ÑAÙP AÙN ÑEÀ THI GIAÛI TÍCH 2, KHOA CNTT 2015-2016

Caâu Ñaùp aùn chi tieát Ñieåm

1 1
Ta coù ∀(𝑥, 𝑦) ≠ (0,0), |sin 𝑥 2 +𝑦 2| ≤ 1, do ñoù
1
∀(𝑥, 𝑦) ≠ (0,0), 0 ≤ |𝑔(𝑥, 𝑦)| = |𝑥| |sin | ≤ |𝑥|
𝑥2 + 𝑦2

Maët khaùc lim |𝑥| = 0, neân theo ñònh lyù giôùi haïn keïp thì lim 𝑔(𝑥, 𝑦) = 0 suy
(𝑥,𝑦)→(0,0) (𝑥,𝑦)→(0,0) 0.5
ra:
lim 𝑔(𝑥, 𝑦) = 0 = 𝑔(0,0)
(𝑥,𝑦)→(0,0)

Vaäy haøm soá g lieân tuïc taïi (0,0).

2 𝑥.0
Cho (𝑥, 𝑦) → (0,0) doïc theo truïc hoaønh, khi ñoù 𝑦 = 0 vaø 𝑔(𝑥, 𝑦) = 𝑥 2 +02 = 0. Do ñoù

𝑔(𝑥, 𝑦) → 0 𝑘ℎ𝑖 (𝑥, 𝑦) → (0,0) doïc theo truïc hoaønh (1)

Cho (𝑥, 𝑦) → (0,0) doïc theo ñöôøng phaân giaùc d cuûa goùc xOy, khi ñoù 𝑥 = 𝑦 vaø 𝑔(𝑥, 𝑦) =
𝑥.𝑥 1 0.5
= 2 Do ñoù
𝑥 2 +𝑥 2
1
𝑔(𝑥, 𝑦) → 2 khi (𝑥, 𝑦) → (0,0) doïc theo höôùng d (2)

Töø (1) vaø (2), ta thaáy khoâng toàn taïi giôùi haïn cuûa haøm soá g taïi (0,0).
3 Taïi ñieåm (𝑥, 𝑦) sao cho 𝑥 ≠ 0, ta vieát 𝑓(𝑥, 𝑦) = 3√𝑥𝑦 = 𝑥1/3 3√𝑦 vaø laáy ñaïo haøm theo x
theo coâng thöùc (hoaëc coù theå duøng ñònh nghóa ñaïo haøm), ta ñöôïc
0.5
1 13 𝑦
𝑓𝑥 (𝑥, 𝑦) = 3 𝑥1/3−1 3√𝑦 = 3 √𝑥 2 taïi ñieåm (𝑥, 𝑦) khoâng thuoäc truïc tung (𝑥 ≠ 0)

4 Theo ñònh nghóa cuûa ñaïo haøm, ta coù

3
𝑓(ℎ, 0) − 𝑓(0,0) √ℎ. 0 − 0
𝑓𝑥 (0,0) = lim = lim =0 0.5
ℎ→0 ℎ ℎ→0 ℎ
(hoaëc coù theå vieát ∀𝑥 ∈ ℝ, 𝑓(𝑥, 0) = √𝑥. 0 = 0, do ñoù ∀𝑥 ∈ ℝ, 𝑓𝑥 (𝑥, 0) = 0).
3

5 Vôùi 𝑤 = 𝑥𝑒 𝑦/𝑧 , 𝑥 = 𝑒 𝑡 , 𝑦 = 1 − 𝑡, 𝑧 = 1 + 2𝑡 thì

𝑑𝑤 𝜕𝑤 𝑑𝑥 𝜕𝑤 𝑑𝑦 𝜕𝑤 𝑑𝑧 𝑥 𝑥𝑦
= . + 𝜕𝑦 . 𝑑𝑡 + . = 𝑒 𝑦/𝑧 𝑒 𝑡 + 𝑧 𝑒 𝑦/𝑧 (−1) − 𝑧 2 𝑒 𝑦/𝑧 (2𝑡) 0.5
𝑑𝑡 𝜕𝑥 𝑑𝑡 𝜕𝑧 𝑑𝑡
𝑑𝑤 𝑒 2𝑒
Taïi 𝑡 = 1 thì 𝑥 = 𝑒, 𝑦 = 0, 𝑧 = 3, do ñoù |𝑡 = 1 = 𝑒 0 𝑒 1 + 3 𝑒 0 (−1) − 0 = .
𝑑𝑡 3

