ADLİ TIP ve ADLİ BİLİMLER

Doç. Dr. Ahsen KAYA

Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi
Adli Tıp Anabilim Dalı
 Suç ve Suçluluk

Dünyada suç tarihinin,

Hz. Adem’in büyük oğlu Kabil’in küçük oğlu Habil’i

öldürmesi yani ilk insan kanının toprağa bulaşması

ile başladığına inanılmaktadır.

Dolayısıyla, Kabil ilk katil olarak tanımlanır.

 Suç ve Suçluluk
Uygarlık tarihi boyunca da,
- Fiziksel güç
- Ekonomik güç
- Siyasi güç
- Toprak büyüklüğü
- Kin, nefret, öfke, aşağılamalar vb. sebeplerle insanlar birbirlerine
düşman olmaya devam etmişlerdir.
1700’lü yılların sonundan itibaren, toplumlarda zayıfları korumak
için güçlü olanları sınırlayan kurallar gelişmeye başlamış.
• Amerikan Bağımsızlık Bildirgesi (1776)
• Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirgesi (1789)
• Tanzimat Fermanı (1839) vb.
Yıllar içinde her devlet için, işleyişlerini ve kendi vatandaşlarının uymalarını
bekledikleri kurallar, hukuk kuralları şeklinde olgunlaşmaya başlamıştır.

Hukuk kuralları, toplum içinde bireylerin çatışma olmadan, uyum içinde ve güvenli
şekilde yaşamalarını garanti eder.
Alınan tüm önlemlere rağmen, toplum içinde, başka bireylere veya

toplumun geneline zarar veren olaylar tamamen ortadan kalkmaz.

ADLİ MAKAMLAR, hukuk kuralları çiğnendiğinde / suç sayılan bir olay

yaşandığında bunu araştıran ve yaptırım uygulayan makamlardır.

Adli Makamların (Adli Kolluk, Savcılık, Mahkemeler) incelediği olaylara ADLİ

OLAY adı verilir.

Adli olay nedeniyle hakkında işlem yapılan kişilere ADLİ OLGU denir.

Kişilerin hukuk kurallarının çiğnediği durumlarda, cezayı yalnız adli

makamlar verebilir.
Suçların Çeşitliliği
Muhakeme Sürecinin Özelliği
(Bir sorunu çözmek için çıkar yol arama-yargılama)

HÜKÜM
- Maddi gerçeğe ulaşmayı
amaçlayan
Şikayet
Soruşturma
Kovuşturma - Muhakeme usulü ve
Yargılama
Talepler ilkelerine uygun
- Hukuki barış yaratan

Geriye Dönük : Retrospektif Muhakeme

- Gerçekte yaşanan ne?
- Taraf iddiaları ne kadar doğru?
- Suç/suçlu var mı?
- Yaptırım gerekli mi?
- Kime ve ne kadar yaptırım uygulanmalı?
 ETİK KARAR VEREBİLMENİN ÖNÜNDEKİ ENGELLER

HAKKANİYETSİZ

Bireysel Vakıa ve Norma

Özellikler Deliller uyum

OLAYLAR KARARLAR

İddialar
İspat

HAKKANİYETLİ
Suç İncelemeleri
Ne Oldu?, Nasıl Yaşandı?

- Olay Yeri İncelemeleri

- Muayeneler-Tetkikler
- Görüşmeler (Sanık-Tanık vb)
- Soruşturma

- Bilimsel Araştırmalardan Sağlanan Bilgiler

- Konsültasyonlar
- Kanıtların Değerlendirilmesi
- Elde Edilenleri Gözden Geçirme
- Gerçekte Yaşananların Açıklanması

- Rapor
- Bilimsel Mütalaalar
- Yeminli İfadeler
Adli Tıp – Adli Bilimler
 Bilim Alanı - Adli Bilim Alanı Farkı

