BÜYÜK İSKENDER DÖNEMİ

Makedonya tarihi
II. Philippos
Aleksandros
Yunanistan Seferi
Anadolu
Mısır
Persia
Hindistan
Babil
Antik kaynaklar Makedonya'nın coğrafi
konumunu şöyle tanımlanmaktadır. Makedonya
Thessalia'nın kuzeyinde Strimon ve Haliakmon
Nehirleri’yle çevrilmiş dağlık bir coğrafyadır.
Aksios (Vardar) aşağı bölgesinde başkent Pella
ile verimli Ematiya bulunmaktadı. Heliakmon
Nehri‟nin güneyinde ise Pieriya Dağlık Bölgesi
ve bunun merkezi olan Pidna şehri yer alır.
Bunun batısında Haliakmon’un orta bölümünde
Elimeya uzanmaktadır. Haliakmos‟un yukarı
mezrasında ise Orestis bulunmaktadır.
Hellas‟ın kuzeyinde öteden beri Greklerle sürekli bir
etkileşim halinde olan üç devlet bulunmaktadır. Bunlar
Illyrialılarla meskûn Epeiros, Thrakia ve
Makedonya‟dır. Bu üç devletten en ön plana çıkanı
kuşkusuz Makedonya olmuştur. Birbirine yakın
coğrafyalarda yaşayan ticari, sosyal ve kültürel açıdan
iletişim halinde olan bu toplumların akrabalık sorunu,
Antik Dönem'den beri tarihçileri ve filologları meşgul
eden bir konudur. Örneğin Heredotos Makedonyalıları
bir Grek kabilesi, Atinalı hatip Demosthenes18 ise
Makedonları barbar bir kavim olarak tanımlamıştır
Dorlar M. Ö. 12. yüzyıl göçleri esnasında Hellas‟ın
kuzeyine girdikten sonra Thessalia ve belki bir
dereceye kadar Epeiroslularla akraba olan
Makedonlar ilk önce Haliakmon Irmağı (Vardiça)
Vadisi‟ni işgal etmişler, buradan da Strimon (Struma)
Irmağı‟na kadar yayılmışlardır. Makedonların ilk
oturdukları yerler Güney Makedonya’da Orestis ve
Elimeia’dadır. Bu bölgeye yerleşerek, kültürünü bu
bölgede yaşatan Makedonların güçlü bir yönetim
anlayışı vardır. Bu güçlü yönetim anlayışı altında ise
merkeziyetçi bir idare anlayışı yatmaktadır.
Bu toplumda kral devletin baş yöneticisi,
başkomutanı ve başrahibi olarak kabul edilmiştir.
Dolayısıyla tüm yetki ve sorumluluk onda
toplanmıştır. Thrakia ve Epeiros’un da bu feodal
sistemle idare edildiği bilinmektedir. Fakat Thraklar
ve Epeiroslar hiçbir dönemde Makedonlar kadar
güçlü bir siyasi yapı bir araya getirememişlerdir.
Özellikle II. Philippos’un asıl amacı olan birleşik bir
Makedon Devleti kurma fikri sonucunda Thraklar,
Epeiroslar, Illirya‟nın Makedon hâkimiyetine girmesi,
bunun en önemli göstergesi olarak kabul edilmiştir.
Tarihçi Herodotos, Makedon
İmparatorluğu’nun kökeni hakkında bizlere
önemli bilgiler vermektedir.Temenos ve
Argos‟un soyundan gelen I. Perdikkas
Makedon kraliyet ailesi ve Makedon
İmparatorluğunun kurucusudur. (Tablo 3).
Krallığın doğuş yeri Aigai (modern Vergina
şehri) ve çevresidir.
Efsaneye göre, Perdikkas kardeşleri Gauanes
ve Aeropos ile birlikte Argos’tan Illyria’ya
giderler. Argos Şehri Makedon Hanedanlığı
için önemli bir merkezdir. Antik Grek tarihi
içinde anlatılan Makedon gelenekleri efsaneye
göre, Hellas‟ın güneyindeki Argos şehrine
dayanmaktadır. Argos aynı zamanda
Makedon Kraliyet Sülalesi‟nin adı olan
Argeiad kelimesine esin kaynağı olmuştur.
 Antik yazarlara göre bilinen
Makedonya Kralları
I. Perdikkas

Koinos

I. Amyntas (Pers Hakimiyeti)

I. Aleksandros (498-454)

II. Perdikkas (453-413)

Arkhelaos (413-399)

III. Amyntas (393-369)

III. Perdikkas (369-360)

II. Phillippos (360-336)

II. Philippos 369-367 Thebai'de rehin kaldı.

Burada Yunan savaş taktiklerini öğrendi

makedonyaya döndüğünde makedon piyadelerini

düzenledi.

Phalanks sistemini oluşturdu. uzunluğu 8 metreyi bulan

kargı ile techiz etti

Kendisine sadık bir ordu (pezhetairoi) ve sofra arkadaşları

meydana getirdi.

