48

BAB 4
PENGURUSAN KOKURIKULUM
4.1 Carta Organisasi Kokurikulum

PGB

Penolong Kanan
Kokurikulum

Setiausaha Kokurikulum Setiausaha Koperasi

Setiausaha Sukan
Majalah

Penyelaras Kelab / Persatuan Pengurusan Maklumat

Penyelaras Badan Beruniform Acara & Sambutan

Penyelaras Sukan / Permainan

Program Kecemerlangan

Sukan untuk Semua

Pentaksiran Kokurikulum
 49

4.2 Dasar Pengoperasian Kokurikulum

Berikut adalah sebahagian daripada garis panduan untuk rujukan :

BIL KETETAPAN PEKELILING

Takrif Kokurikulum iaitu :
Penyertaan dalam sukan Warta Kerajaan bertarikh 31 Disember
permainan, persatuan dan kelab, 1997, Jld. 41, No. 26, Tambahan No. 94,
1 pasukan pakaian seragam dan Perundangan A.P.U. (A) 531, Akta
kegiatan-kegiatan lain Pendidikan 1996, Peraturan-peraturan
sebagaimana ditentukan oleh (Kokurikulum Kebangsaan)
Menteri Pendidikan
Kegiatan kokurikulum adalah
Seksyen 18, Akta Pendidikan 1996
2 sebahagian daripada Kurikulum
(Akta 550)
Kebangsaan
Pelaksanaan kokurikulum di Seksyen 135 Akta Pendidikan 1996
3
sekolah adalah wajib (Akta 550) : Penalti Am
Penyertaan murid dalam kegiatan [Perkara 5.1 SPI 1/1985 KP (BS)
4
kokurikulum adalah wajib 8591/Jld. II (29)]
Peraturan 4 Peraturan-peraturan
Kuasa untuk menubuhkan kelab /
5 Pendidikan (Persatuan Sekolah) 1998
persatuan di sekolah
yang diterbitkan sebagai PU(A) 196/98.
Penyertaan, kehadiran dan
pencapaian murid dalam kegiatan Perkara 8.2.1 SPI 1/1985 dan
6
Kokurikulum hendaklah direkodkan Perkara 2.1 SPI 2/1986
dan diberi penilaian
Penyertaan semua guru adalah
Perkara 5.2 dalam SPI 1/1985 : Perintah-
diperlu bagi memastikan
7 Perintah Am Pegawai Awam (Kelakuan
keberkesanan pelaksanaan gerak
dan tatatertib-Bab D)
kerja Kokurikulum di sekolah
Setiap kegiatan kokurikulum yang
dilaksanakan hendaklah dirancang
dengan maksud mempunyai
Peraturan 2 dalam Peraturan-Peraturan
8 matlamat, objektif, kaedah
Pendidikan(Kurikulum Kebangsaan) 1997
pelaksanaan dan kurikulum
kegiatan serta kriteria penilaian
yang pragmatis dan progresif
Pelaksanaan kegiatan Kokurikulum
di sekolah hendaklah berasaskan
prinsip penyertaan beramai-ramai
9 tanpa ada unsur diskriminasi atau SPI 17/2000 : Bertarikh 16 Nov 2000
paksaan tetapi memfokus kepada
peningkatan perpaduan dan
integrasi dalam kalangan murid
Kegiatan kokurikulum di sekolah
boleh dilaksanakan dengan Perkara 5.3 SPI 1/1985, KP(BS) 8591
10
pelibatan dan penyertaan anggota / Jld. 929
masyarakat setempat
Kebenaran menganjurkan program
lawatan pendidikan murid semasa
11 SPI 12/2000
waktu persekolahan secara
terancang
 50

BIL KETETAPAN PEKELILING

SPI 16/2010 : Pelaksanaan 1 Murid 1
12 1 Murid 1 Sukan
Sukan
Mengurus kewangan kokurikulum
mengikut garis panduan
pengurusan kewangan peruntukan
13 SPK 8/2012
bantuan persekolahan ke sekolah
berdasarkan perkapita dan
enrolmen murid (m/s 32-37)
Panduan Keselamatan Diri
Pelajaran semasa Pengajaran
14 Pendidikan Jasmani dan SPI 9/2000
kokurikulum serta sukan dalam dan
di luar kawasan sekolah
Peruntukan waktu untuk kegiatan
15 kokurikulum di sekolah-sekolah SPI 2/2007
rendah dan menengah
Garis panduan pemakaian pakaian
kokurikulum di hari persekolahan
16 SPI 8/2007
dan perhimpunan bulanan
kokurikulum
Garis panduan penglibatan pihak
sekolah dalam program atau aktiviti
17 anjuran pihak luar selain daripada SPI 10/2011
agensi dibawah Kementerian
Pelajaran Malaysia
Penggunaan kenderaan sendiri oleh
guru untuk membawa murid bagi
18 SPI 3/2019
urusan rasmi Kementerian
Pendidikan Malaysia
Pelaksanaan Pendidikan Sivik di
prasekolah, sekolah rendah, sekolah
19 SPI 7/2019
menengah, Kementerian Pendidikan
Malaysia
 51

