‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬

‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫هقذهِ‬
‫‪ -‬ا٘ؿبٖ‪ٞ‬ب ثب اِ‪ٟ‬بْ اظ عث٘ؼت ‪ ٚ‬ضٌاخت هَلکَلّا ‪ ٚ‬سفتاس آىّا‪ ،‬ضا‪ ٣ٞ‬ثطا‪ ٢‬ظز‪ٚ‬زٖ آِ‪ٛ‬زٌ‪ٞ٣‬ب پ‪٥‬سا وطز٘س‪ .‬ضا‪ ٣ٞ‬و‪ ٝ‬ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‬
‫‪ٕٛٞ‬اضتط ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ثطاؾبؼ ذ‪ٛ‬ال اس٘ذٕ ‪ ٚ‬تاصٕ ػُٕ ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪٤ -‬ى‪ ٣‬اظ زال‪ ُ٤‬اؾىبٖ ا٘ؿبٖ زض و‪ٙ‬بض ض‪ٚ‬زذب٘‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ثب زؾتطؾ‪ ٣‬ث‪ ٝ‬آة‪ ،‬ثسٖ ذ‪ٛ‬ز ضا ثك‪٤ٛ‬س ‪ ٚ‬اثعاض ‪ ٚ‬ظط‪ٚ‬ف ‪ٔ ٚ‬ح‪٥‬ظ ظ٘سٌ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ضا تٕ‪٥‬ع‬
‫ٍ٘ب‪ ٜ‬زاضز‪.‬‬
‫‪ -‬حفبض‪ٞ٢‬ب‪ ٢‬ثبؾتب٘‪ ٣‬اظ ق‪ٟ‬ط ثبثُِ ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س و‪ ٝ‬چ‪ٙ‬س ‪ٞ‬عاض ؾبَ پ‪٥‬ف اظ ٔ‪٥‬الز‪ ،‬ا٘ؿبٖ‪ٞ‬ب اظ ٔ‪ٛ‬از‪ ٢‬ضثِ٘ غاتَى ثطا‪ ٢‬تٕ‪٥‬ع‪ ٢‬اؾتفبز‪ٜ‬‬
‫ٔ‪٣‬وطز٘س‪.‬‬
‫( ٘‪٥‬بوبٖ ٔب ث‪ ٝ‬تجطث‪ ٝ‬ف‪٥ٕٟ‬س٘س و‪ ٝ‬اٌط ظطف‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ضا ث‪ ٝ‬خاکستش آغكت‪ ٝ‬و‪ٙٙ‬س ؾپؽ ثب آة ٌطْ قؿت ‪ ٚ‬ق‪ ٛ‬ز‪ٙٞ‬س‪ ،‬آؾبٖتط تٕ‪٥‬ع ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪) .‬‬
‫‪ -‬آق‪ٙ‬ب‪ ٣٤‬ثب ضفتبض اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ٔب ضا زض ت‪ ٚ ١٥ٟ‬اؾتفبز‪ ٜ‬ث‪ ٝٙ٥ٟ‬اظ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب وٕه ٔ‪ ٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬

‫اّو٘ت استفادُ اص غاتَى ٍ ضٌَٗذُّإ دٗگش‬

‫‪ -1‬کاّص ه٘کشٍبّا ‪ ،‬آلَدگّٖا ٍ ػَاهل ت٘واسٕصا زض ٔح‪٥‬ظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬فطز‪ٍٕٞ ٚ ٢‬ب٘‪.٣‬‬

‫‪ -2‬افضاٗص ؾغح ث‪ٟ‬ساقت فطز‪ٍٕٞ ٚ ٢‬ب٘‪.٣‬‬
‫‪ -3‬افضاٗص ت‪ٙ‬سضؾت‪ٔ ٣‬طزْ‪.‬‬
‫‪ -4‬افضاٗص قبذم أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪.٣‬‬
‫هثال ‪:‬‬
‫‪ٍ -‬تا ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ث‪ٕ٥‬بض‪ٞ٢‬ب‪ٚ ٢‬اٌ‪٥‬طزاض اؾت و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬زِ‪ ُ٥‬آلَدُ ضذى آبّا ‪ً ٚ‬ثَد تْذاضت قب‪٤‬غ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ٍ -‬تا زض ع‪ َٛ‬تبض‪٤‬د ثبض‪ٞ‬ب زض ج‪ٟ‬بٖ ‪٥ٌٕٝٞ‬ط قس‪ ٚ ٜ‬جبٖ ٔ‪ٖٞٛ٥ّ٥‬ب ا٘ؿبٖ ضا ٌطفت‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬سادُتشٗي ‪ ٚ‬هؤثشتشٗي ضا‪ ٜ‬پ‪٥‬كٍ‪٥‬ط‪ ٢‬ا‪ ٗ٤‬ث‪ٕ٥‬بض‪ ،٢‬سػاٗت تْذاضت فشدٕ ٍ ّوگاًٖ اؾت‪.‬‬

‫ًتاٗج ػذم دستشسٖ‪ ،‬کوثَد ٗا ػذم استفادُ اص ضٌَٗذُّا‬

‫ّال‬
‫‪ -1‬وب‪ٞ‬ف ؾغح ث‪ٟ‬ساقت فطز‪ ٚ ٢‬اجتٕبػ‪.٣‬‬
‫‪ٌ -2‬ؿتطـ ث‪ٕ٥‬بض‪ٞ٢‬ب‪ٌ٘ٛ ٢‬بٌ‪.ٖٛ‬‬
‫‪ -3‬وب‪ٞ‬ف قبذم أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪.٣‬‬
‫هثالً ‪ :‬زض ٌصقت‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬زِ‪ ُ٥‬زضزؾتطؼ ٘ج‪ٛ‬زٖ‪ ،‬وٕج‪ٛ‬ز ‪٤‬ب اؾتفبز‪٘ ٜ‬ىطزٖ اظ نبث‪ ،ٖٛ‬ؾغح ث‪ٟ‬ساقت فطز‪ٍٕٞ ٚ ٢‬ب٘‪ ٣‬ثؿ‪٥‬بض پب‪ ٗ٥٤‬ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ث‪ٕ٥‬بض‪ٞ٢‬ب‪٢‬‬
‫ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪ ٖٛ‬زض ج‪ٟ‬بٖ ٌؿتطـ ‪٤‬بفت‪.‬‬

‫ضاخع اه٘ذ تِ صًذگٖ‬

‫تؼشٗف ‪٥ٔ :‬بٍ٘‪ ٗ٥‬ع‪ َٛ‬ػٕط ‪٤‬ه قرم ثب ت‪ٛ‬ج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ذغطات‪ ٣‬و‪٤ ٝ‬ه قرم زض ع‪ َٛ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬ثب آٖ‪ٞ‬ب ٔ‪ٛ‬اج‪٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز ضا قبذم أ‪٥‬س ث‪ٝ‬‬
‫ظ٘سٌ‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‬
‫( قبذم أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪٘ ٣‬كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س و‪ ٝ‬ثب ت‪ٛ‬ج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ذغطات‪ ٣‬و‪٤ ٝ‬ه قرم زض ع‪ َٛ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬ثب آٖ‪ٞ‬ب ٔ‪ٛ‬اج‪٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز‪ ،‬چ‪ٙ‬س ؾبَ‬
‫ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض ٔ‪٥‬بٍ٘‪ ٗ٥‬زض ا‪ ٗ٤‬ج‪ٟ‬بٖ ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ظ‪٤‬ؿت‪) .‬‬
‫ًکتِ ‪ :‬قبذم أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬زض وك‪ٛ‬ض‪ٞ‬ب‪ٌ٘ٛ ٢‬بٌ‪ ٚ ٖٛ‬حت‪ ٣‬زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪٤ ٢‬ه وك‪ٛ‬ض ٘‪٥‬ع ثب ‪ ٓٞ‬تفب‪ٚ‬ت زاضز ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ ٝ‬أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬زض‬
‫وك‪ٛ‬ض‪ٞ‬ب ‪ٙٔ ٚ‬بعك ثطذ‪ٛ‬ضزاض ث‪٥‬كتط اظ وك‪ٛ‬ض‪ٞ‬ب ‪ٙٔ ٚ‬بعك وٓ ثطذ‪ٛ‬ضزاض اؾت‪.‬‬
‫ًکتِ ‪ :‬ثب ٌصقت ظٔبٖ أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬زض ؾغح ج‪ٟ‬بٖ افعا‪٤‬ف ‪٤‬بفت‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬
‫ػَاهل هؤثش دس ضاخع اه٘ذ تِ صًذگٖ ‪:‬‬
‫‪ -3‬ؾغح آٌب‪ٔ ٣ٞ‬طزْ‬ ‫‪ -2‬ؾالٔت ٔح‪٥‬ظ ظ‪٤‬ؿت‬ ‫‪٥ٔ -1‬عاٖ قبز‪ ٢‬افطاز جبٔؼ‪ٝ‬‬
‫‪2‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫ػَاهل هؤثش دس ضاخع اه٘ذ تِ صًذگٖ ‪:‬‬

‫‪ -6‬ق‪٥ٔ ٚ ٜٛ٥‬عاٖ اضائ‪ ٝ‬ذسٔبت ث‪ٟ‬ساقت‪ ٚ ٣‬زضٔب٘‪٣‬‬ ‫‪ٛ٘ -5‬ع تغص‪ٝ٤‬‬ ‫‪٥ٔ -4‬عاٖ ‪ٚ‬ضظـ ‪ٍٕٞ‬ب٘‪٣‬‬
‫تَجِ ‪ :‬ثطاؾبؼ آٔبض وك‪ٛ‬ض ٔ‪٘ٛ‬بو‪ ٚ ٛ‬ؾ‪٥‬طاِئ‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬تطت‪٥‬ت ثب ٔ‪٥‬بٍ٘‪ ٗ٥‬ؾ‪ ٣ٙ‬ث‪٥‬ف اظ ‪ 85‬ؾبَ ‪ ٚ‬وٕتط اظ ‪ 50‬ؾبَ ث‪٥‬كتط‪ ٚ ٗ٤‬وٕتط‪ ٗ٤‬قبذم‬
‫ضا زاض٘س‪٥ٔ .‬بٍ٘‪ ٗ٥‬ؾ‪ ٣ٙ‬أ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ظ٘سٌ‪ ٣‬زض ا‪٤‬طاٖ ‪ 73/5‬ؾبَ اؾت‪.‬‬

‫تأث٘ش ػلن ض٘وٖ دس هَسد ضٌَٗذُّا‬

‫‪ -2‬آق‪ٙ‬ب‪ ٣٤‬ثب ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬آؾ‪٥‬ت وٕتط‪ ٢‬ث‪ٔ ٝ‬ح‪٥‬ظ ظ‪٤‬ؿت ‪ٚ‬اضز ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬ ‫‪ -1‬زضن چٍ‪ ٣ٍ٘ٛ‬ػّٕىطز ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‬
‫‪ٔ -4‬هطف ٔ‪ٙ‬بؾت ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٞ ٜ‬ب زض ضاؾتب‪ ٢‬افعا‪٤‬ف ؾغح ث‪ٟ‬ساقت ‪ ٚ‬ت‪ٙ‬سضؾت‪ ٣‬قره‪ٍٕٞ ٚ ٣‬ب٘‪٣‬‬ ‫‪ -3‬ض‪ٚ‬ـ زضؾت اؾتفبز‪ ٜ‬وطزٖ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‬

‫آالٌٗذُ ٍ کث٘فٖ‬
‫تؼشٗف ‪ٛٔ :‬از‪ ٢‬و‪ ٝ‬ث‪٥‬ف اظ ٔمساض عج‪٥‬ؼ‪ ٣‬زض ‪٤‬ه ٔح‪٥‬ظ‪ٔ ،‬بز‪٤ ٜ‬ب ‪٤‬ه جؿٓ ‪ٚ‬ج‪ٛ‬ز زاض٘س‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬س‬
‫ٌُ ‪ ٚ‬ال‪ٌ – ٢‬طز ‪ ٚ‬غجبض ‪ٛٞ‬ا – ِى‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬چطث‪ٛٔ – ٣‬از غصا‪ ٣٤‬ض‪ِ ٢ٚ‬جبؼ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬پ‪ٛ‬ؾت ثسٖ‬
‫تَجِ ‪ :‬ثطا‪ ٢‬زاقتٗ ِجبؼ پبو‪٥‬ع‪ٛٞ ،ٜ‬ا‪ ٢‬پبن‪ٔ ،‬ح‪٥‬ظ ث‪ٟ‬ساقت‪ ٚ ٣‬تٕ‪٥‬ع ثب‪٤‬س آِ‪ٛ‬زٌ‪ٞ٣‬ب ‪ٛٔ ٚ‬از وث‪٥‬ف ضا ظز‪ٚ‬ز ‪ ٚ‬پبن وطز‪.‬‬
‫ًکتِ ‪ :‬ثطا‪ ٢‬پبن وطزٖ آِ‪ٛ‬زٌ‪ٞ٣‬ب ‪ ٚ‬وث‪٥‬ف‪ ٚ ٣‬ا٘تربة ٘‪ٛ‬ع ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٜ‬ثب‪٤‬س ساختاس ‪ ٚ‬سفتاس رسُّإ ساصًذٓ آالٌٗذُّا ٍ ضٌَٗذُّا ‪ٚ‬‬
‫ً٘شٍٕ ت٘ي هَلکَلٖ آٖ‪ٞ‬ب ضا ثسا٘‪.ٓ٥‬‬

‫ٗادآٍسٕ اص ض٘وٖ دّن دستاسٓ اًحالل ‪:‬‬

‫‪ٛٔ -1‬از ظٔب٘‪ ٣‬زض ‪ ٓٞ‬حُ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س و‪ ٝ‬جبشث‪ ١‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪ ٣ِٛ‬آٖ‪ٞ‬ب قج‪ ٓٞ ٝ٥‬ثبقس‪ .‬ث‪ ٝ‬ػجبضت‪ ٣‬هَاد قغثٖ زض حالَ‪ٞ‬ب‪ ٢‬قغثٖ ‪ ٚ‬هَاد ًاقغثٖ‬
‫زض حاللّإ ًاقغثٖ حُ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫اغل حل ضذى ‪ :‬ضثِ٘‪ ،‬ضثِ٘ سا دس خَد حل هٖکٌذ‬

‫‪ -2‬اٌط شض‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬حُ ق‪٘ٛ‬س‪ ٜ‬ثب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬حالَ جبشث‪ٙٔ ١‬بؾت ثطلطاض و‪ٙٙ‬س‪ ،‬حُ ق‪٘ٛ‬س‪ ٜ‬زض حالَ حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز زض غ‪٥‬ط ا‪ٙ٤‬ه‪ٛ‬ضت شض‪ٜٞ‬ب‪٢‬‬
‫حُ ق‪٘ٛ‬س‪ ٜ‬و‪ٙ‬بض ‪ ٓٞ‬ثبل‪ٔ ٣‬ب٘س‪ ٚ ٜ‬زض حالَ پرف ٕ٘‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ث‪ ٝ‬ػجبضت‪ ٣‬ظٔب٘‪ ٣‬حُق‪٘ٛ‬س‪ ٜ‬زض حالَ حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز و‪: ٝ‬‬

‫جارتِّإ حلضًَذُ تا حالل دس هحلَل‬ ‫ه٘اًگ٘ي جارتِّا دس حلضًَذٓ خالع ٍ حالل خالع‬

‫‪ -3‬اًَاع ً٘شٍٕ جارتِ ت٘ي حالل ٍ حلضًَذُ ‪:‬‬

‫آ) ً٘شٍٕ ٍاًذسٍالسٖ ‪٥٘ :‬ط‪ ٢ٚ‬جبشث‪ٝ‬ا‪ ٢‬و‪ ٝ‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬لغج‪ ٣‬ثب لغج‪ٔ ( ٣‬ب٘‪ٙ‬س اؾت‪ ٖٛ‬ثب ‪٤ ) H2S‬ب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٘ ٢‬بلغج‪ ٣‬ثب ٘بلغج‪٣‬‬
‫( ٔب٘‪ٙ‬س ‪٤‬س ثب ‪ٍٞ‬عاٖ ) ‪٤‬ب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬لغج‪ ٣‬ثب ٘بلغج‪ٔ ( ٣‬ب٘‪ٙ‬س ‪ O2‬ثب آة ) ثطلطاض ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س اظ ٘‪ٛ‬ع ٘‪٥‬ط‪ٚ ٢ٚ‬ا٘سض‪ٚ‬اِؿ‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫تَجِ ‪٥٘ :‬ط‪ ٢ٚ‬جبشث‪ ٝ‬ث‪ٖٞٛ٤ ٗ٥‬ب ثب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬لغج‪٤ ٣‬ب ٘بلغج‪ٔ ( ٣‬ب٘‪ٙ‬س ‪ Na+‬ثب آة ‪٤‬ب ‪ Cl-‬ثب ‪ٍٞ‬عاٖ ) ٘‪٥‬ع اظ ٘‪ٛ‬ع ٘‪٥‬ط‪ٚ ٢ٚ‬ا٘سض‪ٚ‬اِؿ‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫ب) پًَ٘ذ ّ٘ذسٍطًٖ ‪٥٘ :‬ط‪ ٢ٚ‬جبشث‪ٝ‬ا‪ ٢‬و‪ ٝ‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬زاضا‪ ٢‬اتٓ ‪ٔ H‬تهُ ث‪ ٝ‬اتٓ‪ٞ‬ب‪٤ F ٢‬ب ‪٤ O‬ب ‪ٞ N‬ؿت‪ٙ‬س ثطلطاض ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬س پ‪٘ٛ٥‬س‬
‫‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬غ٘‪ ٣‬ث‪ ٗ٥‬اِىُ ثب آة ‪٤‬ب اؾ‪٥‬س ثب آة ‪٤‬ب ‪ HF ٚ NH3‬ثب آة‪.‬‬
‫‪ -4‬ز‪ٛ٘ ٚ‬ع حالَ زاض‪: ٓ٤‬‬
‫آ) آب ‪ٛٔ :‬از لغج‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬س ‪ ٚ .... ٚ SO2 ،HCl‬تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٔ ٣٘ٛ٤ ٢‬ب٘‪ٙ‬س ‪ ... ٚ NaCl‬زض آة حُ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫ب) حالل آلٖ ‪ :‬حالَ‪ٞ‬ب‪ ٢‬آِ‪ ٣‬و‪ ٝ‬تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ ٢‬وطثٗزاض‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ،‬ث‪ ٝ‬ؾ‪ ٝ‬زؾت‪ ٝ‬تمؿ‪٣ٔ ٓ٥‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪3‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫‪ ) a‬لغج‪ٔ : ٣‬ب٘‪ٙ‬س وّط‪ٚ‬فطْ ‪ CHCl3‬و‪ِٛٔ ٝ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬لغج‪ ٣‬ضا زض ذ‪ٛ‬ز حُ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪٘ )b‬بلغج‪ٔ : ٣‬ب٘‪ٙ‬س ‪ٍٞ‬عاٖ ‪ C6H14‬و‪ِٛٔ ٝ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٘ ٢‬بلغج‪ ٣‬ضا زض ذ‪ٛ‬ز حُ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ ) c‬زاضا‪٤ ٢‬ه ثرف لغج‪٤ ٚ ٣‬ه ثرف ٘بلغج‪ٔ : ٣‬ب٘‪ٙ‬س اِىُ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬آِ‪٣‬‬
‫تَجِ ‪ :‬اٌط ثرف لغج‪ ٣‬ثط ٘بلغج‪ ٣‬غّج‪ ٝ‬و‪ٙ‬س ٔ‪ِٛ‬ى‪ َٛ‬زض وُ لغج‪ ٣‬اؾت ٔب٘‪ٙ‬س اِىُ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬تب ‪ 5‬وطثٗ و‪ ٝ‬زض آة ٔحّ‪ َٛ‬ا٘س ‪ ٣ِٚ‬اٌط‬
‫ثرف ٘بلغج‪ ( ٣‬ث‪ ٝ‬ػّت ثّ‪ٙ‬س ث‪ٛ‬زٖ ظ٘ج‪٥‬ط وطث‪ ) ٣ٙ‬ثط لغج‪ ٣‬غّج‪ ٝ‬و‪ٙ‬س‪ِٛٔ ،‬ى‪ َٛ‬زض وُ ٘بلغج‪ ٣‬اؾت ٔب٘‪ٙ‬س اِىُ‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثّ‪ٙ‬س‬
‫ظ٘ج‪٥‬ط و‪ ٝ‬زض چطث‪ٔ ٣‬حّ‪َٛ‬ا٘س‪.‬‬

‫هثال ‪ :‬ػسل تِ ساحتٖ دس آب حل هٖضَد‪.‬‬

‫ػلت ‪ :‬ػؿُ زاضا‪ِٛٔ ٢‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬لغج‪ ٣‬اؾت ‪ ٚ‬زض ؾبذتبض ذ‪ٛ‬ز قٕبض ظ‪٤‬بز‪ٌ ٢‬ط‪٥ٞ ٜٚ‬سضوؿ‪ ) OH ( ُ٥‬زاضز اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ٚ ٚ‬لت‪ ٣‬ػؿُ زض آة ض‪٤‬رت‪ٝ‬‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬ػؿُ اظ عط‪٤‬ك ٌط‪ٜٞٚ‬ب‪٥ٞ ٢‬سض‪ٚ‬وؿ‪ ُ٥‬ثب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬آة پ‪٘ٛ٥‬س ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬غ٘‪ ٣‬ثطلطاض وطز‪ ٚ ٜ‬زض آة پرف ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫ًت٘جِ ‪ :‬آة پبنو‪ٙٙ‬س‪ٙٔ ٠‬بؾج‪ ٣‬ثطا‪ِ ٢‬ى‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬ػؿُ اؾت‪.‬‬

‫ًکتِ ‪ :‬آة پبنو‪ٙٙ‬س‪ٙٔ ٠‬بؾج‪ ٣‬ثطا‪ ٢‬ق‪٥‬ط‪ٞ٣ٙ٤‬ب‪ٔ ٣٤‬ب٘‪ٙ‬س آة ل‪ٙ‬س‪ ،‬قطثت آثّ‪ ،ٕٛ٥‬چب‪ ٢‬ق‪٥‬ط‪ ،ٗ٤‬ات‪٥ٌّ ّٗ٥‬ى‪ٕ٘ ،َٛ‬ه ذ‪ٛ‬ضاو‪ ٚ ٣‬ا‪ٚ‬ض‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫تَجِ ‪ٛٔ :‬از‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س ث‪ٙ‬ع‪ ،ٗ٤‬ض‪ٚ‬غٗ ظ‪٤‬ت‪ٚ ٚ ٖٛ‬اظِ‪ ٗ٥‬ث‪ ٝ‬ػّت ٘بلغج‪ ٣‬ث‪ٛ‬زٖ زض ‪ٍٞ‬عاٖ ٘بلغج‪ٔ ٣‬حّ‪ٞ َٛ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫آٗا هٖداً٘ذ ‪:‬‬

‫‪ -1‬ػسل قبُٔ ل‪ٙ‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾبز‪ٔ ٜ‬ب٘‪ٙ‬س گلَکض‪ ،‬فشٍکتَص‪ ،‬ساکاسٍص ‪ ٚ‬هالتَص اؾت و‪ ٝ‬زض ؾبذتبض ذ‪ٛ‬ز تؼساز ظ‪٤‬بز‪ٌ ٢‬ط‪٥ٞ ٜٚ‬سض‪ٚ‬وؿ‪ ُ٥‬زاض٘س‪.‬‬
‫اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬ػؿُ ‪ ٚ‬ل‪ٙ‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾبز‪ ٜ‬تس٘اس قغثٖ ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض حالَ لغج‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬س آة حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ٌّٛ -2‬وع اظ تطو‪٥‬جبت اوؿ‪٥‬ػٖزاض آِ‪ ٣‬اؾت و‪ ٝ‬فطٔ‪ِٛٔ َٛ‬ى‪ C6H12O6 ٣ِٛ‬زاقت‪ ٚ ٝ‬زاضا‪ٌ ٢‬ط‪ٜٞٚ‬ب‪٢‬‬
‫ػبّٔ‪ ٣‬اِىّ‪٥ٞ ( ٣‬سض‪ٚ‬وؿ‪ ) OH ُ٥‬اؾت‪.‬‬

