1.

Giới thiệu khái quát về cờ vua

Cờ vua (tiếng Anh: chess), trước kia còn được gọi là cờ quốc tế, là trò
chơi quốc tế và là môn thể thao trí tuệ cho 2 người chơi. Ngày nay, cờ vua là một
trong những trò chơi phổ biến nhất thế giới với hàng triệu người tại nhà riêng,
trong câu lạc bộ, trực tuyến, từ xa và trong các giải đấu. Cờ vua không phải là một
trò chơi may rủi, nó dựa thuần túy vào chiến thuật và chiến lược. Tuy thế, trò chơi
này phức tạp đến mức thậm chí cả những người chơi hay nhất cũng không thể tính
hết tất cả mọi phương án: mặc dù chỉ có 64 ô và 32 quân cờ trên bàn cờ nhưng số
lượng nước đi có thể được thì còn vượt cả số lượng các nguyên tử có trong vũ trụ.

Cờ vua là một trong những trò chơi trí tuệ phổ biến nhất thế giới; nó được
nói đến không chỉ như là một trò chơi mà còn là nghệ thuật, khoa học và thể thao.
Cờ vua đôi khi được nhìn nhận như là trò chơi chiến tranh trừu tượng; cũng như là
"các cuộc đấu trí tuệ", và việc chơi cờ vua được coi như là một cách để rèn
luyện tư duy và bản lĩnh. Cờ vua được chơi để tiêu khiển cũng như để thi đấu trong
các câu lạc bộ cờ vua, các giải đấu, chơi trực tuyến và chơi theo cách gửi thư.
 Rất nhiều biến thể và các trò chơi tương tự như cờ vua được chơi trên toàn
thế giới. Trong số đó phổ biến nhất theo trật tự giảm dần về số người chơi là cờ
tướng (ở Trung Quốc, Việt Nam), shōgi (ở Nhật Bản) và janggi (ở Triều Tiên).

Nhiều quốc gia cho rằng họ là nơi phát minh ra cờ vua trong dạng phôi thai
nào đó. Phổ biến nhất thì người ta tin rằng cờ vua có nguồn gốc từ Ấn Độ, tại đó
nó được gọi là chaturanga (saturanga) và có lẽ ra đời vào khoảng thế kỷ VI.

Một thuyết khác cho rằng cờ vua sinh ra từ trò chơi tương tự của cờ Trung
Quốc, hoặc ít nhất là từ tổ tiên của cờ tướng, là môn đã tồn tại ở Trung Quốc kể từ
thế kỷ II TCN. Joseph Needham và David Li là hai trong số nhiều học giả theo
thuyết này. Cuối cùng, người Trung Quốc cho rằng cờ vua bắt nguồn từ cờ tướng
Mãn Châu do nhà Thanh sáng lập.

Cờ vua sau đó được phổ biến về phía tây tới châu Âu và về phía đông tới
Nhật Bản, sinh ra các biến thể trên đường đi của nó. Từ Ấn Độ nó đã tới Ba Tư, ở
đây các thuật ngữ của nó được phiên âm sang tiếng Ba Tư và tên gọi của nó đổi
thành chatrang.

Từ Ba Tư nó đi vào thế giới Hồi giáo, tại đây tên gọi của các quân cờ chủ
yếu vẫn giữ các dạng Ba Tư trong thời kỳ Hồi giáo ban đầu của nó. Tên gọi của nó
trở thành shatranj, được phiên theo tiếng Tây Ban Nha là ajedrez và trong tiếng
Hy Lạp là zatrikion, nhưng trong phần lớn các nước châu Âu khác nó được thay
thế bằng phiên bản Ba Tư của từ shāh = "vua".