4.3 Anggota Jawatankuasa dan Bidang Tugas Kokurikulum

JAWATANKUASA INDUK KOKURIKULUM

Pengerusi
Timbalan Pengerusi
Naib Pengerusi 1
Naib Pengerusi 2
Naib Pengerusi 3
Setiausaha
Penolong Setiausaha
Anggota Jawatankuasa
Senarai tugas :
Setiausaha
 Menyediakan notis Mesyuarat Jawatankuasa Induk Kokurikulum dan
mengedarkannya dalam masa tujuh (7) hari bekerja
 Menyediakan minit mesyuarat dan maklum balas
 Memastikan minit mesyuarat diedarkan dalam masa tujuh (7) hari bekerja
 Mengumpul maklum balas mesyuarat jawatankuasa kokurikulum
 Mendokumentasikan aktiviti kokurikulum sekolah
 Membuat laporan setengah tahun dan akhir tahun kokurikulum sekolah
 Melaksanakan tugas yang diarahkan oleh pengerusi dan timbalan pengerusi dari
semasa ke semasa

Penolong Setiausaha
 Membantu melaksanakan tugas-tugas setiausaha
 52

JAWATANKUASA PELAKSANA KOKURIKULUM

Pengerusi
Timbalan Pengerusi
Naib Pengerusi 1
Naib Pengerusi 2
Naib Pengerusi 3
Setiausaha Kokurikulum
Penolong Setiausaha Kokurikulum
Setiausaha Sukan
Penolong Setiausaha Sukan
Penyelaras Kelab / Persatuan
Penyelaras Badan Beruniform
Penyelaras Sukan / Permainan
Program Kecemerlangan
Sukan Untuk Semua
Pentaksiran Kokurikulum
Setiausaha Koperasi
Majalah
Pengurusan Maklumat
Acara & Sambutan
Senarai tugas :
Pengurusan Kokurikulum
 Membuat ketetapan
 Mendokumenkan ketetapan
 Menyebarluaskan ketetapan
 Menyemak ketetapan

Pengurusan Kelab / Persatuan

 Merancang aktiviti berteraskan ilmu
 Pengetahuan, kemahiran dan kreativiti / inovasi
 Melaksanakan aktiviti yang dirancang
 Merekod data dan maklumat
 Menganalisis data / maklumat
 Mengambil tindakan susulan

Pengurusan Badan Beruniform

 Merancang aktiviti berteraskan ilmu
 Pengetahuan, kemahiran dan kreativiti / inovasi
 Melaksanakan aktiviti yang dirancang
 53

 Merekod data / maklumat

 Menganalisis data / maklumat
 Mengambil tindakan susulan

Pengurusan Sukan / Permainan

 Merancang aktiviti berteraskan ilmu
 Pengetahuan, kemahiran dan kreativiti / inovasi
 Melaksanakan aktiviti yang dirancang
 Merekod data / maklumat
 Menganalisis data / maklumat
 Mengambil tindakan susulan

Program Kecemerlangan Kokurikulum

 Merancang latihan peningkatan kemahiran
 Melaksanakan latihan peningkatan kemahiran
 Merancang program pemantapan
 Melaksanakan program pemantapan

Sukan untuk Semua

 Merancang kejohanan rentas desa
 Merancang sukan tara
 Merancang kejohanan tahunan olahraga sekolah
 Merancang pertandingan antara tingkatan / kelas / rumah / asrama / kelab sukan
sekolah
 Melaksanakan kejohanan rentas desa
 Melaksanakan sukan tara
 Melaksanakan kejohanan tahunan olahraga sekolah
 Melaksanakan pertandingan antara tingkatan / kelas / rumah / asrama / kelab sukan
sekolah

Pentaksiran Kokurikulum
 Merancang pentaksiran
 Melaksanakan pentaksiran
 Menganalisis data / maklumat pentaksiran
 Mengambil tindakan susulan / intervensi

4.4 Ketetapan Pelaksanaan Kokurikulum

4.4.1 Analisis SWOT (Kekuatan, Kelemahan, Peluang, Ancaman) Kokurikulum
Kekuatan (S) Kelemahan (W)

Peluang (O) Ancaman (T)

