Bai Giang Chi Tiet May

MÔN HỌC
CHI TIẾT MÁY
NGUYỄN VĂN THẠNH

BỘ MÔN: THIẾT KẾ MÁY
KHOA CƠ KHÍ
TRƯỜNG ðẠI HỌC BÁCH KHOA TP.HCM
CHƯƠNG 1 VÀ CHƯƠNG 2
- NHỮNG YÊU CẦU CHUNG

CỦA MÁY.
- NHỮNG CHỈ TIÊU THIẾT KẾ
MÁY VÀ CHI TIẾT MÁY
9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 2
1.1. NHÖÕNG YEÂU CAÀU CHUNG CUÛA MAÙY (02)
Bao gồm nhöõng yeâu caàu chung veà thieát keá cheá taïo vaø vaän haønh.
1.1.1. NHÖÕNG YEÂU CAÀU CHUNG VEÀ THIEÁT KEÁ CHEÁ TAÏO:
1) Ñaûm baûo khaû naêng laøm vieäc
2) Ñaûm baûo tính coâng ngheä cao
3) Möùc ñoä tieâu chuaån hoùa, qui caùch hoùa cao
4) Möùc ñoä tieâu hao nguyeân vaät lieäu nhoû
1.1.2. NHÖÕNG YEÂU CAÀU CHUNG VEÀ VAÄN HAØNH:
1) Naêng suaát maùy cao
2) Giaù thaønh maùy thaáp
3) Ñoä tin caäy cao
4) Giaù thaønh gia coâng hôïp lyù
5) Chaát löôïng gia coâng cao6
6) Tyû suaát lôïi nhuaän
7) Tính cô ñoäng cuûa maùy
• Ngoaøi nhöõng yeâu caàu treân maùy thieát keá caàn phaûi thoûa maõn caùc yeâu
caàu khaùc nhö: an toaøn, tieän lôïi, thaåm myõ vaø khoâng ñöôïc aûnh höôûng
ñeán moâi tröôøng xung quanh (khoâng oàn, khoâng gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng).
1.2. KHAÛ NAÊNG LAØM VIEÄC CUÛA MAÙY VAØ CHI TIEÁT MAÙY:
Ñoä beàn, Ñoä cöùng, Ñoä beàn moøn, Ñoä oån ñònh dao ñoäng, ñoä chòu nhieät, ñoä
chính xaùc...
1.2.1. ÑOÄ BEÀN:

1.2.1.1. KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN:
• Ñoä beàn laø khaû naêng baûo ñaûm cho maùy vaø chi tieát maùy khoâng bò bieán daïng
dö lôùn, gaõy hoûng hay beà maët laøm vieäc khoâng bò phaù huûy khi chòu taùc duïng
cuûa taûi troïng trong quaù trình laøm vieäc.
• Nhöõng daïng hoûng chuû yeáu lieân quan ñeán ñoä beàn cuûa chi tieát maùy:
• Bieán daïng deûo
• Phaù huûy do moûi
• Phaù huûy gioøn
• Hoùa giaø (laõo hoùa)
• Tuøy theo daïng hoûng xaûy ra cho caû khoái vaät theå hay chæ treân beà maët tieáp xuùc
ngöôøi ta phaân bieät 2 loaïi ñoä beàn: ñoä beàn theå tích (ñoä beàn keùo, neùn, uoán,
xoaén, caét...) vaø ñoä beàn tieáp xuùc (daäp, tieáp xuùc).
• Khi tính toaùn ñoä beàn theå tích hay tieáp xuùc ngöôøi ta chuù yù ñeán tính chaát thay
ñoåi cuûa öùng suaát sinh ra trong chi tieát maùy: neáu öùng suaát khoâng ñoåi (taûi
troïng tónh) ta tính theo ñoä beàn tónh, neáu öùng suaát thay ñoåi ta tính theo ñoä
beàn moûi.
1.2.1.2. TAÛI TROÏNG VAØ ÖÙNG SUAÁT (1)
a) Taûi troïng (kyù hieäu chung laø Q)
+ Löïc, moâmen do chi tieát maùy hoaëc boä phaän maùy tieáp nhaän
trong quaù trình laøm vieäc.
+ Taûi troïng taùc duïng leân chi tieát maùy coù theå laø khoâng ñoåi hoaëc
thay ñoåi:
- Taûi troïng khoâng ñoåi (taûi troïng tónh) : taûi troïng khoâng thay ñoåi
theo thôøi gian hoaëc thay ñoåi khoâng ñaùng keå.
- Taûi troïng thay ñoåi: taûi troïng coù phöông, chieàu hay cöôøng ñoä
thay ñoåi theo thôøi gian.
- Taûi troïng va ñaäp: taûi troïng thay ñoåi ñoät ngoät (ñoät nhieân taêng
maïnh roài giaûm ngay töùc khaéc).
Trong tính toaùn ngöôøi ta coøn phaân bieät: taûi troïng danh
nghóa, taûi troïng töông ñöông vaø taûi troïng tính toaùn.
- Taûi troïng danh nghóa Qdn:
Laø taûi troïng ñöôïc choïn trong soá caùc taûi troïng taùc duïng leân maùy
trong cheá ñoä laøm vieäc oån ñònh (thöôøng choïn taûi troïng lôùn hay
taùc duïng laâu daøi nhaát laøm taûi troïng dang nghóa).
- Taûi troïng töông ñöông Qtd:
Giaù trò töông ñöông khoâng ñoåi cuûa taûi troïng thay theá cho cheá
ñoä thay ñoåi cuûa taûi troïng.
Qtd = Qdn . Kn
trong ñoù : Kn - Heä soá phuï thuoäc vaøo cheá ñoä taûi troïng
Taûi troïng tính toaùn Qtt:
Laø taûi troïng duøng trong tính toaùn thieát keá maùy vaø chi tieát maùy,
phuï thuoäc vaøo t/c thay ñoåi taûi troïng, söï phaân boá khoâng ñeàu cuûa
taûi troïng, ñieàu kieän söû duïng...
Qtt = Qtd . Ktt . Kd . Kdk = Qdn . Kn . Ktt . Kd . Kdk
trong ñoù: Ktt- heä soá xeùt ñeán söï phaân boá khoâng khoâng ñeàu taûi
troïng; Kd- heä soá taûi troïng ñoäng; Kdk- heä soá ñieàu kieän laøm
vieäc.
b) ÖÙng suaát:
• Döôùi taùc duïng cuûa taûi troïng trong chi tieát maùy sinh ra
öùng suaát. Phuï thuoäc vaøo tính chaát cuûa taûi troïng ta coù
öùng suaát tónh (öùng suaát khoâng thay ñoåi theo thôøi gian)
hay öùng suaát thay ñoåi (öùng suaát coù trò soá hay chieàu
thay ñoåi theo thôøi gian).
• Öùng suaát thay ñoåi ñöôïc ñaëc tröng bôûi nhöõng chu kyø
öùng suaát.
• Chu kyø öùng suaát: moät voøng thay ñoåi cuûa öùng suaát töø
trò soá giôùi haïn naøy sang trò soá giôùi haïn khaùc roài trôû veà
vò trí ban ñaàu. Chu kyø öùng suaát ñöôïc ñaëc tröng bôûi:
- Biên ñộ ứng suất
- Tỷ số ứng suất
• Öùng suaát trong chi tieát maùy coù theå thay ñoåi oån
ñònh hoaëc khoâng oån ñònh:
• Öùng suaát thay ñoåi oån ñònh: coù bieân ñoä öùng
suaát vaø öùng suaát trung bình khoâng thay ñoåi
theo thôøi gian.
• Öùng suaát thay ñoåi khoâng oån ñònh: coù moät

trong hai hay caû hai ñaïi löôïng treân thay ñoåi
theo thôøi gian

c) Öùng suaát tieáp xuùc:
• Öùng suaát tieáp xuùc sinh ra khi beà maët laøm vieäc cuûa chi
tieát maùy tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi nhau. Öùng suaát tieáp
xuùc laø nguyeân nhaân gaây hieän töôïng troùc roã beà maët
hay maøi moøn beà maët tieáp xuùc.
• Öùng suaát tieáp xuùc giöõa hai hình truï tieáp xuùc vôùi nhau
khi chòu taûi phaân boá theo hình Parabol trong maët caét
ngang. Giaù trò cöïc ñaïi ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc
Hetz:

1.2.1.3. ÖÙNG SUAÁT CHO PHEÙP VAØ HEÄ SOÁ AN TOAØN:
Öùng suaát cho pheùp laø giaù trò giôùi haïn ñeå ñaûm baûo cho chi tieát
maùy laøm vieäc thì öùng suaát phaùt sinh trong chi tieát maùy khoâng
ñöôïc vöôït quaù giaù trò cho pheùp naøy:

b) Heä soá an toaøn S vaø heä soá an toaøn cho pheùp [S]:

1.2.1.4. TÍNH BEÀN TRONG TRÖÔØNG HÔÏP TAÛI TROÏNG
TÓNH:

1.2.1.5. TÍNH BEÀN TRONG TRÖÔØNG HÔÏP TAÛI
TROÏNG THAY ÑOÅI
• a) Chi tieát maùy chòu cheá ñoä öùng suaát thay ñoåi oån ñònh:
• Chi tieát maùy seõ bò hoûng do moûi sau moät soá chu kyø laøm vieäc
khaù lôùn N, öùng suaát giôùi haïn ôû ñaây laø giôùi haïn moûi σ. Quan
heä giöõa σ vaø N theo phöông trình ñöôøng cong moûi.

b) Chi tieát maùy chòu cheá ñoä öùng suaát thay ñoåi
khoâng oån ñònh:

Caùc nhaân toá aûnh höôûng ñeán söùc beàn moûi cuûa chi tieát
maùy:

Öùng suaát giôùi haïn khi coù xeùt ñeán caùc nhaân toá
aûnh höôûng ñeán söùc beàn moûi:

c) Caùc phöông phaùp naâng cao ñoä beàn moûi cuûa chi tieát maùy:
• Ñoä beàn moûi cuûa chi tieát maùy chòu aûnh höôûng cuûa caùc nhaân toá:
Vaät lieäu vaø phöông phaùp nhieät luyeän; hình daïng keát caáu chi
tieát; kích thöôùc chi tieát; coâng ngheä gia coâng beà maët; ñaëc tính
taûi troïng; traïng thaùi öùng suaát...
- Bieän phaùp keát caáu: taêng kích thöôùc taïi caùc thieát dieän nguy
hieåm ñeå giaûm trò soá danh nghóa cuûa caùc öùng suaát; söû duïng keát
caáu hôïp lyù ñeå giaûm söï taäp trung öùng suaát (söï duïng goùc löôïn
vôùi baùn kính lôùn taïi choã chuyeån tieáp caùc kích thöôùc; vaùt meùp
caùc beà maët laép gheùp...).
- Bieän phaùp coâng ngheä: söû duïng caùc phöông phaùp gia coâng ñaëc
bieät taêng beàn nhö: duøng nhieät luyeän vaø hoùa nhieät luyeän vôùi
caùc chi tieát maùy coù söï taäp trung öùng suaát; ñaùnh boùng, maøi
nghieàn ñeå san baêng caùc goà gheà teá vi laøm giaûm taäp trung öùng
suaát; gaây bieán daïng deûo lôùp beà maët nhö phun bi, laên neùn gaây
cöùng nguoäi beà maët laøm taêng ñoä beàn moûi.
1.2.2. ÑOÄ CÖÙNG:
1.2.2.1. KHAÙI NIEÄM CÔ BAÛN:
• Ñoä cöùng laø khaû naêng choáng laïi söï bieán ñoåi hình
daïng vaø kích thöôùc cuûa chi tieát maùy döôùi taùc duïng
cuûa taûi troïng. Neáu moät chi tieát maùy khoâng ñuû ñoä
cöùng, khi laøm vieäc seõ bò bieán daïng ñaøn hoài vöôït quaù
trò soá cho pheùp, do ñoù seõ phaù huûy ñieàu kieän laøm
vieäc bình thöôøng cuûa chi tieát maùy vaø caùc chi tieát laép
gheùp (ví duï: truïc bò voõng quaù seõ laøm cho caùc baùnh
raêng tieáp xuùc khoâng toát, laøm moøn veït caùc oå).
• Theo tính chaát cuûa taûi troïng laø tónh hay ñoäng ta coù
ñoä cöùng tónh hay ñoäng.
• Ngöôøi ta phaân bieät ñoä cöùng theå tích lieân quan ñeán
bieán daïng cuûa toaøn boä vaät lieäu chi tieát vaø ñoä cöùng
tieáp xuùc, lieân quan ñeán bieán daïng cuûa caùc lôùp beà
maët.
1.2.2.2. TÍNH TOAÙN ÑOÄ CÖÙNG:
• Tính toaùn ñoä cöùng laø nhaèm giôùi haïn bieán daïng trong
phaïm vi cho pheùp, phuï thuoäc vaøo taûi troïng taùc duïng.
a) Ñoä cöùng theå tích:
• Tính toaùn ñoä cöùng theå tích xuaát phaùt töø ñieàu kieän:
chuyeån vò thöïc (chuyeån vò daøi hoaëc goùc) khoâng
ñöôïc vöôït quaù giaù trò cho pheùp.
b) Ñoä cöùng tieáp xuùc:
• Ñoä cöùng tieáp xuùc theå hieän moái quan heä giöõa aùp suaát
vaø bieán daïng taïi choã tieáp xuùc treân beà maët. Choã tieáp
xuùc coù theå laø ñieåm (oå bi...), ñöôøng thaúng (caëp baùnh
raêng, oå ñuõa...).
1.2.2.3. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP NAÂNG CAO ÑOÄ
CÖÙNG:
- Duøng vaät lieäu hôïp lyù: vaät lieäu coù moâñun ñaøn hoài cao, coù theå deã daøng cheá taïo
caùc chi tieát coù hình daïng phöùc taïp vaø thieát dieän hôïp lyù. Trong thöïc teá thöôøng
duøng theùp, gang... (vì coù ñoä cöùng tyû leä vôùi moâñun ñaøn hoài E,G).
- Choïn hình daïng thieát dieän ngang hôïp lyù: toán ít vaät lieäu maø coù ñoä cöùng vöõng cao
(vì ñoä cöùng tyû leä vôùi moâmem quaùn tính cuûa thieát dieän J hay moâmen choáng
xoaén Wo. Trong keát caáu coù theå taïo gaân, söôøn beân trong ñeå taêng ñoä cöùng uoán
vaø xoaén.
- Choïn keát caáu chòu taûi hôïp lyù veà ñoä cöùng: söû duïng keát caáu chòu taûi ñoái xöùng ñeå
traùnh chuyeån vò ñaøn hoài theo phöông taùc duïng cuûa taûi troïng; coá gaéng söû duïng
caøng nhieàu caøng toát caùc keát caáu chòu keùo, chòu neùn vì ñoä cöùng cuûa chuùng lôùn
hôn nhieàu so vôùi tröôøng hôïp uoán xoaén.
- Söû duïng vaø phaân boá caùc oå truïc hôïp lyù veà soá löôïng vaø theå loaïi ñeå taêng ñoä cöùng.
- Coù theå taïo ra caùc bieán daïng ngöôïc laïi nhôø caùc ñoái troïng ñeå caân baèng vôùi bieán
daïng do troïng löôïng rieâng cuûa caùc boä phaän maùy gaây ra.
- Ñaûm baûo söï caân baèng cuûa heä thoáng (duøng caùc chi tieát coù ñoä cöùng khoâng quaù
treânh leäch); giaûm bieán daïng cuïc boä...
1.2.3. ÑOÄ CHÒU MOØN
1.2.3.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄ MAØI MOØN
• Moøn laø keát quaû taùc duïng cuûa öùng suaát tieáp xuùc hoaëc aùp suaát khi caùc
beà maët tieáp xuùc tröôït töông ñoái vôùi nhau trong ñieàu kieän khoâng ñuû
daàu boâi trôn (trong thöïc teá coù khoaûng 90% chi tieát maùy coù beà maët
laøm vieäc tieáp xuùc bò hoûng do moøn).
• Chi tieát maùy bò moøn gaây ra nhöõng haäu quaû:
- Laøm vieäc khoâng chính xaùc (maùy ño khoâng baùo chính xaùc keát quaû ño
do moøn...)
- Giaûm hieäu suaát (caëp Pittoâng-Xylanh bò moøn khieán maùy laøm vieäc
khoâng toát...)
- Giaûm ñoä beàn cuûa chi tieát maùy (do bò moøn seõ taêng söï taäp trung öùng
suaát)
- Taêng taûi troïng ñoäng, gaây oàn lôùn (moøn laøm khe hôû giöõa con laên vaø
voøng caùch lôùn sinh ra hieän töôïng va ñaäp vaø gaây ra tieáng oàn lôùn).
1.2.3.2. CÁC DAÏNG MOØN
- Moøn haït maøi: buïi töø beân ngoaøi, trong daàu boâi trôn rôi vaøo; nhöõng haït kim loaïi do quaù trình
moøn taïo ra.
- Moøn oxy hoùa: oâxy trong khoâng khí hay trong dung dòch boâi trôn taùc duïng vôùi kim loaïi taïo
thaønh lôùp maøng oâxy hoùa khi bò troùc ra gaây moøn.
- Troùc dính: xaûy ra khi ma saùt tröôït giöõa caùc lôùp kim loaïi thuaàn khieát tieáp xuùc tröïc tieáp vôùi
vaän toác töông ñoái nhoû vaø aùp suaát rieâng vöôït quaù giôùi haïn chaûy taïi vuøng tieáp xuùc, kim loaïi
treân beà maët bò dính vaø troùc ra khoûi chi tieát.
- Troùc nhieät: laø keát quaû cuûa quaù trình nung noùng, laøm meàm bieán daïng vaø tieáp xuùc cuûa beà
maët kim loaïi thuaàn khieát trong quaù trình chòu ma saùt vôùi vaän toác lôùn vaø aùp suaát rieâng lôùn.
- Phaù huûy do moûi ôû vò trí tieáp xuùc: öùng suaát ôû beà maët tieáp xuùc bieán ñoåi theo chu kyø gaây moûi
treân beà maët tieáp xuùc laøm lôùp kim loaïi treân beà maët tieáp xuùc troùc ra - beà maët moøn daàn.
- Xoùi moøn kim loaïi: laø söï phaù huûy beà maët chi tieát döôùi taùc duïng laëp laïi nhieàu laàn cuûa doøng
chaát loûng, chaát khí, haït maøi ...
- Aên moøn kim loaïi: laø söï phaù huyû beà maët tieáp xuùc döôùi taùc duïng hoùa vaø ñieän hoùa trong moâi
tröôøng.
- Moøn troùc ræ: laø quaù trình phaù huyû beà maët tieáp xuùc khi ñoàng thôøi coù hieän töôïng aên moøn kim
loaïi vaø söï di ñoäng töông ñoái cuûa chi tieát sinh ra dao ñoäng vôùi bieân ñoä nhoû ôû beà maët tieáp
xuùc.
1.2.3.3. CAÙC BIEÄN PHAÙP GIAÛM MOØN
- Choïn keát caáu caùc chi tieát tieáp xuùc nhaèm baûo ñaûm cheá ñoä boâi trôn ma saùt öôùt.
- Tröôøng hôïp khoâng theå taïo cheá ñoä boâi trôn ma saùt öôùt, tính toaùn veà ñoä beàn moøn döïa treân cô
sôû haïn cheá aùp suaát hoaëc öùng suaát tieáp xuùc khoâng cho vöôït quaù giaù trò cho pheùp: p ≤ [p].
- Moái lieân heä giöõa aùp suaáp p vaø quaõng ñöôøng ma saùt L coù theå xaùc ñònh theo coâng thöùc:pm L
= const
trong ñoù: L- quaõng ñöôøng ma saùt; m- soá muõ phuï thuoäc ñieàu kieän boâi trôn: masaùt khoâ m=1;
masaùt nöûa khoâ m=2; öôùt m=3.
• Ngoaøi ra phaûi chuù yù ñeán nhöõng bieän phaùp giaûm moøn sau:
- Söû duïng vaät lieäu giaûm ma saùt (ñoàng thanh ...) ôû nhöõng boä phaän coù vaän toác lôùn (baùnh vít, oå
tröôït...).
- Giaûm taûi cho beà maët chòu ma saùt (duøng cô caáu töï löïa ñeå phaân taûi ñeàu treân beà maët tieáp xuùc,
keát caáu beà maët tieáp xuùc sao cho khoâng tieáp xuùc ôû nhöõng nôi coù öùng suaát lôùn).
- Boâi trôn vaø laøm nguoäi toát
- Giaûm löôïng haït maøi rôi vaøo trong beà maët ma saùt baèng caùch che chaén kín
- Ñaûm baûo moøn ñeàu cho caùc chi tieát
- Chuyeån moøn vaøo chi tieát ít aûnh höôûng ñeán ñoä chính xaùc cuûa maùy
- Söû duïng caùc keát caáu ñieàu chænh ñöôïc khi moøn...

