Professional Documents
Culture Documents
Lakandiwa:
Minamahal naming mga kamag-aral
Mga magulang, mga guro at prinsipal
Mga panauhing pinagpipitaganan
Naririto ngayon sa’ting paaralan.
Magandang umaga po, ang bating marangal
Ang Buwan ng Wika ating ipagdiwang
Ikalimang baitang ang amin pong alay
Ipagmamalaki, isang balagtasan.
Wikang Filipino ay sariling wika
At ang wikang English ay wikang banyaga
Kapwa ginagamit ng may pang-unawa
Higit na mahalaga, alin na nga kaya?
Sa umaga pong ito, aking ipinakikilala
Dalawang mahusay, maganda at batikang makata
Sa pangangatuwiran, hahanga ka sa kanila
Masigabong palakpakan pasalubungan natin sila.
Sa wikang Filipino ang mangangatuwiran
Si Bb. Irish ng Grade V- Emerald
At sa wikang English ang makakalaban
Bb. Lariza ng Grade V- Section one.
Wikang Filipino:
Sa puso at diwa, ako’y Pilipino
Mgandang Pilipinas ito ang bayan ko
May sariling wika, wikang Filipino
Na s’yang nagbubuklod sa sambayanan ko.
Wikang Filipino ay wikang panlahat
Ang ilaw at lakas ng tuwid na landas
Sa pagkakaisa naipahahayag
Mabisang kalasag tungo sa pag-unlad.
Wikang English:
Alam nating itong English, isang wikang pandaigdig
Sa lahat ng pag-aaral pangunahing ginagamit
Ang mga asignaturang Science, English at Mathematics
Paano mo ililiwat, di malirip, di maisip.
Ang bagong alpabeto hindi mo ba napapansin
Ang dating A B K D ngayon ay A B C D na
May computer, may internet, Facebook at may Google plus pa
Ito’y mga pagbabagong Wikang English ang simula.
Wikang Filipino:
Alam nating sa’ting mundo marami ng pagbabago
Makabagong teknolohiya patuloy sa pag-asenso
Mentalidad na kolonyal dayuhan ang pasimuno
Ngunit naghihirap pa rin ang maraming Pilipino.
Sariling wika ay salamin nitong ating pagkatao
Matibay na pundasyon ng ating pagka-Pilipno
Isang wikang kinagisnan minana pa sa ninuno
Nararapat alagaan, itaguyod nang lumago.
Wikang English:
Sapagkat itong English isang wikang unibersal
Wikang ating ginagamit sa pakikipagtalastasan
Sa pakikipag-ugnayan sa mga dayuhan
Upang itong mga bansa ay magkaunawaan.
Kahit hindi ka nakatapos sa iyong pag-aaral
Kung mahusay kang mag-English sa call center ka mag-apply
Siguradong matatanggap at kikita rin kaagad
Kaya nga lang, mga dayuhang makukulit, kausap mo sa magdamag.
Wikang Filipino:
Sa mahal kong katunggali na kapwa ko Pilipino
Huwag nating kalimutan, dapat nating isapuso
Itong wikang kinagisnan, ang Wikang Filipino
Gamitin nating sandigan sa pag-unlad, pag-asenso.
Wikang English:
Hindi ko nalilimot na ako ay Pilipino
Mahalaga rin ang English at ‘yan ay nababatid mo
Lalo na kung may balak kang sa ibang bansa ay magtungo
Ang pandaigdig na wika, dapat pag-aralan mo.
Lakandiwa:
Tama na, sukat na, mahuhusay na makata
Ang pagtatalo n’yo ay h’wag nang palawigin pa
Sa madlang nanonood kayo na po ang magpasiya
Alin ang mas mahalaga, sariling wika o wikang banyaga?
Kaming tatlo ay narito, sa inyo’y nagpapasalamat
Mahal naming kamag-aral, mga guro at magulang
Taos pusong bumabati, maligayang pagdiriwang
Ang hiling po namin, masigabong palakpakan.
Balagtasan sa Pistahan
written & moderated by Greg B. Macabenta for the San Franciso Pistahan, Aug. 14-15, 2010. With Rodel Rodis & Rudy
Asercion
MODERATOR:
MAGANDANG ARAW PO, MGA KAIBIGAN -
WELCOME TO PISTAHAN AND THIS BALAGTASAN.
ANG PAGTUTUNGGALI ATING SISIMULAN,
NANG MADAGDAGAN ATING KARUNUNGAN
ANG INYONG LINGKOD AY MAKATANG PULPOL -
TAGALOG BALI, ENGLISH AY BULOL
ANG MAGKATUNGGALI, SI RODEL AT SI RUDY,
PAREHONG MAGITING, MAGANDANG LALAKI.
