(Libellus de Alchimia)

ISBN: 978-5-982-85011-3

: 2011

: 82

, "1.
, ,
, ", — , , ,
.
, . " — ,
"; , .
. .

, , , ,
,
, , , ,
, . ,
. .

,
, , , ,
, ,
, , ;
, ,
, ,
. , ,
, , , , , ,
.

, : , , , ,
— , ,
. , , ,
.

. .
, , ,
. , , , ," ?
, ?"2

: PRESSI ( HERSON )
 , , ,
, .
, ,
3 , , ,
. , ,
,
[ ] [ ]4.

, , ,
, ; , , ,
, ,
.
5. , ,
.
, .
, , .
, .
! ! :
, ,
, .

1.

,
, . ,
, .
— — .

, ,
, , .

, , .
. , , , ,
. , .
.

,
, 6 ,
. , .

, ,
,
. ,
(rubiginatos), — .
.

, , ,
. , :
 ,
,-
7.

,
. ,
, .
.

, , —
— . . ,
: ,
, .

, , , , ,
.
[ ] ,
[ ].

, , ,
. .
,
(examinationem), -
, , , .
:" , ,
(transformari) ,
. [ ]"8.

, , , ,
, , ,
, 9. ,
, ,
[ ] [ ].

, , , ,
, [ ],
, . ,
.

2.

, . archimo,
massa10. ,
, , .

,
) , ( ). ,
— . , ,
,
11 .

: PRESSI ( HERSON )
 ,
, . , , ,
, .
, . ,
.

, ,
, [ ], ,
.
, , ,
— , — . , , , ,
, ,
, , [ ]— . ,
, , . (
) . ,
. , ,
, . , ,
, , , . ,
, .

, , ,
, .
,
, — . ,
.

3. , —

,— ,— . ,
, ,
, ,
[ ] (profunditates). , , ,
—" ,
", , ,
, . , ,
. :
, , ". ,
, , , . ,
, , ,
. (medicinas)
(himiditatem corruptum et adustivam), ,
, , .
12 , ( ) ,
. .
:" , ,
".
— .

, , ,
, : ,
 . , ,
, —
13. .

, ,
, , ,
.

, , 14, transmarinum15, .
, ,
, , , .
, , 16.

, , ,
.

, 17 .
. ,
. , , .

, .
. , .
. , ,
, , , —
. , , :
, , ; , ,
, , , , . ,
, , ,
, .
, , , , , ,
.

, , , — ,
— 18.

! , , (permutantur)
— ,— , .
, , , ,
.

, , .
, , ,
. , , ,
, .

, ,
, — . ,

: PRESSI ( HERSON )
 ,
. ,
, . , ,
. , .

— ,
, .
, —
, . .

. . , ,
. , , ,
. , ,
. , , (
).

. ,
. , , —
, , .

, .

, [ , ]; , ; -
, ; , ; , ; , ; -
, ; , .

— ,—
, , , ,
, . , ,
, ,
. ,
, [ — ]
.

, ,
, , ,
. . ,
, , —
, (inficiuntur). 19

, , .

. , ,
, — . ,
. ,
:" , ! ?
?" , , .
, . , ,
, ,
, . ,
.
 , ,
, , .
, .
, .

4. ,

, .

, ,
. .
, . , ,
,
.

, ,
, , .

. , ,
. , , .
, —
(argilla magisterii). [ ] ,
.

5.

20,

. , eme (
, ). ,
, . : (
) . ,
. , .
, , .
, — ,
. , , .
, — — , ,
. ,
, ,
.
. . , ,
, . ,
. ,
. 21 ,
22.

: PRESSI ( HERSON )
 , , .
, ,
.

6.

,
. , , ,
. : ,
[ ].

7. [ ]

: , ,
,— . ,
( ). ,
. ,
.

, .[ ]
, : , .

8.

, , .

9.

23 , .
, .
. 24 ,
, .
. ,
, .
, .
.
, , , , .
, . ,
, ,
, .

