Chuong4 - Thong Ke Mo Ta - SV1

XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc N.T. M. Ngọc Tổng quan về thống kê

1. Một số
khái niệm
thường dùng
trong thống kê
Chương 4 Thống kê mô tả 2. Thống kê

mô tả: trình
Hai lĩnh vực thống kê:
bày dữ liệu
2.1 Tóm tắt dữ liệu
định tính: phương
pháp bảng và đồ thị
• Thống kê mô tả
định lượng: phương
• Thu thập số liệu
2.3 Phương pháp
• Tính toán các đặc trưng đo lường
nhánh lá
• Mô tả, trình bày dữ liệu
3. Mô tả dữ
Nguyễn Thị Mộng Ngọc liệu định lượng
• Thống kê suy diễn
University of Science, VNU - HCM 3.1 Các đặc trưng đo
lường khuynh hướng
• Ước lượng, kiểm định thống kê
tập trung
ngtmngoc@hcmus.edu.vn 3.2 Độ đo sự biến
thiên • Phân tích mối liên hệ
3.3 Khảo sát hình
dáng phân phối của • Dự đoán, ... .
dữ liệu
3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Dữ liệu và thống kê N.T. M. Ngọc Tham số và thống kê

1. Một số 1. Một số
khái niệm
thường dùng
• Dữ liệu (data) là thông tin có được từ khái niệm
thường dùng
trong thống kê trong thống kê
2. Thống kê
những quan sát, những phép đếm, những đo 2. Thống kê
mô tả: trình
bày dữ liệu đạc, hoặc các câu trả lời. mô tả: trình
bày dữ liệu
• Tham số (parameter) là một mô tả số về
pháp bảng và đồ thị • Thống kê (statistics) là khoa học về thu
một đặc trưng của một tổng thể.
2.2 Tóm tắt dữ liệu 2.2 Tóm tắt dữ liệu
pháp bảng và đồ thị thập, tổ chức, phân tích, và giải thích dữ liệu định lượng: phương
pháp bảng và đồ thị • Thống kê (statistic) là một mô tả số về
2.3 Phương pháp 2.3 Phương pháp
nhánh lá
3. Mô tả dữ
để đưa ra các quyết định. nhánh lá
3. Mô tả dữ
một đặc trưng của một mẫu.
liệu định lượng liệu định lượng
3.1 Các đặc trưng đo • Tổng thể (population) là toàn bộ tập hợp 3.1 Các đặc trưng đo
tập trung
tập trung Tham số −→ Tổng thể
3.2 Độ đo sự biến
thiên
tất cả các phần tử đồng nhất theo một dấu 3.2 Độ đo sự biến
thiên
dáng phân phối của
hiệu nghiên cứu định tính hoặc định lượng 3.3 Khảo sát hình
Thống kê −→ Mẫu
dữ liệu dữ liệu
3.4 Phân tích dữ liệu 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
nào đó. thăm dò
• Mẫu (sample) là một tập con của một tổng

thể.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Tổng thể và mẫu N.T. M. Ngọc Ví dụ

khái niệm khái niệm
thường dùng thường dùng
2. Thống kê 2. Thống kê
mô tả: trình mô tả: trình
bày dữ liệu bày dữ liệu
định tính: phương định tính: phương
pháp bảng và đồ thị pháp bảng và đồ thị
định lượng: phương định lượng: phương
nhánh lá nhánh lá
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ
3.1 Các đặc trưng đo
Ví dụ: 3.1 Các đặc trưng đo
tập trung tập trung
3.2 Độ đo sự biến • Trong một cuộc khảo sát gần đây, 150 sinh viên trường ĐH 3.2 Độ đo sự biến
thiên thiên
3.3 Khảo sát hình KHTN được hỏi rằng họ có tham gia vào một cuộc thi học 3.3 Khảo sát hình
dáng phân phối của dáng phân phối của
dữ liệu thuật nào đó trong năm hay không. 35 sinh viên trả lời có. Xác dữ liệu
thăm dò định tổng thể và mẫu? thăm dò
• Vào cuối ngày, một thanh tra kiểm soát chất lượng chọn 20
bóng đèn từ các bóng đèn được sản xuất trong ngày và kiểm
tra chúng.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Chọn mẫu ngẫu nhiên N.T. M. Ngọc Tham số và thống kê
thường dùng
trong thống kê
thường dùng
trong thống kê Ví dụ: Hãy xác định giá trị số sau đây mô tả
2. Thống kê
mô tả: trình
2. Thống kê
mô tả: trình một tham số tổng thể hay một thống kê mẫu?
định tính: phương (a) Một khảo sát về một mẫu 250 sinh viên đại
học báo cáo rằng chi tiêu trung bình hàng
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá tuần của các sinh viên là 350.000 đ.
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ Bởi vì giá trị trung bình 350.000 đ dựa trên một mẫu,
nên đây là một thống kê mẫu.
thiên
thiên
(b) Chi tiêu trung bình hàng tuần của tất cả các
dữ liệu
dữ liệu
sinh viên là 400.000 đ.
thăm dò thăm dò Bởi vì giá trị trung bình 400.000 đ dựa trên một tổng thể,
nên đây là một tham số tổng thể.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Các loại thang đo N.T. M. Ngọc Phân loại dữ liệu
khái niệm khái niệm • Dữ liệu định tính: thu thập từ thang đo danh nghĩa
trong thống kê • Thang đo danh nghĩa: dùng để phân loại trong thống kê và thứ bậc ⇒ không tính được trị trung bình.
2. Thống kê
mô tả: trình • Thang đo thứ bậc: phản ánh sự hơn kém;
2. Thống kê
mô tả: trình
• Dữ liệu định lượng: thu thập từ thang đo khoảng
cách và tỷ lệ ⇒ tính được trị trung bình.
dùng cho biến định tính, để xếp hạng hay sắp 2.1 Tóm tắt dữ liệu
xếp theo thứ tự giá trị một biến theo một đậc 2.2 Tóm tắt dữ liệu
2.3 Phương pháp
nhánh lá tính cụ thể. 2.3 Phương pháp
nhánh lá
liệu định lượng
• Thang đo khoảng : phản ánh mức độ hơn liệu định lượng
lường khuynh hướng lường khuynh hướng
tập trung
kém; dùng cho biến định lượng; cung cấp mối tập trung
thiên thiên
quan hệ thứ bậc như thang đo định hạng. 3.3 Khảo sát hình
thăm dò • Thang đo tỷ lệ: phản ánh mức độ hơn kém và 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
so sánh tỷ lệ; dùng cho biến định lượng.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Phân loại dữ liệu N.T. M. Ngọc Ví dụ: Dữ liệu thời điểm
• Dữ liệu thời điểm: dữ liệu được thu thập ở định tính: phương
2.3 Phương pháp
cùng hoặc xấp xỉ vào cùng một thời điểm. pháp bảng và đồ thị
2.3 Phương pháp
3. Mô tả dữ • Dữ liệu chuỗi thời gian: dữ liệu thu thập 3. Mô tả dữ

được qua nhiều giai đoạn thời gian. 3.1 Các đặc trưng đo
3.2 Độ đo sự biến 3.2 Độ đo sự biến
thiên thiên
3.3 Khảo sát hình 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
dữ liệu
Dữ liệu trong bảng 1.1 là dữ liệu thời điểm vì họ
thăm dò thăm dò
mô tả 5 biến của 25 công ty trong danh sách SP
500 tại cùng một thời điểm.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Ví dụ: Dữ liệu chuỗi thời gian N.T. M. Ngọc Các nhánh của thống kê
trong thống kê trong thống kê Nghiên cứu thống kê có hai nhánh chính: thống kê mô tả
2. Thống kê
mô tả: trình
2. Thống kê
mô tả: trình
và thống kê suy diễn.
bày dữ liệu
bày dữ liệu
• Thống kê mô tả: Liên quan đến việc thu thập, tổ
chức, xử lý dữ liệu để biến đỏi dữ liệu thành thông tin;
pháp bảng và đồ thị tổng hợp dữ liệu(tính trung bình mẫu, phương sai
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá mẫu, trung vị, ...) và và trình bày dữ liệu (dùng bảng
3. Mô tả dữ
3. Mô tả dữ
và đồ thị).
lường khuynh hướng • Thống kê suy diễn: Liên quan đến việc sử dụng một
thiên
thiên
mẫu để rút ra kết luận về một tổng thể. Suy diễn
thống kê là xử lý các thông tin có được từ đó đưa ra
dữ liệu
Dữ liệu trong Hình 1.1 cho thấy giá trung bình dáng phân phối của
dữ liệu
3.4 Phân tích dữ liệu các cơ sở cho những dự đoán , dự báo và các ước
thăm dò
của mỗi gallon xăng không chì tại Mỹ từ tháng thăm dò
lượng, kiểm định giả thuyết thống kê.

