มุมมองจากคนแดนไกล
จุฑาทิพย์ ภัทราวาท
เรื่องราวของ
CHINA COOP
ประเทศจีน
ก ารสหกรณ์ในประเทศจีนมี
ประวัตอิ นั ยาวนานกว่า 80 ปี โดยรัฐบาล
ของสาธารณรัฐประชาชนจีนเห็นว่าการ
พั ฒ นากิ จ การสหกรณ์ เ ป็ น สิ่ ง สำ � คั ญ
ในการส่งเสริมการพัฒนาเศรษฐกิจใน
ชนบทและเศรษฐกิจการเกษตร โดยได้
ให้การส่งเสริม และการผลักดันมาโดย
ตลอด จนกระทั่ ง ในเดื อ นกรกฎาคม
พ.ศ.2497 จึ ง ได้ มี ก ารจัดตั้งสภาแห่ง
10 ฅนสหกรณ์
ชาติด้านการสหกรณ์ของประเทศจีนขึ้น
เป็นครั้งแรก และเปลี่ยนชื่อจาก United
Headquarters of the Chinese Supply
and Marketing Cooperatives เป็น
All China Federation of Supply and
Marketing Cooperatives (ACFSMC)
รวมทัง้ ก่อตัง้ ระบบสหกรณ์เพือ่ การจัดหา
ตลาดทีม่ ลี กั ษณะเป็นเอกภาพเหมือนกัน
ทั่วประเทศ
สหกรณ์ เ พื่ อ การจั ด หาการ
ตลาดถื อ เป็ น แรงผลั ก ดั น อั น สำ� คั ญ ใน
การพั ฒนาเศรษฐกิจในชนบท และได้
มีบทบาทสำ�คัญในการส่งเสริมการจัด
ระบบบริหารจัดการทางการเกษตรและ
อุ ต สาหกรรมการเกษตร และกระตุ้ น
ตลาดในชนบท รวมทั้งมุ่งเน้นไปที่การ
เพิ่ ม ขึ้ น ของการผลิ ต ทางการเกษตร
รายได้ของชาวนา และการพัฒนาชนบท
หลั ง จากหลายทศวรรษแห่ ง
การพั ฒ นาผ่ า นไป สหกรณ์ เ พื่ อ การ
จัดหาการตลาดก็ได้มาซึ่งวิธีการในการ
ปฏิ รู ป การสหกรณ์ ที่ ส อดรั บ ลั ก ษณะ
เฉพาะต่ า งๆ ของประเทศจี น เช่ น
กฎหมายที่ เ กี่ ย วข้ อ งกั บ เศรษฐกิ จ การ
ตลาด ความต้ อ งการด้ า นการเกษตร
ความต้ อ งการในพื้ น ที่ ช นบทและของ
เกษตรกร รวมถึ ง ลั ก ษณะเด่ น ของ
สหกรณ์เพื่อการจัดหาและการตลาดเอง
อีกด้วย
 และสำ�รวจธุร กิจสาขาใหม่ๆ และการ
ปรับปรุงการบริการเป็นพิเศษ นอกจาก
นี้ ยั ง พยายามกระตุ้ น การใช้ สิ น ทรั พ ย์
ต่างๆของสหกรณ์ให้เกิดประโยชน์สูงสุด
ควบคู่ไปกับการอนุรักษ์และการเพิ่มขึ้น
ของมูลค่าของสินทรัพย์ของสหกรณ์
“โครงการเครือข่ายใหม่”
โครงการเครือข่ายใหม่เพื่อการ
บริ ก ารและการแลกเปลี่ ย นหมุ น เวี ย น
ในชนบทยุ ค ใหม่ โครงการเครื อ ข่ า ย
ใหม่ เป็นงานที่สำ�คัญและเป็นงานหลัก
ของ CHINA COOP ในการเผชิญกับ
สถานการณ์ ปั จ จุ บั น ของจี น ที่ ว่ า การ
พั ฒ นาของระบบหมุ น เวี ย นในชนบท
นั้นยังล้าหลังอยู่เ ครื อ ข่ า ยการกระจาย
สิ น ค้ า ในชนบทไม่ เ ข้ ม แข็ ง การรั บ -ส่ ง
สิ น ค้ า มี อุ ป สรรคและเกษตรกรต่ า ง
ประสบปัญหาในการซื้อขายสินค้า คณะ
รั ฐ มนตรี ไ ด้ อ นุ มั ติ โ ครงการดั ง กล่ า ว
ในเดือนพฤษภาคม พ.ศ. 2548 และ
โครงการดังกล่าวซึ่งอยู่บนพื้นฐานการ
ปฏิ รู ป เครื อ ข่ า ยดั้ ง เดิ ม ของ CHINA
COOP มีวัตถุประสงค์เพื่อการพัฒนา
4 เครือข่าย อันได้แก่ เครือข่ายการตลาด
และการบริ ก ารยุ ค ใหม่ เ พื ่ อ ผลิ ต ทาง