Có một thuyết cho rằng việc thay đổi tên diễn ra bởi vì trước khi cờ vua tới
châu Âu thì các nhà buôn đã tới châu Âu và mang theo các quân vua được trang trí
như là các đồ vật hiếm và cùng với chúng là tên gọi shāh, tên gọi này đã bị người
châu Âu phát âm sai theo nhiều cách khác nhau.
Trò chơi này đã phổ biến trong thế giới Hồi giáo sau khi những người theo đạo
Hồi xâm lược Ba Tư. Cờ vua đến Nga theo đường Mông Cổ mà tại đó người ta
chơi cờ vua từ đầu thế kỷ VII. Nó đã được người Moor đưa vào Tây Ban
Nha trong thế kỷ X, và đã được miêu tả trong bản viết tay nổi tiếng thế kỷ
XIII về cờ vua, cờ thỏ cáo và trò chơi xúc xắc có tên gọi Libro de los juegos.
Cờ vua cũng đi theo đường bộ xuyên qua Siberi tới Alaska.

2. Giới thiệu về FIDE

2.1 Ra đời vào thời gian nào:

Các Liên đoàn Cờ vua quốc tế hoặc Liên đoàn Cờ vua thế

giới,  thường được gọi bằng tiếng Pháp của mình từ viết tắt FIDE   là một tổ
chức quốc tế có trụ sở tại Thụy Sĩ kết nối các liên đoàn cờ vua quốc gia
khác nhau và đóng vai trò là cơ quan quản lý cuộc thi cờ vua quốc tế. FIDE
được thành lập tại Paris, Pháp vào ngày 20 tháng 7 năm 1924.  Phương
 châm của nó là Gens una sumus, Tiếng Latinh có nghĩa là "Chúng ta là một
người". Năm 1999, FIDE được Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) công
nhận. Tính đến tháng 9 năm 2020, có 195 liên đoàn thành viên của FIDE .

2.2 Mục đích thành lập

Ngày nay, với sự gia nhập của 195 liên đoàn thành viên, FIDE là một
trong những tổ chức thể thao năng động nhất trong việc thuyết phục và
huy động hàng triệu kì thủ trên thế giới cùng phát triển các hoạt động của
môn thể thao trí tuệ. Mục tiêu của FIDE là truyền bá và phát triển cờ vua
trên tất cả các quốc gia, cũng như nâng cao văn hóa, sự hiểu biết về cờ
vua dưới hình thức một môn thể thao và một môn khoa học thực sự.
2.2.1 Tổ chức này gồm bao nhiêu thành viên, hoạt động trong lĩnh
vực nào?
 TÍnh đến tháng 9 năm 2020 đã có 195 liên đoàn thành viên của FIDE.

Hoạt động dễ thấy nhất của FIDE là tổ chức Giải vô địch cờ vua thế
giới từ năm 1948. FIDE cũng tổ chức các giải vô địch thế giới cho phụ
nữ , đàn em , đàn anh và người khuyết tật . [7] Một sự kiện hàng đầu khác
là Chess Olympiad , một giải đấu cờ vua được tổ chức hai năm một lần từ
năm 1924, trong đó các đội tuyển quốc gia thi đấu. Trong các năm xen kẽ,
FIDE cũng tổ chức Giải vô địch đồng đội thế giới , trong đó các đội xuất sắc
nhất từ các kỳ Olympic trước sẽ tranh tài.

Là một phần của chu kỳ Giải vô địch cờ vua thế giới, FIDE cũng tổ
chức Giải đấu dành cho các thí sinh , trong đó xác định ai sẽ thách đấu với
nhà đương kim vô địch Thế giới và các giải đấu đủ điều kiện cho các Thí
sinh, chẳng hạn như World Cup , FIDE Grand Prix và FIDE Grand Giải đấu
Thụy Sĩ 2019 .

FIDE được Ủy ban Olympic Quốc tế (IOC) công nhận là cơ quan tối
cao chịu trách nhiệm tổ chức cờ vua và các giải vô địch của nó ở cấp độ toàn
cầu và châu lục. [8] Các giải đấu khác không do FIDE trực tiếp giám sát,
nhưng nhìn chung các giải đấu này tuân theo các quy định và luật lệ của
FIDE. Một số tổ chức cờ vua quốc gia như Liên đoàn cờ vua Hoa Kỳ sử
dụng những khác biệt nhỏ đối với các quy tắc của FIDE.