‫‪4‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫اس٘ذ چشب ٍ استش سٌگ٘ي ; چشتٖ‬

‫‪O‬‬

‫=‬
‫تؼشٗف اس٘ذ چشب ‪ :‬وطث‪ٛ‬وؿ‪٥ّ٥‬ه اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ٞ ٣٤‬ؿت‪ٙ‬س و‪ٌ ٝ‬ط‪ ٜٚ‬ػبّٔ‪ ٣‬وطث‪ٛ‬وؿ‪٤ ٚ )- C – OH ( ُ٥‬ه ظ٘ج‪٥‬ط ثّ‪ٙ‬س وطث‪ ٣ٙ‬ؾ‪٥‬طقس‪٤ ٜ‬ب‬
‫ؾ‪٥‬ط٘كس‪ ٜ‬ثب ‪ 14‬تب ‪ 18‬وطثٗ زاض٘س‪.‬‬
‫‪CH3(CH2)16COOH‬‬ ‫اؾتئبض‪٤‬ه اؾ‪٥‬س ( ؾ‪٥‬طقس‪٤ C18H36O2 : ) ٜ‬ب‬ ‫ٔب٘‪ٙ‬س ‪:‬‬
‫‪CH3(CH2)7CH=CH(CH2)7COOH‬‬ ‫ا‪ِٚ‬ئ‪٥‬ه اؾ‪٥‬س ( ؾ‪٥‬ط٘كس‪٤ C18H34O2 : ) ٜ‬ب‬

‫الگَٖٗ اص ًواٗص سادُ ٍ هذل فضاپُشکي اس٘ذ چشب ‪:‬‬

‫‪O‬‬

‫=‬
‫'‬
‫) زاقت‪ ٚ ٝ‬فطٔ‪ َٛ‬وّ‪ ٣‬آٖ‪ٞ‬ب ‪ R – COO – R‬اؾت‪.‬‬ ‫اؾتط–( ‪- C‬‬
‫تؼشٗف اِستش ‪ :‬اظ تطو‪٥‬جبت اوؿ‪٥‬ػٖزاض آِ‪ ٣‬و‪ٌ ٝ‬ط‪ ٜٚ‬ػبّٔ‪O –٣‬‬
‫( اؾتط‪ٞ‬ب اظ ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ‪٤‬ه وطث‪ٛ‬وؿ‪٥ّ٥‬ه اؾ‪٥‬س ثب ‪٤‬ه اِىُ زض حض‪ٛ‬ض وبتبِ‪٥‬عٌط ‪ H2SO4‬ث‪ ٝ‬زؾت ٔ‪٣‬آ‪ٙ٤‬س )‬
‫ًکتِ ‪ :‬اٌط ٌط‪ R ٜٚ‬ثعضي ثبقس‪ ،‬اؾتط ثّ‪ٙ‬س ظ٘ج‪٥‬ط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬جطْ ٔ‪ِٛ‬ى‪ ٣ِٛ‬ظ‪٤‬بز‪ ٢‬زاضز‪.‬‬
‫الگَٖٗ اص ًواٗص سادُ ٍ هذل فضاپُشکي استش تلٌذ صًج٘ش ( سٌگ٘ي ) ‪:‬‬

‫تؼشٗف چشتٖ ٍ سٍغي ‪ٔ :‬رّ‪ٛ‬ع‪ ٣‬اظ اس٘ذّإ چشب ‪ ٚ‬اِستشّإ تلٌذ صًج٘ش ( ثب جطْ ٔ‪ ٣ِٛ‬ظ‪٤‬بز ) ضا چطث‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‪.‬‬
‫( تفب‪ٚ‬ت چطث‪ ٚ ٣‬ض‪ٚ‬غٗ زض حبِت ف‪٥‬ع‪٤‬ى‪ ٣‬آٖ‪ٞ‬بؾت‪ .‬زض زٔب‪ ٢‬اتبق چطث‪ٞ٣‬ب جبٔس ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬غٗ‪ٞ‬ب ٔب‪٤‬غا٘س )‬
‫فطٔ‪ َٛ‬وّ‪ ٣‬چطث‪٤ ٣‬ب ض‪ٚ‬غٗ ‪٣ٔ (RCOO)3C3H5‬ثبقس‪.‬‬

‫قغث٘ت اس٘ذّإ چشب ٍ استشّا‬

‫‪ِٛٔ -1‬ى‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س چطة ‪ ٚ‬اؾتط ؾ‪ ( ٗ٥ٍٙ‬چطث‪ ) ٣‬ز‪ ٚ‬تخص قغثٖ ‪ً ٚ‬اقغثٖ زاض٘س‪.‬‬
‫‪ -2‬زض اؾ‪٥‬س چطة ٌط‪ ٜٚ‬کشتَکس٘ل ثرف قغثٖ ‪ ٚ‬زض اؾتط ؾ‪ٌ ٗ٥ٍٙ‬ط‪ ٜٚ‬استش ثرف لغج‪ِٛٔ ٣‬ى‪ َٛ‬ضا تكى‪٣ٔ ُ٥‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ ٓٞ -3‬زض اؾ‪٥‬س چطة ‪ ٓٞ ٚ‬زض اؾتط ؾ‪ ٗ٥ٍٙ‬ظ٘ج‪٥‬ط ّ٘ذسٍکشتٌٖ ثرف ًاقغثٖ ضا تكى‪٣ٔ ُ٥‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪R – COOH‬‬ ‫‪ -4‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ز‪ٛ٘ ٚ‬ع ٘‪٥‬ط‪ ٢ٚ‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪ّ٘ ٣ِٛ‬ذسٍطًٖ ‪ٍ ٚ‬اًذسٍالسٖ ( ًاقغثٖ ) زاض٘س‪ .‬اس٘ذ چشب ‪:‬‬
‫گشٍُ کشتَکس٘ل صًج٘ش ّ٘ذسٍکشتٌٖ‬
‫ٌط‪ّ٘ ٜٚ‬ذسٍکس٘ل پ‪٘ٛ٥‬س ّ٘ذسٍطًٖ ‪ ٚ‬ظ٘ج‪٥‬ط ّ٘ذسٍکشتٌٖ ٘‪٥‬ط‪ٍ ٢ٚ‬اًذسٍالسٖ ( ًاقغثٖ ) زاضز‪.‬‬
‫‪ -5‬اؾتط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾ‪ ٗ٥ٍٙ‬ز‪ٛ٘ ٚ‬ع ٘‪٥‬ط‪ ٢ٚ‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪ ٣ِٛ‬اظ ٘‪ٛ‬ع ٍاًذسٍالسٖ قغثٖ ‪ً ٚ‬اقغثٖ زاض٘س‪ٌ .‬ط‪ ٜٚ‬استشٕ ‪ٚ‬ا٘سضاِؿ‪ ٣‬قغثٖ ‪ ٚ‬ظ٘ج‪٥‬ط‬
‫تلٌذ کشتٌٖ ‪ٚ‬ا٘سض‪ٚ‬اِؿ‪ً ٣‬اقغثٖ زاضز‪.‬‬
‫‪ ٓٞ -6‬زض اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ‪ ٓٞ ٚ‬زض اؾتط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾ‪ ،ٗ٥ٍٙ‬ثرف ٘بلغج‪ ٣‬ثط لغج‪ ٣‬غّج‪ ٝ‬زاضز اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ‪ ٚ‬اؾتط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾ‪ ٗ٥ٍٙ‬زض آة حُ‬
‫٘كس‪ ٜ‬ثّى‪ ٝ‬زض چطث‪ ٣‬حُ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪ ( .‬چطث‪ ٣‬ز‪ٚ‬ؾت ‪٤‬ب آةٌط‪٤‬ع ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س )‬
‫( ‪ٞ‬ط چ‪ ٝ‬ع‪ َٛ‬ظ٘ج‪٥‬ط وطث‪ ٣ٙ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ ،‬ثرف ٘بلغج‪ِٛٔ ٣‬ى‪ َٛ‬ثعضٌتط قس‪ِٛٔ ٚ ٜ‬ى‪ َٛ‬ث‪ٟ‬تط زض چطث‪ ٣‬حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪) .‬‬

‫٘‪٥‬ط‪ ٢ٚ‬ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪ ٣ِٛ‬غبِت زض چطث‪ٞ٣‬ب ٍاًذس ٍالسٖ ( ًاقغثٖ ) اؾت اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ‪ ٚ‬اؾتط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾ‪ ٗ٥ٍٙ‬آبگشٗض ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫ظ٘ج‪٥‬ط ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وطث‪٘ ٣ٙ‬بلغج‪ ٣‬ث‪ٛ‬ز‪٥٘ ٚ ٜ‬ط‪ٚ ٢ٚ‬ا٘سض‪ٚ‬اِؿ‪٘ ٣‬بلغج‪ ٣‬زاضز‪.‬‬
‫‪5‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫غاتَى‬
‫تؼشٗف ‪ :‬ث‪ٕ٘ ٝ‬ه‪ٞ‬ب‪ ٢‬فّع‪ ٢‬اؾ‪٥‬س چطة‪ ،‬غاتَى ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬
‫سٍش تِْ٘ غاتَى جاهذ ‪ :‬نبث‪ ٖٛ‬جبٔس اظ ٌطٔب زازٖ ض‪ٚ‬غٗ‪ٞ‬ب‪٥ٌ ٢‬ب‪٤ ٣ٞ‬ب جب٘‪ٛ‬ض‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س ض‪ٚ‬غٗ ظ‪٤‬ت‪٘ ،ٖٛ‬بضٌ‪ ،ُ٥‬ز٘ج‪ ٝ‬ثب ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س‬
‫→ قل٘ا ‪ +‬چشتٖ ( تشٕ گل٘س٘شٗذ )‬ ‫گل٘س٘شٗي ‪ +‬غاتَى‬ ‫( ٔحّ‪ َٛ‬لّ‪٥‬ب‪ ) ٣٤‬ت‪٣ٔ ٝ٥ٟ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪ -1‬اٌط فّع لّ‪٥‬ب‪ ٣٤‬ثبقس‪ ،‬نبث‪ٔ ٖٛ‬حّ‪ َٛ‬زض آة اؾت ‪ ٚ‬اٌط فّع لّ‪٥‬ب‪ ٣٤‬ذبو‪ ٣‬ثبقس‪ ،‬نبث‪٘ ٖٛ‬بٔحّ‪ َٛ‬زض آة اؾت‪.‬‬
‫‪ -2‬اٌط نبث‪ٕ٘ ،ٖٛ‬ه سذٗن ثبقس‪ ،‬نبث‪ ٖٛ‬جاهذ ‪ ٚ‬اٌط ٕ٘ه پتاس٘ن ‪٤‬ب آهًََ٘م ثبقس‪ ،‬نبث‪ ٖٛ‬هاٗغ اؾت‪.‬‬
‫‪ -3‬فطٔ‪ٍٕٞ َٛ‬ب٘‪ ٣‬نبث‪ R – COO-Na+ ٖٛ‬اؾت و‪ ٝ‬زض آٖ ٌط‪ ، R ٜٚ‬ظ٘ج‪٥‬ط ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وطث‪ ٣ٙ‬ثّ‪ٙ‬س اؾت‪ ( .‬نبث‪ ٖٛ‬ذبن‪٥‬ت ثبظ‪ ٢‬زاضز )‪.‬‬
‫‪ -4‬نبث‪ ٖٛ‬زاضا‪ ٢‬ز‪ ٚ‬ثرف وبت‪ ٚ ) Na+ ( ٣٘ٛ٥‬ثرف آ٘‪ ) R – COO- ( ٣٘ٛ٥‬زاضز‪ .‬لؿٕت آ٘‪ ٣٘ٛ٥‬نبث‪ ٖٛ‬ذ‪ٛ‬ز زاضا‪ ٢‬ز‪ ٚ‬ثرف اؾت‪.‬‬
‫آ) تخص تاسداس ٍ قغثٖ ( آب دٍست ٗا چشتٖ گشٗض ) ‪ٌ :‬ط‪ ٜٚ‬وطث‪ٛ‬وؿ‪) - COO- ( ُ٥‬‬
‫ب) تخص ًاقغثٖ ( چشتٖ دٍست ٗا آب گشٗض ) ‪ :‬ظ٘ج‪٥‬ط ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وطث‪) R ( ٣ٙ‬‬

‫‪O‬‬
‫‪CH3CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2CH2 – C – O –Na+‬‬
‫‪ -5‬نبث‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ػّت زاقتٗ ثرف لغج‪٘ ٚ ٣‬بلغج‪ٔ ٣‬بز‪ٜ‬ا‪ ٢‬اؾت و‪ ٓٞ ٝ‬زض چطث‪ٞ ٣‬ب ‪ ٓٞ ٚ‬زض آة حُ ‪ ٚ‬پرف ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫هخلَط ٍ اًَاع آى‬

‫تؼشٗف ‪ٛٔ :‬از‪ ٢‬شضات ‪٤‬ىؿبٖ ( ‪٤‬ه ٘‪ٛ‬ع شض‪٘ ) ٜ‬ساقت‪ ٚ ٝ‬اظ ٔرّ‪ٛ‬ط قسٖ ز‪٤ ٚ‬ب چ‪ٙ‬س ٔبز‪ ٜ‬ث‪ٚ ٝ‬ج‪ٛ‬ز ٔ‪٣‬آ‪ٙ٤‬س‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س آة زض‪٤‬ب‪ٛٞ ،‬ا‪ٛ٘ ،‬ق‪٥‬س٘‪ٞ٣‬ب‪ ،‬ا٘‪ٛ‬اع ضً٘‪ ،‬ؾطأ‪٥‬ه‪ٞ‬ب‪ ،‬چؿت‪ٞ‬ب‪ ،‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬زاض‪ٞٚ‬ب‬

‫‪ )1‬هخلَط ّوگي ← هحلَل ٔب٘‪ٙ‬س آة زض‪٤‬ب‪ٛٞ ،‬ا‪ ،‬آة ٕ٘ه‪ ،‬وبت وج‪ٛ‬ز ( ‪ ) CuSO4.5H2O‬زض آة‬

‫‪ )1‬کلَئ٘ذ ٔب٘‪ٙ‬س ا٘‪ٛ‬اع ضً٘ پ‪ٛ‬قك‪ ،٣‬ؾطأ‪٥‬ه‪ ،‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ،‬ق‪٥‬ط‪٘ ،‬كبؾت‪ ،ٝ‬غِ‪ ،ٝ‬ؾؽ ٔب‪٘ٛ٤‬ع‬ ‫اًَاع هخلَط‬
‫‪ ٚ‬آة عال‬ ‫‪ )2‬هخلَط ًاّوگي ( ًاهحلَل )‬
‫‪ )2‬سَسپاًسَ٘ى ٔب٘‪ٙ‬س قطثت ٔؼس‪ ،ٜ‬آة ٌُآِ‪ٛ‬ز‪ٌ ،‬طز ‪ ٚ‬غجبض زاذُ وبضذب٘‪ٝ‬‬

‫‪6‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫هقاٗسِ ٍٗظگّٖا دس هحلَل ‪ ،‬کلَئ٘ذ ٍ سَسپاًسَ٘ى ‪:‬‬
‫ًَع هخلَط‬
‫سَسپاًسَ٘ى‬ ‫کلَئ٘ذ‬ ‫هحلَل‬
‫ٍٗظگٖ‬
‫شض‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ض‪٤‬ع ٔبز‪ٜ‬‬ ‫ت‪ٛ‬ز‪ٜٞ‬ب‪ِٛٔ ٢‬ى‪ ٣ِٛ‬ثب ا٘ساظ‪ٜٞ‬ب‪ٔ ٢‬تفب‪ٚ‬ت‬ ‫‪ٖٞٛ٤‬ب ‪ِٛٔ ٚ‬ى‪َٞٛ‬ب‬ ‫رسُّإ ساصًذُ‬
‫( ث‪٥‬كتط اظ ‪٘ 1000‬ب٘‪ٔٛ‬تط )‬ ‫( ث‪ 1 ٗ٥‬تب ‪٘ 1000‬ب٘‪ٔٛ‬تط )‬ ‫( وٕتط اظ ‪٘ 1‬ب٘‪ٔٛ‬تط )‬
‫٘ب‪ٍٕٗٞ‬‬ ‫٘ب‪ٍٕٗٞ‬‬ ‫‪ٍٕٗٞ‬‬ ‫ّوگي تَدى‬
‫٘‪ٛ‬ض ضا پرف ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‬ ‫٘‪ٛ‬ض ضا پرف ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‬ ‫سفتاس دس تشاتش ًَس ٘‪ٛ‬ض ضا پرف ٕ٘‪٣‬و‪ٙٙ‬س‬
‫ت‪٘ٝ‬ك‪٣ٔ ٗ٥‬ق‪ٛ‬ز‬ ‫پب‪٤‬ساض اؾت‬ ‫پب‪٤‬ساض اؾت‬ ‫پاٗذاسٕ‬

‫چٌذ ًکتِ دس هَسد اًَاع هخلَط ‪:‬‬

‫‪ -1‬زض وّ‪ٛ‬ئ‪٥‬س ‪ ٚ‬ؾ‪ٛ‬ؾپب٘ؿ‪ ،ٖٛ٥‬ا٘ساظ‪ ٠‬شضات ثعضي ث‪ٛ‬ز‪ٛ٘ ،ٜ‬ض ػج‪ٛ‬ض وطز‪ ،ٜ‬پرف قس‪ٔ ٚ ٜ‬ؿ‪٥‬ط ٘‪ٛ‬ض‬
‫زض آٖ‪ٞ‬ب ٔكرم اؾت‪ ٣ِٚ .‬زض ٔحّ‪ َٛ‬ث‪ ٝ‬ػّت ا٘ساظ‪ ٠‬شضات و‪ٛ‬چه ٘‪ٛ‬ض ػج‪ٛ‬ض وطز‪ ،ٜ‬پرف‬
‫٘كس‪ٔ ٚ ٜ‬ؿ‪٥‬ط ٘‪ٛ‬ض زض آٖ‪ٞ‬ب ٔكرم ٘‪٥‬ؿت ٔب٘‪ٙ‬س ٔحّ‪ َٛ‬کات کثَد و‪ٔ ٝ‬رّ‪ٛ‬ع‪ّ ٣‬وگي اؾت‬
‫‪ٛ٘ ٚ‬ض ضا ػثَس هٖدّذ ‪ ٣ِٚ‬پخص ًوٖکٌذ‪.‬‬
‫‪ -2‬ت‪ٔٛ‬بؼ ٌطا‪ٞ‬بْ ق‪٣ٕ٥‬زاٖ اٍّ٘‪٥‬ؿ‪ ٣‬وبقف وّ‪ٛ‬ئ‪٥‬س اؾت‪ .‬وّ‪ٛ‬ئ‪٥‬س ضا ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ‪ٕٞ‬ب٘‪ٙ‬س پّ‪ ٣‬ث‪ٗ٥‬‬
‫ؾ‪ٛ‬ؾپب٘ؿ‪ٔ ٚ ٖٛ٥‬حّ‪ َٛ‬زض ٘ظط ٌطفت ( ‪٤‬ؼ‪ ٣ٙ‬زض ثطذ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ال قج‪ٔ ٝ٥‬حّ‪ ٚ َٛ‬زض ثطذ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ال قج‪ ٝ٥‬ؾ‪ٛ‬ؾپب٘ؿ‪ ٖٛ٥‬اؾت )‬
‫‪ -3‬قطثت ٔؼس‪٤ ٜ‬ه ؾ‪ٛ‬ؾپب٘ؿ‪ ٖٛ٥‬اؾت ‪٤‬ؼ‪ ٣ٙ‬شضات آٖ ثب ٌصقت ظٔبٖ ت‪٘ٝ‬ك‪٣ٔ ٗ٥‬ق‪٘ٛ‬س اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬ثب‪٤‬س لجُ اظ ٔهطف آٖ ضا تىبٖ زاز‪.‬‬

‫اهَلسَ٘ى ( ًَػٖ کلَئ٘ذ ) ‪:‬‬

‫تؼشٗف ‪ٛ٘ :‬ػ‪ ٣‬وّ‪ٛ‬ئ‪٥‬س اؾت و‪ ٝ‬قبُٔ شضات ٔب‪٤‬غ ٔؼّك زض ٔب‪٤‬غ ٔ‪٣‬ثبقس ٔب٘‪ٙ‬س ؾؽ ٔب‪٘ٛ٤‬ع – ق‪٥‬ط – ثطذ‪ ٣‬زاض‪ٞٚ‬ب – آة ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬غٗ‬
‫کلَئ٘ذ آب ٍ سٍغي ‪:‬‬
‫‪ -1‬اٌط ز‪ٔ ٚ‬ب‪٤‬غ آة ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬غٗ ضا ٔرّ‪ٛ‬ط و‪ ٚ ٓ٥ٙ‬ث‪ ٓٞٝ‬ثع٘‪ ٓ٥‬ز‪ٔ ٚ‬ب‪٤‬غ ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ت‪ٛ‬ز‪ٜٞ‬ب‪ِٛٔ ٢‬ى‪ ٣ِٛ‬زض ؾطتبؾط ٔرّ‪ٛ‬ط پطاو‪ٙ‬س‪٣ٔ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬اٌط ‪ ٓٞ‬ظزٖ ضا ٔت‪ٛ‬لف و‪ ٓ٥ٙ‬آة ‪ ٚ‬ض‪ٚ‬غٗ اظ ‪ ٓٞ‬جسا قس‪ ٚ ٜ‬ز‪ ٚ‬ال‪ٔ ١٤‬جعا تكى‪٣ٔ ُ٥‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬ثطا‪ ٢‬پب‪٤‬ساض وطزٖ ا‪ٔ ٗ٤‬رّ‪ٛ‬ط ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ اظ غاتَى اؾتفبز‪ ٜ‬وطز و‪ ٝ‬زض ا‪ ٗ٤‬ن‪ٛ‬ضت ‪٤‬ه ٔرّ‪ٛ‬ط‬
‫پب‪٤‬ساض ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ظب‪ٞ‬ط ‪ً ٣ِٚ ( ٍٕٗٞ‬اّوگي ) ا‪٤‬جبز ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫چگًَگٖ پاککٌٌذگٖ غاتَى ‪:‬‬
‫چطن ‪ ٚ‬چطث‪ ٣‬و‪٘ ٝ‬بلغج‪٣‬ا٘س ثب ثرف ٘بلغج‪ ٣‬نبث‪ٌ ( ٖٛ‬ط‪ ) R ٜٚ‬جبشث‪ ٝ‬ثطلطاض وطز‪ ٚ ٜ‬ثرف لغج‪ ٣‬نبث‪ ) COO- ( ٖٛ‬زض آة حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫( ثب آة جبشث‪ ٝ‬ثطلطاض ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س ) زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬لؿٕت آ٘‪ٔ ٣٘ٛ٥‬ب٘‪ٙ‬س پلٖ ث‪ِٛٔ ٗ٥‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬آة ‪ ٚ‬چطث‪ ٣‬لطاض ٌطفت‪ ٚ ٝ‬ثبػث جسا قسٖ چطن ‪ ٚ‬چطث‪٣‬‬
‫اظ پ‪ٛ‬ؾت ‪٤‬ب ِجبؼ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬شضات نبث‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ‪ٚ‬احس ٔؿتمُ ػُٕ ٕ٘‪٣‬و‪ٙٙ‬س ثّى‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ٌط‪ ٣ٞٚ‬تكى‪ ُ٥‬شض‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬وط‪ ٢ٚ‬زاز‪ ٚ ٜ‬چطث‪ ٣‬ضا زض ثط ٔ‪٥ٌ٣‬ط٘س‪.‬‬
‫( ثرف لغج‪ ٣‬نبث‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ؾٕت ث‪٥‬ط‪ ٖٚ‬وط‪ ٚ ٜ‬ثرف ٘بلغج‪ ٣‬نبث‪ ٖٛ‬ث‪ ٝ‬ؾٕت زاذُ وط‪ ٜ‬لطاض زاضز )‬