6 Phöông trình 𝑦𝑧 = ln(𝑥 + 𝑧) (1)

xaùc ñònh moät aån haøm z phuï thuoäc theo x vaø y (x vaø y ñoäc laäp nhau).
Laáy ñaïo haøm theo x ôû hai veá cuûa (1), ta ñöôïc
𝜕𝑧 𝜕𝑧 1 𝜕𝑧 𝜕𝑧 𝜕𝑧 𝜕𝑧 1
𝑦 𝜕𝑥 = (1 + 𝜕𝑥) 𝑥+𝑧 ⇒ 𝑦(𝑥 + 𝑧) 𝜕𝑥 = 1 + 𝜕𝑥 ⇒ (𝑥𝑦 + 𝑧𝑦 − 1) 𝜕𝑥 = 1 ⇒ 𝜕𝑥 = 𝑥𝑦+𝑧𝑦−1 0.5

Laáy ñaïo haøm theo y ôû hai veá cuûa (1), ta ñöôïc

𝜕𝑧 𝜕𝑧 1 𝜕𝑧 𝜕𝑧
𝑧+𝑦 = . ⇒ 𝑧(𝑥 + 𝑧) + 𝑦(𝑥 + 𝑧) =
𝜕𝑦 𝜕𝑦 𝑥 + 𝑧 𝜕𝑦 𝜕𝑦
 𝜕𝑧 𝜕𝑧 𝑧(𝑥 + 𝑧)
⇒ 𝑧(𝑥 + 𝑧) = (1 − 𝑥𝑦 − 𝑦𝑧) ⇒ =
𝜕𝑦 𝜕𝑦 1 − 𝑥𝑦 − 𝑦𝑧
Caùch 2: Neáu ñaët 𝐹(𝑥, 𝑦, 𝑧) = 𝑦𝑧 − ln(𝑥 + 𝑧) thì ta duøng coâng thöùc
𝜕𝑧 𝜕𝐹 𝜕𝐹 1 1 1
=− : = : (𝑦 − )=
𝜕𝑥 𝜕𝑥 𝜕𝑧 𝑥 + 𝑧 𝑥+𝑧 𝑦𝑥 + 𝑦𝑧 − 1
𝜕𝑧 𝜕𝐹 𝜕𝐹 1 −𝑧(𝑥 + 𝑧)
=− : = −𝑧: (𝑦 − )=
𝜕𝑦 𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝑥+𝑧 𝑦𝑥 + 𝑦𝑧 − 1
7 Ta coù 𝑓(𝑥, 𝑦) = 𝑦𝑒 −𝑥 ⇒ ∇𝑓 = 〈𝑓𝑥 , 𝑓𝑦 〉 = 〈−𝑦𝑒 −𝑥 , 𝑒 −𝑥 〉 ⇒ ∇𝑓(0,4) = 〈−4,1〉. Vôùi goùc chæ
1 √3
höôùng 𝜃 = 2𝜋/3 thì vectô chæ höôùng laø𝑢
⃗ = 〈cos 𝜃 , sin 𝜃〉 = 〈− 2 , 〉 vaø
2
0.5
1 √3 4 + √3
⃗ = (−4) (− ) + 1 ( ) =
𝐷𝑢⃗ 𝑓(0,4) = ∇𝑓(0,4). 𝑢
2 2 2