DILA’Y MADULAS, ANG ULO’Y MATALAS
SA ARGUMENTATION HINDI PALALAMPAS.
THE TOPIC TODAY AY NAPAKAINIT -
SO HOT, IT IS BURNING, WE ALL WANT TO HEAR IT.
IT’S ALL ABOUT MARRIAGE, TUNGKOL SA KASALAN.
IT’S ALSO ‘BOUT LOVE, ANG PAGMAMAHALAN
WHEN TWO ARE IN LOVE, ANO ANG HANTUNGAN?
HINDI BA SA MARRIAGE, SO THEY CAN BE ONE?
ANG LOVE AT KASALAN AY NATURAL LAMANG.
DAPAT BANG PIGILAN, DAPAT HADLANGAN?
RUDY:
PROBLEMA NITO, KUNG ANG MAGKASUYO
AY KAPWA BABAE O LALAKING PAREHO.
SABI NG BATAS, IYAN AY HINDI OKAY -
KINAKASAL LAMANG, LALAKI’T BABAE.
RODEL:
SAGOT KO NAMAN, KAHIT NA PAREHO -
THE SEX DOES NOT MATTER - KUNG NOBYA AT NOBYO.
AY NAGMAMAHALAN, DAPAT IKASAL.
NO ONE SHOULD PREVENT IT, DI DAPAT IBAWAL;
MODERATOR:
IYAN NGA ANG PAKSA NG ATING DEBAH-TE
SANDATA’Y TULA AT HINDI KARATE.
THEIR LOGIC THEY’LL USE, TO SUPPORT THEIR POSITION
SA PANGANGATUWIRAN, FOR JUSTIFICATION.
ATIN NANG SIMULAN ITONG BALAGTASAN
SA HARAP NG BAYAN, DITO SA PISTAHAN.
WE WILL NOW BEGIN THIS BATTLE OF WITS -
OF POETIC MISSES AND VERSIFIED HITS.
DAPAT BANG PAYAGANG SA KASAL ITALI -
BABAE SA BABAE, LALAKI SA LALAKI?
WE’LL SAY IT IN ENGLISH, SO YOU’LL UNDERSTAND -
SHOULD SAME SEX MARRIAGE BE ALLOWED OR BE BANNED?
RUDY:
AKING PANIWALA’Y DI DAPAT PAYAGAN.
I BELIEVE THAT MARRIAGE IS FOR WOMAN AND MAN.
IT IS AGAINST NATURE, SABI NG BIBLIYA,
DI GUSTO NG DIYOS SA KANYANG NILIKHA.
RODEL:
SALUNGAT PO NAMAN ANG AKING OPINYON
WHEN FOLKS LOVE EACH OTHER, JUST LEAVE THEM ALONE
BABAE-BABAE, LALAKI-LALAKI
IF THEY ARE IN LOVE, TO MARRY IS OKAY
MODERATOR:
SO LET US BEGIN, SIMULAN ANG DEBAH-TE
GIVE YOUR ARGUMENTS AND MAKE TALUMPATI
KUNG SINO ANG TAMA AT SINO’NG MALI
BAYAN HUHUSGA, SA DULO’T SA HULI
KUNG OKAY ANG PUNTOS, DAPAT PALAKPAKAN
KUNG BALUKTOT NAMAN, PUEDENG KANTIYAWAN
HUWAG LANG BABATUHIN NG BULOK NA KAMATIS
PLEASE DON’T THROW TOMATOES, SABI NGA SA INGLIS
UNANG RARATSADA SI RUDY ASERCION
AYAW SA KASALAN, SALUNGAT ANG POSISYON
RUDY:
NUONG UNANG PANAHON NILIKHA SI ADAN
GOD CREATED ADAM AND MADE HIM A MAN
BUT HE WAS ALONE AND COULD NOT REPLICATE
AND SO GOD MADE EVA SO THEY COULD PROCREATE
ANG SABI NG DIYOS GO OUT, MULTIPLY
THEY WERE MADE FOR EACH OTHER; SILA’Y BAGAY NA BAGAY
KUNG BAGA SA SUSI, ANONG PAG-GAGAMITAN?
HINDI BA ANG BUTAS NA SINUSUSIAN?
SO WHAT IS A KEYHOLE IF NOT FOR A KEY?
YAN DIN ANG BABAE PARA SA LALAKI.