‫تَجِ ‪ :‬ثطا‪ ٢‬پبن وطزٖ چطث‪٣ٔ ٣‬ت‪ٛ‬اٖ اظ ٔ‪ٛ‬از ٘بلغج‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬س ث‪ٙ‬ع‪ٍٞ ،ٗ٤‬عاٖ‪ ،‬وطثٗ تتطا وّط‪٤‬س ( ‪ ... ٚ ) CCl4‬اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬
‫‪7‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫چٌذ ًکتِ دس هَسد پاککٌٌذگٖ غاتَى ‪:‬‬
‫‪ -1‬نبث‪ِ ٕٝٞ ٖٛ‬ى‪ٞٝ‬ب ضا ث‪٤ ٝ‬ه ثبض‪ ٜ‬پبن ٕ٘‪٣‬و‪ٙ‬س‪ .‬زض ‪ٚ‬الغ نبث‪ ٖٛ‬زض اثتسا تؼساز‪ ٢‬اظ ِى‪ٞٝ‬ب ضا زض آة حُ وطز‪ ٚ ٜ‬زض ازأ‪ ١‬ػُٕ ‪ِ ١ٕٞ‬ى‪ٞٝ‬ب‬
‫ضا اظ ض‪ِ ٢ٚ‬جبؼ پبن ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬نبث‪ِ ١ٕٞ ٖٛ‬ى‪ٞٝ‬ب ضا ث‪٤ ٝ‬ه ا٘ساظ‪ ٜ‬اظ ث‪٣ٕ٘ ٗ٥‬ثطز‪ٞ .‬ط ا٘ساظ‪ ٜ‬نبث‪ ٖٛ‬ثت‪ٛ‬ا٘س ٔمساض ث‪٥‬كتط‪ ٢‬اظ آال‪ٙ٤‬س‪ ٚ ٜ‬چطث‪ ٣‬ضا ثعزا‪٤‬س‪ ،‬لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪٣‬‬
‫ث‪٥‬كتط‪ ٢‬زاضز‪.‬‬
‫‪ -3‬نبث‪ ٖٛ‬زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت ( ٔب٘‪ٙ‬س آة زض‪٤‬ب ‪ ٚ‬آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ق‪ٛ‬ض ٔ‪ٙ‬بعك و‪٤ٛ‬ط‪ ،) ٢‬ذ‪ٛ‬ة وف ٘ىطز‪ ٚ ٜ‬لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬آٖ وب‪ٞ‬ف ٔ‪٤٣‬بثس ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫تؼساز‪ ٢‬اظ ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬نبث‪ ٖٛ‬ثب ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬وّؿ‪٥ٙٔ ٚ ٓ٥‬ع‪ٛٔ ٓ٤‬ج‪ٛ‬ز زض آة ؾرت جبشث‪ ٝ‬ل‪ ٢ٛ‬ثطلطاض وطز‪ ٚ ٜ‬ضؾ‪ٛ‬ة ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪ ( .‬نبث‪ٖٛ‬‬
‫)‪R – COO-Na+(aq) + Ca2+(aq) → ( R – COO )2Ca(s) + 2Na+(aq‬‬ ‫٘بٔحّ‪ َٛ‬تكى‪٣ٔ ُ٥‬ز‪ٙٞ‬س )‬
‫( نبث‪ٔ ٖٛ‬حّ‪ َٛ‬زض آة )‬ ‫( نبث‪٘ ٖٛ‬بٔحّ‪ َٛ‬زض آة )‬
‫تؼشٗف آب سخت ‪ :‬آث‪ ٣‬و‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬مساض ظ‪٤‬بز ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬وّؿ‪٥ٙٔ ٚ ) Ca2+ ( ٓ٥‬ع‪ ) Mg2+ ( ٓ٤‬زاضز ٔب٘‪ٙ‬س آة زض‪٤‬ب ‪ ٚ‬آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ق‪ٛ‬ض و‪٤ٛ‬ط‬
‫تَجِ ‪ٞ :‬ط چ‪ ٝ‬اضتفبع وف ا‪٤‬جبز قس‪ ٜ‬ت‪ٛ‬ؾظ نبث‪ ٖٛ‬زضآة‪ ،‬وٕتط ثبقس‪ ،‬زضج‪ ٝ‬ؾرت‪ ٣‬آة ث‪٥‬كتط اؾت‪ (.‬تطخ٘ع ه٘ضاى سختٖ آب تا غاتَى )‬
‫( اضتفبع وف زض آة زاضا‪ ٢‬وّؿ‪ ٓ٥‬ث‪٥‬كتط اظ ٔ‪٥ٙ‬ع‪ ٓ٤‬اؾت ‪ ٚ‬ثطا‪ ٢‬وب‪ٞ‬ف ؾرت‪ ٣‬آة ث‪ ٝ‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب تطو‪٥‬جبت‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬س فؿفبت‪ٞ‬ب اضبف‪٣ٔ ٝ‬و‪ٙٙ‬س‪) .‬‬
‫‪ِ -4‬ى‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬ؾف‪٥‬س‪ ٢‬و‪ ٝ‬ثؼس اظ قؿتٗ ِجبؼ ثب نبث‪ ٖٛ‬ض‪ ٢ٚ‬آٖ‪ٞ‬ب ثطجب‪ٔ٣ٔ ٢‬ب٘س‪ٔ ،‬طث‪ٛ‬ط ث‪ ٗ٥ٕٞ ٝ‬ضؾ‪ٛ‬ة‪ٞ‬ب ( نبث‪٘ ٖٛ‬بٔحّ‪ ) َٛ‬اؾت‪.‬‬

‫ػَاهل هؤثش تشقذست پاککٌٌذگٖ غاتَى‬

‫‪ًَ -1‬ع پاسچِ ‪ِ :‬ى‪ٞٝ‬ب زض پبضچ‪ٞٝ‬ب‪٘ ٢‬ر‪ ٣‬ث‪ٟ‬تط اظ پبضچ‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬پّ‪٣‬اؾتط پبن ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪ ( .‬چسثٌذگٖ ِى‪ٞٝ‬ب ض‪ِ ٢ٚ‬جبؼ‪ٞ‬ب‪ً ٢‬خٖ کوتش اؾت )‬
‫‪ًَ -2‬ع آب ‪ :‬نبث‪ ٖٛ‬زض آة ٘طْ ِى‪ٞٝ‬ب ضا ث‪ٟ‬تط اظ آة ؾرت پبن ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬دهإ آب ‪ٞ :‬طچ‪ ٝ‬زٔب‪ ٢‬آة ث‪٥‬كتط ثبقس‪ِ ،‬ى‪ٞٝ‬ب ث‪ٟ‬تط پبن ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ًَ -4‬ع غاتَى ‪ِ :‬ى‪ٞٝ‬ب ت‪ٛ‬ؾظ نبث‪ ٖٛ‬زاضا‪ ٢‬آ٘ع‪ ٓ٤‬ث‪ٟ‬تط اظ نبث‪ ٖٛ‬ثس‪ ٖٚ‬آ٘ع‪ ٓ٤‬پبن ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ -5‬هقذاس غاتَى ‪ٞ :‬طچ‪ٔ ٝ‬مساض نبث‪ ٖٛ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ِ ،‬ى‪ٞٝ‬ب ث‪ٟ‬تط پبن ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬

‫ػَاهل سضذ غٌت غاتَىساصٕ‬

‫‪ٌ -1‬ؿتطـ وبضثطز نبث‪ ٖٛ‬اظ ث‪ٟ‬ساقت قره‪ٔ ٚ ٣‬ح‪٥‬ظ ذب٘‪ ٝ‬ث‪ٔ ٝ‬طاوع ن‪ٙ‬ؼت‪ ،٣‬ث‪ٕ٥‬بضؾتب٘‪ ٚ ٣‬ازاض‪.٢‬‬
‫‪ -2‬افعا‪٤‬ف جٕؼ‪٥‬ت ‪٥٘ ٚ‬بظ ث‪ٔ ٝ‬مساض ثؿ‪٥‬بض ظ‪٤‬بز چطث‪ ٣‬ثطا‪ ٢‬ت‪٥ِٛ‬س نبث‪ ٖٛ‬زض ٔم‪٥‬بؼ ا٘ج‪.ٜٛ‬‬
‫‪ -3‬ذ‪ٛ‬ة ػُٕ ٘ىطزٖ نبث‪ ٖٛ‬زض ‪ ٕٝٞ‬قطا‪٤‬ظ ٔب٘‪ٙ‬س ؾفط‪ٞ‬ب‪ ٢‬زض‪٤‬ب‪ ٚ ٣٤‬ن‪ٙ‬ب‪٤‬ؼ‪ٚ ٣‬اثؿت‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آة ق‪ٛ‬ض‪.‬‬

‫دس جستٍجَٕ پاککٌٌذُّإ جذٗذ ( ًقص ض٘و٘ذاىّا )‬

‫‪ -1‬ثب افضاٗص تقاضإ جْاًٖ ثطا‪ ٢‬نبث‪ ٚ ٖٛ‬کاستشدّإ آٖ ‪ ٚ‬کاّص ػشضِ ا‪ ٗ٤‬فطا‪ٚ‬ضز‪ ،ٜ‬ق‪٥ٕ٥‬ساٖ‪ٞ‬ب زض جؿت‪ٚ‬ج‪ٛٔ ٢ٛ‬از‪ ٢‬ث‪ٛ‬ز٘س و‪ٝ‬‬
‫افع‪ ٖٚ‬ثط قذست پاککٌٌذگٖ‪ ،‬ثت‪ٛ‬اٖ آٖ‪ٞ‬ب ضا زض هق٘اع اًثَُ ‪ ٚ‬ثب ق٘وت هٌاسة ت‪٥ِٛ‬س وطز‪.‬‬
‫‪ -2‬ق‪٥ٕ٥‬ساٖ‪ٞ‬ب زض‪٤‬بفت‪ٙ‬س ثب ت‪ٛ‬ج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ساتغٔ ث‪ ٗ٥‬ساختاس ‪ ٚ‬سفتاس ٗک هادُ‪ ،‬ثب‪٤‬س ٔ‪ٛ‬از‪ ٢‬ضا ؾ‪ٙ‬تع و‪ٙٙ‬س و‪ ٝ‬ساختاسٕ ضثِ٘ تِ غاتَى زاقت‪ٝ‬‬
‫ثبقس تب ثت‪ٛ‬ا٘س زض آة چطث‪ٞ٣‬ب ضا پبن و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬ق‪٥ٕ٥‬ساٖ‪ٞ‬ب ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ٔ‪ٛ‬از‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س تٌضى ‪ ٚ‬ز‪ٍ٤‬ط ٔ‪ٛ‬از ا‪ ١٥ِٚ‬پتط‪ٚ‬ق‪ٛٔ ،٣ٕ٥‬از‪ ٢‬ثب فطٔ‪ RC6H4SO3Na َٛ‬ضا ت‪٥ِٛ‬س وطز٘س و‪ ٝ‬ث‪ٝ‬‬
‫پاککٌٌذّٓاٗغ٘شغاتًَٖ ٔك‪ٟٛ‬ض٘س‪.‬‬
‫فشهَل ّوگاًٖ پاککٌٌذُّإ غ٘شغاتًَٖ ←‬

‫‪8‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫پاککٌٌذُّإ غ٘شغاتًَٖ‬

‫‪ ) -‬اؾتفبز‪ٜ‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪ -1‬زض ا‪ ٗ٤‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب ث‪ ٝ‬جب‪ٌ ٢‬ط‪ ٜٚ‬وطث‪ٛ‬وؿ‪ ) -COO- ( ُ٥‬زض نبث‪ ٖٛ‬اظ ٌط‪ٜٞٚ‬ب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬ط ٔب٘‪ٙ‬س ٌط‪ ٜٚ‬ؾ‪ِٛ‬ف‪٘ٛ‬بت (‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬ثطذالف نبث‪ ٖٛ‬اظ ٔ‪ٛ‬از پتط‪ٚ‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬ع‪ٚ ٣‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٢‬پ‪٥‬چ‪٥‬س‪ ٜ‬زض ن‪ٙ‬ؼت ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ؾس‪ ٓ٤‬ز‪ٚ‬زؾ‪ ُ٥‬ث‪ٙ‬عٖ ؾ‪ِٛ‬ف‪٘ٛ‬بت ‪:‬‬

‫‪ -2‬زض ا‪ ٗ٤‬پبو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ،‬گشٍُ سَلفًَات‪ ،‬تخص قغثٖ ‪ ٚ‬حلقٔ تٌضًٖ ‪ ٚ‬صًج٘ش ّ٘ذسٍکشتٌٖ‪ ،‬تخص ًاقغثٖ پبنو‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬ضا تكى‪ُ٥‬‬
‫ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬زض ا‪ ٗ٤‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب ٔب٘‪ٙ‬س نبث‪ ،ٖٛ‬چشتٖ ث‪ ٝ‬ظ٘ج‪٥‬ط ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وطث‪ ٣ٙ‬چؿج‪٥‬س‪ ٚ ٜ‬گشٍُ سَلفًَات ثبػث حُ قسٖ چطث‪ ٣‬زض آب ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -4‬ا‪ ٗ٤‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ث‪٥‬كتط‪٘ ٢‬ؿجت ث‪ ٝ‬نبث‪ ٖٛ‬زاض٘س ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض‪ ٢‬و‪ ٝ‬زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت ٘‪٥‬ع ذبن‪٥‬ت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ضا‬
‫حفظ ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫ثب ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬وّؿ‪٥ٙٔ ٚ ٓ٥‬ع‪ٛٔ ٓ٤‬ج‪ٛ‬ز زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت تطو‪٥‬ت ٘كس‪ ٚ ٜ‬ضؾ‪ٛ‬ة ٕ٘‪٣‬و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬زض آة ؾرت ٘‪٥‬ع ذ‪ٛ‬ة وف ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬

‫تفاٍت غاتَى ٍ پاککٌٌذُّإ غ٘شغاتًَٖ ‪:‬‬

‫پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ٌ ٣٘ٛ‬ط‪ ٜٚ‬ؾ‪ِٛ‬ف‪٘ٛ‬بت ‪ ٣ِٚ‬نبث‪ٌ ٖٛ‬ط‪ ٜٚ‬وطث‪ٛ‬وؿ‪٥‬الت زاضز‪.‬‬ ‫‪-1‬‬
‫پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ ٣٘ٛ‬اظ ٔ‪ٛ‬از پتط‪ٚ‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬زض ن‪ٙ‬ؼت ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س ‪ ٣ِٚ‬نبث‪ ٖٛ‬اظ ٔ‪ٛ‬از عج‪٥‬ؼ‪ٔ ٣‬ب٘‪ٙ‬س چطث‪ ٣‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫‪-2‬‬
‫لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬غ‪٥‬ط نبث‪ٖٞٛ‬ب ث‪٥‬كتط اظ نبث‪ٖٞٛ‬بؾت‪.‬‬ ‫‪-3‬‬
‫ثرف لغج‪٘ ٚ ٣‬بلغج‪ ٣‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ ٣٘ٛ‬ؾ‪ٗ٥ٍٙ‬تط اظ نبث‪ٖٞٛ‬بؾت‪.‬‬ ‫‪-4‬‬
‫پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ ٣٘ٛ‬زض آة ؾرت ٘‪٥‬ع ذبن‪٥‬ت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز ضا حفظ ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ‪ ٣ِٚ‬نبث‪ٖٞٛ‬ب زض آة ؾرت ضؾ‪ٛ‬ة ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫‪-5‬‬
‫پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ ٣٘ٛ‬زض ثرف ٘بلغج‪ ٣‬ذ‪ٛ‬ز حّم‪ ٝ‬ث‪ٙ‬ع٘‪ ٣‬زاض٘س ( آض‪ٔٚ‬بت‪٥‬ه ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ) ‪ ٣ِٚ‬نبث‪ ٖٛ‬اظ ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وطٖ ظ٘ج‪٥‬ط‪٢‬‬ ‫‪-6‬‬
‫( غ‪٥‬ط آض‪ٔٚ‬بت‪٥‬ى‪ ) ٣‬ؾبذت‪ ٝ‬قس‪ٜ‬ا٘س‪.‬‬
‫پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬غ‪٥‬ط نبث‪ ٣٘ٛ‬ضا ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ث‪ٔ ٝ‬مساض ا٘ج‪ ٜٛ‬ت‪٥ِٛ‬س وطز ‪ ٣ِٚ‬ت‪٥ِٛ‬س نبث‪ٖٞٛ‬ب ( چ‪ٙٔ ٖٛ‬كأ عج‪٥‬ؼ‪ ٣‬زاض٘س ) ثب ٔحس‪ٚ‬ز‪٤‬ت ‪ٕٞ‬طا‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬ ‫‪-7‬‬

‫‪9‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫پًَ٘ذ تا غٌؼت ( غاتَى سٌتٖ )‬

‫‪ -1‬هؼشٍفتشٗي غاتَى سٌتٖ ا‪٤‬طاٖ‪ ،‬نبث‪ ٖٛ‬عج‪٥‬ؼ‪ٔ ٣‬ؼط‪ٚ‬ف ث‪ ٝ‬غاتَى هشاغِ اؾت و‪ ٝ‬ث‪٥‬ف اظ ‪ 150‬ؾبَ لسٔت زاضز‪.‬‬
‫‪ -2‬ثطا‪ ٢‬ت‪،ٝ٥ٟ‬پ٘ٔ گَسفٌذ ‪ ٚ‬سَدسَصآٍس ضا زض ز‪ًٞ٤‬ب‪ ٢‬ثعضي ثب آة چ‪ٙ‬س ؾبػت ج‪ٛ‬قب٘س‪ ٚ ٜ‬پؽ اظ لبِتٌ‪٥‬ط‪ ٢‬آٖ‪ٞ‬ب ضا زض آفتبة ذكه‬
‫ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬ؾبال٘‪ ٝ‬حس‪ٚ‬ز ‪ 200‬تُي نبث‪ ٖٛ‬زض ق‪ٟ‬ط ٔطاغ‪ ٝ‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ .‬نبث‪ٖٞٛ‬ب‪ ٢‬ؾ‪ٙ‬ت‪ ٣‬زض ق‪ٟ‬ط‪ٞ‬ب‪ ٢‬ز‪ٍ٤‬ط‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س آضت٘اى ‪ ٚ‬سٍدتاس ٘‪٥‬ع ت‪٥ِٛ‬س‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -3‬نبث‪ٔ ٖٛ‬طاغ‪ ( ٝ‬نبث‪ ٖٛ‬عج‪٥‬ؼ‪ ،) ٣‬افع‪ٚ‬ز٘‪ ٣‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪٘ ٣٤‬ساضز ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬زِ‪ ُ٥‬ذبن‪٥‬ت تاصٕ هٌاسة ثطا‪ٞٛٔ ٢‬ب‪ ٢‬چشب اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬اظ ٘‪ٛ‬ػ‪ ٣‬نبث‪ ٖٛ‬ؾ‪ٙ‬ت‪ ٣‬زض ت‪ٛٙ‬ض ٘بٖ ؾ‪ٍٙ‬ه ثطا‪ ٢‬چطة وطزٖ ؾغح ؾ‪ًٞٙ‬ب اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫آٗا هٖداً٘ذ ‪:‬‬
‫زض ج‪ٛٙ‬ة ا‪٤‬طاٖ ٌ‪٥‬ب‪ ٣ٞ‬ث‪٘ ٝ‬بْ اضٌاى ( اضلًَگ ) ٔ‪٣‬ض‪٤ٚ‬س و‪ ٝ‬زض ٌصقت‪ٔ ٝ‬غع ض‪٤‬ك‪ ١‬آٖ ضا ذكه وطز‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٜ‬اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬وطز٘س‪.‬‬

‫غاتَىّإ ٍٗظُ ‪:‬‬

‫‪ -1‬غاتَى گَگشدداس ‪ :‬ثطا‪ ٢‬اظ ث‪ ٗ٥‬ثطزٖ جَش غَست ‪ ٚ‬قاسچّإ پَستٖ اظ غاتَى گَگشداس اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -2‬غاتَى کلشداس ‪ :‬ثطا‪ ٢‬افعا‪٤‬ف ذبن‪٥‬ت ضذ ػفًَٖ کٌٌذگٖ ‪ ٚ‬ه٘کشٍبکطٖ نبث‪ٖٞٛ‬ب ث‪ ٝ‬آٖ‪ٞ‬ب ٔبز‪ ٠‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬کلشداس اضبف‪٣ٔ ٝ‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬غاتَى فسفاتداس ‪ :‬ثطا‪ ٢‬افعا‪٤‬ف قذست پاک کٌٌذگٖ ٔ‪ٛ‬از ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٜ‬زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت‪ ،‬ث‪ ٝ‬آٖ‪ٞ‬ب ًوک فسفات ٔ‪٣‬افعا‪ٙ٤‬س ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫ٕ٘ه‪ٞ‬ب‪ ٢‬فؿفبت ثب ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬وّؿ‪٥ٙٔ ٚ ٓ٥‬ع‪ٛٔ ٓ٤‬ج‪ٛ‬ز زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س ‪ ٚ‬اظ تكى‪ ُ٥‬ضؾ‪ٛ‬ة ‪ ٚ‬ا‪٤‬جبز ِى‪ ٝ‬جّ‪٥ٌٛ‬ط‪٣ٔ ٢‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫تَجِ ‪ٞ :‬طچ‪ٛٔ ٝ‬از ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٜ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ ،‬احتٕبَ ا‪٤‬جبز ػ‪ٛ‬اضو جب٘ج‪ ٣‬آٖ ث‪٥‬كتط ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س ث‪ٛ‬ز ث‪ ٝ‬ا‪ ٗ٤‬زِ‪ٔ ُ٥‬هطف ظ‪٤‬بز ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ٚ‬‬
‫ت‪ٙ‬فؽ ثربضآٖ‪ٞ‬ب‪ ،‬ػ‪ٛ‬اضو پ‪ٛ‬ؾت‪ ٚ ٣‬ث‪ٕ٥‬بض‪ٞ٢‬ب‪ ٢‬ت‪ٙ‬فؿ‪ ٣‬ا‪٤‬جبز ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪ ( .‬اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‪ٔ ٢‬ال‪ ٚ ٓ٤‬عج‪٥‬ؼ‪ٙٔ ٚ ٣‬بؾت‬
‫ت‪ٛ‬ن‪٣ٔ ٝ٥‬ق‪ٛ‬ز )‬