8 Maët cong ñeà cho laø (𝑆): 𝐹(𝑥, 𝑦, 𝑧) = 0 vôùi 𝐹(𝑥, 𝑦, 𝑧) = 𝑥 2 − 𝑧 2 − 𝑦. Ta coù ∇𝐹 =
〈𝐹𝑥 , 𝐹𝑦 , 𝐹𝑧 〉 = 〈2𝑥, −1, −2𝑧〉. Maët phaúng (P) tieáp xuùc vôùi (S) taïi ñieåm (4,7,3) coù VTPT laø
0.5
∇𝐹(4,7,3) = 〈8, −1, −6〉. Vaäy phöông trình cuûa (P) laø
8(𝑥 − 4) − 1(𝑦 − 7) − 6(𝑧 − 3) = 0 ⇔ 8𝑥 − 𝑦 − 6𝑧 − 7 = 0
9 Vôùi 𝑅 = {(𝑥, 𝑦)|𝑥 ∈ [0, 𝜋], 0 ≤ 𝑦 ≤ sin 𝑥} thì
𝜋 sin 𝑥 𝜋 𝜋
∬ 𝑥𝑑𝐴 = ∫ ∫ 𝑥𝑑𝑦𝑑𝑥 = ∫ 𝑥 sin 𝑥 𝑑𝑥 = − ∫ 𝑥 𝑑 cos 𝑥
𝑅 0 0 0 0
𝜋 0.5
𝜋
= −(𝑥 cos 𝑥) | + ∫ cos 𝑥 𝑑𝑥 = 𝜋
0 0

10
1 4
Trong tích phaân laëp ∫0 ∫4𝑥 𝑓(𝑥, 𝑦)𝑑𝑦𝑑𝑥, mieàn laáy tích phaân laø y
4
𝐷 = {(𝑥, 𝑦)|𝑥 ∈ [0,1], 4𝑥 ≤ 𝑦 ≤ 4}, coù daïng loài theo phöông Oy
vôùi hình phaùc hoïa keá beân. y

Ta bieåu dieãn D loài theo phöông Ox: 0.5

1
𝐷 = {(𝑥, 𝑦)|𝑦 ∈ [0,4], 0 ≤ 𝑥 ≤ 𝑦} x
4 O
y 1
1 4 4 𝑦/4
Vaäy ∫0 ∫4𝑥 𝑓(𝑥, 𝑦)𝑑𝑦𝑑𝑥 = ∫0 ∫0 𝑓(𝑥, 𝑦)𝑑𝑥𝑑𝑦. 4

11 Phöông trình 𝑦 ′ 𝑒 𝑦 = 2𝑥 coù daïng taùch bieán, laáy nguyeân haøm theo bieán x ôû hai veá, ta
ñöôïc
0.5
∫ 𝑦 ′ 𝑒 𝑦 𝑑𝑥 = ∫ 2𝑥𝑑𝑥 ⇔ 𝑒 𝑦 = 𝑥 2 + 𝐶 ⇔ 𝑦 = ln(𝑥 2 + 𝐶), vôùi taäp xaùc ñònh 𝐷 =
{𝑥 ∈ ℝ | 𝑥 2 > 𝐶}.
12 Theo phöông phaùp giaûi phöông trình vi phaân tuyeán tính caáp 1, ta bieán ñoåi 𝑥𝑦 ′ + 2𝑦 = 𝑥 3
thaønh
2
𝑦 ′ + 𝑥 𝑦 = 𝑥 2 (taïm xeùt 𝑥 ≠ 0) (1) 0.5

2
Nguyeân haøm theo x cuûa 𝑥 laø2 ln|𝑥|. Nhaân hai veá cuûa (1) vôùi 𝑒 2 ln|𝑥| = 𝑥 2 , ta ñöôïc
 2 ′
𝑑 24 4 2 4 2
𝑥5 𝑥3 𝐶
𝑥 𝑦 + 2𝑥𝑦 = 𝑥 ⇔ (𝑥 𝑦) = 𝑥 ⇔ 𝑥 𝑦 = ∫ 𝑥 𝑑𝑥 ⇔ 𝑥 𝑦 = +𝐶 ⇔𝑦 = +
𝑑𝑥 5 5 𝑥2
(xeùt 𝑥 ≠ 0)
1
Do ñieàu kieän 𝑦(1) = 0 neân 𝐶 = − 5. Vaäy nghieäm phöông trình laø
1 1
𝑦 = 5 𝑥 3 − 5𝑥 2 (𝑥 ≠ 0).