จึงสามารถปฏิบัติตามแนวทาง
การปฏิรูปและนวัตกรรม เพื่อความอยู่
รอดในสภาพการแข่งขัน และการเติบโต
อย่างรวดเร็วของสหกรณ์การเกษตรรูป
แบบพิเศษต่างๆ ทำ�ให้การแลกเปลี่ยน
หมุนเวียนในปัจจุบันในพื้นที่ชนบทเด่น
ชัดขึ้นและค้ำ�จุนระบบบริการสังคมใน
ด้านการเกษตรได้เป็นอย่างดี
ภ า ย ใ ต้ ก า ร นำ � ข อ ง ค ณ ะ
กรรมการกลางของพรรคคอมมิวนิสต์
แห่ ง ประเทศจี น และกรรมการของ
CHINA COOP ซึ่งได้ปฏิรูปโครงสร้าง
โดยการพั ฒ นาด้ ว ยการใช้ น วั ต กรรม
เครื่ อ งจั ก รและเทคโนโลยี เ พื่ อ การ
ให้ บ ริ ก ารแก่ เ กษตรกรในชนบท โดย
มี วั ต ถุ ป ระสงค์ เ พื่ อ ทำ � ให้ ตั ว สหกรณ์
เองกลายเป็ น องค์ ก รความร่ ว มมื อ
ทางเศรษฐกิ จ ของเกษตรกร สหกรณ์
เหล่ า นี้ ไ ด้ เ ปลี่ ย นรู ป แบบโครงสร้ า ง
การบริหารจัดการไปอย่างสิ้นเชิง เพื่อ
ความสามารถในการแข่ ง ขั น โดยได้ มี
การปฏิรูประบบกรรมสิทธิ์ในสินทรัพย์
การเปลี่ ย นแปลงกลไกการบริ ห าร
จั ด การ การปรั บ เครื อ ข่ า ยสหกรณ์

ฅนสหกรณ์ 11
 พัฒนาที่มีต้นทุนต่ำ� มีประสิทธิภาพ มี
ความคุ้ ม ทุ น และประสบผลดี สิ้ น ปี
พ.ศ. 2550 ระบบของ CHINA COOP
มีองค์กรจำ�นวน 4,113 แห่งที่ดำ�เนิน
การกระจายสินค้าหรือธุร กิจเครือข่าย
ซึ่งมากกว่า 2 ปีก่อน ถึง 1,624 แห่ง
คิ ด เป็ น ร้ อ ยละ 65.2% มี ร้ า นค้ า เพื่ อ
กระจายสินค้าจำ�นวน 477,600 แห่ง
ซึ่งเพิ่มขึ้นถึง 308,700 แห่ง คิดเป็น
1.8 เท่าของจำ�นวนร้านในปี พ.ศ. 2548
มี ย อดขายของวิ ส าหกิ จ ต่ า งๆ รวม
จำ�นวน 281,200 ล้านหยวน คิดเป็น

การเกษตร เครือข่ายการผลิตผลผลิต
ทางเลือก (sideline products) เครือข่าย
การซื้ อ ขายสิ น ค้ า อุ ป โภคบริ โ ภค และ
เครื อ ข่ า ยเพื่ อ การรี ไ ซเคิ ล ทรั พ ยากร
ที่สามารถนำ�กลับมาใช้ใหม่ได้ ในปี พ.ศ.
2550 รั ฐ บาลกลางได้ ก่ อ ตั้ ง กองทุ น
พิเศษเพื่อให้ความช่วยเหลือทางการเงิน
แก่โครงการเครือข่ายใหม่และสนับสนุน
การสร้ า งชนบทแบบใหม่ ขึ้ น อย่ า งเป็ น
ทางการ
โครงการเครื อ ข่ า ยใหม่ ไ ด้ ถู ก
นำ�มาใช้มากกว่า 2 ปีและส่งผลต่อการ