1.2.4. ÑOÄ CHÒU NHIEÄT
• Laø khaû naêng cuûa chi tieát maùy coù theå laøm vieäc trong moät phaïm vi nhieät ñoä caàn
thieát maø khoâng bò nung noùng quaù moät giaù trò cho pheùp. Nhieät sinh ra thöôøng
do ma saùt ôû cô caáu, boä phaän maùy...
• Nhieät ñoä cao ôû caùc chi tieát coù theå sinh ra moät soá hieän töôïng coù haïi:
- Laøm giaûm khaû naêng taûi cuûa chi tieát maùy (do thay ñoåi caùc ñaëc tính cô cuûa vaät
lieäu): vôùi vaät lieäu theùp, t >300÷400oC; vôùi vaät lieäu baèng chaát deûo, t ≥
100÷150oC.
- Giaûm khaû naêng baûo veä cuûa maøng daàu (giaûm ñoä nhôùt cuûa daàu).
- Laøm thay ñoåi khe hôû giöõa caùc chi tieát laép gheùp.
- Laøm thay ñoåi tính chaát beà maët laøm vieäc (giaûm heä soá ma saùt trong caùc boä phaän
haõm...).
- Laøm giaûm ñoä chính xaùc cuûa maùy
• Tính toaùn nhieät nhaèm xaùc ñònh nhieät ñoä sinh ra trong quaù trình laøm vieäc vaø
caùc bieän phaùp haïn cheá noù trong phaïm vi cho pheùp:t ≤ [t]
• Ñeå naâng cao khaû naêng chòu nhieät cuûa chi tieát maùy caàn cheá taïo baèng vaät lieäu
chòu nhieät, aùp duïng caùc bieän phaùp boâi trôn laøm maùt...
1.2.5. ÑOÄ ỔN ÑÒNH DAO ÑOÄNG
• Laø khaû naêng cuûa chi tieát maùy coù theå laøm vieäc trong moät phaïm vi vaän
toác caàn thieát maø khoâng bò rung quaù möùc cho pheùp. Dao ñoäng xuaát hieän
ôû caùc tieát maùy quay khoâng caân baèng, khoâng ñuû ñoä cöùng, laøm vieäc vôùi
vaän toác cao...
• Dao ñoäng coù theå laø cöôõng böùc (do löïc tuaàn hoaøn töø beân ngoaøi, khi caùc
chi tieát khoâng caân baèng, sai soá do cheá taïo, löïc thay ñoåi trong maùy coù
pitoâng) hay töï dao ñoäng do löïc nhieãu gaây neân khi dao ñoäng (ví duï: dao
ñoäng masaùt khi giaûm ma saùt khi taêng vaän toác vaø caùc nhaân toá khaùc).
• Dao ñoäng gaây neân öùng suaát phuï thay ñoåi theo chu kyø daãn ñeán hoûng do
moûi; gaây oàn lôùn; giaûm ñoä chính xaùc cuûa chi tieát maùy...
• Tính toaùn dao ñoäng nhaèm xaùc ñònh taàn soá dao ñoäng rieâng cuûa maùy, cô
caáu ñeå traùnh coäng höôûng hay haïn cheá bieân ñoä trong phaïm vi cho pheùp.
• Caùc bieän phaùp choáng rung: trieät tieâu ngoaïi löïc gaây dao ñoäng; thay ñoåi
tính chaát ñoäng löïc cuûa heä thoáng; duøng caùc thieát bò giaûm rung, giaûm va
ñaäp...
1.3. ÑOÄ TIN CAÄY VAØ TUOÅI THOÏ CUÛA
MAÙY
1.3.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑOÄ TIN CAÄY
• Ñoä tin caäy laø khaû naêng cuûa maùy hoaëc chi tieát maùy thöïc hieän chöùc naêng cuûa mình
vaø duy trì chöùc naêng, nhieäm vuï ñoù trong suoát thôøi haïn ñaõ ñònh (ñoä tin caäy ñaëc
tröng cho khaû naêng laøm vieäc cuûa maùy vaø xaùc suaát duy trì khaû naêng ñoù trong suoát
thôøi haïn quy ñònh).
1.3.2. CAÙC CHÆ TIEÂU ÑAÙNH GIAÙ ÑOÄ TIN CAÄY CUÛA MAÙY
1) Xaùc suaát laøm vieäc khoâng hoûng R(t): laø xaùc suaát khoâng xaûy ra hoûng hoùc chi tieát
maùy hoaëc maùy trong thôøi haïn ñaõ ñònh.
2) Maät ñoä phaân phoái hoûng f(t): xaùc suaát hoûng treân moät ñôn vò thôøi gian
3) Cöôøng ñoä hoûng λ(t): laø soá hoûng hoùc treân moät ñôn vò thôøi gian vaø moät ñôn vò saûn
phaåm.
4) Tuoåi thoï: laø khoaûng thôøi gian laøm vieäc cuûa chi tieát maùy töø khi baét ñaàu laøm hoaït
ñoäng cho tôùi khi ñaït traïng thaùi tôùi haïn, töùc laø bò hoûng caàn söûa chöõa, phuïc hoài.
5) Heä soá söû duïng Ks: laø tæ soá giöõa thôøi gian laøm vieäc tlv vôùi toång thôøi gian th cuûa chu
kyø laøm vieäc cuûa chi tieát maùy .
1.3.3. CAÙC PHÖÔNG PHAÙP NAÂNG CAO
ÑOÄ TIN CAÄY CUÛA MAÙY
- Khi thieát keá taän duïng khaû naêng söû duïng caùc thieát bò vôùi soá
löôïng chi tieát ít, ñôn giaûn, ñoä tin caäy gaàn baèng nhau.
- Coù bieän phaùp dung hoøa giöõa giaûm cöôøng ñoä chòu taûi (taêng ñoä
tin caäy) vôùi giaûm khoái löôïng vaø kích thöôùc cuûa chi tieát maùy: söû
duïng vaät lieäu coù ñoä beàn cao, nhieät luyeän vaø hoùa nhieät luyeän,
bieän phaùp coâng ngheä nhö phun bi, laên neùn.
- Boâi trôn toát: choïn ñuùng loaïi daàu, thieát keá heä thoáng boâi trôn
hôïp lyù...
- Söû duïng heä thoáng töï caân baèng (caùc khuyeát taät trong cheá taïo ít
aûnh höôûng ñeán söï phaân boá taûi troïng hôn); duøng ly hôïp an toaøn
hay rôle vôùi maùy hay xuaát hieän caùc quaù taûi ngaãu nhieân.
- Söû duïng roäng raõi caùc chi tieát, keát caáu tieâu chuaån seõ taïo ra caùc
saûn phaåm coù chaát löôïng cao, deã söûa chöõa thay theá.

1.4. TIEÂU CHUAÅN HOÙA CHI TIEÁT MAÙY
• Tieâu chuaån hoùa laø vieäc quy ñònh nhöõng tieâu chuaån vaø quy phaïm hôïp lyù, thoáng
nhaát veà hình thöùc, loaïi, chaát löôïng, phöông phaùp thí nghieäm vaø cheá taïo... cuûa
chi tieát maùy vaø maùy
• Tieâu chuaån hoùa coù yù nghóa kinh teá kyõ thuaät quan troïng theå hieän ôû nhöõng ñieåm
chính sau:
- Haïn cheá chuûng loaïi, kích thöôùc caùc saûn phaåm cuøng loaïi, cuøng teân neân coù theå söû
duïng nhöõng phöông phaùp tieân tieán ñeå cheá taïo haøng loaït chi tieát maùy tieâu
chuaån chaát löôïng cao, haï giaù thaønh (giaûm söùc lao ñoäng, tieát kieäm nguyeân vaät
lieäu, giaûm ñaàu tö thieát bò...)
- Ñaûm baûo tính ñoåi laãn cuûa chi tieát maùy, nhôø ñoù taïo deã daøng cho coâng vieäc söûa
chöõa, thay theá.
- Giaûm bôùt thôøi gian, coâng söùc thieát keá.
• Hieän ôû nöôùc ta söû duïng 4 tieâu chuaån:
- Tieâu chuaån nhaø nöôùc Vieät Nan: TCVN
- Tieâu chuaån ngaønh: TCN
- Tieâu chuaån tænh, thaønh phoá: TCV
- Tieâu chuaån cô sôû: TC
• ðoàng thôøi ñang aùp duïng nhieàu tieâu chuaån cuûa toå chöùc tieâu chuaån hoùa theá
giôùi ISO.
1.5. NOÄI DUNG, TRÌNH TÖÏ THIEÁT KEÁ MAÙY
VAØ CHI TIEÁT MAÙY
1.5.1. NOÄI DUNG THIEÁT KEÁ MAÙY:
Thieát keá maùy bao goàm nhöõng noäi dung:

1) Xaùc ñònh nguyeân lyù hoaït ñoäng vaø cheá ñoä laøm vieäc cuûa maùy döï ñònh thieát
keá
2) Laäp sô ñoà chung toaøn maùy vaø caùc boä phaän maùy thoûa maõn caùc yeâu caàu
cho tröôùc. Ñaùnh giaù caùc phöông aùn ñeå tìm ra phöông aùn thích hôïp nhaát,
ñaùp öùng toát nhaát caùc yeâu caàu ñaõ ñaët ra.
3) Xaùc ñònh trò soá vaø ñaëc tính cuûa taûi troïng taùc duïng leân caùc boä phaän maùy.
4) Choïn vaät lieäu thích hôïp nhaèm naâng cao hieäu quaû vaø ñoä tin caäy laøm vieäc
cuûa maùy.
5) Tieán haønh tính toaùn ñoäng hoïc, ñoäng löïc hoïc vaø tính toaùn thieát keá nhaèm
ñònh ra caùc kích thöôùc gaàn ñuùng cuûa chi tieát maùy thoûa maõn caùc chæ tieâu
chuû yeáu veà khaû naêng laøm vieäc cuûa chuùng. Sau ñoù keát hôïp vôùi caùc yeâu
caàu veà tieâu chuaån hoùa, laép gheùp, coâng ngheä... ñeå xaùc ñònh laàn cuoái kích
thöôùc cuûa chi tieát maùy, boä phaän maùy vaø toaøn maùy.
6) Laäp thuyeát minh, höôùng daãn söû duïng, baûo döôõng vaø söûa chöõa maùy.
1.5.2. TRÌNH TÖÏ THIEÁT KEÁ CHI TIEÁT MAÙY
Thieát keá chi tieát maùy laø moät phaàn trong qui trình thieát keá maùy tieán haønh theo
trình töï sau:
1) Laäp sô ñoà tính toaùn (caùc keát caáu ñöôïc ñôn giaûn hoùa, caùc löïc ñöôïc taäp trung
hay phaân boá theo qui luaät naøo ñoù).
2) Xaùc ñònh taûi troïng taùc duïng leân chi tieát maùy (docï truïc Fa, höôùng taâm Fr, löïc
voøng Ft).
3) Choïn vaät lieäu thích hôïp vôùi ñieàu kieän laøm vieäc cuûa chi tieát maùy, khaû naêng gia
coâng vaø coù xeùt ñeán caùc yeáu toá kinh teá.
4) Tính toaùn caùc kích thöôùc chính theo chæ tieâu veà khaû naêng laøm vieäc.
5) Tieán haønh kieåm nghieäm theo caùc chæ tieâu veà khaû naêng laøm vieäc (nhö heä soá an
toaøn ôû caùc tieát dieän nguy hieåm...) vaø so saùnh vôùi caùc trò soá cho pheùp neáu
khoâng thoûa phaûi xaùc ñònh laïi kích thöôùc.
6) Döïa theo tính toaùn vaø caùc ñieàu kieän cheá taïo laép gheùp... veõ ñaày ñuû keát caáu chi
tieát maùy vôùi kích thöôùc, dung sai, ñoä nhaùm beà maët, caùc yeâu caàu veà coâng ngheä.