13 a) Vôùi 𝑓(𝑥, 𝑦) = √𝑥 + 𝑒 4𝑦 ⇒ 𝑓𝑥 =
1 2𝑒 4𝑦
vaø 𝑓𝑦 = √𝑥+𝑒 4𝑦 laø caùc haøm 2 bieán sô caáp,
2√𝑥+𝑒 4𝑦

lieân tuïc taïi moïi ñieåm thuoäc mieàn xaùc ñònh cuûa chuùng, trong ñoù coù ñieåm (3,0). Do ñoù f
khaû vi taïi (3,0).
Tuyeán tính hoùa cuûa f laø (3,0) laø 0.5

𝐿(𝑥, 𝑦) = 𝑓(3,0) + 𝑓𝑥 (3,0)(𝑥 − 3) + 𝑓𝑦 (3,0)(𝑦 − 0)

1
𝐿(𝑥, 𝑦) = 2 + (𝑥 − 3) + 𝑦
4
b) Vì ñieåm (2.95, 0.2) khaù gaàn vôùi ñieåm (3,0) vaø do f khaû vi taïi (3,0) neân ta coù theå chaáp
nhaän pheùp xaáp xæ tuyeán tính sau ñaây
𝑓(2.95, −0.05) ≈ 𝐿(2.95, −0.05) 0.5
1 1
√2.95 + ≈ 2 + (2.95 − 3) − 0.05 = 1.9375
𝑒 0.2 4

14 a) Vôùi 𝑓(𝑥, 𝑦) = 𝑥 4 + 𝑦 4 − 4𝑥𝑦 + 2 thì ∇𝑓 = 〈4𝑥 3 − 4𝑦, 4𝑦 3 − 4𝑥〉. Do ñoù ∇𝑓(0,0) =

∇𝑓(1,1) = ∇𝑓(−1, −1) = 〈0,0〉. Vaäy caùc ñieåm (0,0); (1,1) vaø (1,1) laø caùc ñieåm döøng 0.5
cuûa haøm soá f.
b) Ta coù 𝑓𝑥𝑥 = 12𝑥 2 , 𝑓𝑦𝑦 = 12𝑦 2 , 𝑓𝑥𝑦 = −4 vaø 𝐷(𝑥, 𝑦) = 𝑓𝑥𝑥 𝑓𝑦𝑦 − 𝑓𝑥𝑦
2
= 16(9𝑥 2 𝑦 2 −
1).
* Vì 𝐷(0,0) = −16 < 0 neân (0,0) laø ñieåm yeân ngöïa cuûa f. 0.5
* Vì 𝐷(1,1) = 𝐷(−1, −1) = 128 > 0 vaø 𝑓𝑥𝑥 (1,1) = 𝑓𝑥𝑥 (−1, −1) = 12 > 0 neân f
ñaït cöïc tieåu taïi caû hai ñieåm (1,1) vaø (1,1).
15 a) 𝐹 = 〈𝑃, 𝑄〉 = 〈ln 𝑦 + 2𝑥𝑦 3 , 3𝑥 2 𝑦 2 + 𝑥/𝑦〉 thì
𝜕𝑃 1
= + 6𝑥𝑦 2 vaø
𝜕𝑄 1
= 6𝑥𝑦 2 + . Do ñoù
𝜕𝑦 𝑦 𝜕𝑥 𝑦
𝜕𝑃
=
𝜕𝑄
ñuùng vôùi moïi ñieåm (x,y) thoûa y > 0 0.5
𝜕𝑦 𝜕𝑥

Hôn nöõa mieàn 𝐷: 𝑦 > 0 laø mieàn môû ñôn lieân neân 𝐹 laø tröôøng baûo toaøn treân D.
b) Vì 𝐹 laø tröôøng baûo toaøn treân D neân ta toàn taïi haøm soá f xaùc ñònh treân D thoûa ∇𝑓 = 𝐹
treân D, nghóa laø ∀(𝑥, 𝑦) ∈ 𝐷,
𝑓𝑥 = 𝑃 = ln 𝑦 + 2𝑥𝑦 3 (1)
𝑥
𝑓𝑦 = 𝑄 = 3𝑥 2 𝑦 2 + (2) 0.5
𝑦
Laáy nguyeân haøm theo x ôû hai veá cuûa (1) ta suy ra