, .
.
 10.

, , , , , 25.

, —
. , , (non
effugiant ignem), .
— .

, . ,
. , ,
26. , ,
, . , ,
27. , ,
. ,
. ,
, 28.

11. , , ,

— , — .
,
. , —
.

12.

: (sal commune),
, 29, 30, , , ,
31, , , 32, 33, , ,
, , , , , 34, 35, 36.

, .
, ,
, , ,[
, ] .

, , , ,
, .

13.

37 — ,
, , .
, ,

: PRESSI ( HERSON )
 , . , . [
], .

— . , ,
38, . ,
, .

39.

, . .
, 40 .

41. , ,
42. ,
— — .

14. ,

Cepa43 — , , —
, , , . ,
.

44
45.

, .
, .
, . . ,
: , , .
46. , :
. , ,
.

. , . , ,
, .

15.

47 — . .

. :
, . ,
— . .

. — , .
.
, " "48,
. , [
].
 16.

49 — .
. — .
— 50.

17.

51 : .
. ,
, , .
[ ], .
.
, , . [ ]
. . , .

, ,
.

. .
, .
, ,
, . ,
, . ,
.

. , ,
, , ,
. :
.
. (crocus ferri) ,
.

18.

52 , .
. .
, , ,
, .
.

, , .
(olla) .
.

: PRESSI ( HERSON )
 [ ] , ,
.

. , ,
, , 53 "
": " , , ,
". ,
, .

19. , , [ ]

. ,
. (mutonias). [ ],
, [ ] .
(cacabis) . ,
, , .
, . ,
. , .
, , , ,
, .
, ,
, . .
, , , , . . ,
. .

20.

54 . ,
. .
. , , ,
, , ,
, , ,
. .
, .
. [ ], .
. . (caldarium),
, . , , . ,
, , , .
.
, , . ,
.
. ,
.
, , , , .

. . ,
,— , 55,
 [ ] . ,
, ,[ ] .

[ ] .
, . .

— , : , 56

,[ ], ,
.

.
. , .
. .
,
, .
. ,
. 57.

, ,
.

21.

, . (
). . ,
. , .
, , , ,
. .

. , ,

, [ ],
, , .

22. ,

58 — , .
. , ,
, , ,
, . .
. ,
. . ,
.
. , , .
, ,
. .

, .

: PRESSI ( HERSON )
 59 .
.[ ] [ ] . ,
. ,
(patellae), .

. ,
. , , , .
.
, . ,
; , , .
" " ("De perfecto magisterio")60.

23. , , , ,

. .
61, , .
. , — . ,
. .
, ,
,
], .

. , .
.

24. ,

62 . .
, , —
— . , .
. , ,
. .
, .
, .
63.

. ,
, 64.

. .
, 65

. [ ] , .
. .

] . . [ ]
. . .
, ( , ) [ ].
 , " "66, :
; ,
, .

25.

— . [ ].
" "67. . ,
. , 68. [ ]
. ,
, . , ,
. , ,
, . , ,
. . , ,
— .

. , .
, , .
, , [ ]— . , 69

, , .

. , ,
. ,
70. .
, — . [ ]
. , , ,
.

26.

71 ,
, .
, , . .
, . ,
, [ ] . . ,
. .
[ ].

. , ,
. , ,
, —
.

,
, — .
, . ,
.

: PRESSI ( HERSON )
 . , .
. .

. 72 , — . -
. , — . .
[ ] . , .
. . , ,
. , , ,
— . ,
.

27.

73 . ,
. .
, , [ ] . ,
. , .
.

28.

74 .
. ,
. [ ]
, . , ,
, — .
, . ,
. .
75. . . ,
] .

29.

. .
. ,
. , , .[ ],
. , , .
. ,
. . ,
. ,
.

. .
, , . ,
, . .
,
 . , .
. , (canna)
. .

. " " (sal petrae),

. . .

30.

