‫وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣــــﺲ در اﯾﺮان‬

‫ﻋﻨﺼﺮ ﻣﺲ ﺑﯿﺴﺖ و ﭼﻬﺎرﻣﯿﻦ ﻋﻨﺼﺮ ﻓﺮآوان ﭘﻮﺳﺘﻪ زﻣﯿﻦ و ﻓﺮاواﻧﯽ آن در ﭘﻮﺳـﺘﻪ زﻣـﯿﻦ‬
‫‪ %0/01‬ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ اﯾﻦ ﻋﻨﺼﺮ از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻓﻠﺰي ﻏﯿﺮآﻫﻨﯽ ﺑﻮده و ﺑﻌﻠﺖ وﯾﮋﮔﯽ ﻫﺎي ﺧﺎص‬
‫از ﺟﻤﻠﻪ ﻫﺪاﯾﺖ اﻟﮑﺘﺮﯾﮑﯽ و ﺣﺮارﺗﯽ ﺑﺎﻻ‪ ،‬ﺷﮑﻞ ﭘﺬﯾﺮي‪ ،‬ﭼﮑﺶ ﺧـﻮاري وﻣﻘﺎوﻣـﺖ در ﺑﺮاﺑـﺮ‬
‫ﺧﻮردﮔﯽ ﺑﻌﺪ از آﻫﻦ و آﻟﻮﻣﯿﻨﯿﻮم ﺳﻮﻣﯿﻦ ﻓﻠﺰ ﭘﺮﻣﺼﺮف در ﺻﻨﻌﺖ اﻣﺮوزي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﯽ ﮔﺮدد‪.‬‬
‫ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي اﯾﻦ ﻓﻠﺰ ﺷﺎﻣﻞ ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﭘﺮوﻓﯿﺮي‪ ،‬ﻣﺎﮔﻤﺎﻧﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﺑـﺎ ﺳـﻨﮓ‬
‫ﻣﯿﺰﺑﺎن رﺳﻮﺑﯽ‪ ،‬ﮐﺎﻧﺴﺎرﻫﺎي ﻧﻮع ﻣﺎﺳﯿﻮﺳﻮﻟﻔﺎﯾﺪ و ﻧﻮع اﺳﮑﺎرن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﮐﺸﻮر اﯾﺮان ﺑـﺪﻟﯿﻞ‬
‫وﺿﻌﯿﺖ زﻣﯿﻦ ﺷﻨ ﺎﺳﯽ ﺧﺎص از ذﺧﺎﯾﺮ ﻓﺮاوان ﻣﺲ از ﺟﻤﻠﻪ در اﻣﺘﺪاد ﮐﻤـﺮ ﺑﻨـﺪ آﺗﺸﻔﺸـﺎﻧﯽ‬
‫ﺷﻤﺎل ﻏﺮب ﺟﻨﻮب ﺷﺮق ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ذﺧﺎﯾﺮ اﯾﺮان از ﻧﻮع ﭘﻮرﻓﯿﺮي و رﮔﻪ اي ﻣﯽ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ذﺧﺎﯾﺮ ﻗﻄﻌﯽ ﻣﺲ ﮐﺸﻮر ﺣﺪود ‪ 2‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻦ ﺑﺮآورد ﮔﺮدﯾﺪه اﺳـﺖ ﮐـﻪ ﺑـﺎ ﻣـﺪ ﻧﻈـﺮ‬
‫ﻗﺮاردادن ﻋﯿﺎر ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﺲ دراﯾﻦ ذﺧﺎﯾﺮ‪ ،‬ﻣﺲ ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻮﺟﻮد ﺣﺪود ‪ 18‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﺑﺮآورد‬
‫ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻘﯿﺎس ﺟﻬﺎﻧﯽ ﺣﺪود ‪ 4‬درﺻﺪ ذﺧﺎﯾﺮ ﻣﺲ ﺟﻬﺎن را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﯽ ﺷﻮد‪.‬‬
‫ﺗﻌﺪاد ﻣﻌﺎدن ﻣﺲ ﮐﺸﻮر درﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ‪ 39‬ﻣﻌﺪن ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﮐﺮﻣﺎن ‪ 14‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬زﻧﺠﺎن ‪ 5‬ﻣﻌﺪن‪،‬‬