Phokis ve Pherai kentlerinin tehdidini savuşturup Yunan

dünyasının en büyüğü olduğunu gösterdi.
Thesselia Birliği Arkhonluğu

Amphipolis kenti sebebiyle Atina ile sürtüşme

Philokrates'in barış teşebbüsü onu kuzey ve orta

Yunanistan'ın en büyüğü yaptı.

340 yılında Perinthos kuşatmasında Atina'nın

Perslerden yardım istemesi Makedonya ve Atina'yı
savaşa sürükledi.

338 Khaironeia Savaşı

Atiana, Thebai, Boiotia Birliği, Sparta-Makedonya

Thebai ve Boiotia Birliği ağır şekilde
cezalandırıldı.

Atina Phillippos tarafından affedildi.

MÖ 338/7 Korinthos Birliği

Philippos III. Artakserkses'in bir suikaste
kurban gittiğini öğrendiğinde komutanı
Parmenion'u Kentleri ayaklandırması için
küçük bir ordu ile Anadolu'ya gönderdi.

336 yılında Aigai'de Pausanias isimli biri

tarafından öldürüldü

yerine 20 yaşındaki İskender geçecektir.

Büyük İskender 336-323
İskender Antipatros tarafından ordunun önüne
çıkarılmış ve kral olarak tanınmıştır.

Babasının katillerini cezalandırıp Yunanaistana yöneldi.

Babası gibi Thessalia Arkhonu ve Korinthos

Hegemonu seçildi.

335 yılında Trakialılar ve İllyrialılar denetim altına alındı

İskender Makedonya'dan uzakta iken herhangi bir taht

gaspını önlemek için muhtemel rakipleri bertaraf etti.
37 bin kişilik ordu

12 bin Makedon phalanksı, 3 bin kraliyet piyade muhafızı (hypaspistes), 1800

kraliyet süvari muhafızı, 9 bin Yunan piyade ve süvari, İllyrialı ve Thrakialı askerler

200 Gemi

334 baharında Gelibolu'dan Anadolu'ya geçti.

Troia'ya geçti, Akhilleus'un mezarını ziyaret etti, orada bulunan bir kalkanı aldı ve
onu yanından hiç ayırmadı

Troia kentini özgir ilan etti ve adını Alexandria Troas olarak değiştirdi.

Burada (Granikos) sayıca üstün bir Pers ordusunu yendi.

Elde edilen ganimetin bir kısmı Atina'ya Athena tapınağına gönderildi.

Pers ordusunun gücü kırıldı ve Pers ordusunda görev yapan paralı yunanlı askerler
Yunan davasına ihanet ettikleri gerekçesiyle idam edildi.

Bu hareket Anadolu boyunca Yunanlıların İskender'e boyun eğmesini kolaylaştırdı.

Charles Lebrun-1655
Granikos galibiyetinden sonra ordu güneye
doğru hareket etti.

Sardeis'e vardığında satrap Mithridates kenti ve

hazineyi İskender'e teslim etti ve ordusuna katıldı.

İskender buradan Ephesos'a geçti. sürgünleri

geri çağırdı, demokratik idareyi kurdu.

Bu sırada Tralleis (Aydın) ve Magnesia ad

Maeandrum (Ortaklar)kentinin elçileri kentlerini
İskendere teslim ettiklerini açıkladılar.
Miletos Perslerden oldukça yardım görmüş bir kentti ve uzun bir
direnmeden sonra kent ele geçirilebildi.

Miletos'tan Halikarnassos'a geçildi. kent uzun bir süre İskender'in

ordusuna direndi.

Karia Kraliçesi Ada tarafından evlat edinildi.

Lykia bölgesinde ilk telim olan kent Telmessos (Fethiye) oldu.

Pınara (Minare), Ksanthos (Kınık), Patara (Ovagelmiş) ve 30'a

yakın kent İskendere teslim olmuştur.

334/3 kışını Mylasa'da (Milas) geçirdi.

Phaselis (Tekirova) ve Perge (Aksu) kentleri İskendere altın taç

hediye ettiler. bölgede bulunan her bir kente bir yönetici atandı.
Perge'den ayrılan İskender yolda Aspendos (Belkıs)
elçileri ile karşılaştı. Aspendoslular kentlerine bir
garnizıon yerleştirmemesi şartıyla kentlerini İsk.
teslim etme sözünü verdiler.

Ancak kendilerinden istenenleri yerine getirmedikleri

için Aspendosu ele geçirdi.

Daha sonra Side'ye girdi ve oaraya da bir garnizon

bıraktı.

Sillyon (yanköy hisarı) tahkim edilmiş bir kentti,

İskender Sillyonu almadan yoluna devam etti.
Perge'den kuzeye Phrygia'ya hareket etti.

Termessos (Güllük Dağı)kentini ele geçirmesi çok zaman alacağı

için fethetmedi.

Sagalassos (Ağlasun) uzun bir uğraş sonunda alındı.

Askania gölü (Burdur Gölü) kıyısından bir kaç günlük yürüyüşle

önemli bir satraplık merkezi olan Kelaninai'ye (Dinar) geldi. burada
10 gün dinlendi ve kente bir garnizon bırakarak kuzey doğuya
yöneldi.