FIDE xác định các quy tắc của cờ vua , cho cả các trò chơi cá nhân
(tức là bàn cờ và nước đi) và để tiến hành các cuộc thi quốc tế. Các quy tắc
cạnh tranh quốc tế là cơ sở cho các cuộc thi địa phương, mặc dù các cơ quan
địa phương được phép sửa đổi các quy tắc này ở một mức độ nhất
định. FIDE trao một số danh hiệu tổ chức, bao gồm cả Trọng tài Quốc tế ,
cho thấy rằng người nhận có đủ năng lực và đáng tin cậy để giám sát các
cuộc thi hàng đầu. 
 2.3 Hệ thống xếp hạng riêng của FIDE

Hệ thống xếp hạng Elo là một phương pháp để tính toán một cách tương đối
trình độ của người chơi trong các trò chơi có tổng bằng không (zero-sum game)
như cờ vua. Elo thường được viết dưới dạng chữ in hoa, ELO, nhưng không phải là
một chữ viết tắt. Đây là tên của người sáng lập Élő Árpád Imre, giáo sư vật lý
người Mỹ gốc Hungary.

Hệ thống Elo ban đầu được tạo ra như một hệ thống đánh giá cờ vua được
cải tiến từ hệ thống Harkness (Harkness system), một hệ thống xếp hạng cờ
vua được sử dụng trước đó, nhưng cũng được sử dụng làm hệ thống xếp hạng cho
những cuộc cạnh tranh nhiều người: trong một số video games (trò chơi điện
tử), bóng đá, bóng bầu dục Mỹ (bóng đá Mỹ), bóng rổ, bóng chày MLB (Major
League Baseball), bóng bàn, Scrabble, các trò chơi cờ bàn (board games) như ma
sói và nhiều trò khác.

Sự khác biệt trong xếp hạng giữa hai người chơi đóng vai trò dự đoán kết quả của
một trận đấu. Hai người chơi có xếp hạng ngang nhau nếu đối đầu nhau thì được
dự đoán sẽ có số trận thắng bằng nhau. Một người chơi có xếp hạng 100 điểm cao
hơn so với đối thủ của họ thì dự kiến sẽ đạt 64% tỉ lệ thắng; nếu chênh lệch là 200
điểm thì điểm số dự kiến cho người chơi mạnh hơn là 76% tỉ lệ thắng.

Hệ số xếp hạng Elo của một người chơi được đại diện bởi một con số tăng hoặc
giảm tùy theo kết quả của các trận đấu giữa những người chơi được đánh giá. Sau
mỗi trận đấu, người chơi chiến thắng sẽ lấy đi điểm từ người chơi thua cuộc. Sự
khác biệt giữa các hệ số giữa người thắng và thua quyết định tổng điểm nhận được
hay mất đi sau mỗi trận đấu. Trong một loạt trận giữa một người chơi được đánh
giá cao và người chơi được đánh giá thấp, người chơi được đánh giá cao được dự
đoán sẽ thắng nhiều hơn. Tuy nhiên, nếu người chơi được đánh giá thấp thắng một
cách bất ngờ, rất nhiều điểm sẽ được chuyển đổi. Người chơi được đánh giá thấp
cũng sẽ nhận được điểm trong trường hợp hòa với người chơi được đánh giá cao.
Điều này có nghĩa là hệ thống xếp hạng Elo là hệ thống tự chỉnh sửa. Một người
chơi có xếp hạng quá thấp nên về lâu dài làm tốt hơn hệ thống xếp hạng dự đoán
và từ đó đạt được nhiều điểm xếp hạng cho đến khi hệ thống xếp hạng phản ánh
thực lực đúng của họ.

Hiện nay, hệ số Elo quốc tế trong môn cờ vua được FIDE công nhận, thông qua
thang điểm được định nghĩa trong Luật FIDE (FIDE handbook). Ngoài ra một
số quốc gia tự đưa ra hệ thống tính điểm riêng để áp dụng trong nước.