CHƯƠNG 3
TRUYỀN DẪN TRONG MÁY

ξ1CHÖÙC NAÊNG, YEÂU CAÀU VAØ PHAÂN LOAÏI
Chöùc naêng
• Boä phaän truyeàn daãn trong maùy thöïc hieän hai chöùc
naêng:
• Truyeàn coâng suaát, chuyeån ñoäng (chuû yeáu laø chuyeån
ñoäng quay) töø truïc naøy sang truïc khaùc ñeå truyeàn
coâng suaát, chuyeån ñoäng töø nguoàn (ñoäng cô) ñeán nôi
caàn thieát.
• Bieán ñoåi chuyeån ñoäng (nhanh chaäm, thay ñoåi ñöôïc,
quay thaønh tònh tieán…).

2. Yeâu caàu
Trong quaù trình truyeàn vaø bieán ñoåi chuyeån ñoäng, boä phaän
truyeàn daãn phaûi thoaû maõn caùc yeâu caàu sau ñaây:
– Phaïm vi thay ñoåi toác ñoä vaø soá caáp thay ñoåi cuûa boä phaän caàn
thay ñoåi.
– Phaïm vi thay ñoåi ñöôïc ñaëc tröng:
– Rnq= nmax/nmin , ñoái vôùi chuyeån ñoäng quay.
– Hay
– Rnt=vmax/vmin , ñoái vôùi chuyeån ñoäng tònh tieán.
– Truyeàn ñoäng chính xaùc theo yeâu caàu.
– Thöïc hieän vieäc ñieàu khieån an toaøn, thuaän tieän, deã daøng.
– Hieäu suaát truyeàn coâng suaát cao.
– Keát caáu coù tính coâng ngheä cao, deã thay theá, laép raùp,…
– Ngoaøi ra, coøn nhieàu yeâu caàu khaùc (chöa xeùt ñeán ôû ñaây nhö
khoâng rung, khoâng oàn…).
3. Phaân loaïi
Coù theå phaân loaïi heä thoáng truyeàn ñoäng theo nhieàu caùch:
-Theo cô caáu ñöôïc söû duïng: ñai, xích, baùnh raêng,…
-Theo khaû naêng thay ñoåi tæ soá truyeàn: hoäp toác ñoä (ñeå
thay ñoåi soá voøng quay n), hoäp giaûm toác, hoäp taêng
toác (ít duøng).
- Theo tính chaát thay ñoåi tæ soá truyeàn: voâ caáp, phaân
caáp,…
- Theo coâng duïng: hoäp toác ñoä (hoäp soá, hoäp truïc
chính), hoäp xe dao, hoäp phaân ñoä, hoäp di chuyeån
nhanh.
- Theo khaû naêng che chaén: hoäp kín, hoäp hôû.

ξ2 HOÄP GIAÛM TOÁC
• Hoäp giaûm toác laø moät heä thoáng baùnh raêng duøng ñeå giaûm toác ñoä
quay vaø truyeàn coâng suaát töø ñoäng cô ñeán boä phaän coâng taùc.
• Thoâng thöôøng ngöôøi ta thieát keá vaø cheá taïo saün hoäp giaûm toác vaø
coi nhö thieát bò rieâng, ñoäc laäp ñeå khi caàn thieát coù theå mua saém.
• Öu ñieåm cuûa hoäp giaûm toác laø hieäu suaát, ñoä tin caäy vaø tuoåi thoï
cao; thuaän tieän, ñôn giaûn khi söû duïng.
• Hoäp giaûm toác coù theå phaän loaïi theo caùc ñaëc ñieåm:
– Loaïi truyeàn ñoäng: hoäp giaûm toác baùnh raêng truï, baùnh raêng
noùn, truïc vít-baùnh vít.
– Soá caáp: hoäp giaûm toác moät caáp, hai caáp, ba caáp,…
– Vò trí töông ñoái giöõa caùc truïc trong khoâng gian: hoäp giaûm
toác naèm ngang, thaúng ñöùng.
– Daïng sô ñoà ñoäng: hoäp giaûm toác khai trieån, hoäp giaûm toác
ñoàng truïc, hoäp giaûm toác coù caáp phaân ñoâi.

ξ3 HOÄP TOÁC ÑOÄ
I. Caùc Cô Caáu Daãn Ñoäng Thöôøng Duøng Trong Hoäp Toác Ñoä
ÔÛ ñaây giôùi thieäu moät soá cô caáu cô khí thöông duøng ñeå thay ñoåi toác ñoä cuûa truïc
coâng taùc.
1. Boä Truyeàn Daây Ñai:
Trong caùc maùy ñôn giaûn, ñeå thay ñoåi toác ñoä thöôøng duøng boä truyeàn ñai deït vôùi
puli thay theá nhö hình (a) hay puli nhieàu baäc nhö hình (b).
2L 2
D1 + d1 = D 2 + d = ... = D + d = − 2A = C = const
∏ ∏
2

2. Baùnh Raêng Thay Theá
• Treân nhöõng maùy maø khi laøm vieäc ít thay ñoåi toác ñoä nhö caùc
maùy chuyeân duøng, maùy töï ñoäng, baùn töï ñoäng... coù theå söû duïng
hoäp toác ñoä baùnh raêng thay theá. Soá baùnh raêng thay theá coù theå laø
hai nhö sô ñoà (c) vaø coù theå laø boán nhö sô ñoà (d) ñeå thay ñoåi tæ
soá truyeàn töø truïc I sang truïc II.
Ñieàu kieän aên khôùp:

Vôùi sô ñoà 2 baùnh raêng laø: a+b=
const
Vôùi sô ñoà 4 baùnh raêng laø :
a+b > c+15
c+d > b+15

3. Baùnh Raêng Nhieàu Baäc Di Tröôït:
• Ñaây laø loaïi cô caáu thöôøng duøng nhaát trong hoäp toác ñoä.
Coù theå duøng khoái baùnh raêng 2, 3,

4 baäc nhö treân hình veõ:
ÔÛ ñaây b laø beà roäng baùnh raêng
(tính toaùn) , f laø khe hôû ñeå thoaùt
dao khi xoïc raêng hoaëoaëc laø khe
hôû an toaøn hoaëëc laø khe hôû ñeå laép
maù cuûa heä thoáng tay gaït.
f = 8... 12 (mm) ñeå laép maù
gaït.
f = 2... 3 (mm) ñeå an toaøn.
f <= m ñeå thoaùt dao khi xoïc
raêng.
4. Baùnh Raêng Keát Hôïp Vôùi Ly Hôïp
• Ñeå khaéc phuïc nhöôïc ñieåm cuûa vieäc söû duïng khoái baùnh raêng di
tröôït, trong hoäp toác ñoä ngöôøi ta keát hôïp baùnh raêng vôùi ly hôïp vaáu,
ly hôïp ma saùt hay ly hôïp ñieän töø.

5. Cô Caáu Then Keùo
• Sô ñoà ñoäng cuûa cô caáu then keùo nhö ôû hình veõ (a).
• Cô caáu naøy bao goàm khoái baùnh raêng 1 laép coá ñònh treân truïc I aên
khôùp vôùi moät khoái baùnh raêng 2 laép loàng khoâng treân truïc II.

6. Cô Caáu Mean
• Laø cô caáu goàm nhieàu khoái nhö nhau taïo thaønh töø hai baùnh raêng coù
soá raêng laø a vaø b laép treân hai truïc I vaø II nhö hình veõ. Noái caùc
baùnh raêng naøy vôùi baùnh raêng di tröôït coù soá raêng laø c treân truïc III
qua baùnh raêng trung gian Zo.
Daõy tæ soá truyeàn töø i1 – i6 laäp
thaønh moät caáp soá nhaân vôùi
coâng boäi laø q=b/a.
Coù moät giaù trò u > 1
Moät giaù trò u =1
Vaø moät soá giaù trò u < 1
Töùc laø cô caáu Mean duøng
truyeàn ñoäng töø truïc I sang truïc
III vöøa giaûm, taêng vöøa khoâng
ñoåi.

7. Cô Caáu Norton
Nhôø baùnh raêng trung gian neân

toång soá raêng cuûa hai baùnh treân
hai truïc aên khôùp khoâng caàn phaûi
laø haèng, neân vieäc löïa choïn caùc
soá raêng deã daøng.

8. Cô caáu ñaûo chieàu
Ngoaøi thay ñoåi soá voøng quay, trong nhieàu tröôøng hôïp caùc boä
phaän maùy coøn caàn ñoåi chieàu quay. Coù theå ñaûo chieàu baèng caùc
cô caáu cô khí:
a. Cô caáu ñai truyeàn
b. Cô caáu baùnh raêng truï
Thöïc chaát laø theâm hay bôùt soá caëp baùnh raêng aên khôùp ngoaøi (ñeå
theâm hay bôùt soá laàn ñoåi chieàu quay). Coù theå thöïc hieän vieäc
theâm hay bôùt soá caëp baùnh raêng aên khôùp baèng caùch söû duïng:
– Cô caáu baùnh raêng di tröôït cuøng vôùi ly hôïp.
– Duøng ñaàu ñaûo chieàu (chaïc ñaàu ngöa).

c. Duøng cô caáu baùnh raêng noùn vaø ly hôïp
(Caùc muïc a, b, c coù theå xem [2]_ Thieát Keá Maùy Caét Kim Loaïi
cuûa Nguyeãn Ngoïc Caån).
d. Cô caáu baùnh raêng haønh tinh
Cô caáu naøy ngoaøi vieäc ñaûo chieàu coøn thöïc hieän tæ soá truyeàn baát
kyø coù giaù trò lôùn neân hay duøng ôû caùc xích caàn chuyeån ñoäng
nhanh sau khi ñaûo chieàu.

II. Nguyeân Taéc Hình Thaønh Xích Truyeàn
Ñoäng Trong Hoäp Toác Ñoä.
• Ñeå truyeàn ñoäng vôùi phaïm vi thay ñoåi lôùn vaø nhieàu caáp, trong thöïc
teá ngöôøi ta hay söû duïng nhieàu cô caáu ñoàng thôøi. Ví duï, coù theå söû
duïng: baùnh raêng thay theá + Norton + baùnh raêng di tröôït hay puli
baäc hay puli baäc + baùnh raêng di tröôït,…

** Ñieàu Kieän Khoâng Chaïm Khi Di Tröôït
• Nhoùm truyeàn töø truïc I sang truïc II vôùi ba tæ soá
truyeàn nhôø caùc caëp baùnh raêng Z1 _ Z’1, Z2 _ Z’2 ,
Z3 _ Z’3 nhö hình veõ:
• Caùc baùnh raêng naøy coù cuøng moâñun. Muoán gaït Z1 aên
khôùp vôùi Z’1 thì Z3 khoâng chaïm vaøo Z’2 nghóa laø
Z3 < Z2 hay Z2 - Z3 > δz.
• Tính toaùn cuï theå ta coù keát quaû:
– Z2 - Z3 > 4 khi f0 = 1
– Z2 - Z3 ≥ 4 khi f0 = 0,8
Trong ñoù f0 laø heä soá chieàu cao ñaàu raêng.
• Hoaøn toaøn töông töï ta coù quan heä giöõa Z1 vaø Z2:
– Z2 – Z1 > 4 khi f0 = 1
– Z2 – Z1 ≥ 4 khi f0 = 0,8

ξ5 TRUYEÀN ÑOÄNG VOÂ CAÁP
• Cô caáu truyeàn daãn voâ caáp (coøn goïi laø bieán toác) laø
cô caáu duøng ñeå thay ñoåi moät caùch lieân tuïc toác ñoä
quay cuûa truïc bò ñoäng khi toác ñoä quay cuûa truïc daãn
laø moät haèng soá.
• Ñaëc tröng chính cuûa bieán toác laø phaïm vi ñieàu chænh
coù theå ñaït D = 3 ñến 8

I. Phaân Loaïi Vaø Ñaëc Ñieåm
1. Phaân Loaïi:
Ngöôøi ta coù theå phaân loaïi hoäp bieán toác theo nhieàu caùch khaùc nhau:
• Theo cô caáu söû duïng cuï theå: bieán toác ñai, bieán toác con laên, bieán
toác ñai xích.
• Theo soá caáp: moät caáp, hai caáp.
• Theo ñöôøng truyeàn ñoäng: tröïc tieáp_ töø truïc chuû ñoäng tröïc tieáp
truyeàn sang truïc bò ñoäng; giaùn tieáp_ töø truïc chuû ñoäng tröïc tieáp
truyeàn sang truïc bò ñoäng thoâng qua truïc trung gian.
• Theo nguyeân lyù laøm vieäc, chia ra laøm ba loaïi: cô khí, thuyû löïc,
ñieän.
Ñaây laø nhöõng caùch phaân loaïi thoâng duïng nhaát. ÔÛ ñaây ta xeùt moät
soá cô caáu truyeàn daãn voâ caáp cô khí, coøn caùc cô caáu truyeàn daãn voâ
caáp baèng thuyû löïc, ñieän ñöôïc xeùt trong caùc giaùo trình thuyû löïc,
ñieän.
9/17/2019 57
GV:NGUYỄN VĂN THẠNH
ðặc ñiểm:
• Truyeàn daãn voâ caáp ñöôïc söû duïng roäng raõi trong caùc maùy caét kim loaïi
, maùy eùp, maùy vaän chuyeån lieân tuïc vì truyeàn daãn voâ caáp coù nhöõng öu
ñieåm sau:
– Trong phaïm vi ñieàu chænh töø nmin ñeán nmax coù theå ñieàu chænh ñeå ñaït
ñöôïc soá voøng quay baát kyø phuø hôïp vôùi cheá ñoä laøm vieäc. Vì vaäy bieán toác
thích hôïp trong lónh vöïc töï ñoäng hoaù vaø ñieàu khieån töï ñoäng choïn cheá ñoä
toái öu.
– Coù theå deã daøng thöïc hieän chuyeån ñoäng nhanh maø khoâng caàn xích truyeàn
ñoäng nhanh rieâng.
– Thöïc hieän vieäc ñieàu chænh nhanh choùng, deã daøng ngay khi maùy ñang
chaïy.
• Tuy nhieân, truyeàn daãn voâ caáp coù nhöõng nhöôïc ñieåm: keát caáu
coàng keành, phöùc taïp, söõa chöõa vaø cheá taïo khoù khaên, giaù thaønh
cao.
II. Caùc Cô Caáu Bieán Toác Cô Khí
Haàu heát caùc cô caáu bieán toác cô khí laøm vieäc treân nguyeân taéc
duøng ma saùt ñeå truyeàn ñoäng.
1. Bieán Toác Ñóa _ Con Laên
Ñaây laø boä truyeàn ma saùt tröïc tieáp trong ñoù vò trí moät baùnh coù
theå thay ñoåi lieân tuïc laøm cho vò trí tieáp xuùc treân baùnh kia
thay ñoåi lieân tuïc neân tæ soá truyeàn thay ñoåi lieân tuïc.
Thoâng thöôøng cô caáu naøy
hay duøng vôùi:
- Phaïm vi ñieàu chænh: D = 4,
- Vaän toác voøng lôùn nhaát: vmax
= 10 m/s,
- Coâng suaát lôùn nhaát P=4KW.

Ñeå môû roäng phaïm vi ñieàu chænh ngöôøi ta duøng ñieàu chænh voâ
caáp goàm hai ñóa ma saùt vaø moät con laên trung gian nhö hình veõ:
Veà nguyeân taéc truyeàn ñoäng, coù theå coi cô caáu naøy goàm hai cô
caáu treân maéc noái tieáp neân noù mang ñaày ñuû caùc ñaëc tính cuûa cô
caáu treân, chæ coù phaïm vi ñieàu chænh lôùn hôn nhieàu (D = 16).

