ĆWICZENIE Nr 1

Całkowanie numeryczne – metoda numeryczna polegająca na przybliżonym

obliczaniu całek oznaczonych.

I   f (x)dx  F()  F() (wzór Newtona-Leibniza)

F(x) - funkcja pierwotna f(x) tzn. F' (x)  f (x) .
Całkowanie numeryczne stosowane jest gdy:
• fukcja f(x) nie ma funkcji pierwotnej (funkcja nie jest całkowalna),
• funkcja pierwotna jest skomplikowana;
• funkcja f(x) podana jest w postaci tabelarycznej lub graficznej.
Całkowanie numeryczne polega na przybliżeniu całki za pomocą odpowiedniej sumy
ważonej wartości całkowanej funkcji w kilku punktach. W celu uzyskania
dokładniejszego przybliżenia przedział całkowania dzieli się na niewielkie fragmenty
– podprzedziały. Ostateczny wynik jest sumą przybliżonych wartości całek w
poszczególnych podprzedziałach. Najczęściej przedział dzieli się na równe
podprzedziały, przybliżona wartość całki wyznaczana jest jako suma pól powierzchni
elementarnych kształtów, ale bardziej zaawansowane algorytmy potrafią
dostosowywać krok do szybkości zmienności funkcji.
 
hi  h 
n
 n
1. Metoda prostokątow z nadmiarem: I  h( y1  y2  ...  yn )  h  yi ;
i1
n1
2. Metoda prostokątow z niedomiarem: I  h( yo  y1  ...  yn  1)  h  yi ;
i 0
3. Metoda trapezow:
y  y1 y1  y 2 y  yn y y n1 y  yn
I  h( o   ...  n  1 )  h( o  y1  ...  yn  1  n )  h  yi  o .
2 2 2 2 2 i1 2

(liczba przedziałów musi być parzysta)

 h h
I [(yo  4 y1  y2 )  ( y2  4 y3  y 4 )  ...  ( yn  2  4 yn  1  yn )]  [ yo  4( y1  y3  y5  ...)  2( y2  y 4  y6  ...)  yn ]
3 3

Przykład
12 12
x3
I   x 2dx   504
6
3
6

x 6 7 8 9 10 11 12
X2 36 49 64 81 100 121 144

Metoda prostokątów z nadmiarem: I  1 * (49  64  81  100  121  144)  559

Metoda prostokątów z niedomiarem: I  1 * (36  49  64  81  100  121)  451
36  144
Metoda Trapezów: I  1* (  49  64  81  100  121)  505
2
1
Metoda Simpsona: I * [36  4(49  81  121)  2(64  100)  144]  504 - wynik dokładny
3
ponieważ funkcja f(x) jest funkcją kwadratową
Powyższe kwadratury należą do zbioru numerycznych metod całkowania
znanego jako wzory Newtona-Cotesa i stosowane są dla równomiernych kroków
podziału przedziału całkowania.
n n
I   Ii   Hi f (xi ) ,
i1 i1
Gdzie: f (xi ) - wartość funkcji w punkcie (węźle) x i
Hi - współczynniki wagowe, które zależą tylko od węzła, nie zależą od rodzaju
funkcji f (x)

Metoda prostokątów z nadmiarem i niedomiarem:

n1 n (  )
I  Il  Hi  f(x i ), I  Ip  Hi  f(x i ), Hi 
i0 i1 n
Metoda trapezow :
n (  )
I  Hi  f (x i )  f (xi  1), Hi 
i1 2n
Metoda Simpsona:
n  x  xi  1  (  )
I  Hi  f (x i )  4f ( i )  f ( x i  1 ) , Hi 
i  1 2  6n
Wariant Wariant Wariant
1 1 11 2 21 2
3 - (x  x - 1 )dx 3
 cos(x  x )dx e  sin x dx
0 1 1
2 1 12 1 22 2
4 3 2 -1 -1
 sin(x  2 x  x )dx  lnx (x  1) dx  x ln(1  x)dx
0 0 1
3 1 13  23 2
sin x dx - x 2 dx -1 x
e  xe  x e dx
0 /2 1
4 1 14 1 24 2
 x 2 dx 3 2
 sin x e  cos x dx  sh x dx
0 0 1
5 1 15 1 25 /4
cos x dx 2 3
e  cos x dx  x sinx dx
0 0 0
6 1 16 /2 26 /4
2
 ch x dx  ln sinx dx  ln(1  cosx)dx
0 /4 0
7 1 17  27 /4
2 3
 cos x dx  cos(2sinx )dx  x cos x dx
0 0 0
8 1 18  28 2 cos x
3 2 - x 2 dx
 sin(x  x )dx x e  dx
0 0 0.1 x
9 1 19  28 2 sin x
- x 2 dx 4 - x 2 dx
 cos x e x e  dx
0 0 0.1 x
10 2 20  30 
 x 2 dx 3
 sin 2 x e  cos(x  x )dx  sin(2cosx)dx
1 /2 0
n=20