, .
.
[ ] , , .
, .
, , , . ,
, . ,
, 76, , .
,
, . [ ] , — , ,
, [ ].
, .
, . .
, ,
. , , [
] .
, [ ] .
[ ] 77. ,
, ,
. , . [
] . ,
.

31.

, , ,
, . ,
.

. ,
. ,
, , .

.
.
. , .
. [
].

: PRESSI ( HERSON )
 . .
( , , ).
[ ] . ,
, . , ,
.

. ,
. . .
, , ,[ ]
. , , .
, , , , .
, , .
78 .
79 , 80,

; 81

, .
, .
, .
. , ,
, , , .

32.

— .
. ,
, .
82. .
.

33.

83 .
,
, . , ,
, ,
. . ,
, 84,

. :
, 85.

. .
, . .
. , .
, .
, . .
 86

. [ ] "[ ] ". ,
[ ].

, , , , ,
, . , "
", . , .
[ ] .

34.

.
, ,
, , . ,
. .
, .
.

. [ ],
.

35.

87 .
. .
88, —
.

. , ,
, [ ].
,
. ,
.
. ,
.

. , .
, . , ,
. ,
.[ ] 89,

, , . .
,[ ] ,
. ,
, ,
[ ] .
.

: PRESSI ( HERSON )
 36.

90 . ,
,
. , ,
. ,
.
. , ,
. ,
, , ,
.
. , .
. , .

. ,
. ,
. . [ ] ,
. [ ] 91,

. , .
. ? ,
, , , , . — .

37.

, ,
. .
. , .
, 92. ,
, [ ] .
] , .
. ,
. [ ] ,
, . ,
. .
[ ], [ ] . , ,
. . ,
.

, [ ], [ ] .
.
, .
, . ,
. , ,
. . [ ]
. . 93 [ ]
. ,
. .
: ,
. , ,
, . ,
 . , , .
, . .
. ,
] . — .
, .
, . , .
], , .
. , . (
, ) . .

. 94. 95

. . , ,
, ,
.

96 " " ("Divinationes")

[ ] [ ]. [ ]
. ,
, . . [ ]
97. . ,
, .[ ]
. , . ,
. ,
— , — .[ ]
.[ ], ,
, . . [ ] ,
, (tabulam ignitam), , . ,
, , .
, , .

, .
, ,
.

[ ] ,
, . : , [ ]
.

38. ,

.
. , , ,
, , , .
, , , ,[ ] .
.
], , . , .
, .
, ,
.

: PRESSI ( HERSON )
 . , , ,
.

39.

, .
(fuligine ferri) , .
, , .
.

. . ,
. :
.

40.

, , , ,
, . , ,
, , . , 98

,
. ? .
. ,
.
, , [ , ] ,
. .

41.

, .
, .
, , .
[ ] . ,
. , .
].

. ,
. ,
. .
, , [ ]
, 99.

. [ ] ,
. , .
, , . [ ] .

, " ". , ,
, .
 — —
, .
.

, ? ,
100 . ,
. 101,

] . 102, .
. .

. , ,
] , , . , ,
, . , ,
.

42.

. .
, . .
. , . . ,
,[ ] . ,
. ,
, . , ,
, , . . ,
.

, , , ,
. , ,
, .[ ]
. , .

43. 103,

. , , .
. — — .
. 104 : .
. , ,
. .
.
105, . .

(aqua fortissima) .
,
, . .
. ,
, , ,
, , .

: PRESSI ( HERSON )
 . , ,
, 106,

. 107.

, , , ,
. . .
. .
,
, , , .
, , .
, , .

, , ,
(cellarium), .
. ,
(albuminibus ovorum),
, ( )—
] , .
.

.
. . .
, , .
.

,
.
. ,
. . . ,
, , . ,
, . , . .
, .

. .
. . .
, , .
. , , .
,
.

, . [A ]
, ,
. .
, , , .

—
. , ,
. .
 ,
. .
. [ ] .