2. Bieán Toác Ñai:
a. Cô Caáu Ñai Truyeàn Puli Coân
Öu ñieåm cuûa cô caáu

naøy laø ôû nôi tieáp xuùc
khoâng coù söï cheânh
leäch lôùn veà vaän toác, aùp
suaát beà maët nhoû neân
beà maët coân ít bò moøn.
Thöôøng duøng hai pu li

hình coân coù kích thöôùc
nhö nhau neân:
2
 R2 max 
D =  
 R2 min 
b. Cô Caáu Heynau
Veà nguyeân taéc truyeàn ñoäng, cô caáu naøy cuõng nhö boä truyeàn ñai
thang.
Dòch chuyeån ñoàng thôøi hai
ñóa di tröôït treân hai truïc ñeå
laøm thay ñoåi baùn kính tieáp
xuùc treân hai puli
Thoâng thöôøng kích thöôùc cuûa
hai puli gioáng nhau neân:
2
 R2 max 
D =  
 R2 min 
Cô caáu naøy ñöôïc duøng nhieàu
nhaát laø trong hoäp truïc chính
cuûa maùy nhoû (maùy khoan coù
coâng suaát nhoû).
c.Cô Caáu Bieán Toác Hai Khoái Xuyeán Loõm
Goàm hai ñóa ma saùt (1), (2) laép ñoàng ñöôøng taâm. Beà maët laøm vieäc
cuûa ñóa ma saùt laø maët xuyeán loõm. Hai ñöôøng sinh cuûa hai khoái
xuyeán loõm taïo neân moät cung troøn R taâm O.
Phaïm vi ñieàu chænh:

2
 Rmax 
D =  
 Rmin 
Cô caáu naøy tuy nhoû
goïn nhöng phöùc taïp
vaø yeâu caàu chính xaùc
cao khi cheá taïo, laép
raùp.
ξ6 CAÙC BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO ÑOÄ
CHÍNH XAÙC TRUYEÀN DAÃN
• Trong heä thoáng truyeàn daãn, do thieát keá, cheá taïo, laép
raùp khoâng chính xaùc, do moøn, ræ trong quaù trình laøm
vieäc,..., neân truyeàn ñoäng khoâng chính xaùc. Vì vaäy caàn
thieát phaûi coù cô caáu phuï ñeå khöû, buø, hieäu chænh sai soá
trong truyeàn daãn. ÔÛ ñaây chuû yeáu neâu ra moät soá keát
caáu khöû ñoä rô (do cheá taïo, laép raùp khoâng chính xaùc vaø
do moøn) trong truyeàn daãn baùnh raêng, boä truyeàn vitme
- ñai oác.

• ÔÛ boä truyeàn truïc vít _ baùnh vít ngöôøi ta coù theå khöû ñoä rô
baèng caùch duøng hai truïc vít trong ñoù truïc (1) vaø truïc vít (2)
coù theå di tröôït doïc truïc vaø luoân luoân ñöôïc tieáp xuùc vôùi baùnh
vít nhôø loøxo (3).
• Cuõng coù theå laép truïc vít (1) leân giaù laéc (2) coù theå laéc quanh
taâm O vaø duøng loøxo (3) buoäc truïc vít (1) luoân tieáp xuùc vôùi
baùnh vít.
• ÔÛ ñaây caùc loø xo (3) coù theå thay baèng heä thoáng thuyû löïc.

?

?
?
?

ÔÛ nhöõng maùy yeâu caàu chính xaùc ñoäng hoïc cao nhö maùy caét
ren chính xaùc, maùy phay cheùp hình, maùy doa toác ñoä, ... ,
ngöôøi ta söû duïng heä thoáng töï ñoäng phaùt hieän vaø buø tröø sai
soá.
Vd: Sai soá böôùc vít me ñöôïc phoùng ñaïi 1000 laàn ñeå laøm maãu
cheùp hình (1). Ñaàu doø (2) tì leân maãu (1) vaø khueách ñaïi moät laàn
nöõa qua heä thoáng ñoøn. Sai soá (ñaõ ñöôïc khueách ñaïi ) ñöôïc thu vaøo
caûm bieán (3), qua boä phaän xöû lyù (4) (loïc, khueách ñaïi, ...), vaøo boä
phaän ñieàu khieån (5) ñeå ñieàu khieån soá voøng quay cuûa ñoäng cô
thuyû löïc (6) laøm cho vitme seõ quay vôùi toác ñoä thích hôïp.
Sô ñoà töï ñoäng Heä thoáng naøy

hieäu chænh sai soá coù theå ñaït sai
trong truyeàn ñoäng soá böôùc vitme
vitme_ñai oác chaïy 0,08 mm tích
dao cuûa maùy tieän luyõ treân chieàu
ren vít daøi 1000 mm.

CHƯƠNG 4
TRUYỀN ðỘNG ðAI

4.1 KHÁI NIỆM CHUNG
4.1.1 Nguyên lý hoạt ñộng:
Công dụng: truyền chuyển ñộng và công suất giữa

hai trục, ñặc biệt giữa hai trục xa nhau.
4.1.2 Phân loại:

4.1.3 Các kiểu truyền ñộng ñai:

4.1.3 Các phương pháp căng ñai:

4.1.4 Ưu, nhược ñiểm và phạm vi sử dụng:

4.1.5 Các phương pháp nối ñai dẹt:

4.2 Vật liệu và kết cấu bánh ñai:
4.2.1 Vật liệu:

4.2.2 Kết cấu bánh ñai:

Kết cấu ñiển hình của bánh ñai:

VD

UD

4.3 Thông số hình học:

4.4 Vận tốc và tỉ số truyền:

4.5 Lực và ứng suất trong bộ truyền ñai
4.5.1 Lực:

4.5.2 Ứng suất:

Biểu ñồ ứng suất trong dây ñai:

4.6 Lực tác ñộng lên trục:
Do góc lệch nhỏ nên xem như lực tác ñộng lên trục nằm theo
phương ñường nối tâm của bộ truyền ñai.

4.7 Hiện tượng trượt trong bộ truyền ñai:

4.8 ðường cong trượt và hiệu suất:

4.9 Tính toán bộ truyền ñai:
4.9.1 Dạng hỏng và chỉ tiêu tính:
4.9.2 Tính ñai theo khả năng kéo:

4.9.2 Tính ñai theo tuổi thọ:

4.10 Trình tự tính toán bộ truyền ñai:
4.10.1 Trình tự tính toán bộ truyền ñai dẹt:

4.10.2 Trình tự tính toán bộ truyền ñai thang:

CHƯƠNG 5
TRUYỀN ðỘNG XÍCH

5.1 KHÁI NIỆM CHUNG
5.1.1 Nguyên lý hoạt ñộng:
- Bộ truyền xích làm việc nhờ vào sự ăn khớp giữa răng ñĩa
xích và mắt xích.
Công dụng: truyền chuyển ñộng và công suất giữa hai hay
nhiều trục song song, khoảng cách trục truyền <8m.
5.1.2 Phân loại:

5.1.3 Các phương pháp bôi trơn xích:

5.1.4 Ưu, nhược ñiểm và phạm vi sử dụng:

5.1.5 Kết cấu xích ống con lăn:

5.1.6 Kết cấu ñĩa xích ống con lăn:

5.2 Thông số hình học:

5.3 ðộng lực học bộ truyền xích

5.3.2 Vận tốc và tỉ số truyền tức thời
u tt
:
Hình 5.5 Vận tốc dài của ñĩa xích và dây xích trên bánh bị dẫn Hình 5.4 vận tốc dài của ñĩa xích và dây xích trên bánh dẫn
d1
v1 = R1 ω1 =
u 2
d
v 2 = R2 ω 2 = 2
2
cos β -Kết luận: ðối với những thiết bị không
⇒ d 2ω 2 = d1ω1
cos γ yêu cầu ñộ chính xác truyền ñộng cao
ω d cos β (không yêu cầu tỉ số truyền chính xác),
(≠ const )
.
u tt = 1 = 2
ω 2 d1 cos γ thì có thể sử dụng bộ truyền xích
ω1 z 2 cos β
u tt = = (≠ const )
ω 2 z1 cos γ
5.4 Tính toán truyền ñộng xích
5.4.1 Dạng hỏng:

• Mòn bản lề: làm tăng bước xích , dẫn
ñến hiện tượng tuột xích.
• Rỗ bề mặt, vỡ con lăn: do vận tốc làm

việc lớn.

5.4.2 Chỉ tiêu tính

5.5 Tính xích ống con lăn theo áp suất cho phép:

5.6 Kiểm tra số lần va ñập trong 1 giây

CHƯƠNG 6
TRUYỀN ðỘNG BÁNH RĂNG

Truyền ñộng bánh răng
6.1 ÑÒNH NGHÓA
Truyeàn ñoäng baùnh raêng thöïc hieän truyeàn chuyeån ñoäng
hoaëc thay ñoåi daïng chuyeån ñoäng nhôø söï aên khôùp cuûa caùc
raêng treân baùnh raêng hoaëc thanh raêng.

6.1.1 NGUYÊN LÝ LÀM VIỆC

6.1.2 PHAÂN LOAÏI
a) Theo söï phaân boá giöõa caùc truïc chia ra:
- Truyeàn ñoäng baùnh raêng truï: caùc truïc song song
- Truyeàn ñoäng baùnh raêng noùn (coân): caùc truïc caét nhau
- Truyeàn ñoäng baùnh raêng truï cheùo, baùnh raêng noùn cheùo: caùc truïc
cheùo nhau
b) Theo söï phaân boá cuûa caùc raêng treân baùnh raêng chia:
- Boä truyeàn aên khôùp ngoaøi: caùc raêng naèm phía ngoaøi baùnh raêng
- Boä truyeàn aên khôùp trong: moät baùnh coù raêng phía trong, moät
baùnh coù raêng phía ngoaøi.
c) Theo phöông raêng so vôùi ñöôøng sinh:
Ta coù boä truyeàn baùnh raêng thaúng, raêng nghieâng, raêng chöõ V, raêng
cong...
d) Theo bieân daïng raêng:
Ta coù baùnh raêng thaân khai, baùnh raêng xicloâit vaøbaùnh raêng cung
troøn (thöôøng söû duïng baùnh raêng thaân khai vì vaän toác tröôït
nhoû neân hieäu suaát cao, baùn kính cong ôû vuøng tieáp xuùc ñuû lôùn neân
khaû naêng taûi lôùn...
Phân loại

Các phương pháp gia công bánh răng

6.1.3 ÑAÙNH GIAÙ ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM VAØ PHAÏM
VI SÖÛ DUÏNG
a) Öu ñieåm:
- Kích thöôùc nhoû, khaû naêng taûi lôùn
- Tæ soá truyeàn khoâng thay ñoåi do khoâng coù hieän töôïng tröôït
trôn
- Hieäu suaát cao, coù theå ñaït 0,97 - 0,98
- Tuoåi thoï cao, ñoä tin caäy lôùn (L = 30.000 giôø)
- Laøm vieäc toát trong phaïm vi vaän toác lôùn (150m/s), coâng suaát
cao (vaøi chuïc ngaøn KW), tæ soá truyeàn khaù roäng (vaøi ngaøn).
b) Nhöôïc ñieåm:
- Cheá taïo töông ñoái phöùc taïp
- Ñoøi hoûi ñoä chính xaùc cao
- Coù nhieàu tieáng oàn khi vaän toác lôùn
c) Phaïm vi söû duïng:
- Söû duïng roäng raõi trong ngaønh cheá taïo maùy
6.2 CAÙC THOÂNG SOÁ HÌNH HOÏC CÔ BAÛN CUÛA
BOÄ TRUYEÀN BAÙNH RAÊNG TRUÏ
6.2.1. RAÊNG THAÚNG
• Z1, Z2 - Soá raêng cuûa baùnh nhoû vaø baùnh
lôùn
• u - Tæ soá truyeàn u = n1/n2 = Z2/Z1
• n1, n2 - Vaän toác voøng cuûa baùnh nhoû vaø
baùnh lôùn
• p - Böôùc raêng treân maët truï chia
• α - Goùc profin α = 20o
• m - Moâ dun aên khôùp: m = p/π , ñieàu kieän
ñeå 2 baùnh aên khôùp laø cuøng m, m ñöôïc
tieâu chuaån hoùa theo daõy soá sau (daõy 1
ñöôïc öu tieân):
• Daõy1:1 1,25 1,5 2 2,5 3 4 5 6 8
10 12 18 20 25 32 40
• Daõy2 1,125 1,375 1,75 2,25 3,5 4,5
5,5 7 9 11 14 19 22 28 36

6.2.2. RAÊNG NGHIEÂNG
Goùc taïo neân bôûi truïc baùnh raêng vaø giao tuyeán cuûa maët phaúng thanh
raêng vôùi maët phaúng chia goïi laø goùc nghieâng β.

6.2.3. SÖÏ DÒCH CHÆNH TRONG BOÄ
TRUYEÀN BAÙNH RAÊNG
- Dòch chænh nhaèm caûi thieän chaát löôïng aên khôùp baèng caùch
duøng ñoaïn thaân khai khaùc. Cheá taïo baùnh raêng dòch chænh baèng
caùch dòch dao moät khoaûng laø x.m.
- Coù 2 phöông phaùp dòch chænh:
a) Dòch chænh ñeàu:
• Baùnh raêng nhoû dòch dao döông (x1 > 0), baùnh raêng lôùn dòch dao aâm
(x2 < 0) vaø toång heä soá dòch chænh khoâng ñoåi:
xt = x1 + x 2 = 0
• Treân voøng chia chieàu daøy baùnh raêng nhoû taêng vaø chieàu daøy baùnh
raêng lôùn giaûm, nhöng toång chieàu daøy khoâng ñoåi vaø baèng p, töùc voøng
troøn chia truøng vôùi voøng troøn laên nhö baùnh raêng khoâng dòch chænh.
Khoaûng caùch truïc vaø goùc aên khôùp khoâng thay ñoåi:
a = (d1 + d2)/2 = (dw1 + dw2)/2
αw = α
b) Dòch chænh goùc: xt = x1 + x 2 ≠ 0
• Thoâng thöôøng xt > 0 vaø x1, x2 ñeàu lôùn hôn khoâng. Khi ñoù
beà daøy raêng cuûa baùnh raêng nhoû vaø baùnh raêng lôùn treân
voøng chia lôùn hôn p/2 vaø raõnh cuûa chuùng nhoû hôn p/2. Do
ñoù caùc voøng chia khoâng tieáp xuùc vôùi nhau, baùnh raêng aên
khôùp theo voøng laên coù d1<dw1 vaø d2<dw2.
• Khoaûng caùch truïc: aw = (dw1 + dw2)/2 > (d1 +d2)/2
• Goùc aên khôùp: αw > α
• Dòch dao döông laøm taêng chieàu daøy chaân raêng do ñoù seõ
taêng ñoä beàn uoán cuûa raêng, goùc aên khôùp taêng laøm taêng ñoä
beàn tieáp xuùc cuûa raêng. Nhöng dòch chænh döông laøm nhoïn
raêng vaø giaûm heä soá truøng khôùp do ñoù khoâng choïn x quaù
lôùn. Thöôøng duøng dòch chænh trong nhöõng tröôøng hôïp soá
raêng nhoû (Z1<30) ñeå caûi thieän chaát löôïng aên khôùp, taêng
ñoä beàn truyeàn ñoäng baùnh raêng hay khi caàn dòch chænh ñeå
baûo ñaûm khoaûng caùch truïc cho tröôùc.