4.4.2 TOV dan Sasaran

 54

Contoh

TOV ETR
UNIT K/
D N K A K/Z D N K A
Z
SUKAN/PERMAINAN
Badminton
PERSATUAN
Bahasa Melayu
UNIT UNIFORM
Pengakap
KOAKADEMIK
Pantun
(sila tambah ruang mengikut keperluan, program di atas adalah cadangan sahaja)

Petunjuk Catatan
K/Z Kelompok / Zon
D Daerah
N Negeri
K Kebangsaan
A Antarabangsa

4.4.3 Carta Gantt Pelaksanaan Kokurikulum

Bulan
Bil Aktiviti
J F M A M J J O S O N

1 Mengadakan Mesyuarat Agung

2 Merancang aktiviti tahunan

Memastikan minit mesyuarat
3 dan laporan perjumpaan
disediakan dan kemaskini
4 Mendaftar keanggotaan
Mengurus penyertaan anggota
dalam aktiviti peringkat sekolah /
5
zon / daerah / negeri /
kebangsaan
Menyediakan laporan dan
6
statistik
7 Merekod pentaksiran

8 Hari Kokurikulum

4.4.4 Tatacara Pelaksanaan Kokurikulum

 55

Aktiviti / Proses
Keterangan Instrumen
Kerja
 Jawatankuasa induk  Carta organisasi
induk
 Jawatankuasa kelab dan
persatuan  Carta organisasi
Penubuhan setiap unit
 Jawatankuasa sukan dan
jawatankuasa permainan  Senarai tugas dan
pengurusan tanggungjawab
kokurikulum  Jawatankuasa unit beruniform
setiap jawatankuasa
sekolah  Jawatankuasa majlis sukan
sekolah
 Jawatankuasa rumah sukan
 Jawatankuasa pemantauan
 Menghantar surat permohonan  Surat permohonan
penubuhan kelab / persatuan / penubuhan kelab /
unit uniform / sukan permainan persatuan / unit
uniform / sukan
 Menyediakan perlembagaan dan
permainan
membuat permohonan
pendaftaran sama ada daripada  Surat kelulusan
PGB atau badan induk unit penubuhan
uniform
 Surat permohonan
Pendaftaran kelab/  Menghantar borang pendaftaran pengesahan dan
persatuan / kepada badan induk pendaftaran
unit uniform (unit uniform) perlembagaan unit-
unit kokurikulum
 Pengesahan dan pendaftaran
 Borang pendaftaran
kepada badan induk
(unit uniform)
 Surat pengesahan
pendaftaran dan
nombor pendaftaran
 Mengeluarkan surat lantikan  Surat pelantikan
Melantik guru kepada guru penasihat unit-unit guru-guru penasihat
penasihat kokurikulum
 Memastikan pendaftaran murid  Slip pendaftaran
dalam kokurikulum dilakukan kokurikulum
secara sama rata antara semua
 Kad daftar
kelab / persatuan dengan unit
kokurikulum
uniform
Pendaftaran
murid kokurikulum  Memastikan semua murid
mendaftar dalam sekurang-
kurangnya tiga (3) unit iaitu
kelab / persatuan, sukan /
permainan dan unit uniform

Aktiviti / Proses
Keterangan Instrumen
Kerja
Penyediaan  Disediakan pada akhir tahun  Takwim Kokurikulum
 56

sebelumnya  Minit mesyuarat

agong
 Memastikan perkara-perkara
yang berikut dilaksanakan:  Minit mesyuarat
jawatankuasa
1. Mesyuarat AJK sekurang-
kurangnya tiga (3) kali setahun
takwim tahunan 2. Memastikan perjumpaan
kokurikulum minimum dua belas (12) kali
setahun untuk kelab /
persatuan dan unit uniform
3. Memastikan aktiviti wajib dan
program induk ditakwimkan
dan dilaksanakan
 Mengeluarkan surat pelantikan  Surat penurunan
jawatan kuasa murid dan kuasa kepada
memaklumkan kepada ibu bapa. jawatankuasa
Pelantikan
jawatankuasa  Mengadakan upacara  Senarai
murid penyerahan surat pelantikan tanggungjawab
tersebut anggota
jawatankuasa
 Menubuhkan satu jawatankuasa  Laporan
pemantauan kegiatan pemantauan
kokurikulum yang terdiri
daripada:
1. Pengerusi: PGB
2. Naib Pengerusi:
PK Kokurikulum
Pemantauan
aktiviti 3. Setiausaha:
kokurikulum Penyelaras Kokurikulum
sekolah
4. Anggota:
4.1 Penyelaras kelab /
persatuan
4.2 Penyelaras sukan dan
permainan
4.3 Penyelaras unit uniform

