭗ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﺧﺘﻼط دو ﺟﺮﻳﺎن ﻣﺨﺘﻠﻒ در ﻧﺎودانﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬در زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎه ﺟﻴﮓ ﻧﻴﺰ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼط ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‬
‫ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻣﺸﻜﻞ در ﺟﺪاﻳﺶ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺗﺎﻧﻚ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻼط اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد ﻛﻪ در اﺛﺮ اﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬آب و‬
‫ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪه و ﻣﺤﺼﻮل ﭘﺎﻟﭗ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﺳﺘﻮﻧﻲ و راﻛﺘﻮرﻫﺎي ﻣﺸﺎﺑﻪ آنﻫﺎ در اﺛﺮ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻢ زدن‪ ،‬اﺧﺘﻼط اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺧﺘﻼط ﺧﻮب و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺪون‬
‫اﻳﺠﺎد زونﻫﺎي راﻛﺪ و ﻳﺎ ﻣﺪار ﻛﻮﺗﺎه از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺳﻠﻮل ﻓﻠﻮﺗﺎﺳﻴﻮن ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ آزﻣﺎﻳﺶ ﺗﻮزﻳﻊ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ و ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي‬
‫از ﺳﻠﻮلﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻠﻴﺮﻏﻢ ﺣﻀﻮر ﺑﺎﻓﻞﻫﺎ در ﺳﻠﻮلﻫﺎي ﺳﺘﻮﻧﻲ ﺻﻨﻌﺘﻲ‪ ،‬اﻟﮕﻮي ﺟﺮﻳﺎن ذرات ﺑﻪ اﻟﮕﻮي ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺎﻣﻞ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﺛﻘﻠﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺪاﻳﺶ ﺑﺎ واﺳﻄﻪ ﺳﻨﮕﻴﻦ‪ ،‬ﺟﻴﮓ و ﺟﺪاﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي ﻣﺨﺮوﻃﻲ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺧﺘﻼط اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﻴﺪروﻣﺘﺎﻟﻮرژي ﻧﻴﺰ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﺎ ﻫﻤﺰنﻫﺎ در داﺧﻞ ﺗﺎﻧﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﺎ ﻣﻮاد‬
‫ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻫﻢ زده ﺷﺪه و ﻣﺨﻠﻮط ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﺗﺎﻧﻚ ﻟﻴﭽﻴﻨﮓ ﻣﻴﺰان ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ‬
‫ﻓﻠﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﻼ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﻴﺮوﻣﺘﺎﻟﻮرژﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ در اﺛﺮ ذوب ﻛﺮدن ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻣﺤﺼﻮل ﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت آﻟﻴﺎژ و ﻳﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻳﻚ ﻣﺎده‬
‫ﻫﻤﮕﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻴﺸﻪ و ﻳﺎ ﻳﻚ ﻓﻠﺰ ﺧﺎﻟﺺ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﭘﺮﻋﻴﺎرﺳﺎزي ﻧﻴﺰ ﻣﻌﻤﻮﻻ در اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮرد دو ﺟﺮﻳﺎن ﭘﺎﻟﭗ ﻣﺨﻠﻮط ﻫﻤﮕﻦ و ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎﻃﻠﻪ ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﺎ روش ﺗﺮ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ و از ﻣﺮاﺣﻞ و ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﻤﻊآوري ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬داراي ﻣﺤﺼﻮل‬
‫ﻳﻜﻨﻮاﺧﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ وارد ﺗﻴﻜﻨﺮ و ﻳﺎ ﺳﺪ ﺑﺎﻃﻠﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻣﻮاد ﺑﺎ ارزﺷﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﻛﻲ و ﻳﺎ ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ را‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ واﺣﺪ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ در ﻣﺮاﻛﺰ ﺑﺰرگ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﻮﻻد و ﮔﻨﺪﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد‪ ،‬اﻳﺠﺎد ذﺧﻴﺮه‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﺮدن ﻋﻤﻠﻜﺮد واﺣﺪﻫﺎي ﮔﻨﺪﻟﻪﺳﺎزي و اﺣﻴﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -6-1‬اﻃﻼﻋﺎت و اﺳﻨﺎد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬

‫آﻣﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ و اﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ اوﻟﻴﻦ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ از اﻃﻼﻋﺎت و اﺳﻨﺎد ﻋﻠﻤﻲ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ ﻛﻪ زﻣﻴﻨﻪ‬
‫را ﺑﺮاي ﺗﺼﻤﻴﻢﮔﻴﺮيﻫﺎي ﺑﻌﺪي ﻫﻤﻮار ﻣﻲﺳﺎزد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺳﻨﺎد و ﻣﺪارك ﻋﻠﻤﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز در ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻋﺒﺎرتاﻧﺪ از‪:‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪8‬‬

‫‪ -‬ﮔﺰارش اوﻟﻴﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ و ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ و ﻣﻘﺪار آنﻫﺎ‪ ،‬وﺿﻌﻴﺖ‬
‫درﮔﻴﺮي ﻛﺎﻧﻲﻫﺎ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺑﺎ ارزش و اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي ﻓﺮآوري و ﭘﺮﻋﻴﺎرﺳﺎزي‪ ،‬درﺟﻪ آزادي ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن از‬
‫ﺗﻤﺎم ﻧﻘﺎط ﻣﻌﺪن و ذﺧﻴﺮه ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪ -‬ﮔﺰارشﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ و اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﻣﻨﻄﻘﻪ و ﻣﻌﺪن‬
‫‪ -‬ﮔﺰارش ﻣﺤﻞ و ﻧﻘﺎط ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري‬
‫‪ -‬اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه و ﻋﻴﺎر اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﻗﻄﻌﻲ ﻣﻌﺪن‬
‫‪ -‬اﻃﻼﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻓﺮآوري در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫‪ -‬اﻃﻼﻋﺎت و ﻣﺸﺨﺼﺎت اﻧﻮاع ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ واﺣﺪﻫﺎي ﻓﺮآوري‬
‫‪7‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮادﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ ‪2‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻪ و ﺗﻜﻠﻴﺲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫‪8‬‬
‫‪11‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ -1-2‬ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺒﺎﺷﺖ‬

‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ وﻇﻴﻔﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﭙﻪ و ﻳﺎ اﻧﺒﺎر ﺑﻪ ﻋﻬﺪه دارﻧﺪ و ﺑﺎر ورودي ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‬
‫در ﺻﻮرت ﻓﺮاﻫﻢ ﺑﻮدن ﻓﻀﺎ و ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻮدن ﺑﺎر ورودي‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﺷﺒﺎﻧﻪروزي ﻛﺎر‬
‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل از راه دور ﻫﺴﺘﻨﺪ در ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﻛﺎﻓﻲ ﺑﻮدن ذﺧﻴﺮه ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و ﺳﺎﻳﺮ‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ را ﺑﺮاي ﻣﺪﺗﻲ ﻣﺘﻮﻗﻒ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻳﺎد ﺑﺮاي ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪاي ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري‬
‫اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻧﻮاع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد و ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 1-2‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺑﺎزوي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﺛﺎﺑﺖ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖﻫﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري آنﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1-2‬اﻧﻮاع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬

‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﺛﺎﺑﺖ‬
‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ :‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﺑﺎﻻرو و ﭘﺎﻳﻴﻦرو‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻛﭙﻪ ﺑﻪ روش دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي‪ :‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزوي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ و ﻧﻮار ﺟﻤﻊﺷﻮ‬ ‫ﺑﺎ ﺑﺎزوي اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮ‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻛﭙﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﻨﺎﻏﻲ داﻳﺮهاي‪ :‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﭼﺮﺧﺸﻲ‬

‫ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ روﻧﺪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎﺗﻲ ﺧﺎﺻﻲ اراﻳﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ و ﻇﺮﻓﻴﺖ آن در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻫﻤﺎن آﻫﻨﮓ ﺟﺮﻳﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر‬
‫ﻳﺎ ﻛﭙﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد ﻣﻮادي ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ در ﻣﺤﻞ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻳﺎ اﻧﺒﺎر اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬زﻳﺮا ﻫﻴﭻ‬
‫ﻧﻮع ﻓﻀﺎ ﻳﺎ ﻣﺤﻞ ذﺧﻴﺮهاي ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﺧﻮد دﺳﺘﮕﺎه وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺑﺎ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎ و ﺗﻘﺎﺿﺎي ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ 100‬ﺗﺎ ‪ 500‬و ‪ 600‬ﺗﺎ ‪،1000‬‬
‫‪ 800‬ﺗﺎ ‪ 1000 ،1250‬ﺗﺎ ‪ 1250 ،1500‬ﺗﺎ ‪ 2000 ،2000‬ﺗﺎ ‪ 3000 ،3150‬ﺗﺎ ‪ 3500 ،4000‬ﺗﺎ ‪ 4000 ،5000‬ﺗﺎ ‪ 4500 ،4500‬ﺗﺎ ‪ 5000‬و‬
‫ﺑﺎﻻﺗﺮ از ‪ 5000‬ﺗﻦ در روز ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-2‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫در ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﻮﻧﻞﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارﻧﺪ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎول و ﺑﻠﺪوزر ﻧﺴﺒﺖ‬
‫ﺑﻪ روشﻫﺎي دﻳﮕﺮ اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮ اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮ اﻗﺘﺼﺎدي در ﻧﺼﺐ اﻫﻤﻴﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬از آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻮﻗﺖ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -1-2-2‬اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت آنﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 2-2‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪12‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2-2‬اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬

‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺖ در ﺟﻬﺖ ﻃﻮﻟﻲ ﻛﭙﻪ‬

‫‪ -‬ﺷﺎﻣﻞ ‪ 2‬زﻧﺠﻴﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ زﻧﺠﻴﺮ اﺻﻠﻲ ‪ 80‬ﺗﺎ ‪ 90‬درﺻﺪ ﺣﺠﻢ ذﺧﻴﺮه و زﻧﺠﻴﺮ ﻓﺮﻋﻲ ﻣﺎﺑﻘﻲ ﻣﻮاد را‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻋﻤﻞ اﺧﺘﻼط را اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ در آنﻫﺎ ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻃﻮل ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد و ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﺑﺎزو در ﻛﭙﻪ اﺳﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺷﺮط اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪه و ﻫﻨﻮز ﻋﻤﻞ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺮوع ﻧﺸﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻛﭙﻪﻫﺎي ﻣﻮاد ﺗﺎ ﻋﺮض ‪ 60‬ﻣﺘﺮ ﻛﺎرﺑﺮد دارﻧﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﺮض ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ اﻗﺘﺼﺎدي ﺗﻮﺟﻴﻪﭘﺬﻳﺮ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ در ﻣﺤﺪوده ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 45‬ﻣﺘﺮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از آن ﺑﺎ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻻﻳﻪاي‪ ،‬درﺟﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻃﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ در ﻣﻮاد اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﮕﺮ آﻧﻜﻪ ﺷﻜﻞ ﻻﻳﻪﺑﻨﺪي‬ ‫ﻧﻴﻤﻪﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺎزو زﻧﺠﻴﺮ‬
‫ﻣﻮاد ﭘﻴﭽﻴﺪﮔﻲ ﺧﺎﺻﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﭼﺮﺧﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ ﺟﺎروب ﻛﺮدن ﻣﻮاد از ﻳﻚ ﻃﺮف ﻛﭙﻪ‬
‫ﺻﻔﺤﺎﺗﻲ )اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ( روي‬
‫‪ -‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﻮﭼﻚﺗﺮﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت اﺳﺖ و آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ آن ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ‪ 400‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ‬
‫آن ﻧﺼﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺳﺎﻋﺖ و ﻃﻮل ﺑﺎزوي آن ‪ 20‬ﻣﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎزوي آن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻻ و‬
‫‪ -‬آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺰرگﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ‪ 1000‬ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﺎ ﻃﻮل ﺑﺎزوي ‪25‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺑﻐﻞ‬ ‫ﭘﺎﻳﻴﻦ رﻓﺘﻦ را دارد‪.‬‬
‫ﻣﺘﺮ اﺳﺖ و ﻓﻘﻂ در ﺷﺮاﻳﻄﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫از آن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ اﻧﺪازه و وزن ﺑﺎزوي اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ از ﺣﺪي )‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 30‬ﻣﺘﺮ( ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻋﺮض ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪ ،‬اﻗﺘﺼﺎديﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ ﺷﻜﺎف در ﻋﺮض ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺜﻠﺜﻲ ﻛﭙﻪ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺟﻠﻮ‬

‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﻴﺎر در ﻛﭙﻪ‬

‫‪ -‬ﺑﺮﺷﻲ ﻛﻪ در ﻛﭙﻪ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ زاوﻳﻪاي ﺑﺮاﺑﺮ و ﻳﺎ ﻛﻤﺘﺮ از زاوﻳﻪ ﻗﺮار ﻣﻮاد ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﻮادي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺳﻨﮓ آﻫﻚ‪ ،‬آﻫﻦ‪ ،‬زﻏﺎلﺳﻨﮓ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن‬
‫‪ -‬اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ داراي ﻧﻮار‬

‫‪ -‬ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي ذرات وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫زﻧﺠﻴﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫‪ -‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺗﻤﺎم ﻻﻳﻪﻫﺎ را ﺑﺮش ﻣﻲزﻧﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻣﻮاد وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪادي ﺳﻄﻞ ﺑﺮ روي‬
‫‪ -‬ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﭼﺴﺒﻨﺪه‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺳﻄﻠﻲ‬
‫‪ -‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﻮاد ﻣﺮﻃﻮب )ﺑﺎ درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻي ‪ 14‬درﺻﺪ( و ﭼﺴﺒﻨﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫آن ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫زﻧﺠﻴﺮي‬
‫ﺟﺎي ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي ﺳﺮد ﻛﻪ ﻣﻮاد در ﻓﺼﻮل ﺑﻬﺎر و ﭘﺎﻳﻴﺰ ﭼﺴﺒﻨﺪه‬ ‫ﺑﺎ ﭘﻴﻤﻮدن ﻃﻮل ﻛﭙﻪ‪،‬‬
‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﺠﺎم‬
‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و در ﻓﺼﻞ زﻣﺴﺘﺎن ﻳﺦ ﻣﻲزﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺳﻄﻠﻲ زﻧﺠﻴﺮي ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎب ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫‪13‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ -2-2‬اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬
‫اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ روي ﻳﻚ‬
‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫رﻳﻞ در ﻃﻮل ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد‬
‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﺠﺎت ﺳﻴﻤﺎن و آﻫﻦ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد از ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﭼﺴﺒﻨﺪه ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪ .‬زﻳﺮا ﻣﻮاد ﭼﺴﺒﻨﺪه‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﭼﺮخدار‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﮔﻴﺮ ﻛﺮدن ﻣﻮاد در ﺳﻄﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻄﻠﻲ‬
‫اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ از ﻣﻘﺎﻃﻊ ﻣﺨﺘﻠﻒ‬
‫‪ -‬در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﭼﺮخدار ﺳﻄﻠﻲ ﺑﺎ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻛﻤﺘﺮي ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫ﻛﭙﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﻮع ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻳﺎﻓﺘﻪ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي‬
‫‪ -‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي زﻳﺎد و ﺣﺪود ‪ 3000‬ﺗﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﭼﺮخدار ﺳﻄﻠﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﺑﺸﻜﻪاي‬
‫ﻣﻮاد ﺑﺎ دﻧﺪاﻧﻪﻫﺎي ﻧﺼﺐ‬
‫‪ -‬ﺟﻤﻊآوري و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﭼﺮﺧﺶ دﻳﺴﻚ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﺷﺪه روي دﻳﺴﻚ‬
‫‪ -‬دﻳﺴﻚ ﻛﻞ ﺳﻄﺢ ﻛﭙﻪ را ﭘﻮﺷﺶ ﻣﻲدﻫﺪ و اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺻﺤﻴﺤﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫ﻣﻲﭼﺮﺧﻨﺪ‪ ،‬ﺟﻤﻊآوري‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ دﻳﺴﻜﻲ‬
‫‪ -‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﻀﺎي ﻋﺮﺿﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و اﻧﺘﻘﺎل‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺧﺮوﺟﻲ آن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻲﻳﺎﺑﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺟﺪول ‪ 2-2‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ﻛﺎرﻛﺮد آنﻫﺎ ﺑﻪ اﻧﻮاع ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻣﻮارد‬
‫ﻛﺎرﺑﺮد آنﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺳﻄﻠﻲ زﻧﺠﻴﺮي ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﭼﺴﺒﻨﺪه و ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﺎﻻ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد و در آن اﻣﻜﺎن ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ از اﻳﻦ ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي در ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﭼﺮخدار ﺳﻄﻠﻲ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي آﻫﻦ و ﺳﻴﻤﺎن و ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﻏﻴﺮﭼﺴﺒﻨﺪه ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻳﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺗﻌﻤﻴﺮ‪،‬‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ دارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي زﻳﺎد و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي دﻳﺴﻜﻲ ﺑﺮاي ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﻀﺎي ﻋﺮﺿﻲ در دﺳﺘﺮس‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬

‫‪ -2-2-2‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ )ﺑﺮداﺷﺖﻛﻨﻨﺪه ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ از اﻧﺒﺎر ﻳﺎ ﻛﭙﻪ( ﻣﻌﺎدل ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺧﺮداﻳﺶ )ﺳﻨﮓﺷﻜﻨﻲ( ﻣﻮاد در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد )‪ ،(C‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮاد ﻧﻴﺰ ﻟﺤﺎظ ﺷﻮد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ اﮔﺮ ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ‪ a‬درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ‪ a‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ آن اﺿﺎﻓﻪ‬
‫ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺣﻔﻆ ﺷﺮاﻳﻂ ﭘﺎﻳﺪار ﺗﻮﻟﻴﺪ در ﺳﻨﮓﺷﻜﻨﻲ ﻣﻮاد )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﻠﻮﮔﺎه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻳﺎ ﺗﺎﻣﻴﻦ اوﻟﻴﻪ ﺑﺎر ورودي ﺑﺮاي دﺳﺘﮕﺎه آﺳﻴﺎ( ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬
‫از ﺿﺮﻳﺐ اﻳﻤﻨﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ b‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﮔﺮ ﺗﻌﺪاد روزﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ ﻛﺎري در ﺳﺎل ‪ d‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ از راﺑﻄﻪ‬
‫‪ 1-2‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪a  ‬‬ ‫‪b ‬‬

‫‪C  d  1 ‬‬ ‫‪  1 ‬‬ ‫روز‪/‬ﺗﻦ ‪‬‬ ‫)‪(1-2‬‬
‫‪ 200   100 ‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪14‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ و در ﻫﻤﺎن اﻧﺪازهﻫﺎي ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي اﺳﺘﻮاﻧﻪاي ﺑﻴﻦ ‪ 300‬ﺗﺎ ‪ 6000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -3-2-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻃﻮﻟﻲ و ﻳﺎ داﻳﺮهاي ﺑﻮدن آنﻫﺎ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻳﻚ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ داﻳﺮهاي ﺟﻨﺎﻏﻲ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺳﻨﮓ آﻫﻚ ‪ 650‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ و در ﻧﻮع ﻃﻮﻟﻲ از ‪ 1500‬ﺗﺎ ‪ 3000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪاي ﺑﻴﻦ‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ از ﻟﺤﺎظ ﻣﻴﺰان ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در ﺟﺪول ‪ 3-2‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ آﻫﻨﮓ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ‬ ‫ﻋﺮض ﻛﭙﻪ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ )درﺻﺪ(‬ ‫)ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ(‬ ‫)ﻣﺘﺮ(‬

‫‪-‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪ 10‬ﺗﺎ ‪25‬‬ ‫اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ از ﺑﻐﻞ‬

‫‪-‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪2200‬‬ ‫‪ 15‬ﺗﺎ ‪60‬‬ ‫اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﻣﻨﻔﺮد‬

‫‪-‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪4400‬‬ ‫‪ 15‬ﺗﺎ ‪60‬‬ ‫اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺎ دو ﺑﺎزو‬

‫آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﺛﺎﺑﺖ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﺪود ‪95‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪ 15‬ﺗﺎ ‪60‬‬ ‫اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ‬

‫آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﺮاي ﻣﻮاد‬

‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺣﺪود ‪95‬‬ ‫‪4500‬‬ ‫‪ 20‬ﺗﺎ ‪50‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﺘﻮاﻧﻪاي‬
‫ﺳﻨﮕﻴﻦ ‪ 6000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻴﻦ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫‪75‬‬ ‫‪9000‬‬ ‫‪ 30‬ﺗﺎ ‪60‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﭼﺮخدار ﺳﻄﻠﻲ‬
‫‪ 10000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ‬

‫‪ -4-2-2‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ در ﻣﻌﺎدن اﻳﺮان‬

‫در ﻣﻌﺎدن اﻳﺮان ﻧﻴﺰ از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻌﺪادي از آنﻫﺎ در ﺟﺪول ‪ 4-2‬اراﻳﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫‪15‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﺟﺪول ‪ -4-2‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﻮاع ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻌﺎدن اﻳﺮان‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫ﻧﺎم دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫ﻧﺎم ﻣﻌﺪن‬
‫)ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ(‬
‫ﻣﻌﺪن ﺳﺮب و‬
‫ﻣﺠﻤﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ‪ 140‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪140‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‬
‫روي اﻧﮕﻮران‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﻴﺶﺗﺮﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﺑﺮداﺷﺖ )ﺑﺎر ورودي ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ( اﺳﺖ‪  .‬‬
‫ﻣﻌﺪن ﻣﺲ‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺰان ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﺼﺮف ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪ 2000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ 5000‬ﺗﻦ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫‪ -‬ﻣﻮﺟﻮدي اﺑﺘﺪاي ﺷﻴﻔﺖ اﻧﺒﺎر ‪ 150،000‬ﺗﻦ ﻟﺤﺎظ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻌﺪ از ﺧﺮداﻳﺶ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر ذﺧﻴﺮه ‪ 2000‬ﺗﻨﻲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬
‫ﻣﻌﺪن ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‬
‫‪ -‬ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ از زﻳﺮ ﺳﻴﻠﻮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 628‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ ﺑﻪ آﺳﻴﺎي‬ ‫‪ 85‬ﺗﻦ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺳﻪ ﭼﺎﻫﻮن‬
‫ﺧﻮدﺷﻜﻦ وارد ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﻤﻲ دﺳﺘﮕﺎه‬ ‫‪2000‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‬ ‫ﻓﻮﻻد ﻣﺒﺎرﻛﻪ‬

‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻣﻮاد آﻣﺎده ﺷﺪه در ﻛﭙﻪ را ﺑﻪ ﺳﻴﻠﻮي ﺗﻐﺬﻳﻪ آﺳﻴﺎ ﻫﺪاﻳﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺳﻴﻤﺎن‬
‫‪ 1000‬و ‪500‬‬
‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﺮﺧﻼف اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻣﻮاد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺮﺿﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﻗﺎﻳﻦ‬

‫ﻣﻌﺪن ﮔﻞ ﮔﻬﺮ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ‪ 2000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻳﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺳﻴﺮﺟﺎن‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﻤﺎن زاوه‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ‪ 340‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪340‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺗﺮﺑﺖ‬
‫ﺷﺮﻛﺖ ﺳﻴﻤﺎن‬
‫‪-‬‬ ‫‪ 1000‬و ‪600‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫اﺻﻔﻬﺎن‬
‫‪-‬‬ ‫‪250‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‬ ‫ﻣﻌﺪن ﭼﻐﺎرت‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﻠﻮي اﺿﻄﺮاري ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 2000‬ﺗﻦ در روز ﻗﺒﻞ از ﺳﻨﮓﺷﻜﻨﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎر‬
‫‪ 85‬ﺗﺎ ‪100‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬ ‫ﻣﻌﺪن ﻃﻼي آﻗﺪره‬
‫ورودي ﺳﻨﮓ ﺷﻜﻦ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻓﺎز اول ﻃﺮح‪ ،‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪاي ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﺎﻻﻧﻪ ﻫﻔﺖ ﻣﻴﻠﻴﻮن ﺗﻦ ﺑﺎر ورودي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺪن ﻣﺲ‬
‫‪ 450‬و ‪100‬‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﺳﻮﻧﮕﻮن‬
‫ﻣﻌﺪن ﻣﺲ ﻗﻠﻌﻪ‬
‫اﺧﺘﻼط ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﻟﻮدر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪16‬‬ ‫دﺳﺘﮕﺎه ﻟﻮدر‬
‫زري‬
‫‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺮ ﻳﻚ ‪ 350‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫ﻣﺠﺘﻤﻊ ﻓﻮﻻد‬
‫‐ واﺣﺪ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻴﻪ‪ ،‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و اﻧﺘﻘﺎل ﮔﻨﺪﻟﻪ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز واﺣﺪﻫﺎي اﺣﻴﺎي‬ ‫‪  350‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﺧﺮاﺳﺎن‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺴﺘﺮﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﺑﺎ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ )دوار ﺧﺰﻧﺪه اﻧﺘﻘﺎﻟﻲ( و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ )ﺑﻴﻞ ﭼﺮﺧﺸﻲ از ﻧﻮع ﭘﻞدار(‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﻌﺪن ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‬
‫‪ 500‬و ‪700‬‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‬ ‫ﺳﻨﮕﺎن‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺮاي ‪ 5‬ﺧﻂ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ 2300‬و ‪1960‬‬ ‫ﻣﻌﺪن ﭼﺎدرﻣﻠﻮ‬
‫ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪16‬‬

‫‪ -3-2‬اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬

‫‪ -1-3-2‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺎﻫﻴﺖ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﻣﻴﺰان‬
‫ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد(‪ ،‬روش اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد اﺳﺖ و ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ ﻧﻴﺰ در آن دﺧﺎﻟﺖ دارﻧﺪ‪:‬‬
‫‪ ‬ﻓﻀﺎي در دﺳﺘﺮس ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺑﺎزدﻫﻲ و ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺿﺮورت ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و اﺧﺘﻼط ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﻣﺴﺎﻳﻞ زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﻧﺮخ ﺑﺎزﮔﺸﺖ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ‪ ‬‬

‫‪ -2-3-2‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻻزم در اﻧﺘﺨﺎب اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬

‫ﻫﻨﮕﺎم اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ در ﻳﻚ ﻣﻌﺪن و ﻳﺎ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات در‬
‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬
‫‪ ‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺳﺮﻋﺖ ﭘﺮ ﺷﺪن ﻛﭙﻪ ﻳﺎ اﻧﺒﺎر ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺳﺮﺑﺎز ﻳﺎ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻮدن اﻧﺒﺎر در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻛﻮﭼﻚﻣﻘﻴﺎس ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﺎردﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ و ﻳﺎ از ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ ﺑﻪ آﺳﻴﺎ ‪ ‬‬
‫‪ ‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﻮاد ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﺷﻮﻧﺪه‬

‫‪ -3-3-2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ روي رﻳﻞ و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺧﺰﻧﺪه‬

‫اﻳﻦ دو ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﻣﻮرد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ آنﻫﺎ را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ )ﺟﺪول ‪ .(5-2‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﻧﻮع ﺧﺰﻧﺪه اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع رﻳﻠﻲ دارﻧﺪ وﻟﻲ ﻧﻮع رﻳﻠﻲ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻛﻤﺘﺮي دارد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در ﻧﻮع رﻳﻠﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻛﻨﺘﺮل اﺳﺖ وﻟﻲ در ﻧﻮع ﺧﺰﻧﺪه‪ ،‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻋﻤﻖ ﺑﺮش در ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻣﺤﺪودﻳﺖ دارد‪،‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد را ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻧﻴﺰ در ﻧﻮع رﻳﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻧﻮع ﺧﺰﻧﺪه ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺨﺸﻲ از اﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫رﻳﻠﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺗﺎ ﺷﺮوع ﻓﺮآوري در ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻧﺒﺎر ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺷﻴﻮه اﻧﺒﺎﺷﺘﻦ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي‬
‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻴﻦ ﻛﭙﻪﺳﺎزي و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﺼﺮف آن در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻨﻈﻮر از ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻣﺨﺼﻮﺻﻲ ﻛﻪ داراي‬
‫ﻳﻚ ﺑﺎزوي ﻣﺘﺤﺮك در ﺑﺎﻻﺳﺖ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻗﺴﻤﺖ دﭘﻮ ﺑﺮ روي رﻳﻞ ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻮاد آﻣﺎده ﺷﺪه را ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬
‫‪17‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﻛﺮده‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺎزوي ﻣﺘﺤﺮك‪ ،‬در ﻛﻨﺎر ﻣﺴﻴﺮ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻮد ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠﻪ اﻳﻦ ﻋﻤﻞ در ﻃﻲ ﺣﺮﻛﺖ رﻓﺖ و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﻣﺎﺷﻴﻦ‪،‬‬
‫اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﻛﭙﻪ از ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻫﺮ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﺗﻮﻟﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻌﺪادي از اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦﻫﺎ ﻧﻴﺎز دارد‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺑﺎﻻﻳﻲ در اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻏﺎلﺳﻨﮓ( ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺼﺮف ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﻲ ﻣﻮاد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد و ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫ﻛﭙﻪﺳﺎزي اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪.‬‬
‫از ﻣﻌﺎدن ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺣﻮزه زﻏﺎﻟﻲ اﻟﺒﺮز ﺷﺮﻗﻲ‪ ،‬ﭼﻬﺎر ﻣﺎرك زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺎزي‪ ،‬ﮔﺎزي ﭼﺮب‪ ،‬ﻛﻚﺷﻮ و ﻛﻚﺷﻮ ﭼﺮب ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎردﻫﻲ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺎركﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮاص ﺷﺴﺘﺸﻮﭘﺬﻳﺮي ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده و از ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﻫﻴﭻ ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮاي ورود اﻳﻦ‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﻲﮔﻴﺮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺷﺴﺘﺸﻮ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ دﭼﺎر اﻓﺖ ﺷﺪﻳﺪ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺑﻬﺒﻮد ﻛﺎرآﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﻳﺶ ﺛﻘﻠﻲ‪ ،‬آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻏﺮق و ﺷﻨﺎورﺳﺎزي ﺑﺮاي ‪ 6‬دﺳﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ اﺧﺘﻼط ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﺴﺒﺖ وزﻧﻲ‬
‫‪ 70‬درﺻﺪ ﮔﺎزيﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 30‬درﺻﺪ ﻛﻚﺷﻮﻫﺎ‪ 60 ،‬درﺻﺪﮔﺎزيﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛﻚﺷﻮﻫﺎ و ‪ 40‬درﺻﺪ ﮔﺎزيﻫﺎ ﺑﺎ ‪ 60‬درﺻﺪ ﻛﻚﺷﻮﻫﺎ ﺑﺮاي‬
‫دو ﻣﺤﺪوده داﻧﻪﺑﻨﺪي ﺑﺎﻻي ﻳﻚ و ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻧﺸﺎن داده ﻛﻪ اﺧﺘﻼط ﻣﺎركﻫﺎ ﺑﺎ ﻧﺴﺒﺖﻫﺎي وزﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺎركﻫﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻮرد ﺷﺴﺘﺸﻮ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﺣﺘﻲ در ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫ﺑﺎزدﻫﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺟﺪاﻳﺶ ﺛﻘﻠﻲ ﺷﺪهاﻧﺪ‪.‬‬
‫از ﻃﺮﻓﻲ ﺑﺮاي ﻣﺤﺪوده اﺑﻌﺎدي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬در ﻫﻤﻪ اﺧﺘﻼط ﻣﺎركﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻏﺎلﺳﻨﮓ‪ ،‬اﺑﻌﺎد ﺑﺎﻻي ‪ 3‬ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﻴﻠﻲﻣﺘﺮ داراي وﺿﻌﻴﺖ ﺷﺴﺘﺸﻮي ﺑﻬﺘﺮي ﺑﻮدهاﻧﺪ‪.‬‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ ﻣﻮاد ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺣﺪ ﺟﺪاﻳﺶ ﻧﻴﺰ ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮده ﻛﻪ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺟﻴﮓ دﺳﺘﮕﺎه ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﺶ ﺛﻘﻠﻲ اﺧﺘﻼط ﻣﺎركﻫﺎي‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻧﻴﺴﺖ و ﺑﺮاي ﺟﺪاﻳﺶ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮﺗﺮي ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﺨﺮوطﻫﺎ ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -5-2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ روي رﻳﻞ و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺧﺰﻧﺪه‬

‫ﻧﻮع ﺧﺰﻧﺪه‬ ‫ﻧﻮع رﻳﻠﻲ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬

‫ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر در ﻣﺮﻛﺰ ﻛﭙﻪ ﺣﺪود ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 35‬درﺻﺪ‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر در ﻛﻨﺎر ﻛﭙﻪ ﺣﺪود ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 35‬درﺻﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬
‫‪+‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ ازاي ﻇﺮﻓﻴﺖ و ﻋﺮض‬
‫ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻛﭙﻪ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬
‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﺮدن ﺧﺰﻧﺪه ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮي دارد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر در ﻣﺮﻛﺰ ﻛﭙﻪ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪+‬‬

‫رﻳﻞﻫﺎ و ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﻴﻦ ﻫﺎﭘﺮ‬ ‫‪+‬‬ ‫رﻳﻞ و ﺑﺎﻻﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺑﺎ وزن ﺑﺎﻻ‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ اﻳﺠﺎد راه ﺑﺮاي ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎي ﺣﻤﻞ‬
‫ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر در ﻣﺮﻛﺰ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ دو ﻛﺎﻣﻴﻮن دارد‪.‬‬ ‫‪-‬‬

‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﭘﺎﻳﻴﻦﺗﺮ ﺣﺪود ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 8‬درﺻﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺣﺪود ‪ 7‬ﺗﺎ ‪ 8‬درﺻﺪ ﻫﻨﮕﺎم ﻛﺎر در ﻛﻨﺎر‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫در ﻣﺮﻛﺰ ﻛﭙﻪ‬ ‫ﻛﭙﻪ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ در ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺗﺌﻮري ﻳﻜﺴﺎن‬
‫ﻣﺤﺪود ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺮش‬ ‫‪-‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ ﺑﺮش از ﺑﺎﻻ‬ ‫‪+‬‬

‫‪ - 1‬ﻋﻼﻣﺖ ) ‪ ( -‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺤﺪودﻳﺖ و ﻋﻼﻣﺖ ) ‪ ( +‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺰﻳﺖ اﺳﺖ‪.‬‬

‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪18‬‬

‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ -5 – 2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ روي رﻳﻞ و ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺧﺰﻧﺪه‬

‫ﻧﻮع ﺧﺰﻧﺪه‬ ‫ﻧﻮع رﻳﻠﻲ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬

‫اﻣﻜﺎن ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﺮدن ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﻮدﻛﺎر و ﻧﻴﻤﻪﺧﻮدﻛﺎر‬ ‫‪+‬‬ ‫ﺧﻮدﻛﺎرﺳﺎزي‬

‫ﺑﺴﻴﺎر ﭘﻴﭽﻴﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﺧﺰﻧﺪه‬ ‫‪-‬‬ ‫آﺳﺎن ﺑﻪ ﻋﻠﺖ وﺟﻮد راه اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت‬

‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﻣﺤﺪود‬ ‫‪-‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎﻻ‬ ‫‪+‬‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺘﻘﺎل‬

‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺧﺰﻧﺪه‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻓﺮﺳﺎﻳﺶ‪ ،‬ﺗﻌﻤﻴﺮ و ﻧﮕﻬﺪاري‬

‫ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻋﺮض ﻛﭙﻪ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻋﺮض ﻛﭙﻪ ﺑﺎ ﻃﻮل ﺑﺎزو ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت در ﻋﺮض ﻛﭙﻪ‬

‫ﺗﺎ ﺷﻴﺐ ‪ 5‬درﺻﺪ ﻧﻴﺰ اﻣﻜﺎن دارد‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻳﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺷﻴﺐ زﻣﻴﻦ‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﻣﺤﺪود‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺘﻘﺎل ﺑﺎ ﻛﺎﻣﻴﻮن دارد‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن‬

‫‪ -4-3-2‬ﺗﻔﺎوت ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ و ﻧﻮع ﺑﺎزوﻳﻲ‬

‫ﺗﻔﺎوت اﻳﻦ دو ﻣﺎﺷﻴﻦ در ﺟﺪول ‪ 6-2‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اﻫﻤﻴﺖ وﻳﮋهاي در اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن ﻣﻮاد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪،‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﻳﻦ روش اﻧﻌﻄﺎفﻧﺎﭘﺬﻳﺮي در ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ آن از ﻳﻚ ﻛﭙﻪ ﺑﻪ ﻛﭙﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -6-2‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ و ﻧﻮع ﺑﺎزوﻳﻲ‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻧﻮع ﺑﺎزوﻳﻲ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ‬ ‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎ‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‬
‫ﺟﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﻜﺎن ﻧﻔﻮذ و ﺑﺮش در ﻛﭙﻪ وﺟﻮد‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬
‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﻋﻤﻖ ﺑﺮش ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﺗﺤﺖ ﻳﻚ زاوﻳﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫ﻋﻤﻖ ﻧﻔﻮذ ﺛﺎﺑﺖ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪+‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺘﺮل ﻇﺮﻓﻴﺖ‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫اﻣﻜﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎن آن از ﻳﻚ ﻛﭙﻪ ﺑﻪ ﻛﭙﻪ دﻳﮕﺮ‬
‫‪19‬‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم – ﺗﺠﻬﻴﺰات اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ -5-3-2‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت ﺑﻪ ﻃﻮر ﻫﻢزﻣﺎن ﻗﺎدر ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﺟﺪول ‪ 7-2‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ در ﻣﻮارد ﺧﺎص‪ ،‬ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻣﻲﺗﻮان از اﻳﻦ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻳﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰات ‪ 500‬ﺗﺎ ‪ 20000‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ اﺳﺖ و ﻃﻮل ﺑﻮمﻫﺎ ﺑﻴﻦ ‪ 25‬ﺗﺎ ‪ 60‬ﻣﺘﺮ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻮارد ﺧﺎص ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ‬
‫ﻃﻮل ﺑﻮم ﺑﻪ ‪ 80‬ﻣﺘﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﺮﺳﺪ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -7-2‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﻧﻮع ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‬
‫‪ -‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﺎﺷﺪ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻛﺎر ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬
‫‪ -‬در اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﭼﻨﺪ ﻣﺎده ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻞ وارد و ﺧﺎرج‬
‫ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫ﻣﺰاﻳﺎ‬
‫‪ -‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻣﺎﺷﻴﻦ و ﻣﻠﺤﻘﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آن ﻋﻤﻮﻣﺎ ارزانﺗﺮ از اﺳﺘﻔﺎده از دو ﻳﺎ‬
‫ﭼﻨﺪ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ -‬در ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد دو ﻛﭙﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺗﺮاك و ﻳﻚ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻧﻴﺎز‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎﻳﺪ از دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﺗﺮاك و ﻧﻮار اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻫﻴﭻ ﺗﺪاﺧﻠﻲ در اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ -‬ﻓﻘﻂ ﺑﻪ ﻳﻚ اﭘﺮاﺗﻮر ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪20‬‬
‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪21‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ‪3‬‬

‫روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪ ‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪22‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪23‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -1-3‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‬

‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻐﻠﻴﻆ ﺑﺎر ورودي ﻛﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎري آن در ﺣﺪ ﻣﺠﺎز ﺑﺎﺷﺪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و‬
‫ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻮﺳﺎن در ﺧﺎرج از اﻳﻦ ﺣﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺟﺐ ﺑﺮوز اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮ روي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه و ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺟﺪاﻳﺶ و ﻓﺮآوري ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روشﻫﺎي ﻣﺘﺪاول‪ ،‬ﻳﻜﻲ از راﻳﺞﺗﺮﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از‬
‫اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻛﻴﻔﻲ ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺑﺨﺶﻫﺎي ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﺻﻼح‪ ،‬ﻧﻮﺳﺎزي و راهاﻧﺪازي ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮﺟﻮد در ﻣﺤﻞ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﻪ از اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪،‬‬
‫ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ و ﻛﻢ ﻫﺰﻳﻨﻪﺗﺮﻳﻦ راه اﺳﺖ‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﮔﺎه ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺸﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ دو ﻧﻮع ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫اﺧﺘﻼف زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻫﺮ ﻳﻚ از اﻳﻦ دو ﻧﻮع ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺧﺘﻼط آنﻫﺎ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬
‫و ﻣﻄﻠﻮب ﻧﺒﺎﺷﺪ و ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ از اﺧﺘﻼط آنﻫﺎ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ و اﻧﺘﻘﺎل آنﻫﺎ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻓﺮآوري از ﺿﺮورﻳﺎت ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري اﺳﺖ‪ .‬در اﻧﺘﺨﺎب‬
‫ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري اوﻟﻴﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻳﺎ ﺑﺎﻟﻌﻜﺲ ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻣﻲﺗﻮان از ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺎﻳﻴﻦ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺎﻻ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮدرﻫﺎ ﻳﺎ روش ﺑﺮداﺷﺖ ﺧﻮدﻛﺎر ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ‬
‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻻ و ﺣﺪاﻗﻞ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﮔﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻳﻚ ارزﻳﺎﺑﻲ اﻗﺘﺼﺎدي ﺑﺮاي اﻧﺘﺨﺎب روش ﺑﻬﻴﻨﻪ اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢﺑﻨﺪي روشﻫﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد از ﻟﺤﺎظ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﺟﺪول‬
‫‪ 1-3‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد از ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻟﻮدر و ﻛﺎﻣﻴﻮن در روشﻫﺎي ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ و از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ در روشﻫﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﻮاع روشﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﻴﺖ در ﺟﺪول ‪ 2-3‬اراﻳﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي زﻳﺎد‪ ،‬از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -1-3‬ﺗﻔﺎوت روشﻫﺎي ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﺑﺎﻻ( و ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﺑﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ﭘﺎﻳﻴﻦ( ‪ ‬‬

‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﭘﺎﻳﻴﻦ(‬ ‫ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ )ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﺎرﮔﺮي ﺑﺎﻻ(‬

‫ﺣﻤﻞ ﺑﺎ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ‬ ‫ﺣﻤﻞ ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻛﺎﻣﻴﻮنﻫﺎ‬

‫ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت رﻳﻠﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت رﻳﻠﻲ ﻣﺴﺘﻘﻞ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻟﻮدرﻫﺎ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪24‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -2-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ روشﻫﺎي ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻇﺮﻓﻴﺖ‬

‫آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻧﺪه‬ ‫ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻞ‬
‫ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت‬ ‫)ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در‬ ‫ﻧﻮع‬
‫)ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ در ﺳﺎﻋﺖ(‬ ‫)ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ(‬ ‫)ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ(‬
‫ﺳﺎﻋﺖ(‬
‫در ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﺎ‬
‫ﻇﺮﻓﻴﺖﻫﺎي ‪ 10000‬ﻣﺘﺮ‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫ﺳﻴﻠﻮﻫﺎ‬
‫ﻣﻜﻌﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪4000‬‬ ‫‪10000‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺨﺮوﻃﻲ‬

‫ﺑﺎ اﻳﺠﺎد ﭼﻨﺪ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﻃﻮﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ را در ﻣﺪت‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪ 10000‬ﺗﺎ ‪15000‬‬ ‫‪ 20000‬ﺗﺎ ‪30000‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺗﻮﻧﻞ‬
‫ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ 100‬درﺻﺪ ﻇﺮﻓﻴﺖ زﻧﺪه‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪ 10000‬ﺗﺎ ‪15000‬‬ ‫‪ 10000‬ﺗﺎ ‪15000‬‬ ‫ﺑﻮﻧﻜﺮﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺳﻨﮕﻴﻦ‪،‬‬

‫ﺑﺴﺘﺮ ﻃﻮﻟﻲ ﺑﺎ‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ ﺗﺎ‬
‫‪9000‬‬ ‫‪ 200‬ﺗﺎ ‪4000‬‬ ‫‪+15000‬‬ ‫‪+15000‬‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫‪ 10000‬ﺗﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ ﻣﺤﺪود‬
‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪1800‬‬ ‫‪ 200‬ﺗﺎ ‪1800‬‬ ‫‪ 15000‬ﺗﺎ ‪65000‬‬ ‫‪ 25000‬ﺗﺎ ‪85000‬‬ ‫ﺑﺴﺘﺮ داﻳﺮهاي‬

‫‪ -2-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‬

‫ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺸﻜﻼت اﺳﺘﻔﺎده از اﻧﺒﺎرﻫﺎي روﺑﺎز و ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه‪ ،‬اﻳﺠﺎد اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﻣﻮاد‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﺿﺮورﻳﺎت در اﻣﺮ اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن و‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد از آنﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺪن ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ داراي ﺗﺮﻛﻴﺐ و ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ‬
‫اﺻﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارﻧﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و روش ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد اﺳﺖ )ﺟﺪول ‪.(3-3‬‬
‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﻫﻨﮕﺎم اﻧﺘﻘﺎل‪ ،‬ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ از ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻟﻮدر و ﻳﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از روش ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي‬
‫اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از روش اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﻣﺨﺎزن ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -3-3‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ‪ ‬‬

‫زﻳﺎد‬ ‫ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ﻛﻢ‬ ‫ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻣﺸﺎﺑﻪ‬

‫‪ -‬اﺧﺘﻼط ‪ 15‬ﺗﺎ ‪ 20‬ﻧﻮع ﻣﻮاد ‪ ‬‬ ‫‪ -‬اﺧﺘﻼط دو ﻳﺎ ﺳﻪ ﻧﻮع ﻣﻮاد ‪ ‬‬

‫ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬
‫‪ -‬ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻌﻨﻲدار اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻴﻨﺎﺑﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -‬ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻌﻨﻲدار ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ دارد‪.‬‬ ‫‪ -‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ‪ ‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫روش ﺑﺮداﺷﺖ ‪ ‬‬

‫‪25‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ در ﻓﺼﻞﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﺎﻧﺴﻨﮓ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي‬
‫روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان روﺷﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮد‪.‬‬
‫از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‪ ،‬ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭼﻨﺪ ﻣﺎده اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﺧﺘﻼف در داﻧﻪﺑﻨﺪي ﭼﻨﺪ ﻣﺎده ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻫﻢ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺳﺒﺐ ﺗﻔﻜﻴﻚ آنﻫﺎ از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ اﺧﺘﻼط ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‬
‫ﻳﻚ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎدهﺗﺮ از دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻤﻮﻻ در ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اوﻟﻴﻪ‪ ،‬ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﺎ اﺑﻌﺎد ‪ 5‬ﺳﺎﻧﺘﻲﻣﺘﺮ ﺧﺮد‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻟﺤﺎظ زﻣﺎﻧﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ دﻳﮕﺮ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﻮدن‬
‫ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﺮاﺣﻞ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺮاﺣﻞ دﻳﮕﺮ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ذﺧﻴﺮه و اﻧﺒﺎر ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﺑﻪ وﺟﻮد آﻳﺪ‪ .‬اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻮع و اﺑﻌﺎد اﻧﺒﺎرﻫﺎ از‬
‫ﻧﻈﺮ اﻗﺘﺼﺎدي ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬اﻧﺒﺎر ﺑﺎ اﻧﺪازه ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺰرگ‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري و ﻧﮕﻬﺪاري ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﻣﻲﻃﻠﺒﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻧﺒﺎر ﺑﺎ اﺑﻌﺎد‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻋﺪم ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﺑﺎﻻدﺳﺘﻲ و ﭘﺎﻳﻴﻦدﺳﺘﻲ اﻧﺒﺎر و ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻮﻟﻴﺪ و درآﻣﺪ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺑﻌﺎد‬
‫ﻛﭙﻪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬اﺳﺘﺨﺮاج اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ از ﻳﻚ ﻣﻌﺪن و ﻳﺎ ﻣﻌﺎدن ﻣﺘﻔﺎوت‬
‫‪ -‬ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻧﺴﺒﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه‬
‫‪ -‬ﺧﺮداﻳﺶ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ اﺑﻌﺎد و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬

‫‪ -3-3‬روشﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫روشﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود ﺷﺎﻣﻞ روش ﺟﻨﺎﻏﻲ‪ ،‬ﺟﻨﺎﻏﻲ داﻳﺮهاي‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺨﺮوﻃﻲ‪ ،‬ﻻﻳﻪاي و دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺟﺪول ‪ 4-3‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺟﺪول ‪ -4-3‬روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد‬
‫روشﻫﺎي‬
‫ﺷﻜﻞ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫در اﻳﻦ روش اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ رﻓﺖ و‬
‫در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در اﻳﻦ ﺑﺴﺘﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬
‫ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ در ﻃﻮل ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ روش ﻻﻳﻪ ﻻﻳﻪ ﺷﺪن ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در‬
‫اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﺑﺎزدﻫﻲ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫ﻃﻮل ﻣﺤﻮر ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‬
‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي ذرات از ﻣﺎﻫﻴﺖ اﻳﻦ روش‬
‫اﺳﺖ و ﺑﺎزوي ﻣﺘﺤﺮك ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﺪﻳﻞ در‬ ‫ﺟﻨﺎﻏﻲ‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات در‬
‫ارﺗﻔﺎع اﺳﺖ ﺗﺎ ﻣﻴﺰان ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر ﺗﻮﻟﻴﺪي و ارﺗﻔﺎع‬
‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ از دﻳﮕﺮ روشﻫﺎي‬
‫رﻳﺰش ﻣﻮاد ﻃﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺒﺎﺷﺖ را ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ارﺗﻔﺎع ﻛﭙﻪ‪ ،‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪﻫﺎ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪26‬‬

‫‪ ‬‬

‫اداﻣﻪ ﺟﺪول ‪ -4-3‬روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد‬

‫روشﻫﺎي‬
‫ﺷﻜﻞ‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﻋﻤﻠﻜﺮد‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺖ‬
‫در اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺣﻠﻘﻪاي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﺸﺎﺑﻪ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬
‫ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ در ﻳﻚ ﻃﺮف اﻧﺒﺎﺷﺖ و در‬ ‫ﻛﭙﻪﻫﺎي داﻳﺮهاي ﺗﻮﺳﻌﻪ داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﻳﻦ‬
‫ﻃﺮف دﻳﮕﺮ ﺑﺮداﺷﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻛﺮدن‬ ‫روش ﺑﺎزوي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﭼﺮﺧﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت رﻓﺖ‬
‫ﺟﻨﺎﻏﻲ‬
‫در ﻳﻚ ﻛﻤﺎن ﭘﺮواﻧﻪاي ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ‪120‬‬ ‫و ﺑﺮﮔﺸﺘﻲ ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺘﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد‬
‫داﻳﺮهاي‬
‫درﺟﻪ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻫﺮ ﺑﺎر ﺟﺎروب ﻛﺮدن دو‬ ‫ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬در ﻫﺮ ﺑﺎر ﻛﺎﻣﻞ ﺷﺪن ﺣﺮﻛﺖ‬
‫ﻻﻳﻪ از ﻣﻮاد ﺑﺮ ﻫﻢ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻫﺮ ‪ 2‬درﺟﻪ ﺑﻪ‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ‪ ،‬ﻛﭙﻪ ﺑﻪ اﻧﺪازه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ‬
‫ﺟﻠﻮ ﭘﻴﺸﺮوي ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺎ‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻛﻢ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﻪ‬
‫ﻛﺎر ﻣﻲروﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روشﻫﺎ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد از‬ ‫ﻣﺨﺮوﻃﻲ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﺎص ﺑﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اﻧﻮاع زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺎ رده و‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ روش ﻛﭙﻪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ و ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺖ آن ﺑﺎﻳﺪ از‬ ‫ﻻﻳﻪاي‬
‫ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺷﻴﺐدار ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮي ﻛﻪ ﺑﺎزوي آن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫رﻓﺘﻦ و ﭼﺮﺧﺶ را دارد‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪.‬‬
‫اﻳﻦ روش ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از ﻻﻳﻪﻫﺎ‬
‫روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻘﺎط اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد در ﻃﻮل‬
‫ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي ﺑﺮ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد‬ ‫دﺳﺘﻪ‬
‫اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺑﺎزوﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭼﺮﺧﺶ و ﺑﺰرگ و‬
‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻣﻲﮔﺬارد‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬ ‫ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺿﺮوري اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻠﻮﻓﻪاي‬
‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺗﻨﻬﺎ در ﻳﻚ‬
‫ﺑﺨﺶ از ﻛﭙﻪ ﻣﻘﻄﻊ ﻋﺮﺿﻲ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -4-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ‪ ‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﻓﻀﺎي در دﺳﺘﺮس‬
‫‪ -‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد )ﻣﺎﻧﻨﺪ وزن و ﺣﺠﻢ(‬
‫‪ -‬ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‬
‫‪ -‬آﻫﻨﮓ ﺑﺮداﺷﺖ‬
‫‪27‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده‬