‫آذرﺑﺎﯾﺠﺎﻧﺸﺮﻗﯽ ‪ 4‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﻗﺰوﯾﻦ‪ ،‬ﺳﻤﻨﺎن‪ ،‬ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮي ‪ 3‬ﻣﻌﺪن‪ ،‬ﺧﺮاﺳﺎن ﺟﻨـﻮﺑﯽ‪ ،‬ﯾـﺰد ‪،‬‬
‫ﻗﻢ‪ ،‬ﻣﺮﮐﺰي‪ ،‬ﻓﺎرس‪ ،‬ﺳﯿﺴﺘﺎن و ﺑﻠﻮﭼﺴﺘﺎن و ﺗﻬﺮان ﻫﺮﮐﺪام ﯾﮏ ﻣﻌﺪن ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬
‫از ﻣﻌﺎدن ﻓﻮق اﻟﺬﮐﺮ ‪ 17‬ﻣﻌﺪن در ﮐﺸﻮر ﻓﻌـﺎل ﮐـﻪ ﺑﺰرﮔﺘـﺮﯾﻦ آﻧﻬـﺎ ﺷـﺎﻣﻞ ﻣﻌـﺪن ﻣـﺲ‬
‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﺑﺎ ذﺧﯿﺮه ﻗﻄﻌﯽ ‪ 826‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ‪ ،‬ﻣﺲ ﺳﻮﻧﮕﻮن ‪ 440‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ‪ ،‬ﻣﺲ ﻣﯿﺪوك ‪144‬‬
‫ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ ﻣﯿﺒﺎﺷﺪ ﮐﻪ ﻣﺠﻤﻮع ﺗﻮﻟﯿﺪ ﻣﻌﺎدن ﻓﻌﺎل ﻣﺲ در ﺳـﺎل ‪ 1389‬ﺑﺮاﺑـﺮ ‪37/663/873‬‬
‫ﺗﻦ ﻣﺎده ﻣﻌﺪﻧﯽ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻣﻌﺪن ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‪:‬‬
‫اﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﻣﺲ ﮐﺸﻮر ﺑﻮده و ذﺧﯿﺮه ﻗﻄﻌﯽ ﻣﻌﺪن از ‪ 826‬ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗـﻦ ﺗـﺎ‬
‫‪ 1/2‬ﻣﯿﻠﯿﺎرد ﺗﻦ در ﮔﺰارﺷﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﯿﺎن ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫اﯾــﻦ ﮐﺎﻧﺴــﺎر از ﻧﻮع ﻣﻌﺎدن ﻣﺲ – ﻣﻮﻟﯿﺒﺪن ﭘﻮرﻓﯿـﺮي ﻣـﯽ ﺑﺎﺷـﺪ‪ .‬ﻋﻨﺼـــﺮ ﻃـــﻼ‬
‫ﺑﻌﻨــﻮان ﻣﺤﺼﻮل ﻓﺮﻋﯽ ) ‪ (By-Product‬از اﯾﻦ ﻣﻌﺪن ﺑﺪﺳﺖ ﻣـﯽ آﯾـﺪ‪ .‬ﻣﯿـﺎﻧﮕﯿﻦ واﻗﻌـﯽ‬
‫ﻋﻨﺎﺻﺮ درﻣﻌﺪن ﺷﺎﻣﻞ‪ :‬ﻣﺲ ‪ ، %0/69‬ﻣﻮﻟﯿﺒﺪن ‪ ،%0/04‬ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه ﺑﺘﺮﺗﯿﺐ ‪ 0/06‬و ‪ 1/14‬ﮔﺮم در‬
‫ﺗﻦ ﮔﺰارش ﮔﺮدﯾﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫درﺟﺪاول ﭘﯿﻮﺳﺖ ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﯾﺮ ﻗﻄﻌﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻌﺎدن ﺑﺰرگ ﻣﺲ‪ ،‬ﺟﺎﯾﮕﺎه اﯾﺮان در ﺳﺎل‬