6.2.4. HEÄ SOÁ TRUØNG KHÔÙP

• Ñoä chính xaùc coù aûnh höôûng ñeán chaát löôïng cuûa boä truyeàn,
TCVN quy ñònh 12 caáp chính xaùc theo thöù töï ñoä chính xaùc
giaûm daàn, thöôøng duøng nhaát laø caùc caáp chính xaùc 6, 7, 8, 9.
Ngoaøi ra ñeå baûo ñaûm khoâng keït raêng khi aên khôùp TCVN
coøn quy ñònh 6 daïng khe hôû: H - khe hôû baèng khoâng; E - khe
hôû nhoû; C&D - khe hôû giaûm; B - khe hôû thöôøng; A - khe hôû
taêng (H, E, C caàn baûo ñaûm ñoä chính xaùc cheá taïo cao). Ngoaøi
ra TCVN coøn quy ñònh dung sai khoaûng caùch truïc, ñoä
nghieâng truïc vaø moät soá thoâng soá khaùc.
• Keát caáu baùnh raêng phuï thuoäc vaøo ñöôøng kính baùnh raêng,
quy moâ saûn xuaát vaø phöông phaùp laép vôùi truïc: neáu khoaûng
caùch töø ñaùy raêng ñeán raõnh then ≤2,5m vôùi baùnh raêng thaúng
vaø ≤1,6m vôùi baùnh raêng nghieâng thì thöôøng cheá taïo baùnh
raêng lieàn truïc; baùnh raêng coù d < 150mm laøm lieàn khoái khoâng
khoeùt raõnh; neáu da ≤600mm, cheá taïo töø phoâi reøn, daäp coù
khoeùt loõm giaûm khoái löôïng; khi da >600mm cheá taïo baèng
haøn hoaëc ñuùc.
• Khi choïn caáp chính xaùc coù theå döïa vaøo coâng duïng vaø
ñieàu kieän laøm vieäc cuûa boä truyeàn hay vaän toác voøng ñeå
choïn.
6.3. LÖC TAÙC DUÏNG TRONG QUAÙ TRÌNH
AÊN KHÔÙP
- Löïc taùc duïng trong quaù trình aên khôùp caàn thieát trong
tính toaùn baùnh raêng, truïc, oå...
- Khi xaùc ñònh löïc taùc duïng leân caùc raêng aên khôùp ta boû
qua aûnh höôûng cuûa löïc ma saùt (vì heä soá ma saùt f khaù nhoû).
- Löïc phaùp tuyeán Fn do baùnh 1 taùc ñoäng vaøo baùnh 2 seõ

truyeàn ñi trong maët phaúng aên khôùp vuoâng goùc vôùi caùc
maët raêng khi laøm vieäc.

a) Tröôøng hôïp raêng thaúng

b) Tröôøng hôïp baùnh raêng nghieâng

6.4. TAÛI TROÏNG TÍNH

6.4.1. HEÄ SOÁ TAÄP TRUNG TAÛI TROÏNG Kβ

Ñeå giaûm bôùt söï taäp trung taûi troïng:
Coù theå söû duïng caùc bieän phaùp sau:
- Söû duïng baùnh raêng vaùt meùp ôû ñaàu raêng
- Cheá taïo baùnh raêng baèng vaät lieäu chaïy moøn toát
(ñoä raén < 350HB).
- Cheá taïo raêng hình troáng
- Haïn cheá beà roäng baùnh raêng b
- Taêng ñoä cöùng cuûa truïc, thaân maùy
- Taêng ñoä chính xaùc gia coâng
- Ñaët baùnh raêng ôû vò trí ít chòu aûnh höôûng cuûa ñoä
voõng truïc

6.4.2. HEÄ SOÁ TAÛI TROÏNG ÑOÄNG KV

6.4.3. HEÄ SOÁ PHAÂN BOÁ KHOÂNG ÑEÀU CUÛA
TAÛI TROÏNG GIÖÕA CAÙC RAÊNG Kα

6.5. HIEÄU SUAÁT BOÄ TRUYEÀN BAÙNH
RAÊNG

6.6. CAÙC DAÏNG HOÛNG VAØ CHÆ TIEÂU
TÍNH
Khi truyeàn moâmen xoaén, taïi choã aên khôùp ngoaøi taùc duïng cuûa
löïc phaùp Fn coøn toàn taïi löïc ma saùt Fs = f.Fn do caùc beà maët raêng
tröôït leân nhau. Caùc öùng suaát chuû yeáu σH vaø σF thay ñoåi theo
chu kyø maïch ñoäng giaùn ñoaïn. Ñoù laø nguyeân nhaân gaây ra caùc
daïng hoûng raêng:
1) Gaõy raêng: do öùng suaát uoán gaây neân, thöôøng xaûy ra ôû ñaùy choã
goùc löôïn cuûa thôù chòu keùo do quaù taûi hay do moûi.
– Ñeå traùnh gaõy phaûi tính toaùn σF ≤ [σ σF]; ngaên ngöøa baèng
caùch taêng m, duøng dòch chænh, nhieät luyeän, taêng baùn kính
goùc löôïn...
2) Troùc vì moûi beà maët raêng: thöôøng baét ñaàu töø vuøng taâm aên khôùp
phía chaân raêng do öùng suaát tieáp xuùc vaø löïc ma saùt lôùn. Troùc coù
theå laø nhaát thôøi (khi ñoä raén beà maët thaáp) hay troùc lan (khi ñoä
cöùng beà maët cao).
– Ñeå traùnh phaûi tính toaùn σH ≤ [σ σH]; coù theå duøng caùc bieän
phaùp ngaên troùc nhö naâng cao ñoä raén cuûa raêng baèng nhieät
luyeän, taêng goùc aên khôùp baèng dòch chænh, naâng cao caáp
9/17/2019chính xaùc cuûa baùnh raêng. VĂN THẠNH
GV:NGUYỄN 173
3) Moøn raêng: xaûy ra trong caùc boä truyeàn boâi trôn
khoâng toát do öùng suaát tieáp xuùc hay aùp suaát cao . Ñeå
giaûm moøn baèng caùch taêng ñoä cöùng vaø nhaün beà maët,
khoâng cho buïi baëm bay vaøo, duøng daàu boâi trôn thích
hôïp...
4) Dính raêng: xaûy ra vôùi caùc boä truyeàn chòu taûi lôùn, vaän
toác cao (nhieät ñoä vaø aùp suaát cao). Ñeå traùnh dính raêng
coù theå duøng caùc bieän phaùp: vaùt ñænh raêng, taêng
cöôøng laøm nguoäi daàu, choïn vaät lieäu thích hôïp, duøng
daàu choáng dính.
5) Bieán daïng deûo beà maët raêng: xaûy ra vôùi baùnh raêng
baèng theùp coù ñoä raén thaáp, chòu taûi lôùn, vaän toác thaáp
(beà maët bò bieán daïg deûo do bò keùo theo phöông cuûa
vaän toác tröôït).
6) Bong beà maët raêng: xaûy ra vôùi baùnh raêng coù chaát
löôïng nhieät luyeäGV:NGUYỄN
9/17/2019 n khoâng toá t, chòu
VĂN THẠNHtaûi troïng quaù lôùn.174
• Trong caùc daïng hoûng treân thì troùc roã beà maët
raêng laø daïng hoûng chuû yeáu ñoái vôùi boä truyeàn kín,
boâi trôn toát. Do ñoù ta tính toaùn thieát keá theo ñoä
beàn tieáp xuùc.
• Trong caùc boä truyeàn hôû vaø boâi trôn khoâng toát,
gaõy raêng laø daïng hoûng chuû yeáu. Tröôøng hôïp naøy
tính toaùn theo söùc beàn uoán.
• Caùc daïng hoûng khaùc ñöôïc xeùt ñeán khi

choïn öùng suaát cho pheùp.
• Chæ tieâu tính:
σH ≤ [σ
σH] ñeå traùnh troùc
9/17/2019
σF ≤ [σ
σF] ñeå traùnh gaõy 176
6.7. VAÄT LIEÄU CHEÁ TAÏO BAÙNH RAÊNG
Vaät lieäu laøm baùnh raêng phaûi thoûa maõn caùc ñieàu kieän veà caùc ñoä beàn
tieáp xuùc vaø ñoä beàn uoán, thöôøng duøng theùp gang vaø chaát deûo.
1) Theùp: phuï thuoäc vaøo ñoä raén vaät lieäu chia ra hai nhoùm:
- Ñoä raén HB ≤ 350: baùnh raêng ñöôïc thöôøng hoùa hoaëc toâi caûi thieän,
cho pheùp tieán haønh caét goït chính xaùc sau nhieät luyeän. Baùnh raêng
nhoùm vaät lieäu naøy coù khaû naêng chaïy moøn toát, khoâng bò phaù huûy
gioøn khi chòu taûi troïng ñoäng, neân choïn vaät lieäu baùnh nhoû coù cuøng cô
tính hoaëc toát hôn baùnh lôùn vaø ñoä raén cao hôn:
H1 ≥ H2 + (10...15).HB
- Ñoä raén HB > 350: toâi theå tích, toâi taàn soá cao, thaám caùc bon, thaám
nitô. Ñöôïc bieåu thò baèng HRC (HRC = 10.HB). Caùc daïng nhieät
luyeän ñaëc bieät cho pheùp ñaït ñoä raén HRC = 50...60, khi ñoù öùng suaát
cho pheùp taêng leân 2 laàn vaø khaû naêng taûi taêng leân 4 laàn so vôùi theùp
thöôøng vaø toâi caûi thieän.
2) Gang: duøng cho baùnh raêng coù kích thöôùc lôùn, baùnh raêng caáp chaäm
vaø baùnh raêng cuûa boä truyeàn hôû. Gang coù söùc beàn choáng dính toát,
laøm vieäc ñöôïc vôùi nhöõng nôi boâi trôn kín, reû hôn theùp nhöng söùc
beàn uoán keùm.
3) Chaát deûo: thöôøng duøng teâctolit (E = 6000...8000Mpa), Lignofon (E =
10000...12000 Mpa) GV:NGUYỄN
9/17/2019 söû duïng trong boäTHẠNH
VĂN truyeàn coù taûi troïng thaáp. 177
6.8. ÖÙNG SUAÁT CHO PHEÙP
6.8.1. ÖÙNG SUAÁT TIEÁP XUÙC CHO PHEÙP

6.8.2. ÖÙNG SUAÁT UOÁN CHO PHEÙP

7. TÍNH TOÁN THIẾT KẾ

7.1 TÍNH TOÁN BỘ TRUYỀN BÁNH RĂNG TRỤ RĂNG THẲNG
7.1.1 Tính theo ứng suất tiếp xúc:

Bán kính cong tương ñương:
Tải trọng phân bố:

Thay tất cả vào công thức Hezt, ta có:
- Công thức kiểm tra bền:
Với cặp vật liệu: thép-thép:

- Công thức thiết kế (khoảng cách trục):

7.1.2 Tính theo ứng suất uốn:

7.2 Tính bền bộ truyền bánh răng trụ răng nghiêng



8. TRUYỀN ðỘNG BÁNH RĂNG NÓN
8.1 THÔNG SỐ HÌNH HỌC:

8.2 Lực tác dụng:

8.3 Tải trọng tính:

8.4 Tính bền bộ truyền bánh răng nón răng thẳng:



CHƯƠNG 7
BỘ TRUYỀN
TRỤC VÍT-BÁNH VÍT

7.1 ÑAÏI CÖÔNG VEÀ TRUYEÀN ÑOÄNG TRUÏC VÍT BAÙNH
VÍT
7.1.1 ÑÒNH NGHÓA:
Boä truyeàn truïc vít baùnh vít ñöôïc duøng ñeå truyeàn chuyeån
ñoäng vaø taûi troïng giöõa hai truïc trực giao, goùc giöõa hai truïc
thöôøng laø 90o.
-Truïc vít coù caáu taïo nhö moät truïc ren, treân trục coù nhieàu voøng ren.
Baùnh vít coù caáu taïo nhö baùnh raêng nhöng ñöôïc cheá taïo baèng dao phay
laên coù hình daïng nhö truïc vít vaø quaù trình chuyeån ñoäng ñeå caét gioáng
nhö quaù trình aên khôùp giöõa truïc vít vaø baùnh vít: truïc vít vaø baùnh vít
tieáp xuùc nhau theo ñöôøng, ñænh vaø chaân raêng baùnh vít coù hình maët
xuyến.
7.1.2 PHAÂN LOAÏI:
a) Theo hình dạng truïc vít chia ra 3 loại:
- Truïc vít Archimeøde(a): caïnh ren thaúng trong maët caét doïc chöùa ñöôøng taâm
truïc vít, giao tuyeán cuûa maët maët ren vôùi maët phaúng vuoâng goùc vôùi ñöôøng
taâm truïc laø ñöôøng xoaén Archimeøde. Cheá taïo baèng maùy tieän thoâng
thöôøng vaø khoâng maøi.
- Truïc vít Convolute(b): giao tuyeán giöõa maët ren vôùi maët phaúng vuoâng goùc
phöông ren laø ñöôøng thaúng. Giao tuyeán giöõa maët ren vaø maët phaúng
vuoâng goùc vôùi ñöôøng taâm truïc laø ñöôøng xoaén Colvolute. Cheá taïo baèng
phöông phaùp tieän, coù theå maøi treân ñaù maøi ren thoâng thöôøng.
- Truïc vít thaân khai(c): giao tuyeán giöõa maët ren vaø maët phaúng tieáp tuyeán vôùi
maët truï cô sôû laø ñöôøng thaúng. Giao tuyeán giöõa maët ren vaø maët phaúng
vuoâng goùc vôùi ñöôøng taâm truïc laø ñöôøng xoaén thaân khai.

b) Theo hình daïng maët chia cuûa truïc vít chia ra:
Truïc vít truï: maët chia cuûa truïc vít laø maët truï
Truïc vít ren loõm (globoid): maët ren loõm.

c) Theo soá moái ren treân truïc vít:
Truïc vít moät moái ren:
Truïc vít nhieàu moái ren:

7.1.3 ÑAÙNH GIAÙ ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM VAØ PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG:
a) Öu ñieåm:
- Tæ soá truyeàn lôùn
- Laøm vieäc eâm, khoâng oàn
- Coù khaû naêng töï haõm
- Coù ñoä chính xaùc ñoäng hoïc cao
b) Nhöôïc ñieåm:
- Hieäu suaát thaáp (70 ÷ 80%), sinh nhieät nhieàu do vaän toác tröôït cao
- Vaät lieäu cheá taïo vaønh baùnh vít laøm baèng kim loaïi maøu ñeå giaûm ma saùt,
ñaét tieàn.
- Yeâu caàu cao veà ñoä chính xaùc laép gheùp.
c) Phaïm vi söû duïng:
Söû duïng khi caàn truyeàn chuyeån ñoäng giöõa caùc truïc trực giao hay caùc cô
caáu coù yeâu caàu tyû soá truyeàn lôùn (tæ soá truyeàn cuûa boä truyeàn truïc vít moät
caáp naèm trong khoaûng 8 ÷ 63, coù khi ñeán 80; trong 1 soá tröôøng hôïp boä
truyeàn truïc vít 2 caáp coù theå coù tæ soá truyeàn ñeán 1000); trong caùc maùy
truïc, tôøi nhôø khaû naêng töï haõm.
7.2 CAÙC THOÂNG SOÁ HÌNH HOÏC:

7.2.1. TRÖÔØNG HÔÏP KHOÂNG DÒCH CHÆNH:

7.2.2. TRÖÔØNG HÔÏP COÙ DÒCH CHÆNH

7.3 ðỘNG HỌC BỘ TRUYỀN TRỤC VÍT-BÁNH VÍT

7.4. LỰC TÁC DỤNG

7.5 TẢI TRỌNG TÍNH

7.6. VẬT LIỆU

7.7. HIỆU SUẤT

7.8. DẠNG HỎNG VÀ CHỈ TIÊU TÍNH

7.8 TÍNH BỀN BỘ TRUYỀN TRỤC VÍT-BÁNH VÍT


7.8.3 Tính nhiệt:

CHƯƠNG 8
TRỤC

8.1 KHAÙI NIEÄM CHUNG
8.1.1. ÑÒNH NGHÓA
Truïc laø chi tieát maùy duøng ñeå ñôõ caùc tieát
maùy quay, ñeå truyeàn moâmen xoaén hoaëc caû
hai nhieäm vuï treân.

