Beslenme ve Bağışıklık Sistemi

BES3060-BESLENME DERSİ

Öğretim Görevlisi Emre Batuhan

Kenger
 Bağışıklık Sistemi
• 1. Doğal bağışıklık
• (Yayılımcı bakteri ve virüslerin fagosite edilmesi, vücuda girişlerinin
engellenmesi)
• 2. Edinsel (kazanılmış/spesifik) bağışıklık → Bağışıklığın büyük kısmı
• (Vücudun bir bakteri ,virüs veya toksinle karşılaşmasından sonra
haftalar/aylar içerisinde geliştirilir. Saldırganı hasarlayan veya
etkisizleştiren antikor veya aktif lenfositlerin oluşturulması)
• Doğal;
• 1. Ağız yoluyla alınan organizmaların mide asidi ve
sindirim enzimleri ile parçalanması
• 2. Derinin saldırgan organizmalara karşı direnci
• 3. Saldırganların kan akyuvarları ve doku makrofajları
tarafından fagosite edilmesi
 Edinsel bağışıklık
• 1. Hümoral bağışıklık (B-hücre bağışıklığı): Saldırgana karşı
globulin yapısında, plazmada dolaşan antikorlar
oluşturulur.
• 2. Hücresel bağışıklık (T-hücre aracılı bağışıklık): Aktif T
lenfositler ile saldırganın yok edilmesi
• Sağlık, sadece hastalık ve sakatlık durumunun
olmayışı değil kişinin bedenen, ruhen ve sosyal
yönden tam bir iyilik halidir.
 Beslenme
BESLENME; canlıların büyüme, gelişme, yaşamlarını
sağlıklı sürdürebilmesi için gerekli olan enerji ve besin
öğelerinin her birinin yeterli miktarda alınması ve

vücutta uygun bir şekilde kullanılmasıdır.

 Sağlıklı Beslenme
• Sağlıklı beslenmenin en önemli
göstergelerinden biri Beden Kütle İndeksi’dir.

• BKİ= kg/boy (m2)

BKİ(kg/m2) DURUM

<18.5 ZAYIF

18.5 – 24.9 NORMAL KİLOLU

25 – 29.9 HAFİF KİLOLU

30 – 34.9 OBEZ

35 - 40 AĞIR DERECE OBEZ

• Obezite en geniş tanımı ile vücutta yağ dokusunun aşırı
miktarda artışı.
• 2016 yılında dünyada 1.9 milyar kişi aşırı kilolu, 650 milyonu
obez
• 2016'da 18 yaş ve üstü yetişkinlerin% 39'u aşırı kilolu ve%
13'ü obez.
• 2016 yılında 5 yaş altı çocukların 41 milyonu obez.
Türkiye’de son verilere göre %30
Aşırı Yeme Düşük enerji Fiziksel inaktivite
harcanımı
• Sosyo-kültürel
• Akran baskısı • Yaş • Sosyo-kültürel
• Kontrolsüz yeme • Cinsiyet • Kronik
• Duygusal açlık • Genetik yorgunluk
• Atıştırma • Nöroendokrin • Kas ağrısı
• Uyku eksikliği • Kahverengi yağ • Eklem ağrıları
• İlaçlar • Sarkopeni • Duygusal
• Mikrobiyota bariyer
• İlaçlar
• 60 yaşından genç bireylerde obezite görülme
durumu Covid 19 da hastanede tedavi görme
olasılığını arttırıyor!!!
 Bağışıklık Sistemi ve Beslenme
• Bağışıklığımız aslında bağırsaklarımızda başlar.
• İnce bağırsak 80 milyar lenfosit içerirken,
kemik iliği, lenf dalak 20 milyar lenfosit içerir.
 Prebiyotik
• Doğal probiyotik bakterilerin aktivitesini
ve çoğalmasını seçici olarak uyaran, bağırsakta
sindirime uğramayan ve konağa yarar sağlayan
besinlerdir.
 Antioksidanlar

Reaktif oksijen
türleri
 Antioksidan içeriği yüksek olan yiyecekler;

• Bitter çikolata
• Çikolata içindeki kakao sayesinde antioksidan etki gösterir.
• Kan basıncını ve LDL kolesterol seviyelerini düşürücü etkisi
gösterilmiş.
• Porsiyona dikkat!!!
Antioksidan içeriği yüksek olan yiyecekler;