Belli bir bilim alanında bilgi ve Bilimsel bilgi ve beceriyi adli bir

beceriye sahip olma sorunun çözümünde kullanabilme

Ör: Kanda esrar ve metabolitleri, • Kanda bulunan düzeyi pasif içicilikle

sentetik türevleri konusunda bilgi oluşabilir mi?

sahibi olma;
• Kişinin davranışlarını yönlendirme
Kan, tükürük veya idrarda düzey
düzeyini ne kadar bozar?
tespit edebilme (GC/MS, RIA, EMIT)

Analitik Toksikoloji Adli Toksikoloji

 Adli Bilim Alanlarının Ek Özellikleri
 İlgili bilim alanında yeterli bilgi ve beceriye sahip olma

 Bilimsel bilgilerin, adli süreçlerdeki önemini kavrayabilme

 Yasal düzenlemelerde yer alan düzenlemeleri bilme

 Bilirkişilik yapabilme yetenek ve sorumluluğuna sahip olabilme

 Delil zincirine uygun, güvenilir işlem yapabilme ve raporlayabilme

 Adli Tıp
 Uzun yıllar sadece otopsi yapılan ve adli rapor verilen bir bilim alanı

olarak görülmüştür.

 Son yıllarda bir çok bilim alanıyla ortak çalışır hale gelmiştir.
 Adli Tıp  Hekimlerin sahip oldukları tıbbi bilgilerin yasal sorunların
çözümünde kullanılması.
 Adli Tıp
- Hukukun ilgi alanına giren, hekimlik ve

hekimlerle ilgili yasal konuları ele alan,

- Suçun maddi unsurlarını saptamak

(fiil, netice, nedensellik bağı) için,

- Soruşturma ve kovuşturma

makamlarına bilirkişilik hizmeti sunan

bir tıp disiplini.

 AMAÇ

DELİLDEN ŞÜPHELİYE

ULAŞMAKTIR
 Adli Bilimler  Bilimsel bilgilerin yasal sorunların çözümünde

kullanılması.
Yunanistan (MÖ 460-…)

 MÖ 287-212: Archimedes

 Altının hileli olup olmadığı

konusunda yapmış olduğu

incelemeler ve danışmanlık Adli

Bilimlerin ilk uygulaması olarak

tarihte yer almıştır.

 Adli Tıbbın ve Adli Bilimlerin Önemi

 Delilden kanıta ve dolayısıyla şüpheliye gidilmesi

 Suç sayısı ve niteliklerinin artması

 Suçun çoğu kez tanıksız ortamda işlenmesi

Adli Tıbbın / Adli Bilimlerin önemini arttırmıştır.

 Kimliklendirme
Adli Kimlik Tıbbi Kimlik
 Kimliklendirme Yöntemleri
 Tanımlama
 Üzerindekiler, kişisel eşyalar (giysiler, takılar vb)
 Fiziksel Özellikler (Boy, kilo, yaş, cins, yaş, vücut yapısı, saç-sakal,
göz rengi, vücut yapısı, dişler, dövmeler vb)
 Patolojik Özellikler (anomaliler, yaralar vb)

 Ölçümler
 Antropometrik ölçümler
 Irksal Özellikler

 Laboratuvar İncelemeleri
 Parmak izi, avuç izi, dudak izi vb.
 Ses, İris vb. incelemeler
 DNA incelemeleri
 Yeniden yüzlendirme
 Adli Patoloji

Tanatoloji Adli Otopsi Adli Histopatoloji

Adli Patolojide Amaç

 Vücuttaki “sessiz bulguların” değerlendirilmesi.

 Tüm bu gözlem ve bulgulardan mantıksal - bilimsel sonuçların

çıkartılması.

 Neden - sonuç ilişkisinin kurulması.

 Tanatoloji
 Yunanca kökenli.
- Thanatos: ölüm, ölüm tanrısı (mitolojide).