‫‪ -‬درﺟﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‬
‫‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﻛﻨﺘﺮل آﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر ورودي‬

‫‪ -5-3‬ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺒﺎﺷﺖ‬

‫در روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻮاد ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت اﺳﺖ ﻛﻪ ذرات رﻳﺰ در ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺮﻛﺰي ﺗﻮده و ذرات درﺷﺖ در ﺳﻄﺢ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬
‫ﺗﻮده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ روش اﻣﻜﺎن ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي ذرات وﺟﻮد دارد و در ﻣﻮاردي ﻛﻪ داﻧﻪﺑﻨﺪي در اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻬﻢ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ روش ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﭘﻠﻲ ﺷﻜﻞ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻛﺎرآﻳﻲ را ﺑﻪ دﺳﺖ‬
‫آورد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺻﺤﻴﺢ و دﻗﻴﻖ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي در ﻳﻚ ﺗﻮده ﺟﻨﺎﻏﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﻤﻊ ﻛﺮدن از ﺳﻄﺢ ﺗﻮده و از ﺳﺮاﺳﺮ ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﻃﻮر‬
‫ﻛﺎﻣﻞ اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد‪.‬‬
‫در روش اﻧﺒﺎﺷﺖ دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي ﻣﺸﻜﻞ ﺗﻔﻜﻴﻚ اﺑﻌﺎدي اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ ،‬وﻟﻲ در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎزوي آنﻫﺎ‬
‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭼﺮﺧﺶ و ﺑﺰرگ و ﻛﻮﭼﻚ ﺷﺪن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬
‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﭼﻨﺪان ﻣﻬﻢ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان از روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﺨﺮوﻃﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ‬
‫اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬از اﻳﻦ ﻛﭙﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫در روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻻﻳﻪاي ﻧﻴﺰ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﺳﻜﺮﻳﭙﺮ ﻧﻮع ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻤﻞ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲرود‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ در اﻳﻦ روش ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎزوي آن ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﭼﺮﺧﺶ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ روش ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي اﻧﻮاع زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬

‫‪ -6-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﺎرآﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﻛﺎرآﻳﻲ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺷﻜﻞ اﻧﺒﺎر ﻣﻮاد و روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ‪ ،‬ﺗﻞ ﺧﺎﻛﻲ و دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي ‪ ‬‬
‫ب‪ -‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻫﻨﺪﺳﻲ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺎﻣﻞ ﻃﻮل و ﻋﺮض اﻧﺒﺎر‪ ،‬ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺪازه و ﺷﻜﻞ ﺑﺮش و ﻻﻳﻪ ‪ ‬‬
‫پ‪ -‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده )اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ( ‪ ‬‬
‫ت‪ -‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻮده ﻣﻮاد‪ ،‬اﺑﻌﺎد ذره و ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻛﺴﺎﻳﺶ آنﻫﺎ‬

‫‪ -7-3‬اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در اﻧﺒﺎرﻫﺎ‬

‫اﻧﺘﺨﺎب اﺑﻌﺎد ﻛﭙﻪ ﺗﺎﺑﻌﻲ از اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه و ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﺑﺮداﺷﺖ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻣﺘﻌﺎدل‬
‫ﻣﻮﺛﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬آﻫﻨﮓ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر وارد ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬
‫ب‪ -‬ﺗﻨﺎوب ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺒﺎر وارد ﻣﻲﺷﻮد )دوره زﻣﺎﻧﻲ ﺗﻮﻟﻴﺪ(‪  .‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪28‬‬

‫‪ ‬‬

‫پ‪ -‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد ورودي ﺑﻪ اﻧﺒﺎر ‪ ‬‬

‫ت‪ -‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﺧﺘﻼط ﻳﺎ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮاد در ﻣﺮاﺣﻞ ﺑﻌﺪي ‪ ‬‬
‫ث‪ -‬روش‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﻣﺴﺎﻓﺖ ﺑﻴﻦ اﻧﺒﺎر و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪ ‬‬
‫ج‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ اﻧﺒﺎر ﻣﻴﺎﻧﻲ‬

‫‪ -8-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داﻳﺮهاي ﺑﺎ ﺧﻄﻲ‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺧﻄﻲ ﻳﺎ داﻳﺮهاي ﺑﺮاي ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي و اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﻫﺮ ﻳﻚ ﻣﺰاﻳﺎ و ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ )ﺟﺪول ‪.(5-3‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -5-3‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ اﻧﺒﺎرﻫﺎي داﻳﺮهاي ﺑﺎ ﺧﻄﻲ‬

‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي ﺧﻄﻲ‬ ‫اﻧﺒﺎرﻫﺎي داﻳﺮهاي‬

‫‪ -‬ﺣﺠﻢ ذﺧﻴﺮه زﻧﺪه دو ﻛﭙﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻃﻮﻟﻲ ﺑﺮاﺑﺮ ‪ 50‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ ‬ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪاي ﻛﻤﺘﺮ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﻄﻲ ﺑﺎ "ﺣﺠﻢ ذﺧﻴﺮه زﻧﺪه ﺑﺮاﺑﺮ"‬
‫‪ -‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪ ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺣﺮﻛﺖ ﺧﻼف ﺑﺮاي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد ورودي‬ ‫دارﻧﺪ‪  .‬‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ ‬ﺣﺠﻢ ذﺧﻴﺮه زﻧﺪه ‪ 75‬درﺻﺪ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ -‬ﺗﻌﺪاد ﻣﻘﻄﻊ ﻻﻳﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺑﺴﺘﺮ ﺛﺎﺑﺖ زﻳﺎد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺳﺮﻋﺖ و آﻫﻨﮓ‬ ‫‪ ‬ﺳﻄﺢ اﺷﻐﺎل ﺷﺪه ﺣﺪود ‪ 40‬درﺻﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﻧﻮع ﺧﻄﻲ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ زﻳﺎد اﺳﺖ‪  .‬‬ ‫‪ ‬ﺑﻪ ﻓﻀﺎ و ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻛﻤﺘﺮي ﻧﻴﺎز دارد‪  .‬‬
‫‪ ‬اﻧﻌﻄﺎفﭘﺬﻳﺮي در ﭼﻴﺪﻣﺎن اﻳﻦ روش ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺮاي دﺳﺘﺮﺳﻲ و ورود و ‪ -‬ﻫﻴﭻ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ در ﻣﻮرد ﻣﻴﺰان اﻧﺒﺎﺷﺖ وﺟﻮد دارد‪  .‬‬

‫ﺧﺮوج ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ در زاوﻳﻪ ‪ 360‬درﺟﻪ در ﺑﺎرﺑﺮي و ﺑﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺑﺴﺘﺮ اﻧﺒﺎر از ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻲرود و ﻣﺴﻴﺮ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻧﻴﺰ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ از ﻳﻚ ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﺎ ﺟﺮﻳﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻮاد اﻧﺠﺎم‬
‫ﻣﻲﮔﻴﺮد‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻼ ﺧﻮدﻛﺎر اﺳﺖ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي‬
‫ﻧﮕﻬﺪاري و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪاي ﭘﺎﻳﻴﻦ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺿﺨﺎﻣﺖ ﻻﻳﻪﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ ‬ﺿﻌﻒ ﺑﺰرگ اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﺒﻮد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪاي در آﻳﻨﺪه اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬در ﻃﻮل ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﺟﺎﺑﻪﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮداﺷﺖﻛﻨﻨﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺟﺎﺑﻪﺟﺎ ﻛﺮدن‬
‫ﻛﺎﺑﻞﻫﺎ ﻧﻴﺴﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ ﺣﺪاﻗﻞ اﺳﺖ‪  .‬‬
‫‪ ‬ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﺳﺮﭘﻮﺷﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪  .‬‬
‫‪ ‬اﻣﻜﺎن اﻓﺰاﻳﺶ ﻇﺮﻓﻴﺖ وﺟﻮد ﻧﺪارد‪.‬‬
‫‪ ‬اﻣﻜﺎن ﻣﺴﺪود ﺷﺪن ﻣﺤﻮر ﻣﺮﻛﺰي در اﺛﺮ رﻳﺰش ﻣﻮاد وﺟﻮد دارد‪  .‬‬
‫ﻧﻴﺮوي ﻣﺼﺮﻓﻲ ﺗﺠﻬﻴﺰات اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي داﻳﺮه ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ‬
‫ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻃﻮﻟﻲ ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻛﻮﺗﺎه ﺑﻮدن ﻃﻮل ﺑﺴﺘﺮ‪ ،‬ﻋﺪم ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻗﺮﻗﺮه‬
‫ﻛﺎﺑﻞ‪ ،‬ﻋﺪم اﻧﺘﻘﺎل و ﺣﺮﻛﺖ دراﻳﻮرﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﻛﻤﺘﺮ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪29‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -9-3‬اﻧﺘﺨﺎب روش ذﺧﻴﺮه ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﺨﺎب ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮد ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ‪ ‬‬
‫ب‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري ‪ ‬‬
‫پ‪ -‬ﺑﺎزدﻫﻲ‬
‫ت‪ -‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز ﺑﺮاي اﺧﺘﻼط و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ‪ ‬‬
‫ث‪ -‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﻣﺎﻧﻨﺪ رﻃﻮﺑﺖ و اﻛﺴﻴﺪ ﺷﺪن ‪ ‬‬
‫ج‪ -‬ﺧﻄﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺎ ﺑﺎد و ﺷﺴﺘﻪ ﺷﺪن ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺑﺎران‬
‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻳﺠﺎد اﻧﺒﺎرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در ﺟﺪول ‪ 6-3‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در اﻳﻦ ﺑﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻮاﻣﻠﻲ ﻛﻪ‬
‫در ﻛﺎرآﻳﻲ ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮﺛﺮﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ روش اﻧﺒﺎﺷﺖ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺼﺎت ﺗﺠﻬﻴﺰات )ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ(‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد ﻣﺎﻧﻨﺪ‬
‫ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص ﺗﻮده ﻣﻮاد‪ ،‬اﺑﻌﺎد ذرات و اﻛﺴﺎﻳﺶ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻧﻮع اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫ﻓﻀﺎي در دﺳﺘﺮس‪ ،‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز و ﻣﺴﺎﻳﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﻧﺘﺨﺎب ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي ﻧﻴﺰ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺪازه ذﺧﻴﺮه ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ و ﺳﺮﻣﺎﻳﻪﮔﺬاري‪ ،‬ﺑﺎزدﻫﻲ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪ ،‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻮاد و ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -6-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در اﺣﺪاث اﻧﺒﺎرﻫﺎي اﺧﺘﻼط ‪ ‬‬

‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﻴﻄﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﺣﺪاث اﻧﺒﺎرﻫﺎي اﺧﺘﻼط‬ ‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ‬

‫‪ -‬ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ زﻣﻴﻦ‬

‫‪ -‬ﺟﺎي دادن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد در ﺣﺪاﻗﻞ ﻓﻀﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ در دﺳﺘﺮس ﺑﻮدن زﻣﻴﻦ‬
‫‪ -‬ﺷﻴﺐ زﻣﻴﻦ )ﻛﻤﺘﺮ از ﻳﻚ درﺻﺪ(‬
‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻞ‬
‫ﭘﺎﻳﺪاري زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻧﻮع زﻣﻴﻦ‬

‫ﻧﻴﺎز ﺑﻪ اﻧﺒﺎر ﺳﺮ ﭘﻮﺷﻴﺪه ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺷﺮاﻳﻂ ﺑﺎراﻧﻲ و ﮔﺮد و ﻏﺒﺎر زﻳﺎد‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄﻲ و آب و ﻫﻮاﻳﻲ‬

‫در زاوﻳﻪ ﻗﺮار ﻛﻢ‪ ،‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻛﻮﭼﻚ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻓﻀﺎي ﺑﻴﺸﺘﺮي ﺑﺮاي اﻧﺒﺎر‬ ‫زاوﻳﻪ ﻗﺮار ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫ﻛﺮدن ﻣﻮاد ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﻣﻮاد رﻳﺰ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ درﺷﺖ راﺣﺖﺗﺮ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﺑﺮش ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺪازه ذره‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻮاد‬
‫‪ -‬ﮔﻨﺪﻟﻪﻫﺎ ﻣﺸﺨﺼﻪ ﮔﺮدﺷﺪﮔﻲ دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺷﻴﺐ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ را ﺣﺪاﻛﺜﺮ ‪ 14‬ﺗﺎ ‪ 15‬درﺟﻪ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﻛﻨﺪ‬
‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎي ﺑﺎ ﺑﺎزوي ﺑﻠﻨﺪ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺧﻮاص‬
‫‪ -‬در زﻏﺎلﺳﻨﮓ‪ ،‬ارﺗﻔﺎع ﻛﭙﻪ ﺑﻪ ﻣﻴﺰان ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺧﻮدﺳﻮزي آن ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬

‫‪-‬‬ ‫ﺣﺠﻢ ذﺧﻴﺮه زﻧﺪه و ﻣﺮده‬

‫ﺣﺪ اﺧﺘﻼط ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‬ ‫ﻣﻴﺰان اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‬

‫ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬وزن ﺗﻮده ﻣﻮاد ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ ﻣﺘﺮ ﻣﻜﻌﺐ‪ ،‬زاوﻳﻪ ﻗﺮار ﻳﺎ ﺷﻴﺐ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد‪ ،‬درﺻﺪ رﻃﻮﺑﺖ و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻣﻮارد‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪30‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -10-3‬روش ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫روش ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻋﻤﻠﻴﺎت ﻣﻌﺪﻧﻜﺎري ﺑﻪ دو روش ﻣﻨﻘﻄﻊ و ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫‪ -1-10-3‬روش ﻣﻨﻘﻄﻊ ﻳﺎ روﺷﻦ‪ /‬ﺧﺎﻣﻮش‬

‫در اﻳﻦ روش ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮر ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ‬
‫ﺛﺎﺑﺖ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﻛﭙﻪ ﺑﺎ ﺣﺠﻢ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺰرگ ﻫﺪاﻳﺖ و ﺗﺨﻠﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺳﻨﮓﺷﻜﻦ و ﻳﺎ آﺳﻴﺎ اﺳﺖ و‬
‫ﭼﺮﺧﻪ اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ در ﻳﻚ ﻣﺪار روﺷﻦ‪/‬ﺧﺎﻣﻮش ﺑﺎ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎي ﺳﻄﺢ )ﺣﺪاﻛﺜﺮ و ﺣﺪاﻗﻞ( در ﻛﭙﻪ ﻛﻨﺘﺮل ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻣﻮاد ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺮداﻳﺶ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد و ﻳﺎ اﮔﺮ ﻛﭙﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ‬
‫ﺗﻐﺬﻳﻪﻛﻨﻨﺪهﻫﺎي وزﻧﻲ ﺑﻪ دﺳﺘﮕﺎه ﺧﺮداﻳﺶ ﺗﻐﺬﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ -2-10-3‬روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻣﻮاد از ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ اﻧﺒﺎر ﺑﻪ ﻳﻚ ورودي واﺣﺪ ﻓﺮآوري وارد ﻣﻲﺷﻮد از روش ﻣﻨﻘﻄﻊ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ در اﺻﻞ‬
‫ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﻣﻮﺗﻮرﻫﺎي ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﻮﻧﺪه و ﻳﻚ ﻧﻮار ﺟﻤﻊﻛﻦ ﺗﺠﻬﻴﺰ ﺷﻮد‪.‬‬

‫در ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺳﺮﻋﺖ ﻧﻘﺎﻟﻪﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺘﻘﺎل و ﺗﻘﺴﻴﻤﺎت ﺑﻌﺪي ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه و ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮﻧﺪه ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﻫﻤﻴﺸﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻧﻴﺎز ورودي واﺣﺪ ﻓﺮآوري ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ اﺳﺖ و اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﭼﺮﺧﻪ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ﻛﺎر ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﻚ ﺗﻐﺬﻳﻪﻛﻨﻨﺪه وزﻧﻲ‬
‫ﺑﺮاي ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه در ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ در ارﺗﺒﺎط اﺳﺖ‪ .‬در ﺟﺪول ‪ 7-3‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت اﻳﻦ دو روش اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﺷﻜﻞ ‪ 1-3‬ﻧﻤﺎﻳﻲ از روشﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ دﻳﺴﻜﻲ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻃﻮﻟﻲ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺧﺰﻧﺪه‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ از ﺑﻐﻞ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ اﻛﺴﻜﺎواﺗﻮر‬

‫روش‬

‫ﺑﺮداﺷﺖ‬

‫ﺷﻜﻞ ‪ -1-3‬روشﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ‬

‫‪                                                            ‬‬
‫‪1- ON/OFF‬‬
 ‫‪31‬‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم‪ -‬روشﻫﺎي اﺧﺘﻼط‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬

‫ﺟﺪول ‪ -7-3‬ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت روشﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬

‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت‬ ‫روشﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬

‫‪ -‬در اﻳﻦ روش‪ ،‬ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﺎ ﻧﻮار ﺣﻤﻞ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻧﻴﺎز ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -‬ﻣﻮاد ﻗﺒﻞ از ورود ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ذﺧﻴﺮه ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫روش ﻣﻨﻘﻄﻊ‬

‫‪ -‬ﻣﻘﺪار‪ ‬ﻣﻮادي‪ ‬ﻛﻪ‪ ‬از‪ ‬ﻣﺨﺰن‪ ‬ﺑﻪ‪ ‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ‬ﻣﻨﺘﻘﻞ‪ ‬ﻣﻲﺷﻮد‪ ‬ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺗﻐﺬﻳﻪﻛﻨﻨﺪه‪ ‬وزﻧﻲ‪ ‬ﻛﻨﺘﺮل‪ ‬ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -‬ﺑﺮاي ﻣﻮادي ﻛﻪ ﺣﻤﻞ آنﻫﺎ ﻣﺸﻜﻞ اﺳﺖ و ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ از ﭼﻨﺪ اﻧﺒﺎر ﺗﻐﺬﻳﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﺎرﺑﺮد دارد‪.‬‬
‫روش ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ‬
‫‪ -‬ﻧﻴﺎز ﺑﻪ ﻣﺨﺰن ﻧﺪارد‪.‬‬
‫ﻳﺎ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬
‫‪ -‬ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﻪ ﻣﻮﺗﻮر ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ ﻣﺠﻬﺰ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬
‫‪33‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪1‬‬
‫ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪34‬‬
‫‪35‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -1-1-‬آﺷﻨﺎﻳﻲ‬
‫آﮔﺎﻫﻲ از ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري ﺑﺮاي ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻤﻬﻴﺪات ﻻزم ﺑـﻪ ﻣﻨﻈـﻮر اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و ﻫﻤﭽﻨـﻴﻦ‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻌﻨﻲدار ﻋﻴﺎر ﺑﻴﻦ ﻣﻌﺪن و ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﻣﺮي ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد اﺧﺘﻼﻓﺎت ﻣﻌﻨﻲدار ﻋﻴـﺎر ﺑـﻴﻦ ﻣﺤﻤﻮﻟـﻪﻫـﺎي‬
‫ارﺳﺎﻟﻲ و ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ ﻋﻴﺎر در ﺑﺎر ورودي ﻛﺎﻫﺶ ﺑﺎزﻳﺎﺑﻲ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل دارد‪.‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداريﻫﺎي دﻗﻴﻖ و ﻧﻈﺎﻣﺪار‪ ،‬ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ اﺑﺰار ﻛﻨﺘﺮل ﻋﻴﺎر در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑـﺮاي آﮔـﺎﻫﻲ از ﻧﻮﺳـﺎﻧﺎت ﻋﻴـﺎر ﺑـﺎر‬
‫ورودي و ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺎﻧﺪن آنﻫﺎ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺮآورد و ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ رﺳﺪ‪.‬‬

‫پ‪ -2-1-‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻋﺎﻣﻞ اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻄﺎﻫﺎ‬

‫ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻳﻚ ﺗﻘﺮﻳﺐ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﻛﻠﻲ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ 1‬و‬
‫ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ 2‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد و ﻫﺮﻛﺪام را ﻣﻨﺸﺎ ﺑﺮوز ﺧﻄﺎ در ﺗﺨﻤﻴﻦﻫﺎ داﻧﺴﺖ‪.‬‬
‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺷﺎﻣﻞ اﺧﺘﻼﻓﺎﺗﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ذره ﺑﺎ ذره دﻳﮕﺮ از ﻧﻈﺮ ﺧﻮاص ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ‬
‫وﺟﻮد دارد‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻋﻠﺖ اﺳﺎﺳﻲ ﺧﻄﺎي ﺑﻨﻴﺎدي )ذاﺗﻲ( اﺳﺖ و ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ و ﺧﺮداﻳﺶ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬
‫ﻣﻘﺼﻮد از ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻳﻚ ﮔﺮوه از ذرات ﺑﺎ ﮔﺮوه دﻳﮕﺮي از آنﻫﺎ اﺳﺖ‪ .‬در ﻣﻘﻴﺎس ﻛﻮﭼﻚ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‬
‫ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮوز وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﺠﻤﻊ و ﺟﺪاﻳﺶ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺧﻮد ﺑﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻨﻴﺎدي‪ ،3‬ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺗﺠﻤﻊ‪4‬و‬
‫ﻓﺎﻛﺘﻮر ﺟﺪاﻳﺶ‪ 5‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد و ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻲﺗﻮان آنﻫﺎ ﻛﺎﻫﺶ داد‪.‬‬

‫پ‪ -3-1-‬ﺧﻄﺎي آﻣﺎدهﺳﺎزي )ﺣﻔﻆ درﺟﻪ ﻣﻌﺮف ﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ(‬

‫آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺷﺎﻣﻞ ﺧﺮداﻳﺶ‪ ،‬داﻧﻪﺑﻨﺪي‪ ،‬ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮدن‪ ،‬ﺧﺸﻚ ﻛﺮدن‪ ،‬ﻓﻴﻠﺘﺮﻛﺮدن و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ‬
‫ﻧﺤﻮي اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻣﻌﺮف ﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺣﻔﻆ ﺷﻮد‪.‬‬

‫پ‪ -4-1-‬ﺧﻄﺎي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‬

‫ﻣﻴﺰان اﻳﻦ ﺧﻄﺎ ﺑﻪ روش اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬ﻣﻬﺎرت اﭘﺮاﺗﻮر و دﻗﺖ دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ روش دو ﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎﺑﻪ و ﺗﻬﻴﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري آن را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري را ﺑﻪ ﻫﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه و ﻳﺎ ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬
‫ارﺳﺎل ﻛﺮد‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ دو ﺳﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﻫﻤﺎن آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ارﺳﺎل ﺷﻮد اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ دو ﺳﺮي ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬ﻣﻌﺮف دﻗﺖ درون‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ اﺳﺖ وﻟﻲ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ اﻳﻦ دو ﺳﺮي ﻣﻌﺮف ﻣﻴﺰان ﺻﺤﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد‬
‫ﻣﻌﻴﻨﻲ ﺑﺎ آزﻣﻮن آﻣﺎري ‪ t‬ارزﻳﺎﺑﻲ ﻛﺮد و وارﻳﺎﻧﺲ ﻫﻤﻴﻦ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﺮف دﻗﺖ ﻛﻠﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪1- Composition heterogeneity‬‬

‫‪2- Distribution heterogeneity‬‬
‫‪3- Fundamental variance‬‬
‫‪4- Grouping‬‬
‫‪5- Segregation‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪36‬‬

‫‪1‬‬
‫پ‪ -5-1-‬ﺧﻄﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ )ﻧﻈﺎمدار( درﻃﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﺎﺷﻲ از ﺟﺪاﺳﺎزي و ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﻣﺤﻴﻂ و ﺳﭙﺲ‬
‫اﺧﺘﻼط آنﻫﺎ و ﺗﻬﻴﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﺻﺤﻴﺢ ﻧﻘﺎط ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ )اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺤﻞ و ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ(‪ ،‬ﻣﺮزﺑﻨﺪي‬
‫ﻣﺤﺪوده ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﺟﺪاﺳﺎزي ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﻣﺤﻴﻂ ﺑﺎ وزن ﺑﻬﻴﻨﻪ و ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن آنﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ‪ ،‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﺻﺤﺖ اﻧﺠﺎم اﻳﻦ ﻣﺮاﺣﻞ ﻫﻤﻮاره ﺑﺎﻳﺪ ﻓﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻫﻢاﺣﺘﻤﺎل ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺿﻤﻦ ﺑﺮآورد ﭼﻬﺎر ﻧﻮع وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪،‬‬
‫آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان روشﻫﺎي ﻛﺎﻫﺶ آنﻫﺎ را ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬

‫پ‪ -6-1-‬ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي اﺳﺎﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜﺎن ﻛﻨﺘﺮل آنﻫﺎ‬

‫اﮔﺮ از ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺧﺮد ﺷﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ ﻣﻌﻴﻦ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل از ﭼﺎل ﻣﺮﻛﺰي ﻳﻚ ﺑﻠﻮك ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻋﻴﺎر ﻣﺲ‪ ،‬درﺻﺪ اﻛﺴﻴﺪ ﻣﺲ و آﻫﻦ( ﺗﻌﺪادي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه و ﻓﺮض ﺷﻮد ﻛﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﻫﻴﭻ ﺧﻄﺎﻳﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ و وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ اﻳﻦ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺻﻔﺮ ﺑﺎﺷﺪ )ﻛﻪ ﻋﻤﻼ ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ(‪ ،‬در اﻳﻦ ﺻﻮرت ﺑﺎز ﻫﻢ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻜﺴﺎن ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﻔﺎوتﻫﺎﻳﻲ دارﻧﺪ‪ .‬رﻳﺸﻪ اﻳﻦ اﺧﺘﻼﻓﺎت ﺑﻪ ﻣﺸﺨﺼﺎت ذاﺗﻲ و‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﻳﺎ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ )درﺻﺪ ﻣﺲ‪ ،‬اﻛﺴﻴﺪ ﻣﺲ و آﻫﻦ( در واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ‬
‫ﺷﺎﻣﻞ ﺟﺪاﻳﺶ و ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫پ‪ -7-1-‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺟﺪاﻳﺶ‬

‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ ﻣﺎﻛﺮو )ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاي( و ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻞ ﻓﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از دﻳﺪﮔﺎه ﺗﻮزﻳﻊ ذرات ﺑﺎ ﺟﻨﺲ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺗﺎ ﭼﻪ ﺣﺪ ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺑﻪ ﭼﮕﻮﻧﮕﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ در ﻛﻞ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻳﺎ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻳﺎ ﺟﺰﻳﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از آن ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻓﻀﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻛﺎﻫﺶ‬
‫داد و اﺛﺮات ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﺶ را ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﻜﺎن ﺣﺬف ﻛﺮد‪ .‬در ﺷﺮاﻳﻂ ﻳﻜﺴﺎن ﻫﺮ ﭼﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻊ ﺗﺠﻤﻌﻲ داﻧﻪﺑﻨﺪي ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ داﻧﻪﺑﻨﺪي ﻣﻮاد در واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﻣﺤﺪوده ﻛﻮﭼﻜﺘﺮي ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ )ﻣﺤﺪوده اﺑﻌﺎدي ذرات ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻮﭼﻚ ﺑﺎﺷﺪ(‬
‫اﻣﻜﺎن ﺑﺮوز اﻳﻦ ﺟﺪاﻳﺶ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫پ‪ -1 -7 -1 -‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬

‫ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ ﻣﻴﻜﺮو )ﺑﻴﻦ ذرهاي( اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﻌﻜﺎﺳﻲ از اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﺗﺮﻛﻴﺐ )ﻛﺎﻧﻲﺷﻨﺎﺳﻲ ﻳﺎ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ( در ﺑﻴﻦ‬
‫ذرات ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻮﺟﻮد در ﻳﻚ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ )ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﻋﻴﺎر ﻣﺲ( در ﺑﻴﻦ ﺗﻚ ﺗﻚ ذرات‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ را ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن ذرات )ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ( ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮﺛﺮ در ﺑﺰرﮔﻲ‬
‫اﻳﻦ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ درﺟﻪ آزادي ﻛﺎﻧﻲﻫﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺧﺮد ﻛﺮدن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮاد ارﺗﺒﺎط دارد‪.‬‬

‫‪1- Materialization error‬‬

‫‪37‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -2-7-1-‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬

‫ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮع وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬از آن ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻋﻤﻞ در ﻃﻲ ﺧﺮد ﻛﺮدن‬
‫ﻗﻄﻌﺎت و ذرات ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ درﺟﻪ آزادي ‪ 100‬درﺻﺪ رﺳﻴﺪ و ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ را )ﺣﺘﻲ در ﺣﺎﻟﺖ ﻫﻤﮕﻦ( ﻧﻤﻲﺗﻮان ﻣﺨﻠﻮﻃﻲ‬
‫اﻳﺪهآل ﻳﺎ ﻛﺎﻣﻞ ﺑﻪ ﺣﺴﺎب آورد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻳﺎ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﻫﺮﮔﺰ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺣﺪ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺧﻮد را ﻧﺨﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺮ ﺧﻼف وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻛﻪ ﺑﺰرﮔﻲ آن ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻋﻜﺲ ﺟﺮم ﻓﻀﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ و ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﺳﺖ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺗﺎ ﺣﺪود زﻳﺎدي‬
‫ﺑﻪ ﺟﺮم ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد و ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻘﺶ آن در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي وزن آنﻫﺎ ﻣﻮﺛﺮﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫پ‪ -8-1-‬روشﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮيﻫﺎي ذاﺗﻲ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬

‫ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﭘﺮوژه ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎ دﻗﺖ و ﺻﺤﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﻳﺪ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻌﺮف ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي آن آﮔﺎﻫﻲ داﺷﺖ‪ .‬از آنﺟﺎ ﻛﻪ‬
‫ﺗﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺻﺤﻴﺤﻲ اﻧﺠﺎم ﻧﺸﻮد‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﭼﻨﻴﻦ اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ در ﻣﻮرد واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻚ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺷﻮاﻫﺪ و ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت اﻧﺠﺎم داد‪ ،‬ﺗﺎ ﺑﺎ آن ﺑﺘﻮان ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ از ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ را‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮيﻫﺎي ذاﺗﻲ در ﻳﻚ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﭼﻨﺪﻳﻦ روش وﺟﻮد دارد ﻛﻪ دﻗﻴﻖﺗﺮﻳﻦ آنﻫﺎ روش‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري دو وزﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﺮح آن در اداﻣﻪ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ روش ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬آﻣﺎدهﺳﺎزي و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺮي ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ وزن ﻛﻢ و ﻳﻚ ﺳﺮي ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ‬
‫وزن زﻳﺎد‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻫﺮ ﻳﻚ از دو ﺳﺮي ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ و ﺳﭙﺲ وارﻳﺎﻧﺲﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﻳﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫رواﺑﻂ پ‪ 1-1-‬ﺗﺎ پ‪ 3-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪m 1.m 2 . Var 1  Var 2 ‬‬
‫‪Var c  ‬‬ ‫)پ‪(1-1-‬‬
‫‪m 2   m 1‬‬

‫‪m 1. Var 1  Var 2 ‬‬

‫‪Var d   Var 2  ‬‬ ‫)پ‪(2-1-‬‬
‫‪m 2   m 1‬‬

‫‪Var d ‬‬
‫‪S ‬‬ ‫)پ‪(3-1-‬‬
‫‪Var c ‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫)‪ Var(c‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﻴﻦ ذرات )ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻴﻜﺮو(‬
‫)‪ Var (d‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﻀﺎﻳﻲ ذرات درﻛﻞ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري )ﻣﻘﻴﺎس ﻣﺎﻛﺮو(‬
‫)‪ Var (1‬وارﻳﺎﻧﺲ در ﺳﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن ﻛﻢ‬
‫)‪ Var (2‬وارﻳﺎﻧﺲ در ﺳﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن زﻳﺎد‬
‫)‪ m (1‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن ﻛﻢ‬
‫)‪ m (2‬ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن زﻳﺎد‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪38‬‬

‫‪ S‬ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﻳﺶ ﻛﻪ ﻣﻌﺮف ﺑﺰرﮔﻲ اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ در ﺗﻮزﻳﻊ ﻓﻀﺎﻳﻲ ذرات در ﻛﻞ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري )ﻣﻘﻴﺎس‬
‫ﻣﺎﻛﺮو( ﺑﻪ ازاي ﻳﻚ واﺣﺪ از اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر ﻧﺎﺷﻲ از ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﻴﻦ ذرهاي )ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻴﻜﺮو( اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻳﻦ ﻛﻤﻴﺖ ﺟﺬر ﻧﺴﺒﺖ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ )ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪاي( را ﺑﻪ ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ )ﺑﻴﻦ ذرهاي( ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫ﻣﺠﻤﻮع دو وارﻳﺎﻧﺲ ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ‪:‬‬
‫) ‪Var ( s)  Var (c)  Var (d‬‬ ‫)پ‪(4-1-‬‬

‫پ‪ -9-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﻋﻤﻠﻴﺎت آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري از آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﻬﻴﻪ و‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﺑﻪ ﻫﻢ ﻧﺰدﻳﻚﺗﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ آن ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻛﻤﺘﺮ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري را ﺑﻪ دو روش ﻣﻲﺗﻮان ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪ .‬از ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري ﺗﻬﻴﻪ و ﻳﺎ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﺧﺎص ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري آﻣﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از روشﻫﺎي ﻣﻌﻤﻮل ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ دو ﻣﺮﺣﻠﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي و‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻋﻤﻠﻴﺎت از اﺑﺘﺪا ﺗﺎ اﻧﺘﻬﺎ در دو ﻣﺴﻴﺮ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺗﻜﺮار ﺷﻮد و ﺳﭙﺲ ﻋﻴﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻧﻬﺎﻳﻲ‬
‫ﺣﺎﺻﻞ از ﻫﺮ ﻣﺴﻴﺮ ﻣﻮازي ﻣﻮرد اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻗﺮار ﮔﻴﺮد )روش دو ﺳﺘﻮن ﻣﻮازي(‪.‬‬
‫روش دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري از اﺑﺘﺪاي ﺳﺘﻮن آﻣﺎدهﺳﺎزي اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ پ‪-‬‬
‫‪ .(1-1‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ در ﺷﻜﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﭘﺲ از ﺧﺮداﻳﺶ و ﻫﻤﮕﻦﺳﺎزي‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﻪ دو ﻗﺴﻤﺖ ﻣﺴﺎوي ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ زﻳﺮﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮاﻟﻲ ﻧﺼﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ از ﺗﻘﺴﻴﻢ زﻳﺮﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻳﺪ‬
‫اﺑﺘﺪا آن را ﺧﻮب ﻫﻤﮕﻦ ﺳﺎﺧﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي از ﺟﻔﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬در آن ﺻﻮرت از زﻳﺮﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻬﺎﻳﻲ‪ ،‬دو زﻳﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪاي ﺗﻬﻴﻪ و ﻋﻴﺎر در آن دو‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد ﺗﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ‪ x2‬و ‪ x'2‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ )روش دو ﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎﺑﻪ(‪ .‬اﺧﺘﻼف ﻣﻘﺪار ‪ x1‬و ‪) x2‬اﻧﺪﻳﺲﻫﺎ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻫﺮ ﺗﻜﺮاراﻧﺪ( ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺖ و ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻨﺪﻳﻦ ﺟﻔﺖ ﻣﻲﺗﻮان‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬اﺧﺘﻼف ﻣﻘﺎدﻳﺮ ‪ x1‬و ‪ x'1‬ﻳﺎ ‪ x2‬و ‪ x'2‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻋﻤﺪه ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﻣﻲﺗﻮان وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع وارﻳﺎﻧﺲ از راﺑﻄﻪ پ‪ 5-1-‬اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ n‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬
‫‪x i1  x i 2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Var Pa  ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪i 1‬‬
‫‪‬‬ ‫)پ‪(5-1-‬‬
‫‪4 ‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ xi1, xi2‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در ﻫﺮ ﺗﻜﺮار‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد زوج ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري‬
‫‪39‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫روش" دو ﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎﺑﻪ" ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻮدن ﺧﻄﺎي ﺑﺮآورد وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ روش‬
‫اول اﻋﺘﺒﺎر ﺑﻴﺸﺘﺮي دارد‪ .‬ﻫﺮ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻤﻮﻻ وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در روش دوم ﺑﻴﺸﺘﺮ از وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه در روش اول اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻛﻠﻲ‬

‫ﺧﺮد و ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬

‫ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن ذﺧﻴﺮه ﻫﺎ‬ ‫ذﺧﻴﺮه‬ ‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫ﺧﺮد و ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬

‫ﺧﺮد و ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺧﺮد و ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬
‫ﺧﺮد و ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬

‫ﻫﻤﮕﻦ ﻛﺮدن‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬

‫ﺗﻘﺴﻴﻢ‬

‫آﻧﺎﻟﻴﺰ‬
‫آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫‪X2‬‬ ‫‪X '2‬‬

‫‪X1‬‬ ‫‪X'1‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -1-1-‬روش دو ﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري‬

‫پ‪ -10-1-‬ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد و وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻزم‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺮآورد ﺗﻌﺪاد و وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻزم‪ ،‬روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺺ ﻣﺸﺘﺮك ﺗﻤﺎﻣﻲ آنﻫﺎ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫ﻳﻌﻨﻲ ﻋﺪم اﻃﻼع از ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺸﺨﺼﺎت ذاﺗﻲ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﻄﺮ ﺣﺪاﻛﺜﺮ و وزن ذرات‪ ،‬ﺟﺮم ﻣﺨﺼﻮص ذرات ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬درﺟﻪ‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪40‬‬

‫آزادي ﻛﺎﻧﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي و وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻤﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﻳﻚ‬
‫ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻘﺪﻣﺎﺗﻲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻻزم ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪل ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را ارزﻳﺎﺑﻲ و ﺳﭙﺲ ﺗﻌﺪاد و وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻻزم را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫از ﻧﻈﺮ ﺗﺌﻮري‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻌﺮف واﻗﻌﻲ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﻛﻞ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد‪ .‬وﻟﻲ ﭼﻮن‬
‫ﭼﻨﻴﻦ اﻣﺮي اﻣﻜﺎنﭘﺬﻳﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺰﻳﻲ از ﻛﻞ واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﺣﺪ ﻛﺎﻓﻲ )ﺑﺎ دﻗﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ( ﻣﻌﺮف واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ وزن و ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ دﻗﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ رﺳﻢ ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺷﺒﻴﻪ ﺑﻪ ﺷﻜﻞ پ‪ 2-1-‬ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﻳﻚ ﻫﺬﻟﻮﻟﻲ ﺑﺎ دو‬
‫ﻣﺠﺎﻧﺐ اﻓﻘﻲ و ﻗﺎﺋﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﭼﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪،‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ آﻫﻨﮓ ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻪ ازاي ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬
‫ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ از ﻧﻤﻮدار دﻳﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي دﺳﺖﻳﺎﺑﻲ ﺑﻪ دﻗﺖﻫﺎي ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﻻزم ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﺣﺪ ﻣﻌﻴﻨﻲ‬
‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻧﻴﺰ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ دارد‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ وزن‬
‫ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ اﺑﺘﺪا ﺳﺮﻳﻌﺎ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و ﺳﭙﺲ در ﺣﻴﻦ ﻛﻢ ﺷﺪن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺛﺎﺑﺘﻲ‬
‫ﻣﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ‬

‫‪) n‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ(‬

‫وزن ﺟﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -2 -1-‬ﺗﻐﻴﻴﺮات وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﺗﻌﺪاد و وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه آنﻫﺎ‬

‫ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻘﺪار ﺣﺪاﻗﻞ و ﺛﺎﺑﺘﻲ ﻣﻲرﺳﺪ‪ ،‬دﻳﮕﺮ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺳﺎزﻧﺪه ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﻳﺎ‬
‫ﺗﻌﺪاد آنﻫﺎ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ در ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﺪارد و ﭼﻨﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺸﻲ ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺨﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﻳﻌﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮان در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺣﺪ ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻌﺮف واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺖ‪ .‬در ﻋﻤﻞ دﻗﺖﻫﺎي ﻣﻮرد ﻟﺰوم در ﺣﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻘﺪار‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺎﻧﻨﺪ آن ﺑﻪ ﺣﺪ ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺛﺎﺑﺖ ﻣﻨﺤﻨﻲﻫﺎي اراﻳﻪ ﺷﺪه ﻧﻤﻲرﺳﺪ‪.‬‬
‫‪41‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -11-1-‬ﺑﺮآورد وزن ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮ اﺳﺎس وارﻳﺎﻧﺲ رويﻫﻢرﻓﺘﻪ و روش دو وزﻧﻲ‬
‫در روش دو وزﻧﻲ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن زﻳﺮﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ و وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻴﻦﻧﻤﻮﻧﻪاي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺳﺮي از ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن ﻛﻢ و زﻳﺎد‪،‬‬
‫ﻣﻲﺗﻮان وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و درﺟﻪ ﺟﺪاﻳﺶ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻬﻴﻨﻪ آﻧﭽﻨﺎن وزﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ازاي‬
‫آن ﺳﻬﻢ وارﻳﺎﻧﺲﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﺗﻮزﻳﻌﻲ در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻳﻜﺴﺎن ﺷﻮد ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻪ ازاي آن ﺑﺎﻳﺪ راﺑﻄﻪ پ‪ 6-1-‬ﺻﺎدق ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫) ‪Var ( c ) Var ( d‬‬
‫‪Var ( s ) ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪m.n.k‬‬ ‫‪n.k‬‬ ‫)پ‪(6-1-‬‬
‫) ‪Var (c ) Var (d‬‬
‫‪‬‬
‫‪m.n.k‬‬ ‫‪n.k‬‬ ‫)پ‪(7-1-‬‬
‫) ‪Var (c‬‬ ‫) ‪Var (c‬‬
‫‪ Var (d )  m ‬‬
‫‪m‬‬ ‫) ‪Var (d‬‬ ‫)پ‪(8-1-‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫)‪ Var (s‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫)‪ Var (c‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫)‪ Var (d‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‬
‫‪ m‬وزن ﻫﺮ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از ﭘﺸﺘﻪ )ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم(‬
‫‪ K‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺸﺘﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ‬
‫در ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺗﺎﻳﻲ از ﻣﻮاد‪ ،‬ﻫﺮﭼﻪ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺻﻔﺮ ﻣﻴﻞ ﻛﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺷﻮد‪ ،‬اﺛﺮ وارﻳﺎﻧﺲ‬
‫ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ روي وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺷﺪﻳﺪﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ دوﺗﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬
‫ﻣﻘﺪار ﺧﻮد ﻧﺰدﻳﻚ ﻣﻲﺷﻮد و ﺑﺨﺶ ﻋﻤﺪهاي از ﺑﺰرﮔﻲ وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را ﺑﻪ ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ در ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ‬
‫وزن ﺧﻴﻠﻲ ﻛﻢ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻋﻤﺪه وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻧﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‬
‫‪m0‬‬
‫) ‪Var ( d‬‬
‫) ‪ 0  var( c )  var( s‬‬
‫) ‪Var ( c‬‬ ‫)پ‪(9-1-‬‬
‫ﺑﺮﻋﻜﺲ ﻫﺮ ﭼﻪ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد اﺛﺮ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ روي وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺿﻌﻴﻒﺗﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻮﻟﻔﻪ اﺻﻠﻲ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬
‫ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ‪:‬‬
‫‪m‬‬
‫) ‪var( s )  var( d‬‬ ‫)پ‪(10-1-‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪42‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻨﺤﻨﻲ داراي دو ﻣﺠﺎﻧﺐ ﻳﻜﻲ اﻓﻘﻲ ﻛﻪ ﻋﺮض از ﻣﺒﺪا آن ﺑﺮاﺑﺮ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ اﺳﺖ )زﻳﺮا ﺑﻪ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد و‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ(‪ .‬ﻣﺠﺎﻧﺐ دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻄﻲ ﻣﺎﻳﻞ ﺑﺎ ﺿﺮﻳﺐ زاوﻳﻪ ﻣﻨﻔﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﺑﻮدن‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺮاي ﻧﻘﻄﻪ ﺳﻮم‪ ،‬ﻣﺠﺎﻧﺐ ﻣﺎﻳﻞ را ﻧﻴﺰ ﻣﻲﺗﻮان رﺳﻢ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻧﻘﻄﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻳﻚ‬
‫ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ ﺧﻄﻲ ﻋﺒﻮر داد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻛﻤﻲ از زﻳﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن ﻛﻢ‪ ،‬ﻋﺒﻮر ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻢ ﻣﺠﺎﻧﺐ اﻓﻘﻲ‪ ،‬ﺧﻄﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻋﺮض از ﻣﺒﺪا آن ﻣﻌﺎدل وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ اﺳﺖ‪ ،‬رﺳﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺲ از رﺳﻢ ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از‬
‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ازاي ﻫﺮ وارﻳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻣﻘﺪار وزن ﻻزم ﺑﺮاي ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﺑﺮآورد ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪0.1‬‬
‫‪var(s) & m‬‬
‫)‪var(d‬‬
‫)‪var(c‬‬
‫‪0.01‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ‬

‫‪0.001‬‬

‫‪0.0001‬‬
‫‪0.1‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬
‫ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬ ‫وزن‬
‫وزن ﺟﺰء‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -3-1 -‬ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻟﮕﺎرﻳﺘﻢ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫پ‪ -12-1-‬ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻻزم در ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ از راﺑﻄﻪ پ‪ 11-1-‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫) ‪var( c ) var( d ) var( p ) var( a‬‬
‫‪var( t ) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)پ‪(11-1-‬‬
‫‪k .m.n‬‬ ‫‪k .n‬‬ ‫‪K .k‬‬ ‫‪K .k .i‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫)‪ Var (t‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻠﻲ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫)‪ Var (c‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬
‫)‪ Var (d‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‬
‫)‪ Var (p‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي‬
‫)‪ Var (a‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ‬
‫‪ m‬وزن ﻫﺮ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه از ﭘﺸﺘﻪ )ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم(‬
‫‪ K‬ﺗﻌﺪاد ﭘﺸﺘﻪﻫﺎي ﻫﺮ ﻣﺤﻤﻮﻟﻪ‬
‫‪ k‬ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺷﺪه از ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ‬
‫‪ i‬ﺗﻌﺪاد دﻓﻌﺎت ﺗﻜﺮار اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬
‫‪43‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -13-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺧﺘﺼﺎر وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ 1‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺷﺎﺧﺼﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺨﻤﻴﻦ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و‬
‫اﻧﺪازه آن ﻫﻤﻮاره ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ روش ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻣﻮرد ﻣﻌﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد را دارد‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎ اﻧﻌﻜﺎسدﻫﻨﺪه‬
‫اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ ﻛﻤﻴﺖ و ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻔﺎوت ﻣﻘﺪار واﻗﻌﻲ و ﻣﻘﺪار ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ‪ ،‬ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫اﺧﺘﻼف ﻳﻚ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﺳﺖ و از اﻳﻦ رو ﺗﻮزﻳﻊ آﻣﺎري و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺨﺼﻮص ﺑﻪ ﺧﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را از ﺟﻮاﻧﺐ‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﻃﺒﻖ ﺗﺌﻮري ﺧﻄﺎ اﮔﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻌﻤﻮﻻ ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺮﻣﺎل ﺗﻮزﻳﻊ ﺷﺪهاﻧﺪ‬
‫و ﭼﻮن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ و وارﻳﺎﻧﺲ اﻳﻦ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ اﺳﺖ ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ را ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ پ‪12-1-‬‬
‫ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬
‫‪r  v  ˆ v‬‬
‫)پ‪(12-1-‬‬
‫‪1 r2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪  2‬‬ ‫‪‬‬
‫‪1‬‬ ‫‪2   E‬‬ ‫‪‬‬
‫‪f (r ) ‬‬ ‫‪e‬‬ ‫‪‬‬ ‫)پ‪(13-1-‬‬
‫‪ E 2‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ r‬ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫‪  2 E‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫‪ v‬ﻋﻴﺎر واﻗﻌﻲ‬
‫و ‪ ̂v‬ﻋﻴﺎر ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﻳﺎد ﺷﺪه ﻧﺮﻣﺎل ﺑﺎ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺻﻔﺮ و وارﻳﺎﻧﺲ ‪  2 E‬اﺳﺖ‪ .‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ وارﻳﺎﻧﺲ ﺧﻄﺎي ﺑﻴﻦ ﻋﻴﺎر ﺣﻘﻴﻘﻲ و‬
‫ﻋﻴﺎر ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻳﻚ ﻗﻄﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻋﻼوه ﺑﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ را در ﺣﻞ ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﻳﻞ دﻳﮕﺮ از ﺟﻤﻠﻪ ﻗﻀﺎوت‬
‫درﺑﺎره ﺗﺎﺛﻴﺮ ﺷﻴﻮهﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮد‪.‬‬

‫پ‪ -14-1-‬ﺗﺎﺛﻴﺮ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺮ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬

‫اﻟﻒ‪ -‬ﺷﻌﺎع ﺗﺎﺛﻴﺮ‪ :‬ﺑﺎ اﺿﺎﻓﻪ ﺷﺪن ﺷﻌﺎع ﺗﺎﺛﻴﺮ وارﻳﻮﮔﺮام‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫ب‪ -‬ﺣﺪآﺳﺘﺎﻧﻪاي‪ :‬ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺪ آﺳﺘﺎﻧﻪاي‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ از آﻧﺠﺎ ﻧﺎﺷﻲ ﻣـﻲﺷـﻮد ﻛـﻪ ﺑـﺎ اﻓـﺰاﻳﺶ ﺣـﺪ‬
‫آﺳﺘﺎﻧﻪاي‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻠﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺘﻪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺣﺎﺻﻞ ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫پ‪ -‬ﻣﺪل وارﻳﻮﮔﺮام‪ :‬ﻣﺪل وارﻳﻮﮔﺮام ﺑﺮازش ﺷﺪه ﺑﻪ دادهﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ روي وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﻮﺛﺮ اﺳﺖ ﺑـﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨـﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻋﻨـﻮان ﻣﺜـﺎل‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ در ﺷﺮاﻳﻂ ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻳﻜﺴﺎن وارﻳﻮﮔﺮام‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺪل ﻛﺮوي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺪل ﻧﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺴﺎﻟﻪ‬
‫ﻧﺎﺷﻲ از ﺷﻴﺐ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﺪل ﻧﻤﺎﻳﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﺪل ﻛﺮوي اﺳﺖ‪.‬‬
‫ت‪ -‬اﺛﺮ ﻗﻄﻌﻪاي‪ :‬اﻓﺰاﻳﺶ اﺛﺮ ﻗﻄﻌﻪاي وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1-Estimation variance‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪44‬‬

‫پ‪ -15-1-‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﻈﺎﻣﺪار )ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ(‬

