Professional Documents
Culture Documents
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ
Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΟΥ ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΥ ΣΤΗΝ ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΤΗΣ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΕΡΑΠΟΣΤΟΛΗ
Είκοσι επτά χρόνια πριν (την προηγούμενη εβδομάδα), στεκόμουν έξω από τις
πόρτες της εκκλησίας του Αγίου Σεραφείμ στο Ντάλας του Τέξας, περιμένοντας να
γίνω δεκτός στην Αγία Ορθοδοξία. Ρωτήθηκα εάν ομολογούσα την Ορθόδοξη
Εκκλησία ως την Νύμφη του Χριστού, όπου μέσα της υπήρχε η αληθινή σωτηρία
που ήταν στην κιβωτό με τον Νώε στον Κατακλυσμό. Το ομολόγησα με όλη μου
την καρδιά. Το πίστευα τότε. Το πιστεύω και τώρα.
Η Ορθοδοξία για μένα ήταν το Πολύτιμο Μαργαριτάρι. Ο Αρχιεπίσκοπος
Ντιμίτρι του Ντάλλας με συμβούλευσε, όταν έγινα δεκτός στην Εκκλησία ότι, όσο
σοβαρή και να ήταν η κατάστασή μου τότε στην Αγγλικανική μου ζωή, παρέμεινε
ένας μόνο λόγος να γίνω Ορθόδοξος: το ότι πίστευα πως η Ορθοδοξία ήταν
αληθινή. Αυτός ο ίδιος απαρνήθηκε την Βαπτιστική πίστη και ασπάσθηκε την
Ορθοδοξία, όταν ήταν ακόμα έφηβος, στα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του '40, και
ήταν ο πλέον κατάλληλος να μου δώσει αυτή τη συμβουλή.
Έτσι στέκομαι τώρα ενώπιον αυτής της μεγαλοπρεπούς συνάντησης των
επισκόπων και ιερέων, των θεολόγων και των πνευματικών πατέρων, σαν
Αμερικανός, σαν ένας που ασπάσθηκε την Ορθόδοξο πίστη, ένας «απλός ιερέας
του χωριού», αισθανόμενος ταπεινά αυτό το προνόμιο, για να μιλήσω πάνω σε ένα
θέμα που μας αφορά όλους. Φέρνω την άποψη ενός ανθρώπου που ζήτησε
καταφύγιο στην Ορθοδοξία από το δογματικό βάλτο μέσα στον οποίο
συγκρούονται πολλοί από τους συνεργάτες μας στην οικουμενική κίνηση.
Στην ιερατική μου εκπαίδευση σε Αγγλικανική ιερατική σχολή στη δεκαετία
του '70 ανησυχούσα βλέποντας τις τάσεις, που μας οδηγούσαν μακριά από την
αποστολική πίστη και μαρτυρία, που υπήρχαν στο δόγμα στο οποίο τότε πίστευα.
Διφορούμενες σκέψεις και αμφιβολίες περί Ενσάρκωσης, Ανάστασης και Θαυμάτων
ήταν εύκολα αποδεκτά. Τα δόγματα της πίστεως σταδιακά αποχρωματίζονταν. Η
χειροτονία των γυναικών ήταν στον ορίζοντα. Η υποστήριξη των αμβλώσεων, για
τις οποίες κάποιοι Επισκοπικοί κληρικοί ήδη παρείχαν υπηρεσίες (όπως το να
μεταφέρουν νεαρές γυναίκες στις κλινικές), και η αποδοχή της ομοφυλοφιλίας δεν
έκαναν καθόλου αίσθηση στους καθηγητές και σπουδαστές.
Μάλιστα, η «ηθική αναλόγως των περιστάσεων» έθετε τώρα τους κανόνες.
Βέβαια, δεν υπήρχαν πλέον κανόνες. Η ηθική ήταν τώρα αναλόγως των
περιστάσεων. Η «συμπεριληπτική γλώσσα» θα έκανε τώρα το ντεμπούτο της χωρίς
μεγάλη φασαρία. Ο Θεός που μέχρι τώρα ήταν ο Πατέρας μας θα γινόταν και
Μητέρα μας. Το ότι η Επισκοπική Εκκλησία θα χειροτονούσε επίσκοπο έναν ιερέα ο
οποίος δεν έκρυβε την ομοφυλοφιλία του τρεις δεκαετίες μετά, το 2003, ή το ότι
οι επίσκοποι της Επισκοπικής Εκκλησίας τώρα εγκρίνουν τις τελετές για «άγιες
ενώσεις» των ομοφυλοφίλων δεν με εκπλήσσει καθόλου. Ο κύβος ερρίφθη χρόνια
πριν.