‫‪ 2010‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﺲ و رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﻣﺲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﯿـﺰان ذﺧﯿـﺮه‬
‫ﻣﺲ و ﭼﺮﺧﻪ ﻓﺮآوري ﻣﺲ آورده ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
 ‫وﺿﻌﯿﺖ ﺗﻮﻟﯿﺪ در ﻣﻌﺎدن ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ‪ ،‬ﻣﺲ ﺳﻮﻧﮕﻮن و ﻣﺲ ﻣﯿﺪوك در ﺳﺎل‪1389‬‬
‫ﻣﺲ ﻣﯿﺪوك‬ ‫ﻣﺲ ﺳﻮﻧﮕﻮن‬ ‫ﻣﺲ ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ ﺑﺮﺣﺴﺐ ﺗﻦ‬
‫‪197‬ر‪069‬ر‪21‬‬ ‫‪482‬ر‪201‬ر‪37‬‬ ‫‪480‬ر‪382‬ر‪44‬‬ ‫ﮐﻞ اﺳﺘﺨﺮاج‬
‫‪620‬ر‪438‬ر‪6‬‬ ‫‪340‬ر‪767‬ر‪6‬‬ ‫‪594‬ر‪033‬ر‪23‬‬ ‫ﺳﻨﮓ ﺳﻮﻟﻔﯿﺪي‬
‫‪092‬ر‪149‬‬ ‫‪000‬ر‪142‬‬ ‫‪992‬ر‪591‬‬ ‫ﮐﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻣﺲ‬
‫‪6683‬‬ ‫ﮐﻨﺴﺎﻧﺘﺮه ﻣﻮﻟﯿﺒﺪن‬
‫‪561‬‬ ‫ﻟﺠﻦ ﻣﺤﺘﻮي ﻃﻼ و ﻧﻘﺮه‬
‫‪127‬ر‪221‬‬ ‫ﻣﺲ ﮐﺎﺗﺪ‬

‫ﻣﯿﺰان ذﺧﺎﯾﺮ ﻗﻄﻌﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﻌﺎدن ﺑﺰرگ ﮐﺸﻮر‬

‫ﻋﯿﺎد ﺣﺪ‬ ‫ﻋﯿﺎر ﻣﺘﻮﺳﻂ‬ ‫ذﺧﯿﺮه ﻗﻄﻌﯽ و اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ ﻣﺲ‬ ‫ﻧﺎم ﻣﻌﺪن‬
‫)درﺻﺪ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ(‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/58‬‬ ‫‪1538‬‬ ‫ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/61‬‬ ‫‪176‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺑﺎﺑﮏ)ﻣﯿﺪوك(‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/60‬‬ ‫‪846‬‬ ‫ﺳﻮﻧﮕﻮن‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/36‬‬ ‫‪186‬‬ ‫درآﻟﻮ‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/41‬‬ ‫‪149‬‬ ‫ﭼﺎه ﻓﯿﺮوزه‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪73/86‬‬ ‫اﯾﺠﻮ‬
‫‪0/2‬‬ ‫‪0/42‬‬ ‫‪134/3‬‬ ‫دره زار‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/4‬‬ ‫‪130‬‬ ‫دره زرﺷﮏ‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/26‬‬ ‫‪527‬‬ ‫ﻧﻮﭼﻮن‬