‫در روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﻈﺎﻣﺪار‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪا‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻠﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﻪ ‪ N‬ﺑﺨﺶ ﻣﺠﺰا ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺳـﭙﺲ ﻫـﺮ ﺑﺨـﺶ را ﺑـﻪ ‪ K=N/n‬ﻗﻄﻌـﻪ‬
‫ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ و آنﮔﺎه از ﻫﺮ ﻗﻄﻌﻪ ﺑﻪ ﻓﺎﺻﻠﻪ ‪ ،n‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻤﻲ ﻛﻪ از آن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل در ﻣﻮرد ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻧـﻮار ﻧﻘﺎﻟـﻪ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻓﻮاﺻـﻞ ﻣﻤﻜـﻦ اﺳـﺖ زﻣـﺎﻧﻲ ﻳـﺎ ﻓﺎﺻـﻠﻪاي ﺑﺎﺷـﻨﺪ‪ .‬در ﻣـﻮرد‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻧﻴﺰ ﻓﻮاﺻﻞ زﻣﺎﻧﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﺷﺮوع ﻧﻤﻮﻧﻪﺑـﺮداري‬
‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ اﺳﺖ )ﻣﺎﻧﻨﺪ زﻣﺎن ﺷﺮوع ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري از ﻧﻮار ﻧﻘﺎﻟﻪ(‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در اﻳﻦ ﺷﻴﻮه ﻧﻴﺰ‪ ،‬ﺣﺎﻟﺖ ﺗﺼﺎدﻓﻲ وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫پ‪ -16-1-‬ارزﻳﺎﺑﻲ اﻋﺘﺒﺎر وارﻳﻮﮔﺮام و آزﻣﻮن اﻋﺘﺒﺎر ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ در ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫ارزﻳﺎﺑﻲ ﺣﺴﺎﺳﻴﺖ ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺎع ﺟـﺴﺘﺠﻮ‪ ،‬ﻣـﺪل وارﻳـﻮﮔﺮام و ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫـﺎي آن‪،‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻧﻘﺎط و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن در ﺗﻔﺴﻴﺮ و ﻗﺒﻮل وارﻳﻮﮔﺮام رﺳﻢ ﺷﺪه ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨـﻲ ﺑـﺎ ﻋﻴﺎرﻫـﺎي واﻗﻌـﻲ )ﻣﻌﻠـﻮم(‬
‫اﻃﻼﻋﺎت ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﻛﺎرآﻳﻲ ﻧﻮع ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮﻫﺎ و ﺻﺤﺖ وارﻳﻮﮔﺮام رﺳﻢ ﺷﺪه در اﺧﺘﻴﺎر ﻣﻲﮔﺬارد‪ .‬ﺑـﺎ داﺷـﺘﻦ ﻣﺠﻤﻮﻋـﻪاي از‬
‫دادهﻫﺎي ﻣﻌﻠﻮم ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و ﻣﻘﺪاري ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺪل وارﻳﻮﮔﺮام ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﻪ ﻧﻘﻄﻪ ﻣـﺬﻛﻮر ﻧـﺴﺒﺖ‬
‫داده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺧﻄﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ را ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ آزﻣﻮن اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ 1‬ﻣﻮﺳﻮم اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺘﻴﺠـﻪ ﻓﺮآﻳﻨـﺪ‬
‫آزﻣﻮن اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻧﻘﻄﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﺧﻄﺎ ﺧﻮاﻫﺪ داﺷـﺖ‪ .‬ﺑﻨـﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﭘﺎﻳـﺎن‪ ،‬ﺟﺎﻣﻌـﻪاي از ﺧﻄﺎﻫـﺎي‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻄﺎﻫﺎ را ﺑﺎزﻣﺎﻧﺪ‪ 2‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي اﺑﺰارﻫﺎي آﻣـﺎري ﻣـﻲﺗـﻮان ﻋـﻼوه ﺑـﺮ ﺗﻌﻴـﻴﻦ ﻛـﺎرآﻳﻲ‬
‫ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﻣﻮﺛﺮ در ﺗﺨﻤﻴﻦ را ﻧﻴﺰ ﺑﻬﻴﻨﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮﻋﻲ ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ ﺟﻚﻧﺎﻳﻒ‪ 3‬ﻣﻲﺗﻮان ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي وارﻳﻮﮔﺮام را ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪ .‬ﺑـﺮاي اﻳـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر ﺑـﻪ‬
‫ﻧﻮﺑﺖ ﻳﻜﻲ از ﻧﻘﺎط ﺑﺎ داده ﻣﻌﻠﻮم ﺣﺬف ﺷﺪه و ﺳﭙﺲ ﻣﻘﺪار آن داده ﺑﻪ روش ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﻣـﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺧﻄـﺎي ﺗﺨﻤـﻴﻦﻫـﺎي‬
‫ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺻﻔﺮ داﺷﺘﻪ و ﺑﺎ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﺗﺌﻮرﻳﻚ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ ﻳﻚ ﺗﺨﻤﻴﻦﮔﺮ ﺧﻄﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﺑـﻪ‬
‫ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ پ‪ 14-1-‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫‪N‬‬
‫) ‪Z   i Z  i (x‬‬ ‫)پ‪(14-1-‬‬
‫‪i 1‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ N‬ﺗﻌﺪاد دادهﻫﺎ‬
‫)‪ Z  i (x‬ﻣﻘﺪار اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه در ﻧﻘﻄﻪاي ﺑﺎ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ )‪(x‬‬
‫‪ i‬ﺿﺮاﻳﺐ ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ‬

‫‪1- Cross validation‬‬

‫‪2- Residuals‬‬
‫‪3- Jacknife kriging‬‬
‫‪45‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ زده ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﻛﺮﻳﺠﻴﻨﮓ در ﻫﻤﺎن ﻧﻘﺎط ﺑﻪ ﻧﺎم ﺧﻄﺎي ﺟﻚﻧﺎﻳﻒ ﻣﻌﺮﻓﻲ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺧﻮاﺻﻲ ﻛﻪ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺻﺤﺖ وارﻳﻮﮔﺮام ﺑﺮازش داده ﺷﺪه ﺑﻪ دادهﻫﺎ و ﻣﻄﻠﻮﺑﻴـﺖ ﺗﺨﻤـﻴﻦ دارد‪ ،‬ﻋﺒﺎرﺗﻨـﺪ از‪ :‬ﺣـﺪاﻗﻞ وارﻳـﺎﻧﺲ‪،‬‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺻﻔﺮ و ﺗﻘﺎرن ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﺎ‬
‫ﺑﺎ در دﺳﺖ داﺷﺘﻦ ﺗﻮزﻳﻊ دادهﻫﺎي ﻣﻌﻠﻮم ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﻜﺎن ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺘﻮان ﭘﺲ از اﻧﺠـﺎم‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ اﻋﺘﺒﺎرﺳﻨﺠﻲ ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ دادهﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ را ﺑﺎ آن ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﻮزﻳﻊ دادهﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺷـﺒﺎﻫﺖ را ﺑـﻪ ﺗﻮزﻳـﻊ‬
‫دادهﻫﺎي واﻗﻌﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ دﻗﻴﻖ اﻳﻦ دو ﺗﻮزﻳﻊ از ﻧﻤﻮدارﻫﺎي )‪ (q-q‬اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷـﻮد‪ .‬ﺗﻮزﻳـﻊﻫـﺎي ﻳﻜـﺴﺎن در ﻧﻤـﻮدار‬
‫)‪ (q-q‬اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺧﻂ راﺳﺖ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ اﻧﺤﺮاﻓﻲ از اﻳﻦ ﺧﻂ ﺣﺎوي اﻃﻼﻋﺎﺗﻲ اﺳﺖ و دﻻﻟﺖ ﺑﺮ اﻣﺮي دارد ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻋﻼوه ﺑﺮ رﺳﻢ ﻧﻤﻮدار )‪ (q-q‬ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬روش ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﺎﻫـﺎ ﻧﻴـﺰ ﺑـﻪ‬
‫ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد ﻣﻄﻠﻮب ﻣﻬﻢ‪ ،‬ﻧﺎارﻳﺒﻲ ﺷﺮﻃﻲ اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ آﻣﺎرﻫﺎي ﺗﻮزﻳﻊ ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪ ﻛﻪ ارﻳﺒﻲ ﻣﻮﺟﻮد در دادهﻫﺎي ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻛﻢ‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎر ﻣﻲرود ﻛﻪ در ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻄﺎﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ روش ﺑﺮاي ﺗﺤﻘﻴﻖ ارﻳﺒﻲ ﺷـﺮﻃﻲ دادهﻫـﺎ‪ ،‬اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻤـﻮدار ﭘﺮاﻛﻨـﺪﮔﻲ‬
‫ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﻗﻌﻲ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ دﻗﻴﻘﺎ ﺑﺮ ﻣﻘﺎدﻳﺮ واﻗﻌـﻲ ﻣﻨﻄﺒـﻖ ﺑﺎﺷـﻨﺪ و ﺗﺨﻤـﻴﻦ ﻛـﺎﻣﻼ‬
‫ﺻﺤﻴﺢ و دﻗﻴﻖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻂ ْ‪ 45‬در اﻳﻦ ﻧﻤﻮدار ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ ﭼﻨﻴﻦ ﺧﻄﻲ در ﻋﻤﻞ ﭘﻴﺶ ﻧﻤﻲآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﺑﺮي از دادهﻫﺎ ﺣـﻮل ﺧـﻂ‬
‫ْ‪ 45‬ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫پ‪ -17-1-‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري‬

‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪهﻫﺎي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و زﻣﻴﻦآﻣﺎري را ﺑﺎزﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ و ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ دادهﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﻣﺤﻞﻫﺎﻳﻲ‬
‫اﺳﺖ ﻛﻪ در آنﻫﺎ دادهﻫﺎي ﺣﻘﻴﻘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﮔﺮهﻫﺎي ﺷﺒﻜﻪ ﻣﺘﺮاﻛﻢ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﭘﻴﻮﺳﺘﻪ را ﺑﺎ اﻃﻼﻋﺎت‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه‪ ،‬از روي ﻣﻌﺪود اﻃﻼﻋﺎت واﻗﻌﻲ ﭘﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﭼﻮن ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺨﻤﻴﻨﻲ ﻫﻤﻪ ﺟﺎ را ﭘﺮ ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺨﻤﻴﻦ‪ ،‬ﻫﺪف‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮ اﺳﺎس دادهﻫﺎي ﺣﺎﺻﻞ از ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي اﺳﺖ )ﺣﺎﻻت ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ(‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻫﺪف از ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻋﻜﺲ آن ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎزﺳﺎزي ﺑﻌﻀﻲ از ﺣﺎﻻت ﻣﻤﻜﻨﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻣﺎري ﺗﺎﺑﻊ ﺗﻮزﻳﻊ اﺣﺘﻤﺎل ﻳﺎ‬
‫وارﻳﻮﮔﺮام اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺑﺮ روي ﺗﻌﺪادي داده ﺑﺎ ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﻌﻠﻮم ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪﻫﺎي ﻋﺪدي رﺳﻴﺪ ﻛﻪ در‬
‫ﺻﻮرت ﺗﻜﺮار‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻫﻤﺎن ﺳﺎﺧﺘﺎر آﻣﺎري دادهﻫﺎي اﺻﻠﻲ را ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻨﺪ‪ .‬در واﻗﻊ وارﻳﻮﮔﺮام ﺗﺠﺮﺑﻲ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﺷﺪه‬
‫ﻣﺸﺎﺑﻪ وارﻳﻮﮔﺮام دادهﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺧﻼﺻﻪ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻫﺪﻓﻲ را ﺗﻌﻘﻴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ و آن ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺣﺎﻻت ﺗﺤﻘﻖ ﻧﻴﺎﻓﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎ‬
‫ﺣﻔﻆ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﺎري دادهﻫﺎ )واﻗﻌﻴﺖﻫﺎي ﺗﺤﻘﻖ ﻳﺎﻓﺘﻪ( اﺳﺖ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ ﻫﺪﻓﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮاي آﺷﻜﺎرﺳﺎزي داﻣﻨﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮيﻫﺎي‬
‫ﻣﻤﻜﻦ )ﻧﻪ آﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺑﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻳﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي آﺷﻜﺎر ﻣﻲﺷﻮد( ﻳﻚ ﻛﻤﻴﺖ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻋﻴﺎر در ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ دارد‬
‫)ﺷﻜﻞ پ‪.(4-1-‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪46‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -4-1-‬ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻧﻮﺳﺎنﻫﺎي ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﻳﻚ واﺣﺪ ﻓﺮآوري )ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺧﻂ ﭘﺮ ﺣﺎﺻﻞ ﻋﻴﺎر واﻗﻌﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪-‬‬
‫ﺑﺮداري ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ و ﻣﻨﺤﻨﻲ ﺧﻂ ﭼﻴﻦ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﻴﺎر ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي رﺳﻢ ﺷﺪه اﺳﺖ(‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫پ‪ -18-1-‬وارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻣﻌﻴﺎري ﺑﺮاي اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ )ﺗﻐﻴﻴﺮات( ﻋﻴﺎري ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي آﮔﺎﻫﻲ از ﻣﻴـﺰان‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر ﺑﺎر در درون ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬از وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪n‬‬

‫‪ x‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪ x‬‬
‫‪2‬‬
‫)پ‪(15-1-‬‬
‫‪S 2 ( x) ‬‬
‫‪n 1‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻳﻜﻲ از ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ) ‪ (  2 f‬اﺳﺖ ﻛﻪ اﮔﺮ ﺑـﺎ وارﻳـﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤـﻴﻦ و وارﻳـﺎﻧﺲ روي ﻫـﻢ رﻓﺘـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺟﻤﻊ ﺷﻮد‪ ،‬در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻌﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻴﺎر ) ‪ ( X  Z f‬را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫پ‪ -19-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻋﻮاﻣﻞ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻋﻴﺎر ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ )ﺷﻴﻔﺖ( ﻛﻪ ﻧﺎﺷﻲ از ﺧﻄﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ )وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ( ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ ﻋﻴﺎر در ﺑﺎزهﻫﺎي زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻨﻈﻢ‬
‫‪ -‬ﺗﻐﻴﻴﺮﭘﺬﻳﺮي ﻋﻴﺎر درون ﺷﻴﻔﺘﻲ )وارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ(‬

‫‪1-Dispersion variance‬‬
‫‪47‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫اﮔﺮ وارﻳﺎﻧﺴﻲ ﻛﻤﺘﺮ از وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﺪﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄـﺎي ﺗـﺼﺎدﻓﻲ ﻫـﺮ ﻛـﺪام از وارﻳـﺎﻧﺲﻫـﺎ‬
‫ﻛﻮﺷﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ راﺑﻄﻪ پ‪ 16-1-‬ﻣﻲﺗﻮان وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪ 2 f   2 d   2 E   2o‬‬ ‫)پ‪(16-1-‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪  2 f‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر‬
‫‪  2 E‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺨﻤﻴﻦ‬
‫‪  2 o‬وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‬
‫‪  2 d‬وارﻳﺎﻧﺲ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي‬
‫ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ پ‪ 17-1-‬و پ‪ 18-1-‬در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ﻣﻌﻴﻦ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻘﺪار ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر ﺑـﺎر ورودي ﺑـﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧـﻪ‬
‫ﺗﻐﻠﻴﻆ و ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﻴﺎري را ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﺮد‪.‬‬
‫‪CI   Z f‬‬ ‫)پ‪(17-1-‬‬
‫‪X  Z‬‬ ‫‪f‬‬ ‫)پ‪(18-1-‬‬
‫ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ‪ 95‬درﺻﺪ‪ (z=1/96 ) ،‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ ‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت‪،‬‬
‫‪2‬‬
‫‪f‬‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻴﺎر‬ ‫‪X‬‬

‫و ‪ CI‬ﺧﻄﺎي ﻣﺠﺎز ﻳﺎ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫پ‪ -20-1-‬ﺑﺮآورد ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري در ﻣﺠﻤﻮع دو ﺷﻴﻔﺖ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ راﺑﻄﻪ اﺛﺮ‬
‫ﻣﺘﻘﺎﺑﻞ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ‬
‫ﺑﻪ ﻛﻤﻚ رواﺑﻂ پ‪ 19-1-‬و پ‪ 20-1-‬ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﺠﻤﻮع دو ﺷﻴﻔﺖ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﺖ ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻤﻴﻦ وارﻳـﺎﻧﺲ‬
‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ وارﻳﺎﻧﺲﻫﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﺗﻌﺪاد اﻧﺪازهﮔﻴﺮيﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫـﺮ ﻳـﻚ‪ ،‬وزن ﻳـﺎ اﻫﻤﻴـﺖ داد‪ .‬راﺑﻄـﻪ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ وزندار در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ پ‪ 19-1-‬اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪X 2‬‬ ‫‪X 2‬‬
‫‪‬‬ ‫‪2‬‬
‫( ‪‬‬ ‫‪) ‬‬ ‫‪2‬‬
‫( ‪‬‬ ‫‪) ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪ ‬‬ ‫)پ‪(19-1-‬‬
‫‪X A‬‬ ‫‪X B‬‬
‫‪X‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪X‬‬ ‫‪B‬‬

‫‪A. X‬‬ ‫‪ B.X‬‬

‫‪X ‬‬ ‫‪A‬‬ ‫‪B‬‬
‫)پ‪(20-1-‬‬
‫‪A B‬‬
‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ A‬ﺗﻨﺎژ ﻣﺼﺮﻓﻲ واﺣﺪ ﻓﺮآوري ﺑﺮاي ﺷﻴﻔﺖ اول‬
‫‪ B‬ﺗﻨﺎژ ﻣﺼﺮﻓﻲ واﺣﺪ ﻓﺮآوري ﺑﺮاي ﺷﻴﻔﺖ دوم‬
‫‪ XA‬و ‪ XB‬ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻋﻴﺎري ﺑﺮاي ﺷﻴﻔﺖﻫﺎي اول و دوم‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪48‬‬

‫پ‪ -21-1-‬ﺟﻤﻊﺑﻨﺪي‬
‫در ﺷﺮاﻳﻂ اﻳﺪهآل ﻫﻢ ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪاري ﻧﻮﺳﺎن دارد ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﺪار ﻧﻮﺳﺎن‪ ،‬ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮات ذاﺗـﻲ واﺣـﺪ ﻧﻤﻮﻧـﻪﺑـﺮداري‪،‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲﻫﺎي آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬اﻟﮕﻮي اﺳﺘﺨﺮاج و ﻣﺪل وارﻳﻮﮔﺮام ﻣﺤﻤﻮﻟﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪن و ﻧﻈﺎﻳﺮ آن ﺑﺮﻣﻲﮔﺮدد‪ .‬اﻣﺎ ﺑﺎﻳﺪ ﺳﻌﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎري در ﻣﺤﺪوده ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه ﻣﻌﺪن و ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﺠﺎزي ﻛﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري ﺑﺮ آن اﺳﺎس ﻃﺮاﺣـﻲ ﺷـﺪه اﺳـﺖ‪،‬‬
‫ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻫﻢﭘﻮﺷﺎﻧﻲ و ﻧﺒﻮد اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲدار ﻋﻴﺎر ﻣﻴﺎن ﺑﺎر ورودي و ﻣﺼﺮﻓﻲ ﻓﺮآوري‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺑﻬﺒـﻮد و اﻓـﺰاﻳﺶ ﺑﺎزﻳـﺎﺑﻲ و ﺑﻬـﺮهوري‬
‫ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري و ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻮﺛﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪﻫﺎ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻢﺗﺮﻳﻦ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از ارزﻳﺎﺑﻲ ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻋﻴﺎر ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻲﺗﻮان ﺧﻄﺎﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از آﻣﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻄﺎي ﻧﺎﺷﻲ از ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ذاﺗﻲ‬
‫واﺣﺪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را ﺣﺬف ﻛﺮد‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐﺗﺮ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي دﺳﺘﮕﺎهﻫـﺎي دﻗﻴـﻖﺗـﺮ‪،‬‬
‫آنﻫﺎ را ﻛﺎﻫﺶ داد و دﻗﺖ ﻋﻤﻞ را ﺑﺎﻻ ﺑﺮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺳﻬﻢ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺠﻤﻮع آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ در وارﻳﺎﻧﺲ رويﻫﻢرﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺎﻳﺪ ﻳﻜﺴﺎن ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻪ در روش ﻓﻌﻠﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ از ﭘﺎﻟﭗ ﺑﺎر ورودي ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري و ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ اﮔـﺮ‬
‫ﺧﻄﺎﻳﻲ ﻛﻤﺘﺮ از ﻣﻘﺪار ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﺪه ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻓﻜﺮ ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎ و روشﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣـﺎدهﺳـﺎزي و ﺗﺠﺰﻳـﻪ‬
‫ﺗﻼش ﻛﺮد ﺗﺎ در ﻛﻞ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ روشﻫﺎي زﻳﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﻫﺮ ﻛﺪام ﺑﻪ ﻃـﻮر‬
‫ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪ -‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪ -‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ وزن ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ‬
‫‪ -‬وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري‬
‫‪ -‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد‬
‫‪ -‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﻤﭗ و ﺑﻪ روش ﺧﻮدﻛﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد در راﺳـﺘﺎي ﻛـﺎﻫﺶ وارﻳـﺎﻧﺲ رويﻫـﻢرﻓﺘـﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﺮاي دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻫﺪف ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻨﺎﺳﺐ اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ رويﻫﻢرﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ وﻳﮋه وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ روز ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬زﻳﺮا ﺑـﺎ ﭘﻴـﺸﺮﻓﺖ‬
‫اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺪن و ﺑﺎز ﺷﺪن ﺟﺒﻬﻪﻛﺎرﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ اﻳﻦ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺗﻮﺻﻴﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻫﺮ ﭼﻨﺪ وﻗﺖ ﻳـﻚ‬
‫ﺑﺎر‪ ،‬روشﻫﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫پ‪ -22-1-‬ﻣﺜﺎلﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي‬

‫دو ﺳﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﺷﻴﻔﺖﻫﺎي ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﻛﺎري ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري‪ ،‬ﻳﻚ ﺳﺮي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ وزن ﻛﻢ‪ 100) ،‬ﺗﺎ ‪ 200‬ﮔﺮم( و ﻳﻚ ﺳﺮي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﮕﺮ ﺑﺎ وزن زﻳﺎد )ﺣﺪود ﻳﻚ ﺗﺎ ‪ 2‬ﻛﻴﻠﻮﮔﺮم( ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ )ﺑﻪ روش ﺟﺬب اﺗﻤﻲ‪ (1‬ﺷﺪه ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫)‪1- Atomic absorption(AA‬‬

‫‪49‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﺣﺎﺻﻞ از آن در ﺟﺪول پ‪ 1-1-‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ و ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري را ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﺑﻪ روش‬
‫دو وزﻧﻲ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺟﺪول پ‪ -1-1-‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ روش دووزﻧﻲ‬

‫ﻋﻴﺎر ﻣﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن‬ ‫ﻋﻴﺎر ﻣﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ‬ ‫وزن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن‬ ‫وزن ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺑﺎ وزن‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫زﻳﺎد )‪(%‬‬ ‫وزن ﻛﻢ )‪(%‬‬ ‫زﻳﺎد )‪( kg‬‬ ‫ﻛﻢ )‪( kg‬‬
‫‪0/78‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪1/89‬‬ ‫‪0/158‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0/81‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪1/76‬‬ ‫‪0/135‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/78‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪1/87‬‬ ‫‪0/156‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/87‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/771‬‬ ‫‪0/136‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪0/77‬‬ ‫‪0/75‬‬ ‫‪1/90‬‬ ‫‪0/115‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0/86‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪1/61‬‬ ‫‪0/110‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪0/81‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪0/751‬‬ ‫‪0/130‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/92‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪1/77‬‬ ‫‪0/147‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪1/00‬‬ ‫‪1/07‬‬ ‫‪1/74‬‬ ‫‪0/133‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪0/94‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪1/60‬‬ ‫‪0/125‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪1/76‬‬ ‫‪0/135‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ پ‪ 1-1-‬ﺗﺎ پ‪ ،3-1-‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ )ﺑﺮاي ﻋﻴﺎر ﻣﺲ(‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﻳﺶ ﺑﻪ‬
‫ﻛﻤﻚ ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎي آﻣﺎري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي دو وزﻧﻲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد )ﺟﺪول پ‪.(2-1-‬‬

‫ﺟﺪول پ‪ -2-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺮداري و ﺿﺮﻳﺐ ﺟﺪاﻳﺶ‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ‬ ‫وارﻳﺎﻧﺲ‬

‫اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) 1‬درﺻﺪ(‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪) 2‬درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري )درﺻﺪ(‬

‫‪1/1×10-2‬‬ ‫‪6×10-3‬‬ ‫‪7/3×10-4‬‬ ‫‪4/58×10-4‬‬ ‫‪5/32×10-3‬‬ ‫‪2/5‬‬

‫ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﻧﻘﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮي در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري دارد ﻛﻪ ﻧﺸﺎندﻫﻨﺪه ﻧﺎﻫﻤﮕﻦ ﺑﻮدن واﺣﺪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﺗﻮزﻳﻊ ذرات ﺑﺎ ﺟﻨﺲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﺎﻫﻤﮕﻨﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﻬﺎﻳﻲ اﻫﻤﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬
‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ وزن آنﻫﺎ داده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﻪ در ﻣﺠﻤﻮع ﺳﻬﻢ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ‪ ،‬در ﺑﺨﺶ ﻃﺮاﺣﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﻬﺎﻳﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻌﺪاد و وزن ﺑﻬﻴﻨﻪ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫پ‪ -23-1-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روي ‪ 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري در ﺟﺪول پ‪ 3-1-‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻣﺮاﺣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ را ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻨﻴﺪ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪50‬‬

‫ﺟﺪول پ‪ -3-1-‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﺮ روي ‪ 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري‬

‫ﺣﻞ‪ :‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻓﺮﻣﻮل وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري دارﻳﻢ‪:‬‬

‫ﺷﻤﺎره‬
‫│‪│x1 -x'1‬‬ ‫│‪│x2 -x'2‬‬ ‫│‪│x1 -x2‬‬ ‫│‪│x'1 -x'2‬‬ ‫‪x'2‬‬ ‫‪x2‬‬ ‫‪x'1‬‬ ‫‪x1‬‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ‬
‫‪0/00‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪1‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/92‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/00‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪1/00‬‬ ‫‪1/00‬‬ ‫‪0/98‬‬ ‫‪1/00‬‬ ‫‪3‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪0/03‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/03‬‬ ‫‪0/04‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪6‬‬
‫‪0/00‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪7‬‬
‫‪0/07‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/06‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪8‬‬
‫‪0/01‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪0/82‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪9‬‬
‫‪0/02‬‬ ‫‪0/02‬‬ ‫‪0/01‬‬ ‫‪0/05‬‬ ‫‪0/78‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪0/016‬‬ ‫‪0/019‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪xi1  xi 2   xi1  xi2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)پ‪(21-1-‬‬
‫‪Var  pa    i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬
‫‪  (0.019) 2  0.000283‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2n‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ‪:‬‬

‫‪2‬‬
‫‪ 10‬‬ ‫‪10‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x i1  x i1   x i 2  x i2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)پ‪(22-1-‬‬
‫‪Var a    i 1‬‬ ‫‪i 1‬‬
‫‪  (0 .016 ) 2  0.0002‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪2n‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي‪:‬‬
‫‪var( p )  var( pa )  var( a )  0.000283  0.0002  0.000083‬‬ ‫)پ‪(23-1-‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻓﻘﻂ ﺷﺎﻣﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻓﺮآوري اﺳﺖ و وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺷﺎﻣﻞ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي و وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در آﻣﺎدهﺳﺎزي آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪ در‬
‫آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ‪ 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ x1‬اﻧﺘﺨﺎب و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد ﺷﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺣﺎﺻﻞ از اﻳﻦ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد در ﺟﺪول پ‪ 4-1 -‬اراﻳﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫‪51‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﺟﺪول پ‪ -4-1-‬ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد ‪ 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ‪x1‬‬

‫│‪│x1-x'1‬‬ ‫‪x'1‬‬ ‫‪x1‬‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻧﻤﻮﻧﻪ‬

‫‪0/01‬‬ ‫‪0/95‬‬ ‫‪0/94‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪0/01‬‬ ‫‪0/93‬‬ ‫‪0/92‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪0/01‬‬ ‫‪0/99‬‬ ‫‪1/00‬‬ ‫‪3‬‬

‫‪0/02‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/86‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪0/02‬‬ ‫‪0/85‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪5‬‬