 Ölümün tanımı,

 Sınıflandırılması,

 Tanısı,

 Postmortem (ölüm sonrası görülen) değişikliklerin belirlenmesi,

 Postmertem interval (Ölümün üzerinden geçen zamanın) tayini,

 Ölümle ilgili yasal uygulamalar ve

 Ölümün sosyal boyutu.

Otopsi
1. Ön incelemeler ve tahkikat
 Olay yeri incelemesi
 Kanıtlar
2. Ölü Muayenesi
 Kimliklendirme
 Postmortem değişiklikler
 Travmatik bulgular
 Travma dışı diğer bulgular (ameliyat izi, doğum lekesi gibi)
3. Diseksiyon
4. Otopsi sonrası işlemler
 Patolojik
 Mikrobiyolojik
 Toksikolojik
https://commons.wikimedia.org/w/index.php?search=livor+mortis&title=Special%3ASearch&go=Go&ns0=1&ns6=1&ns12=1&ns14=1&ns100=1&ns106=1#/med
ia/File:%D0%9F%D1%8F%D1%82%D0%BD%D0%B0_%D1%82%D1%80%D1%83%D0%BF%D0%BD%D1%8B%D0%B5.jpg
Adli Histopatoloji
 Adli Travmatoloji
Yaralanma Yara İyileşmesi Travma Raporu
Mekaniği

Adli tıp temel uygulama alanlarından biri.

Adli Travmatoloji

 Yaralanmalar sonucu oluşan hasarın değerlendirilmesi.

 Yaraların
 nasıl,
 ne zaman,
 ne etki sonucu oluştuğu,
 ağırlığının saptanması ve
 kanun maddeleri eşliğinde raporlanması.
Adli Travmatoloji
 Adli Psikiyatri
Suç eylemlerinin Hukuksal İşlemlerin Diğer incelemeler
değerlendirilmesi değerlendirilmesi
 Adli Psikiyatri
 Adli Tıp + Psikiyatri.
 Hem ceza kanunu hem de medeni kanunla ilgili.
 Ceza sorumluluğu

 Hukuki ehliyet

 Suç yeri ve şeklinin değerlendirilmesi

 Suça iten sebeplerin araştırılması

 Suçlu profillerinin değerlendirilmesi…

 Adli Jinekoloji ve Obstetri
Adli Jinekoloji Adli Obstetri
 Adli Genetik
Akrabalık Tayini Kimlik Suça Yatkınlık
Belirlenmesi
 Adli Toksikoloji
Analitik Postmortem Performans
Toksikoloji Toksikoloji Toksikolojisi
Adli Odontoloji
 Adli Odontoloji
Kimlik Diş İzleri Diğer İncelemeler
Belirlenmesi

 Kimlik tayini
 Yaş, Cinsiyet, Irk
 Toksik madde maruziyeti
 Alışkanlıklar
 Meslek
Kurşun Zehirlenmesi
Burton çizgileri
 Adli Röntgen İncelemeleri
 Adli Antropoloji
Adli antropoloji

 Stewart (1979)
«İnsana ait olan, az ya da çok yumuşak dokulardan ayrılmış ve
iskelet haline gelmiş kalıntıları inceleyen, adli amaçlara yönelik kimlik
tespiti yapan bilim dalı»

Amaçları:
Bireyin
 cinsiyeti,

 boyu,

 ırkı gibi temel morfolojik özellikleri ile kimliklendirme.

 Adli Antropoloji ve Adli Antropometri
Cinsiyet, Yaş, Irk ve Ölüm Kimliklendirme
Sebebinin Belirlenmesi Yaşadığı dönemdeki sağlık Hareket Kabiliyeti
ve beslenme koşullarının
değerlendirilmesi
Adli Antropoloji çalışmalarında
 Adli Osteoloji - kemikler

 Dental antropoloji - dişler

 Paleopatoloji – Kemiğe yansımış hastalıklar

 Etnobotanik – Buluntu yerindeki polen, toprak ve

tohumlar gibi bilim dallarından yararlanır.
  Adli Entomoloji
 Cesedin üzerindeki ve olay yerindeki böceklerin/sineklerin cesede geliş
zamanlarını, biyolojilerini, davranışlarını ve yaşam döngülerini inceler.