อัตราการเติบโตถึง 76.8% การส่งเสริม

โดยโครงการเครือข่ายใหม่ท�ำ ให้ CHINA
COOP เข้ามามีส่วนร่วมในด้านต่างๆ
มากขึ้ น และปรั บ ปรุ ง ประสิ ท ธิ ภ าพ
เศรษฐกิจอย่างต่อเนื่อง
ในปี พ.ศ.2549 CHINA
COOP ได้ดำ�เนินการโครงการรณรงค์
เรื่อง “1,000 สหกรณ์ 1,000 ผลผลิต”
ในระบบของ CHINA COOP โดยมี
ความมุ่งมั่นที่จะพัฒนากฎระเบียบ การ
ผลิตที่มีมาตรฐาน การสร้างตราสินค้า
และกลยุทธ์ทางการตลาดของสหกรณ์

12 ฅนสหกรณ์
ที่ เ ชี่ ย วชาญเฉพาะด้ า นการเกษตรใน
ประเทศจี น รวมทั้ ง ยกระดั บ การขาย
ผลผลิตทางการเกษตรและเพิ่มรายได้
ของชาวนา นับจนถึงปัจจุบัน มีสหกรณ์
ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้านจำ�นวน 2,819
แห่ ง ทั่ ว ประเทศที่ เ ข้ า ร่ ว มโครงการ
“1,000 สหกรณ์ 1,000 ผลผลิ ต ”
นับแต่การเริ่มโครงการดังกล่าวเมื่อ 3
ปี ที่ แ ล้ ว การบริ ห ารจั ด การสหกรณ์ ที่
เชี่ ย วชาญเฉพาะด้ า นต่ า งๆ ได้ มี ก าร
ปรับปรุงพัฒนามาโดยตลอด สหกรณ์ที่
เชี่ยวชาญเฉพาะด้านจำ�นวน 87% ได้
ลงทะเบียนกับหน่วยงานด้านการค้าและ

และวัตถุดิบทางการเกษตร สหกรณ์ที่
เชี่ยวชาญเฉพาะด้านมากกว่า 60% ยัง
ได้รับใบรับรองในด้านต่างๆ ดังกล่าว
จากทั่วโลกอีกด้วย
โครงการ “1,000 สหกรณ์
1,000 ผลผลิต” ได้ให้การส่งเสริมเป็น
อย่ า งมากเกี่ ย วกั บ การบริ ห ารตราสิ น
ค้าของสหกรณ์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
นับตั้งแต่เริ่มโครงการ ทำ�ให้มีสหกรณ์
ที่ เ ชี่ ย วชาญเฉพาะด้ า น 54% แล้ ว ที่
จดทะเบี ย นเครื่ อ งหมายการค้ า และ

อุตสาหกรรม และ 80% ได้ตั้งฐานการ

ผลิตเป็นที่เรียบร้อย โดยเฉลี่ย สหกรณ์
แต่ ล ะแห่ ง มี พื้ น ที่ ดำ � เนิ น การประมาณ
340 เฮคเตอร์ และมีพื้นที่ดำ�เนินการที่
ได้มาตรฐาน (15 Mu เท่ากับ 1 เฮคเตอร์)
บนพื้นที่ 1,965 ไร่ โดยพบว่า สินค้า
ของสหกรณ์ ต่ า งมี คุ ณ ภาพดี ขึ้ น อย่ า ง
มากอันเป็น ผลจากการมีระบบให้ใบรับ
รองคุณภาพสินค้า ซึ่งรวมถึงใบรับรอง
สำ�หรับสินค้าปลอดสารพิษ สินค้ารักษา
สิ่ ง แวดล้ อ ม ผลผลิ ต เกษตรอิ น ทรี ย์