3/2006 đến tháng 5/2009.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Phân phối tần số (Frequency N.T. M. Ngọc Phân phối tần suất
1. Một số
khái niệm
distribution) 1. Một số
khái niệm
thường dùng
trong thống kê
Bảng tóm tắt dữ liệu thể hiện số lượng (tần số) của giá trị dữ liệu thường dùng
trong thống kê • Phân phối tần suất (Relative frequency
trong mỗi nhóm riêng biệt. Ví dụ:
2. Thống kê
mô tả: trình
2. Thống kê
mô tả: trình
distribution): Bảng tóm tắt dữ liệu thể hiện tỷ
lệ các giá trị dữ liệu trong mỗi nhóm riêng biệt.
Với n là số quan sát trong tập dữ liệu (cỡ mẫu):
tần số
3. Mô tả dữ
3. Mô tả dữ
tần suất = .
3.1 Các đặc trưng đo 3.1 Các đặc trưng đo
n
thiên
thiên • Phân phối tần suất phần trăm (Percent
dữ liệu
dữ liệu frequency distribution): Bảng tóm tắt dữ liệu
thăm dò thăm dò
thể hiện tỷ lệ % của các giá trị dữ liệu trong
mỗi nhóm riêng biệt.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Bảng phân phối tần suất và tần N.T. M. Ngọc Biểu đồ thanh (Bar graph)
1. Một số
khái niệm
suất phần trăm của nước ngọt 1. Một số
khái niệm Biểu đồ mô tả dữ liệu định tính đã được tóm tắt
trong thống kê trong thống kê trong bảng phân phối tần số, tần suất hoặc tần
mô tả: trình mô tả: trình suất phần trăm.
Ví dụ: Biểu đồ thanh các lần mua nước ngọt
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ hình tròn (Pie chart) N.T. M. Ngọc Phân phối tần số (Frequency
1. Một số
khái niệm Biểu đồ tóm tắt dữ liệu dựa trên các phần trong 1. Một số
khái niệm
distribution)
trong thống kê một đường tròn tương ứng với các tần suất cho trong thống kê
Tương tự như định nghĩa trong tóm tắt dữ liệu định tính, đó là bảng
mô tả: trình mỗi nhóm. Ví dụ: Biểu đồ hình tròn các loại mô tả: trình tóm tắt dữ liệu thể hiện số lượng (tần số) của các phần tử trong mỗi
nhóm không chồng lấn. Tuy nhiên, ở đây cần xác định các nhóm
nước ngọt được mua 2.1 Tóm tắt dữ liệu
không chồng lấn.
định lượng: phương Các bước xác định các nhóm:
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá
• Xác định số lượng các nhóm riêng biệt (thường từ 5 đến 20
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ nhóm);
• Xác định độ rộng của mỗi nhóm
thiên thiên Giá trị lớn nhất − Giá trị nhỏ nhất
3.3 Khảo sát hình 3.3 Khảo sát hình độ rộng của nhóm = ;
dữ liệu
dữ liệu
số nhóm
thăm dò thăm dò
• Xác định các giới hạn của nhóm (được lựa chọn sao cho mỗi giá
trị của quan sát thuộc về một và chỉ một nhóm).
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Ví dụ N.T. M. Ngọc Phân phối tần suất (Relative

1. Một số Thời gian kiểm toán (ngày) 1. Một số frequency distribution)
trong thống kê trong thống kê • Phân phối tần suất (Relative frequency distribution) và Phân
2. Thống kê 2. Thống kê phối tần suất phần trăm (Percent frequency distribution):
mô tả: trình mô tả: trình tương tự trong tóm tắt dữ liệu định tính.
Ví dụ: Bảng phân phối tần suất và tần suất phần trăm của dữ liệu
2.2 Tóm tắt dữ liệu 2.2 Tóm tắt dữ liệu trên
2.3 Phương pháp Bảng phân phối tần số của dữ liệu trên 2.3 Phương pháp
thiên thiên
thăm dò thăm dò
Lưu ý: Trị số giữa nhóm (class midpoint): Giá trị chính giữa giá trị
nhỏ nhất và giá trị lớn nhất. Ví dụ với dữ liệu trên ta có trị số giữ
của 5 nhóm trên là 12, 17, 22, 27 và 32.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Đồ thị điểm (Dot plot) N.T. M. Ngọc Biểu đồ phân phối (Histogram)
khái niệm khái niệm Biểu đồ thể hiện phân phối tần số, phân phối tần suất hoặc phân
thường dùng
trong thống kê
Đồ thị tóm tắt dữ liệu bằng các điểm nằm trên thường dùng
trong thống kê phối tần suất phần trăm của dữ liệu định lượng xây dựng bằng cách
2. Thống kê các giá trị dữ liệu biểu diễn trên trục ngang. 2. Thống kê
đặt khoảng giá trị nhóm trên trục ngang và tần số, tần suất hoặc tần
mô tả: trình mô tả: trình suất phần trăm trên trục thẳng đứng.
bày dữ liệu
Ví dụ: Đồ thị điểm cho thời gian kiểm toán bày dữ liệu
2.1 Tóm tắt dữ liệu Ví dụ: Biểu đồ phân phối thời gian kiểm toán
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ phân phối (Histogram) dùng để cung N.T. M. Ngọc Dáng điệu của phân phối
1. Một số
khái niệm
cấp thông tin về hình dáng của một phân phối. 1. Một số
khái niệm
trong thống kê Ví dụ: Biểu đồ phân phối mô tả các hình dáng phân phối trong thống kê
bày dữ liệu
bày dữ liệu
• Dáng điệu của phân phối là đối xứng
(symmetric) nếu các giá trị quan trắc cân
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá
bằng xung quanh trung tâm.
3. Mô tả dữ
3. Mô tả dữ
• Dáng điệu của phân phối là bất đối xứng
tập trung
tập trung
(skewed) nếu dữ liệu quan trắc không phân
thiên
thiên
bố đối xứng xung quanh trung tâm.
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc
• Phân phối tần số tích lũy (Cumulative N.T. M. Ngọc Ví dụ
1. Một số
khái niệm frequency distribution): cho thấy số lượng các 1. Một số
khái niệm Phân phối tần số tích lũy, tần suất tích lũy và
trong thống kê
giá trị dữ liệu ít hơn hoặc bằng giới hạn trên trong thống kê tần suất phần trăm tích lũy cho dữ liệu thời gian
mô tả: trình của mỗi nhóm. mô tả: trình kiểm toán
• Phân phối tần suất tích lũy (Cumulative 2.1 Tóm tắt dữ liệu
pháp bảng và đồ thị relative frequency distribution): cho thấy tỷ lệ định lượng: phương
nhánh lá
của số các giá trị dữ liệu nhỏ hơn hoặc bằng nhánh lá
giới hạn trên của mỗi nhóm. liệu định lượng
tập trung
thiên
• Phân phối tần suất phần trăm tích lũy tập trung
thiên
dữ liệu
(Cumulative percent frequency distribution): 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
thăm dò cho thấy tỷ lệ phần trăm giá trị dữ liệu nhỏ 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
hơn hoặc bằng giới hạn trên của mỗi nhóm.

XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Ví dụ khác: N.T. M. Ngọc Giải

thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Giải (tt) N.T. M. Ngọc Giải (tt)

thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ nhánh lá (Stem-and-leaf) N.T. M. Ngọc

Để xây dựng một biểu đồ stem-leaf, ta thực hiện theo các
khái niệm khái niệm bước sau:
1 Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần
mô tả: trình Biểu đồ nhánh lá (cành lá) được sử dụng để hiển thị cả thứ tự và mô tả: trình
bày dữ liệu
hình dạng của một bộ dữ liệu cùng một lúc.
bày dữ liệu 2 Chia các giá trị sắp xếp thành hai phần: phần
pháp bảng và đồ thị gốc stem, gồm một (hoặc vài) chữ số đầu
2.2 Tóm tắt dữ liệu Biểu đồ nhánh lá (Stem-Leaf) 2.2 Tóm tắt dữ liệu
pháp bảng và đồ thị tiên, và phần lá leaf, gồm các chữ số còn lại.
2.3 Phương pháp
nhánh lá
• Biểu đồ stem-leaf cung cấp một cái nhìn trực quan về bộ dữ 2.3 Phương pháp
nhánh lá
3. Mô tả dữ liệu x1 , x2 , . . . , xn , với mỗi xi gồm ít nhất hai chữ số. 3. Mô tả dữ

3 Liệt kê các giá trị stem vào một cột dọc.
• Biểu đồ stem-leaf có nhiều thuận lợi trong việc tìm các đặc 3.1 Các đặc trưng đo
4 Ghi lại leaf cho mỗi quan sát vào bên cạnh
tập trung
trưng của dữ liệu như các phân vị, các tứ phân vị, trung vị, tập trung
thiên
mode.
thiên stem của nó.
dữ liệu
dữ liệu
5 Viết các đơn vị cho các stem và leaf lên đồ
thăm dò thăm dò
thị.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf

1. Một số Ví dụ 1. Một số Một ví dụ khác
2. Thống kê 2. Thống kê Sử dụng đơn vị hàng trăm cho stem

bày dữ liệu
• Sắp xếp dữ liệu: bày dữ liệu
(đơn vị lá = 10)
21, 24, 24, 26, 27, 27, 30, 32, 38, 41 pháp bảng và đồ thị
định lượng: phương Data: Stem Leaves
• Hoàn thành biểu đồ stem - leaf:
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá 613, 632, 658, 717, 6 136
3. Mô tả dữ Stem Leaves 3. Mô tả dữ
722, 750, 776, 827,
7 2258
lường khuynh hướng 2 144677 3.1 Các đặc trưng đo
841, 859, 863, 891,
8 346699
thiên 3 028 3.2 Độ đo sự biến
thiên
894, 906, 928, 933,
9 13368
dữ liệu 4 1 dáng phân phối của
dữ liệu
955, 982, 1034,
thăm dò
thăm dò
10 356
1047, 1056, 1140, 11 47
1169, 1224 12 2
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf N.T. M. Ngọc

Với dữ liệu trong Bảng 2.8, ta có biểu đồ nhánh lá sau:
1. Một số Một ví dụ khác 1. Một số
2. Thống kê
Ví dụ: Bảng 2.8 Số câu trả lời trong bài kiểm tra 2. Thống kê
bày dữ liệu năng lực bày dữ liệu
thiên
thiên
Những con số bên trái đường thẳng đứng (6, 7, . . . , 12, 13) tạo thành
dữ liệu
dữ liệu
nhánh, và mỗi chữ số ở bên phải đường thẳng đứng là một lá. Ví dụ:
thăm dò thăm dò
xem xét hàng đầu tiên, ta có nhánh là 6 và lá là 8 và 9. Hàng này chỉ
ra rằng hai giá trị dữ liệu là 68 và 69.
XSTK XSTK
Với dữ liệu trong Bảng 2.8, từ biểu đồ nhánh lá trên ta sử dụng hình
N.T. M. Ngọc N.T. M. Ngọc
Với dữ liệu trong Bảng 2.8, từ biểu đồ nhánh lá trên nếu chúng ta
chữ nhật để chứa các lá của mỗi nhánh ta nhận được như sau:
thấy cô đặc quá nhiều dữ liệu ta có thể kéo dài cách hiển thị bằng
thường dùng thường dùng cách sử dụng hai hoặc nhiều hơn hai nhánh cho mỗi chữ số đầu ta sẽ
nhận được biểu đồ nhánh lá mở rộng sau
lường khuynh hướng Xoay ngược chiều kim đồng hồ, biểu đồ trên cung cấp một hình ảnh 3.1 Các đặc trưng đo
các dữ liệu tương tự như một biểu đồ histogram với các nhóm 3.2 Độ đo sự biến
thiên
60 − 69, 70 − 79, ... thiên
dữ liệu Biểu đồ stem-leaf cung cấp thông tin giống như biểu đồ histogram dữ liệu
thăm dò nhưng biểu đồ stem-leaf có hai lợi thế chính: 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò Trong biểu đồ nhánh lá mở rộng, bất cứ một giá trị của nhánh đều
• Biểu đồ stem-leaf dễ dàng xây dựng bằng tay; được được ghi hai lần, giá trị đầu tương ứng với giá trị của lá 0 − 4
• Trong một nhóm, biểu đồ stem-leaf cung cấp nhiều thông tin
và giá trị thứ hai tương ứng với giá trị của lá 5 − 9.
hơn biểu đồ histogram bởi vì nhánh lá cho thấy dữ liệu thực tế.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf N.T. M. Ngọc Đồ thị phân tán (Scatter diagram)
1. Một số Một ví dụ khác 1. Một số Đồ thị phân tán: trình bày đồ họa mối liên hệ giữa hai biến định
lượng, và đường xu hướng (trendline) cung cấp một xấp xỉ cho
trong thống kê trong thống kê mối liên hệ.
2. Thống kê 2. Thống kê Ví dụ: Đồ thị phân tán và đường xu hướng cửa hàng âm thanh và
bày dữ liệu bày dữ liệu thiết bị âm thanh
Vẽ đồ thị stem - leaf cho tập dữ liệu sau: 2.1 Tóm tắt dữ liệu
2.3 Phương pháp
61 63 70 71 71 81 83 84 64 65 pháp bảng và đồ thị
2.3 Phương pháp
3. Mô tả dữ 65 66 84 87 73 75 92 93 77 78 3. Mô tả dữ
78 88 88 95 79 3.1 Các đặc trưng đo
thiên
Dùng lệnh "stem" trong phần mềm R để vẽ. thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Đồ thị phân tán (Scatter diagram) N.T. M. Ngọc Mô tả dữ liệu định lượng
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Các độ đo hướng tâm N.T. M. Ngọc Trung bình