Aktiviti / Proses
Keterangan Instrumen
Kerja
Penyediaan buku /  Menyediakan buku laporan  Buku laporan / fail
 57

kegiatan kokurikulum kegiatan

(mingguan) mengikut format Kokurikulum
yang ditetapkan
 Memastikan buku laporan
tersebut dilengkapkan setiap kali
perjumpaan dan diserahkan
kepada PK Kokurikulum untuk
semakan dan pengesahan
 Memastikan perkara-perkara
yang terkandung di dalam buku
laporan dilengkapkan seperti:
1. Senarai anggota
fail laporan jawatankuasa
kegiatan 2. Analisis enrolmen
kokurikulum
3. Senarai keanggotaan
4. Perancangan aktiviti tahunan
5. Rekod kehadiran
6. Laporan aktiviti mingguan
7. Analisis aktiviti mengikut
bulan
8. Rekod pencapaian murid
9. Minit Mesyuarat Agung
10. Laporan akhir tahun
11. Markah penilaian
 Memastikan kertas kerja yang  Kertas kerja
lengkap disediakan bagi semua program
aktiviti atau program yang
Penyediaan kertas
melibatkan kewangan kerajaan
kerja program dan
dan sekolah
permohonan
lawatan  Permohonan dan kelulusan
PPD / JPN adalah perlu bagi
program lawatan
 Setiap pergerakan murid di luar  Borang Kawalan
sekolah mestilah mendapat Keselamatan Murid
kelulusan PGB
 Borang kebenaran
Borang Kawalan
 Borang kawalan keselamatan ibu bapa / penjaga
Keselamatan
murid berserta surat kebenaran
Murid  Surat makluman
ibu bapa mesti disediakan
kepada ibu bapa /
dengan mendapat kelulusan
penjaga
pihak ibu bapa / penjaga

Aktiviti / Proses
Keterangan Instrumen
Kerja
Laporan kegiatan  Memastikan setiap kegiatan dan  Laporan kegiatan
dan pertandingan pertandingan dilaporkan dalam kokurikulum
 58

tempoh tujuh (7) hari dari tarikh  Sijil-sijil yang

kegiatan dan difailkan berkaitan
kokurikulum  Mengisi senarai nama murid
yang terlibat dalam aktiviti untuk
diberi sijil-sijil yang berkaitan
 Memastikan sistem fail  Sistem fail
kokurikulum yang sistematik kokurikulum
diwujudkan
 Senarai semak
Sistem fail  Menyemak fail sekurang- pengurusan fail
kokurikulum kurangnya dua (2) bulan sekali kokurikulum
 Memastikan dua puluh dua (22)
item difailkan
 Memastikan ada buku penilaian  Buku rekod
kokurikulum murid mengikut penilaian
format KPM kokurikulum murid
 Memastikan semua murid telah  Sijil penilaian
memiliki buku penilaian kokurikulum murid
kokurikulum tersebut
 Data online PAJSK
Buku Penilaian  Memastikan penilaian markah
Kokurikulum Murid 10% kokurikulum direkodkan
(Format KPM) dalam Buku Penilaian
Kokurikulum Murid
Sijil Penilaian  Memastikan sistem penilaian
Kokurikulum dilakukan dengan tepat
mengikut penilaian Kementerian
Pendidikan
 Memastikan buku-buku
penilaian ini ditandatangani oleh
ibu bapa dan disimpan dalam
fail peribadi murid
 Memastikan murid yang terlibat  Sijil Penghargaan
dalam aktiviti kokurikulum diberi
 Sijil Penyertaan
sijil-sijil:
Sijil-Sijil diedar 1. Sijil Penyertaan
dan direkod
2. Sijil Penghargaan
 Pemberian sijil-sijil ini mesti
direkodkan

Aktiviti / Proses
Keterangan Instrumen
Kerja
Pengurusan  PK Kokurikulum memastikan  Laporan kewangan
Kewangan jumlah peruntukan kokurikulum
 59

telah diperoleh daripada kokurikulum

sumber-sumber yang berikut:
 Laporan prestasi
1. Peruntukan kewangan KPM
 Perbelanjaan
2. Peruntukan SUWA kokurikulum
3. Peruntukan bantuan pakaian
seragam unit uniform
Sekolah 4. Peruntukan-peruntukan lain
 Menyediakan Anggaran Belanja
Mengurus untuk tahun yang
berikutnya
 Membuat pemantauan
kewangan kokurikulum dari
semasa ke semasa
 PK Kokurikulum  Laporan pascanilai
membentangkan pascanilai (kekuatan,
kegiatan kokurikulum sekolah kelemahan,
untuk tahun semasa penambahbaikan,
rumusan)
Pascanilai  Membuat perbandingan
Kegiatan pascanilai dengan tahun-tahun  Kertas cadangan
Kokurikulum sebelumnya
 Penambahbaikan
 Membuat cadangan aktiviti kokurikulum
penambahbaikan aktiviti
kokurikulum untuk tahun yang
berikutnya