. .
. [ ] .
108, .
, , . ,
, , . [ ] .

44.

,
, , ,
. — , .
, , . , ,
.
. , . .
. .

, , .
, ,— .

, ,
, .
. —
— , . , ,
, , ,
. . .[ -
].

45. , ,

[ ] , , ,
, ,
. , ,
. , , .
. — ,
. ,
. , .
. ,
, .
. , , ,
, . ,
, , ,
.( , , ,

: PRESSI ( HERSON )
 : , ,
, , .)

[ ]. .
, , . ,
. ,
. , ,
. , , .
, , . ,
. , .
, . [ ] . ,
. [ ] .
, . ,
. , , .
, ,
[ ]. ,
. . , .
, .
.
.
.
, ,
, .

46.

.
— .
,
— . ,
, , .

[ ] .
. , .
, , . ,
. . ,
,
, .
.
, — !— .
. ,
. ,
, . .

. ( )—
, .

. (oleum aguiale) .
, . , ,
] , ,[ ] , , .
 . [ ] ,
. , .
.
. , , ,
, , . , ,
, , ,
. . , ,
, , .
, .

. , .
. , .
.
. [ ] , ,
.

109. ,
.
. , ,
. ,
. ,
. .

.
.
. . ,
. ,
110, , .
[ ] , . ,
, .
, .
,
.

. [ ] 111,

( , )[ ] ,
. .

. " ", ,[ ] ,
, . ,
, , ,
. .
, , . ,
, . ,
[ ], ,[ ] . .

, - ,
, [ ], .
, , .

: PRESSI ( HERSON )
 47.

, .
, , [ ]
, . ,
. .
.

. , , ,
. .

48. .

. , .
. 112

. , , , [ ],
. , , ,
. , .
, .
, , , . ,
. ,
, . .
, , ,
. , ,
, . , .
, .

. .
. .
. , . . ?
, . , , , ,
, .
.

.
. ,
, .
. . ,
.
[ ]. ,
. ,
, 113. , ,
.

49.

, [ ] , .
, [ ] , , , ,
 , ; , , .
. .
. , . , .
? . -
, . .
.

50.

. , .
. . ,
, .

51.

. .
— —
. . , . [ ] ,
. . . ,
, ? . , [ ]
; .

, ,
, — .

52.

, , :
. ,
, . , ,
. , .
, , ,
.

53.

. , :
, . ,
. . —
. . , .
, , . —
] , . ,

: PRESSI ( HERSON )
 . . ,
, [ ] .

.
,
. .
, . [ ] , ,
, , " ".

. , "
"114, " ".
. .

. , . .
. , . .
,
(mali granati).
, , .
. . ,
.

. . .
. . . .
. , .
. .
, .

. . ,
. .
, . [ ] ,
. . ,
, , .

. . ,
, .
, .
.

. ,
(aceto-sorbarum) . .
. ,
. . .
. .
. ,
. [ ], [ ].

. . .
. , .
[ ] , , .
" " . .
] , . , ,
.
 .[ ] .

54.

, ,
.

, .
, .
, . . ,
. , .
, , , , ,
. . ,
. [ ] . .
.
.

. 115.

, ,
.[ ] , [ ] , [ ] ,
. .
, : , ,
, , .

55. .

, , [
]. , ,
. , . ,
. . ,
, . . ,
[ ] . [ ],
. ,
, .
. . , —
— .
, , , . . [ ]
. , , .
, ,
. . ,
. ,
, . ,
, , ,
. , .
,[ ] . , ,
. ,
.

: PRESSI ( HERSON )
 . ,
.

. .
. , , ,
, . ,
. , , .
, , .
.
, .

56.

, , , .
[ ] .
, , .
. . ,
, , .
.
— !—
, .
.

. , ,
, , , .
,[ ] , ,[ ]
[ ] . ,

, . ,[
] .