‫‪0/15‬‬ ‫‪0/3‬‬ ‫‪204‬‬ ‫ﻣﺴﺠﺪ داﻏﯽ‬
‫‪-‬‬ ‫‪0/59‬‬ ‫‪39‬‬ ‫ﮐﻬﻨﮓ‬
‫‪0/25‬‬ ‫‪0/23‬‬ ‫‪155‬‬ ‫ﻫﻔﺖ ﭼﺸﻤﻪ‬
 ‫ﺟﺎﯾﮕﺎه اﯾﺮان در ﺳﺎل ‪ 2010‬از ﻧﻈﺮ ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻌﺪﻧﯽ ﻣﺲ‬
‫رﺗﺒﻪ درﺟﻬﺎن‬ ‫رﺗﺒﻪ درآﺳﯿﺎ‬ ‫ﻫﺰارﺗﻦ ﻣﺲ ﻣﺤﺘﻮي‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪ‬
‫اﯾﺮان‬ ‫آﺳﯿﺎ‬ ‫دﻧﯿﺎ‬
‫‪13‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪257‬‬ ‫‪3316‬‬ ‫‪16036‬‬ ‫ﺗﻮﻟﯿﺪات ﻣﻌﺪﻧﯽ‬
‫‪15‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪279‬‬ ‫‪6979‬‬ ‫‪13440‬‬ ‫ﻣﺲ آﻧﺪي‬
‫‪22‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪220‬‬ ‫‪8594‬‬ ‫‪18821‬‬ ‫ﻣﺲ ﺗﺼﻔﯿﻪ ﺷﺪه‬
 ‫رﺗﺒﻪ ﺑﻨﺪي ﮐﺸﻮرﻫﺎي ﺗﻮﻟﯿﺪﮐﻨﻨﺪه ﻣﺲ ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﯿﺰان ذﺧﯿﺮه ﻣﺲ‬
‫ﻣﺤﺘﻮي ﻣﺲ‬ ‫ﻋﯿﺎرذﺧﺎﯾﺮﻣﺲ‬ ‫ﮐﺎﻧﺴﻨﮓ‬ ‫ﮐﺸﻮر‬ ‫رﺗﺒﻪ‬
‫)ﻫﺰارﺗﻦ(‬ ‫)درﺻﺪ(‬ ‫)ﻣﯿﻠﯿﻮن ﺗﻦ(‬
‫‪160680‬‬ ‫‪0/73‬‬ ‫‪22011‬‬ ‫ﺷﯿﻠﯽ‬ ‫‪1‬‬
‫‪71104‬‬ ‫‪0/49‬‬ ‫‪14511‬‬ ‫ﭘﺮو‬ ‫‪2‬‬
‫‪32276‬‬ ‫‪0/39‬‬ ‫‪8276‬‬ ‫ﻣﮑﺰﯾﮏ‬ ‫‪3‬‬
‫‪31397‬‬ ‫‪0/31‬‬ ‫‪10128‬‬ ‫اﯾﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬ ‫‪4‬‬
‫‪29966‬‬ ‫‪0/89‬‬ ‫‪3367‬‬ ‫اﻧﺪوﻧﺰي‬ ‫‪5‬‬
‫‪24856‬‬ ‫‪2/08‬‬ ‫‪1195‬‬ ‫ﻟﻬﺴﺘﺎن‬ ‫‪6‬‬
‫‪20572‬‬ ‫‪0/79‬‬ ‫‪2604‬‬ ‫ﻣﻐﻮﻟﺴﺘﺎن‬ ‫‪7‬‬
‫‪19181‬‬ ‫‪0/58‬‬ ‫‪3307‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻟﯿﺎ‬ ‫‪8‬‬
‫‪18418‬‬ ‫‪0/56‬‬ ‫‪3289‬‬ ‫اﯾﺮان‬ ‫‪9‬‬
‫‪17256‬‬ ‫‪0/6‬‬ ‫‪2876‬‬ ‫ﻗﺰاﻗﺴﺘﺎن‬ ‫‪10‬‬
‫‪14625‬‬ ‫‪1/66‬‬ ‫‪881‬‬ ‫روﺳﯿﻪ‬ ‫‪11‬‬
‫‪14561‬‬ ‫‪2/55‬‬ ‫‪571‬‬ ‫ﮐﻨﮕﻮ‬ ‫‪12‬‬
‫‪12498‬‬ ‫‪0/68‬‬ ‫‪1838‬‬ ‫ﺑﺮزﯾﻞ‬ ‫‪13‬‬
‫‪8943‬‬ ‫‪0/49‬‬ ‫‪1825‬‬ ‫ﮐﺎﻧﺎدا‬ ‫‪14‬‬
‫‪8003‬‬ ‫‪1/22‬‬ ‫‪656‬‬ ‫زاﻣﺒﯿﺎ‬ ‫‪15‬‬
‫‪6360‬‬ ‫‪0/53‬‬ ‫‪1200‬‬ ‫ﭼﯿﻦ‬ ‫‪16‬‬
‫‪2508‬‬ ‫‪0/63‬‬ ‫‪15978‬‬ ‫ﺳﺎﯾﺮﮐﺸﻮرﻫﺎ‬ ‫‪17‬‬
‫‪506673‬‬ ‫‪0/62‬‬ ‫‪81043‬‬ ‫ﺟﻤﻊ ﮐﻞ‬