WHEN TWO PEOPLE HAVE SEX AS WOMAN AND MAN
ANG RESULTA’Y SANGGOL, IN LINE WITH GOD’S PLAN
KUNG PAREHONG LALAKI O KAPWA BABAE
MAKAGAGAWA BA NG TUNAY NA BABY?
IF THEY’RE THE SAME GENDER THEY CAN’T MULTIPLY
PAG IYAN ANG MANGYARI ALL MANKIND WILL DIE
THE WHOLE HUMAN RACE WILL BECOME EXTINCT
THE IMPACT ON MANKIND IS WORSE THAN YOU THINK
RODEL:
ITO’NG SI ASERCION IS THINKING THE WORST
THE LOGIC YOU’ARE USING I WILL EASILY BURST
PASASABUGIN KO ANG ‘YONG KATUWIRAN
PAGKA’T LOGIC MO’Y, WALANG KATUTURAN
THE RELATIONSHIP BETWEEN MAN AND WOMAN
HINDI APEKTADO SA ATING USAPAN.
TULOY DIN ANG MARRIAGE NI MARIA’T JUAN -
THAT WILL NOT BE AFFECTED BY LIFTING THE BAN
EVEN IF YOU DISMANTLE PROPOSITION EIGHT
THE WOMEN AND MEN WILL CONTINUE TO MATE.
THAT WILL NOT ARREST POPULATION EXPLOSION
WITH WOMEN AND MEN IN SEXUAL FUSION
BUT THE RIGHT TO GET MARRIED AND EXCHANGE SOLEMN VOWS
KAHIT ANONG GENDER, WE MUST SIMPLY ALLOW
WE SHOULD NOT DEPRIVE THEM OF THEIR HUMAN RIGHT
THE LOGIC IS CLEAR AS DAY FOLLOWS NIGHT
RUDY:
THE LOVE OF TWO PEOPLE, WHATEVER THEIR SEX
WE DO NOT OBJECT TO, THAT MUCH WE RESPECT.
MAG DOMESTIC PARTNERS, MAGSAMA SA BAHAY
MAGSIPIN SA KAMA, MAG-BOND HABANG BUHAY
PERO ANG KASALAN, ATING IBAHIN;
IYAN AY INSTITUTION NA DAPAT GALANGIN.
SA HARAP NG DIYOS, SA HARAP NG BATAS
HINDI MAGKABAGAY ANG BUTAS SA BUTAS.
SA JUDGE O SA PARI, ANG PAREHO ANG ARI
DI DAPAT IKASAL, DI DAPAT MANGYARI
RODEL:
ANG NGALAN NG DIYOS LABAS SA USAPAN
BATAS NA SIBIL IBA SA SIMBAHAN.
THERE IS SEPARATION OF CHURCH AND OF STATE
AND THIS HAS A BEARING ON THIS GREAT DEBATE
EXAMPLE NA LAMANG, SI BARACK AT HASSAN
KUNG DI MAN KRISTIYANO AY NAGMAMAHALAN
PIPILITIN MO BA, GINOONG ASERCION
NA SUMUNOD SA UTOS NG IYONG RELIHIYON?
ACCORDING TO LAWS OF THIS SOVEREIGN NATION
WE HAVE EQUAL RIGHTS IN OUR CONSTITUTION.
KRISTIYANO, HUDEO, MUSLIM O PAGANO
THEIR RIGHTS ARE PROTECTED NG ATING NINUNO.
DI MAN NATIN GUSTO, LIFESTYLE NG IBA,
DAPAT NATING IGALANG ANG BUHAY NILA
RUDY:
THERE ARE LAWS OF NATURE THAT YOU CAN’T DEFY
BATAS KALIKASAN YOU CANNOT DENY -
HUMAN BEINGS OR BEASTS, HAYUP MAN O TAO
AY DAPAT SUNDIN ANG BATAS NG MUNDO
MANIWALA KA’T DILI SA DIYOS O SIMBAHAN
DI MAIKAKAILA ANG KATOTOHANAN -
THE FEMALE AND MALE ARE FACTS YOU CAN’T HIDE;
THE OPPOSITE SEXES CANNOT BE DENIED
THEY’RE MEANT FOR EACH OTHER, LIKE ARROW AND BOW
WILL YOU TRY TO CHANGE THIS? I JUST DON’T KNOW HOW.
HAYUP MAN O TAO DAPAT MAGKABAGAY
WHY YOU SHOULD DENY THAT, I’LL NEVER KNOW WHY
IKAW MISMO RODEL, ANO ANG KABIYAK?
HINDI BA SI EDNA AT KAYO’Y MAY ANAK?
HUWAG MONG IPAGLABAN ANG DI MO GAWA -
HINDI BA BABAE ANG IYONG ASAWA?
