CAŁKOWANIE NUMERYCZNE (Kwadraturа)

Całka oznaczonа

I   f (x)dx  F()  F() (wzór Newtona- Leibniza)

F(x) - funkcja pierwotna, tzn. F' (x)  f (x) .

 Całkowanie numeryczne stosowane jest gdy:

 • fukcja f(x) nie ma funkcji pierwotnej (fukcja nie jest
całkowalna),
 • funkcja pierwotna jest skomplikowana;
• funkcja f(x) podana jest w postaci tabelarycznej lub
graficznej.
,
Sens metod całkowania numerycznego: zastąpienie całki sumą pól powierzchni elementarnych kształtów.
KWADRATURА ZE STAŁYM KROKIEM

hi  h 
n
Metoda prostokątow, trapezow
 n
1. Metoda prostokątów z nadmiarem: I  h( y1  y2  ...  yn )  h  yi ;
i1
n1
2. Metoda prostokątów z niedomiarem: I  h( yo  y1  ...  yn  1)  h  yi ;
i 0
3. Metoda trapezów:
y o  y1 y1  y 2 yn  1  yn yo yn n1 y  yn
I  h(   ...  )  h(  y1  ...  yn  1  )  h  yi  h o .
2 2 2 2 2 i1 2

Metoda Simpsona
(liczba podziałów musi być parzysta)

h h
I [(yo  4 y1  y2 )  ( y2  4 y3  y 4 )  ...  ( yn  2  4 yn  1  yn )]  [ yo  4( y1  y3  y5  ...)  2( y2  y 4  y6  ...)  yn ]
3 3
Przykład
12 12
x3
I   x 2dx   504
6
3
6

x 6 7 8 9 10 11 12
X2 36 49 64 81 100 121 144

Metoda prostokątów z nadmiarem: I  1 * (49  64  81  100  121  144)  559

Metoda prostokątów z niedomiarem: I  1 * (36  49  64  81  100  121)  451
36  144
Metoda trapezów: I  1 * (  49  64  81  100  121)  505
2
1
Metoda Simpsona : I  * [36  4(49  81  121)  2(64  100)  144]  504 - wynik dokładny ponieważ funkcja f(x)
3
jest funkcją kwadratową

Powyższe kwadratury należą do zbioru numerycznych metod całkowania znanego jako wzory Newtona-
Cotesa i stosowane są dla równomiernych kroków podziału przedziału całkowania.
n n
I   Ii   Hi f (xi ) ,
i1 i1
gdzie f (xi ) - wartość całki w punkcie (węźle) x i ;
Hi - współczynniki wagowe, które zależą tylko ot węzła, nie od funkcji f (x)
 Metoda prostokątów:

n1 n
(  )
I  Il  Hi  f (xi ) , I  Ip  Hi  f (xi ) , Hi 
i 0 i 1 n

Metoda trapezów:
n (  )
I  Hi  f (x i )  f (xi  1), Hi 
i1 2n
Metoda Simpsona:

n  x  xi  1  (  )
I  Hi   f (x i )  4f ( i )  f ( x i  1 ) , Hi 
i  1 2  6n

KWADRATURY INTERPOLACYJNE

Najbardziej popularną kwadraturą opartą o nierównomiernym podziale przedziału całkowania jest metoda Gaussa.
Metoda Gaussa
Rozpatrujemy funkcję f(x) ciągłą i ograniczoną w przedziale domkniętym [a, b].
x  xc
Przedział ( ,  ) normalizuje się, tzn. współrzędna x zastępuje się współrzędną   , a całka
a
przyjmuje postać znormalizowaną:
 1
I  aJ  a  f ()d ,
1
Gdzie: a - połowa długości odcinku ( ,  ),
J całka znormalizowana:

1 N
J  f ()d   Hif (i ) . Wzór Gaussa
1 i1
Interpolacja funkcji podcałkowej wielomianem

f ()  a o  a 1  a 2  2  ...  a n  n .

Wtedy

 a o  a1  a 2   ...  an  d  Ho f ( o )  H1f ( 1 )  H2 f ( 2 )  ...  HN f ( N ) ,

1
2 n
J
1

 a o d   a 1d   a 2  d  ...   a n  d  Ho a o  a 1 o  a 2  o  ...  a n  o  

1 1 1 1
2 n 2 n

1 1 1 1
 
 H1 a o  a 1 1  a 2  12  ...  a n  n1  H2 a o  a1 2  a 2  22  ...  ann2   ... 

 HN a o  a 1 N  a 2  N 2
 ...  a n  nN 
Lub
a o (Ho  H1  H2  ...  HN )  a1(Ho  o  H11  H2  2  ...  HNN )  a 2 (Ho  2o  H112  H2  22  ...  HNN
2
)  ...
1 1 1 1
 an (Ho no  H1n1  H2 n2  ...  HNnN )  a o  d  a1  d  a 2   d  ...  an  nd
2
1 1 1 1

Otrzymujemy układ N równań nieliniowych

1
Ho  H1  H2  ...  HN   d  2;
1
1
Ho  o  H11  H2  2  ...  HNN   d  0;
1
1 2
Ho  2o  H112  H2  22  ...  HNN
2
   2d  ;
1 3

1
Ho no  H1n1  H2 n2  ...  HNnN 
[1  (1)n ].
n1
Pierwiastkami równań są Hi и i (i=1,2,…,N)
Dokładne rozwiązanie tego układu otrzymał Legendre
Na przykład, kwadratura Gaussa dla 2 węzłów:

J  Ho f ( o )  H1f ( 1 ) ,
układ równań
 Ho  H1  2;

Ho  o  H1 1  0
1 1
ma rozwiązanie gdy  0  ; 1   ; Ho  H1  1.
3 3
dla 3 węzłów:
J  Ho f (o )  H1f (1)  H2 f (2 )
układ równań

Ho  H1  H2  2;

Ho  o  H11  H2  2  0;
 2
Ho  2o  H112  H2  22 
 3
3 3
ma rozwiązanie gdy o   ; 1  0; 2  а Ho  H2  0.555555; H1  0.888888 .
5 5
Odcięte i wagi kwadratur Gaussa–Legendre’a dla N  10 zestawiono w tabeli
Analityczne wartości współrzędnych wezłów i wag kwadratur Gaussa–Legendre’a

N  H N  H
2  0.577350269 1.000000000 7  0.949107912 0.1294849661
 0.741531185 0.2797053914
 0.405845151 0.3818300505
 0.000000000 0.4179591836
3  0.774596669 0.5555555555 8  0.960289856 0.1012285362
0.000000000 0.8888888888  0.796666477 0.2223810344
 0.525532409 0.3137066458
 0.183434624 0.3626837833
4  0.861136312 0.3478548451 9  0.968160239 0.0812743883
 0.339981046 0.6521451548  0.836031107 0.1806481606
 0.613371432 0.2606106964
 0.324253223 0.3123470770
0.000000000 0.3302393550
5  0.906179846 0.2369268850 10  0.9739065285 0.0666713443
 0.538469310 0.4786286704  0.8650633666 0.1494513491
0.0000000000 0.5688888888  0.6794095682 0.2190863625
 0.4333953941 0.2692667193
 0.1488743389 0.2955242247
6  0.932246951 0.1713244923
 0.661209386 0.3607615730
 0.238619186 0.4679139345
i , Hi nie zależą od funkcji podcałkowej.