thường dùng
trong thống kê
thường dùng
trong thống kê Trung bình (mean) là đại lượng thường được sử
2. Thống kê
mô tả: trình
2. Thống kê
mô tả: trình
dụng nhất để đo giá trị trung tâm của dữ liệu
(của biến định lượng). Giả sử ta có dữ liệu (của
tổng thể hoặc mẫu) là x1 , x2 , . . . , xn . Khi đó,
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá
trung bình (của tổng thể hoặc mẫu) là trung
3. Mô tả dữ
3. Mô tả dữ
bình cộng của các phần tử trong dữ liệu, tức là
Pn
i=1 xi
thiên thiên
n
thăm dò thăm dò
Ta sẽ ký hiệu tổng này là µ (tương ứng x̄ ) nếu
dữ liệu là của tổng thể (tương ứng, của mẫu).
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Trung bình (tt) N.T. M. Ngọc Trung bình (tt)
khái niệm
thường dùng • Trung bình tổng thể: khái niệm
thường dùng
2. Thống kê Nếu một tổng thể có N phần tử được kí hiệu 2. Thống kê • Trường hợp dữ liệu có tần số như trong bảng
bày dữ liệu
là x1 , x2 , . . . , xN , thì trung bình tổng thể là bày dữ liệu
sau
PN pháp bảng và đồ thị
Giá trị dữ liệu x1 x2 . . . xk
định lượng: phương x1 + x2 + . . . + xN i=1 xi
µ= = pháp bảng và đồ thị
Tần số tương ứng n1 n2 . . . nk
2.3 Phương pháp
nhánh lá N N 2.3 Phương pháp
nhánh lá
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ trong đó, n1 + n2 + . . . + nk = n.
• Trung bình mẫu: liệu định lượng
Khi đó, trung bình mẫu được tính theo công
tập trung
thiên
Nếu n quan sát của một mẫu được kí hiệu là tập trung
thiên thức Pk
x1 , x2 , . . . , xn , thì trung bình mẫu là 3.3 Khảo sát hình
ni xi
x̄ = i=1
thăm dò
x1 + x2 + . . . + xn
Pn 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò n
i=1 xi
x̄ = =
n n
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Trung bình (tt) N.T. M. Ngọc Trung bình (tt)
khái niệm Ví dụ: Bảng 3.1 Lương khởi điểm hàng tháng của 12 người tốt khái niệm
Ví dụ khác : Lương tháng của 16 công nhân được chọn ngẫu nhiên
trong thống kê nghiệp ngành kinh doanh trong thống kê
2. Thống kê 2. Thống kê (đv triệu đồng) trong một nhà máy như sau:
Lương tháng 0,8 1,0 1,2 1,3 1,5 1,7 2 2,3 2,5
Số công nhân 1 1 2 2 2 3 2 2 1
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá
Lương trung bình hàng tháng của một công nhân từ mẫu gồm 16
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ công nhân trên là:
lường khuynh hướng lường khuynh hướng Pk P9
i=1 ni xi i=1 ni xi
thiên
thiên x̄ = =
dáng phân phối của Mức lương khởi điểm hàng tháng trung bình của mẫu gồm 12 sinh 3.3 Khảo sát hình
n 16
thăm dò viên tốt nghiệp ngành kinh doanh là : 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò 0, 8 ∗ 1 + · · · + 2, 3 ∗ 2 + 2, 5 ∗ 1
P12 x̄ = = 1, 625
i=1 xi 3450 + 3550 + ... + 3480 16
x̄ = = = 3540
12 12
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Trung bình (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị mẫu

1. Một số
khái niệm Trung bình bị ảnh hưởng bởi các giá trị ngoại lai 1. Một số
khái niệm
• Trung vị mẫu (sample median) là giá trị chia
trong thống kê (outliers). trong thống kê
các quan sát thành hai phần bằng nhau. Một
bày dữ liệu
bày dữ liệu
phần chứa các quan sát nhỏ hơn trung vị và
phần còn lại chứa các quan sát lớn hơn trung
2.3 Phương pháp
2.3 Phương pháp
vị.
• Trung vị không bị ảnh hưởng bởi các giá trị
ngoại lai (outliers).
thiên thiên
Ví dụ: Giả sử rằng sinh viên tốt nghiệp ở bảng 3.1 có mức 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò thăm dò
lương khởi điểm cao nhất là 10000 USD/tháng không phải là

3925USD như trong bảng 3.1 thì trung bình mẫu thay đổi từ
3540 USD đến 4046 USD.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Trung vị mẫu (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị (tt)

khái niệm
thường dùng
Cách tìm trung vị khái niệm
thường dùng
trong thống kê Sắp xếp dữ liệu mẫu theo thứ tự tăng dần. trong thống kê
Ví dụ 1: Tìm trung vị về quy mô lớp cho mẫu
mô tả: trình • Nếu kích thước mẫu là lẻ thì trung vị là giá trị ở vị trí mô tả: trình
bày dữ liệu
trung tâm của mẫu được sắp
bày dữ liệu của chín lớp đại học sau:
• Nếu kích thước mẫu là chẵn thì trung vị là trung bình của
pháp bảng và đồ thị 35; 34; 32; 56; 30; 54; 46; 38; 42. Giải:
2.3 Phương pháp
hai giá trị ở vị trí trung tâm của mẫu được sắp
2.3 Phương pháp
• Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần :
3. Mô tả dữ Nói cách khác, gọi n là kích thước mẫu và 3. Mô tả dữ

30; 32; 34; 35; 38; 42; 46; 54; 56.
i = (n + 1)/2, thì
• n = 9 và i = (n + 1)/2 = (9 + 1)/2 = 5;
thiên
thiên • Do n = 9 lẻ nên trung vị là giá trị thứ 5 hay
• Nếu n lẻ thì trung vị là giá trị thứ i hay xi (trung vị là giá 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
dữ liệu xi = x5 = 38. Vậy trung vị về quy mô lớp học
thăm dò
trị chính giữa); 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
• Nếu n chẵn thì trung vị là trung bình của hai giá trị thứ i
với mẫu trên là 38 sinh viên.
x[i] + x[i]+1
và thứ i + 1 hay trung vị = , với [i] là phần
2
nguyên của i (trung vị là trung bình của hai giá trị ở giữa).
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Trung vị (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị (tt)

1. Một số
khái niệm Ví dụ 2: Tìm trung vị mức lương khởi điểm của 1. Một số
khái niệm
trong thống kê 12 sinh viên trong bảng 3.1. Giải: trong thống kê
mô tả: trình • Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần : mô tả: trình Trung vị không bị ảnh hưởng bởi các giá trị
3310; 3355; 3450; 3480; 3480; 3490; 3520; 2.1 Tóm tắt dữ liệu
ngoại lai (outliers).
3540; 3550; 3650; 3730; 3925. 2.2 Tóm tắt dữ liệu
Ví dụ: Giả sử rằng sinh viên tốt nghiệp ở bảng
2.3 Phương pháp
nhánh lá • n = 12 và i = (n + 1)/2 = (12 + 1)/2 = 6.5; 2.3 Phương pháp
nhánh lá 3.1 có mức lương khởi điểm cao nhất là 10000
3. Mô tả dữ
liệu định lượng • Do n = 12 chẳn nên trung vị là trung bình 3. Mô tả dữ
liệu định lượng USD/tháng không phải là 3925 USD/tháng như
tập trung của hai giá trị thứ 6 (x6 ) và thứ 7 (x7 ) hay lường khuynh hướng
tập trung trong bảng 3.1 thì trung vị vẫn không thay đổi vì
thiên
x[6] + x[6]+1 3490 + 3520 thiên
3490 USD và 3520 USD vẫn là hai giá trị ở giữa
dáng phân phối của trung vị = = = 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
3.4 Phân tích dữ liệu 2 2 dữ liệu
như trên.
thăm dò thăm dò
3505 . Vậy trung vị mức lương khởi điểm của
12 sinh viên tốt nghiệp đại học kinh doanh
trong bảng 3.1 là 3505 USD.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Mode N.T. M. Ngọc So sánh trung bình, trung vị và

1. Một số
khái niệm Mode của dữ liệu là giá trị của dữ liệu có tần số 1. Một số
khái niệm
mode
trong thống kê xuất hiện lớn nhất. Nếu mọi giá trị dữ liệu đều có trong thống kê
mô tả: trình cùng tần số, ta nói dữ liệu không có mode. mô tả: trình
• Nếu dữ liệu có phân phối đối xứng, thì trung
pháp bảng và đồ thị bình và trung vị sẽ bằng nhau và rơi vào tâm
pháp bảng và đồ thị của phân phối.
nhánh lá
3. Mô tả dữ
table2-7
nhánh lá
3. Mô tả dữ
• Nếu dữ liệu có phân phối bị lệch (skewed)
lường khuynh hướng • Mode không bị ảnh hưởng bởi các điểm ngoại 3.1 Các đặc trưng đo
(tức là bất đối xứng, với một đuôi kéo dài về
thiên lai (outlier); 3.2 Độ đo sự biến
thiên
một phía), thì trung bình và trung vị đều bị
dữ liệu • Mode có thể sử dụng cho cả dữ liệu số và dữ
dữ liệu
kéo về phía đuôi dài hơn, nhưng trung bình,
thăm dò
liệu phân loại.