𝑓(𝑥, 𝑦) = ∫(ln 𝑦 + 2𝑥𝑦 3 )𝑑𝑥 = 𝑥 ln 𝑦 + 𝑥 2 𝑦 3 + 𝐶(𝑦) (3)

 trong ñoù C(y) chæ phuï thuoäc vaøo y. Töø (2) vaø (3) ta laïi coù
𝑑 𝑥
[𝑥 ln 𝑦 + 𝑥 2 𝑦 3 + 𝐶(𝑦)] = 3𝑥 2 𝑦 2 + ⇔ 𝐶 ′ (𝑦) = 0 ⇔ 𝐶(𝑦) = 𝐾
𝑑𝑦 𝑦
vôùi K laø haèng soá, coù theå choïn K=0, keát hôïp (3) ta coù 𝑓(𝑥, 𝑦) = 𝑥 ln 𝑦 + 𝑥 2 𝑦 3 .
Vì ñöôøng cong C: 4𝑥 2 + (𝑦 − 1)2 = 4, 𝑦 ≥ 1 noái töø (1,1) ñeán (1,1) (naèm trong mieàn D)
neân
∫𝐶 𝐹 𝑑𝑟 = ∫𝐶 ∇𝑓. 𝑑𝑟 = 𝑓(1,1) − 𝑓(−1,1) = (1 ln 1 + 2) − (−1 ln 1 + 2) = 0.

16 a) Vôùi nöûa maët caàu 𝑆: 𝑥 2 + 𝑦 2 + 𝑧 2 = 25, 𝑧 ≥ 0 ñònh höôùng leân treân thì ¶ S laø ñöôøng
troøn ñöôïc ñònh höôùng döông theo phöông trình tham soá
𝜕𝑆: 𝑥 = 5 cos 𝑡 , 𝑦 = 5 sin 𝑡 , 𝑧 = 0 0 ≤ 𝑡 ≤ 2𝜋
Vôùi 𝐹 = 〈−𝑦, 𝑥, 𝑧〉 = 〈𝑃, 𝑄, 𝑅〉 thì theo ñònh lyù Stokes, ta coù
0.5
2𝜋
∬ 𝑐𝑢𝑟𝑙𝐹 . 𝑑𝑆 = ∮ 𝑃𝑑𝑥 + 𝑄𝑑𝑦 + 𝑅𝑑𝑧 = ∫ [−𝑦(𝑡)𝑥 ′ (𝑡) + 𝑥(𝑡)𝑦 ′ (𝑡) + 𝑧(𝑡)𝑧 ′ (𝑡)]𝑑𝑡
𝑆 𝜕𝑆 0
2𝜋
= ∫ (25 sin2 𝑡 + 25 cos 2 𝑡 + 0)𝑑𝑡 = 50𝜋
0

b) Ñeå tính ∫𝑆 𝑐𝑢𝑟𝑙𝐹 . 𝑑𝑆 tröïc tieáp, ta tính

𝜕𝑅 𝜕𝑄 𝜕𝑃 𝜕𝑅 𝜕𝑄 𝜕𝑃
𝑐𝑢𝑟𝑙𝐹 = 〈 − , − , − 〉 = 〈0 − 0,0 − 0,1 + 1〉 = 〈0,0,2〉 = 〈𝑃1 , 𝑄1 , 𝑅1 〉
𝜕𝑦 𝜕𝑧 𝜕𝑧 𝜕𝑥 𝜕𝑥 𝜕𝑦
Nöûa maët caàu S ñònh höôùng leân treân coù phöông trình daïng 𝜕𝑆: 𝑧 = 𝑔(𝑥, 𝑦) vôùi 𝑔(𝑥, 𝑦) =
√25 − 𝑥 2 − 𝑦 2 vaø (𝑥, 𝑦) trong ñóa troøn 𝐷: 𝑥 2 + 𝑦 2 ≤ 25 Khi ñoù
0.5
∬ 𝑐𝑢𝑟𝑙𝐹 . 𝑑𝑆 = ∬ 𝑃1 𝑑𝑦𝑑𝑧 + 𝑄1 𝑑𝑧𝑑𝑥 + 𝑅1 𝑑𝑥𝑑𝑦
𝑆 𝑆
𝜕𝑔 𝜕𝑔
= − ∬ 𝑃1 𝑑𝐴 − ∬ 𝑄1 𝑑𝐴 + ∬ 𝑅1 𝑑𝐴 = 2 ∬ 𝑑𝐴 = 50𝜋
𝐷 𝜕𝑥 𝐷 𝜕𝑦 𝐷 𝐷

trong ñoù dieän tích ñóa troøn D, baùn kính 5, laø ∬𝐷 𝑑𝐴 = 25𝜋