‫پاککٌٌذُّإ خَسًذُ‬

‫‪ -1‬ضؾ‪ٛ‬ة تكى‪ ُ٥‬قس‪ ٜ‬ثط ض‪ ٢ٚ‬ز‪ٛ٤‬اض‪ ٠‬وتط‪ِِٞٝٛ ،٢‬ب‪ ،‬آةضا‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬ز‪ًٞ٤‬ب‪ ٢‬ثربض آٖ چ‪ٙ‬بٖ ث‪ ٝ‬ؾغح ٔ‪٣‬چؿج‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ثب نبث‪ ٚ ٖٛ‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪٢‬‬
‫غ‪٥‬طنبث‪ ٣٘ٛ‬ظز‪ٚ‬ز‪٣ٕ٘ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬ثطا‪ ٢‬ظز‪ٚ‬زٖ ا‪ ٗ٤‬ضؾ‪ٛ‬ة‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪٥٘ ٣٤‬بظ اؾت و‪ ٝ‬ثب ضؾ‪ٛ‬ة‪ٞ‬ب‪ٚ ،‬او‪ٙ‬ف ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬زاز‪ ٚ ٜ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا ث‪ ٝ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب‪ ٣٤‬تجس‪ ُ٤‬و‪ٙٙ‬س و‪ ٝ‬ثب‬
‫آة قؿت‪٣ٔ ٝ‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ٛٔ -3‬از‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س ّ٘ذسٍکلشٗک اس٘ذ ( ج‪ٞٛ‬ط ٕ٘ه )‪ ،‬سذٗن ّ٘ذسٍکس٘ذ ( ‪ ٚ ) NaOH‬سف٘ذکٌٌذُّا اظ جّٕ‪ ٝ‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ض٘س‪ٜ‬‬
‫‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -4‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ض٘س‪ ٜ‬اظ ٘ظط ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬فؼال ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ذبن‪٥‬ت خَسًذگٖ زاض٘س اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪٘ ٚ‬جب‪٤‬س ثب پ‪ٛ‬ؾت تٕبؼ زاقت‪ ٝ‬ثبق‪ٙ‬س‪.‬‬
‫هثال ‪:‬‬
‫‪٤ -‬ه ٘‪ٛ‬ع اظ پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ض٘س‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬قىُ پ‪ٛ‬زض‪ ٢‬قبُٔ ٔرّ‪ٛ‬ط سذٗن ّ٘ذسٍکس٘ذ ‪ ٚ‬پ‪ٛ‬زض آلَهٌ٘٘ن ػطض‪٣ٔ ٝ‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ -‬اظ ا‪ ٗ٤‬پ‪ٛ‬زض زض ثطذ‪ٚ ٣‬ؾب‪ ٚ ُ٤‬زؾتٍب‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ن‪ٙ‬ؼت‪ ٣‬ثطا‪ ٢‬ثبظوطزٖ ِ‪ِٞٝٛ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬ثط اثط ا‪٤‬جبز ضؾ‪ٛ‬ة ‪٤‬ب تجٕغ چطث‪ٞ٣‬ب ثؿت‪ ٝ‬قس‪ٜ‬ا٘س‪ ،‬اؾتفبز‪ٜ‬‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ظ‪٤‬طا زض ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثب چطث‪ ٚ ٣‬ض‪ٚ‬غٗ‪ٞ‬ب‪ٛ٘ ،‬ػ‪ ٣‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز و‪٣ٔ ٝ‬ت‪ٛ‬ا٘س زض آة حُ قس‪ ٚ ٜ‬چطث‪ٞ٣‬ب‪ ٢‬اضبف‪ ٣‬ضا ثعزا‪٤‬س‪.‬‬

‫هخلَط آلَهٌ٘٘ن ٍ سذٗن ّ٘ذسٍکس٘ذ‬ ‫‪+‬‬ ‫آب‬ ‫گشها ‪ +‬فشاٍسدُّإ دٗگش ‪ +‬گاص ّ٘ذسٍطى‬

‫‪10‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫‪ -‬ت‪٥ِٛ‬س گاص ‪ ٚ‬گشها ثبػث افعا‪٤‬ف لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ا‪ٔ ٗ٤‬رّ‪ٛ‬ط ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ .‬ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫ٌطٔب لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ضا افعا‪٤‬ف زاز‪ ٜ‬ظ‪٤‬طا ؾجت ش‪ٚ‬ة قسٖ چطث‪ ٚ ٣‬ق‪ٙ‬ب‪ٚ‬ض قسٖ آٖ ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ٌ ٚ‬بظ ثب ا‪٤‬جبز فكبض ‪ ٚ‬ضفتبض ٔىب٘‪٥‬ى‪ ٣‬ثبػث ثبظ‬
‫قسٖ ٔجبض‪ ٢‬ثؿت‪ ٝ‬قس‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫اًَاع پاککٌٌذُّا ‪ 3 :‬دستِ ّستٌذ‬

‫‪ -1‬پاککٌٌذُّإ غاتًَٖ ‪:‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬اظ ج‪ٛ‬قب٘سٖ چطث‪ ٣‬ثب ؾ‪ٛ‬ز ؾ‪ٛ‬ظآ‪ٚ‬ض ت‪ ٝ٥ٟ‬قس‪ ٚ ٜ‬فمظ پبنو‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬چطن ‪ ٚ‬چطث‪ ٣‬زض آب ًشم‬
‫‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬پاککٌٌذُّإ غ٘شغاتًَٖ ‪ :‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٞ ٜ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬اظ ث‪ٙ‬عٖ ‪ ٚ‬ز‪ٍ٤‬ط ٔ‪ٛ‬از پتط‪ٚ‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬زض ن‪ٙ‬ؼت ت‪٥ِٛ‬س قس‪ ٚ ٜ‬چطن ‪ ٚ‬چطث‪ ٣‬ضا ثب لسضت‬
‫ث‪٥‬كتط‪ ٢‬حت‪ ٣‬زض آة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ؾرت ٘‪٥‬ع پبن ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬پاککٌٌذُّإ خَسًذُ ‪ :‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬ػٕ‪ٔٛ‬بً اظ ٔ‪ٛ‬از اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ ٢‬تكى‪ ُ٥‬قس‪ ٚ ٜ‬ثب آال‪ٙ٤‬س‪ٜٞ‬ب ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س ‪ ٚ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا ث‪ٝ‬‬
‫تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٔ ٢‬حّ‪ َٛ‬زض آة تجس‪٣ٔ ُ٤‬و‪ٙٙ‬س‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬س ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وّط‪٤‬ه اؾ‪٥‬س‪.‬‬

‫هق٘اع ‪pH‬‬
‫تؼشٗف ‪ٔ pH :‬م‪٥‬بؾ‪ ٣‬و‪ ٝ‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ ٢‬ث‪ٛ‬زٖ ٔ‪ٛ‬از ضا ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ٔ -1‬حس‪ٚ‬ز‪ pH ٠‬زض زٔب‪ ٢‬اتبق اظ ‪ 0‬تب ‪ 14‬اؾت‪ ( .‬اظ ‪ 0‬تب ‪ٔ 7‬طث‪ٛ‬ط ث‪ٔ ٝ‬حس‪ٚ‬ز‪ ٠‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬اظ ‪ 7‬تب ‪ٔ 14‬طث‪ٛ‬ط ث‪ٔ ٝ‬حس‪ٚ‬ز‪ ٠‬ثبظ‪ٞ‬ب ‪ٔ 7 ٚ‬طث‪ٛ‬ط ث‪ٝ‬‬
‫ٔحس‪ٚ‬ز‪ٛٔ ٠‬از ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬اؾت‪) .‬‬
‫‪٤ -2‬ى‪ ٣‬اظ ضا‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ا٘ساظ‪٥ٌٜ‬ط‪ ٢‬تمط‪٤‬ج‪ pH ٣‬اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ق‪ٙ‬بؾبٌط ٔ‪٣‬ثبقس و‪ ٝ‬زض ٔح‪٥‬ظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ ٚ ٢‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬تغ‪٥٥‬ط ضً٘ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫‪٤ -3‬ى‪ ٣‬اظ ا‪ ٗ٤‬ق‪ٙ‬بؾبٌط‪ٞ‬ب‪٥ِ ،‬تٕ‪ٛ‬ؼ ‪٤‬ب ت‪ٛ‬ض٘ؿُ ٔ‪٣‬ثبقس و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت وبغص ‪ pH‬ػطض‪٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬زض ٔح‪٥‬ظ اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ؾطخ‪ ،‬زض ٔح‪٥‬ظ ثبظ‪ ٢‬آث‪٣‬‬
‫‪ ٚ‬زض ٔح‪٥‬ظ ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬ث‪ٙ‬فف ضً٘ اؾت‪.‬‬
‫هثالً ‪ :‬ضً٘ ِ‪٥‬تٕ‪ٛ‬ؼ ( وبغص ‪ ) pH‬زض ٔحّ‪ َٛ‬ج‪ٞٛ‬ط ٕ٘ه ‪ ٚ‬ؾطو‪ ٝ‬ؾف‪٥‬س ؾطخ ضً٘ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز پؽ ا‪ ٗ٤‬ز‪ٔ ٚ‬بز‪ ٜ‬اؾ‪٥‬س ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٣ِٚ‬زض ٔحّ‪َٛ‬‬
‫ؾ‪ٛ‬ز ( ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س ) ‪ ٚ‬نبث‪ ٖٛ‬آث‪ ٣‬ضً٘ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز پؽ ا‪ ٗ٤‬ز‪ٔ ٚ‬بز‪ ٜ‬ذبن‪٥‬ت ثبظ‪ ٢‬زاض٘س‪.‬‬

‫اس٘ذّا ٍ تاصّا‬
‫اس٘ذّا ٍ تاصّا کاستشدّإ گستشدُإ دس صًذگٖ داسًذ‪ .‬تشخٖ اص کاستشدّإ اس٘ذّا ٍ تاصّا تِ قشاس صٗش است‪:‬‬
‫‪ -‬ثطا‪ ٢‬وب‪ٞ‬ف ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ذبن ث‪ ٝ‬آٖ آّک ( ٔبز‪ ٜ‬ثبظ‪ ) ٢‬اضبف‪٣ٔ ٝ‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -‬اغّت زاض‪ٞٚ‬ب تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ ٢‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬ثب ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪٤ ٢‬ب ثبظ‪ٞ ٢‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -‬ت‪ٙ‬ظ‪٥ٔ ٓ٥‬عاٖ اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪ٛ‬زٖ ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ضط‪ٚ‬ض‪ ٢‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -‬ظ٘سٌ‪ ٣‬ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬اظ آثع‪٤‬بٖ ث‪٥ٔ ٝ‬عاٖ ‪ PH‬آة ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز‪.‬‬
‫‪ -‬اغّت ٔ‪ٜٞٛ٥‬ب زاضا‪ ٢‬اؾ‪٥‬س٘س ‪ PH ٚ‬آٖ‪ٞ‬ب وٕتط اظ ‪٣ٔ 7‬ثبقس‪.‬‬
‫‪ٚ -‬ض‪ٚ‬ز فبضالة‪ٞ‬ب‪ ٢‬ن‪ٙ‬ؼت‪ ٣‬ث‪ٔ ٝ‬ح‪٥‬ظ ظ‪٤‬ؿت ؾجت تغ‪٥٥‬ط ‪٣ٔ PH‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫‪ -‬ػّٕىطز ثسٖ ٔب ث‪٥ٔ ٝ‬عاٖ ٔ‪ٛ‬از اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ٛٔ ٢‬ج‪ٛ‬ز زض آٖ ‪ٚ‬اثؿت‪ ٝ‬اؾت‪.‬‬
‫ٔثالً ‪٤‬بذت‪ٞٝ‬ب‪ ٢‬ز‪ٛ٤‬اض‪ٔ ٠‬ؼس‪ ٜ‬ثب ‪ٚ‬ض‪ٚ‬ز ٔ‪ٛ‬از غصا‪ ٣٤‬ث‪ ٝ‬آٖ ّ٘ذسٍکلشٗک اس٘ذ ( ‪ ) HCl‬تطقح ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س و‪ 2 ٝ‬ػُٕ ػٕس‪ ٜ‬ا٘جبْ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬جب٘ساضاٖ شض‪ٜ‬ث‪ٛٔ ٣ٙ٥‬ج‪ٛ‬ز زض غصا ضا اظ ث‪٣ٔ ٗ٥‬ثطز‪.‬‬ ‫‪ -1‬آ٘ع‪ٞٓ٤‬ب ضا ثطا‪ ٢‬تجع‪ٛٔ ١٤‬از غصا‪ ٣٤‬فؼبَ ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪11‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫ٍٗظگٖ اس٘ذّا ٍ تاصّا ‪:‬‬
‫اس٘ذّا ‪:‬‬
‫‪ -1‬اس٘ذّإ خَساکٖ ٔع‪ ٠‬تشش زاض٘س‪.‬‬
‫‪ -2‬ثب اغلة فلضّا ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ٌ ٚ ٜ‬بظ ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬غٖ آظاز ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬ثب تاصّا ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ ٚ ٜ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا ذ‪ٙ‬ث‪٣ٔ ٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ pH -4‬آٖ‪ٞ‬ب زض زٔب‪ ٢‬اتبق وٕتط اظ ‪ 7‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -5‬زض تٕبؼ ثب پ‪ٛ‬ؾت ثسٖ سَصش ا‪٤‬جبز وطز‪ ٚ ٜ‬ذ‪ٛ‬ض٘س‪ٞ ٜ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ٔ -6‬ؼٕ‪ٛ‬الً زض آة ‪٘ٛ٤‬ف ‪٤‬بفت‪ٔ ٚ ٝ‬حّ‪ َٛ‬آٖ‪ٞ‬ب ضؾب٘ب‪ ٢‬ثطق اؾت‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬زِ‪ ُ٥‬ؾ‪ٛ‬ظـ ٔؼس‪ ٜ‬و‪ ٝ‬زضز قس‪٤‬س‪ ٢‬زض ٘بح‪ ١٥‬ؾ‪ ٝٙ٥‬ا‪٤‬جبز ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪ ،‬ثطٌكت ٔمساض‪ ٢‬اظ اؾ‪٥‬س ٔؼس‪ ) HCl ( ٜ‬ث‪ٔ ١ِِٛ ٝ‬ط‪ ٢‬اؾت‪.‬‬
‫تاصّا ‪:‬‬
‫‪ -1‬تاصّا ٔع‪ ٠‬تلخ زاض٘س‪.‬‬
‫‪ -2‬ثب اس٘ذّا ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ ٚ ٜ‬آٖ‪ٞ‬ب ضا ذ‪ٙ‬ث‪٣ٔ ٣‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪ pH -3‬آٖ‪ٞ‬ب زض زٔب‪ ٢‬اتبق ث‪٥‬كتط اظ ‪ 7‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -4‬زض ؾغح پ‪ٛ‬ؾت ٔب٘‪ٙ‬س نبث‪ ٖٛ‬احؿبؼ ل٘ضٕ ا‪٤‬جبز ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬پ‪ٛ‬ؾت آس٘ة ٔ‪٣‬ضؾب٘‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ٔ -5‬ؼٕ‪ٛ‬الً زض آة ‪٘ٛ٤‬ف ‪٤‬بفت‪ٔ ٚ ٝ‬حّ‪ َٛ‬آٖ‪ٞ‬ب ضؾب٘ب‪ ٢‬ثطق اؾت‪.‬‬

‫ًظشِٗ آسًَ٘ع‬
‫‪ -1‬آسًَ٘ع ٘رؿت‪ ٗ٥‬وؿ‪ ٣‬ث‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ضا ثط هثٌإ ػلوٖ ت‪ٛ‬ن‪٥‬ف وطز‪.‬‬
‫‪ -2‬آض٘‪ٛ٥‬ؼ ثب ٔغبِؼ‪ ٝ‬ثط ض‪ ٢ٚ‬سساًاٖٗ الکتشٗکٖ ٔحّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬آث‪ ٣‬ث‪ ٝ‬تجطث‪ ٝ‬زض‪٤‬بفت و‪ٔ ٝ‬حّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ضؾب٘ب‪ ٢‬جط‪٤‬بٖ اِىتط‪٤‬ى‪٣‬‬
‫‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪ٞ .‬ط چ‪ٙ‬س ٔ‪٥‬عاٖ ضؾب٘ب‪ ٣٤‬آٖ‪ٞ‬ب ثب ‪٤‬ىس‪ٍ٤‬ط ‪٤‬ىؿبٖ ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫تؼشٗف اس٘ذ ٍ تاص عثق ًظشِٗ آسًَ٘ع ‪:‬‬
‫‪ H3‬ضا افعا‪٤‬ف ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫‪ -1‬اس٘ذ ‪ٛٔ :‬از ‪ ٚ‬تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٞ ٣٤‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ثب حُ قسٖ زض آة‪ ،‬غّظت ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪(aq) ْٛ٥٘ٚ‬‬

‫ًکتِ‪ٛٔ :‬از‪ ٢‬و‪ ٝ‬زض ا‪ َٚ‬فطٔ‪ َٛ‬ذ‪ٛ‬ز ‪ H‬زاقت‪ ٚ ٝ‬زض آة ‪ H+‬آظاز ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ( ٔب٘‪ٙ‬س ‪ ٚ ) HCl‬اوؿ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪٘ ٢‬بفّع‪ ٢‬و‪ ٝ‬ثب آة ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ٚ ٜ‬‬
‫‪ H+‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪ٔ ( .‬ب٘‪ٙ‬س ‪ ) CO2 ٚ SO3‬جعء اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬آض٘‪ٛ٥‬ؼ ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫)‪HCl(aq) + H2O(l) → H3O+(aq) + Cl-(aq‬‬
‫)‪SO3(g) + H2O(l) → H2SO4(aq‬‬ ‫)‪H2SO4(aq) + H2O(l) → H3O+(aq) + HS 4 (aq‬‬
‫ًکتِ‪ N2O ٚ NO ٚ CO :‬ثؼ‪ٛٙ‬اٖ اوؿ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪٘ ٢‬بفّع‪ ٢‬زض آة ثه‪ٛ‬ضت ٔ‪ِٛ‬ى‪ ٣ِٛ‬حُ قس‪ ٚ ٜ‬ثب زض آة ‪ H+‬ت‪٥ِٛ‬س ٕ٘‪٣‬و‪ٙٙ‬س اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س‬
‫آض٘‪ٛ٥‬ؼ ٘‪٥‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪-‬‬
‫‪ -2‬تاص ‪ٛٔ :‬از ‪ ٚ‬تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٞ ٣٤‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ثب حُ قسٖ زض آة‪ ،‬غّظت ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س ‪ OH‬ضا افعا‪٤‬ف ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬

‫ًکتِ ‪ٛٔ :‬از‪ ٢‬و‪ ٝ‬زض فطٔ‪ َٛ‬ذ‪ٛ‬ز ‪ OH‬زاقت‪ ٚ ٝ‬زض آة ‪ OH-‬آظاز ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س ( ٔب٘‪ٙ‬س ‪ ٚ ) NaOH‬اوؿ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬فّع‪ ٢‬ثب آة‬
‫‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ OH- ٚ ٜ‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬و‪ٙٙ‬س‪ٔ ( .‬ب٘‪ٙ‬س اوؿ‪٥‬س فّع‪ٞ‬ب‪ٌ ٢‬ط‪ 2 ٚ 1 ٜٚ‬ثجع ‪٘ Mg ٚ Be‬ظ‪٥‬ط ‪ ) BaO ٚ Na2O‬جعء ثبظ‪ٞ‬ب‪٢‬‬
‫‪2‬‬
‫→ )‪NaOH(aq‬‬ ‫)‪Na+(aq) + OH-(aq‬‬ ‫آض٘‪ٛ٥‬ؼ ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫)‪BaO(s) + 2H2O(l) → Ba(OH)2(aq‬‬ ‫→ )‪Ba(OH)2(aq‬‬ ‫)‪Ba2+(aq) + 2OH-(aq‬‬

‫‪12‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫تَجِ ‪ H+(aq) ٖٛ٤ :‬زض آة ث‪ ٝ‬قىُ )‪٤ H3O+(aq‬بفت ٔ‪ ٣‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٣ِٚ‬ثطا‪ ٢‬آؾب٘‪ ٣‬ث‪ ٝ‬جب‪ H3O (aq) ٢‬اظ ٕ٘بز )‪ H (aq‬ثطا‪ٕ٘ ٢‬ب‪٤‬ف ‪ٖٛ٤‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪٥ٞ‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫چٌذ ًکتِ دس ًظشِٗ آسًَ٘ع ‪:‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ -1‬اؾبؼ ٔسَ آض٘‪ٛ٥‬ؼ افعا‪٤‬ف غّظت ‪ٖٞٛ٤‬ب‪٤ H (aq) ٢‬ب )‪٣ٔ OH (aq‬ثبقس‪.‬‬
‫‪ٞ -2‬طچ‪ ٝ‬غّظت ‪ H+‬زض ٔحّ‪ ٣ِٛ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ ،‬آٖ ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪٢‬تط ‪ٞ ٚ‬طچ‪ ٝ‬غّظت ‪ OH‬زض ٔحّ‪ ٣ِٛ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ ،‬آٖ ٔحّ‪ َٛ‬ثبظ‪٢‬تط اؾت‪.‬‬
‫‪-‬‬

‫‪ٞ -3‬طچ‪ ٝ‬غّظت ‪٤ H+‬ب ‪ OH-‬زض ٔحّ‪ ٣ِٛ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ ،‬ضؾب٘ب‪ ٣٤‬اِىتطو‪ ٣‬آٖ ٔحّ‪ َٛ‬ث‪٥‬كتط اؾت‪.‬‬
‫‪ -4‬اٌط زض ؾبٔب٘‪ٝ‬ا‪ ٢‬غّظت ‪ H+‬ثب ‪ OH-‬ثطاثط ثبقس‪ ،‬آٖ ؾبٔب٘‪ ٝ‬حبِت ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬زاضز‪.‬‬
‫‪ًَٗ -5‬ص اؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ثبظ زض ٔحّ‪ َٛ‬آث‪ – ٣‬سساًاٖٗ ٔحّ‪ َٛ‬آث‪ ٣‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ‪ٍ ٚ‬اکٌص خٌثٖ ضذى ضا ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ثب ٘ظط‪ ٝ٤‬آض٘‪ٛ٥‬ؼ ت‪ٛ‬ج‪ ٝ٥‬وطز‪.‬‬