thăm dò thông thường, được kéo xa hơn trung vị.
Ví du: Dữ liệu ở bảng 3.1, mode là 3480 vì chỉ có mức lương
khởi điểm hàng tháng có tần số cao nhất là 3480 USD.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc So sánh trung bình, trung vị và N.T. M. Ngọc Phân vị

1. Một số
khái niệm
mode (tt) 1. Một số
khái niệm Phân vị thứ p là một giá trị mà ít nhất có p%
trong thống kê trong thống kê các quan sát có giá trị nhỏ hơn hoặc bằng giá trị
2. Thống kê
mô tả: trình • nếu phân phối là lệch phải thì 2. Thống kê
mô tả: trình này và ít nhất có (100 − p)% các quan sát có giá
mode < trung vị < trung bình; 2.1 Tóm tắt dữ liệu
trị lớn hơn hoặc bằng giá trị này.
Ví dụ: Các trường đại học thường báo cáo kết quả kiểm tra
định lượng: phương • nếu phân phối là lệch trái thì 2.2 Tóm tắt dữ liệu
đầu vào dưới dạng phân vị. Giả sử, một sinh viên đạt được
2.3 Phương pháp
nhánh lá mode > trung vị > trung bình. 2.3 Phương pháp
nhánh lá
điểm của phần thi nói là 54 của một bài kiểm tra đầu vào.
liệu định lượng liệu định lượng • Làm thế nào để đánh giá sinh viên này trong mối liên hệ
lường khuynh hướng với các sinh viên khác cùng tham gia bài kiểm tra tương
thiên
thiên
tự?
• TL: không dễ dàng trả lời câu hỏi này nếu không biết gì
3.4 Phân tích dữ liệu 3.4 Phân tích dữ liệu thêm về dữ liệu.
thăm dò thăm dò
• Tuy nhiên, nếu số điểm 54 tương ứng với phân vị thứ 70,
chúng ta biết rằng khoảng 70% số sinh viên đạt điểm thấp
hơn so với sinh viên này và khoảng 30% số sinh viên có
điểm số cao hơn sinh viên này.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Phân vị (tt) N.T. M. Ngọc Phân vị (tt)

1. Một số 1. Một số Ví dụ 1: Hãy xác định phân vị thứ 85 cho các dữ liệu mức
thường dùng Cách tính phân vị thứ p: thường dùng lương khởi điểm trong bảng 3.1?
Giải :
2. Thống kê
mô tả: trình
• Bước 1: Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần. 2. Thống kê
mô tả: trình • Bước 1: Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần:
• Bước 2: Tính chỉ số i 2.1 Tóm tắt dữ liệu
3310; 3355; 3450; 3480; 3480; 3490; 3520; 3540; 3550; 3650;
3730; 3925.
2.2 Tóm tắt dữ liệu p 2.2 Tóm tắt dữ liệu
• Bước 2: Tính
pháp bảng và đồ thị i =( )∗n định lượng: phương
2.3 Phương pháp
nhánh lá 100 2.3 Phương pháp
nhánh lá
p 85
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ i =( )∗n =( ) ∗ 12 = 10, 2.
100 100
trong đó, p là phân vị cần tính và n là số liệu định lượng
lường khuynh hướng • Bước 3: Vì i vừa tính không phải là một số nguyên, làm
tập trung
quan sát. tập trung
tròn nó. Vị trí của phân vị thứ 85 là số nguyên kế tiếp lớn
thiên
• Bước 3: thiên
dáng phân phối của hơn 10, 2 là vị trí thứ 11. Vậy, phân vị thứ 85 cho các dữ
dữ liệu
• Nếu i là một số nguyên, phân vị thứ p là trung bình của dữ liệu
3.4 Phân tích dữ liệu liệu mức lương khởi điểm trong bảng 3.1 là giá trị dữ liệu
thăm dò thăm dò
hai giá trị ở vị trí thứ i và i + 1. ở vị trí thứ 11 là 3730.
• Nếu i không phải là một số nguyên, làm tròn nó. Số
nguyên tiếp theo lớn hơn i biểu thị vị trí của phân vị thứ p. Ví dụ 2: Hãy xác định phân vị thứ 50 cho các dữ liệu mức
lương khởi điểm trong bảng 3.1?
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Tứ phân vị N.T. M. Ngọc Ví dụ 2: Hãy xác định tứ phân vị cho các dữ
1. Một số
khái niệm Tứ phân vị chia dữ liệu thành bốn phần, mỗi 1. Một số
khái niệm
liệu mức lương khởi điểm trong bảng 3.1?
thường dùng thường dùng Giải : Chúng ta cần tìm phân vị thứ 25 (Q1 ) , phân vị thứ 50
trong thống kê phần chứ khoảng 25% số quan sát. trong thống kê
(Q2 ) và phân vị thứ 75 (Q3 ).
mô tả: trình mô tả: trình • Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần:
3310; 3355; 3450; 3480; 3480; 3490; 3520; 3540; 3550; 3650;
3730; 3925.
• Tìm Q1 : Tính i = ( 100p 25
pháp bảng và đồ thị ) ∗ n = ( 100 ) ∗ 12 = 3. Vì i = 3 là
nhánh lá nhánh lá một số nguyên nên phân vị thứ 25 là trung bình của hai
3. Mô tả dữ
3. Mô tả dữ
giá trị dữ liệu thứ ba và thứ tư hay
Q1 = (3450 + 3480)/2 = 3465.
50
• Tìm Q2 : Tính i = ( 100
tập trung
tập trung
) ∗ 12 = 6. Vì i = 6 là một số
thiên thiên
Hình 3.1 cho thấy một phân phối dữ liệu chia thành bốn phần. 3.3 Khảo sát hình nguyên nên trung vị là trung bình của hai giá trị dữ liệu
dữ liệu Các điểm chia đgl Tứ phân vị và được xac định như sau: dữ liệu
thứ sáu và thứ bảy hay Q2 = (3490 + 3520)/2 = 3505.
thăm dò • Q1 = tứ phân vị thứ nhất, hay là phân vị thứ 25. thăm dò 75
• Tìm Q3 : Tính i = ( 100 ) ∗ 12 = 9. Vì i = 9 là một số
• Q2 = tứ phân vị thứ hai, hay là phân vị thứ 50 nguyên nên phân vị thứ 75 là trung bình của hai giá trị dữ
(Q2 cũng được gọi là trung vị ). liệu thứ chín và thứ mười hay
• Q3 = tứ phân vị thứ ba, hay là phân vị thứ 75. Q3 = (3550 + 3650)/2 = 3600.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Độ đo sự biến thiên của dữ liệu N.T. M. Ngọc Khoảng biến thiên hay
1. Một số
khái niệm
(hay độ phân tán) 1. Một số
khái niệm
Miền giá trị mẫu (sample range)
trong thống kê trong thống kê Khoảng biến thiên = giá trị lớn nhất − giá trị nhỏ nhất. Ví dụ:
2. Thống kê 2. Thống kê Khoảng biến thiên trong bộ dữ liệu ở bảng 3.1 là
bày dữ liệu bày dữ liệu 3925 − 3310 = 615.
định tính: phương Hay miền giá trị mẫu là khoảng cách giữa giá trị lớn nhất và
giá trị nhỏ nhất trong mẫu.
2.3 Phương pháp
2.3 Phương pháp
Nếu n quan sát trong một mẫu được kí hiệu là x1 , x2 , . . . , xn
thì miền giá trị mẫu là
r = max(xi ) − min(xi )
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Khoảng biến thiên (tt) N.T. M. Ngọc Độ trải giữa hay Khoảng tứ phân
1. Một số
khái niệm
1. Một số
khái niệm
vị (interquartile range - IQR)
trong thống kê Khoảng biến thiên bị ảnh hưởng bởi các giá trị trong thống kê
2. Thống kê 2. Thống kê Độ trải giữa (hay Khoảng tứ phân vị ) (IQR) là