57. ,
,

,
.
. , : . .
, . ,
. . ,
, . [ ] ,
. !
, , .
, ,
, , , ,
, , .
. ,
 — — . ,
! —
— .

. " "
, , , ,
. , .
,[ ] , —
— .
,
, , . ,
,
. ,
, ,
. 116 ,
. ,
, , , .
, , .

.
, . ,
.

,
. ,
,
.
, . ,
117. !
, . — ...

1. .

2. "De Anima" (" ") XIII

. , , ,
. " " 1527 .
. .
, (Thorndike L. history of magic
and experimental science. V. 1 — 8. London, 1923-l941. V. 2. . 471).

3. decoguere ( .) — , .
,
." "
.

: PRESSI ( HERSON )
4. — "in Solem et Lunam" ( ), " ".
. . —
," ",
. , Venus ( ) cuprum .
, .
, Venus , cuprum . ., : Kihre .
The Achimia minor ascribed to Albertus Magnus // Isis. 1949. June. XXXII (2) .

5.
. ,
. . , ,
:" ,
, , , ,
, , .
" (Berthelot . Introduction l'etude de la chimie des anciens et du moyen age.
l889. . 205 — 207). , ?

6. Spiritus ( )— , , , , , , , . ,
" ": , ,
.

7. Cum labor damno est, crescit mortalis egestas: / Multa eicet sapias, re sine nullus eris ( ).
.

8. . , , , " "
. . , , , "
,
" (Taylor
. St. Albert. Patron of Scientists. Oxford, 1950. . 7).
, .

9. Ad album ( .) — " ", ; Ad rubeum ( .) — " ",

.
XIII — "( " "
") — XIV .

10. "Vel melius articulo arabico al et verdo graeco "( " "
" ") — . ( . XXXVII, 1898. .
547). " " " " VIII — IX .
.

11. Argento vivo ( .). , , —

( ). —
, .

12. ( )— (
). " "
. , .
— . -
— , , ,
, , .
13. —
— ,
(" ").

14. Azurum, , .

15. , .

16. . " "

. , , .

17. ( ).
.
.

18. : — — .

19. (vinegar).

20. Argilla simplici ( )— , ,

, .
(argilla figulorum) .

21. Alibi, supra ( .), , ,— "Libellus

de Alchimia".

22. 1 = 0,726 ;4 =1 = 2,90 .

"De re metallica" .

23. Fictilia ( .) — , , .

24. Minium ( .) — ( ).
.

, .
.
.

25. " "— " " .

, . . , ,
.
( . . 53).

26. , .

27. , ,— , ,
, . .
,

: PRESSI ( HERSON )
28. Al-ikser ( .), fermentum ( .) — , , , , ,
, — ,
XII-XVI . .
" " —
. ( ) ,
— .

29. Sal nitrum ( .), , ,

. , — .

30. borax .

31. Atramentum ( .) — .

32. , .

33. "Liber de mineralibus" , .

. .
.

34. .

35. . ,
. , , marchasita marchasida (
). , . ,
(Liber de mineralibus, III, VIII, 102).

36. Magnesia (magnesium) ( .) — ,

(Liber de
mineralibus, 111, VIII, 208).

37. 1500 . . . (Meteorologica, IV, 8, II)

. argentum vivum — "
", ( )" "—" ".

38. ( ).
( ).

39. " "

( ). , , ("
"), — (" ").

40. .
—
, .

41. " " , ,

.

42. ,
.
43. "Summa perfectionis magisterii" ( . . 53) " ".
, ,— .

44. , , :
.

45. . . , . . ,
— . (Schwertner Th. . St. Albert the Great,
Milwankee, 1932, . 366, . 35). , ,
.

46. , ,
. , , , ,
,
.

47. , .
s3S3.

48. " " (sal petrae) — .

Salpeter ( ) Salpeter saure ( ),

49. , , .
.

50. — (AsS), ,
As2S3 ( ) As2O3. ,
.