‫سساًاٖٗ الکتشٗکٖ هحلَلّا ٍ قذست اس٘ذٕ‬

‫‪ٛٔ -1‬از ٌ‪٘ٛ‬بٌ‪ٔ ٖٛ‬ب٘‪ٙ‬س ذ‪ٛ‬ضاو‪ٞ٣‬ب‪ ،‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ،‬زاض‪ٞٚ‬ب‪ٛٔ ،‬از آضا‪٤‬ك‪ ٚ ٣‬ث‪ٟ‬ساقت‪ٔ ٣‬مبز‪٤‬ط ٔتفب‪ٚ‬ت‪ ٣‬اظ ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬زاض٘س‪.‬‬
‫‪ -2‬غّظت ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬ثط ض‪ ٢ٚ‬هاًذگاسٕ ‪ ٚ‬سالهتٖ ٔ‪ٛ‬از ٔؤثط اؾت‪ .‬اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬تؼ٘٘ي ‪ ٚ‬کٌتشل غلظت ‪ H+‬زض فطا‪ٙ٤‬س تَل٘ذ ٔ‪ٛ‬از ٔ‪ٟٓ‬‬
‫اؾت‪ٔ .‬ثالً ثب افعا‪٤‬ف غّظت )‪ H+(aq‬زض ق‪٥‬ط ؾبِٓ‪ ،‬ق‪٥‬ط تطـ قس‪ ٚ ٜ‬لبثُ ٘‪ٛ‬ق‪٥‬سٖ ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫‪ -3‬زض ٔحّ‪ َٛ‬اِىتط‪٥ِٚ‬ت ( ٔب٘‪ٙ‬س ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ) ث‪ ٝ‬زِ‪ٚ ُ٥‬ج‪ٛ‬ز ‪ٖٞٛ٤‬ب ‪ ٚ‬حطوت آٖ‪ٞ‬ب ث‪ ٝ‬ؾ‪ ٢ٛ‬لغت‪ٞ‬ب‪٘ ٢‬ب‪ٕٙٞ‬بْ‪ ،‬ثبض‪ٞ‬ب‪ ٢‬اِىتط‪٤‬ى‪ ٣‬جبث‪ٝ‬جب‬
‫قس‪ ٚ ٜ‬جط‪٤‬بٖ اِىتط‪٤‬ى‪ ٣‬ثطلطاض ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -4‬زض زٔب ‪ ٚ‬غّظت ‪٤‬ىؿبٖ‪ٞ ،‬طچ‪ ٝ‬سساًاٖٗ الکتشٗکٖ ٔحّ‪٤ َٛ‬ه اؾ‪٥‬س ت٘طتش ثبقس‪ ،‬آٖ اس٘ذ قَٗتش اؾت‪ ٚ ( .‬الٔپ زض ٔساض حبنُ آٖ‬
‫پط٘‪ٛ‬ضتط اؾت ) ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫غّظت ‪ٖٞٛ٤‬ب ( ‪ ٚ‬غّظت ‪ ) H+‬زض آٖ ٔحّ‪ َٛ‬ث‪٥‬كتط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬اس٘ذ قَٗتش ‪ ٚ‬الکتشٍل٘ت قَٗتشٕ اؾت‪.‬‬
‫ٔثالً الٔپ زض ٔساض حبنُ اظ ٔحّ‪ٛٔ 0/1 َٛ‬الض ‪٥ٞ( HCl‬سض‪ٚ‬وّط‪٤‬ه اؾ‪٥‬س )‬
‫پط٘‪ٛ‬ضتط اظ ٔحّ‪ٛٔ 0/1 َٛ‬الض ‪٥ٞ ( HF‬سض‪ٚ‬فّ‪ٛ‬ئ‪ٛ‬ض‪٤‬ه اؾ‪٥‬س ) اؾت اظ‬
‫ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬غّظت ‪ٖٞٛ٤‬ب ( ‪ ) H+ٚ‬زض ٔحّ‪ٛٔ 0/1 َٛ‬الض ‪ HCl‬ث‪٥‬كتط اظ‬
‫ٔحّ‪ٛٔ 0/1 َٛ‬الض ‪ HF‬ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ، HCl ٝ‬اؾ‪٥‬س ل‪HF ٚ ٢ٛ‬‬
‫اؾ‪٥‬س ضؼ‪٥‬ف اؾت‪.‬‬

‫اتاًَئ٘ک‬
‫اس٘ذ‬

‫ّ٘ذسٍکلشٗک‬
‫اس٘ذ‬

‫سَلفَسٍ‬ ‫سَلفَسٗک‬
‫اس٘ذ‬ ‫اس٘ذ‬

‫ًامگزاسٕ تاصّا ‪ً :‬ام فلض ‪ +‬کلوِ ّ٘ذسٍکس٘ذ هثال ‪ NaOH :‬سذٗن‬

‫ّ٘ذسٍکس٘ذ‬
‫‪13‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫ًَٗص هحلَلّا ٍ قذست اس٘ذٕ‬
‫تؼشٗف ًَٗص ‪ :‬فطا‪ٙ٤‬س‪ ٢‬و‪ ٝ‬زض آٖ ‪٤‬ه تشک٘ة هَلکَلٖ زض آة ث‪ٖٞٛ٤ ٝ‬ب‪ٔ ٢‬ثجت ‪ٙٔ ٚ‬ف‪ ٣‬تجس‪٣ٔ ُ٤‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -1‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ل‪ ٢ٛ‬تغَس کاهل زض آة ‪٥٘ٛ٤‬س‪٣ٔ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬غّظت ‪٤ H+‬ب ‪ OH-‬آٖ‪ٞ‬ب ظ‪٤‬بز اؾت‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬فطا‪ٙ٤‬س ‪٘ٛ٤‬ف اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ل‪ ٢ٛ‬ضا ثب فّف ٗک عشفِ ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪ٔ .‬ب٘‪ٙ‬س ‪HClO4 , HNO3 , H2SO4 , HI , HBr , HCl‬‬
‫‪ -2‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف تغَس جضئٖ ‪٥٘ٛ٤‬س‪٣ٔ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س‪ .‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬غّظت ‪٤ H+‬ب ‪ OH-‬آٖ‪ٞ‬ب وٓ اؾت‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬زض ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف تؼساز وٕ‪ ٣‬اظ ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬اؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ثبظ ث‪ ٖٛ٤ ٝ‬تجس‪ ُ٤‬قس‪ٖٞٛ٤ ٚ ٜ‬ب‪ ٢‬حبنُ ثب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٥٘ٛ٤ ٢‬س‪ٜ‬‬
‫) ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫٘كس‪ ٜ‬زض تؼبزَ ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س ‪ ٚ‬فطا‪ٙ٤‬س ‪٘ٛ٤‬ف آٖ‪ٞ‬ب ضا ثب فلص دٍ عشفِ (‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ‪ ٚ H3PO4 ، H3PO3 ، H3PO2 ، H2S ، H2CO3 ، HCN ، HF‬وطث‪ٛ‬وؿ‪٥ّ٥‬ه اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ٔب٘‪ٙ‬س ‪CH3COOH , HCOOH‬‬

‫ًکتِ ‪ :‬کشتَکس٘ل٘ک اس٘ذّا اظ جّٕ‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ٘ف ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬فمظ ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬غٖ ٌط‪ ٜٚ‬وطث‪ٛ‬وؿ‪ ) COOH ( ُ٥‬آٖ‪ٞ‬ب ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬ا٘س ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت‬
‫‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ٚ ْٛ٥٘ٚ‬اضز ٔحّ‪ َٛ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ًکتِ ‪ :‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ٛٔ ٢‬ج‪ٛ‬ز زض ؾطو‪ ٝ‬ؾ‪٥‬ت‪ ،‬اٍ٘‪ٛ‬ض‪ ،‬ض‪ٛ٤‬اؼ ‪ٔ ٚ‬طوجبت ٔب٘‪ٙ‬س پطتمبَ ‪ ٕٛ٥ِ ٚ‬اظ جّٕ‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ضاو‪ ٚ ٣‬ضؼ٘ف ‪ٞ‬ؿت‪ٙ‬س‪.‬‬

‫اس٘ذ تک پشٍتَىداس‬
‫تؼشٗف ‪ :‬ث‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س‪ ٢‬و‪ ٝ‬زض آة ت‪ٟٙ‬ب ‪٤‬ه ‪ّ٘ ٖٛ٤‬ذسًٍَ٘م ت‪٥ِٛ‬س و‪ٙ‬س‪ ،‬اس٘ذ تک پشٍتَىداس ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ‪ ٚ H3PO2 , HCN , HF , HI , HBr , HCl‬وطث‪ٛ‬وؿ‪٥ّ٥‬ه اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ٔب٘‪ٙ‬س ‪CH3COOH , HCOOH‬‬
‫ٔثبَ ‪٘ٛ٤ :‬ف اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ته پط‪ٚ‬ت‪ٖٛ‬زاض ‪ ( HCl‬اؾ‪٥‬س ل‪ ( HF ٚ ) ٢ٛ‬اؾ‪٥‬س ضؼ‪٥‬ف )‬

‫)‪HCl(aq) + H2O(l) → H3O+(aq) + Cl-(aq‬‬ ‫)‪HF (aq) + H2O(l‬‬ ‫)‪H3O+(aq) + F-(aq‬‬

‫‪< HCl(aq) = ; 0‬‬ ‫= )‪< H3O+(aq) = ; < Cl-(aq‬‬ ‫= )‪< HF(aq‬‬ ‫= )‪<< < H3O+(aq) = ; < F-(aq‬‬
‫تَجِ ‪٤ H+ :‬ب پط‪ٚ‬ت‪ ٖٛ‬ضا ظشف٘ت اس٘ذ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪ .‬اٌط اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪٥‬ف اظ ‪٤‬ه ‪ H+‬زض آة ت‪٥ِٛ‬س و‪ٙ‬س‪ ،‬اؾ‪٥‬س چ‪ٙ‬س پط‪ٚ‬ت‪٤ ٣٘ٛ‬ب چ‪ٙ‬س ظطف‪٥‬ت‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س‪.‬‬
‫اٌط ‪ 2‬تب ‪ H+‬ثس‪ٞ‬س‪ 2 ،‬پط‪ٚ‬ت‪ ٣٘ٛ‬اؾت ٔب٘‪ٙ‬س ‪H2SO4 , H2SO3 , H2CO3 , H2S , H3PO3 , HOOC - COOH‬‬
‫اٌط ‪ H+ 3‬ثس‪ٞ‬س‪ 3 ،‬پط‪ٚ‬ت‪ ٣٘ٛ‬اؾت ٔب٘‪ٙ‬س ‪.H3PO4‬‬
‫تَجِ ‪ :‬زض ‪ ٕٝٞ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب تؼساز ‪٤ H‬ب ‪ COOH‬ظطف‪٥‬ت اؾ‪٥‬س ضا ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س ‪ ٣ِٚ‬زض اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬فؿفط‪ ،‬تؼساز اوؿ‪٥‬ػٖ ٔ‪ٟٙ‬ب‪٤ ٢‬ه ظطف‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‬
‫ضا ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪ ( .‬ثطا‪ ٢‬پ‪٥‬سا وطزٖ ظطف‪٥‬ت اؾ‪٥‬س ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ؾبذتبض ِ‪٤ٚٛ‬ؽ تطو‪٥‬ت ضا ضؾٓ ثى‪ ٚ ٓ٥ٙ‬تؼساز ‪ٔ H‬تهُ ث‪ O ٝ‬زض آٖ‪ٞ‬ب ضا ثكٕبض‪) .ٓ٤‬‬

‫تَجِ ‪ :‬ق‪٥ٕ٥‬ساٖ‪ٞ‬ب ثطا‪ ٢‬ث‪٥‬بٖ ٔ‪٥‬عاٖ ‪٘ٛ٤‬ف اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ‪ٔ ٚ‬مب‪٤‬ؿ‪ ١‬لسضت اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب اظ وٕ‪٥‬ت‪ ٣‬ث‪٘ ٝ‬بْ زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف ( ‪٤ ) α‬ب زضنس ‪٘ٛ٤‬ف‬
‫( ‪٥٘ ) %α‬ع اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬و‪ٙٙ‬س‪.‬‬

‫‪14‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫دسجِ ًَٗص (‪ ٍ ) α‬دسغذ ًَٗص (‪) %α‬‬

‫تؼشٗف ‪٘ :‬ؿجت تؼساز ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٥٘ٛ٤ ٢‬س‪ ٜ‬قس‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬تؼساز وُ ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬حُ قس‪ ٜ‬ضا دسجٔ ًَٗص ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬

‫تؼساز ٔ‪َٞٛ‬ب ‪٤‬ب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٥٘ٛ٤ ٢‬س‪ ٜ‬قس‪ٜ‬‬

‫;‪α‬‬ ‫زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف اغّت ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت دسغذ ًَٗص ( ‪ٌ ) %α‬عاضـ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪%α ; α × 100 .‬‬
‫تؼساز وُ ٔ‪َٞٛ‬ب ‪٤‬ب ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬حُ قس‪ٜ‬‬

‫تَجِ ‪ :‬زض ضاثغ‪ ١‬زضج‪٘ٛ٤ ١‬ف ث‪ ٝ‬جب‪ ٢‬تؼساز ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ اظ غّظت ٔ‪ٌٞٝ٘ٛ ٣ِٛ‬ب اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬
‫ًکتِّا ‪:‬‬
‫‪ ٚ ) 0‬وٕتط‪ ٗ٤‬زضنس ‪٘ٛ٤‬ف ‪ ٚ 0‬ث‪٥‬كتط‪ ٗ٤‬زضنس ‪٘ٛ٤‬ف ‪100‬‬ ‫‪α‬‬ ‫‪ -1‬وٕتط‪ ٗ٤‬زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف ‪ ٚ 0‬ث‪٥‬كتط‪ ٗ٤‬زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف ‪ 1‬اؾت‪1 ( .‬‬
‫‪)0‬‬ ‫‪%α‬‬ ‫اؾت‪100 ( .‬‬
‫‪ )α‬زض٘ت‪٥‬ج‪ٔ ٝ‬حّ‪ َٛ‬آٖ‪ٞ‬ب فمظ قبُٔ ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬آةپ‪ٛ‬ق‪٥‬س‪ ٜ‬اؾت ‪ ٚ‬زض‬ ‫‪ -2‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ل‪ ٢ٛ‬تمط‪٤‬جبً ثغ‪ٛ‬ض وبُٔ زض آة ‪٥٘ٛ٤‬س‪٣ٔ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س ( ‪1‬‬
‫ٔحّ‪ َٛ‬آٖ‪ٞ‬ب‪ِٛٔ ،‬ى‪َٞٛ‬ب‪٥٘ٛ٤ ٢‬س‪٘ ٜ‬كس‪ ٜ‬تمط‪٤‬جبً ‪٤‬بفت ٕ٘‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪ ( .‬قٕبض ‪ٖٞٛ٤‬ب ظ‪٤‬بز ‪ ٚ‬قٕبض ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب تمط‪٤‬جبً نفط اؾت )‬
‫‪ -3‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف ث‪٥ٔ ٝ‬عاٖ جعئ‪٥٘ٛ٤ ٣‬س‪٣ٔ ٜ‬ق‪٘ٛ‬س ( ‪ ٚ ) α > 1‬زض ٔحّ‪ َٛ‬آٖ‪ٞ‬ب ػال‪ ٜٚ‬ثط هقذاس کن ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬آةپ‪ٛ‬ق‪٥‬س‪ِٛٔ ،ٜ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٢‬‬
‫اؾ‪٥‬س ‪٥٘ٛ٤‬س‪٘ ٜ‬كس‪٥٘ ٜ‬ع ‪٤‬بفت ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪ ( .‬قٕبض ‪ٖٞٛ٤‬ب وٓ ‪ ٚ‬قٕبض ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب ظ‪٤‬بز اؾت )‬
‫‪ -4‬زض دها ٍ غلظت ٗکساى‪ٞ ،‬ط چ‪ ٝ‬زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ ثعضٌتط ثبقس‪ ،‬غّظت ‪٤ H+‬ب ‪ OH-‬آٖ ث‪٥‬كتط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ثبظ‬
‫ٔطث‪ٛ‬ع‪ ٝ‬ل‪٤ٛ‬تط اؾت ‪ ٚ‬ثطػىؽ‪.‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ -5‬اٌط غّظت اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ ضا زاقت‪ ٝ‬ثبق‪ ٓ٥‬اظ ضاثغ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ثط‪٣ٔ ٚ‬ت‪ٛ‬اٖ غّظت ‪٤ H‬ب ‪ OH‬ضا ثسؾت آ‪ٚ‬ضز‪ٗ H = ; n × α × M .‬ا ‪< OH‬‬

‫<‬ ‫غّظت اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ ا‪ ، M ; ٝ٥ِٚ‬زضج‪٘ٛ٤ ٝ‬ف ; ‪ α‬تؼساز ‪٤ H+‬ب ‪ n ; OH-‬ػالٔت غّظت ; =‬
‫ت‪ٛ‬ج‪ : ٝ‬ثطا‪ٔ ٢‬حبؾج‪ ٝ‬غّظت ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪٤ ْٛ٥٘ٚ‬ب ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س اظ ض‪ ٢ٚ‬اوؿ‪٥‬س آٖ‪ٞ‬ب‪ ،‬اثتسا ثب‪٤‬س ٔؼبزِ‪ٚ ٝ‬او‪ٙ‬ف ضا ث‪٤ٛٙ‬ؿ‪ ٚ ٓ٥‬تؼساز ‪٤ H+‬ب ‪OH-‬‬
‫‪N2O5 + H2O → 2HNO3 → 2H+ + 2N 3‬‬ ‫ضا اظ ض‪ٔ ٢ٚ‬ؼبزِ‪ٔ ٝ‬كرم و‪ ٓ٥ٙ‬ؾپؽ ٔحبؾج‪ ٝ‬ضا ا٘جبْ ز‪ٔ ٓ٥ٞ‬ب٘‪ٙ‬س‬

‫اًَاع ٍاکٌص‬

‫‪ٍ -1‬اکٌصّإ تشگطت ًاپزٗش ( کاهل ٗا ٗکعشفِ ) ‪:‬‬

‫تؼشٗف ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬تب ٔهطف قسٖ وبُٔ حسالُ ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ‪ٚ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب پ‪٥‬ف ضفت‪ ٚ ٝ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب ز‪ٚ‬ثبض‪٣ٕ٘ ٜ‬ت‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س ٔ‪ٛ‬از ا‪ ٝ٥ِٚ‬ضا ت‪٥ِٛ‬س و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ؾ‪ٛ‬ذتٗ ٔ‪ٛ‬از – ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف فّعات لّ‪٥‬ب‪ ٚ ٣٤‬لّ‪٥‬ب‪ ٣٤‬ذبو‪ ٣‬ثب آة ‪ ٚ‬اؾ‪٥‬س – ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف اؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ثبظ ل‪ ٢ٛ‬ثب ‪.... ٚ ٓٞ‬‬
‫٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫تَجِ ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثطٌكت ٘بپص‪٤‬ط ضا ثب ‪٤‬ه فّف ‪٤‬ه عطف‪ٝ‬‬
‫)‪CH4(g) + 2O2(g) → CO2(g) + 2H2O(g‬‬ ‫ٔثبَ ‪ :‬ؾ‪ٛ‬ذتٗ ٔتبٖ‬
‫‪ٍ -2‬اکٌصّإ تشگطتپزٗش ( دٍ عشفِ ) ‪:‬‬
‫تؼشٗف ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬زض قطا‪٤‬ظ ٔ‪ٙ‬بؾت ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬ا٘‪ٙ‬س زض ‪ٞ‬ط ز‪ ٚ‬ج‪ٟ‬ت ا٘جبْ ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س تجس‪ ُ٤‬ا‪ٚ‬ظ‪ ٖٚ‬ث‪ ٝ‬اوؿ‪٥‬ػٖ – تجع‪ N2O4 ٝ٤‬ث‪ – NO2 ٝ‬حُ قسٖ ثطذ‪ٌ ٣‬بظ‪ٞ‬ب زض آة – حُ قسٖ ٕ٘ه ‪ ٚ‬ل‪ٙ‬س زض آة – تغ‪٥٥‬ط‬
‫حبِت ف‪٥‬ع‪٤‬ى‪ٛٔ ٣‬از ( ش‪ٚ‬ة ‪ ٚ‬ا٘جٕبز ‪ ،‬تجر‪٥‬ط ‪٥ٔ ٚ‬ؼبٖ ‪ ،‬فطاظـ ‪ ٚ‬چٍبِف )‬
‫ًکتِ ‪ :‬زض ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثطٌكتپص‪٤‬ط ِع‪ٔٚ‬بً ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت ‪ٕٞ‬عٔبٖ ا٘جبْ ٘كس‪ِ ٚ ٜ‬ع‪ٔٚ‬بً ؾطػت ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت ثب ‪ ٓٞ‬ثطاثط ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫تَجِ ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثطٌكتپص‪٤‬ط ضا ثب فّف ز‪ٚ‬عطف‪ٝ‬‬
‫)‪N2O4(g‬‬ ‫)‪2NO2(g‬‬ ‫ٔثبَ ‪ :‬تجع‪ ( N2O4 ٝ٤‬ث‪٣‬ضً٘ ) ث‪ ( NO2 ٝ‬ل‪ٜٟٛ‬ا‪ ٢‬ضً٘ )‬
‫‪15‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫تؼادل‬
‫تؼشٗف ‪ :‬ث‪ٚ ٝ‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٢‬ثطٌكتپص‪٤‬ط‪ ٢‬و‪ ٝ‬ؾطػت ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت زض آٖ‪ٞ‬ب ثطاثط ثبقس‪ٍ ،‬اکٌص تؼادلٖ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬
‫( ث‪ ٝ‬ؾبٔب٘‪ٝ‬ا‪ ٢‬و‪ ٝ‬ؾطػت ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت زض آٖ‪ٞ‬ب ثطاثط ثبقس‪ ،‬ساهاًِ تؼادلٖ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س )‬
‫ًکتِ ‪ :‬تؼبزَ‪ ،‬حبِت ‪٤ٚ‬ػ‪ٜ‬ا‪ ٢‬اظ ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثطٌكتپص‪٤‬ط اؾت‪٤ ٣ِٚ .‬ه ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثطٌكت پص‪٤‬ط ِع‪ٔٚ‬بً تؼبزِ‪٥٘ ٣‬ؿت‪.‬‬
‫) ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬ ‫تَجِ ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٢‬تؼبزِ‪ ٣‬ضا ثب ز‪ ٓ٥٘ ٚ‬فّف ز‪ ٚ‬عطف‪( ٝ‬‬
‫‪ A+ B‬ث‪ٚ ٝ‬او‪ٙ‬ف ‪ٚ A + B → C + D‬او‪ٙ‬ف ضفت ‪ ٚ‬ث‪ٚ ٝ‬او‪ٙ‬ف ‪C + D → A + D‬‬ ‫تَجِ ‪ :‬زض تؼبزَ ق‪٥ٕ٥‬ب‪C + D ٣٤‬‬
‫‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثطٌكت ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬
‫ضشاٗظ تشقشاسٕ تؼادل ‪:‬‬
‫‪ -1‬ؾطػت ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت تشاتش ثبقس‪ ( .‬قطط انّ‪ ٣‬تؼبزَ )‬
‫تَجِ‪ :‬ؾطػت ٔهطف ‪ٚ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬ت‪٥ِٛ‬س فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب ِع‪ٔٚ‬بً ثب ‪ ٓٞ‬ثطاثط ٘ج‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬ضطا‪٤‬ت اؾت‪ٛ‬و‪ٔٛ٥‬تط‪ ٢‬آٖ‪ٞ‬ب ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز )‬
‫‪ -2‬غّظت ‪ٚ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ ٚ ٜ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ ٜ‬ثاتت ثبقس‪ ( .‬ثبثت ث‪ٛ‬زٖ ِع‪ٔٚ‬بً ث‪ٔ ٝ‬ؼ‪ٙ‬ب‪ ٢‬ثطاثط ث‪ٛ‬زٖ ٘‪٥‬ؿت )‬
‫‪ -3‬ذ‪ٛ‬ال ٔبوط‪ٚ‬ؾى‪ٛ‬پ‪ ٣‬ثاتت ثبقس‪ ( .‬ث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ال ظب‪ٞ‬ط‪ ،٢‬لبثُ ٔكب‪ٞ‬س‪ ٚ ٜ‬لبثُ ا٘ساظ‪٥ٌٜ‬ط‪ٔ ٢‬ب٘‪ٙ‬س‪ ،‬ضً٘‪ ،‬غّظت‪ ،‬فكبض ‪ ٚ‬زٔب ‪ .... ٚ‬ذ‪ٛ‬ال‬
‫ٔبوط‪ٚ‬ؾى‪ٛ‬پ‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ ٣‬س)‬
‫‪ -4‬ذ‪ٛ‬ال ٔ‪٥‬ىط‪ٚ‬ؾى‪ٛ‬پ‪ ٣‬پَٗا ( دٌٗاه٘ک ) ثبقس‪٤ .‬ؼ‪ ٣ٙ‬زض ؾغح ٔ‪ِٛ‬ى‪٥ٔ ٚ ٣ِٛ‬ىط‪ٚ‬ؾى‪ٛ‬پ‪ٕٛٞ ٣‬اض‪ ٜ‬تجس‪ٛٔ ُ٤‬از ث‪٤ ٝ‬ىس‪ٍ٤‬ط ن‪ٛ‬ضت ٔ‪٥ٌ٣‬طز‪.‬‬
‫‪ -5‬ؾبٔب٘‪ ٝ‬تستِ ثبقس‪٤ ( .‬ؼ‪ ٣ٙ‬ثب ٔح‪٥‬ظ فمظ ٔجبزِ‪ ٝ‬ا٘طغ‪ ٢‬زاقت‪ ٝ‬ثبقس ‪ٔ ٚ‬جبزِ‪ٔ ٝ‬بز‪٘ ٜ‬ساقت‪ ٝ‬ثبقس )‬