mô tả: trình ngoại lai (hay giá trị đột biến). mô tả: trình
bày dữ liệu
bày dữ liệu
khoảng cách giữa tứ phân vị đầu tiên và tứ phân
Ví dụ: Giả sử rằng sinh viên tốt nghiệp ở bảng 3.1 có mức
vị thứ ba; tức là, IQR = Q3 − Q1 .
pháp bảng và đồ thị lương khởi điểm cao nhất là 10000 USD/tháng không phải là định lượng: phương
Ví dụ: Đối với mức lương khởi điểm hàng tháng trong bảng
nhánh lá 3925 USD/tháng như trong bảng 3.1 thì khoảng biến thiên nhánh lá
3.1, độ trải giữa là IQR = Q3 − Q1 = 3600 − 3465 = 135.
3. Mô tả dữ
trong trường hợp này sẽ là 10000 − 3310 = 6690 không phải là 3. Mô tả dữ
615 như đã tính ở trên. 3.1 Các đặc trưng đo
• Người ta thường sử dụng IQR để đo sự biến
thiên
Ta thấy rõ là giá trị khoảng biên thiên lớn trong trường hợp 3.2 Độ đo sự biến
thiên
thiên của dữ liệu khi trung vị được sử dụng
dữ liệu
này sẽ không mô tả tốt sự thay đổi trong bộ dữ liệu vì 11 trong dáng phân phối của
dữ liệu để đo trung tâm của dữ liệu.
thăm dò
12 mức lương khởi điểm nằm trong khoảng 3310 USD và 3730 thăm dò
• Tương tự trung vị, IQR không bị ảnh hưởng
USD. bởi các điểm ngoại lai (outlier).
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Ví dụ N.T. M. Ngọc Phương sai và độ lệch chuẩn

1. Một số 1. Một số Phương sai là trung bình bình phương độ lệch so với giá trị
thường dùng
trong thống kê
Một công ty truyền thông khảo sát thói quen thường dùng
trong thống kê
trung bình. Phương sai phản ánh mức độ phân tán các giá trị
của các quan sát xung quanh giá trị trung bình.
2. Thống kê xem ti vi của một cộng đồng dân cư. 20 người 2. Thống kê
• Nếu x1 , x2 , . . . , xN là các phần tử của tổng thể và µ là
bày dữ liệu
được chọn ngẫu nhiên và có thời gian (giờ) xem bày dữ liệu
2.1 Tóm tắt dữ liệu trung bình tổng thể thì phương sai tổng thể là
ti vi hàng tuần như sau: pháp bảng và đồ thị
N
X
pháp bảng và đồ thị (xi − µ)2
2.3 Phương pháp
nhánh lá 25 41 27 32 43 2.3 Phương pháp
nhánh lá
σ2 = i=1
.
3. Mô tả dữ
66 35 31 15 5 3. Mô tả dữ N
liệu định lượng liệu định lượng √
3.1 Các đặc trưng đo 3.1 Các đặc trưng đo Độ lệch chuẩn tổng thể là σ = σ 2 .
tập trung
34 26 32 38 16 lường khuynh hướng
tập trung
• Nếu x1 , x2 , . . . , xn là một mẫu có n quan sát và x̄ là trung
thiên
30 38 30 20 21 thiên
3.3 Khảo sát hình bình mẫu thì phương sai mẫu là
dữ liệu dữ liệu n
X
(xi − x̄ )2
thăm dò
(a) Tìm các tứ phân vị của mẫu dữ liệu trên? thăm dò
i=1
s2 = .
(b) Tìm khoảng tứ phân vị? n−1
√
Độ lệch chuẩn mẫu là s = s 2 .
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Phương sai và độ lệch chuẩn (tt) N.T. M. Ngọc So sánh các độ lệch chuẩn
1. Một số
khái niệm Ví dụ: Tính phương sai mẫu về dữ liệu lương khởi 1. Một số
khái niệm
trong thống kê điểm trong bảng 3.1 trong thống kê
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Độ lệch tuyệt đối trung bình N.T. M. Ngọc Hệ số biến thiên (Coefficient of
1. Một số
khái niệm
1. Một số
khái niệm
Variation)
trong thống kê
Lưu ý: Đối với bất kỳ bộ dữ liệu nào, tổng các độ lệch so với trong thống kê Hệ số biến thiên cho biết độ lệch chuẩn lớn bằng
giá trị trung bình sẽ luôn bằng không,
2. Thống kê
mô tả: trình
2. Thống kê
mô tả: trình bao nhiêu lần so với trung bình,
bày dữ liệu n bày dữ liệu
X 2.1 Tóm tắt dữ liệu
định tính: phương (xi − x̄ ) = 0. định tính: phương
Độ lệch chuẩn
i=1
× 100%.
CV =
2.3 Phương pháp
nhánh lá Các độ lệch dương và các độ lệch âm bù trừ lẫn nhau, dẫn đến
2.3 Phương pháp
nhánh lá
trung bình
3. Mô tả dữ
tổng các độ lệch so với giá trị trung bình bằng không. 3. Mô tả dữ
liệu định lượng Hệ số biến thiên là một thống kê hữu ích để so
tập trung
tập trung
sánh độ phân tán của các biến có độ lệch chuẩn
thiên Để tránh tất cả các độ lệch so với giá trị trung bình triệt tiêu 3.2 Độ đo sự biến
thiên
khác nhau và trung bình khác nhau.
dáng phân phối của lẫn nhau khi chúng ta cộng chúng lại với nhau, ta xét định dáng phân phối của
Ví dụ: Đối với bộ dữ liệu lương khởi điểm trong bảng 3.1, hệ số
thăm dò
nghĩa độ lệch tuyệt đối trung bình như sau: 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
Pn biến thiên là [(165, 65/3540) × 100]% = 4, 7%. Hệ số biến

i=1 |xi − x̄ |
. thiên này cho chúng ta biết độ lệch chuẩn mẫu chỉ bằng 4, 7%
n
giá trị trung bình mẫu.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Ví dụ so sánh hệ số biến thiên N.T. M. Ngọc Hệ số bất đối xứng (Skewness)
1. Một số
khái niệm
• Dữ liệu 1 có: trung bình x̄1 = 50 và độ lệch 1. Một số
khái niệm
trong thống kê chuẩn s1 = 5 nên trong thống kê
mô tả: trình
bày dữ liệu
mô tả: trình
bày dữ liệu Hệ số bất đối xứng (Skewness) là một đại lượng
2.1 Tóm tắt dữ liệu x̄1 5 2.1 Tóm tắt dữ liệu
pháp bảng và đồ thị CV1 = × 100% = × 100% = 10%. định tính: phương
pháp bảng và đồ thị số quan trọng đo lường hình dáng của một phân
s1 50 2.2 Tóm tắt dữ liệu
pháp bảng và đồ thị phối.
2.3 Phương pháp
• Dữ liệu 2 có: trung bình x̄2 = 100 và độ lệch 2.3 Phương pháp
Công thức tính Skewness cho dữ liệu mẫu:
3. Mô tả dữ
liệu định lượng chuẩn s2 = 5 nên 3. Mô tả dữ
n n x − x̄
i
)3 .
X
tập trung
tập trung Skewness = (
thiên x̄2 5 3.2 Độ đo sự biến
thiên (n − 1)(n − 2) i=1 s
dáng phân phối của CV2 = × 100% = × 100% = 5%. 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
s2 100 dữ liệu
thăm dò thăm dò
• Cả hai bộ dữ liệu có cùng độ lệch chuẩn

nhưng dữ liệu 2 biến thiên ít hơn so với giá
trị của nó.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Hệ số bất đối xứng (Skewness) (tt) N.T. M. Ngọc Ví dụ:
1. Một số 1. Một số Biểu đồ phân phối tần suất mô tả độ lệch
khái niệm
thường dùng
• Khi phân phối đối xứng, Skewness có giá trị là 0, thì trung khái niệm
thường dùng của bốn phân phối:
bình, trung vị và mode bằng nhau;
mô tả: trình • Khi bộ dữ liệu có phân phối lệch phải, Skewness có giá trị mô tả: trình
dương, thì mode < trung vị < trung bình; 2.1 Tóm tắt dữ liệu
2.2 Tóm tắt dữ liệu • Khi bộ dữ liệu có phân phối lệch trái, Skewness có giá trị 2.2 Tóm tắt dữ liệu
2.3 Phương pháp
âm, thì mode > trung vị > trung bình. pháp bảng và đồ thị
2.3 Phương pháp
thiên thiên
thăm dò thăm dò
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Giá trị z (giá trị chuẩn hóa) N.T. M. Ngọc Giá trị z (giá trị chuẩn hóa) (tt)
khái niệm
thường dùng Giả sử chúng ta có một mẫu gồm n quan sát với
khái niệm
thường dùng
Ví dụ: Giá trị z của quy mô lớp học
2. Thống kê các giá trị tương ứng x1 , x2 , ..., xn . 2. Thống kê