‫‪0/03‬‬ ‫‪0/84‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪0/00‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪0/01‬‬ ‫‪0/87‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪0/01‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪0/80‬‬ ‫‪9‬‬

‫‪0/02‬‬ ‫‪0/83‬‬ ‫‪0/81‬‬ ‫‪10‬‬

‫‪0/014‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫‪0/88‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﺑﺮ ﻃﺒﻖ راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪2‬‬
‫‪ 10‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪x i1  xi1 ‬‬
‫‪‬‬
‫‪Var a a    i 1‬‬ ‫‪  ( 0 .014 ) 2  1 .54  10  4‬‬ ‫)پ‪(24-1-‬‬
‫‪4‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪4‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪var( p a )  var( a )  var( a a )  2  10 4  1.54  10 4  4.6  10 5‬‬ ‫)پ‪(25-1-‬‬

‫در ﺷﻜﻞ پ‪ -5-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎن ﻃﻮر ﻛﻪ از ﺷﻜﻞ ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺳﻬﻢ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ در وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ آن ﻛﻮﺷﻴﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ اﮔﺮ اﻣﻜﺎن اﺻﻼح روش‬
‫ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از دﺳﺘﮕﺎهﻫﺎي دﻗﻴﻖﺗﺮ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ راه ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎ‪ ،‬ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻳﺎ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻪ دو روش‬
‫ﻣﺨﺘﻠﻒ و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦﮔﻴﺮي از ﻧﺘﺎﻳﺞ آنﻫﺎ اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪52‬‬

‫) ‪var(p‬‬
‫‪%29‬‬

‫)‪var(aa‬‬
‫‪%55‬‬

‫)‪var(pa‬‬
‫‪%16‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -5-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و آﻧﺎﻟﻴﺰ‬

‫ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه در روش دو وزﻧﻲ و دو ﺳﺘﻮن ﻣﺸﺎﺑﻪ‪ ،‬ﻣﻘﺪار ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ 1‬را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪.‬‬
‫ﺳﻬﻢ ﻫﺮ ﻣﻮﻟﻔﻪ را در ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﻳﻚ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠـﻮﮔﺮﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘـﻪ ﺷـﻮد و ﻧﻤﻮﻧـﻪ‬
‫ﺗﻜﺮاري و ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد )راﺑﻄﻪ پ‪.( 26-1-‬‬

‫‪var(t )  7.3  10 4  4.58  10 3  8.3  10 5  2  10 4  5.6  10 3‬‬ ‫)پ‪(26-1-‬‬

‫در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ‪ 95‬درﺻﺪ ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ 2‬ﻋﻴﺎر ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷـﻮد‪ ،‬ﻣﻌـﺎدل‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬
‫‪CI   ZS  CI  1.96  0.074  0.146  0.15‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ در ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ‪ 95‬درﺻﺪ ﺣﺪ اﻃﻤﻴﻨﺎن‪ 3‬ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪:‬‬

‫‪X  ZS  X  1.96  0.074  X  0.15‬‬

‫‪  x  0.15‬‬ ‫‪  x  0.15‬‬ ‫ﺣﺪ ﺑﺎﻻ و ﭘﺎﻳﻴﻦ‬

‫در ﺷﻜﻞ پ‪ 6-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺳﻬﻢ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻞ زﻳﺎد اﺳﺖ و ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ را در وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ ﻣﻲﺗﻮان آن را ﻛﺎﻫﺶ داد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وزن زﻳﺎد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ ﻛﺎﻫﺶ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻲﺗﻮان آن را اﻓﺰاﻳﺶ داد ﺗﺎ ﺳﻬﻢ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪1- Overall variance‬‬

‫)‪2- Confidence Intervals (CI‬‬
‫‪3- Confidence Limit‬‬
‫‪53‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫)‪Var(d‬‬
‫‪82%‬‬
‫)‪var(p‬‬
‫‪1%‬‬
‫)‪var(a‬‬
‫‪4%‬‬
‫)‪var( c‬‬
‫‪13%‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -6-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﻳﻚ ﻛﻴﻠﻮﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪1‬‬
‫در روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﺻﻮرت دﺳﺘﻲ )ﺑﻨﺪ پ‪ ،(9-1-‬ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ 16 ،‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻪ وزن ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 420‬ﺗﺎ ‪ 450‬ﮔﺮم‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ و ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻠﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻠﻲ و ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﻴﺎر ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ پ‪ 27-1-‬ﺑﻪ‬
‫ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪7.3 104 4.58 103‬‬
‫‪var(t ) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 8.3 105  2 104  6.7 104‬‬ ‫)پ‪(27-1-‬‬
‫‪16  0.42‬‬ ‫‪16‬‬

‫‪X  ZS  X  1.96  0.026  X  0.05‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ 7-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ روش دﺳﺘﻲ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪.‬‬

‫)‪var( c‬‬
‫‪16%‬‬
‫)‪var(a‬‬
‫‪30%‬‬

‫)‪var(p‬‬
‫)‪Var(d‬‬
‫‪12%‬‬
‫‪42%‬‬
‫ﺷﻜﻞ پ‪ -7-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ‪ 16‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 420‬ﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ )ﺷﻜﻞ پ‪ (7-1-‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺳﻬﻢ را در وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺗﺸﻜﻴﻞ داده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻌﺪاد ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻛﺎﻫﺶ وزن آنﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻲﺗﻮان در ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ اﻳﻦ دو‬

‫‪ -1‬در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ وزن ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﭼﮕﺎﻟﻲ ﭘﺎﻟﭗ ﺧﻮراك ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺗﻐﻠﻴﻆ ‪ ،1/3 -1/2‬ﻣﻨﻈﻮر ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪54‬‬

‫ﺳﻬﻢ ﻣﺴﺎوي در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) ،‬ﺣﺎﻟﺖ اﻳﺪهآل( ﺗﻼش ﻛﺮد‪ .‬در ﺷﻴﻮه ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﻮدﻛﺎر‪ ،‬اﻳﻦ اﻳﺮاد‬
‫رﻓﻊ ﺷﺪه اﺳﺖ )ﺷﻜﻞ پ‪.(8-1-‬‬
‫در روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺧﻮدﻛﺎر ﻛﻪ در ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ‪ 8‬ﺳﺎﻋﺘﻪ‪ 32 ،‬ﺗﺎ ‪ 64‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﺎ وزن ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ ‪ 60‬ﺗﺎ‪ 180‬ﮔﺮم‪ ،‬ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪،‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻠﻲ و ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﻴﺎر ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ‪ 48‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 120‬ﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺘﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ راﺑﻄﻪ‬
‫پ‪ 28-1-‬ﺑﻪ ﻗﺮار زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪7.3  104 4.58  103‬‬

‫‪var(t ) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 8.3  105  2  104  5.04  104‬‬ ‫)پ‪(28-1-‬‬
‫‪48  0.12‬‬ ‫‪48‬‬
‫‪X  ZS  X  1.96  0.022  X  0.045‬‬

‫ﻫﻤﺎنﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺳﻬﻢ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﻮزﻳﻌﻲ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ در وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻣﺴﺎوي اﺳﺖ‪.‬‬

‫)‪var ( c‬‬
‫‪25%‬‬
‫)‪var (a‬‬
‫‪40%‬‬

‫)‪Var (d‬‬
‫‪19%‬‬ ‫)‪var (p‬‬
‫‪16%‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -8-1-‬ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎي وارﻳﺎﻧﺲ روي ﻫﻢ رﻓﺘﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ ‪ 48‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ‪120‬ﮔﺮﻣﻲ ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺑﺎ ﺑﻬﻴﻨﻪﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﺑﺮداﺷﺖ ﺣﺪاﻗﻞ ‪ 32‬ﺟﺰﻧﻤﻮﻧﻪ ‪ 160‬ﮔﺮﻣﻲ‪ ،‬وارﻳﺎﻧﺲ ﻛﻠﻲ و ﺣﺪود اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻋﻴﺎر ﻫﺮ ﺷﻴﻔﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺷﺮح‬
‫زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪.‬‬
‫‪7.3 104 4.58 103‬‬
‫‪var(t ) ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 8.3 105  2 104  5.68 104‬‬ ‫)پ‪(29-1-‬‬
‫‪32  0.16‬‬ ‫‪32‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺣﺪود ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻨﻲ ﺑﺎ ﺳﻄﺢ اﻋﺘﻤﺎد ‪ 95‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪:‬‬

‫‪X  ZS  X  1.96  0.023  X  0.047‬‬

‫ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ وارﻳﺎﻧﺲ ﻳﺎد ﺷﺪه ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻤﻜﻦ ﺑﺎﺷﺪ و اﻣﻜﺎن ﺗﻐﻴﻴﺮ روش اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻳﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬
‫ﺗﺠﻬﻴﺰات دﺳﺘﮕﺎﻫﻲ دﻳﮕﺮ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺼﺎدﻓﻲ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ارﺳﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺗﻜﺮاري ﺑﻪ آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎه ﻳﺎ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد ﺑﻪ‬
‫روش دﻳﮕﺮ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﺗﻜﺮاري ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ آﻣﺎدهﺳﺎزي و ﺗﺠﺰﻳﻪ و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﺠﺪد ﺑﻪ روش دﻳﮕﺮ ﻳﺎ‬
‫اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺑﻪ دو روش ﻓﻘﻂ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﺎﻫﺶ وارﻳﺎﻧﺲ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ ﺗﺠﺰﻳﻪ ﻣﺠﺪد اﻧﺠﺎم ﮔﻴﺮد ﺗﺎ ﻫﺰﻳﻨﻪ آﻣﺎدهﺳﺎزي‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺪﻳﺪ ﻛﺎﻫﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪.‬‬
‫‪55‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ اول‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ آﻣﺎر‪ ،‬ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -24-1-‬ﻣﺜﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي در ﻣﻌﺎدن زﻏﺎلﺳﻨﮓ‬

‫ﻳﻜﻲ از ﻣﻮارد ﺣﺴﺎس در ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮره ﺑﻠﻨﺪ‪ ،‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي زﻏﺎلﺳﻨﮕﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻚ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬از‬
‫ﺳﻮي دﻳﮕﺮ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻧﻮع زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻛﻚ ﻣﺮﻏﻮب‪ ،‬ﺻﺮﻓﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ﻧﺪارد‪ .‬اﻣﺮوزه ﺳﻌﻲ ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬
‫ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎي ارزان ﻗﻴﻤﺖ )ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ زﻳﺎد و ﻛﻚ ﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﻛﻢ( ﺑﺎ زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎي ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻ )داراي ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ و‬
‫ﮔﻮﮔﺮد ﻛﻢ و ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻛﻚﺷﻮﻧﺪﮔﻲ ﺧﻮب( ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻜﻲ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻠﻜﻪ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﻮره ﺑﻠﻨﺪ را ﻧﻴﺰ اﻓﺰاﻳﺶ دﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺮرﺳﻲ اﻣﻜﺎن ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎي دو ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺑﺎ وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﻮق‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي آﻣﺎري دادهﻫﺎ در اﺑﺘﺪا اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ‬
‫ﻧﺘﺎﻳﺞ آن در ﺟﺪول پ‪ 5-1-‬آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺟﺪول پ‪ -5-1-‬ﻣﺪل ﺗﻮزﻳﻊ و ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ و ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ‬
‫ﻻﻳﻪ ‪ C1‬ﭘﺮورده ‪ 2‬ﻃﺒﺲ‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪ 25‬ﮔﻠﻨﺪرود‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪ 25‬ﮔﻠﻨﺪرود‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪ 25‬ﮔﻠﻨﺪرود‬ ‫ﺷﻤﺎره ﻻﻳﻪ‬
‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‬ ‫ﻣﺪل ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﺎت‬
‫رﻃﻮﺑﺖ‬
‫‪85‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫‪1/56‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫‪1/23‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫‪1/44‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ‬
‫)درﺻﺪ(‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‬
‫‪31/3‬‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‬ ‫‪26/7‬‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‬ ‫‪29‬‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‬ ‫‪21/9‬‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ‬
‫)درﺻﺪ(‬
‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻣﻮاد ﻓﺮار‬
‫‪24/3‬‬ ‫‪43/13‬‬ ‫‪43/43‬‬ ‫‪43/02‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫)درﺻﺪ(‬
‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﻟﮕﺎرﻳﺘﻤﻲ ﺳﻪ‬ ‫ﮔﻮﮔﺮد‬
‫‪1/43‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪0/74‬‬ ‫‪0/74‬‬
‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮه‬ ‫)درﺻﺪ(‬
‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪95‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪---‬‬ ‫اﻧﻌﻜﺎس‬
‫)درﺻﺪ(‬
‫ﺿﺮﻳﺐ‬
‫‪17‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪---‬‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻮﻣﺘﺮي‬
‫)ﻣﻴﻠﻲ ﻣﺘﺮ(‬

‫ﺣﺎل ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻬﻴﻨﻪ زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻓﻮق از ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﻳﺰي ﺧﻄﻲ ﺑﺮاي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺮ اﺳﺎس ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢﺳﺎزي ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه از ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ در ﺗﻤﺎم ﻋﻤﻠﻴﺎت زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ‪ ،‬ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه‬
‫ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ در ﻣﺤﺪوده ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ اﻫﻤﻴﺖ دارد‪ .‬از اﻳﻦ رو ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ ،‬دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻣﺎﻛﺰﻳﻤﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪n‬‬

‫‪ X‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪ Max‬‬ ‫)پ‪(30-1-‬‬

‫ﻛﻪ در آن‪:‬‬
‫‪ Xi‬زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎي ﻻﻳﻪ ‪) i‬ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﻌﺎدن ﻳﺎد ﺷﺪه( ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط )ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ(‬
‫‪ ‬ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎور ﺣﺎﺻﻠﻪ‬
‫‪ n‬ﺗﻌﺪاد ﻻﻳﻪﻫﺎي زﻏﺎلﺳﻨﮓ‬
‫ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻻﻳﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻳﻚ ﺑﻮﻧﻜﺮ زﻏﺎلﺳﻨﮓ اﺧﺘﺼﺎص داد‪.‬‬
‫ﻣﺪل در اﺛﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي زﻳﺮ ﻣﺤﺪود ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ اول‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪56‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺑﻴﺎن ﻛﻨﻨﺪه ﻣﻘﺪار ﻛﻞ زﻏﺎلﻫﺎي ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪه از ﺑﻮﻧﻜﺮﻫﺎﺳﺖ و ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻌﺎدل ﻇﺮﻓﻴﺖ اﺳﻤﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬
‫)‪ 100‬ﺗﻦ در ﺳﺎﻋﺖ(‪.‬‬
‫‪n‬‬

‫‪X‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪Q‬‬ ‫)پ‪(31-1-‬‬
‫ب‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ دوم‬
‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎور )ﺳﺒﻚ( در ﻣﺨﻠﻮط‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ذوب آﻫﻦ ﺗﺠﺎوز ﻛﻨﺪ )‪ A0‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ(‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪ X‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪A i  A .  i X i‬‬
‫‪i 1‬‬
‫)پ‪(32-1-‬‬
‫ﻛﻪ در آن‬
‫‪ Ai‬ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎور زﻏﺎلﺳﻨﮓﻫﺎ از ‪i‬اﻣﻴﻦ ﺑﻮﻧﻜﺮ‬
‫پ‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﺳﻮم‬
‫ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎور در ﻣﺨﻠﻮط ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻣﻘﺪار ﮔﻮﮔﺮد ﺑﺨﺶ ﺷﻨﺎور ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد )‪ S0‬ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ(‪.‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪ X‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪S i  S .  i X i‬‬
‫‪i 1‬‬
‫)پ‪(33-1-‬‬
‫ت‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﭼﻬﺎرم‬
‫درﺻﺪ اﻧﻌﻜﺎس وﻳﺘﺮﻳﻨﻴﺖ زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻛﻤﺘﺮ از ﺣﺪ ﻣﺠﺎز )‪ 85‬درﺻﺪ( ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪ R‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪ R .  i X i‬‬
‫‪i 1‬‬
‫)پ‪(34-1-‬‬
‫ث‪ -‬ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﭘﻨﺠﻢ‬
‫درﺻﺪ ﻣﻮاد ﻓﺮار زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺎﻳﺪ در ﺣﺪ ﻣﺘﻌﺎرف ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻣﺼﺮفﻛﻨﻨﺪه زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﺑﺮاي ﺗﻬﻴﻪ ﻛﻚ ﻣﺘﺎﻟﻮرژي ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬
‫‪n‬‬ ‫‪n‬‬

‫‪V m X‬‬
‫‪i 1‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪ i V m i   i X i‬‬
‫‪i 1‬‬
‫)پ‪(35-1-‬‬

‫ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﻫﺪف ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪه در ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه ﺗﻨﻈﻴﻢ و ﺳﭙﺲ ﺣﻞ ﺷﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻣﻌﺎدن‪ ،‬ﻣﻴﺰان ذﺧﻴﺮه و ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ زﻏﺎلﺷﻮﻳﻲ ﭘﻨﺞ ﻣﺨﻠﻮط ﺑﻬﻴﻨﻪ از ﺑﻴﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪﻫﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬
‫زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪ )ﺟﺪول پ‪.(6-1-‬‬

‫ﺟﺪول پ‪ 6-1-‬ﭘﻨﺞ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪه ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﭘﺲ از اﻋﻤﺎل ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎ‬
‫ﮔﻮﮔﺮد ﻣﺠﺎز‬ ‫ﺧﺎﻛﺴﺘﺮ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫ﺣﺪاﻛﺜﺮ‬ ‫ﭘﺮورده ‪2‬‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪31‬‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪30‬‬ ‫ﻻﻳﻪ ‪25‬‬ ‫ﻧﺎم ﻻﻳﻪ‬
‫)درﺻﺪ(‬ ‫ﻣﺠﺎز‬ ‫ﭘﻼﺳﺘﻮﻣﺘﺮي‬ ‫ﻛﻨﺴﺎﻧﺘﺮه‬ ‫ﻃﺒﺲ‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬
‫)درﺻﺪ(‬ ‫)‪(mm‬‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫ﺷﻤﺎره ﮔﺰﻳﻨﻪ‬
‫‪1‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪74/46‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪5‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪19‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪5‬‬
‫‪1/28‬‬ ‫‪10/45‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪15‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪10‬‬
‫‪1/2‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪13/23‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪14‬‬
‫‪1/4‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪65‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪17‬‬
‫‪1/4‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪13/6‬‬ ‫‪---‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪10‬‬ ‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ‪24‬‬

‫ﺑﺪﻳﻦﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺪون ﺻﺮف زﻣﺎن زﻳﺎد و آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﭘﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮطﻫﺎ را ﻣﺸﺨﺺ ﻛﺮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ‬
‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻌﺎدن زﻏﺎلﺳﻨﮓ ﻣﻮﺟﻮد در ﻛﺸﻮر ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﻬﻴﻪ ﻣﺨﻠﻮطﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻛﻪ ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي ﻛﻴﻔﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ را ﺗﺎﻣﻴﻦ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫ﻛﻜﻲ ﻣﺮﻏﻮب و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﻬﻴﻪ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﭘﻴﻮﺳﺖ ‪2‬‬
‫ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و‬

‫ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪58‬‬
 ‫‪59‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ دوم‪ -‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫پ‪ -1-2-‬آﺷﻨﺎﻳﻲ‬

‫ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ ﺑﺎ ﺳﻪ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ از ﻛﭙﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻧﺒﺎر ذﺧﻴﺮهﺳﺎزي اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪،‬‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪﻫﺎي ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از ﻛﭙﻪ ﺑﺮ روي ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ و ﺗﻮﺟﻴﻪ اﻗﺘﺼﺎدي دارد‪ .‬ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﭙﻪﻫﺎ ﺑﻪ‬
‫ﭘﺎراﻣﺘﺮﻫﺎﻳﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ اﻋﺘﺒﺎر زﻣﺎنﺑﻨﺪي واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ از ﻛﭙﻪﻫﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر در آن اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮات‬
‫ﻋﻴﺎر در ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻮاد در ﻛﭙﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻤﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد در ﻣﺪﻟﺴﺎزي‬
‫ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﺪف ﺳﻮم از اﻳﺠﺎد ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد‪ ،‬ﻛﺎﻫﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر ﺑﻴﻦ ﻛﭙﻪﻫﺎ اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺷﻮد‪.‬‬

‫پ‪ -2-2-‬اﻧﻮاع ﻣﺪلﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‬

‫اﻧﻮاع ﻣﺪلﻫﺎي ﻣﻔﻴﺪ در ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪ -‬ﺳﺎدهﺗﺮﻳﻦ ﻣﺪل اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن ﻛﺎﻣﻞ ﻣﻮاد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺎرﻫﺎ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﻧﻤﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺌﻮري ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات )وﻗﺘﻲ اﺧﺘﻼط ﻫﻤﻪ ﻣﻮاد در ﻛﭙﻪ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ( را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﺗﺌﻮري ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات در ﻫﻨﺪﺳﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد را ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫‪ -‬ﻣﺪل اﺧﺘﻼط ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻨﺪﺳﻪ واﻗﻌﻲ ﻛﭙﻪ و ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر ﺧﺮوﺟﻲ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫پ‪ -1-2-2-‬ﺗﺌﻮري ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫اﻳﻦ ﻧﻮع اﺧﺘﻼط‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﻣﻮاد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻛﺎﻫﺶ در اﺑﻌﺎد ذرات ﺳﺎزﻧﺪه ﻛﭙﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﮔﻴﺮد و زﻣﺎﻧﻲ ﺣﺎﺻﻞ‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻣﻮادي ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﺧﺎرج ﺷﺪن را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري‪ ،‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ‬
‫روش ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري زﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ذرات اﺣﺘﻤﺎل ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﻌﺮف ﺑﻮدن ﻧﻤﻮﻧﻪ را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬
‫در اﻳﻦ ﻣﺪل ﻣﻴﺰان ﻣﻮادي ﻛﻪ در ﻳﻚ زﻣﺎن ﺑﺎ ﻫﻢ ﺗﺤﺖ ﻋﻤﻞآوري ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ )‪ (i‬ﺑﺎ وزن ‪ mi‬و ﻋﻴﺎر ‪ gi‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬وزن‬
‫ﻛﻠﻲ و ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻧﻤﻮﻧﻪ از رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ )ﺑﺮاي اﻃﻼﻋﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﭘﻴﻮﺳﺖ اول ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﺷﻮد(‪.‬‬

‫‪M   i mi‬‬ ‫)پ‪(1-2-‬‬

‫‪G i‬‬
‫‪mi g i‬‬ ‫)پ‪(2-2-‬‬
‫‪M‬‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﺧﻄﺎي ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل اﻧﺘﺨﺎب ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(1  p )  m i ‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬

‫‪Vs ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪  g i G  ‬‬

‫)پ‪(3-2-‬‬
‫‪p‬‬ ‫‪ M ‬‬
‫‪i ‬‬ ‫‪‬‬
‫ﻣﺘﻮﺳﻂ وزﻧﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺑﻮدن ﻫﻤﻪ ذرات ‪ p‬اﺳﺖ‪ pM ،‬اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ Ms‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻘﺪار‬
‫وارﻳﺎﻧﺲ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫‪(1  p )  m‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪2‬‬
‫‪Vs ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪Ms i  M‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ g i G  ‬‬
‫‪i‬‬ ‫)پ‪(4-2-‬‬
‫‪‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪60‬‬

‫ﺧﻄﺎي ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻮاد ﻋﻤﻮﻣﺎ ﺑﺰرﮔﺘﺮ از ﺧﻄﺎي اﺟﺰاي آن اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻣﻴﺰان ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻌﺪ از اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد در‬
‫ﻛﭙﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﺑﺨﺶ از ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺑﺨﺶ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﺪه اﺿﺎﻓﻪ ﺷﻮد‪ ،‬زﻳﺮا ﺑﺎ ﻣﺪلﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻧﻤﻲﺗﻮان آن را‬
‫ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫پ‪ -2-2-2-‬ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط‬

‫ﻣﺪل رﻳﺎﺿﻲ ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻣﻮاد در آراﻳﻪ دو ﺑﻌﺪي ﺑﺴﺘﺮ ﻣﺸﺘﻖ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﺪل‪ ،‬از‬
‫ﺗﻐﻴﻴﺮات آﻫﻨﮓ ﺟﺮﻳﺎن ﻣﻮاد ﺻﺮف ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺷﻮد و ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ وزن ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ از ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻋﻴﺎر‬
‫ﻣﻮاد ﺑﺎ ‪ Xs,r‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ‪ s‬ﻻﻳﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه ﻣﻮاد در ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط و ‪ s‬ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺷﻜﻞ پ‪ 1-2-‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد در ﺳﻄﺮ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در ﺳﺘﻮن ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد از ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ و‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد از ﭼﭗ ﺑﻪ راﺳﺖ اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -1-2-‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر در ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻓﺮﻣﻮل ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻓﺮض ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﻋﻴﺎر ورودي‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻴﻤﻪ‬
‫وارﻳﻮﮔﺮام ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه ))‪ (V(h‬داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻻگ ‪ h‬ﻗﺴﻤﺘﻲ از اﻧﺪازه ﻛﭙﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻋﻴﺎر ﻣﻮاد ﻛﻪ ﺑﺎ ‪ Xi,j‬و ‪ Xk,l‬ﻣﺸﺨﺺ‬
‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬داراي ﻻگ ‪ k-i‬ﺳﻄﺮ از ﻣﻮاد )‪ 1/s‬ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد( ﺑﻪ ﻋﻼوه ‪ l-j‬از ﻣﻮاد )‪ 1/ns‬ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد( اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪:‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ k i l  j ‬‬

‫‪E   X i , j  X k , l   V ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫)پ‪(5-2-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ s‬‬ ‫‪rs ‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﻴﻤﻪ وارﻳﻮﮔﺮام ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه از وارﻳﻮﮔﺮام اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد )ﻣﻨﻈﻮر از ﺗﺼﺤﻴﺢ ﺷﺪه اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮ را ﻣﻲﺗﻮان‬
‫ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﻧﺴﺒﺖ داد و ﺧﻄﺎي آزﻣﺎﻳﺶ را ﻛﺎﻫﺶ داد(‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻛﻤﻴﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ )‪ s-1(X1,i + X2,i + . . . + Xs,i‬دارﻧﺪ و وارﻳﻮﮔﺮام ﺧﺮوﺟﻲ )‪ Vo(h‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺮﺑﻊ ﺿﺮﻳﺐ‬
‫ﻧﺸﺎن داده و از ﺧﺎﺻﻴﺖ )‪ V(h) = V(-h‬اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪h‬‬ ‫‪ 1 h ‬‬ ‫‪1 h ‬‬ ‫‪ 1 ‬‬ ‫‪ 2h‬‬ ‫‪2h‬‬ ‫‪ 2 ‬‬
‫‪s 2 Vo(h)  sV     s  1  V ‬‬ ‫‪  V‬‬ ‫‪  2V      s  2   V ‬‬ ‫‪  V‬‬ ‫‪  2V     ‬‬
‫‪s‬‬ ‫‪  s ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪  s ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫)پ‪(6-2-‬‬
‫‪   s  1  h ‬‬ ‫‪  s  1  h ‬‬ ‫‪ s  1 ‬‬
‫‪  1  V ‬‬ ‫‪  V‬‬ ‫‪  2V ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪ ‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ s  ‬‬

‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬راﺑﻄﻪ پ‪ 6-2-‬ﺑﻪ ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه )‪ (r‬ﺑﺴﺘﮕﻲ ﻧﺪارد‪ .‬وﻳﮋﮔﻲﻫﺎي ﻓﺮﻣﻮل پ‪ 6-2-‬در زﻳﺮ اراﻳﻪ ﺷﺪه‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
 ‫‪61‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ دوم‪ -‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫‪ -1‬ﺑﺮاي ﻳﻚ وارﻳﻮﮔﺮام ورودي ﺧﻄﻲ |‪ V(h)=B |h‬ﻣﻌﺎدﻟﻪ )‪ Vo(h)=s-2V(h‬ﻣﻄﺮح ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎ ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﺟﺰ در‬
‫اﺑﻌﺎد ‪ δ‬داراي ﻋﻴﺎر ﺛﺎﺑﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ وارﻳﻮﮔﺮام ورودي ﻣﻌﺎدل ‪ V(h)=(1/2)δ2h‬ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺟﺰ در اﺑﻌﺎد ‪ δ/s‬ﺛﺎﺑﺖ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از‬
‫اﻳﻦ رو وارﻳﻮﮔﺮام ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﻻگﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ و ﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ Vo(h)=(1/2)δ2s-2h‬اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﺮاي ﺑﺎر ورودي ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﺎ وارﻳﻮﮔﺮام ‪ V  h   A 1  cos  Bh ‬وارﻳﻮﮔﺮام ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﺑﺎ راﺑﻄﻪ‬
‫‪ cos  a  b   cos  a  b   2cos  a   2cos  a  cos b   1‬ﺳﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪Bh  ‬‬ ‫‪B ‬‬ ‫‪ 2B ‬‬ ‫‪  s  1 B‬‬ ‫‪‬‬
‫‪A 1s 2Vo  h   1  cos‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ s  2  s  1 cos    2  s  2  cos ‬‬ ‫‪    2(1) cos ‬‬ ‫)پ‪  (7-2-‬‬
‫‪‬‬ ‫‪s  ‬‬ ‫‪s ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -2‬ﺑﺮاي ﺑﺎر ورودي ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﺎ وارﻳﻮﮔﺮام ‪ V  h   A 1  exp  B | h | ‬وارﻳﻮﮔﺮام ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﺮاي ﻻگ ﺑﻴﻦ ﺻﻔﺮ‬
‫و ﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪  Bh  ‬‬ ‫‪ Bh ‬‬ ‫‪ Bh  ‬‬
‫‪A 1s 2V o  h   s exp ‬‬ ‫‪  exp ‬‬ ‫‪  exp ‬‬ ‫‪  2‬‬
‫‪ s  ‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪ s  ‬‬ ‫)پ‪(8-2-‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ B‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ 2 B ‬‬ ‫‪   s  1 B  ‬‬
‫‪  s  1 exp ‬‬ ‫‪   s  2  exp ‬‬ ‫‪    (1) exp ‬‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫‪ s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ s ‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﺮاي ﺳﺎده ﻛﺮدن ﻣﻌﺎدﻟﻪ پ‪ 8-2-‬ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺎ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ )‪ δ=exp(-B/s‬راﺑﻄﻪ پ‪ 9-2-‬را اراﻳﻪ داد‪:‬‬

‫‪1     s  1    s  2   2    1  s 1    s  1  s    s ‬‬

‫‪2‬‬
‫)پ‪(9-2-‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ وارﻳﻮﮔﺮام ﺳﺎده ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪‬‬ ‫‪  Bh  ‬‬ ‫‪2 ‬‬ ‫‪  Bh ‬‬ ‫‪ Bh  ‬‬

‫‪V o  h   As 1 1  exp ‬‬ ‫‪  2  1     s  1  s    ‬‬
‫‪2‬‬
‫‪   As exp ‬‬ ‫‪  exp ‬‬
‫‪s‬‬ ‫)پ‪(10-2-‬‬
‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪s‬‬ ‫‪ ‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪل زﻣﺎﻧﻲ ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎر ﺧﺮوﺟﻲ از ﻛﭙﻪ ﺑﺎ ﺑﺎر ورودي ﺳﺎزﮔﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﭙﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد اﻳﻦ ﻣﺪل ﺗﻘﺮﻳﺒﻲ‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ از ﺑﺨﺶ ﻣﻴﺎﻧﻲ ﻛﭙﻪ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ در ﻣﻮرد اﻧﺘﻬﺎي ﻛﭙﻪ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫پ‪ -3-2-2-‬اﺧﺘﻼط ﺑﺮ اﺳﺎس ﻫﻨﺪﺳﻪ واﻗﻌﻲ‬

‫در ﻣﺪل ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﻓﺮض ﺑﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﺎر ﺑﺮداﺷﺖ از ﻛﭙﻪ ﺑﺮاﺑﺮ ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻣﻮاد از ﻫﻤﻪ ﻻﻳﻪﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﺗﻘﺮﻳﺐ ﺧﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط اﺳﺖ وﻟﻲ ﺑﺮاي اﻛﺜﺮ ﻛﭙﻪﻫﺎي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺗﻘﺮﻳﺐ ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬در اﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺎرآﻳﻲ‬
‫ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﻪ ﻃﻮر ﻧﺎﺑﺮاﺑﺮ از ﻻﻳﻪﻫﺎي ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ‬
‫وزﻧﻲ ‪ s x r‬ﻛﻪ ‪ s‬ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه و ‪ r‬ﻣﻮاد ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺷﻜﻞ پ‪ 2-2-‬ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪62‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -2-2-‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ وزﻧﻲ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬

‫‪ Mi,j‬ﻣﻘﺪار وزﻧﻲ ﻣﻮادي ﺑﺎ ﺑﻠﻮك اﻧﺒﺎﺷﺖ ‪ i‬و ﺑﻠﻮك ﺑﺮداﺷﺖ ‪ j‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﻠﻮك ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺴﺒﺘﻲ ﻛﻪ از ﻫﺮ ﺑﻠﻮك ورودي وارد‬
‫ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت راﺑﻄﻪ پ‪ 11-2-‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪mi , j‬‬
‫‪pi , j ‬‬ ‫)پ‪(11-2-‬‬
‫‪m‬‬
‫‪i‬‬
‫‪i,j‬‬

‫ﺑﻴﺎن ﻛﺮد ﻛﻪ ‪ w i  p i , j  p i ,k‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫‪w‬‬‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫اﺧﺘﻼط ﻋﻴﺎر در ﻻﻳﻪﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ‪ j‬و ‪ k‬را ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ ﺻﻮرت وزﻧﻲ ‪g i‬‬
‫ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ و‬ ‫ﻓﺮض اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻴﺎر در ﺑﻠﻮكﻫﺎي ورودي ﻣﺸﺎﺑﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎل ﺗﻐﻴﻴﺮات ﻋﻴﺎر ‪ gi‬ﻣﻌﺎدل ‪ w E  g ‬‬
‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬

‫وارﻳﺎﻧﺲ ‪  w g‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬

‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬ ‫‪i‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪2‬‬

‫‪V ar  w i g i   E‬‬ ‫‪  i i    w i E  g i   2w iw j E  g i g j ‬‬

‫‪w‬‬ ‫‪g‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫)پ‪(12-2-‬‬
‫‪ i‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪ i‬‬ ‫‪  i‬‬ ‫‪ij‬‬

‫اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاي وارﻳﺎﻧﺲ اﺧﺘﻼف ﺑﻴﻦ ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﻳﺎ ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﭙﻪ ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺎرآﻳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﺜﺎل‪ :‬در ﺷﻜﻞ )پ‪ 4 ،(3-2-‬ﻻﻳﻪاي از ﻣﻮاد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺷﺪه ﺑﻪ روش ﺟﻨﺎﻏﻲ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻋﺪاد ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻛﭙﻪ‬
‫ﻣﺴﺎﺣﺖ ﻻﻳﻪﻫﺎ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﻠﻮكﻫﺎي ورودي در ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﺸﺎن داده ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در اﺑﺘﺪا ﺑﺎﻻﺗﺮﻳﻦ ﻻﻳﻪ‬
‫ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ در ﺳﺘﻮن اول ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ وﺟﻮد دارد‪:‬‬

‫‪12/49‬‬ ‫‪11/25‬‬ ‫‪11/25‬‬

‫‪8/30‬‬ ‫‪13/35‬‬ ‫‪13/35‬‬
‫‪1/61‬‬ ‫‪16/00‬‬ ‫‪17/40‬‬
‫‪0/00‬‬ ‫‪5/60‬‬ ‫‪29/40‬‬

‫ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻧﺴﺒﻴﺖ ﻧﻴﺰ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻳﺎد ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻧﺤﻮه اﻳﺠﺎد دراﻳﻪﻫﺎي اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﺑﻪ ﺷﺮح زﻳﺮ‬
‫اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪(12/49)/(12/49+8/3+1/61)=0/5577‬‬
‫‪0/5577 0/2436‬‬ ‫‪0/1576‬‬
‫‪0/3706 0/2889‬‬ ‫‪0/1870‬‬
‫‪0/0717 0/3463‬‬ ‫‪0/2437‬‬
‫‪0/000 0/1212‬‬ ‫‪0/4118‬‬
 ‫‪63‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ دوم‪ -‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -3-2-‬ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻊ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد در روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﺑﺎ زاوﻳﻪ ﻗﺮار ﺣﺪود ‪ 35/5‬درﺟﻪ )ﻣﻨﻈﻮر از ﺧﻂ ﭼﻴﻦ ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‬
‫اﺳﺖ و ﻫﺮﻻﻳﻪ داراي ﺳﻄﺢ ﻣﻘﻄﻌﻲ ﻣﻌﺎدل ‪ 35‬ﻣﺘﺮ ﻣﺮﺑﻊ اﺳﺖ(‪.‬‬

‫از اﻳﻦ ﻣﺎﺗﺮﻳﺲ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻋﻴﺎرﻫﺎي ﺑﻠﻮكﻫﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﺷﺪه اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ ﻋﻴﺎرﻫﺎي ‪ 4‬ﺑﻠﻮك ورودي ‪،13‬‬
‫‪ 14 ،15‬و ‪ 17‬ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ ،‬ﻋﻴﺎرﻫﺎي ‪ 3‬ﺑﻠﻮك ﺧﺮوﺟﻲ ‪ 14/41 ،15/26‬و ‪ 13/81‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻧﺤﻮه ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪0/5577×13+0/3706×15+0/0717×14=13/81‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ 4-2-‬ﻛﭙﻪﻫﺎي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد را در روشﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻮر ﻋﻤﻮدي اﻧﺤﺮاف‬
‫اﺳﺘﺎﻧﺪارد را از ﻋﻴﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﺤﻮر اﻓﻘﻲ ‪ 10‬ﺑﻠﻮك اول و آﺧﺮ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎنﻃﻮر ﻛﻪ‬
‫ﻣﻼﺣﻈﻪ ﻣﻲﺷﻮد روش اﻧﺒﺎﺷﺖ دﺳﺘﻪ ﻋﻠﻮﻓﻪاي ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎزوﻳﻲ ﺑﺪﺗﺮﻳﻦ ﻧﻮع اﺧﺘﻼط را ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ و ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ‬
‫روشﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﺑﺎزوﻳﻲ و اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﺑﺎ ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮ ﻧﻮع ﺑﺮداﺷﺖ ﻛﺎﻣﻞ ﻋﺮض‪ ،‬اﺧﺘﻼط ﺑﻬﺘﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ‪.‬‬
‫در اﺑﺘﺪاي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‪ ،‬روش اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﻣﺘﻨﺎوب ﺑﻬﺘﺮ از روشﻫﺎي اﺳﺘﺎﻧﺪارد اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺟﻨﺎﻏﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ وﻟﻲ در اﻧﺘﻬﺎي ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد‪،‬‬
‫اﻳﻦ روش ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -4-2-‬اﻧﺤﺮاف اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻋﻴﺎر ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ ﻛﭙﻪ ﺑﺮاي ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﻮع روش ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻛﭙﻪ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪64‬‬

‫در ﻣﺪﻟﺴﺎزي اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ورودي در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻧﺮماﻓﺰارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ وﺟﻮد دارد‪ .‬از آن ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺮماﻓﺰار‬
‫‪ CHASM ،CTRS ،QMASTOR‬را ﻣﻲﺗﻮان ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬
‫ﻧﺮماﻓﺰار ‪ QMASTOR‬ﻳﻚ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻃﻼعرﺳﺎﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ اﻧﺒﺎﺷﺖ و ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻮاد در ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺑﻪ ﻛﻨﺘﺮل‬
‫ﺗﻨﺎژ و دﻗﺖ در ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻲﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮزﻳﻊ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ در ﻣﺪلﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‪ ،‬ﻛﭙﻪ ﻣﻮاد ﻗﺎدر ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد اﺧﺘﻼط ﺑﻬﻴﻨﻪاي از ﻣﻮاد ﺑﺎ‬
‫ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻛﻴﻔﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ را ﺗﺎﻣﻴﻦ و ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺷﺮﻛﺖﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮماﻓﺰار ﻗﺎدر‬
‫اﺳﺖ ﻛﭙﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‪ ،‬روشﻫﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ و ذﺧﻴﺮه ﺷﺎﻣﻞ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﺑﺎ رﻳﻞ و واﮔﻦ‪ ،‬ﺑﻠﺪوزر‪ ،‬ﻣﺨﺎزن ذﺧﻴﺮه‪ ،‬ﺳﻴﻠﻮﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺒﺎﺷﺘﮕﺮ و ﺑﺮداﺷﺘﮕﺮﻫﺎ‬
‫و ﻧﻈﺎﻳﺮ آنﻫﺎ را ﭘﻮﺷﺶ دﻫﺪ‪.‬‬

‫پ‪ -4-2-2-‬ﻣﺪل ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ‬

‫ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻌﺪن ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ در اﺑﺘﺪا ﺑﻪ ﺻﻮرت ﭘﺸﺘﻪﻫﺎﻳﻲ اﻧﺒﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺸﺘﻪﻫﺎ ﺑﺎ‬
‫ﻧﺴﺒﺘﻲ ﻣﺸﺨﺺ ﺑﺮاي ﺗﺎﻣﻴﻦ ﺑﺎر ورودي ﺑﺎ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺎ ﻫﻢ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﭘﺸﺘﻪاي ﺑﺎ ﺧﺎﺻﻴﺖ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﻨﺪ‪.‬‬
‫ﻧﺤﻮه اﺧﺘﻼط اﻳﻦ ﻣﻮاد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﻣﺪل اراﻳﻪ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺗﻮاﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ در ﺑﺎر ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ در زﻳﺮ‬
‫آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﻟﻒ‪ -‬ﺗﺌﻮري‬
‫ﺷﺎﺧﻪاي در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ از ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺠﺎور و ﭼﺴﺒﻴﺪه ﺑﻪ ﻫﻢ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ وزﻧﻲ ﺛﺎﺑﺖ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ داراي‬
‫ﻣﺸﺨﺼﻪاي ﻣﻄﻠﻮب ‪) X‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻋﻴﺎر( ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺨﺶ اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺨﺶ ‪ i‬داراي ﻣﻘﺪار ‪ xi‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﻣﻘﺪار‬
‫ﻣﻮرد ﻗﺒﻮل ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ‪ Xav‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﭘﺎراﻣﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ‪ ،1‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت )‪ R(k‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬از ‪ X‬ﺑﻪ‬
‫ﺻﻮرت زﻳﺮ اراﻳﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪R  k   lim 1 n   Xi  Xav   X  i  k   Xav  , i  1 to n , n  ‬‬ ‫)پ‪(13-2-‬‬

‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺳﺎدهﺗﺮ ﻛﺮدن‪ ،‬راﺑﻄﻪ زﻳﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬

‫‪E  y   lim 1 n  yi , i  1 to n , n  ‬‬ ‫)پ‪(14-2-‬‬

‫و ‪ (x)E‬ﻏﺎﻟﺒﺎ ‪ y‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﻨﺎﻳﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان راﺑﻄﻪ اول را ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪R  k   E  Xi  Xav   X  i  k   Xav  ‬‬ ‫)پ‪(15-2-‬‬

‫)‪ R(k‬را ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪K‬ام از ‪ x‬ﻣﻲﻧﺎﻣﻨﺪ و ﻣﻘﺪار )‪ R(k‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻋﻴﺎرﮔﻴﺮي از ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي از‬
‫ﺑﺨﺶﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺗﺎ ﻣﻘﺪار ‪ Xi‬ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻋﻴﺎر ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ‬
‫ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري و ﻋﻴﺎرﮔﻴﺮي ﺑﺎ ﺧﻄﺎ ﻫﻤﺮاه اﺳﺖ‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ‪ Xi‬را ﺑﺮاي ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ‪ i‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ و ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﺧﻄﺎ و وارﻳﺎﻧﺲ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺮ ﺑﺨﺶ )‪ (Ni‬ﺑﻴﺎن ﻛﺮد‪:‬‬
‫‪X i  Ni‬‬

‫‪1- Autocorrelation function‬‬

 ‫‪65‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ دوم‪ -‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﻛﻪ ‪ Ni‬ﺧﻄﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﻴﺮي و ﻋﻴﺎرﮔﻴﺮي ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬ﺣﺎل اﮔﺮ ﻓﺮض ﺷﻮد ﻛﻪ ﺧﻄﺎي ‪ N‬ﺑﺮاي دو ﺑﺨﺶ ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﻫﻢ‬
‫ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ از ‪ X‬اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﺷﺪه ﻛﻪ ﺑﺎ )‪ Rm (k‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪E  X i  Ni  X av   X  i  k   N  i  k   X av  ‬‬ ‫)پ‪(16-2-‬‬

‫و اﮔﺮ ‪ s2‬وارﻳﺎﻧﺲ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻪ ‪ i‬ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺪان ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﻔﺮ ﺑﺎﻳﺪ اراﻳﻪ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺻﻮرت‬
‫ﻣﻲﺗﻮان ﻧﻮﺷﺖ‪:‬‬

‫‪Rm  0   R  0   S 2‬‬ ‫)پ‪(17-2-‬‬

‫ﻣﻘﺪار ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ از ﻣﺮﺗﺒﻪ ‪k‬ام‪ ،‬ﻛﻪ ‪ k‬از ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ n‬ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاي ‪ k  0‬ﺑﺎ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ داﺧﻠﻲ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺻﻔﺮام‪،‬‬
‫ﻣﻘﺪار ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ )و ﺑﺎ ﭘﺮاﻛﻨﺪﮔﻲ( ﺧﺎﺻﻴﺖ ‪ x‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
‫ﭘﺸﺘﻪ‪ ،‬وزن ﻣﺸﺨﺼﻲ از ﻣﻮاد اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻫﻤﺰﻣﺎن و ﻳﺎ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻫﻤﺰﻣﺎن ﻣﻮرد ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻗﺮار ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺑﻌﺎد وزﻧﻲ ﭘﺸﺘﻪ و ﻳﺎ‬
‫ﺑﺨﺶ ﺑﻪ ﺻﻮرت اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ ﺑﻬﺘﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﻧﻴﺰ داراي ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي‬
‫ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻮاد ﺑﺎر ﺷﺪه ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻳﻚ ﻛﺎﻣﻴﻮن در ﻳﻚ ﻣﻌﺪن رو ﺑﺎز ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫وزن ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺣﺪي ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ ‪ x‬ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺴﻴﺎر اﻧﺪك در آن ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ وزن ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ‪ ،‬اﮔﺮ در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺎﻣﻞ در ﺑﺨﺶ ﺧﺮداﻳﺶ و آﺳﻴﺎ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ زﻣﺎن‬
‫ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ﻧﺒﺎﻳﺪ از زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪه و ﻳﺎ اﻗﺎﻣﺖ در ﻣﺪار آﺳﻴﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﮔﻮﻳﺎي آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻ زﻣﺎن ‪5‬‬
‫ﺗﺎ ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ زﻣﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي زﻣﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﺳﺮﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬آﻧﮕﺎه وزن ﭘﺸﺘﻪ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ اﻧﺘﺨﺎب ﺷﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻣﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ آن ﻧﺴﺒﺘﺎ ﺑﺎﻻ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ‪ 5‬ﺗﻨﻲ از ﻳﻚ دﺑﻲ وزﻧﻲ ‪ 30‬ﺗﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻣﺪت ‪ 10‬دﻗﻴﻘﻪ را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻣﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ در ﺑﺮﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ‪.‬‬

‫‪5 ton‬‬ ‫‪1‬‬

‫‪ hr  6 min‬‬
‫‪ton 6‬‬
‫‪30‬‬
‫‪hr‬‬

‫در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﭘﺸﺘﻪﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ وزن ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻧﻴﺎز ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و در ﻧﺘﻴﺠﻪ زﻣﺎن ﻓﺮآﻳﻨﺪ آنﻫﺎ ﻛﻮﺗﺎهﺗﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‬
‫در ﻳﻚ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ آﻫﻦ ﺑﺎ ﻇﺮﻓﻴﺖ ‪ 100‬ﺗﻦ ﺑﺮ ﺳﺎﻋﺖ‪ ،‬ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻫﺮ ﭘﺸﺘﻪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ‪ 3‬دﻗﻴﻘﻪ ﺑﻪ ﻃﻮل اﻧﺠﺎﻣﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ وزن ﻫﺮ‬
‫ﭘﺸﺘﻪ ‪ 5‬ﺗﻦ ﻣﻲﺷﻮد‪.‬‬

‫ب ‪ -‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺸﺨﺼﺎت ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﭘﺸﺘﻪﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ورودي ﺑﻪ ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه و ﻳﺎ ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ از آن‪ ،‬ﻣﻄﺮح و‬
‫ﻣﺨﻠﻮطﻛﺮدن را ﺳﺎده ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﭘﺸﺘﻪ ‪ i‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﻳﻚ اﻧﺒﺎر ﻳﺎ ﻣﺨﺰﻧﻲ ﺑﺮاي ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن وارد ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬در‬
‫ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ )در اﻳﻦ ﻣﺨﺰن( ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن اﻧﺠﺎم ﻧﮕﻴﺮد‪ ،‬ﭘﺸﺘﻪ ‪ i‬از ﻣﺨﺰن ﭘﺲ از ﻳﻚ زﻣﺎن ﺧﺎﺻﻲ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻳﻦ زﻣﺎن‪ ،‬زﻣﺎن‬
‫اﻗﺎﻣﺖ ﻳﺎ ﻣﺎﻧﺪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﺧﺮوﺟﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ i‬ﺑﻪ ‪ j‬ﻧﻤﺎﻳﺶ داده ﻣﻲﺷﻮد )در اﻳﻨﺠﺎ اﻧﺪﻳﺲ ‪ i‬ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ورودي و ‪j‬‬
‫ﺑﺮاي ﺟﺮﻳﺎنﻫﺎي ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮده ﻣﻲﺷﻮد و ﺗﻤﺎم ﺑﺨﺶﻫﺎ داراي وزن ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ(‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻣﺨﻠﻮط ﺷﺪن رخ دﻫﺪ ﺑﺨﺶ‬
‫‪ j‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ داراي ﻣﻘﺪاري ﻣﺎده از ﺑﺨﺶ ‪ i‬ﺑﻮده و اﻳﻦ ﻣﻮاد ﺑﺎ )‪ w(l‬ﻧﺸﺎن داده ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺑﻌﺪي ‪ j+1‬اﺳﺖ‬
 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪66‬‬

‫ﻛﻪ داراي ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد )‪ w(2‬از ﺑﺨﺶ ‪ i‬ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺗﺎ ﺑﺨﺶ ‪ j+m-1‬اداﻣﻪ ﻣﻲﻳﺎﺑﺪ و داراي ﻣﻘﺪار ﻣﻮاد )‪ W(m‬از‬
‫ﺑﺨﺶ ‪ i‬اﺳﺖ‪ .‬ﺷﻜﻞ پ‪ 5-2-‬اراﻳﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﻳﺎد ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻜﻞ پ‪ -5-2-‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ از ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ورودي و ﺧﺮوﺟﻲ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه‬

‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻮازﻧﻪ وزﻧﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬

‫‪W  j   1 ,‬‬ ‫‪j  1, , m‬‬ ‫)پ‪(18-2-‬‬
‫در واﻗﻊ ﺑﺮدارﻫﺎي ‪wi‬ﻫﺎ ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﻘﺎل‪ 1‬ﻣﻮاد از ﻣﺨﺰن را اراﻳﻪ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در آنﻫﺎ ﺗﻮزﻳﻊ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪ‪(RTD) 2‬‬
‫ﻣﻌﻠﻮم اﺳﺖ‪ ،‬ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﻘﺎل آﺳﺎنﺗﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻳﻚ دﺑﻲ در ﻳﻚ ﻣﺨﺰن ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺎﻣﻞ‪ (PM) 1‬در ﺣﻞ آن‬

‫‪1- Transfer function‬‬

‫‪2- Residence time distribution‬‬
 ‫‪67‬‬ ‫ﭘﻴﻮﺳﺖ دوم‪ -‬ﻣﺪار ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﺪﻟﺴﺎزي و ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي‬

‫ﺑﺎﻳﺪ از اﻧﺘﮕﺮال دوﮔﺎﻧﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪ .‬اوﻟﻴﻦ اﻧﺘﮕﺮال ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ اﺣﺘﻤﺎل ﺧﺎرج ﺷﺪن ﻣﻮاد ورودي ﺑﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ در زﻣﺎن ‪ t‬ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز اﺳﺖ و‬
‫ﺳﭙﺲ از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﻮاد ﺑﺨﺶ ‪ i‬در ﻳﻚ زﻣﺎن وارد ﻧﻤﻲﺷﻮﻧﺪ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﺎﻳﺪ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻛﻠﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎر دوم‬
‫اﻧﺘﮕﺮالﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪.‬‬
‫اﮔﺮ ﻓﺮض ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ﻳﻚ ﺑﻴﻦ زﻣﺎنﻫﺎي ‪ t1‬و ‪ t2‬وارد واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه ﺷﻮد و ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﺑﻴﻦ زﻣﺎنﻫﺎي ‪ t3‬ﻳﺎ ‪ t4‬از واﺣﺪ‬
‫ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺑﺨﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ i‬ﻛﻪ ﺑﻪ داﺧﻞ ﺑﺨﺶ ‪ j‬ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲﺷﻮد ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪W  i  j   1/ t 2  t 1     t   t  dt dt , t  t 1 to t 2 & t   t 3 to t 4‬‬ ‫)پ‪(19-2-‬‬