‫چٌذ ًکتِ دستاسٓ تؼادل ‪:‬‬

‫‪ -1‬زض ظطف ‪٤‬ه ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زض حبِت تؼبزَ زض ‪ٞ‬ط ِحظ‪ٚ ١ٕٞ ،ٝ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب زض ٔرّ‪ٛ‬ط ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ‪ٚ‬ج‪ٛ‬ز زاضز‪.‬‬
‫‪ -2‬زض ظطف ‪٤‬ه ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زض حبِت تؼبزَ زض دهإ هؼ٘ي‪ ،‬غلظت ٔ‪ٛ‬از قطوت و‪ٙٙ‬س‪ٚ ( ٜ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب ) ثاتت اؾت‪.‬‬
‫ظ‪٤‬طا ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضفت ‪ ٚ‬ثطٌكت ثغ‪ٛ‬ض پ‪ٛ٥‬ؾت‪ ٚ ٝ‬ثب ؾطػت ثطاثط ا٘جبْ ٔ‪٣‬ق‪٘ٛ‬س‪٤ ( .‬ب ؾطػت ت‪٥ِٛ‬س ‪ٞ‬ط ٌ‪ ٝ٘ٛ‬ثب ؾطػت ٔهطف آٖ ثطاثط اؾت )‬
‫زض ٘ت‪٥‬ج‪ٞ ٝ‬ط ٔمساض‪ ٢‬و‪ ٝ‬اظ فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب زض ‪ٚ‬احس ظٔبٖ ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ ٓٞ ،‬ظٔبٖ ث‪ٕٞ ٝ‬بٖ ٔمساض اظ آٖ‪ٞ‬ب ٔهطف ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ ( .‬ثطا‪ٚ ٢‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب‬
‫٘‪٥‬ع چ‪ ٗ٥ٙ‬اؾت )‬

‫ػثاست ثاتت تؼادل‬

‫تؼشٗف ‪٘ :‬ؿجت حبنّضطة غّظت تؼادلٖ فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب ث‪ ٝ‬ت‪ٛ‬اٖ ضط‪٤‬جكبٖ ث‪ ٝ‬حبنّضطة غّظت تؼادلٖ ‪ٚ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب ث‪ ٝ‬ت‪ٛ‬اٖ ضط‪٤‬جكبٖ‬
‫ثطاثط ٔمساض ثبثت‪ ٣‬اؾت و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ثاتت تؼادل ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س ‪ ٚ‬آٖ ضا ثب ‪٘ K‬كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬

‫=‪K‬‬ ‫‪ aA + bB‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ض‪ٚ‬ثط‪ٛ٘ ٚ‬قت‪٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫عجك ا‪ ٗ٤‬لب٘‪ ٖٛ‬ػجبضت ثبثت تؼبزَ ثطا‪ٚ ٢‬او‪ٙ‬ف ‪cC + dD‬‬

‫‪ -1‬زض ضاثغ‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ‪ ،‬غّظت ٔ‪ٛ‬از جبٔس ( ‪ٔ ٚ ) s‬ب‪٤‬غ ( ‪ ) l‬ضا ٕ٘‪٤ٛ٘٣‬ؿ‪ ( .ٓ٥‬ظ‪٤‬طا غّظت جبٔس ‪٤‬ب ٔب‪٤‬غ ذبِم ثبثت اؾت‪) .‬‬
‫‪ -2‬زض ضاثغ‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ فمظ غّظت ٔ‪ٛ‬از ٌبظ‪ٔ ٚ ) g ( ٢‬حّ‪ ) aq ( َٛ‬زض صهاى تؼادل ٘‪ٛ‬قت‪٣ٔ ٝ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -3‬ثبثت تؼبزَ زاضا‪٤ ٢‬ىب اؾت‪٤ .‬ىب‪ ٢‬ثبثت تؼبزَ تشإ ّوِ ٍاکٌصّا ٗکساى ً٘ست‪٤ .‬ىب‪ ٢‬ثبثت تؼبزَ ث‪ ٝ‬ضطا‪٤‬ت اؾت‪ٛ‬و‪ٔٛ٥‬تط‪٢‬‬
‫) ; ٗکإ ‪K‬‬ ‫); ) ‪( (c + d ) – (a + b‬‬ ‫هَاد گاصٕ ٍ هحلَل قطوتو‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬زض ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز‪ .‬ت‪ٛ‬اٖ ‪ٚ‬او‪ٙ‬فز‪ٙٞ‬س‪ٜٞ‬ب‪ -‬ت‪ٛ‬اٖ فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب (‬
‫تَجِ‪ :‬ثؼض‪ ٣‬اظ ثبثت تؼبزَ‪ٞ‬ب ‪٤‬ىب ٘ساض٘س‪ ( .‬زض ‪ٚ‬الغ ‪٤‬ىب‪ ٢‬آٖ‪ٞ‬ب ‪ 1‬اؾت )‬
‫‪ٔ -4‬مساض ػسز‪ ٢‬ثبثت تؼبزَ ٘كبٖ ز‪ٙٞ‬س‪ ٜ‬پ٘طشفت ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف تؼبزِ‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -4‬ثبثت تؼبزَ فمظ تبثغ زٔب اؾت ‪ ٚ‬ثب تغ‪٥٥‬ط غّظت ٔ‪ٛ‬از تغ‪٥٥‬ط ٕ٘‪٣‬و‪ٙ‬س ( ث‪ ٝ‬غّظت ثؿتٍ‪٘ ٣‬ساضز )‬
‫‪ٔ -5‬مساض ‪ K‬ثطا‪٤ ٢‬ه ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف تؼبزِ‪ ٣‬زض دهإ هؼ٘ي‪ٔ ،‬مساض ثاتتٖ اؾت‪.‬‬

‫‪16‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫حل هسائل ثاتت تؼادل ‪K‬‬
‫آ) ٍقتٖ ّؤ هقادٗش هشتَط تِ صهاى تؼادل تاضذ‪.‬‬
‫‪ -1‬زض ضاثغ‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ فمظ غلظت هَلٖ ٔ‪ٛ‬از دس صهاى تؼادل لطاض ٔ‪٥ٌ٣‬طز‪.‬‬
‫; ‪ M‬آ٘‪ٟ‬ب ضا ث‪ ٝ‬غّظت ٔ‪ ٣ِٛ‬تجس‪٣ٔ ُ٤‬و‪) ٓ٥ٙ‬‬ ‫;‪ٚM; ٚ n‬‬ ‫( اٌطجطْ ‪٤‬ب ٔ‪٤ َٛ‬ب غّظت ٔؼٕ‪ ٣ِٛ‬ضا ثس‪ٙٞ‬س‪ ،‬ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ضاثغ‪ٝ‬‬
‫‪ -2‬اٌط غّظت تؼبزِ‪٤ ٣‬ى‪ ٣‬اظ ٔ‪ٛ‬از زاز‪٘ ٜ‬ك‪ٛ‬ز‪ ،‬اظ عط‪٤‬ك اؾت‪ٛ‬و‪ٔٛ٥‬تط‪٤ ( ٢‬ب ت‪ٙ‬بؾت ) غّظت تؼبزِ‪ٔ ٣‬بز‪ٔ ٜ‬ج‪ َٟٛ‬ضا ث‪ ٝ‬زؾت ٔ‪٣‬آ‪ٚ‬ض‪.ٓ٤‬‬
‫‪ -3‬اٌط حجٓ ظطف ‪٥ِ 1‬تط ثبقس‪ ٚ َٛٔ ،‬غّظت ٔ‪ ٣ِٛ‬ثب ‪ ٓٞ‬ثطاثط ٔ‪٣‬ثبقس‪ ٚ .‬اٌط حجٓ ظطف غ‪٥‬ط اظ ‪٥ِ 1‬تط ثبقس‪ٛٔ َٛٔ ،‬از ضا ثط حجٓ ظطف‬
‫تمؿ‪٣ٔ ٓ٥‬و‪ ) M ; ( ٓ٥ٙ‬تب غّظتِ ٔ‪ َٛ‬زض ِ‪٥‬تط ث‪ ٝ‬زؾت آ‪٤‬س‪.‬‬
‫( ‪ٔ V‬ج‪ٌ) َٟٛ‬صاقت‪ V ٚ ٝ‬ضا پ‪٥‬سا وطز‪.‬‬ ‫‪ -4‬اٌط حجٓ ظطف تؼبزِ‪ٔ ٣‬ج‪ َٟٛ‬ثبقس‪ ،‬ث‪ ٝ‬جب‪ ٢‬غّظت ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ‬
‫‪ -5‬اٌط ‪ K‬زاز‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬غّظت ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ٔ‪ٛ‬از دس صهاى تؼادل ٔج‪ َٟٛ‬ثبقس‪ ،‬ضاثغ‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ ضا ٘‪ٛ‬قت‪ ٚ ٝ‬غّظت آٖ ٔبز‪ ٜ‬ضا ٔج‪ٌ َٟٛ‬صاقت‪،ٝ‬‬
‫ػسز ٌصاض‪ ٢‬وطز‪ ٚ ٜ‬غّظت ٔبز‪ٔ ٜ‬ج‪ َٟٛ‬ضا ث‪ ٝ‬زؾت ٔ‪٣‬آ‪ٚ‬ض‪.ٓ٤‬‬
‫ب) ٍقتٖ هقادٗش هشتَط تِ صهاى تؼادل ًثاضذ‪ ( .‬هقادٗش اٍلِ٘ تاضذ )‬
‫‪ -1‬زض ا‪ ٗ٤‬حبِت ٔمبز‪٤‬ط تؼبزِ‪ٛٔ ٣‬از ثغ‪ٛ‬ض وبُٔ ٔكرم ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬
‫‪ -2‬زض ا‪ ٗ٤‬حبِت ثطا‪ ٢‬تؼ‪ K ٗ٥٥‬ثب‪٤‬س اثتسا ٔمبز‪٤‬ط تؼبزِ‪ ٣‬ضا ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ٔمبز‪٤‬ط ا‪ ٚ ٝ٥ِٚ‬ضطا‪٤‬ت اؾت‪ٛ‬و‪ٔٛ٥‬تط‪ٛٔ ٢‬از عجك جس‪ َٚ‬ظ‪٤‬ط تؼ‪ ٗ٥٥‬و‪ٓ٥ٙ‬‬
‫‪ aA + bb‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ظ‪٤‬ط اؾت‪.‬‬ ‫‪ ٚ‬ؾپؽ ٔمساض ‪ K‬ضا ثسؾت آ‪ٚ‬ض‪ .ٓ٤‬جس‪ َٚ‬ثطا‪ٚ ٢‬او‪ٙ‬ف ‪cC + dD‬‬
‫( ‪ n ٚ m‬ث‪ ٝ‬فطو غّظت‪ٞ‬ب‪ ٢‬ا‪ٞ ٝ٥ِٚ‬ؿت‪ٙ‬س‪) .‬‬
‫‪ -3‬زض ا‪ ٗ٤‬حبِت ‪ ،‬اٌط ‪ K‬زاز‪ ٜ‬ق‪ٛ‬ز ‪ ٚ‬غّظت ا‪٤ ٝ٥ِٚ‬ب غّظت تؼبزِ‪٤ ٣‬ى‪ ٣‬اظ ٔ‪ٛ‬از ٔج‪ َٟٛ‬ثبقس‪ ،‬جس‪ َٚ‬ضا تكى‪ ُ٥‬زاز‪ٔ ٚ ٜ‬مبز‪٤‬ط ضا زض ػجبضت‬
‫‪aA‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪bB‬‬ ‫‪cC + dD‬‬ ‫ثبثت تؼبزَ ٌصاقت‪ٔ ٚ ٝ‬مساض ٔج‪ َٟٛ‬ضا ثسؾت ٔ‪٣‬آ‪ٚ‬ض‪.ٓ٤‬‬
‫غّظت ا‪ٝ٥ِٚ‬‬ ‫‪m‬‬ ‫‪n‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬
‫تغ‪٥٥‬ط غّظت‬ ‫‪-ax‬‬ ‫‪-bx‬‬ ‫‪+cx‬‬ ‫‪+dx‬‬
‫غّظت تؼبزِ‪٣‬‬ ‫‪m-‬‬
‫‪n - cx‬‬ ‫‪cx‬‬ ‫‪dx‬‬
‫‪ax‬‬

‫ثاتت ًَٗص اس٘ذ ٍ تاص ( ‪ٗ Ka‬ا ‪) Kb‬‬

‫زض ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف ث‪ٖٞٛ٤ ٗ٥‬ب ‪ِٛٔ ٚ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٥٘ٛ٤ ٢‬س‪٘ ٜ‬كس‪ ٜ‬تؼبزَ ث‪ٛ‬ج‪ٛ‬ز ٔ‪٣‬آ‪٤‬س‪ .‬ث‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ زض ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ثاتت‬
‫ًَٗص اس٘ذ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س و‪ ٝ‬ثب ‪٘ Ka‬كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س ‪ ٚ‬ث‪ ٝ‬ثبثت تؼبزَ زض ٔحّ‪ َٛ‬ثبظ‪ ،٢‬ثاتت ًَٗص تاص ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س و‪٘ Kb ٝ‬كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫ٔثبَ‪ :‬تؼبزَ اؾ‪٥‬س‪٥ٞ ( HF ٢‬سض‪ ٚ‬فّ‪ٛ‬ئ‪ٛ‬ض‪٤‬ه اؾ‪٥‬س )‬
‫‪[ 3‬‬ ‫]‬ ‫‪[ 3‬‬ ‫]‬
‫)‪HF(aq) + H2O(l‬‬ ‫)‪H3O+(aq) + F-(aq‬‬ ‫; ] ‪K[ H2O‬‬ ‫; ‪Ka‬‬
‫ٔمساض ‪ Ka‬زض ‪ 25˚C‬ثطاثط ‪ 5/9 × 10-4 mol.L-1‬اؾت‪.‬‬
‫ٔثبَ‪ :‬تؼبزَ ثبظ‪ ( NH3 ٢‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن )‬
‫[‬ ‫] ‪4‬‬ ‫[‬ ‫] ‪4‬‬
‫)‪NH3(aq) + H2O(l‬‬ ‫‪N‬‬ ‫‪4‬‬ ‫)‪(aq) + OH-(aq‬‬ ‫; ] ‪K [ H2O‬‬ ‫; ‪Kb‬‬
‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬
‫ٔمساض ‪ Kb‬زض ‪ 25˚C‬ثطاثط ‪ 1/75 × 10-5 mol.L-1‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -1‬ثبثت ‪٘ٛ٤‬ف ث‪٥‬ب٘‪ ٣‬اظ ٔ‪٥‬عاٖ پجكطفت فطا‪ٙ٤‬س ‪٘ٛ٤‬ف تب ضؾ‪٥‬سٖ ث‪ ٝ‬تؼبزَ اؾت‪.‬‬
‫‪ -2‬زض زٔب ‪ ٚ‬غّظت ‪٤‬ىؿبٖ‪ٞ ،‬ط چ‪ Ka ٝ‬ثعضٌتط ثبقس‪ ،‬اؾ‪٥‬س ل‪٤ٛ‬تط ‪ ٚ‬غّظت ‪ٖٞٛ٤ ( H+‬ب‪ ) ٢‬آٖ ث‪٥‬كتط اؾت ‪ٞ ٚ‬ط چ‪ Kb ٝ‬ثعضٌتط‪ ،‬ثبظ‬
‫ل‪٤ٛ‬تط ‪ ٚ‬غّظت ‪ٖٞٛ٤ ( OH-‬ب‪ ) ٢‬آٖ ث‪٥‬كتط اؾت‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫;‪K‬‬ ‫‪ -3‬اٌط اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ ‪٤‬ه ظطف‪٥‬ت‪ ٣‬ثبقس ثبثت ‪٘ٛ٤‬ف ضا ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ اظ ضاثغ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬ثسؾت آ‪ٚ‬ضز‪.‬‬
‫‪1‬‬
‫‪2‬‬
‫;‪K‬‬ ‫‪ٚ1–α‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ -4‬اٌط اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ ذ‪ ٣ّ٥‬ضؼ‪٥‬ف ثبقس ( ‪٤ α >0/05‬ب ‪ ) K >10-2‬ضاثغ‪ ٝ‬ثه‪ٛ‬ضت ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ا‪ٞ‬س قس‪.‬‬

‫‪17‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫هحاسثِ غلظت ]‪ٗ [H3O+‬ا ]‪ [OH-‬تا استفادُ اص ثاتت ًَٗص اس٘ذ ( ‪ٗ Ka‬ا ‪) Kb‬‬
‫اٌط غّظت ا‪٤ ٝ٥ِٚ‬ه اؾ‪٥‬س ‪٤‬ه ظطف‪٥‬ت‪ HA ٣‬ضا ثب ‪٘ M‬كبٖ ز‪ ٓ٥ٞ‬تغ‪٥٥‬ط غّظت ٌ‪ٞٝ٘ٛ‬ب زض ٔؼبزِ‪٘ٛ٤ ٝ‬ف ‪ HA‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ظ‪٤‬ط اؾت‪.‬‬
‫‪HA + H2O‬‬ ‫‪H3O+ + A-‬‬
‫‪2‬‬ ‫‪2‬‬
‫‪3‬‬
‫‪ :‬غّظت ا‪ٝ٥ِٚ‬‬ ‫‪M‬‬ ‫ثبثت‬ ‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫; ‪Ka‬‬ ‫;‬ ‫=‬
‫‪1‬‬
‫‪ :‬غّظت تؼبزِ‪٣‬‬ ‫ثبثت ‪M-Mα‬‬ ‫‪Mα‬‬ ‫‪Mα‬‬
‫ت‪ٛ‬ج‪ : ٝ‬ثطا‪ ٢‬ثبظ‪ٞ‬ب ٘‪٥‬ع ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ چ‪ٔ ٗ٥ٙ‬ؼبزِ‪ٝ‬ا‪ٛ٘ ٢‬قت‪.‬‬
‫‪ -1‬زض اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪٤ ٢‬ه ظطف‪٥‬ت‪٣ٔ ٣‬ت‪ٛ‬اٖ اظ ض‪ٚ‬اثظ ظ‪٤‬ط اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬
‫‪[H3O+]=√(1‬‬ ‫)‬ ‫‪ٚ [OH-]=√(1‬‬ ‫)‬
‫‪ ٚ 1‬ض‪ٚ‬اثظ ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ظ‪٤‬ط ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬ ‫‪ -2‬زض اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ ٣ّ٥‬ضؼ‪٥‬ف ( ‪ ) α > 0/05‬زض ٘ت‪٥‬ج‪1 ٝ‬‬
‫√ = ]‪[H3O+‬‬ ‫√ = ]‪ٚ [OH-‬‬ ‫‪٤ Ka ; M α2‬ب ‪Kb‬‬

‫‪18‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫چٌذ ًکتِ ‪:‬‬

‫‪+‬‬
‫‪ -1‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ) HNO3 ٚ H2SO4 ، HCl ، HBr ، HI ، HClO4 ٢‬ثغ‪ٛ‬ض وبُٔ زض آة ‪٥٘ٛ٤‬س‪ ٜ‬قس‪ ٚ ٜ‬غّظت ‪٤ Ka ٚ H3O‬ىؿب٘‪ ٣‬زاض٘س‪.‬‬
‫زض ٘ت‪٥‬ج‪ٔ ٝ‬مب‪٤‬ؿ‪ ٝ‬لسضت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬آٖ‪ٞ‬ب أىبٖپص‪٤‬ط ٘‪٥‬ؿت‪.‬‬

‫‪ : HClO4 > HI > HBr > HCl > H2SO4 > HNO3‬هقاٗسِ قذست اس٘ذٕ‬

‫‪ -2‬زض ٔحّ‪ َٛ‬اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬ل‪ ٢ٛ‬غّظت ‪ ٚ H3O+‬آ٘‪ ٖٛ٥‬ثب غّظت ا‪ ٝ٥ِٚ‬اؾ‪٥‬س ثطاثط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬زض ٔحّ‪ َٛ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ل‪٤ ( ٢ٛ‬ه ظطف‪٥‬ت‪ ) ٣‬غّظت ‪ٚ OH-‬‬
‫وبت‪ ٖٛ٥‬ثب غّظت ثبظ ا‪ ٝ٥ِٚ‬ثطاثط اؾت‪.‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫)‪ ( HCl(g) + H2 (l) → H3O (aq) + Cl (aq‬اؾ‪٥‬س ل‪) ٢ٛ‬‬ ‫‪H2SO4(aq) + 2H2‬‬ ‫)‪(l) → 2H3O+(aq) + S 24 (aq‬‬
‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪2 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬
‫])‪[HCl(aq)] = [H3O (aq)] = [Cl-(aq‬‬
‫‪+‬‬

‫)‪ ( NaOH(aq) → Na+(aq) + OH-(aq‬ثبظ ل‪) ٢ٛ‬‬ ‫)‪Ba(OH)2(aq) → Ba2+(aq) + 2OH-(aq‬‬

‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪1 mol‬‬ ‫‪2 mol‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫])‪[NaOH(aq)] = [Na (aq)] = [OH (aq‬‬
‫‪ٞ -3‬ط چ‪ ٝ‬اؾ‪٥‬س ل‪٤ٛ‬تط ثبقس‪ٚ ،‬او‪ٙ‬ف آٖ ثب ٔ‪ٛ‬از ز‪ٍ٤‬ط قس‪٤‬ستط اؾت‪ٔ .‬ثالً زض ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ‪ HF ٚ HCl‬ثب فّع ٔ‪٥ٙ‬ع‪ ٓ٤‬زض زٔب ‪ ٚ‬غّظت ‪٤‬ىؿبٖ‪ ،‬زض‬
‫ظطف ‪ٌ ، HCl‬بظ ‪٥ٞ‬سض‪ٚ‬غٖ ث‪٥‬كتط‪ ٢‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪ pH‬هق٘اسٖ تشإ تؼ٘٘ي ه٘ضاى اس٘ذٕ تَدى‬