ฅนสหกรณ์ 13
 สหกรณ์ส่วนมากก็ได้เริ่มโฆษณาสินค้า
ของตนในตลาดผ่านสื่อและรูปแบบการ
ค้าประเภทต่างๆ 46% มีธุรกิจที่มั่นคง
และเป็นบริษัทชั้นนำ� ในขณะที่ 55% มี
ธุร กิจขายส่งที่ทำ �ยอดขายได้ถึง 17.7
พันล้านหยวนต่อปี และได้รับการยกเว้น
ค่าบริหารจัดการตลาด 125 ล้านหยวน
56% ขายสิ น ค้ า ในตลาดค้ า ปลี กตาม
ซูเปอร์มาร์เก็ตโดยทำ�ยอดขาย 5.4 พันล้าน
หยวนต่ อ ปี และได้ รั บ การยกเว้ น ค่ า
บริหารจัดการซูเปอร์มาร์เก็ตเป็นจำ�นวน
22.91 ล้านหยวน ข้อมูลเหล่านี้แสดง
ให้เห็นว่าสหกรณ์ที่เชี่ยวชาญเฉพาะด้าน
ได้เพิ่มรายได้ให้แก่ชาวนาอย่างแท้จริง เป็นศูนย์กลางในการแลกเปลี่ยนข้อมูล ในพื้นที่ชนบท โดยการปฏิรูปวิสาหกิจ
ในการที่ จ ะปรั บ ตั ว ให้ เ ข้ า กั บ ข่ า วสารและผลผลิ ต ศู น ย์ ก ลางทาง ต่างๆที่มีสหกรณ์เป็นเจ้าของ เริ่มตั้งแต่
การพั ฒ นาทางเศรษฐกิ จ การเกษตร วั ฒนธรรมของชุ ม ชนท้ อ งถิ่ น ในชนบท การลดจำ � นวนพนั ก งาน ลดหนี้ แ ละ
และเศรษฐกิจในชนบท CHINA COOP และมีบทบาทสำ�คัญในการสร้างความ ภาระต่ า งๆ จนถึ ง การทำ � ให้ ก ารใช้
ทั่วประเทศได้ยกระดับเครือข่ายต่างๆ กลมกลืนกันระหว่างชุมชนในชนบทแบบ สิ น ทรั พ ย์ ข องระบบสหกรณ์ ที่ มี อ ยู่ ใ ห้
ด้ า นการบริ ก ารทางการเกษตรแบบ ใหม่กับชนบทแบบสังคมนิยม เกิ ด ประโยชน์ ม ากที่ สุ ด เป็ น รู ป แบบ
เอนกประสงค์ เ พื่ อ ให้ บ ริ ก ารแบบจุ ด หลักของระบบสิทธิในทรัพย์สิน ระบบ
เดียวเบ็ดเสร็จ (one-stop service) เพื่อ วิสาหกิจสหกรณ์ หุ้ น และระบบสหกรณ์ จั ด สรรปั น ส่ ว น
ตอบสนองความต้องการด้านชีวิตความ ในฐานะที่เป็นองค์กรในการให้ วิ ส าหกิ จ สหกรณ์ ไ ด้ ถู ก ทำ� ให้ มี ชี วิ ต ขึ้ น
เป็ น อยู่ แ ละการผลิ ต ของชาวนา และ บริการด้านการเกษตร บริการในพื้นที่ อีกครั้งโดยผ่านกระบวนการการทำ�ให้
ได้ ก ลายเป็ น ส่ ว นสำ � คั ญ ในการพั ฒนา ชนบท แก่ เ กษตรกร CHINA COOP รู ป แบบองค์ ร วมและการบู ร ณาการให้
บริการทางสังคมด้านการเกษตร ได้ ใ ห้ ก ารสนั บ สนุ น เป็ น อย่ า งมากต่ อ เป็ น องค์ ร วมเพื่ อ ความร่ ว มมื อ มี ค วาม
อุตสาหกรรมการเกษตรและการก่อตั้ง เข้มแข็งมากยิ่งขึ้น
ศู น ย์ บ ริ ก ารแบบเอนกประสงค์ ระบบแลกเปลี่ ย นหมุ น เวี ย นแบบใหม่
ในชุมชน
ส ห ก ร ณ์ ใ น ห ล า ย พื้ น ที่ ไ ด้
ดำ � เนิ น งานแบบเอนกประสงค์ เพื่ อ
ช่ ว ยชาวนาในด้ า นบริ ก ารต่ า งๆ เช่ น
การให้คำ�แนะนำ�ด้านวิทยาศาสตร์และ
เทคโนโลยี ด้ า นการรั ก ษาพยาบาล
การศึกษา กิจกรรมทางวัฒนธรรม ความ
บันเทิงและบริการเกี่ยวกับสัญญาเช่า ซึ่ง
สิ่ ง ต่ า งๆเหล่ า นี้ ส ามารถให้ บ ริ ก ารเข้ า
ถึงเกษตรกรอย่างแท้จริง ทำ�ให้สหกรณ์
แบบเอนกประสงค์ในบางพื้นที่ได้กลาย