Yumurta

Larva

Pupa

Yetişkin
 Adli Entomoloji
Ölüm Yeri ve Ölüm Sebebinin
Zamanının Belirlenmesi Belirlenmesi
 Adli Entomoloji
 Post Mortem İnterval (PMI) tayini,
 Ölümden sonra cesedin taşınıp taşınmadığı,
 Ölüm mevsiminin araştırılması,
 Ölümün meydana geldiği yerin coğrafi özellikleri,
 Vücutta oluşan spesifik travma bölgelerinin saptanması,
 Olay yeri veya cesette oluşturulan değişiklikler,
 İlaç, zehir, uyutucu – uyuşturucu madde varlığının saptanması,
 Ceset üzerinde ve olay yerindeki böceklerin sindirim sistemi içeriğinin DNA
Analizi ile kurban ya da katilin kimliğinin saptanması,
 Çocuk ve yaşlı ihmali – istismarı tespiti,
 Cinsel saldırı olaylarının aydınlatılması,
 Adli böcek faunasına ilişkin deneysel çalışmalar.
 Adli Palinoloji
 Bitkilerin spor ve polenlerinin incelenmesi ile
adli olayların çözülmesine katkıda bulunan
bilim dalı.
 Spor ile çoğalan - tohumsuz bitkiler
(mantarlar, yosunlar ve eğrelti otu)

 Polenlerle çoğalan bitkiler – tohumlu bitkiler

Yardımcı olduğu konular:

Olay yerinin belirlenmesi
Olay zamanı (havadaki polenler mevsimlere göre değiştiğinden)
Fail (giysi, ayakkabı, el, yüz, saçlarının incelenmesi ile) hakkında bilgi elde
edilebilir.
 Diatom İncelemeleri
Planktonlar: Fitoplanktonlar / Zooplanktonlar.

Diatomlar:
 Fitoplanktonların en önemli alt grubu.

 Tek hücreli mikroorganizmalar.

 Suyun aktif hareketi ile pasif olarak hareket ederler.

 Hücre çeperi: Früstül: ısı ve aside dirençli, tip ve tür tayinini sağlar. Silisyum içerir.
Kartal bölgesinde göletten alınan su örneği

Gölette bulunan kişinin dokularında saptanan diatom örnekleri

 Adli Bilişim
Adli Veri Tabanı İletişim Tespiti
İncelemeleri
 İz İncelemeleri
• Parmak İzi

• Diğer İzler

• Kan İzleri
 Balistik
 Yaralanma Mekanizmaları

 Yaralayan Silahın Tespiti

 Adli Belge ve Yazı İncelemeleri
 Sahtecilik- Belge İncelemeleri

 Yazı-İmza İncelemeleri
Adli Belge - Yazı incelemesi
 Olay Yeri İncelemeleri

Kendini Koru- Bulaşı Engelle Olay Yerini Koru

Olay Yerini Kayıt Et Delilleri Topla-Koru

Yangın ve patlama araştırmaları
 Adli Otomotiv

 Kazaların nedenlerinin araştırılması

 Kazadaki kusur ve suç unsurlarının bulunması

 Travmatik değişikliklerin lokalizasyonu ile niteliğinin belirlenmesi

 Kaza öncesi konumun araştırılması

 Araç kaza
incelemeleri…
 Yapısal yetersizliklerin
değerlendirilmesi
 Bina,
 Araç vb.
Diğer
 Adli Meteoroloji
 Adli Astronomi
 Adli Palinoloji
 Adli Hemşirelik
 Cinsel Saldırılar
 İnsan Hakları
 İşkence incelemeleri
 Çocuk Hakları
 Çocuk İstismarı
 …
SORULARINIZ ?