‫تؼشٗف ‪ٔ pH :‬م‪٥‬بؾ‪ ٣‬و‪ ٝ‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ ٢‬ث‪ٛ‬زٖ ٔ‪ٛ‬از ضا ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -1‬چ‪ ٖٛ‬غّظت ‪ H+‬زض ٔحّ‪ َٛ‬ػسز ثؿ‪٥‬بض و‪ٛ‬چى‪ ٣‬اؾت ( اظ ‪ 1 mol.L-1‬تب ‪ ) 10-14 mol.L-1‬اظ آٖ ٔ‪ٙ‬ف‪ٍِ ٣‬بض‪٤‬تٓ ٌطفت‪ ٚ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ‪pH‬‬
‫ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪ ( .‬ث‪ ٝ‬ػجبضت‪ ٣‬ز‪ٍ٤‬ط ثطا‪ ٢‬پط‪٥ٞ‬ع اظ غّظت‪ٞ‬ب‪ ٢‬وٓ ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬اظ وٕ‪٥‬ت ‪ pH‬اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬اػساز‪ ٢‬ؾبز‪ ٚ ٜ‬لبثُ ف‪ٟٓ‬‬
‫] ‪pH = - log [ H+‬‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫‪[H+] = 10-pH‬‬ ‫اؾت )‬
‫‪ٔ -2‬حس‪ٚ‬ز‪ pH ٠‬ثطا‪ٔ ٢‬حّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬آث‪ ٣‬زض زٔب‪ ٢‬اتبق ٌؿتط‪ٜ‬ا‪ ٢‬اظ نفط تب ‪ 14‬اؾت‪ pH ( .‬آة ذبِم ‪ٔ ٚ‬حّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬حس‪ٚ‬ز ‪ٚ 7‬‬
‫ٔحّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬اؾ‪٥‬س‪ ٢‬وٓتط اظ ‪ٔ ٚ 7‬حّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬ثبظ‪ ٢‬ث‪٥‬كتط اظ ‪ 7‬اؾت‪) .‬‬
‫تَجِ‪ :‬ثطا‪٤ ٢‬ه اؾ‪٥‬س ل‪ ٢ٛ‬ثب غّظت ث‪٥‬كتط اظ ‪ٛٔ 1‬الض ‪ pH‬ػسز ٔ‪ٙ‬ف‪ ٣‬اؾت‪.‬‬
‫‪ٔ -3‬مساض ‪ pH‬فمظ ث‪ ٝ‬غّظت ‪ H+‬زض ٔحّ‪ َٛ‬ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز ‪ ٚ‬تبثغ حجٓ ٔحّ‪٥٘ َٛ‬ؿت‪.‬‬
‫‪19‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫‪ pH‬هق٘اسٖ تشإ تؼ٘٘ي ه٘ضاى اس٘ذٕ تَدى‬

‫‪ pH -4‬ثب ]‪ [H+‬ضاثغ‪ ٝ‬ػىؽ ‪ ٚ‬ثب ]‪ [OH-‬ضاثغ‪ٔ ٝ‬ؿتم‪ ٓ٥‬زاضز‪٤ .‬ؼ‪ٞ ٣ٙ‬ط چ‪ [H+] ٝ‬ث‪٥‬كتط ثبقس ( ]‪ [OH-‬وٕتط ) ‪ pH‬و‪ٛ‬چىتط قس‪ٚ ٜ‬‬
‫ٔحّ‪ َٛ‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪٥‬كتط‪ ٢‬زاضز ‪ ٚ‬ثطػىؽ‪.‬‬
‫‪ [H+] -5‬ثب ]‪ [OH-‬ضاثغ‪ ٝ‬ػىؽ زاضز‪٤ .‬ؼ‪ٞ ٣ٙ‬ط چ‪ [H ] ٝ‬ث‪٥‬كتط ثبقس‪ [OH ] ،‬وٓتط اؾت ‪ ٚ‬ثطػىؽ‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬

‫‪ pH‬و‪ٛ‬چىتط ← ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪٥‬كتط ← ذبن‪٥‬ت ثبظ‪ ٢‬وٕتط ← ])‪ [H3O+(aq‬ث‪٥‬كتط ← ])‪ [OH-(aq‬وٕتط‬

‫ًت٘جِ ( تفاٍت قذست اس٘ذٕ ٍ خاغ٘ت اس٘ذٕ )‪:‬‬

‫لسضت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪٤ α ٝ‬ب ‪ Ka‬ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز‪ٞ .‬طچ‪٤ α ٝ‬ب ‪ Ka‬تضسگتش ثبقس‪ ،‬اؾ‪٥‬س قَٗتش اؾت‪.‬‬
‫ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ث‪ ( pH ٝ‬غّظت ‪ ) H+‬ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز‪ٞ .‬طچ‪ pH ٝ‬کَچکتش ثبقس‪ ،‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ت٘طتش اؾت‪.‬‬
‫‪ pH‬هحلَل هَجَد دس چٌذ ساهاًِ ‪:‬‬
‫‪ ٚ‬پب٘ىطاؼ ; ‪ ٚ 1/8 – 1/6‬ض‪ٚ‬ز‪ ٠‬و‪ٛ‬چه ; ‪ 8/5‬پطتمبَ ; ‪ ٚ 3/2‬زض‪٤‬بچ‪ ١‬اؾ‪٥‬س‪5/4 ; ٢‬‬ ‫‪ ٚ‬ذ‪7/4 ; ٖٛ‬‬ ‫ثعاق ز‪ٞ‬بٖ ; ‪7/1 – 5/2‬‬
‫تَجِ‪ ٌُُ :‬ازض‪٤‬ؿ‪ ٣‬زض ذبن اؾ‪٥‬س‪ ) pH < 7 ( ٢‬ث‪ ٝ‬ضً٘ آتٖ ‪ ٚ‬زض ذبن ثبظ‪ ) pH > 7 ( ٢‬ث‪ ٝ‬ضً٘ غَستٖ پط‪ٚ‬ضـ زضٔ‪٣‬آ‪٤‬س‪.‬‬

‫] ‪pOH = - log [ OH-‬‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫‪[OH-] = 10-pOH‬‬ ‫تَجِ ‪ :‬اظ غّظت ‪٥٘ OH-‬ع ٔ‪ٙ‬ف‪ٍِ ٣‬بض‪٤‬تٓ ٌطفت‪ ٚ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ‪ٙ٤ٌٛ٣ٔ pOH‬س‪.‬‬
‫‪ pOH -1‬ثب ]‪ [OH-‬ضاثغ‪ ٝ‬ػىؽ ‪ ٚ‬ثب ]‪ [H+‬ضاثغ‪ٔ ٝ‬ؿتم‪ ٓ٥‬زاضز‪.‬‬
‫‪ pH -2‬ثب ‪ pOH‬ضاثغ‪ ٝ‬ػىؽ زاضز‪٤ .‬ؼ‪ ٣ٙ‬زض ‪٤‬ه ٔحّ‪ٔ َٛ‬ؼ‪ٞ ٗ٥‬ط چ‪ pH ٝ‬ث‪٥‬كتط ثبقس ‪ pOH‬وٕتط اؾت‪.‬‬
‫‪ pOH‬و‪ٛ‬چىتط ← ثبظ‪٢‬تط‬ ‫‪ pOH‬ثعضيتط ← اؾ‪٥‬س‪٢‬تط‬ ‫‪ pH‬و‪ٛ‬چىتط ← اؾ‪٥‬س‪٢‬تط‬ ‫‪ pH‬ثعضيتط ← ثبظ‪٢‬تط‬

‫هْنتشٗي سٍاتظ لگاسٗتن ‪:‬‬

‫‪log(a ×b) = log a + log b , log = log a – log b , log an = nlog a , log 10n = n , -log(a × 10-n ) = n - loga‬‬

‫‪log 10 = 1 , log 1 = 0 , log2 = 0/3 , log3 = 0/48‬‬ ‫‪0/5 , log4 = 0/6‬‬

‫‪log5 = 0/7 , log6 = 0/78 , log7 = 0/85 log8 = 0/9 , log9 = 0/95‬‬

‫ثاتت ًَٗص آب‬

‫)‪H2O(l) + H2O(l‬‬ ‫‪H3O+(aq) + OH-‬‬ ‫آة ذبِم ث‪ٔ ٝ‬مساض ثؿ‪٥‬بض وٕ‪ ٣‬ثه‪ٛ‬ضت ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬ذ‪ٛ‬ز – ‪٘ٛ٤‬ف ٔ‪٤٣‬بثس‪.‬‬
‫)‪(aq‬‬
‫]‪Kw ; [H3O+] [OH-‬‬ ‫ثبثت تؼبزَ ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثبال ثه‪ٛ‬ضت ض‪ٚ‬ثط‪ٚ‬ؾت و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ثبثت ‪٘ٛ٤‬ف آة ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س ‪ ٚ‬ثب ‪٘ KW‬كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬

‫‪ -1‬آة ذبِم ‪٥ٕٞ‬ك‪ ٚ ٝ‬زض ‪ٞ‬ط زٔب‪ ٣٤‬زاضا‪ٔ ٢‬مساض وٕ‪ OH- ٚ H3O+ ٣‬اؾت اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اِىتط‪٥ِٚ‬ت ضؼ‪٥‬ف ‪ ٚ‬ضؾب٘ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف ٔ‪٣‬ثبقس‪.‬‬
‫‪ -2‬زض زٔب‪ 25˚C ٢‬غّظت ‪ٞ OH- ٚ H3O+‬ط ‪٤‬ه ثطاثط ‪٣ٔ 10-7 mol.L-1‬ثبقس زض ٘ت‪٥‬ج‪ KW ٝ‬زض زٔب‪ 25˚C ٢‬ثطاثط اؾت ثب‪:‬‬
‫‪KW ; [H3O+] [OH-] → KW ; ) 10-7 ( ) 10-7 ( ; 10-14 mol2.L-2‬‬ ‫‪ٚ‬‬ ‫‪pH + pOH ; 14‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬
‫‪ٔ -3‬مساض ‪ KW‬فمظ ث‪ ٝ‬زٔب ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز ‪ ٚ‬ثب افعا‪٤‬ف ‪٤‬ب وب‪ٞ‬ف غّظت ‪ٔ OH ٚ H3O‬مساض آٖ ‪٥ٞ‬چ تغ‪٥٥‬ط‪٣ٕ٘ ٢‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -4‬آة ذبِم زض ‪ٞ‬ط زٔب‪ ٣٤‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬اؾت‪ ،‬ظ‪٤‬طا زض ‪ٞ‬ط زٔب‪ ٣٤‬غّظت ‪ OH- ٚ H3O+‬ث‪٤ ٝ‬ه ا٘ساظ‪ ٜ‬افعا‪٤‬ف ‪٤‬ب وب‪ٞ‬ف ٔ‪٤٣‬بثس‪.‬‬
‫‪ -5‬ثبت‪ٛ‬ج‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬ضاثغ‪ ٝ‬ثبثت ‪٘ٛ٤‬ف آة‪ ،‬ثب افعا‪٤‬ف غّظت ‪ H3O+‬زض اثط افعا‪٤‬ف ‪٤‬ه اؾ‪٥‬س ث‪ ٝ‬آة‪ ،‬غّظت ‪ OH-‬وب‪ٞ‬ف ٔ‪٤٣‬بثس ‪ ٚ‬ثب افعا‪٤‬ف‬
‫غّظت ‪ OH-‬زض اثط افعا‪٤‬ف ‪٤‬ه ثبظ ث‪ ٝ‬آة‪ ،‬غّظت ‪ H3O+‬وب‪ٞ‬ف ٔ‪٤٣‬بثس‪ .‬زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬اٌط غّظت ‪٤‬ى‪ ٣‬اظ ز‪ٖٛ٤ ٚ‬‬
‫‪1‬‬
‫) ‪[H3O+] ; KW‬‬ ‫(‬ ‫‪٤ H3O+‬ب ‪ٔ OH-‬ج‪ َٟٛ‬ثبقس ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬اٖ ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ضاثغ‪ ٝ‬ثبال‪ ،‬غّظت ‪ٔ ٖٛ٤‬ج‪ َٟٛ‬ضا ٔحبؾج‪ ٝ‬وطز‪.‬‬
‫‪20‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬

‫تَجِ ‪ :‬قىُ ض‪ٚ‬ثط‪ ٚ‬تغ‪٥٥‬ط غّظت ‪ٖٞٛ٤‬ب‪٥ٞ ٢‬سض‪٥ٞ ٚ ْٛ٥٘ٚ‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س ضا ‪ٍٙٞ‬بْ افع‪ٚ‬زٖ‬
‫ٔ‪ٛ‬از اؾ‪٥‬س‪ ٚ ٢‬ثبظ‪ ٢‬ث‪ ٝ‬آة ذبِم ضا ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬

‫تاصّا هحلَلّاٖٗ تا ‪7 < pH < 14‬‬

‫‪ -1‬ثط اؾبؼ ٘ظط‪ ١٤‬آض٘‪ٛ٥‬ؼ‪ ،‬تاص ٔ‪ٛ‬از ‪ ٚ‬تطو‪٥‬ت‪ٞ‬ب‪ٞ ٣٤‬ؿت‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ثب حُ قسٖ زض آة‪ ،‬غّظت‬
‫‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س ‪ OH-‬ضا افعا‪٤‬ف ٔ‪٣‬ز‪ٙٞ‬س‪.‬‬
‫‪ -2‬زض ٔحّ‪ َٛ‬آث‪ ٣‬ثبظ‪ٞ‬ب ]‪ pH ٚ [OH-] > [H+‬آٖ‪ٞ‬ب زض زٔب‪ ٢‬اتبق زض ٌؿتط‪ 7 ٠‬تب ‪٣ٔ 14‬ثبقس‪.‬‬
‫‪ٞ -3‬طچ‪ pH ٝ‬ثبظ ثعضٌتط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ث‪٘ 14 ٝ‬عز‪٤‬ىتط ثبقس‪ ،‬آٖ ثبظ ل‪٤ٛ‬تط اؾت‪.‬‬
‫‪ -4‬زض زٔب ‪ ٚ‬غّظت ‪٤‬ىؿبٖ‪ٞ ،‬طچ‪ Kb ٝ‬ثعضٌتط ثبقس‪ ،‬غّظت ‪ OH-‬آٖ ث‪٥‬كتط ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ل‪٤ٛ‬تط‬
‫اؾت‪ٔ .‬ثالً ثبظ‪ٞ‬ب‪ٔ ٣٤‬ب٘‪ٙ‬س ؾ‪ٛ‬ز ؾ‪ٛ‬ظآ‪ٚ‬ض ( ‪ ٚ ) NaOH‬پتبؼ ؾ‪ٛ‬ظآ‪ٚ‬ض ( ‪Kb ، ) KOH‬‬
‫ثعضٌ‪ ٣‬زاقت‪ ٚ ٝ‬ثؿ‪٥‬بض ل‪ٞ ٢ٛ‬ؿت‪ٙ‬س‪ٔ pH ( .‬حّ‪ٛٔ 1 َٛ‬الض ‪ NaOH‬ثطاثط ‪ 1‬اؾت‪) .‬‬
‫‪ -5‬ثبظ‪ٞ‬ب وبضثطز ٌؿتطز‪ٜ‬ا‪ ٢‬زض ظ٘سٌ‪ ٣‬ض‪ٚ‬ظا٘‪ ٝ‬زاض٘س‪ٔ .‬ثالً زض آٔ‪٥٘ٛ‬بن زضق‪٥‬ك‪ ٝ‬پبن وٗ‬
‫‪ ٚ‬ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س زض ِ‪ ِٝٛ‬ثبظوٗ‬
‫تَجِ ‪ :‬ثب اؾتفبز‪ ٜ‬اظ وبغص ‪٣ٔ pH‬ت‪ٛ‬اٖ ‪ -1‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪٤ ٢‬ب ثبظ‪ ٢‬ث‪ٛ‬زٖ ٔحّ‪ pH -2 ٚ َٛ‬تمط‪٤‬ج‪ٔ ٣‬حّ‪ َٛ‬ضا ا٘ساظ‪٥ٌٜ‬ط‪ ٢‬وطز‪.‬‬

‫آٗا هٖداً٘ذ‪ ( :‬ض‪ٚ‬ـ ثؿ‪٥‬بض زل‪٥‬ك )‬

‫ثطا‪ ٢‬ا٘ساظ‪٥ٌٜ‬ط‪ ٢‬ثؿ‪٥‬بض زل‪٥‬ك ‪ ، pH‬اظ زؾتٍب‪ٜٞ‬ب‪ pH ٢‬ؾ‪ٙ‬ج ز‪٤‬ج‪٥‬تبَ اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬ا‪ ٗ٤‬زؾتٍب‪ ٜ‬ثب تم‪٤ٛ‬ت ‪ِٚ‬تبغ‬
‫و‪ٛ‬چى‪ ٣‬و‪ ٝ‬ثب ‪ٚ‬اضز وطزٖ اِىتط‪ٚ‬ز زض‪ٔ ٖٚ‬حّ‪ َٛ‬ا‪٤‬جبز ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪ٔ،‬مساض زل‪٥‬ك ‪ pH‬ضا ض‪ ٢ٚ‬نفح‪ٕ٘ ٝ‬ب‪٤‬كٍط ٘كبٖ ٔ‪٣‬ز‪ٞ‬س‪.‬‬

‫آهًَ٘اک ( ‪: ) NH3‬‬
‫‪ -1‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن اظ جّٕ‪ ٝ‬ثبظ‪ٞ‬ب‪ ٢‬ضؼ٘ف اؾت‪.‬‬
‫‪ -2‬زض ٔحّ‪ ، NH3 َٛ‬افع‪ ٖٚ‬ثط ٔمساض وٕ‪ ٣‬اظ ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬آة پ‪ٛ‬ق‪٥‬س‪ ،ٜ‬قٕبض ثؿ‪٥‬بض‪ ٢‬اظ ٔ‪ِٛ‬ى‪َٞٛ‬ب‪٢‬‬
‫‪٥٘ٛ٤‬س‪٘ ٜ‬كس‪ ٜ‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن ‪ٚ‬ج‪ٛ‬ز زاضز‪.‬‬
‫‪ -3‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن ث‪ ٝ‬زِ‪ ُ٥‬تكى‪ ُ٥‬پ‪٘ٛ٥‬س‪ٞ‬ب‪٥ٞ ٢‬سض‪ٚ‬غ٘‪ ٣‬زض آة‪ ،‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض ػٕس‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬قىُ ٔ‪ِٛ‬ى‪٣ِٛ‬‬
‫‪٤‬ؼ‪٤ NH3(aq) ٣ٙ‬ب )‪ NH4OH(aq‬حُ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫)‪NH4OH(aq‬‬ ‫ؾبٔب٘‪ ١‬تؼبزِ‪ٔ ٣‬حّ‪ َٛ‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن ← )‪N 4 (aq) + OH-(aq‬‬
‫‪ -4‬چ‪ ٖٛ‬آٔ‪٥٘ٛ‬بن اؾ‪٥‬س ضؼ‪٥‬ف‪ ٣‬اؾت اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪ ٚ‬اِىتط‪٥ِٚ‬ت ضؼ‪٥‬ف‪ ٣‬ث‪ٛ‬ز‪ٔ ٚ ٜ‬حّ‪ َٛ‬آٖ‬
‫ضؾب٘ب‪ ٢‬ضؼ‪٥‬ف جط‪٤‬بٖ ثطق اؾت‪.‬‬

‫‪21‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫خٌثٖ ضذى اس٘ذ تا تاص‬

‫‪ -1‬اٌط چ‪ٙ‬س ٔحّ‪ َٛ‬ثب ‪٤ pH‬ىؿبٖ ضا ثب ‪ٔ ٓٞ‬رّ‪ٛ‬ط و‪ٔ pH ،ٓ٥ٙ‬حّ‪ٟ٘ َٛ‬ب‪٥٘ ٣٤‬ع ثب ‪ pH‬آٖ‪ٞ‬ب ثطاثط اؾت‪.‬‬
‫‪ٚ -2‬لت‪٤ ٣‬ه اؾ‪٥‬س ‪٤ ٚ‬ه ثبظ ثب ‪٤‬ىس‪ٍ٤‬ط ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف زاز‪٤ ٚ ٜ‬ىس‪ٍ٤‬ط ضا وبٔالً ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬و‪ٙٙ‬س‪ ٣ٔ ،‬ت‪ٛ‬اٖ ػال‪ ٜٚ‬ثط ض‪ٚ‬اثظ اؾت‪ٛ‬و‪ٔٛ٥‬تط‪ ٢‬اظ ضاثغ‪ ٝ‬ظ‪٤‬ط ٘‪٥‬ع‬
‫حجٓ; ‪ ٚ V‬غّظت ٔ‪ ٚ M ;٣ِٛ‬ظطف‪٥‬ت اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ; ‪ n‬ثبظ( ‪ ; ) n1×M2×V2‬اؾ‪٥‬س( ‪) n2×M1×V1‬‬ ‫اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬
‫( ‪(mol) n = M‬‬ ‫)‪) × V ( L‬‬ ‫تَجِ ‪ :‬ثجب‪ ٢‬غّظت ٔ‪٣ٔ ٣ِٛ‬ت‪ٛ‬اٖ اظ ٔ‪٥٘ َٛ‬ع اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬

‫تَجِ‪ :‬اٌط ‪ MV‬اؾ‪٥‬س ثب ثبظ ثطاثط ثبقس‪ٔ ،‬حّ‪ َٛ‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قس‪ pH ٚ ٜ‬ثطاثط ‪ 7‬اؾت‪.‬‬
‫‪ -3‬اٌط اؾ‪٥‬س ‪ ٚ‬ثبظ ‪٤‬ىس‪ٍ٤‬ط ضا وبٔالً ذ‪ٙ‬ث‪٘ ٣‬ى‪ٙٙ‬س‪ٔ ،‬رّ‪ٛ‬ط ذبن‪٥‬ت تطو‪٥‬ج‪ ٣‬ضا پ‪٥‬سا ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س و‪ ٝ‬تؼساز ٔ‪ َٛ‬ثعضٌتط ( ‪ n×M×V‬ثعضٌتط)‬
‫(ثعضٌتط‬ ‫(‪)-‬‬ ‫و‪ٛ‬چىتط)‬
‫;‪M‬‬ ‫ضا زاضز‪ ٚ .‬اظ ضاثغ‪ ٝ‬ض‪ٚ‬ثط‪٣ٔ ٚ‬ت‪ٛ‬اٖ غّظت ٔحّ‪ ( َٛ‬غّظت تطو‪٥‬ت ثطتط ) ضا ثسؾت آ‪ٚ‬ضز‪.‬‬
‫‪( 1‬‬ ‫)‪2‬‬
‫‪ -4‬اٌط چ‪ٙ‬س اؾ‪٥‬س ضا ثب ‪٤ ٓٞ‬ب چ‪ٙ‬س ثبظ ضا ثب ‪ٔ ٓٞ‬رّ‪ٛ‬ط و‪٣ٔ ٓ٥ٙ‬ت‪ٛ‬اٖ ٔ‪ٛ‬الض‪٤‬ت‪ٝ‬‬
‫(‬ ‫( ‪)1‬‬ ‫‪)2‬‬
‫;‪M‬‬ ‫ٔحّ‪ َٛ‬حبنُ ضا ثه‪ٛ‬ضت ظ‪٤‬ط ٔحبؾج‪ ٝ‬وطز‪ ٚ ٜ‬ؾپؽ ‪ pH‬ضا ثسؾت آ‪ٚ‬ضز‪.‬‬
‫‪( 1‬‬ ‫)‪2‬‬

‫سق٘ق ٍ غل٘ظ کشدى اس٘ذّا ٍ تاصّا‬

‫‪ -1‬اٌط ث‪ ٝ‬آة ذبِم ( ‪٤‬ب ‪ٞ‬ط ٔحّ‪ َٛ‬زاضا‪ٔ ) pH;7 ٢‬مساض ٔؼ‪ ٣ٙ٥‬اؾ‪٥‬س ‪٤‬ب ثبظ اضبف‪ ٝ‬و‪ٔ ٓ٥ٙ‬حّ‪ َٛ‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪٤ ٚ ٢‬ب ثبظ‪ ٢‬پ‪٥‬سا ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س ‪ ٚ‬زض‬
‫ا‪ ٗ٤‬حبِت ‪ pH‬ز‪ ٣ٔٚ‬ضا ثطا‪ٔ ٢‬حبؾجبت ا٘تربة ٔ‪٣‬و‪.ٓ٥ٙ‬‬
‫‪ -2‬اٌط حجٓ ٔحّ‪ ٣ِٛ‬ثب اضبف‪ ٝ‬وطزٖ آة ‪ 10n‬ثطاثط تغ‪٥٥‬ط و‪ٙ‬س‪ pH ،‬آٖ ‪ٚ n‬احس تغ‪٥٥‬ط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س ( اٌط اؾ‪٥‬س ثبقس وٕتط ‪ٚ‬اٌط ثبظ ثبقس ث‪٥‬كتط‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز ) ‪ ٚ‬ثطػىؽ‪.‬‬
‫‪ [H+] = 10‬اذتالف‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ -3‬اٌط ‪ٔ pH‬حّ‪ٚ n ٣ِٛ‬احس تغ‪٥٥‬ط و‪ٙ‬س اذتالف ]‪ [H+‬ث‪ ٗ٥‬ز‪ٔ ٚ‬حّ‪ َٛ‬ثطاثط اؾت ثب ←‬