Σε μια μεταμοντέρνα εποχή, μέσα στην οποία οι Αμερικανοί νομίζουν ότι
ζουν, η αλήθεια τελικά ορίζεται ως ό,τι θέλει ο καθένας να είναι για τον εαυτό του.
Δεν υπάρχει τίποτε το απόλυτο. Τα αρχαία σύνορα της πίστεως και της ηθικής δεν
υφίστανται πλέον. Δεν υπάρχουν πλέον μετα-αφηγητισμοί. Εάν ο μοντέρνος
Άνθρωπος θεωρούσε τον εαυτό του ικανό να διακρίνει την Αλήθεια μέσα από τη
λογική, ο μεταμοντέρνος Άνθρωπος πιστεύει ότι ο καθένας μπορεί να φθάσει μέσω
της εμπειρίας σε «σχετικές αλήθειες», οι οποίες ορίζονται η κάθε μία από τον
πολιτισμό της, και όλες είναι εξίσου έγκυρες. Η Ορθόδοξος αντίληψη ότι η Αλήθεια
είναι ένας Άνθρωπος, ο οποίος είναι η τέλεια αποκάλυψη του Θεού στον άνθρωπο
στο πρόσωπο του Ιησού Χριστού, ότι η Εκκλησία είναι ο στύλος και το θεμέλιο
αυτής της Αλήθειας, ότι η πίστη την οποία ομολογούμε με λόγο και με πράξη έχει
ιδρύσει το Σύμπαν, έρχεται σε σύγκρουση με τα βασικά δόγματα και πιστεύω της
κυριαρχούσας μεταμοντερνικής θρησκευτικής κουλτούρας των περισσοτέρων
οικουμενικών συντρόφων μας στην Αμερική.
Αν όλα αυτά είναι αλήθεια για την Ορθοδοξία στην Αμερική, τότε η επίδραση
στην ευαγγελική μαρτυρία, στην ιεραποστολή και στη μαρτυρία της πίστεως είναι
πραγματικά περιοριστική. Ο Άγιος Ιννοκέντιος μπορούσε να χαρεί με την
προοπτική της Ορθοδοξίας να διεισδύσει στην Αμερική με ιεραποστολική
προσπάθεια και να προσελκύσει τους Αμερικανούς στην Ορθοδοξία. Αυτό όμως
φαίνεται τώρα απαγορευτικό, εάν «δουλεύουμε μαζί οικουμενικά» και εάν
κρίνουμε από την αντίδραση των ιερέων που καταγράφηκε πιο πάνω.
Σαν πληροφορία, αυτοί που ασπάζονται την Ορθοδοξία στην Αμερική
αυξάνονται συνεχώς, λόγω γάμου αλλά και επιλογής. Ο θεολογικός παρασυρμός
και η ηθική σχετικότητα των περισσοτέρων ομολογιών στις Ηνωμένες Πολιτείες
είναι ο λόγος της επιλογής. Το 60% των κληρικών στην Ορθόδοξη Αρχιεπισκοπή
της Αντιόχειας, και τουλάχιστον 30-40% των ιερέων της Ορθοδόξου Εκκλησίας
της Αμερικής (Ρωσσική Μητροπόλια) όπως και η πλειοψηφία των επισκόπων
αυτής, ασπάσθηκαν την Ορθόδοξη πίστη από άλλα δόγματα. Πολλές
ιεραποστολικές εκκλησίες και ενορίες αποτελούνται σχεδόν εξ ολοκλήρου από
προσηλύτους.
Στην πραγματικότητα, η Ορθοδοξία στην Αμερική δέχεται προσηλυτισμούς σε
σχεδόν διπλάσιο ρυθμό από τα ευαγγελικά δόγματα, ενώ οι επικρατέστεροι
οικουμενικοί Διαμαρτυρόμενοι τείνουν να ανακοινώνουν μειώσεις των μελών.
«Πόσο ειρωνικό ότι τα στοιχεία των Διαμαρτυρομένων, τα στοιχεία αυτά που έχουν
να κάνουν περισσότερο με τον Οικουμενισμό, είναι ακριβώς εκείνα τα στοιχεία που
έχουν γίνει τα περισσότερα κοσμικά, και τα οποία αντιπροσωπεύουν όλο και
λιγότερους ανθρώπους καθώς τα νούμερά τους μειώνονται, κυριευόμενοι από τον
ήχο της Προτεσταντικής αμφιβολίας», γράφει ο Φράνκ Σέιφερ, που ασπάστηκε την
Ορθοδοξία, στο βιβλίο του «Χορεύοντας Μόνος».