RODEL:
LIHIS SA USAPAN, TINUTUKOY MO
HUWAG NATING ISALI, ITONG MISSES KO
KUNDI MGA TAO NA NAGMAMAHALAN
PINAGKAKAITAN NG KALIGAYAHAN.
LET’S NOT TALK OF OURSELVES AND THE THINGS WE ENJOY;
OF THINGS WE ARE USED TO BETWEEN GIRL AND BOY,
BUT DIFFERENT FOLKS ANG SIYANG PAGUSAPAN
NA TULAD DIN NATING MAY KARAPATAN.
HINDI KOMO’T TAYO GANITO’NG PANIWALA
PAG NAIIBA, MALI BA’’T MAY SALA?
DAPAT NATING IGALANG ANG LIFESTYLE NILA
HUWAG MONG PAIRALIN ANG MALING AKALA
RUDY:
GINAGALANG KO KANILANG PAMUMUHAY
DAPAT DING GALANGIN AT HUWAG SUSUWAY
TRADITION OF MARRIAGE DI DAPAT BALIIN
ITO’Y TRADISYONG DAPAT RESPETUHIN
OKAY LANG SA AKIN, KANILANG PAGSASAMA
AT SA HABANG BUHAY MAGMAHALAN SILA
ANO MAN ANG GAWIN SA SILID AT SA KAMA
DI KO HUHUSGAHAN KUNG MALI O KUNG TAMA.
KUNG PAYAG ANG BATAS NA MAGPARTNER SILA
OKAY DIN SA AKIN, HINDI KO PROBLEMA.
NGUNI’T ANG KASALAN AY DAPAT IGALANG
DI DAPAT BALIIN KAHIT BALAGTASAN
AT DIYAN TATAPUSIN AKING KATUWIRAN
DI MO MABABAGO ANG PANININDIGAN
THE TRADITION OF MARRIAGE WILL ALWAYS BE ONE
WHERE TWO PERSONS ARE JOINED AS WOMAN AND MAN
RODEL:
IKAW NAMAN RUDY, KAPUS KATUWIRAN
MALING PANIWALA PINAGPIPILITAN
KAHIT SINAUNA ANG LOGIC AT REASON
WHICH HAS NO MORE PLACE IN THIS TIME AND THIS SEASON
OLD-FASHIONED KA NGA, LIPAS NA SA MODA
AYAW MONG UMAMIN KAHIT NA MAY DUDA
RUDY:
KAHIT SINAUNA, AKING PANIWALA
IKAW MISMO RODEL DI NAIIBA
ANG MAYBAHAY MO’Y SI EDNANG GANDA
BINIBINING TUNAY, WALANG DUDA-DUDA
AT ANG IYONG MAGULANG AY WOMAN AND MAN
SA KANILANG PAGSASAMA KAYO’Y NAGLITAWAN
KUNG SILA KAYA , ANG SEX AY PAREHO
MAGKAKAROON BA NG RODEL NA GUWAPITO?
RODEL:
IKAW NAMAN RUDY, KAHIT TUTUO
HUWAG IPAGSIGAWAN NA AKO AY GUWAPO.
HUWAG MONG IDAAN ITONG BALAGTASAN
SA PURI’T KANTIYAW KUNG KAPUS SA KAT’WIRAN
MODERATOR:
SINO ANG PANALO SA PAGTATAGISAN
NG DUNONG AT DILA SA ‘TING BALAGTASAN?
MGA TAONG BAYAN ATING PAKINGGAN
SA PAGPAPALAKPAK INYONG HUSGAHAN
UNANG ITUTURO SI RUDY ASERCION
BILIB BA KAYO SA KANYANG POSISYON?
(AUDIENCE RESPONDS)
MODERATOR:
RODEL RODIS NAMAN, INYONG HUSGAHAN
IDAAN SA SIGAW AT SA PALAKPAKAN
(AUDIENCE RESPONDS)
MODERATOR:
KAYO ANG HUMUSGA, HINDI PO AKO
I DON’T WANT TO JUDGE IT, KUNG TALO’T PANALO
DITO TATAPUSIN, ATING BALAGTASAN
LABANAN NG MAKATA SA ATING PISTAHAN.