– Pikan cevizi
• Yüksek vitamin-mineral içeriğine sahip
• Kalp damar sağlığını koruyucu etki
• Yüksek sağlıklı yağ içeriği!!!
Antioksidan içeriği yüksek olan yiyecekler;

– Yaban mersini
– Enginar
– Kuru baklagiller
– Pancar
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan Vitamin/Mineraller

• A vitamini
• E vitamini
• C vitamini
• D vitamini
• Çinko
• Selenyum
• Demir
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• A vitamininden zengin gıdalar
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler (Ispanak, dereotu,
maydanoz vb)
• Yumurta
• Havuç
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• E vitamininden zengin gıdalar
• Badem
• Yer fıstığı
• Fındık
• Ayçiçek yağı
• Mısır yağı
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• D vitamini
• Somon, uskumru gibi
yağlı gıdalar
• D vitamininden
zenginleştirilmiş süt,
tahıl vb
• Covid 19 hastalarının vitamin D düzeyleri
incelenmiş.
• Orta derecede şiddetli ve daha ciddi Covid
vakalarında vitamin D düzeylerinin anlamlı
derecede daha düşük olduğu saptanmış.
• D vitamini düzeylerindeki artmanın Covid 19
sürecini orta şiddette ya da yüksek şiddette
geçirmeden 7-19 kat koruyucu olduğu
belirtilmiştir.
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• C vitamininden zengin gıdalar
• Sebzeler
• Meyveler
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• Çinko mineralinden zengin gıdalar
• Kırmızı et
• Peynir
• Badem, ceviz
• kuru baklagil
• Buğday, bulgur,
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• Selenyum mineralinden zengin gıdalar
• Yeşil mercimek
• Yumurta
• Deniz ürünleri
 Bağışıklık Sisteminde Etkili Olan
Vitamin/Mineraller
• Demir mineralinden zengin gıdalar
• Kırmızı et
• Yumurta
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler
Sağlıklı Beslenme Önerileri
 Sağlıklı Beslenme Önerileri
• Her ana öğünde tabağın bir çeyreği sebzelerden, diğer çeyreği
tam tahıl ürünlerinden ve kalan yarısının eşit üç parça halinde
meyvelerden, yüksek proteinli gıdalardan (kurubaklagiller, et,
yumurta, balık, tavuk, yağlı tohumlar, vb.) ve süt ürünlerinden
(süt, yoğurt, ayran, peynir vb.) gelmesi önerilmektedir
 Sağlıklı Beslenme Önerileri
• Sebze ve meyve tüketimi arttırılmalıdır. Günde 5 porsiyon
sebze ve meyve tüketimi önemlidir.
• Kuru baklagil tüketimi arttırılmalıdır, mümkümse her gün
tüketilmelidir.
• Haftada 2 defa balık tüketimi önemlidir.
• Kaliteli hayvansal gıda tüketilmelidir.
 Sağlıklı Beslenme Önerileri
• Kan şekerini hızla yükselten şeker ve şekerli yiyecek ve
içecekler,
• beyaz ekmek de dâhil hamur işi ürünler,
• işlenmiş et ürünleri, aşırı tuz içeren besinler sınırlı
tüketilmelidir (hazır soslar, cips gibi tuzlu ürünler, patlamış
mısır, tuzlu kurabiyeler, vb.).
• Enerji içeriği yüksek alkollü içeceklerin de vitamin, mineral
emilimini olumsuz etkileyebildiği ve uyku problemlerine yola
açabildiği için tüketimi mümkün olduğunca sınırlı olmalıdır.
 Sağlıklı Beslenme Önerileri
• WHO önerilerinden;
• Sebze ve meyveleri aşırı pişirmek vitamin ve mineral kaybına
yol açabilir.
• Ara öğünlerde yağlı ve tuzlu ürünler yerine çiğ sebze ve taze
meyve tüketimi
• Günlük yeterli sıvı alımı (8-10 bardak su)
• Doymuş yağ tüketimi (tereyağ, yağlı etler, krema vs)
azaltılmalıdır.
İntermittent fasting
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
Egzersiz ve Bağışıklık
 Egzersiz ve Bağışıklık
• Egzersiz kronik hastalıklara karşı koruyucu etki gösterir.
• Düzenli egzersiz bakteri ve virüs kaynaklı enfeksiyonlara
karşı koruyucu etki gösterir.
• Şiddetli-yoğun egzersiz sonrası ‘açık pencere’ hipotezine
göre bağışıklık sistemi baskılanıp, enfeksiyon riski artar!!!