8.1.2.PHAÂN LOAÏI
a) Theo ñaëc ñieåm chòu taûi
- Truïc taâm: chæ chòu moâmen uoán, duøng ñeå ñôõ caùc
tieát maùy, coù theå quay hoaëc khoâng quay vôùi tieát
maùy laép noùi treân.
- Truïc truyeàn: vöøa chòu moâmen uoán (ñôõ caùc tieát
maùy quay) vöøa truyeàn moâmen xoaén treân truïc.

b) Theo hình daïng ñöôøng taâm truïc
- Truïc khuyûu: bieán chuyeån ñoäng quay thaønh chuyeån
ñoäng tònh tieán vaø ngöôïc laïi.
- Truïc thaúng: coù ñöôøng taâm truïc laø moät ñöôøng
thaúng.
- Truïc meàm: truïc coù hình daïng ñöôøng taâm truïc thay
ñoåi vôùi ñoä uoán cong truïc khaù lôùn.

c) Theo caáu taïo truïc thaúng phaân ra:
- Truïc trôn: coù ñöôøng kính khoâng thay ñoåi

suoát chieàu daøi truïc.
- Truïc baäc: goàm nhieàu ñoaïn coù ñöôøng kính

khaùc nhau.
- Truïc ñaëc vaø truïc roãng

8.2. KEÁT CAÁU TRUÏC
Truïc thöôøng ñöôïc cheá taïo ôû daïng truï troøn goàm nhieàu ñoaïn
coù ñöôøng kính khaùc nhau ( truïc baäc), keát caáu truïc ñôn giaûn
bao goàm:
- Ngoõng truïc A: phaàn truïc tieáp xuùc vôùi oå truïc (oå tröôït hoaëc oå
laên).
ðöôøng kính ngoõng truïc thöôøng ñöôïc tieâu chuaån hoùa
theo ñöôøng kính trong cuûa oå laên: 12, 15, 17, 20, 25, 30, 35,
40, 45...;
- Thaân truïc B: phaàn truïc ñeå laép caùc chi tieát maùy quay nhö
baùnh ñai, baùnh raêng, ñóa xích, khôùp noái... .
ðöôøng kính thaân truïc caàn laáy theo tieâu chuaån trong
daõy soá sau: 10; 10,5; 11; 12; 13; 14; 15; 16; 17; 18; 19; 20;
21; 22; 24; 25; 26; 28; 30; 32; 34; 36; 38; 40; 42; 45; 50; 52;
55; 60; 63; 70; 75; 80; 85; 90; 95; 100; 105; 110; 120; 125;
130; 140; 150; 160.
9/17/2019 226
- Caùc beà maët chuyeån tieáp: phaàn truïc naèm giöõa hai
ñoaïn truïc, ñeå coá ñònh truïc theo phöông doïc truïc
nhö: vai truïc (maët ñònh vò vaø goùc löôïn); maët coân;
baïc; vít vaø ñai oác. Ñöôøng kính caùc beà maët chuyeån
tieáp khoâng caàn laáy theo tieâu chuaån.
Keát caáu truïc laø hôïp lyù khi ñöôøng kính caùc ñoaïn
truïc phuø hôïp vôùi söï thay ñoåi cuûa taûi troïng, thuaän
tieän cho laép gheùp caùc chi tieát leân truïc ñoàng thôøi
thuaän tieän cho vieäc gia coâng ñaït ñoä chính xaùc caàn
thieát.
8.2.2. CAÙC BIEÄN PHAÙP NAÂNG CAO SÖÙC BEÀN MOÛI CUÛA
TRUÏC
• Vì truïc chòu öùng suaát thay ñoåi cho neân thöôøng bò

hoûng do moûi, ñeå naâng cao söùc beàn moûi cuûa truïc,
giaûm söï taäp trung öùng suaát ngoaøi nhöõng bieän
phaùp veà coâng ngheä nhö phun bi, laên neùn, toâi... ,
----> Khi ñònh keát caáu truïc caàn chuù yù caùc bieän phaùp
laøm giaûm taäp trung öùng suaát taïi caùc choã laép chi
tieát maùy:

1) Laøm daøy phaàn truïc choã laép mayô (taêng ñoä beàn moûi leân
1,3...1,5 laàn).
2) Vaùt meùp mayô.
3) Laøm moûng beà daøy mayô.
4) Laøm raõnh giaûm taûi (taêng ñoä beàn moûi leân 1,...1,25 laàn).
5) Duøng oáng loùt hay roùt vaøo mayô vaät lieäu coù tính ñaøn hoài
thaáp.

1) Raõnh thoaùt ñaù maøi.
2) Goùc löôïn coù baùn kính coá ñònh.
3) Voøng caùch trung gian.
4) Goùc löôïn khoeùt vaøo beân trong coù daïng elíp.
5) Hình daïng caùc goùc löôïn toái öu khi caùc traïng thaùi öùng
suaát khaùc nhau.
6) Raõnh giaûm taûi.
7) Khoeùt loã treân ñoaïn truïc coù ñöôøng kính lôùn hôn.

ÔÛ nhöõng nôi söû duïng caùc moái gheùp nhö then,
then hoa... coù theå taêng söùc beàn moûi baèng caùc
phöông phaùp nhö:
1) Söû duïng kieåu gheùp then hoa thaân khai (vì coù
chieàu daøy ñaùy lôùn nhaát trong caùc loaïi then hoa).
2) Ñöôøng kính trong cuûa moái gheùp then baèng chieàu
daøy truïc, ôû beà maët beân caïnh hoaëc taïi nhöõng choã
tieáp xuùc taïi ñaàu moái gheùp vôùi truïc phaûi laøm goùc
löôïn ñeå ôû nhöõng choã ñoù coù söï taäp trung öùng suaát
nhoû nhaát.
3) Raõnh then neân ñöôïc cheá taïo baêng dao phay ñóa
nhö vaäy ñoaïn cuoái then ñöôïc vaùt thaønh cung
troøn ñeå giaûm taäp trung öùng suaát.
8.3. VAÄT LIEÄU CHEÁ TAÏO TRUÏC
Vaät lieäu truïc vaø phöông phaùp nhieät luyeän ñöôïc löïa choïn
theo nhöõng tieâu chuaån veà khaû naêng laøm vieäc cuûa truïc,
thöôøng duøng theùp caùc bon vaø theùp hôïp kim vì chuùng coù cô
tính cao, coù khaû naêng taêng beàn vaø deã gia coâng.
Phoâi truïc coù ñöôøng kính nhoû hôn 150mm duøng phoâi caùn,
lôùn hôn 150mm vaø truïc ñònh hình duøng phoâi reøn, hieám khi
duøng phoâi ñuùc.
- Ña soá caùc truïc duøng theùp caùc bon vaø theùp hôïp kim 45,
40Cr nhieät luyeän.
- Ñoái vôùi truïc chòu öùng suaát lôùn vaø truïc söû duïng trong caùc
maùy moùc quan troïng duøng theùp hôïp kim: 40CrNi,
40CrNiMoA, 30CrMnTi, 30CrMnSiA... Truïc cheá taïo töø caùc
loaïi theùp naøy thöôøng ñöôïc toâi caûi thieän, toâi roài ram ôû nhieät
ñoä cao...
- Ñoái vôùc caùc truïc quay nhanh vaø oå truïc laø oå
tröôït thì ñoøi hoûi ngoõng truïc phaûi coù ñoä raén cao,
thöôøng ñöôïc cheá taïo töø theùpthaám carbon nhö
20Cr, 12CrNi3A, 18CrMnTi...
- Ñeå cheá taïo caùc truïc ñònh hình (nhö truïc khuyûu)
coù caùc maët bích vaø loã lôùn, nhöõng truïc naëng ngöôøi
ta söû duïng gang chòu beàn cao (grafit daïng caàu) vaø
gang bieán tính.
Caùc truïc sau khi tieän phaûi maøi caùc beà maët laép,
caùc ñaàu truïc phaûi vaùt meùp ñeå deã daøng laép gheùp.
8.4. CAÙC DAÏNG HOÛNG VAØ CHÆ TIEÂU TÍNH TOAÙN TRUÏC
8.4.1. CAÙC DAÏNG HOÛNG
Caùc daïng hoûng chuû yeáu cuûa truïc bao goàm gaõy truïc, moøn truïc,
khoâng ñuû ñoä cöùng...
Gaõy truïc: do quaù taûi hay do nhöõng nguyeân nhaân sau:
- Thöôøng xuyeân laøm vieäc quaù taûi do ñaùnh giaù khoâng ñuùng ñaëc ñieåm vaø
trò soá cuûa taûi troïng trong tính toaùn.
- Khoâng ñaùng giaù ñuùng aûnh höôûng cuûa söï taäp trung öùng suaát do keát caáu
truïc gaây neân.
- Coù söï taäp trung öùng suaát lôùn do chaát löôïng cheá taïo xaáu
- Söû duïng vaø laép raùp khoâng ñuùng kyõ thuaät hoaëc laép khoâng ñuùng kieåu
laép gheùp
Moøn truïc: ñoái vôùi ngoõng truïc laép oå tröôït khi tính toaùn, söû duïng sai
yeâu caàu kyõ thuaät thì maøng daàu boâi trôn khoâng hình thaønh ñöôïc sinh
ra ma saùt treân beà maët laøm vieäc, ngoõng truïc bò moøn nhanh, truïc coù
theå bò dính , xöôùc vaø maát khaû naêng laøm vieäc.
Truïc khoâng ñuû ñoä cöùng: truïc bò bieán daïng aûnh höôûng ñeán khaû naêng
laøm vieäc cuûa caùc tieát maùy.
Ngoaøi ra truïc coøn coù theå hoûng do bieán daïng xoaén hay do dao ñoäng.
8.4.2. CHÆ TIEÂU TÍNH
• Chæ tieâu quan troïng nhaát veà khaû naêng laøm vieäc
cuûa truïc laø ñoä beàn,
Ngoaøi ra:
- Ñeå chi tieát maùy laøm vieäc ñöôïc bình thöôøng ta
phaûi tính chuùng theo ñoä cöùng,
- Ñoái vôùi truïc quay nhanh ta coøn phaûi tính toaùn
truïc theo ñoä oån ñònh dao ñoäng.

8.5. TÍNH TOAÙN TRUÏC THEO CHÆ TIEÂU ÑOÄ
BEÀN:
• Tính toaùn truïc theo 3 böôùc:

– Tính sô boä,
– Tính chính xác,
– Kieåm nghieäm söùc beàn moûi theo heä soá an toaøn.

8.5.1 Tính sơ bộ:
8.5.2 Tính chính xác:

8.5.2 Tính kiểm nghiệm:

8.6. TÍNH TOÁN TRỤC THEO CHỈ TIÊU ðỘ CỨNG:

8.7. TRÌNH TỰ TÍNH THIẾT KẾ TOÁN TRỤC

CHƯƠNG 9
Ổ TRỤC

• OÅ truïc duøng ñeå ñôõ truïc, giöõ cho truïc coù vò
trí xaùc ñònh trong khoâng gian, tieáp nhaän
taûi troïng vaø truyeàn ñeán beä maùy.
• Theo daïng ma saùt trong oå phaân ra: oå laên (oå

ma saùt laên) và oå tröôït (oå ma saùt tröôït).

PHẦN A. OÅ LAÊN
9A.1 KHAÙI NIEÄM CHUNG
9A.1.1 ÑÒNH NGHÓA:
OÅ truïc, taûi troïng töø truïc tröôùc khi truyeàn

qua goái ñôõ phaûi qua con laên (bi hoaëc ñuõa),
nhôø caùc con laên neân ma saùt sinh ra trong oå
laø ma saùt laên.

• 9A.1.2. CAÙC BOÄ PHAÄN CHÍNH CUÛA OÅ LAÊN
• OÅ laên thöôøng goàm 4 boä phaän: voøng trong (1), voøng
ngoaøi (2), voøng caùch (3) vaø con laên (4)
• Khi laøm vieäc, voøng trong (1) hoaëc voøng ngoaøi (2) seõ
quay, voøng coøn laïi ñöùng yeân, nhôø coù voøng caùch (3)
maø caùc con laên khoâng tröïc tieáp tieáp xuùc vôùi nhau,
con laên (4) laên treân raõnh laên thöïc hieän ma saùt laên.
• Con laên coù theå laø bi, ñuõa truï ngaén, ñuõa truï daøi, ñuõa
coân, ñuõa hình troáng, ñuõa kim vaø ñuõa xoaén.

9A.1.3. PHAÂN LOAÏI
- Theo hình daïng con laên chia ra laøm 2 loaïi: oå bi vaø oå ñuõa- Theo
khaû naêng chòu löïc cuûa oå chia ra: oå ñôõ (chæ chòu löïc höôùng taâm
vaø coù theå moät phaàn löïc doïc truïc); oå ñôõ chaën (chòu löïc höôùng
taâm vaø löïc doïc truïc); oå chaën ñôõ (chòu löïc doïc troïc laø chuû yeáu
vaø moät phaàn löïc höôùng taâm); oå chaën (chæ chòu löïc doïc truïc).
- Theo khaû naêng töï löïa vò trí: oå töï löïa (coù khaû naêng buø ñoä leäch
goùc, leäch taâm hay sai leäch chieàu daøi) vaø oå khoâng töï löïa.
- Theo soá daõy con laên chia ra: oå moät daõy, hai daõy, boán daõy...
- Theo kích thöôùc oå (ñöôøng kính ngoaøi) hoaëc khaû naêng taûi vaø
chieàu roäng oå chia ra: 1-oå sieâu nheï, 2- oå ñaëc bieät nheï, 3- nheï,
4- nheï roäng, 5- trung, 6- trung roäng vaø 7- naëng