ANG INYONG LINGKOD MAKATANG PULPOL
ENGLISH AY BALI, TAGALOG BULOL
HANGGANG DITO NA LAMANG ANG ATING USAPAN
KAHIT WALANG BAYAD ENJOY PO NAMAN
MARAMING SALAMAT MGA KABABAYAN
LAKANDIWA (Pagbubukas)
MATALINO (Pagpupugay)
LAKANDIWA
MAYAMAN (Pagpupugay)
LAKANDIWA
LAKANDIWA
LAKANDIWA
LAKANDIWA
MATALINO
MAYAMAN
MATALINO
MAYAMAN
MAYAMAN
MATALINO
MAYAMAN
MATALINO
MAYAMAN
MATALINO
MAYAMAN
LAKANDIWA
LAKANDIWA:
SIPAG:
Kapag baya’y umunlad. Ang pagko’y pinupukol.
Sa gobyerno at mga tao, sama-sama’t tulong-tulong.
Kung ang lahat ay tinatamad, bayan nati’y ano ngayon?
Wala na ngang pagbabago. Kabuhaya’y urong-sulong.
Kasipaga’y puhunan nating lahat sa gawain,
Maliit man o malaki, mahirap man ang gampanin.
Kung ang ating kasipagan, itatabi’t magmamaliw.
Maunlad na Pilipinas, di natin masasalapi.
TALINO:
Akong aba’y inyong lingkod, isinilang na mahirap,
at ni walang kayamanan, maaaring mailantad.
Pamana ng magulang ko ay talinong hinahangad,
Pamanang magtatanghal, puhunan sa pag-unlad.
Sa gobyerno at lipunan, mga tao’y may puhunan
Na kanilang tataglayin, habang sila’y nabubuhay.
Ang talino’y nagbubuklod, sa pambansang kalayaan,
Nagbibigkis sa damdamin, makayao’t makabayan.
LAKANDIWA:
Matapos maipahayag ang panig ng magtatalo,
Ngayo’y aming ihahanda, tayog ng inyong talino
Bawat isa’y papalaot sa napapanahong isyu
Kaya’t inyong timbangin upang inyong mapagsino.
SIPAG:
Sa tuwing may magaganap na halalan sa’ting bayan,
Sinusuring kandidata, may nagawang kabutihan,
Kung anong kursong natapos ay hindi na inaalam.
Kakayahan n’ya at sipag, tanging pinag-uusapan,
Aanhin mo ang talino kung di naman nagagamit,
Mga tao’y umaasa, lalo’t sila’y nagigipit.
Matalinong naturingan, tamad naman walang bait.
Kawawa lang itong bansa, mga luha ang kapalit.
TALINO:
Nalimutan ng kantalo, mga bayaning namatay,
Na nagtanggol sa ‘ting bayan , ng laya ay makamtan.
Kung di dahil sa talino, taglay nila nung araw,
Hanggang ngayon, tayong lahat, alipin pa ng dayuhan.
Mga naging presidente o senador at kongresman.
Lahat sila ang talino ay di natin matawaran.
Mga batas na ginawa’t pinatupad sa ‘ting bayan,
pinuhunan ay talino , kaya’t sila’y naging gabay.
SIPAG:
Sa dami ng matalino, namumumuno sa ating bansa,
Ibat-ibang pagpapasya at maging paniniwala.
Utos ditto, utos doon, sila’y di gumagawa,
kaya’t laging nababalang kapakanan naming dukha.
Samantalang kung masipag itong mga punong halal,
Sa problema’t kalamidad, sila’y laging naririyan,
Hindi na kailangang tawagin sila kung saan,
Sapagkat pagtulong nila ay kambal ng kasipagan.
TALINO:
Tila yata nalimutan nitong aking katunggali,
Sa pagtulong ay talino ang gamit palagi,
Pag mayroong kalamidad, manloloko’y nariyan lagi,
Kaya’t anong mahalaga, Talino’y ipagbunyi.
Matataas na gusali, Super market, public mall,
Fly overs, sky ways, at ibat-ibang komunikasyon.
Lahat ng yan ay nagawa, talino ang naging puhon,
Kaya’t bayan ay umunlad, ang biyaya’y tuloy-tuloy.
SIPAG:
Sipag ang kailangan!
TALINO:
Talino ang puhunan!
SIPAG:
Matalino nga, tamad naman!
TALINO:
Ang taong tamad ginagamit ang talino para sumipag.
SIPAG:
Sipag!
TALINO:
Talino!
LAKANDIWA:
Saglit munang pinipigil, inyo itong lakandiwa.
Pagtatalo nitong dalwang mahuhusay na makata,
Pagkat tila nag-iinit, at kapwa di masawata.
Inilahad na katwiran, nakatatak sa ating diwa,
Ang talino ay biyaya’t kayamanang handog ng Dyos,
Lagi nating nagagamit, sa mabubuting gawa’t loob.
Kasipagan at talino, pagsamahing walang toos,