14 ฅนสหกรณ์

บริษัทร่วมทุน
Sinocot เป็ น บริ ษั ท ร่ ว มหุ้ น
(joint-stock) ที่ร่วมลงทุนโดย 8 องค์กร
โดยมี CHINA COOP เป็น ผู้ถือหุ้นราย
ใหญ่ที่สุด Sinocot เป็นบริษัทชั้นนำ�ของ
อุ ต สาหกรรมการผลิ ต ฝ้ า ยในประเทศ
จีน มีขอบเขตของธุรกิจครอบคลุมการ
ผลิตเครื่องผลิตฝ้าย และเครื่องจักรที่
ซับซ้อนสำ�หรับผลผลิตพลอยได้ของฝ้าย
การบริหารจัดการรูปแบบองค์รวมของ
ธุรกิจฝ้าย การค้าฝ้าย ฯลฯ นอกจาก
นี้ Sinocot ยั ง ได้ รั บมอบหมายให้ รั บ
ผิดชอบโครงการวิจัยทางวิทยาศาสตร์
และเทคโนโลยีหลักจาก The National
Cotton Quality Inspection System
Reform โดยดำ� เนิ น การดั ง เช่ น หน้ า ที่
รั บ ผิ ด ชอบในอดี ต ในการส่ ง เสริ ม การ
พั ฒนาอุ ต สาหกรรมการผลิ ต ฝ้ า ยของ
ประเทศจีน
สมาคมการค้า
ในการทีจ่ ะตอบสนองต่อสถาน
การณ์ ใ หม่ ๆ ในการพั ฒ นาเศรษฐกิ จ
การตลาดแบบสั ง คมนิ ย ม เศรษฐกิ จ
การเกษตรและเศรษฐกิ จ ในชนบท
CHINA COOP ได้ มี ส่ ว นร่ ว มในการ
พั ฒ นาสมาคมการค้ า สิ น ค้ า เกษตร
เฉพาะ องค์ ก รเศรษฐกิ จ สหกรณ์ ใ น
ชนบท และช่องทางบริการของสมาคม
มาโดยตลอด นับถึงปัจจุบัน SMCs ได้
มีส่วนหรือเป็นผู้น�ำ ในการพัฒนาสมาคม
18,115 แห่ง ซึง่ มีสมาชิกทัง้ สิน้ ประมาณ
2,629,600 คน สมาคมเหล่านี้ ทำ�หน้าที่
เป็ น ตั ว เชื่ อ มโยงอย่ า งใกล้ ชิ ด ระหว่ า ง
ชาวนาและการตลาดภายใต้ ส ภาวะ
การตลาดแบบสังคมนิยม ได้ช่วยเหลือ
ด้ า นการผลิ ต สิ น ค้ า เกษตรอย่ า งเป็ น
ระบบ รวมทั้ ง ด้ า นอุ ต สาหกรรมและ
มาตรฐานการเกษตรและการสั่งซื้อใน
ตลาดที่ดีขึ้น
จนถึงปัจจุบัน CHINA COOP
ได้ก่อตั้งกิจการร่วมค้าวิสาหกิจสหกรณ์
มากกว่า 1,400 บริษัท ร่วมกับสหกรณ์
ต่างๆ และองค์กรทางเศรษฐกิจในกว่า
30 ประเทศและหลายภู มิ ภ าค ทั้ ง ยั ง
ก่อตั้งองค์กรการค้าและองค์กรในต่าง
ประเทศกว่า 200 แห่ง CHINA COOP
ได้ทำ�หน้าทีเ่ ป็นตัวแทนองค์กรเศรษฐกิจ
สหกรณ์ทั้งหมดในประเทศจีน และได้
มีบทบาทสำ�คัญมากขึ้นเรื่อยๆ ในการ
ขับเคลื่อนสหกรณ์ระหว่างประเทศ
ฅนสหกรณ์ 15