Πάντως, στην Αμερική, όπως και στην Ευρώπη, οι αντιρρήσεις για τον
Οικουμενισμό καμιά φορά αντιμετωπίζονται με επιχειρήματα ad hominem. Εκείνοι
που αντιτίθενται στον Οικουμενισμό στις Μητέρες Εκκλησίες μπορούν να διώκονται
ως «εθνικιστές» και «ξενόφοβοι». Παρομοίως, στην Αμερική εκείνοι που
διαμαρτύρονται για την τρέχουσα οικουμενική εμπλοκή πολύ εύκολα
απορρίπτονται με ύβρεις όπως «παραδοσιακοί» ή «προσήλυτοι», οι οποίοι
υστερούν στον εκλεπτυσμό και στην σοβαρότητα να κρίνουν και να κάνουν σχόλια
σχετικά με την εμπλοκή στις τρέχουσες οικουμενικές γραφειοκρατίες, και τα
παρόμοια. Τα επίθετα μπορεί να είναι διαφορετικά, αλλά το μήνυμα και η μέθοδος
είναι ίδια, ενώ τα επιχειρήματα παραγκωνίζονται.
Ίσως εμείς απλά τους προκαλούμε ντροπή ή τους ενοχλούμε. Αλλά πολλοί
από εμάς αντιτιθέμεθα στην τρέχουσα οικουμενική ανάμιξη, επειδή το έχουμε δει
και από την άλλη πλευρά. Ήμασταν πρώην μέλη των δογμάτων με τα οποία τώρα
συνεργαζόμαστε. Γνωρίσαμε τον Οικουμενισμό από πρώτο χέρι και γι' αυτό τον
απορρίπτουμε. Μπορώ να σας πω ότι πολλοί από εμάς ασπασθήκαμε την
Ορθοδοξία παρά την ανάμιξή της στον Οικουμενισμό, και όχι επειδή εμπλέκεται σε
αυτόν.
Έχει ειπωθεί ότι υπάρχει περισσότερος αληθινός Οικουμενισμός στην Αμερική,
ένας Οικουμενισμός που θα χειροκροτούσαν, νομίζω, όλοι οι Ορθόδοξοι, αλλά
αυτός ο αληθινός Οικουμενισμός λαμβάνει χώρα έξω από -αντί για μέσα στις-
καθιδρυμένες οικουμενικές οργανώσεις και γραφειοκρατίες. Στην πραγματικότητα
εκείνους με τους οποίους έχουμε τα περισσότερα κοινά σημεία στην πίστη και στην
ηθική στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι εκείνες οι κοινότητες πίστεως, οι οποίες δεν
έχουν σχέση με το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών και το Παγκόσμιο Συμβούλιο
Εκκλησιών, όπως οι συντηρητικές Προτεστάντικες και μερικές Ρωμαιο-Καθολικές
ομάδες.
Επιτρέψτε με τώρα να αναφερθώ σε μερικά από τα θεολογικά και ηθικά
θέματα που θα έπρεπε να μας ανησυχήσουν ιδιαίτερα. Αυτά είναι θέματα τα οποία
αδειάζουν από την ουσία τον φιλελεύθερο Προτεσταντισμό, και μερικές φορές
ακόμα και Ρωμαιο-Καθολικές κοινότητες στην Αμερική, πολλά μέλη των οποίων
είναι συνεργάτες μας στις οικουμενικές επιχειρήσεις. Είναι όλα τους συνδεδεμένα,
και υποψιάζομαι ότι σημαίνουν τον ερχομό μιας καινούριας Θρησκείας.
Συμπεριληπτική γλώσσα
Στα μέσα της δεκαετίας του '80 το Εθνικό Συμβούλιο Εκκλησιών άρχισε να
εκδίδει το πολύτομο Συμπεριληπτικό Γλωσσικό Λεξικό, το οποίο παρέλειπε
αρσενικές αντωνυμίες για τον Θεό και ξαναμετέφραζε τον παραδοσιακό τίτλο του
Ιησού, Υιός του Ανθρώπου, ως «Το Ανθρώπινο Ον». Παρόλο που υπήρχε
Ορθόδοξη διαφωνία, η επιρροή της συμπεριληπτικής κίνησης συνεχίζεται και
προάγεται σε οικουμενικούς κύκλους.
Μια από τις θηλυκές απεικονίσεις για τον Θεό που επιτρέπεται «για να
εμπλουτίσει την κατανόηση και να προσφέρει ισορροπία» είναι η εξής προσευχή:
«Σε ευχαριστούμε, Άγιε Ων, μητέρα και πατέρα όλων των πιστών».