9A.1.4 Caùc loaïi oå laên thöôøng duøng
- OÅ bi moät daõy: chòu löïc höôùng taâm laø chuû yeáu, coù theå chòu löïc doïc truïc
nhoû, cho pheùp goùc nghieâng(¼)o. Giaù thaønh reû, heä soá ma saùt thaáp vaø
keát caáu goái ñôõ oå ñôn giaûn.
- OÅ ñuõa truï ngaén ñôõ moät daõy: nhôø dieän tích tieáp xuùc giöõa con laên vaø voøng
caùch lôùn neân chòu ñöôïc taûi troïng höôùng taâm lôùn hôn (70÷ ÷90%) vaø chòu
ñöôïc va ñaäp. Tuy nhieân loaïi oå naøy khoâng chòu ñöôïc löïc doïc truïc vaø
khoâng cho pheùp truïc nghieâng. Giaù thaønh cao hôn oå bi ñôõ khoaûng
20%.
- OÅ bi ñôõ chaën moät daõy: chòu löïc höôùng taâm laãn löïc doïc truïc, khaû naêng
α = 12o; 26o vaø
chòu löïc doïc truïc phuï thuoäc vaøo giaù trò goùc tieáp xuùc α (α
36o).
- OÅ ñuõa coân ñôõ chaën : chòu ñöôïc löïc höôùng taâm Fr = 170% so vôùi oå bi ñôõ 1
daõy cuøng kích thöôùc, khaû naêng chòu löïc doïc truïc cao hôn oå bi ñôõ chaën,
deã thaùo laép vaø ñieàu chænh khe hôû ñeå buø laïi löôïng moøn, goùc tieáp xuùc α
= 10...16o.
- OÅ bi ñôõ loøng caàu hai daõy vaø oå ñuõa ñôõ loøng caàu hai daõy : cho pheùp truïc
nghieâng 2..3o, chuûyeáu chòu löïc höôùng taâm vaø coù theå chòu ñöôïc löïc doïc
truïc nhoû.
- OÅ ñuõa truï daøi (oå kim): chòu ñöôïc löïc höôùng taâm töông ñoái lôùn nhöng
khoâng chòu ñöôïc löïc doïc truïc, ñuôøng kính ngoaøi nhoû, tuoåi thoï thaáp.
bi chaën ñôõ (i): duøng tieá
- OÅ9/17/2019 p nhaän caû Fr vaø Fa, thoâng thöôøng Fa/Fr <<2571.
- OÅ bi chaën : chæ chòu löïc doïc truïc.
9A.1.5. Kyù hieäu oå laên:
Theo TCVN 3776-83 oå laên ñöôïc kyù hieäu nhö sau:
- Hai soá ñaàu töø beân phaûi sang bieåu thò ñöôøng kính voøng trong d vaø
coù giaù trò d/5 neáu d ≥ 20mm. Neáu d < 20mm ta kyù hieäu nhö sau:
00 khi d = 10mm; 0 khi d = 12mm; 02 khi d = 15mm; 03 khi d =
17mm.
- Chöõ soá thöù 3 töø beân phaûi kyù hieäu côõ oå: 8, 9 - sieâu nheï; 1, 7 - ñaëc
bieät nheï; 2, 5 - nheï; 3, 6 - trung vaø 4 - naëng.
- Chöõ soá thöù 4 töø phaûi sang bieåu thò loaïi oå: 0 - oå bi ñôõ moät daõy; 1 - oå
bi ñôõ loøng caàu hai daõy; 2 - oå duõa truï ngaén ñôõ; 3 - oå ñuõa ñôõ loøng
caàu hai daõy; 4 - oå kim; 5 - oå ñuõa truï xoaén; 6 - oå bi ñôõ chaën; 7 - oå
ñuõa coân; 8 - oå bi chaën, oå bi chaën ñôõ; 9 - oå ñuõa chaën, oå ñuõa chaën
ñôõ.
- Soá thöù 5 vaø 6 töø beân phaûi sang bieåu thò ñaëc ñieåm keát caáu
- Soá thöù 7 töø beân phaûi sang kyù hieäu chieàu roäng oå
Ví duï: kyù hieäu 0212: oå bi ñôõ moät daõy, d = 60mm, côõ nheï
Caáp chính xaùc (ñoä chính xaùc khi quay - ñaûo höôùng taâm, ñaûo
doïc truïc): oå laên coùGV:NGUYỄN
9/17/2019 5 caáp chính
VĂN xaùTHẠNH
c: 0 (bình thöôøng), 6, 5, 260
4, 2
theo thöù töï taêng daàn.
9A.1.6. ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM:
Öu ñieåm:
- Heä soá ma saùt nhoû, coâng suaát maát maùt do ma saùt thaáp
- Chaêm soùc vaø boâi trôn ñôn giaûn
- Kích thöôùc doïc truïc nhoû hôn so vôù oå tröôït
- Tính laép laãn cao, thay theá thuaän tieän khi söûa chöõa vaø baûo
döôõng maùy.
- Giaù thaønh haï do saûn xuaát haøng loaït
Nhöôïc ñieåm:
- Khaû naêng chòu va ñaäp vaø chaán ñoäng keùm do ñoä cöùng keát
caáu cuûa oå laên
- Kích thöôùc höôùng kính töông ñoái lôùn
- Ñoä tin caäy thaáp khi laøm vieäc vôùi vaän toác cao do nguy hieåm
bi nung noùng vaø vôõ voøng caùch do löïc li taâm.
- Oàn khi laøm vieäc vôùi vaän toác cao
9A.1.7. VAÄT LIEÄU VAØ CAÁP CHÍNH XAÙC:
- Vaät lieäu cheá taïo voøng trong, voøng ngoaøi thöôøng laø theùp crom coù haøm
löôïng carbon töø 1..1,1% nhö: X15, X15CΓ... (Nga); SUJ2 (Nhaät),
AISI 52100 (Myõ)... Ngoaø ra con duøng theùp hôïp kim ít carbon nhö
18CrMnT, 20Cr2Ni4A... thaám than roài toâi. khi laøm vieäc ôû moâi
tröôøng aên moøn ngöôøi ta duøng theùp khoâng gæ, goám, chaát deûo...
- Vaät lieäu cheá taïo con laên töông töï nhö vaät lieäu voøng trong vaø voøng
ngoaøi. Khi oå laøm vieäc vôùi vaän toác cao choïn vaät lieäu coù khoái löôïng
rieâng thaáp ñeå giaûm oàn. Moät soá haõng cheá taïo con laên töø goám kim
loaïi.
- Voøng caùch ñöôïc cheá taïo baèng phöông phaùp daäp töø caùc vaät lieäu giaûm
ma saùt nhö theùp ít carbon, khi laøm vieäc vôùi vaän toác cao coù theå duøng
goám kim loaïi, duara, tectolit, chaát deûo...
- Caáp chính xaùc theo TCVN 1484-85 coù 5 caáp khi cheá taïo oå laên theo
thöù töï taêng daàn: P0, P6, P5, P4 vaø P2. Giaù thaønh gia coâng caøng taêng
khi caáp chính xaùc caøng cao:
Caáp chính xaùc P0 P6 P5 P4 P2
Ñoä ñaûo höôùng taâm 20 10 5 4 2,5
Giaù thaønh töông ñoái 1 1,3 2 4 10
9A.2. CAÙC DAÏNG HOÛNG VAØ CHÆ TIEÂU TÍNH
9A.2.1. CAÙC DAÏNG HOÛNG:
Caùc daïng hö hoûng chính cuûa oå laên bao goàm:

- Troùc roã beà maët do moûi: do öùng suaát tieáp xuùc thay ñoåi trong
ñieàu kieän laøm vieäc bình thöôøng. Hieän töôïng troùc xaûy ra
treân raõnh voøng oå vaø treân beà maët con laên.
- Moøn con laên vaø voøng oå: xaûy ra vôùi ñoái vôùi oå boâi trôn khoâng
toát vaø coù haït kim loaïi rôi vaøo oå.
- Vôõ voøng caùch: xaûy ra vôùi oå quay nhanh do löïc li taâm vaø taùc
duïng cuûa con laên gaây neân.
- Bieán daïng dö beà maét raõnh voøng vaø con laên: xaûy ra vôùi caùc oå
chòu taûi troïng naëng vaø quay chaäm.
- Vôõ voøng oå vaø con laên: xaûy ra do taûi troïng rung vaø va ñaäp,
laép raùp, vaän haønh khoâng chính xaùc.
9A.2.2. CHÆ TIEÂU TÍNH:
Tính toaùn oå (löïa choïn oå laên tieâu chuaån theo khaû

naêng taûi) theo caùc tieâu chuaån sau:
- Ñoái vôùi oå coù soá voøng quay thaáp (n < 1vg/ph): tính
theo khaû naêng taûi tónh ñeå traùnh bieán daïng dö
lôùn.
- Ñoái vôùi nhöõng oå laøm vieäc vôùi vaän toác cao (n >
10vg/ph) hoaëc töông ñoái cao (1<n<10vg/ph): tính
toaùn oå theo khaû naêng taûi ñoäng (ñoä beàn laâu) ñeå
traùnh troùc roã beà maët oå (tröôøng hôïp 1<n<10vg/ph
tính vôùi n = 10vg/ph).
9/17/2019 264
9A.2.3 Tuổi thọ ổ lăn

9A.2.4 Chọn ổ theo khả năng tải ñộng

9A.2.5 Chọn ổ theo khả năng tải tĩnh

9A.3. ÑÒNH VÒ VAØ LAÉP GHEÙP OÅ LAÊN
9A.3.1. ÑÒNH VÒ OÅ LAÊN:
Ñònh vò oå laên nhaèm muïc ñích khoâng cho oå dòch chuyeån höôùng
taâm vaø doïc truïc, khoâng bò taûi troïng phuï do bieán daïng nhieät
sinh ra…
Cố ñịnh vòng trong:

Coá ñònh moät beân voøng ngoaøi oå:

Ñeå ñieàu chænh oå theo phöông doïc truïc:

Truïc thöôøng ñöôïc ñaët treân hai goái truïc, phöông
phaùp phoái hôïp söû duïng goái tuyø ñoäng vaø coá ñònh
thöôøng duøng:

9A.4. BOÂI TRÔN VAØ CHE KÍN OÅ LAÊN
9A.4.1. BOÂI TRÔN OÅ LAÊN:
• Boâi trôn oå laên nhaèm muïc ñích: giaûm ma saùt vaø maøi moøn;
giaûm nhieät sinh ra trong oå; keùo daøi tuoåi thoï oå, baûo veä
khoâng cho caùc chaát baån rôi vaøo beà maët tieáp xuùc…
• Choïn vaät lieäu boâi trôn tuyø vaøo vaän toác quay cuûa oå, nhieät
ñoä sinh ra trong oå:
- Môõ boâi trôn: duøng khi vaän toác nhoû vaø nhieät ñoä laøm vieäc
nhoû hôn 70 ÷ 100oC, keát caáu goái ñôõ deã röûa vaø thay môõ,
caùc loaïi môõ thöôøng duøng: Litium, Sodium, Calcium…
- Daàu boâi trôn: duøng khi caàn giaûm masaùt ñeán möùc thaáp
nhaát, nhieät ñoä cao (120 ÷ 150oC) hoaëc khi laøm vieäc ôû caùc
choã aåm öôùt, caùc loaïi daàu thöôøng duøng: ISO VG320, ISO
VG160, ISO VG68, ISO VG46, ISO VG32, ISO VG22,
ISO VG15…
9A.4.2. CHE CHAÉN OÅ LAÊN:
Che chaén oå laên nhaèm muïc ñích ngaên buïi, caùc haït maøi moøn, nöôùc töø
ngoaøi chaûy vaøo oå vaø khoâng cho môõ, daàu töø trong oå chaûy ra ngoaøi.
- Che kín tieáp xuùc: voøng che, voøng phôùt, voøng kim loaïi hoaëc chaát deûo
- Che kín baèng raõnh dích daéc (caûn söï chaûy cuûa chaát loûng qua caùc raõnh
heïp), duøng vôùi vaän toác baát kyø (h. 9.10c,d).
- Che kín nhôø löïc li taâm: daàu hoaëc chaát baån rôi vaøo ñóa chaén ñang
quay seõ bò haét ra do löïc li taâm, duøng khi vaän toác trung bình vaø cao ((h.
9.10e,f,g,h).
- Che kín baèng phoái hôïp caùc phöông phaùp treân (h. 9.10i,j)

9A.5 Trình tự lựa chọn ổ lăn
• Lưu ý:

PHẦN B. OÅ TRƯỢT
9B.1 KHAÙI NIEÄM CHUNG
9B.1.1 ÑÒNH NGHÓA:
OÅ truïc, taûi troïng töø truïc truyeàn ñeán goái

truïc qua beà maët tieáp xuùc giöõa ngoõng truïc
vaø oå, ma saùt giöõa ngoõng truïc vaø oå laø ma saùt
tröôït.

9B.1.2 PHÂN LOẠI:
- Theo beà maët laøm vieäc chia ra: maët truï (a), maët noùn (c), maët
caàu (d), maët phaúng (b).
- Theo khaû naêng chòu taûi troïng chia ra: oå ñôõ (a), oå ñôõ chaën (c,d)
vaø oå chaën (b).
- Theo phöông phaùp
boâi trôn beà maët laøm
vieäc: boâi trôn thuûy
(thuûy ñoäng hoaëc
thuûy tónh), oå boâi
trôn khí (taïo aùp suaát
treân beà maët laøm
vieäc baèng khí neùn),
oå boâi trôn töø (beà
maët laøm vieäc khoâng
tieáp xuùc tröïc tieáp
nhôø töø tính).
9B.1.3 ÖU NHÖÔÏC ÑIEÅM CUÛA OÅ TRÖÔÏT:
1. Öu ñieåm:
- Laøm vieäc coù ñoä tin caäy cao khi vaän toác lôùn (khi
ñoù oå laên coù tuoåi thoï thaáp);
- Chòu ñöôïc taûi va ñaäp nhôø khaû naêng giaûm chaán
cuûa maøng daàu;
- Kích thöôùc höôùng kính töông ñoái nhoû; laøm vieäc
eâm.
2. Nhöôïc ñieåm:
- Yeâu caàu chaêm soùc baûo döôõng thöôøng xuyeân,
- Chi phí cho daàu boâi trôn lôùn;
- Toån thaát lôùn veà ma saùt khi môû maùy, ñoùng maùy vaø
khi boâi trôn khoâng toát;
Kích thöôùc doïcGV:NGUYỄN
-9/17/2019 truïc töông
VĂNñoái lôùn.
THẠNH 287
9B.1.4 PHAÏM VI SÖÛ DUÏNG CUÛA OÅ
TRÖÔÏT:
- Khi keát caáu laøm vieäc vôùi vaän toác lôùn:
(v > 30m/s) neáu duøng oå laên tuoåi thoï seõ
thaáp.
- Caùc maùy moùc thieát bò chòu taûi troïng va ñaäp.
- Trong caùc maùy chính xaùc ñoøi hoûi ñoä chính
xaùc höôùng truïc vaø khaû naêng ñieàu chænh
khe hôû.
- OÅ coù theå laøm vieäc trong moâi tröôøng ñaëc
bieät (nöôùc, aên moøn …)
-9/17/2019
Duøng trong cô caáu coùVĂN
GV:NGUYỄN vaäTHẠNH
n toác thaáp reû tieàn288,
ñöôøng kính lôùn.
9B.1.5 KEÁT CAÁU OÅ TRÖÔÏT :
Keát caáu oå tröôït ñôn giaûn bao goàm:

- Loùt oå (1),
- Thaân oå (2)
- Raõnh chöùa daàu (3)

- Loùt oå thöôøng ñöôïc cheá taïo töø vaät lieäu coù heä soá masaùt nhoû,
thoâng thöôøng cheá taïo neàn loùt oå baèng vaät lieäu bình thöôøng
vaø daùn moät lôùp moûng vaät lieäu coù ñoä chòu moøn cao leân beà
maët laøm vieäc cuûa loùt oå, khi loùt oå bò maøi moøn ta chæ caàn
thay lôùp kim loaïi moûng naøy.
- Thaân oå coù theå laøm lieàn hay cheá taïo rieâng roài gheùp vôùi thaân
maùy, tuøy keát caáu cuûa oå tröôït ta coù: oå nguyeân (lieàn khoái)
vaø oå rôøi (thöôøng goàm hai nöûa gheùp laïi vôùi nhau - thaùo laép
deã daøng, coù theå ñieàu chænh khe hôû giöõa ngoõng truïc vaø loùt
oå nhöng oå nguyeân cöùng vaø reû hôn oå gheùp).

-Raõnh daàu giuùp phaân boá ñeàu daàu boâi trôn trong oå, raõnh daàu
coù theå naèm theo chieàu doïc truïc hoaëc voøng theo chu vi cuûa oå,
chieàu daøi raõnh daàu doïc thöôøng laáy baèng 0,8 chieàu daøi loùt oå
ñeå daàu khoâng bò öùa ra hai meùp oå. Vò trí choã cho daàu phaûi
naèm ngoaøi vuøng coù aùp suaát thuûy ñoäng, neáu khoâng khaû naêng
taûi cuûa daàu seõ bò giaûm.
Tröôøng hôïp bieán daïng lôùn hoaëc khoù laép raùp truïc,
duøng oå töï löïa coù loùt oå vôùi maët ngoaøi daïng maët caàu cho pheùp
oå quay töông ñoái vôùi ñöôøng taâm cuûa truïc.

9B.1.6 VAÄT LIEÄU OÅ TRÖÔÏT:
- Ngoõng truïc caàn toâi beà maët ñeå coù ñoä raén cao, ít bò
moøn.
- Ñoái vôùi loùt oå caàn choïn vaät lieäu thoûa maõn caùc yeâu caàu:
heä soá masaùt giöõa loùt oå vaø ngoõng truïc thaáp; ñaûm baûo
ñoä beàn moûi; coù khaû naêng choáng moøn vaø dính; daãn
nhieät toát; deã taïo thaønh maøng daàu boâi trôn; coù khaû
naêng chaïy moøn toát…
Trong thöïc teá coù theå chia vaät lieäu loùt oå ra laøm 3
nhoùm: vaät lieäu kim loaïi (ñoàng thanh, babít, hôïp kim
nhoâm, hôïp kim keõm, ñoàng thau, gang xaùm); vaät lieäu
goám kim loaïi (boät ñoàng thanh - graphit, boät saét, boät
saét graphít…) vaø vaät lieäu khoâng kim loaïi (chaát deûo,
goã, cao su, graphít…).
9B.2.2 NGUYEÂN LYÙ BOÂI TRÔN THUÛY ÑOÄNG:

Nhö vaäy, ñieàu kieän ñeå hình thaønh cheá ñoä boâi trôn
masaùt öôùt baèng phöông phaùp thuûy ñoäng laø:
- Giöõa hai beà maët tröôït coù khe hôû hình cheâm;
- Daàu phaûi coù ñoä nhôùt nhaát ñònh vaø lieân tuïc chaûy
vaøo khe hôû hình cheâm;
- Vaän toác töông ñoái giöõa hai beà maët phaûi coù
phöông chieàu thích hôïp vaø trò soá ñuû lôùn ñeå ñaûm
baûo aùp suaát sinh ra trong lôùp daàu coù ñuû khaû naêng
caân baèng vôùi taûi troïng ngoaøi.