bày dữ liệu
Giá trị z (giá trị chuẩn hóa) được tính cho mỗi xi bày dữ liệu
là: pháp bảng và đồ thị
định lượng: phương xi − x̄ 2.2 Tóm tắt dữ liệu
2.3 Phương pháp zi = , pháp bảng và đồ thị
2.3 Phương pháp
nhánh lá
s nhánh lá
liệu định lượng trong đó, liệu định lượng
tập trung
• zi là giá trị z cho xi ; lường khuynh hướng
tập trung
thiên • x̄ là trung bình mẫu; thiên
dữ liệu • s là độ lệch chuẩn mẫu.
dữ liệu
Trong bảng 3.4, ta thấy giá trị z là −1, 5 của
thăm dò
thăm dò quan sát thứ năm cho thấy quan sát này ở xa so
Giá trị z cho bất kỳ quan sát nào có thể hiểu như là một thước
với trung bình; giá trị của quan sát này nhỏ hơn
đo vị trí tương đối của quan sát đó trong tập dữ liệu.
trung bình 1, 5 lần độ lệch chuẩn.
XSTK XSTK Ví dụ: Giả sử rằng các điểm kiểm tra giữ kỳ cho 100 sinh viên
N.T. M. Ngọc Quy tắc Chebyshev N.T. M. Ngọc của khóa học thống kê có điểm trung bình là 70 và độ lệch
chuẩn là 5. Có bao nhiêu sinh viên có điểm kiểm tra nằm giữa
khái niệm khái niệm 60 và 80? Có bao nhiêu sinh viên có điểm kiểm tra nằm giữa
trong thống kê
Quy tắc Chebyshev Ít nhất là (1 − 1/z 2 ) số lượng trong thống kê 58 và 82?
2. Thống kê 2. Thống kê • Chúng ta thấy 60 và 80 lần lượt ở dưới và ở trên trung
mô tả: trình
bày dữ liệu
giá trị dữ liệu nằm trong khoảng z độ lệch chuẩn mô tả: trình
bày dữ liệu bình 2 lần độ lệch chuẩn. Theo quy tắc Chebyshev, ta biết
so với giá trị trung bình, trong đó z là giá trị bất 2.1 Tóm tắt dữ liệu
được có ít nhất 75% các quan sát có giá trị nằm trong
định lượng: phương kỳ lớn hơn 1. 2.2 Tóm tắt dữ liệu
khoảng z = 2 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình. Như
vậy, ít nhất có 75% số sinh viên có điểm kiểm tra nằm
2.3 Phương pháp
nhánh lá Ý nghĩa của quy tắc này: 2.3 Phương pháp
nhánh lá
giữa 60 và 80.
3. Mô tả dữ
• Với z = 2: ít nhất 75% các giá trị dữ liệu nằm trong 3. Mô tả dữ
liệu định lượng • Chúng ta thấy rằng (58 − 70)/5 = −2, 4 cho thấy 58 ở
khoảng z = 2 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình. 3.1 Các đặc trưng đo
dưới trung bình 2,4 lần độ lệch chuẩn và
thiên
• Với z = 3: ít nhất 89% các giá trị dữ liệu nằm trong 3.2 Độ đo sự biến
thiên (82 − 70)/5 = 2, 4 cho thấy 82 ở trên trung bình 2,4 lần
dáng phân phối của khoảng z = 3 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình. 3.3 Khảo sát hình
dáng phân phối của độ lệch chuẩn. Áp dụng quy tắc Chebychev với z = 2, 4,
3.4 Phân tích dữ liệu • Với z = 4: ít nhất 94% các giá trị dữ liệu nằm trong 3.4 Phân tích dữ liệu ta có :
thăm dò thăm dò
1
khoảng z = 4 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình. (1 − 1/z 2 ) = (1 − = 0, 826.
2, 42
Vậy có ít nhất 82, 6% số sinh viên có điểm kiểm tra nằm
giữa 58 và 82.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Quy tắc thực nghiệm N.T. M. Ngọc
1. Một số
khái niệm Quy tắc Chebyshev áp dụng cho bất kỳ tập dữ 1. Một số
khái niệm
Ví dụ: Hộp carton đựng nước giặt được tự động đóng gói trong
thường dùng thường dùng một dây chuyền sản xuất. Trọng lượng sau khi đóng gói thường
trong thống kê
liệu nào bất kể hình dáng của phân phối dữ liệu. trong thống kê
có phân phối hình chuông.
mô tả: trình
bày dữ liệu
Quy tắc thực nghiệm áp dụnh cho những tập dữ mô tả: trình
bày dữ liệu
Nếu trọng lượng trung bình là x̄ = 16 ounce và độ lệch chuẩn
định tính: phương liệu được cho là xấp xỉ phân phối Gauss (hay 2.1 Tóm tắt dữ liệu
là s = 0, 25 ounce, áp dụng quy tắc thực nghiệm chúng ta có
thể rút ra kết luận sau:
định lượng: phương phân phối hình chuông). 2.2 Tóm tắt dữ liệu
• Khoảng 68% các hộp có trọng lượng nằm giữa 15,75 và
2.3 Phương pháp
nhánh lá Ý nghĩa của quy tắc thực nghiệm 2.3 Phương pháp
nhánh lá
16,25 (x̄ ± 1s).
3. Mô tả dữ
• Khoảng 68% của các giá trị dữ liệu sẽ nằm trong khoảng 3. Mô tả dữ
liệu định lượng liệu định lượng • Khoảng 95% các hộp có trọng lượng nằm giữa 15,50 và
cộng và trừ 1 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình 3.1 Các đặc trưng đo
tập trung
tập trung 16,50 (x̄ ± 2s).
3.2 Độ đo sự biến (x̄ ± 1s). 3.2 Độ đo sự biến
thiên thiên • Hầu như tất cả các hộp có trọng lượng nằm giữa 15,25 và
• Khoảng 95% của các giá trị dữ liệu sẽ nằm trong khoảng 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
dữ liệu 16,75 (x̄ ± 3s).
thăm dò
cộng và trừ 2 độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
(x̄ ± 2s).
• Hầu như tất cả các giá trị dữ liệu sẽ nằm trong khoảng 3
độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình (x̄ ± 3s).
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Phát hiện các giá trị ngoại lai (hay N.T. M. Ngọc 3.4 Phân tích dữ liệu thăm dò
1. Một số
khái niệm
bất thường) 1. Một số
khái niệm
trong thống kê trong thống kê Ngoài kỹ thuật phân tích dữ liệu thăm dò bằng biểu đồ nhánh
lá, chúng ta còn có thể dùng cách xem xét bộ tóm tắt năm trị
bày dữ liệu
Những giá trị quá lớn hoặc quá nhỏ trong một bày dữ liệu
2.1 Tóm tắt dữ liệu số hoặc dùng biểu đồ hộp.
tập dữ liệu đgl giá trị ngoại lai (hay giá trị bất định tính: phương
2.3 Phương pháp
thường). định lượng: phương
2.3 Phương pháp
Bộ tóm tắt năm số gồm:
3. Mô tả dữ
Giá trị z (giá trị chuẩn hóa) có thể được sử dụng 3. Mô tả dữ • Giá trị nhỏ nhất;
để xác định giá trị ngoại lai (hay giá trị bất
lường khuynh hướng • Tứ phân vị thứ nhất (Q1 );
tập trung
3.2 Độ đo sự biến thường). Khi đó, bất kỳ giá trị dữ liệu nào với giá tập trung
thiên thiên
• Trung vị (Q2 );
dữ liệu
trị z nhỏ hơn −3 hoặc lớn hơn 3 thì được xem là 3.3 Khảo sát hình
dữ liệu
thăm dò giá trị ngoại lai (hay bất thường). 3.4 Phân tích dữ liệu
thăm dò
• Tứ phân vị thứ ba (Q3 );
• Giá trị lớn nhất.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Bộ tóm tắt năm số N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp

khái niệm khái niệm Một biểu đồ hộp (Boxplot) là một tóm tắt bằng hình vẽ của dữ
trong thống kê trong thống kê liệu dự trên một bộ tóm tắt năm số.
2. Thống kê Cách xây dựng bộ tóm tắt năm số: 2. Thống kê Cách xây dựng biểu đồ hộp (Boxplot):
bày dữ liệu
• Sắp xếp dữ liệu theo thứ tự tăng dần; bày dữ liệu
B1. Xác định ba tứ phân vị (Q1 , Q2 và Q3 ) và độ trải giữa
định tính: phương định tính: phương (IQR = Q3 − Q1 );
2.2 Tóm tắt dữ liệu • Xác định giá trị nhỏ nhất; ba tứ phân vị (Q1 , pháp bảng và đồ thị
B2. Xác định các giá trị bất thường: điểm ngoại lai (outlier) và cực
2.3 Phương pháp
nhánh lá
Q2 và Q3 ) và giá trị lớn nhất. 2.3 Phương pháp
nhánh lá
ngoại lai (extreme outlier) (nếu có) và giá trị nhỏ nhất, giá rị
lớn nhất.
Ví dụ: 3.1 Các đặc trưng đo B3. Vẽ một trục tọa độ ngang (hoặc dọc), và vẽ các đoạn thẳng tại
tập trung tập trung Q1 , Q2 và Q3 . Đóng khung các đoạn thẳng này trong một hộp.
thiên Bộ tóm tắt năm số cho các dữ liệu trong bảng 3.2 Độ đo sự biến
thiên
3.3 Khảo sát hình 3.3 Khảo sát hình B4. Vẽ một đoạn thẳng (bằng đường đứt nét) từ Q1 đến giá trị dữ
dữ liệu 3.1 về mức lương khởi điểm hàng tháng là : dáng phân phối của
dữ liệu liệu nhỏ nhất nhưng lớn hơn Q1 − 1, 5IQR. Vẽ một đoạn thẳng
thăm dò
3310, 3465, 3505, 3600, 3925. thăm dò (bằng đường đứt nét) từ Q3 đến giá trị dữ liệu lớn nhất nhưng
nhỏ hơn Q3 + 1, 5IQR.
B5. Đánh dấu các điểm outlier và extreme outlier.
XSTK XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp (Boxplot) (tt) N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp (Boxplot) (tt)
thường dùng thường dùng Ví dụ: Biểu đồ hộp cho các dữ liệu trong bảng
2. Thống kê
Để biểu diễn tứ phân vị và các điểm outlier ta dùng đồ thị hộp 2. Thống kê
3.1 về mức lương khởi điểm hàng tháng được xây
mô tả: trình
bày dữ liệu (Boxplot)
mô tả: trình
bày dữ liệu
dựng như sau:
• Một hộp được vẽ với các cạnh của hộp nằm ở Q1 = 3465 và
Q3 = 3600;
2.3 Phương pháp
nhánh lá
2.3 Phương pháp
nhánh lá
• Đường thẳng được vẽ trong hộp ở vị trí trung vị Q2 = 3505;
3. Mô tả dữ 3. Mô tả dữ • Với IQR = Q3 − Q1 = 135, ta có các giới hạn cho biểu đồ hộp
3.1 Các đặc trưng đo 3.1 Các đặc trưng đo là Q1 − 1, 5IQR = 3465 − 1, 5 ∗ 135 = 3262, 5 và
tập trung tập trung Q3 + 1, 5IQR = 3600 + 1, 5 ∗ 135 = 3802, 5. Dữ liệu nằm ngoài
thiên thiên các giới hạn này được xem là các giá trị bất thường.
dữ liệu dữ liệu • Vẽ các râu bằng đường đứt nét từ các cạnh của hộp đến giá trị
thăm dò thăm dò tiền lương 3310 và 3730.
• Dùng biểu tượng dấu sao ∗ để đánh dấu điểm ngoại lai 3925.
XSTK
N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp (Boxplot) (tt)

1. Một số
khái niệm
thường dùng
trong thống kê
2. Thống kê Biểu đồ hộp về mức lương khởi điểm hàng tháng

mô tả: trình
bày dữ liệu
2.3 Phương pháp
nhánh lá
3. Mô tả dữ
tập trung
thiên
dữ liệu
thăm dò

Chuong4 - Thong Ke Mo Ta - SV1

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Chuong4 - Thong Ke Mo Ta - SV1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

XSTK XSTK

N.T. M. Ngọc N.T. M. Ngọc Tổng quan về thống kê

Chương 4 Thống kê mô tả 2. Thống kê

N.T. M. Ngọc Dữ liệu và thống kê N.T. M. Ngọc Tham số và thống kê

• Mẫu (sample) là một tập con của một tổng

N.T. M. Ngọc Tổng thể và mẫu N.T. M. Ngọc Ví dụ

so sánh tỷ lệ; dùng cho biến định lượng.

3. Mô tả dữ • Dữ liệu chuỗi thời gian: dữ liệu thu thập 3. Mô tả dữ

lượng, kiểm định giả thuyết thống kê.

N.T. M. Ngọc Ví dụ N.T. M. Ngọc Phân phối tần suất (Relative

hơn hoặc bằng giới hạn trên của mỗi nhóm.

N.T. M. Ngọc Ví dụ khác: N.T. M. Ngọc Giải

N.T. M. Ngọc Giải (tt) N.T. M. Ngọc Giải (tt)

N.T. M. Ngọc Biểu đồ nhánh lá (Stem-and-leaf) N.T. M. Ngọc

3. Mô tả dữ liệu x1 , x2 , . . . , xn , với mỗi xi gồm ít nhất hai chữ số. 3. Mô tả dữ

N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf

2. Thống kê 2. Thống kê Sử dụng đơn vị hàng trăm cho stem

N.T. M. Ngọc Biểu đồ Stem-Leaf N.T. M. Ngọc

N.T. M. Ngọc Các độ đo hướng tâm N.T. M. Ngọc Trung bình

N.T. M. Ngọc Trung bình (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị mẫu

lương khởi điểm cao nhất là 10000 USD/tháng không phải là

N.T. M. Ngọc Trung vị mẫu (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị (tt)

3. Mô tả dữ Nói cách khác, gọi n là kích thước mẫu và 3. Mô tả dữ

N.T. M. Ngọc Trung vị (tt) N.T. M. Ngọc Trung vị (tt)

N.T. M. Ngọc Mode N.T. M. Ngọc So sánh trung bình, trung vị và

liệu phân loại.

N.T. M. Ngọc So sánh trung bình, trung vị và N.T. M. Ngọc Phân vị

N.T. M. Ngọc Phân vị (tt) N.T. M. Ngọc Phân vị (tt)

2. Thống kê 2. Thống kê Độ trải giữa (hay Khoảng tứ phân vị ) (IQR) là

N.T. M. Ngọc Ví dụ N.T. M. Ngọc Phương sai và độ lệch chuẩn

Pn biến thiên là [(165, 65/3540) × 100]% = 4, 7%. Hệ số biến

• Cả hai bộ dữ liệu có cùng độ lệch chuẩn

2. Thống kê các giá trị tương ứng x1 , x2 , ..., xn . 2. Thống kê

N.T. M. Ngọc Quy tắc thực nghiệm N.T. M. Ngọc

N.T. M. Ngọc Bộ tóm tắt năm số N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp

N.T. M. Ngọc Biểu đồ hộp (Boxplot) (tt)

2. Thống kê Biểu đồ hộp về mức lương khởi điểm hàng tháng

You might also like