Matematyka dyskretna - przykładowe kolokwium

Streszczenie
Elementy teorii liczb, kongruencje, kombinatoryka.

1. Liczby

Na kolokwium będą zadania dot. liczb pierwszych, względnie pierwszych, Tw. Fermata, Eu-
lera, NWD, NWW itd.

2. Kongruencje

2.1. Rozwiązać równanie

Dane jest równanie w postaci:

4x ≡ 3(mod 15) (1)

Wyznaczyć wartość x spełniającą równanie. Wyznaczmy taką wartość y, która spełni następujące
równanie 4y ≡ 1(mod 15), a więc mamy:

4y ≡ 1(mod 15)

i po obustronnym wymnożeniu:
4y ≡ 1(mod 15)/ ∗ 4

otrzymujemy (4 ∗ 4y ≡ 4 ∗ 1(mod 15)), czyli:

1 ∗ y ≡ 4(mod 15)

wracając do równania 1 otrzymujemy:

4x ≡ 3(mod 15)/ ∗ y

mamy (y ∗ 4x ≡ 3 ∗ y(mod 15), ale y ∗ 4x = 1x(mod 15)) i wobec tego rozwiązaniem jest:

x ≡ 3y(mod 15)

1
2.2. Rozwiązać układ równań kongruencji

x ≡ 5(mod 11) (2)

x ≡ 3(mod 23) (3)
Z równania 2 otrzymujemy
x = 5 + 11t,
możemy dalej zapisać równanie 3, wstawiając za x = 5 + 11t, w postaci:

5 + 11t ≡ 3(mod 23),

albo alternatywnie odejmując obustronnie 5:
5 + 11t ≡ 3(mod 23)/ − 5.
i otrzymujemy:
11t ≡ −2(mod 23)
i dalej dla uproszczenia wykonujemy obustronne mnożenia przez 2:
11t ≡ −2(mod 23)/ ∗ 2

22t = −1t ≡ −4(mod 23)

stąd otrzymujemy t ≡ 4(mod 23) albo t = 4 + 23k, wobec tego mamy:
x = 5 + 11(4 + 23k) = 49 + (11 ∗ 23k)
i otrzymujemy rozwiązanie w postaci:
x ≡ 49(mod 11 ∗ 23)

2.3. Rozwiązać układ kongruencji

Dany jest układ równań w postaci:

x ≡ 2(mod3)
x ≡ 1(mod4)
x ≡ 4(mod5)

Rozwiązanie: należy skorzystać z chińskiego twierdzenia o resztach.

Twierdzenie 1 (Chińskie twierdzenie o resztach). Jeżeli liczby n1 , n2 , n3 , . . . , nk są parami
względnie pierwsze, to dla dowolnych liczb r1 , r2 , r3 , . . . , rk układ kongruencji
x ≡ r1 (mod n1 )
x ≡ r2 (mod n2 )
x ≡ r3 (mod n3 )
..
.
x ≡ rk (mod nk )

2
ma dokładnie jedno rozwiązanie spełniające warunek: 1 ¬ x ¬ n1 ∗ n2 ∗ n3 ∗. . . nk .
W naszym przypadku mamy:
r1 = 2, n1 = 3
r2 = 1, n2 = 4
r3 = 4, n3 = 5

Można stwierdzić na podstawie obserwacji, że liczby n1 , n2 in3 są pierwsze, a więc i względnie

pierwsze są pary takich liczby, co umożliwia zastosowanie wyżej przytoczonego twierdzenia i
uzyskania konkretnego rozwiązania w przedziale 1 ¬ x ¬ 3 ∗ 4 ∗ 5 = 60 = N .
Rozwiązaniem układu równań jest
i=3
X
x= ri ∗ Ni ∗ Mi (mod N ) (4)
i=1

Obliczmy współczynniki Ni
N N N
N1 = , N2 = , N3 =
n1 n2 n3
W naszym zadaniu mamy:

60 60 60
N1 = = 20, N2 = = 15, N3 = = 12,
3 4 5
Dalej skorzystamy z rozszerzonego algorytmu Euklidesa.

N W D(N1 , n1 ) = N W D(20, 3) = 1 = 3 ∗ 7 − 1 ∗ 20
N W D(N2 , n2 ) = N W D(15, 4) = 1 = 4 ∗ 4 − 1 ∗ 15
N W D(N3 , n3 ) = N W D(12, 5) = 1 = 5 ∗ 5 − 2 ∗ 12

Z 4 otrzymujemy rozwiązanie układu równań w postaci:

x = 2(−1)20 + 1(−1)15 + 4(−2)12(mod 60) = 29
Weryfikacja rozwiązania:
29 ≡ 2(mod 3)
29 ≡ 1(mod 4)
29 ≡ 4(mod 5)

3. Równania diofantyczne stopnia pierwszego

Definicja 1 (Równanie diofantyczne stopnia pierwszego). Każde równanie w postaci a1 x1 +
a2 x2 + a3 x3 + · · · + an xn = b, przy czym liczby a1 , a2 , a3 , . . . , an są liczbami całkowitymi różny-
mi od zera, a b jest dowolną liczbą całkowitą, którego rozwiązania poszukuje się w zbiorze liczb
całkowitych lub naturalnych.

3
 Warunek konieczny i wystarczający istnienia rozwiązania równania diofantycznego określony
jest przez poniższe twierdzenie.
Twierdzenie 2. Jeżeli a1 , a2 , a3 , . . . , an ∈ Z, ai 6= 0, to równanie a1 x1 + a2 x2 + a3 x3 + · · · +
an xn = b ma rozwiązanie x1 , x2 , x3 , . . . , xn ∈ Z wtedy i tylko wtedy, gdy d = (a1 , a2 , a3 , . . . , an ) |
b. Jeżeli warunek ten jest spełniony, to istnieje rozwiązanie x1 , x2, x3 , . . . , xn spełniające |xi | ¬
|b| + (n − 1)H dla (i=1,. . . ,n), przy czym H = max(|a1 |, |a2 |, |a3 |, . . . , |an |).

3.1. Wyznaczyć rozwiązanie równania

4. Kombinatoryka
Klasyczne zadania z użyciem permutacji, wariacji, kombinacji...