9B.3 DẠNG HỎNG VÀ CHÆ TIEÂU TÍNH:

9B.4 TÍNH TOÁN Ổ TRƯỢT
- TRƯỜNG HỢP MA SÁT NỬA ƯỚT:

- TRƯỜNG HỢP MA SÁT ƯỚT:

CHƯƠNG 10
LÒ XO

10.1 KHAÙI NIEÄM
10.1.1. ÑÒNH NGHÓA:
Loø xo laø tieát maùy coù ñoä ñaøn hoài cao ñöôïc söû duïng trong caùc
thieát bò vaø duïng cuï ñeå:
- Taïo löïc eùp (trong truyeàn ñoäng baùnh ma saùt, phanh, khôùp
noái …)
- Giaûm chaán ñoäng, rung ñoäng (trong caùc maùy vaän chuyeån),
- Thöïc hieän caùc dòch chuyeån veà vò trí cuõ (van, cam…),
- Tích luyõ cô naêng vaø laøm vieäc nhö ñoäng cô (daây coùt ñoàng
hoà),
- Ño löïc (trong caùc löïc keá vaø caùc khí cuï ño)

10.1.1 PHAÂN LOAÏI:
- Theo daïng taûi troïng taùc duïng: loø xo keùo, neùn, uoán, xoaén.
- Theo hình daïng caáu taïo: loø xo xoaén oác, loø xo ñóa, loø xo voøng,
loø xo xoaùy oác, loø xo nhíp.
- Theo ñaëc tính: loø xo coù ñoä cöùng khoâng ñoåi vaø loø xo coù ñoä
cöùng thay ñoåi (loø xo xoaén oác coân).

- Loø xo xoaén oác chòu keùo, chòu neùn, chòu xoaén ñược duøng
nhieàu, thöôøng ñöôïc cheá taïo baèng daây loø xo tieát dieän troøn, ñoâi
khi töø baêng kim loaïi tieát dieän chöõ nhaät.
- Loø xo ñóa duøng khi taûi troïng lôùn, chuyeån vò ñaøn hoài nhoû, kích
thöôùc doïc truïc nhoû.
- Loø xo voøng cuõng ñöôïc duøng ñeå chòu taûi lôùn, giaûm chaán.
- Loø xo xoaén oác deït duøng ñeå chòu moâmen xoaén nhoû kích thöôùc
truïc nhoû.
- Loø xo nhíp: laøm vieäc vôùi öùng suaát uoán ñeå giaûm chaán vaø va
ñaäp trong caùc maùy vaän taûi.
- Loø xo xoaén oác coân: coù ñoä cöùng thay ñoåi: khi löïc neùn Fa taêng
caùc voøng loø xo coù ñoä meàm cao hôn (ñöôøng kính lôùn) seõ tì saùt
vaøo nhau laøm giaûm toång chieàu daøi cuûa caùc voøng loø xo bò bieán
daïng laøm taêng ñoä cöùng cuûa loø xo.
Sau ñaây chæ trình baøy noäi dung lieân quan tôùi loø xo xoaén
oác truï ñöôïc duøng nhieàu trong thöïc teá.
10.1.2 VẬT LIỆU LÒ XO
10.1.3 CAÙC THOÂNG SOÁ HÌNH HOÏC CHUÛ YEÁU CUÛA LOØ XO:
Lò xo trụ chịu nén

10.2 TẢI TRỌNG VÀ ỨNG SUẤT

10.4 CHUYỂN VỊ VÀ ðỘ CỨNG

10.5 TRÌNH TỰ TÍNH LÒ XO TRỤ CHỊU NÉN:

10.5 TRÌNH TỰ TÍNH LÒ XO TRỤ CHỊU KÉO:

CHƯƠNG 11
KHỚP NỐI

11. 1 KHÁI NIỆM
11.1 CÔNG DỤNG:
Truyền chuyển ñộng giữa hai trục.

11.2 PHÂN LOẠI:

11.3 NGUYÊN TẮC CHUNG TÍNH TOÁN KHỚP NỐI VÀ LY HỢP

11.4 NỐI TRỤC
11.4.1 NỐI TRỰC CỨNG
11.4.1.1 NỐI TRỤC ỐNG
11.4.1.2 NỐI TRỤC ðĨA

11.4.2 NỐI TRỤC BÙ
11.4.1.1NỐI TRỤC RĂNG
11.4.1.2 NỐI TRỤC XÍCH

11.4.3 NỐI TRỰC DI ðỘNG
11.4.3.1NỐI TRỤC CHỮ THẬP
11.4.3.2 NỐI TRỤC BẢN LỀ

11.4.4 NỐI TRỰC ðÀN HỒI
11.4.4.1 NỐI TRỤC VÒNG ðÀN HỒI
1.4.4.2 NỐI TRỤC VỎ ðÀN HỒI

11.4.4 NỐI TRỰC ðÀN HỒI
11.4.4.3 NỐI TRỤC ðĨA HÌNH SAO
1.4.4.4 NỐI TRỤC VÒNG LÒ XO

11.5 LY HỢP
11.5.1 LY HỢP ĂN KHỚP
11.5.1.1 LY HỢP VẤU
1.4.5.1.2 LY HỢP RĂNG

11.5.2 LY HỢP MA SÁT
11.5.2.1 LY HỢP MA SÁT ðĨA
1.4.5.2.2 LY HỢP MA SÁT CÔN

11.5.3 LY HỢP TỰ ðỘNG
11.5.3.1 LY HỢP TÂM
1.4.5.3.2 LY HỢP MA SÁT AN TOÀN

11.5.3.3 LY HỢP VẤU AN TOÀN
1.4.5.3.4 LY HỢP BI AN TOÀN

11.5.3.5 LY HỢP CHỐT AN TOÀN
1.4.5.3.6 LY HỢP 1 CHIỀU

CHƯƠNG 12
MỐI GHÉP BẰNG REN

12.1 KHAÙI NIEÄM CHUNG
Gheùp baèng ren laø loaïi gheùp coù theå thaùo ñöôïc. Caùc tieát maùy
ñöôïc gheùp laïi vôùi nhau nhôø caùc tieát maùy coù ren nhö:
buloâng, ñai oác, vít…

12.2 CAÙC THOÂNG SOÁ HÌNH HOÏC CHUÛ YEÁU CUÛA REN TRUÏ

12.3 ƯU-NHƯỢC ðIỂM
12.3.1 ƯU ðIỂM:
12.3.2 NHƯỢC ðIỂM:

12.4 VẬT LIỆU

12.5 ỨNG SUẤT CHO PHÉP

12.6 LÝ THUYẾT KHỚP VÍT

12.7 TÍNH MỐI GHÉP BU LÔNG ðƠN
12.7.1 BULÔNG ðƠN, GHÉP LỎNG CHỊU LỰC DỌC TRỤC

12.7.2 BULÔNG ðƯỢC XIẾT CHẶT, KHÔNG CHỊU NGOẠI LỰC

12.7.3 BULÔNG CHỊU LỰC NGANG, LẮP CÓ KHE HỞ

12.7.4 BULÔNG CHỊU LỰC NGANG, LẮP KHÔNG CÓ KHE HỞ

12.7.5 BULÔNG ðƯỢC XIẾT CHẶT, CHỊU LỰC DỌC TRỤC

12.8 TÍNH MỐI GHÉP NHÓM BU LÔNG
NGUYÊN TẮC CHUNG:

12.8.1 NHÓM BULÔNG CHỊU LỰC NGANG NẰM TRONG
MẶT PHẲNG GHÉP VÀ ðI QUA TRỌNG TÂM MỐI GHÉP

12.8.2 NHÓM BULÔNG CHỊU MÔMEN NẰM TRONG MẶT PHẲNG GHÉP

12.8.3 NHÓM BULÔNG CHỊU LỰC NGANG NẰM TRONG MẶT
PHẲNG GHÉP VÀ KHÔNG ðI QUA TRỌNG TÂM MỐI GHÉP

12.8.4 NHÓM BULÔNG CHỊU LỰC BẤT KỲ

CHƯƠNG 13
MỐI GHÉP BẰNG THEN

13.1 KHAÙI NIEÄM
• Gheùp baèng then thuoäc loaïi thaùo ñöôïc, ñöôïc söû duïng roäng
raõi vì caáu taïo ñôn giaûn, deã thaùo laép, giaù thaønh reû …
• Then laø loaïi tieát maùy ñöôïc tieâu chuaån hoùa.
13.2 PHAÂN LOAÏI

Then coù theå chia laøm hai loaïi:
- Then gheùp loûng: then baèng, then daãn höôùng vaø then baùn
nguyeät
- Then gheùp caêng: then ma saùt, then vaùt, then tieáp tuyeán.

13.2.1 Nhoùm then gheùp loûng:

13.2.2 Nhoùm then gheùp căng:

13.3 Tính mối ghép then
13.3.1 Mối ghép then bằng:

13.3.2 Mối ghép then bán nguyệt:

13.3.2 Mối ghép then vát:

13.4 Mối ghép then hoa
13.4.1 Khái niệm:

13.4.2 Biên dạng then hoa:
Chữ nhật Thân khai Tam giác

13.4.3 Các cách ñịnh tâm then hoa:
• Ñònh taâm theo caïnh beân khoâng baûo ñaûm chính xaùc ñoä
ñoàng taâm giöõa mayô vaø truïc nhöng taûi phaân boá ñeàu treân
caùc raêng.
13.4.3 Ưu- nhược ñiểm
Ưu ñiểm:
- Ñaûm baûo ñoä ñoàng taâm vaø deã di ñoäng tieát maùy treân truïc.
- Khaû maêng chòu taûi lôùn hôn so vôùi moái gheùp then cuøng
kích thöôùc. Ñoä beàn mõi cao hôn, chòu va ñaäp vaø taûi troïng
ñoäng toát.
Nhược ñiểm:
- Coù söï taäp trung öùng suaát ôû goùc raõnh.
- Taûi troïng phaân boá giöõa caùc raêng khoâng ñeàu nhau.
- Caàn coù duïng cuï chuyeân moân ñeå cheá taïo vaø kieåm tra.

14.4 Tính then hoa

CHƯƠNG 14
MỐI GHÉP BẰNG HÀN

14.1 KHAÙI NIEÄM
• Trong quaù trình haøn, caùc tieát maùy ñöôïc ñoát noùng
cuïc boä cho tôùi nhieät ñoä noùng chaûy hoaëc deûo vaø gaén
laïi vôùi nhau nhôø löïc huùt giöõa caùc phaân töû kim loaïi.

14.2 PHAÂN LOAÏI
Theo hình thöùc coâng ngheä: chia thaønh caùc nhoùm sau:
- Moái gheùp baèng haøn hoà quang ñieän, haøn xæ ñieän vaø haøn hôi: laøm
kim loaïi bò noùng chaûy vaø gaén laïi vôùi nhau, khoâng caàn löïc eùp.
- Moái gheùp baèng haøn tieáp xuùc: laøm kim loaïi bò deûo vaø phaûi duøng
löïc eùp chuùng laïi.
- Moái gheùp baèng haøn vaåy: khoâng nung chaûy kim loaïi ñöôïc gheùp
maø chæ nung chaûy vaät lieäu haøn.
Theo coâng duïng: coù theå chia ra laøm 2 loaïi:
- Moái haøn chaéc: truyeàn döôïc taûi troïng töø tieát maùy naøy sang tieát
maùy khaùc.
- Moái haøn chaéc kín: truyeàn taûi troïng vaø baûo ñaûm chaát loûng, khí
khoâng loït qua.
Theo hình daïng keát caáu: ta coù caùc kieåu moái haøn:
- Moái haøn giaùp moái .
- Moái haøn choàng .
- Moái haøn goùc .
Phân loại

14.3 SÖÙC BEÀN MOÁI HAØN
Söùc beàn moái haøn phuï thuoäc vaøo caùc yeáu toá:
- Chaát löôïng que haøn vaø vaät lieäu ñöôïc haøn: Neáu que haøn coù
chaát löôïng toát, vaät lieäu haøn khoâng coù tính haøn toát thì moái haøn
coù nhieàu khuyeát taät, deã bò nöùt noùng hay nöùt nguoäi. Vaät lieäu
theùp ít vaø vöøa carbon coù tính haøn toát.
- Kyõ thuaät haøn: Neáu kyõ thuaät haøn khoâng baûo ñaûm nhö haøn soùt,
khoâng thaáu, coù xæ vaø oâxít: söùc beàn moái haøn giaûm nhaát laø khi
chòu taûi thay ñoåi.
- Ñaëc tính cuûa taûi troïng: Söï taäp trung öùng suaát vaø öùng suaát dö
aûnh höôûng raát lôùn ñeán söùc beàn moûi cuûa moái haøn, khi moái
gheùp chòu taûi thay ñoåi chuù yù ñeán hình daïng keát caáu. Trong caùc
kieåu moái haøn, moái haøn giaùp moái coù söùc beàn moûi cao hôn caû vì
ít taäp trung öùng suaát; khoâng neân duøng moái haøn doïc ñeå chòu
taûi troïng thay ñoåi vì coù söï taäp trung öùng suaát cao traùnh haøn ôû
nhöõng nôi coù taäp trung öùng suaát do hình daïng keát caáu. Moái
haøn phaûi coù chieàu daøi ñoàng ñeàu nhau neân boá trí moái haøn sao
cho deã haøn vaø kieåm tra. Coù theå taêng söùc beàn moûi cuûa moái haøn
baèng caùch phun bi hoaë
9/17/2019 c miết moái haøn.
GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 385
14.4 Tính mối ghép hàn chồng
14.4.1 Mối hàn chồng chịu lực F:

14.4.2 Mối hàn chồng chịu mômen M:

14.4.3 Mối hàn chồng chịu lực F và mômen M:

14.5 Tính mối ghép hàn giáp mối
14.5.1 Mối hàn giáp mối chịu lực F:
Lưu ý: trong quá trình tính,
xem như kết cấu hàn này là
1 chi tiết nguyên khối. Tuy
nhiên, do ảnh hưởng của
nhiệt ñộ khi hàn, tổ chức
vật liệu gần mối hàn thay
ñổi dẫn tới cơ tính vật liệu
kém ñi.

14.5.2 Mối hàn giáp mối chịu mômen M:

14.5.2 Mối hàn giáp mối chịu lực F và mômen M:

14.6 Tính mối ghép hàn chữ T
14.6.1 Mối hàn chữ T chịu lực F:

14.6.2 Mối hàn chữ T chịu mômen M:

14.5.2 Mối hàn chữ T chịu lực F và mômen M:

HẾT

Bai Giang Chi Tiet May

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Bai Giang Chi Tiet May

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MÔN HỌC

CHI TIẾT MÁY

NGUYỄN VĂN THẠNH

- NHỮNG YÊU CẦU CHUNG

1.2.1. ÑOÄ BEÀN:

• Öùng suaát thay ñoåi khoâng oån ñònh: coù moät

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 12

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 13

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 17

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 18

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 20

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 21

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 22

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 24

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 25

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 32

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 36

Thieát keá maùy bao goàm nhöõng noäi dung:

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 39

TRUYỀN DẪN TRONG MÁY

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 40

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 41

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 43

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 44

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 45

Ñieàu kieän aên khôùp:

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 46

Coù theå duøng khoái baùnh raêng 2, 3,

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 48

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 49

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 50

Nhôø baùnh raêng trung gian neân

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 51

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 52

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 53

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 54

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 55

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 56

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 59

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 60

Öu ñieåm cuûa cô caáu

Thöôøng duøng hai pu li

Phaïm vi ñieàu chænh:

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 64

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 65

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 66

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 68

Sô ñoà töï ñoäng Heä thoáng naøy

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 69

TRUYỀN ðỘNG ðAI

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 70

Công dụng: truyền chuyển ñộng và công suất giữa

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 72

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 73

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 74

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 75

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 76

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 77

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 80

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 82

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 84

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 87

9/17/2019 GV:NGUYỄN VĂN THẠNH 89