51. : sal ammoniacum, sal armoniacum ( ), sal harmmoniacum, sal armeniacum

.). ,
. (NH4Cl) ( ).
.
sal ammoniacum .

52. , sal ammoniacum, .

53. ( , , )— VIII — IX .,
.
. , -
, , XIV . —
, ,
, : "Summa perfectionis magisterii", "De investigatione perfectionis", "De inventione
veritatis", "Liber fornacum". , 1280 ., ;
.

54. Sal alkali ( .) — — .

. . (XVII .) .

55. , nitrum, (alkali) XVII . .

56. Alofer, alafur.

: PRESSI ( HERSON )
57. .

58. .
. ,
, ( ).

59. , .

60. ,
. ,
XIII . XIII — XV .
, .

61. " "— .

." "— .

62. Viride aeris, Aes ( ) — . Aes cuprum — ,

(Cyprus). — cuprum. ,
; verdigris — .

63. , .

64. ,
.

65. Vitriol ( )— . .
— VIII .,
. (Berthrelot . La Chimie au moyen kge. Paris, 1893. , 1, 7 fragm.).

66. "Liber fornacum" — ( . 53).

67. Uzifur ( .), zanjifur ( .) — .

68. vermillon ( )— ( ).

69. Ampulla ( )— , .

70. . .

71. Azurium ( .) — ( ) , . ,
, ,
, . . ,
, ,
. ,
, .
, —
.

72. 1/8 , 3,888 .

73. Cerussa ( )—" ", — .

.
 ( ).
— .

74. .
, .
.
. , , .

75. , . , (
) 340° ,
( , ). 450°
.

76. (affinitas — .) — , . . ,
.

77. ,
: "Et propter hoc si sublimas stanno vel plumbo, post sublimationem ipsum conscipicies
nigredine infectum; ergo melior est sublimatio r ea cum guibus non convenit: melius autem esset cum eis
cum guibus convenit, si sul-phureitatem non convenit".

78. Porphyry — , .
.

79. Cassola ( .) — ( , ).

80. : , .

81. Paropsis — ( ).

82. , — .
( , ).

83. , (fixatio — .), — ,

84. "Super illa in aliis" ( .) — " ".

85. . . 61.

86. .
.
, ,
(Weeks . . Discovery of the Elements, Easton. ., 1933. . 10).

87. — .
(I .), , .
, , III . .

88. Al-imbig ( .) ( — embic) —

, .

: PRESSI ( HERSON )
89. Aqua fortis ( .) — , .

90. Ceratio ( .) — ,
, .

91. Phiala ( ., .) — , ( ).

92. , ,
.

93. — , , ; ,
.

94. — .

95. (XIII .) — , , .
.

96. ( , )—
IX — ., , XII .
. XII — XIII .( ,
, , ). , " " "
" . "De aluminibus et salibus" —
, (XII .).

97. (Pergamum, Pergamon) — ,

, (III — II . . .) —
.

98. , , (XIII .) —
. .
, (Opus Maius, Opus Minus, Opus
Tertium),
, , ). , " "
,— " ",
.

99. In cluteo ( .). . , : , cludo (claudo)

occludo — .

100. — , , .

101. ( — , —
).

102. Cisti felis ( ) (cista — , feles — ). — (

).

103. (caput additum) ( ,

1651).

104. Sacculus ( .) — , .
105. Aqua dulci — , dulci — , —
, .

106. , , .

107. ( . . 60).

108. Luto sapientiae ( ). .

.

109. , .

110. .

111. Amizadir, almicadir ( .) — .

112. Caliditate et sinceritate ( : caliditate et rumiditate) ( .) — .

. . .

113. — (sal nitrum; nitrum).

114. "Modo componendi medicinam r aequationem elementorum" — ,

.

115. : , , .
.

116. , ,
.
VII . " "— ;
, — : ( ),
( ). , " "
" " ( ), ,
, .

117. , , .

.
. XVI .
( ) ( ).
— ,
( ). -

: PRESSI ( HERSON )