‫ضٌَٗذُّإ خَسًذُ چگًَِ ػول هٖکٌٌذ؟ ( ٍاکٌص خٌثٖ ضذى )‬

‫‪ -1‬تؼشٗف ٍاکٌص خٌثٖ ضذى ‪:‬‬
‫ث‪ٚ ٝ‬او‪ٙ‬ف ٔ‪٥‬بٖ اؾ‪٥‬س ثب ثبظ و‪ ٝ‬ت‪٥ِٛ‬س ٕ٘ه ‪ ٚ‬آة ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪ٚ ،‬او‪ٙ‬ف ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قسٖ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬

‫آب ‪ً +‬وک → تاص ٗا اکس٘ذ تاصٕ ‪ +‬اس٘ذ ٗا اکس٘ذ اس٘ذٕ‬

‫)‪HCl(aq) + NaOH(aq) → [Na+(aq) + Cl-(aq) ] + H2O(l‬‬ ‫هثال ‪ٚ :‬او‪ٙ‬ف ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قسٖ ث‪: NaOH ٚ HCl ٗ٥‬‬

‫تَجِ ‪ :‬ثب زلت زض ٔؼبزِ‪ ١‬ثبال ٔكرم ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز و‪ٖٞٛ٤ ٝ‬ب‪ OH- ٚ H+ ٢‬ث‪ ٝ‬آة تجس‪ ُ٤‬قس‪ٖٞٛ٤ ٚ ٜ‬ب‪ Cl- ٚ Na+ ٢‬زؾت ٘ر‪ٛ‬ضز‪ ٜ‬ثبل‪٣‬‬
‫ٔ‪ٔ٣‬ب٘‪ٙ‬س‪ ،‬اظ ا‪ ٗ٤‬ض‪٣ٔ ٚ‬ت‪ٛ‬اٖ ٔؼبزِ‪ٚ ١‬او‪ٙ‬ف ٔ‪٥‬بٖ اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬ثبظ‪ٞ‬ب ضا ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ظ‪٤‬ط ٘كبٖ زاز و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف انّ‪ ٣‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قسٖ‬
‫ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س ‪ ٚ‬ثب ٘ظط‪ ٝ٤‬آض٘‪ٛ٥‬ؼ لبثُ ت‪ٛ‬ج‪ ٝ٥‬اؾت‪.‬‬
‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬
‫)‪H (aq) + OH (aq) → H2O(l‬‬ ‫←‬ ‫‪ٚ‬او‪ٙ‬ف انّ‪ ٣‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قسٖ‬
‫‪ٚ -2‬او‪ٙ‬ف انّ‪ ٣‬ذ‪ٙ‬ث‪ ٣‬قسٖ هثٌإ کاستشد ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ‪ ٚ‬پبن و‪ٙٙ‬س‪ٜٞ‬بؾت‪.‬‬
‫ٔثالً اٌط ٔؿ‪٥‬ط ِ‪ ِٝٛ‬ا‪ ٢‬ثب ٔرّ‪ٛ‬ع‪ ٣‬اظ اؾ‪٥‬س‪ٞ‬ب‪ ٢‬چطة ٔؿس‪ٚ‬ز قس‪ ٜ‬ثبقس‪ ،‬ثطا‪ ٢‬ثبظ وطزٖ آٖ ثب‪٤‬س اظ هحلَل غل٘ظ سذٗن ّ٘ذسٍکس٘ذ اؾتفبز‪ٜ‬‬
‫‪22‬‬ ‫وطز‪.‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫ػلت ‪ :‬ظ‪٤‬طا فطا‪ٚ‬ضز‪ٚ ٠‬او‪ٙ‬ف ( ‪٤‬ؼ‪ٕ٘ ٣ٙ‬ه حبنُ ) ٘‪ٛ‬ػ‪ ٣‬پبن و‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬اؾت و‪ ٝ‬زض آة حُ قس‪٣ٔ ٚ ٜ‬ت‪ٛ‬ا٘س چطث‪ ٣‬اضبف‪ ٣‬ضا ثعزا‪٤‬س‪.‬‬

‫)‪RCOOH(s) + NaOH(aq) → RCOONa(aq) + H2O(l‬‬ ‫ٔؼبزِ‪ ١‬وّ‪ٚ ٣‬او‪ٙ‬ف ا٘جبْ قس‪ ٜ‬زض ِ‪ٔ ١ِٛ‬ؿس‪ٚ‬ز قس‪: ٜ‬‬
‫اؾ‪٥‬س چطة‬ ‫ٔحّ‪ َٛ‬غّ‪٥‬ظ‬ ‫٘‪ٛ‬ػ‪ ٣‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ٜ‬‬
‫تَجِ ‪ٍٙٞ :‬بْ اؾتفبز‪ ٜ‬اظ ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ِ‪ ِٝٛ‬ثبظوٗ‪ ،‬ضػب‪٤‬ت ٘ىبت ا‪ ٣ٕٙ٤‬ضط‪ٚ‬ض‪ ٢‬اؾت ظ‪٤‬طا تٕبؼ آٖ ثب ثسٖ ‪ ٚ‬ت‪ٙ‬فؽ ثربضات آٖ‬
‫آؾ‪٥‬ت جس‪٣ٔ ٢‬ضؾب٘س‪.‬‬
‫‪ -3‬اٌط ٔؿ‪٥‬ط ِ‪ِٝٛ‬ا‪ ٢‬ثب ٔ‪ٛ‬از تاصٕ ثؿت‪ ٝ‬قس‪ ٚ ٜ‬ث‪ ٝ‬ضؾ‪ٛ‬ة تجس‪ ُ٤‬قس‪ ٜ‬ثبقس‪ ،‬ثطا‪ ٢‬ثبظ وطزٖ آٖ ثب‪٤‬س اظ ٔحّ‪ َٛ‬غّ‪٥‬ظ ّ٘ذسٍکلشٗک اس٘ذ‬
‫اؾتفبز‪ ٜ‬وطز‪.‬‬
‫ػلت ‪ ِِٝٛ ( HCl :‬ثبظوٗ ) زض ‪ٚ‬او‪ٙ‬ف ثب ا‪ ٗ٤‬ضؾ‪ٛ‬ة‪ٞ‬ب‪ ،‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬هحلَل دس آب ‪٤‬ب گاص ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س زض ٘ت‪٥‬ج‪ ٝ‬ؾجت جطٌْ‪٥‬ط‪٣ٔ ٢‬ق‪٘ٛ‬س‪.‬‬
‫هثال ‪ :‬ظز‪ٚ‬زٖ وّؿ‪ ٓ٥‬وطث‪ٙ‬بت ضؾ‪ٛ‬ة وطز‪ ٜ‬زض ِ‪ِٞٝٛ‬ب ت‪ٛ‬ؾظ ٔحّ‪ َٛ‬غّ‪٥‬ظ ‪: HCl‬‬
‫)‪CaCO3(aq) + 2HCl(aq) → CaCl2(aq) + CO2(g) + 2H2O(l‬‬
‫ًت٘جِ ‪ :‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض وّ‪ ٣‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب‪ ٢‬ذ‪ٛ‬ض٘س‪ ،ٜ‬لکِّإ سسَتٖ ضا ث‪ ٝ‬هَاد هحلَل دس آب تجس‪٣ٔ ُ٤‬و‪ٙٙ‬س ‪ ٚ‬فطا‪ٚ‬ضز‪ٌ ٠‬بظ‪ ٢‬ت‪٥ِٛ‬س قس‪ ٜ‬ت‪ٛ‬ؾظ‬
‫ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ٜٞ‬ب ؾجت جطٌْ‪٥‬ط‪٣ٔ ٢‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫پًَ٘ذ تا صًذگٖ سَصش سٌِ٘ ٗا تشش ضذى دّاى ٍ گلَ ًاضٖ اص چ٘ست؟‬
‫‪ -1‬ذ‪ٛ‬ضزٖ غصا ؾجت ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬غس‪ٜٞ‬ب‪ٛٔ ٢‬ج‪ٛ‬ز زض ز‪ٛ٤‬اض‪ٔ ٠‬ؼس‪٥ٞ ٠‬سض‪ٚ‬وّط‪٤‬ه اؾ‪٥‬س تطقح و‪ٙٙ‬س‪.‬‬
‫‪-1‬‬
‫‪ -2‬ثسٖ ا٘ؿبٖ ثبِغ‪ ،‬ض‪ٚ‬ظا٘‪ ٝ‬ز‪ ٚ‬تب ؾ‪٥ِ ٝ‬تط ق‪٥‬ط‪ٔ ٜ‬ؼس‪ ٜ‬ت‪٥ِٛ‬س ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س و‪ ٝ‬غّظت ‪٥ٞ ٖٛ٤‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬آٖ حس‪ٚ‬ز ‪ 0/03 mol.L‬اؾت ‪ ٣ٔ ٚ‬ت‪ٛ‬ا٘س فّع‬
‫ض‪ ٢ٚ‬ضا زض ذ‪ٛ‬ز حُ و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫‪ -3‬ز‪ٛ٤‬اض‪ٔ ٠‬ؼس‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ع‪ٛ‬ض عج‪٥‬ؼ‪ٔ ٣‬مساض وٕ‪ ٣‬اظ ‪ٖٞٛ٤‬ب‪٥ٞ ٢‬سض‪ ْٛ٥٘ٚ‬ضا جصة ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س و‪ ٝ‬ؾجت ٘بث‪ٛ‬ز‪ ٢‬ؾّ‪َٞٛ‬ب‪ ٢‬ؾبظ٘س‪ ٠‬ز‪ٛ٤‬اض‪ٔ ٠‬ؼس‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ -4‬اٌط ٔمساض اؾ‪٥‬س ٔؼس‪ ٜ‬ث‪٥‬ف اظ ا٘ساظ‪ ٜ‬ثبقس‪ ،‬قٕبض ‪ٖٞٛ٤‬ب‪ ٢‬جصة قس‪ ٜ‬افعا‪٤‬ف ‪٤‬بفت‪ٚ ٝ‬‬
‫ؾجت زضز‪ ،‬اِت‪ٟ‬بة ‪ٌ ٚ‬ب‪ ٣ٞ‬ذ‪٘ٛ‬ط‪٤‬ع‪٣ٔ ٢‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫‪ٔ -5‬هطف غصا‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬زاض‪ٞٚ‬ب‪ ٢‬اؾ‪٥‬س‪ ٢‬ؾجت تكس‪٤‬س ث‪ٕ٥‬بض‪ٞ٢‬ب‪ٔ ٢‬ؼس‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ٔثالً آؾپط‪٤ ٗ٤‬ى‪ ٣‬اظ زاض‪ٞٚ‬ب‪ ٢‬اس٘ذٕ اؾت و‪ ٝ‬ؾجت کاّص ‪ pH‬ق‪٥‬ط‪ٔ ٠‬ؼس‪ ،ٜ‬تكس‪٤‬س‬
‫ؾ‪ٛ‬ظـ ٔؼس‪ ٚ ٜ‬ذ‪٘ٛ‬ط‪٤‬ع‪ ٢‬آٖ ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫ًکتِ ‪ :‬فطٔ‪ِٛٔ َٛ‬ى‪ ٣ِٛ‬آؾپط‪ C9H8O4 ٗ٤‬اؾت و‪ ٝ‬زاضا‪ ٢‬ز‪ٌ ٚ‬ط‪ ٜٚ‬ػاهلٖ اس٘ذٕ ( ‪ ٚ ) -COOH‬استشٕ ( ‪ ) -COO-‬زاقت‪ ٚ ٝ‬اظ‬
‫زؾت‪ ٝ‬تطو‪٥‬جبت آض‪ٔٚ‬بت‪٥‬ى‪ ٣‬اؾت‪ .‬آؾپط‪ 26 ٗ٤‬پًَ٘ذ و‪ٚٛ‬اال٘ؿ‪ 8 ٚ ٣‬جفت الکتشٍى ًاپًَ٘ذٕ زاضز‪.‬‬

‫ضذ اس٘ذّا‬
‫تؼشٗف ‪ :‬زاض‪ٞٚ‬ب‪ ٣٤‬و‪ ٝ‬ثطا‪ ٢‬وب‪ٞ‬ف ػ‪ٛ‬اضو جب٘ج‪ ( ٣‬ذبن‪٥‬ت اؾ‪٥‬س‪ ) ٢‬زاض‪ٞٚ‬ب‪ ٢‬اؾ‪٥‬س‪ ٢‬اؾتفبز‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫ٔب٘‪ٙ‬س ق‪٥‬ط ٔ‪٥ٙ‬ع‪٤ ( ٢‬ى‪ ٣‬اظ ضا‪٤‬جتط‪ ٗ٤‬آ٘‪ٟ‬ب ) و‪ ٝ‬قبُٔ ٔ‪٥ٙ‬ع‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬وؿ‪٥‬س اؾت ‪ ٚ‬ثب اؾ‪٥‬س ٔؼس‪ٚ ٜ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ ٚ ٜ‬آٖ ضا ذ‪ٙ‬ث‪٣ٔ ٣‬و‪ٙ‬س‬
‫)‪Mg(OH)2(aq) + 2HCl(aq) → MgCl2(aq) + 2H2O(l‬‬ ‫‪ ٚ‬ؾجت وب‪ٞ‬ف اؾ‪٥‬س ٔؼس‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬

‫‪٤‬ب ج‪ٛ‬ـ ق‪٥‬ط‪ ٗ٤‬و‪ ٝ‬قبُٔ ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬غٖ وطث‪ٙ‬بت اؾت ‪ ٚ‬ثب اؾ‪٥‬س ٔؼس‪ٚ ٜ‬او‪ٙ‬ف زاز‪ ٚ ٜ‬ؾجت وب‪ٞ‬ف اؾ‪٥‬س ٔؼس‪٣ٔ ٜ‬ق‪ٛ‬ز‪.‬‬
‫)‪NaHCO3(aq) + HCl(aq) → NaCl(aq) + CO2(g) + H2O(l‬‬

‫‪23‬‬
 ‫دسفط٘اى‬ ‫ض٘وٖ دٍاصدّن ( فػل ‪) 1‬‬
‫هَلکَلّا دس خذهت تٌذسستٖ‬
‫جذٍل هادٓ هَثش دس ضذ اس٘ذّإ گًَاگَى‬

‫تَجِ ‪ :‬ثطا‪ ٢‬افعا‪٤‬ف لسضت پبنوطزٖ چطث‪ٞ٣‬ب‪ ،‬ث‪ ٝ‬چطث‪ٞ٣‬ب ج‪ٛ‬ـ ق‪٥‬ط‪ ( ٢‬ؾس‪٥ٞ ٓ٤‬سض‪ٚ‬غٖ وطث‪ٙ‬بت ‪ ) NaHCO3‬اضبف‪٣ٔ ٝ‬و‪ٙٙ‬س ظ‪٤‬طا ‪:‬‬
‫ج‪ٛ‬ـ ق‪٥‬ط‪ ٗ٤‬ذبن‪٥‬ت ثبظ‪ ٢‬زاقت‪ ٚ ٝ‬لسضت پبنو‪ٙٙ‬سٌ‪ ٣‬ق‪ٙ٤ٛ‬س‪ ٜ‬ضا افعا‪٤‬ف ٔ‪ ٣‬ز‪ٞ‬س‪ ( .‬فّع ؾس‪ ٓ٤‬ج‪ٛ‬ـ ق‪٥‬ط‪ ٗ٤‬جب‪ٍ٤‬ع‪٥ٞ ٗ٤‬سض‪ٚ‬غٖ‬
‫اؾ‪٥‬س چطة قس‪ ٚ ٜ‬آٖ ضا ث‪ ٝ‬پبنو‪ٙٙ‬س‪ ٜ‬تجس‪ ٣ٔ ُ٤‬و‪ٙ‬س )‬
‫ًت٘جِ ‪:‬‬

‫ٗادآٍسٕ دس هَسد جذٍل تٌاٍتٖ ‪:‬‬

‫‪ -1‬ث‪ٟ‬تط‪ ٗ٤‬عجم‪ٝ‬ث‪ٙ‬س‪ ٢‬ػ‪ٙ‬بنط ثطاؾبؼ خػلت دٍسُإ ت‪ٛ‬ؾظ ٔ‪ٙ‬سِ‪٥‬ف ا٘جبْ قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫قاًَى دٍسُإ ‪ :‬ثب افعا‪٤‬ف ػسز اتٕ‪ ٣‬زض ‪ٞ‬ط ز‪ٚ‬ض‪ ٜ‬اظ چپ ث‪ ٝ‬ضاؾت ذ‪ٛ‬ال ف‪٥‬ع‪٤‬ى‪ ٚ ٣‬ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬ػ‪ٙ‬بنط زض جس‪ َٚ‬ث‪ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت ز‪ٚ‬ض‪ٜ‬ا‪ ٢‬تىطاض‬
‫ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز و‪ ٝ‬ث‪ ٝ‬آٖ قاًَى دٍسُإ ٔ‪ٙ٤ٌٛ٣‬س‪.‬‬
‫( ‪٤‬ؼ‪ ٣ٙ‬زض ‪ٞ‬ط ز‪ٚ‬ض‪ ٠‬جس‪ َٚ‬اظ ‪٤‬ه فّع لّ‪٥‬ب‪ ٣٤‬قط‪ٚ‬ع قس‪ ٜ‬ث‪ ٝ‬ػ‪ٙ‬بنط ‪ٚ‬اؾغ‪٘ ٚ ٝ‬بفّع‪ٞ‬ب ‪ ٚ‬زض ٘‪ٟ‬ب‪٤‬ت ٌبظ ٘ج‪٥‬ت ضؾ‪٥‬س‪ ٚ ٜ‬ذ‪ٛ‬ال‬
‫آٖ‪ٞ‬ب ٘‪٥‬ع ث‪ ٗ٥ٕٞ ٝ‬ن‪ٛ‬ضت تىطاض ٔ‪٣‬ق‪ٛ‬ز‪) .‬‬
‫‪ -2‬جس‪ َٚ‬ز‪ٚ‬ض‪ٜ‬ا‪ ٢‬ػ‪ٙ‬هط‪ٞ‬ب ثطاؾبؼ افعا‪٤‬ف ػذداتوٖ ( ث‪٥ٙ‬بز‪٢‬تط‪٤ٚ ٗ٤‬ػٌ‪ ٣‬ػ‪ٙ‬بنط ) ت‪ٙ‬ظ‪ ٓ٥‬قس‪ ٜ‬اؾت‪.‬‬
‫( ػ‪ٙ‬بنط زض ‪ٞ‬ط ز‪ٚ‬ض‪ ٜ‬اظ چپ ث‪ ٝ‬ضاؾت ثطاؾبؼ افعا‪٤‬ف ػسز اتٕ‪ ٚ ٣‬زض ‪ٞ‬ط ٌط‪ ٜٚ‬اظ ثبال ث‪ ٝ‬پب‪ ٗ٥٤‬ثطاؾبؼ تكبث‪ ٝ‬ذ‪ٛ‬ال ٔطتت قس‪ٜ‬ا٘س )‬
‫‪ -3‬جس‪ َٚ‬ز‪ٚ‬ض‪ٜ‬ا‪ 118 ٢‬ػ‪ٙ‬هط زاقت‪ ٚ ٝ‬قبُٔ ‪ 7‬ز‪ٚ‬ض‪ٌ 18 ٚ ٜ‬ط‪ ٜٚ‬اؾت‪.‬‬
‫( ز‪ٚ‬ض‪ ٜ‬ا‪ َٚ‬ثب ‪ 2‬ػ‪ٙ‬هط و‪ٛ‬تب‪ٞ‬تط‪ ٚ ٗ٤‬ز‪ٚ‬ض‪ ٜ‬قكٓ ‪ٞ ٚ‬فتٓ ثب ‪ 32‬ػ‪ٙ‬هط ثّ‪ٙ‬ستط‪ ٗ٤‬ز‪ٚ‬ض‪ ٠‬جس‪ٞ َٚ‬ؿت‪ٙ‬س ثّ‪ٙ‬ستط‪ٌ ٗ٤‬ط‪ٌ ،ٜٚ‬ط‪ 3 ٜٚ‬ثب ‪ 32‬ػ‪ٙ‬هط اؾت )‬
‫‪ -4‬زض ‪ٌ ١ٕٞ‬ط‪ٜٞٚ‬ب‪ ٢‬انّ‪ ٣‬جس‪ ،َٚ‬اِىتط‪ٖٞٚ‬ب‪ ٢‬ال‪ ١٤‬آذط زض ػ‪ٙ‬بنط ‪٤‬ه ٌط‪ ٜٚ‬ثطاثط اؾت ‪ ٚ‬ثطاثط ‪٤‬ىبٖ قٕبض‪ٌ ٜ‬ط‪ ٜٚ‬اؾت‬
‫( استثٌاء ‪ :‬زض ٌط‪ ٓ٥ّٞ ،18 ٜٚ‬ت‪ٟٙ‬ب ‪ 2‬اِىتط‪ ٖٚ‬زاقت‪ ٣ِٚ ٝ‬ال‪ ١٤‬آذط ثم‪ ٝ٥‬زاضا‪ 8 ٢‬اِىتط‪ ٖٚ‬اؾت‪) .‬‬
‫‪ -5‬جذٍل ز‪ٚ‬ض‪ٜ‬ا‪ ٢‬ث‪ ٝ‬ػ‪ٛٙ‬اٖ ‪٤‬ه ًقطِ ساُ ث‪ٛ‬ز‪ ٚ ٜ‬ثب تؼ٘٘ي هَقؼ٘ت ( ‪٤‬ؼ‪ ٣ٙ‬ز‪ٚ‬ض‪ٌ ٚ ٜ‬ط‪٤ ) ٜٚ‬ه ػ‪ٙ‬هط زض ا‪ ٗ٤‬جس‪ ،َٚ‬وٕه قب‪٤‬ب٘‪ ٣‬ث‪ٝ‬‬
‫پ٘صتٌٖ٘ خَاظ ‪ ٚ‬سفتاس ػ‪ٙ‬بنط ٔ‪٣‬و‪ٙ‬س‪.‬‬
‫تَجِ ‪ :‬ضفتبض ق‪٥ٕ٥‬ب‪٤ ٣٤‬ه ػ‪ٙ‬هط ث‪ ٝ‬تؼساز اِىتط‪ٖٞٚ‬ب‪ ٢‬ال‪ ١٤‬ظطف‪٥‬ت ( آضا‪٤‬ف اِىتط‪ ٣٘ٚ‬ال‪ ١٤‬آذط ) آٖ ثؿتٍ‪ ٣‬زاضز‪ ٚ .‬ثب زا٘ؿتٗ ػسز اتٕ‪٣‬‬
‫‪ ٚ‬تؼ‪ٛٔ ٗ٥٥‬لؼ‪٥‬ت ‪٤‬ه ػ‪ٙ‬هط ٔ‪٣‬ت‪ٛ‬ا٘‪ ٓ٥‬ضفتبض ق‪٥ٕ٥‬ب‪ ٣٤‬آٖ ػ‪ٙ‬هط ضا پ‪٥‬فث‪ ٣ٙ٥‬و‪.ٓ٥ٙ‬‬

‫‪24‬‬