‫ﻣﺜﺎل‪ :‬ﻳﻚ ﻣﺨﺰن )ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ (PM‬را در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد و زﻣﺎن ﻣﺘﻮﺳﻂ اﻗﺎﻣﺖ آن ‪ 20‬دﻗﻴﻘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﻘﺎل اﻳﻦ ﻣﺨﺰن‬
‫ﺑﺮاي ﺑﺨﺶﻫﺎي ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪاي ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪:‬‬
‫ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻮاد ورودي در زﻣﺎن ‪ t ‬و ﺑﻴﻦ زﻣﺎنﻫﺎي ‪ t  t ‬و ‪ 5‬دﻗﻴﻘﻪ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ ﺑﺮاﺑﺮ اﺳﺖ ﺑﺎ‪:‬‬

‫‪W 1 t    1/ 20  e t /20dt ,‬‬ ‫‪0  t  5 t ‬‬

‫‪W 1 t    1  e ‬‬
‫‪t 5 / 20‬‬

‫اﻧﺘﮕﺮال ‪ W 1 t  ‬در ﻣﺤﺪوده ﺻﻔﺮ ﺗﺎ ‪ 5‬ﻣﻘﺪار ‪ w‬را ﺣﺎﺻﻞ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪:‬‬

‫‪‬‬
‫‪W 1   1/ 5  1  e ‬‬
‫‪t   5  /20‬‬
‫‪ dt   1/ 5 t   20e ‬‬ ‫‪t   5  / 20‬‬
‫‪‬‬
‫‪‬‬
‫‪W 1  0.1152‬‬
‫‪W 2   1/ 5 ‬‬ ‫‪  1/ t e ‬‬ ‫‪t  / ‬‬
‫‪‬‬
‫‪dt  dt ,‬‬ ‫‪0  t  5, 5  t  t   10  t‬‬
‫‪W 2  0.1951‬‬
‫‪W 3   1/ 5 ‬‬ ‫‪  1/ t e ‬‬ ‫‪t  / ‬‬
‫‪‬‬
‫‪dt  dt ,‬‬ ‫‪0  t  5, 10  t  t   15  t‬‬
‫‪W 3  0.1524‬‬
‫پ‪ -‬ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن‬
‫ﺷﺒﻴﻪﺳﺎزي ﻣﺨﻠﻮط ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﺎده‪ ،‬در واﻗﻊ ﻫﻤﺎن ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ از ﺧﺮوﺟﻲ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه )ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ‬
‫ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺑﺎر ورودي( و ﺗﺎﺑﻊ اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺠﺎمﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﺮض ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺨﺶ ‪ j‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺨﺶ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺑﺨﺶ‬
‫ورودي ‪ i‬از ﺳﻴﺴﺘﻢ ﺧﺎرج ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺨﺶ ‪ j‬از ‪W‬ﻫﺎي زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬
‫‪Lot‬‬ ‫‪i‬‬ ‫از‬ ‫‪W1‬‬
‫‪Lot‬‬ ‫‪i -1‬‬ ‫از‬ ‫‪W2‬‬
‫‪Lot‬‬ ‫‪i -2‬‬ ‫از‬ ‫‪W3‬‬
‫…‬
‫‪Lot‬‬ ‫‪i -k+1‬‬ ‫از‬ ‫‪Wk‬‬
‫‪Lot‬‬ ‫‪i -m+1‬‬ ‫از‬ ‫‪Wm‬‬

‫‪1- Perfect flow‬‬

 ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪68‬‬

‫ﺑﺎﻳﺪ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻋﻼﻣﺖ ﻣﻨﻔﻲ ﺑﺮاي ‪ i-k+1 ،i-2 ،i-1‬و ‪ i-m+1‬دﻻﻟﺖ ﺑﺮ آن دارد ﻛﻪ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺨﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ‪ j‬از ﺑﺨﺶﻫﺎي‬
‫ورودي ﻗﺒﻞ از ‪ i‬و ﺧﻮد ‪ i‬اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺮﻛﻴﺐ ‪ j‬را ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد‪ ،‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﻫﺮ ﺧﺎﺻﻴﺘﻲ از ‪) j‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺜﺎل‬
‫ﻋﻴﺎر( را ﺑﺮ اﺳﺎس ﺧﻮاص ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺨﺶﻫﺎي ورودي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﺮاي ‪ x‬در ﺑﺨﺶ ﺧﺮوﺟﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬

‫‪Xj W 1xi W 2x  i  1   Wkx  i  k  1   Wmx  i  m  1‬‬ ‫)پ‪(20-2-‬‬

‫ﻣﻌﺎدﻟﻪ ﻓﻮق ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﭘﺸﺘﻪ )‪ ،x(j+1‬ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮ ﺗﻌﻤﻴﻢ داده ﺷﻮد‪:‬‬

‫‪Xj  1 W 1x  i  1 W 2xi ‬‬ ‫)پ‪(21-2-‬‬

‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻲﺗﻮان ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ ﺧﺮوﺟﻲ )‪ (D‬را ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ‪ Xj‬و ‪ Xj+1‬ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﺮد‪:‬‬

‫‪D  0   E  Xj  Xav  Xj  Xav  ‬‬

‫)پ‪(22-2-‬‬

‫‪D  0   E W 1xi W 2x  i  1    Xav  2‬‬

‫)پ‪(23-2-‬‬
‫و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ رواﺑﻂ زﻳﺮ ﺑﻪ دﺳﺖ ﻣﻲآﻳﺪ‪:‬‬

‫‪D 1  E  Xj  Xav  Xj  1  Xav  ‬‬ ‫)پ‪(24-2-‬‬

‫‪D 1  E W 1xi W 2x  i  1    Xav  W 1x  i  1 W 2xi    Xav  ‬‬ ‫)پ‪(25-2-‬‬

‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻌﺎرﻳﻒ و رواﺑﻂ ﻳﺎد ﺷﺪه‪ ،‬ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ﺧﺮوﺟﻲ از ﻳﻚ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه داراي روﻧﺪ ﻣﻨﻈﻢﺗﺮي )در‬
‫ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﻘﺎدﻳﺮ ﺗﺎﺑﻊ ﭘﻴﻮﺳﺘﮕﻲ در ﺟﺮﻳﺎن ورودي ﺑﻪ واﺣﺪ ﻣﺨﻠﻮطﻛﻨﻨﺪه( اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻄﺎﻟﺐ اراﻳﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ اﺧﺘﻼط ﻣﻮاد ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ زﻳﺮ وﺟﻮد دارد‪:‬‬
‫ـ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻫﻨﺪﺳﻪ ﺳﻴﺴﺘﻢ اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﻛﻪ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻣﻮاد ﺧﺮوﺟﻲ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻣﻮاد ورودي ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪.‬‬
‫ـ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻋﻴﺎر ﻣﻮاد ورودي‬
‫ـ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻪ و ﻋﻴﺎر ﺑﺮاي ﭘﻴﺶﺑﻴﻨﻲﻫﺎي ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ﻋﻴﺎر ﺧﺮوﺟﻲ‬
‫ﺗﺌﻮري ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري ﺑﺮاي درك و ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺧﺘﻼط ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺌﻮري را ﺑﺮاي ﺣﺎﻟﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼط‬
‫ﺑﻪ دﺳﺖ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺗﺌﻮري ﺑﺴﺘﺮ اﺧﺘﻼط ﻧﻴﺰ اﮔﺮ ﺑﺘﻮان ﻫﻨﺪﺳﻪ اﺧﺘﻼط را ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﺎﻣﻞ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﺮد‪ .‬ﻣﺤﺪودﻳﺖﻫﺎي ﺗﺌﻮري آن‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻔﻴﺪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬
 ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎف ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن‬

‫ردﻳﻒ‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻧﻈﺎرت‬ ‫ﻋﻨﻮان ﭘﺮوژه‬
‫ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن اﻳﺮان‬
‫راﻫﺒﺮدي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫‪-‬‬ ‫‪328‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪351‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف زﻏﺎل ﺳﻨﮓ‬ ‫‪2‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪379‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ردهﺑﻨﺪي ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪3‬‬

‫‪13‬‬ ‫‪498‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‬ ‫‪4‬‬

‫‪20‬‬ ‫‪532‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‪ -‬اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺑﺰرگ ﻣﻘﻴﺎس رﻗﻮﻣﻲ )‪(1:25000‬‬ ‫‪5‬‬
‫‪17‬‬ ‫‪536‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻛﺘﺸﺎف ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‬ ‫‪6‬‬

‫‪23‬‬ ‫‪539‬‬ ‫ﻋﻼﺋﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي زﻣﻴﻦﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫‪7‬‬

‫‪24‬‬ ‫‪540‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻛﺘﺸﺎف ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﺰرگﻣﻘﻴﺎس رﺳﻮﺑﺎت آﺑﺮاﻫﻪاي)‪(1:25000‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪541‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻛﺘﺸﺎف ﻣﺲ‬ ‫‪9‬‬

‫‪36‬‬ ‫‪566‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ )ﺑﺎرﻳﺖ‪ ،‬ﺑﻨﺘﻮﻧﻴﺖ‪ ،‬زﺋﻮﻟﻴﺖ‪ ،‬ﺳﻠﺴﺘﻴﻦ‪ ،‬ﺳﻴﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻓﻠﺪﺳﭙﺎر‪ ،‬ﻓﻠﻮﺋﻮرﻳﻦ(‬ ‫‪10‬‬

‫‪37‬‬ ‫‪567‬‬ ‫واژهﻫﺎ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﭘﺎﻳﻪ اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪11‬‬
‫‪40‬‬ ‫‪581‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻛﺘﺸﺎف ﻣﺲ ﺳﺮب و روي‬ ‫‪12‬‬
‫‪28‬‬ ‫‪594‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺲﺳﻨﺠﻲ‪ ،‬ﮔﺮاﻧﻲﺳﻨﺠﻲ و ﻟﺮزهﻧﮕﺎري در اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪13‬‬

‫‪34‬‬ ‫‪595‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﭼﻬﺎرﮔﺎﻧﻪ اﻛﺘﺸﺎف آﻧﺘﻴﻤﻮان‬ ‫‪14‬‬

‫‪43‬‬ ‫‪599‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﻗﻴﻤﺘﻲ و ﻧﻴﻤﻪﻗﻴﻤﺘﻲ‬ ‫‪15‬‬

‫‪45‬‬ ‫‪615‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت و راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دورﺳﻨﺠﻲ در اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪16‬‬

‫‪47‬‬ ‫‪617‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻮاد اوﻟﻴﻪ ﺳﻴﻤﺎن‬ ‫‪17‬‬

‫‪48‬‬ ‫‪618‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت و دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ﭼﺎهﭘﻴﻤﺎﻳﻲ‬ ‫‪18‬‬

‫‪51‬‬ ‫‪648‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻧﺎدر ﺧﺎﻛﻲ‬ ‫‪19‬‬

‫‪52‬‬ ‫‪649‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﻗﻠﻊ‬ ‫‪20‬‬

‫‪54‬‬ ‫‪652‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي و اﻧﺪازهﮔﻴﺮي ﻋﻨﺎﺻﺮ در ﺳﻨﮓ آﻫﻦ‬ ‫‪21‬‬

‫‪55‬‬ ‫‪655‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ آﻣﺎدهﺳﺎزي‪ ،‬ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻤﻮﻧﻪ و ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ﻣﻴﻜﺮوﺳﻜﻮﭘﻲ و ﺳﻴﺎﻻت درﮔﻴﺮ ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‬ ‫‪22‬‬

‫‪62‬‬ ‫‪671‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻣﺤﻴﻂﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ در ﻣﻘﻴﺎس ‪1:25،000‬‬ ‫‪23‬‬
‫‪65‬‬ ‫‪231‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻳﻜﺴﺎنﺳﺎزي اﺳﺎﻣﻲ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪24‬‬
‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ روشﻫﺎي ﻣﻘﺎوﻣﺖ وﻳﮋه‪ ،‬ﭘﻼرﻳﺰاﺳﻴﻮن اﻟﻘﺎﻳﻲ‪ ،‬اﻟﻜﺘﺮوﻣﻐﻨﺎﻃﻴﺴﻲ و ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺧﻮدزا در‬
‫‪66‬‬ ‫‪533‬‬ ‫‪25‬‬
‫اﻛﺘﺸﺎف ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬
‫‪70‬‬ ‫‪495‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارش ﭘﺎﻳﺎن ﻋﻤﻠﻴﺎت اﻛﺘﺸﺎﻓﻲ‬ ‫‪26‬‬
‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ )ﭘﺮﻟﻴﺖ‪ ،‬دﻳﺎﺗﻮﻣﻴﺖ‪ ،‬ورﻣﻴﻜﻮﻟﻴﺖ و ﺷﻴﻞﻫﺎي‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫‪27‬‬
‫ﻣﻨﺒﺴﻂ ﺷﻮﻧﺪه(‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﻃﻼ‬ ‫‪28‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف ﺳﻨﮓﻫﺎ و ﻛﺎﻧﻲﻫﺎي ﺻﻨﻌﺘﻲ )ﻧﺴﻮزﻫﺎ(‬ ‫‪29‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬
‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﺮرﺳﻲﻫﺎي ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﺑﻪ روش ژﺋﻮﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ژﺋﻮﺑﻮﺗﺎﻧﻲ‬ ‫‪30‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻛﺘﺸﺎف ﻧﺎﺣﻴﻪاي ﻃﻼ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﻠﺰات ﮔﺮاﻧﺒﻬﺎ ﺑﻪ روش ﺑﻠﮓ‬ ‫‪31‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻛﺘﺸﺎﻓﺎت ژﺋﻮﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺑﻪ روش رادﻳﻮﻣﺘﺮي در ﻣﺮاﺣﻞ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻛﺘﺸﺎف‬ ‫‪32‬‬
 ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻛﻤﻴﺘﻪ اﺳﺘﺨﺮاج ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬

‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ‬

‫ردﻳﻒ‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫رﻳﺰي و ﻧﻈﺎرت راﻫﺒﺮدي‬ ‫ﻋﻨﻮان ﭘﺮوژه‬
‫ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن اﻳﺮان‬
‫رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫‪-‬‬ ‫‪340‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ‬ ‫‪1‬‬

‫‪-‬‬ ‫‪350‬‬ ‫ﻣﻘﺮرات ﺗﻬﻮﻳﻪ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪2‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪410‬‬ ‫ﻣﻘﺮرات ﻓﻨﻲ آﺗﺸﺒﺎري در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪3‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪442‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻬﻴﻪ ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻣﻌﺪن‬ ‫‪4‬‬
‫‪9‬‬ ‫‪443‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ارزﺷﻴﺎﺑﻲ داراﻳﻲﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪5‬‬
‫‪10‬‬ ‫‪489‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻓﻨﻲ روﺷﻨﺎﻳﻲ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪6‬‬
‫‪18‬‬ ‫‪488‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ اﻣﺪاد و ﻧﺠﺎت در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪7‬‬
‫‪11‬‬ ‫‪496‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻬﻴﻪ ﮔﺰارشﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻌﺪن‬ ‫‪8‬‬
‫‪14‬‬ ‫‪506‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﺮاﺑﺮي در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪9‬‬
‫‪19‬‬ ‫‪531‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻮزﻳﻊ ﻫﻮاي ﻓﺸﺮده در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪10‬‬
‫‪21‬‬ ‫‪537‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻧﮕﻬﺪاري ﺗﻮﻧﻞﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪11‬‬
‫‪22‬‬ ‫‪538‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﭘﺎﻳﺪاري و ﭘﺎﻳﺪارﺳﺎزي ﺷﻴﺐﻫﺎ در ﻣﻌﺎدن روﺑﺎز‬ ‫‪12‬‬
‫‪26‬‬ ‫‪542‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻗﻴﻤﺖ ﺗﻤﺎم ﺷﺪه در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪13‬‬
‫‪29‬‬ ‫‪553‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻧﮕﻬﺪاري و ﻛﻨﺘﺮل ﺳﻘﻒ در ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫‪14‬‬
‫‪37‬‬ ‫‪567‬‬ ‫واژهﻫﺎ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﭘﺎﻳﻪ اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪15‬‬
‫‪38‬‬ ‫‪573‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي آﺑﻜﺸﻲ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪16‬‬
‫‪41‬‬ ‫‪579‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﻨﺪﺳﻲ ﺑﺎزﻛﻨﻨﺪهﻫﺎ و ﺣﻔﺮﻳﺎت زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫‪17‬‬
‫‪44‬‬ ‫‪611‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﻼﺣﻈﺎت زﻳﺴﺖﻣﺤﻴﻄﻲ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ‬ ‫‪18‬‬
‫‪46‬‬ ‫‪616‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻔﺠﺎر در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪19‬‬
‫‪49‬‬ ‫‪623‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺘﺨﺎب روش اﺳﺘﺨﺮاج ذﺧﺎﻳﺮ ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪20‬‬
‫‪50‬‬ ‫‪625‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﺮز ﺗﻐﻴﻴﺮ روش اﺳﺘﺨﺮاج از روﺑﺎز ﺑﻪ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫‪21‬‬
‫‪56‬‬ ‫‪656‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻛﺎرﺑﺮد روشﻫﺎي ﻋﺪدي در ﻃﺮاﺣﻲ ژﺋﻮﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪22‬‬
‫‪60‬‬ ‫‪669‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ارزﻳﺎﺑﻲ اﻳﻤﻨﻲ‪ ،‬ﺑﻬﺪاﺷﺖ و ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ )‪ (HSE‬در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪23‬‬
‫‪64‬‬ ‫‪558‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻣﻜﺎنﺳﻨﺠﻲ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪24‬‬
‫‪69‬‬ ‫‪283‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﭘﺮ ﻛﺮدن ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫‪25‬‬
‫‪71‬‬ ‫‪304‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺑﺎر و ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﺮق در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪26‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮاي ﺳﻴﺴﺘﻢ اﺑﺰارﺑﻨﺪي و رﻓﺘﺎرﻧﮕﺎري در ﻣﻌﺎدن روﺑﺎز‬ ‫‪27‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﮔﺎززداﻳﻲ در ﻣﻌﺎدن زﻏﺎل ﺳﻨﮓ‬ ‫‪28‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل رﻗﻴﻖﺷﺪﮔﻲ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪29‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ارزﻳﺎﺑﻲ و ﻛﻨﺘﺮل ﻧﺸﺴﺖ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪30‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺑﺎزرﺳﻲ و ﺗﻌﻤﻴﺮ ﺳﻴﺴﺘﻢﻫﺎي ﻧﮕﻬﺪاري ﺣﻔﺮﻳﺎت ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪31‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻋﻼﻳﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاﺟﻲ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪32‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﺗﺨﺮﻳﺐ در ﻛﺎرﮔﺎهﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج‬ ‫‪33‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ رﻓﺘﺎرﻧﮕﺎري و اﺑﺰارﺑﻨﺪي در ﻣﻌﺎدن زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫‪34‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ و اﺣﺪاث ﺗﺎﺳﻴﺴﺎت ﺳﻄﺤﻲ در ﻣﻌﺎدن‬ ‫‪35‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻃﺮاﺣﻲ و اﺣﺪاث ﺷﺒﻜﻪﻫﺎي زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫‪36‬‬
‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺘﺮه و ﺑﺮآورد در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي اﺳﺘﺨﺮاج ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪37‬‬
 ‫ﻋﻨﺎوﻳﻦ ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻓﺮآوري ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻬﻴﻪ ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﻌﺪن‬

‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﻣﻌﺎوﻧﺖ‬

‫ردﻳﻒ‬
‫ﺷﻤﺎره ﻧﺸﺮﻳﻪ در ﺳﺎزﻣﺎن‬
‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي و ﻧﻈﺎرت‬ ‫ﻋﻨﻮان ﭘﺮوژه‬
‫ﻧﻈﺎم ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﻣﻌﺪن اﻳﺮان‬
‫راﻫﺒﺮدي رﻳﺎﺳﺖ ﺟﻤﻬﻮري‬

‫‪-‬‬ ‫‪378‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و ﻓﺮآوري ﺳﻨﮓﻫﺎي ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ و ﻧﻤﺎ‬ ‫‪1‬‬
‫‪7‬‬ ‫‪441‬‬ ‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ در ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪2‬‬
‫‪12‬‬ ‫‪497‬‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻃﺮاﺣﻲ ﭘﺎﻳﻪ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪3‬‬
‫‪15‬‬ ‫‪508‬‬ ‫ﻋﻼﻳﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪4‬‬
‫‪27‬‬ ‫‪508‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻧﺮماﻓﺰاري ﻋﻼﻳﻢ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻧﻘﺸﻪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪5‬‬
‫‪16‬‬ ‫‪515‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻣﻜﺎنﻳﺎﺑﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻓﺮآوري‬ ‫‪6‬‬
‫‪31‬‬ ‫‪544‬‬ ‫ﺿﻮاﺑﻂ اﻧﺠﺎم آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‪ ،‬ﭘﺎﻳﻪ و ﭘﻴﺸﺎﻫﻨﮓ‬ ‫‪7‬‬
‫‪32‬‬ ‫‪545‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻣﺎﺷﻴﻦآﻻت و ﺗﺠﻬﻴﺰات واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪8‬‬
‫‪33‬‬ ‫‪559‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺒﺎﺷﺖ ﻣﻮاد ﺑﺎﻃﻠﻪ در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻓﺮآوري‬ ‫‪9‬‬
‫‪30‬‬ ‫‪554‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺳﻨﮓﺟﻮري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ ﺑﻪ روشﻫﺎي دﺳﺘﻲ ﻳﺎ ﺧﻮدﻛﺎر‬ ‫‪10‬‬
‫‪39‬‬ ‫‪564‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ در ﻣﺪارﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪11‬‬
‫‪35‬‬ ‫‪565‬‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ و آزادﺳﺎزي آنﻫﺎ در ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪12‬‬

‫‪37‬‬ ‫‪567‬‬ ‫واژهﻫﺎ و اﺻﻄﻼﺣﺎت ﭘﺎﻳﻪ اﻛﺘﺸﺎف‪ ،‬اﺳﺘﺨﺮاج و ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪13‬‬
‫‪42‬‬ ‫‪580‬‬ ‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب آﺳﻴﺎي ﺧﻮدﺷﻜﻦ و ﻧﻴﻤﻪﺧﻮدﺷﻜﻦ‬ ‫‪14‬‬
‫‪53‬‬ ‫‪651‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻛﻨﺘﺮل و ﺧﻨﺜﻲﺳﺎزي آرﺳﻨﻴﻚ‪ ،‬ﺳﻮﻟﻔﻴﺪ و ﺳﻴﺎﻧﻴﺪ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻓﺮآوري‬ ‫‪15‬‬

‫‪57‬‬ ‫‪660‬‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﻧﻤﻮﻧﻪﺑﺮداري در ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪16‬‬

‫‪58‬‬ ‫‪661‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﺧﺮداﻳﺶ در آﺳﻴﺎﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫‪17‬‬
‫‪59‬‬ ‫‪662‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺟﺪاﻳﺶ ﺛﻘﻠﻲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫‪18‬‬

‫‪61‬‬ ‫‪670‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻣﺪار ﺧﺮداﻳﺶ ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪19‬‬

‫‪63‬‬ ‫‪672‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻘﻴﺎس در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪20‬‬
‫‪67‬‬ ‫‪372‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي آزﻣﺎﻳﺶﻫﺎي ﺧﺸﻚﻛﺮدن‪ ،‬ﺗﺸﻮﻳﻪ و ﺗﻜﻠﻴﺲ در ﻣﻘﻴﺎس آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ‬ ‫‪21‬‬
‫‪68‬‬ ‫‪680‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﭘﺬﻳﺮش و ﻧﮕﻬﺪاري ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎي ﻣﻌﺪﻧﻲ در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎﻫﻲ ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪22‬‬

‫‪72‬‬ ‫‪514‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﭘﻮﺷﺶ و ﺗﺠﻬﻴﺰات ﺣﻔﺎﻇﺘﻲ ﻛﺎرﻛﻨﺎن در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪23‬‬
‫‪73‬‬ ‫‪572‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻣﺨﻠﻮطﺳﺎزي ﺑﺎر ورودي در ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪﻫﺎي ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪24‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﻣﻬﻨﺪﺳﻲ ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪25‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ داﻧﻪﺑﻨﺪي ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪26‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﺗﻬﻴﻪ دﻓﺘﺮﭼﻪ ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت در آزﻣﺎﻳﺸﮕﺎهﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪27‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻓﻨﻲ ﻛﻨﺘﺮل ﺑﺎر ورودي‪ ،‬ﻣﻮاد در ﺣﺎل ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ و ﻣﺤﺼﻮﻻت ﺗﻮﻟﻴﺪي در واﺣﺪﻫﺎي ﻛﺎﻧﻪآراﻳﻲ‬ ‫‪28‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﺿﻮاﺑﻂ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي آﻣﺎدهﺳﺎزي ﻧﻤﻮﻧﻪﻫﺎ در ﻓﺮآوري ﻣﻮاد ﻣﻌﺪﻧﻲ‬ ‫‪29‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫راﻫﻨﻤﺎي ﻓﻨﻲ ﻛﻨﺘﺮل و ﭘﺎﻳﺶ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻓﺮآوري‬ ‫‪30‬‬

‫در دﺳﺖ ﺗﺪوﻳﻦ‬ ‫ﺗﻌﻤﻴﺮ ﻣﺪار ﺧﺮداﻳﺶ ﺳﻨﮓﺷﻜﻨﻲ‬ ‫‪31‬‬

 Islamic Republic of Iran
Ministry of Industry, Mine and Trade

Mining Technical Criteria Benchmarking Program

Guideline for Feed Blending to

Mineral Processing Plant's

(Publication No. 572 )

of
(Management and Planning Organization)

73

Ministry of Industry, Mine and Trade Published by

Deputy of Mine Affairs and Mineral Industries Iranian Mining Engineering Organization
Office for Mining Supervision Affairs http://www.ime.org.ir
http://www.mimt.gov.ir
http://www.minecriteria.ir

2016