Ομοίως, το Λατρευτικό Εγχειρίδιο των Ενωμένων Μεθοδιστών παρέχει αυτή
την προσευχή: «Θεέ, η Μητέρα και ο Πατέρας μας, ερχόμαστε προς Σε σαν
παιδιά». Έτσι, βρίσκουμε μια οικουμενική τάση προς ένα ριζικά διαφορετικό δόγμα
του Θεού, μια Θεολογία-διαφορετική από αυτήν της Εκκλησίας: «Χαριτόβρυτε Θεέ,
μας έχεις βγάλει από την μήτρα του είναι σου και έχεις φυσήξει μέσα μας την πνοή
της ζωής». «Πάτερ-Μήτηρ ημών, ο/η εν τοις ουρανοίς, αγιασθήτω το όνομά σου,
ελθέτω η βασιλεία σου, γεννηθήτω το θέλημά σου». Και πολλά, πολλά άλλα.
Αναπλάθοντας την Εικόνα του Θεού: Η Θεός είναι καλή, δεν είναι;
Δεν είναι αυτό για το οποίο μας προειδοποίησε ο Σωτήρας μας, ότι πολλοί θα
έρθουν εν ονόματί Του, και θα πουν. Εδώ είναι ο Χριστός, και εκεί είναι ο Χριστός;
Ομοφυλοφιλία
Το άλλο ηθικό θέμα που απειλεί την ψυχή της κοινωνίας είναι η
ομοφυλοφιλία, για την οποία πολλοί κοσμικοί κύκλοι παλεύουν να θεωρηθεί ως
ένας εναλλακτικός τρόπος ζωής, και ο ομοφυλοφιλικός γάμος ως μια «άγια
ένωση». Όπως και με τις αμβλώσεις, η Ορθόδοξη παρουσία έχει καθυστερήσει την
αποδοχή ενός κυρίως ομοφυλοφιλικού δόγματος να γίνει μέλος του ΕΣΕ. Υπήρχαν
επίσης αντιρρήσεις από κάποια μέλη του Συμβουλίου, κυρίως Αφρο-Αμερικανών
Βαπτιστών. Σύμφωνα με την τότε Γενική Γραμματέα Κάμπελ, οι διαφορετικές
απόψεις πάνω σε αυτό το θέμα, από τις γνώμες των Αφρο-Αμερικανών Βαπτιστών
και των Ορθοδόξων μέχρι και την φιλελεύθερη άποψη της Ενωμένης Εκκλησίας
του Χριστού (η οποία χειροτονεί άνδρες και γυναίκες που δεν κρύβουν την
ομοφυλοφιλία τους), όλες αυτές οι γνώμες των εκκλησιών εξαρτώνται από το
ποιοι είναι τα μέλη που τις αποτελούν.
Δηλαδή, η Ορθόδοξη στάση πάνω στο θέμα της ομοφυλοφιλίας θεωρείται όχι
σαν αποκαλυμμένη αλήθεια, αλλά ως άποψη εξαρτώμενη από την κουλτούρα των
μελών της. Έτσι, οι Ορθόδοξοι, όπως και οι Αφρο-Αμερικανοί Βαπτιστές, έχουν την
στερεότυπη θέση τους, την ιστορικώς προσδιορισμένη θέση. «Να παραμένετε μέσα
σε αυτήν (την θέση), να συμμορφωθείτε με τα στερεότυπα, και θα σας ανε-
χθούμε». Εμείς οι Ορθόδοξοι τέλος πάντων, θεωρούμεθα ότι δίνουμε στην
(οικουμενική) κίνηση την «ακεραιότητά» της, για να αναφερθώ στα λόγια της
κυρίας Κάμπελ.
Αυτή η μαρτυρία της πίστεώς μας φαίνεται να είναι απλώς ένα άλλο κομμάτι
του πολυπολιτισμού και όχι η αλήθεια της αποστολικής πίστης. Το περισσότερο
που μπόρεσαν να κάνουν οι Ορθόδοξες Εκκλησίες για το θέμα των αμβλώσεων και
της ομοφυλοφιλίας είναι να εμποδίσουν την υιοθέτηση θέσεων επισήμως υπέρ
αυτών. Η συμπεριφορά των οικουμενικών συνεργατών μας, δυστυχώς, φανερώνει
δραματικά την αποτυχημένη μας μαρτυρία πίστεως.
Δεν είναι, όπως μας προειδοποιεί ο Πατήρ Ιουστίνος, η ενδέκατη ώρα; Εις δόξαν
Θεού Πατρός. Αμήν.
"ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΜΟΣ
Γένεση-Προσδοκίες-Διαψεύσεις"
ΠΡΑΚΤΙΚΑ ΔΙΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΥ ΣΥΝΕΔΡΙΟΥ
Αίθουσα Τελετών Α.Π.Θ. 20-24 Σεπτεμβρίου 2004
ΤΟΜΟΣ Β'
Εκδόσεις ΘΕΟΔΡΟΜΙΑ