Phrygia Krallığı'nın başkenti Gordion'a (Yassıhöyük) geldi.

Ankyra'da (Ankara) Paphlagonia heyeti ile karşılaştı. Heyet ordu

ile topraklarına girilmemesi karşılığında İskenderin egemenliğini
tanıyacağını belirtti.
Ankyra'dan Kappadokia'ya hareket etti.
İskender Kilikia'ya yaklaştığında Persler Toros dağlarına
çekildiler.

İskender Tarsos'a vardı. Burada Kydnos ırmağında yüzüp

ateşlendiği belirtilir.

Tarsos'tan Ankhiale ve Soloi'ye gitti.

Tarsos dağlarındaki yerlilerle bir hafta mücadele ettikten sonra

tekrar Soloi'ye ve Tarsos'a geçti

Yolda Magarsos'ta (Dörtdirek) Anthena'ya adakta bulundu.

Mallos (Kızıltahta yakınları)ta III. Dareios'un askerleri ile

Assur'da kamp kurduğu haberini aldı.

Ordusunu toplayıp İssos'a (Yeşil Höyük) doğru yola çıktı.

İskenderin Eylül ayında iyileşmesinden sonra iki ordu
birbirini aramaya başladı.

Pinaros çayı (Deliçay) etrafında iki ordu karşılatı.

Makedonya süvarisinin ileri hareketiyle savaş başladı.

İskenderin ordusunun atlıları Pers ordusunu yarmayı

başardı.

Dareios paniğe kapılıp kaçtı ve bu durum Pers

ordusunun dağılmasına neden oldu.

İskender galibiyetini ölümsüzleştirmek için burada

Aleksandria (İskenderun) kentini kurdu.
Biblos ve Sidon İskender'e kolayca teslim oldular.

Tyros ana karadaki şehri ona teslim etmeyi kabul etti

ancak adadaki şehri vermeyi reddetti.

Ada 800 m açıkta ve 180 m deniz derinliği mevcuttu.

adanın etrafı 4.8 km surla çevrilmişti.

antik Tryos kentinin harabeleri ile bir dalgakıran inşa

etti. kuşatma 7 ay sürdü.

7 ayın sonunda kent ele geçirildi. Kentteki 8000 kişi

öldürüldü. 2 bini çarmıha gerildi, diğerleri köle olarak
satıldı.
Tyros'tan Gazze'ye, oradan Mısır'a yüründü.

Bir direnişle karşılaşılmadan Memphis'e girdi.

Mısır tanrıları ve Apis için kurnab kesti ve

firavun olarak taç giydi.

Denize doğru hareket etti ve burada

Alexandria'yı (İskenderiye).

Siva'ya yolculuğu 331

 Gaugamela 331
Muharebe 1 Ekim 332'de başladı.

Dareios'un ordusu yaklaşık 250 bin civarındaydı.

Süvari 40 bine-7 bin

Filler, savaş arabaları,

İskender sadece süvari bakımından iyi durumdaydı

İskenderin savaş planı başarılı oldu ve akşam karanlığı çöktüğünde

kral Dareios savaş meydanından kaçtı.

Bu durum Pers ordusunun bozulmasına neden oldu.

İskender kaçan Daerios'un peşinden gitti ancak onu
yakalayamadı.

Bunun üzerine eski dünyanın en büyük kentlerinden olan

Babil'e döndü ve 331'de Babil'e girdi.

Kent Mazaios tarafından teslim edildi.

burada ülkeler kralı ünvanı aldı.

Babillilerin dini geleneklerine hürmet gösterdi ve yıkılmak

üzere olan bir Zigguratı tamir ettirdi.

Bu halkın İskender'e olan bağlılığını daha da arttıracaktır.

331'de Susa ele geçirildi, 330'da o güne kadar hiçbir
Yunanlının görmediği zenginliğe sahip Persapolis e ele
geçirildi.

İki kentte toplam 200 bin talanton altın ve gümüş elde edildi.

Persapolis askerler tarafından yağmalandı ve saraylar

yakıldı.

İskender buraya kadar ele geçirdiği kentlerin satraplarını

yerinde bıraktı ancak yanına Makedonyalı bir komutan da
verdi.

Bu İskenderin Pers siyasetini devam ettirmek istediğini

göstermektedir.
330 Ekbatana (Hemedan) ulaşıldı. İskender Yunanlı askerlere
seferin sona erdiğini bildirdi. Askerlerin ücretini ödedi ancak
kendisiyle kalacaklara daha yüksek ücretle ödeme yaptı.
Kabul etmeyenler Yunanistan ve Makedonya'ya döndü.

Dareios'un yakalandığını duyan İskender hızlı bir şekilde

Ragai'nin (Tahran) doğusuna hareket etti. Ancak Dareios
bulunduğunda öldürülmüştü (Bessos tarafından).

İskender ölü krala saygısını sundu ve onu krala yakışır bir

cenaze merasimiyle defnettirdi.

Bu İskenderin Pers tahtının resmi varisi olması açısından

gerekliydi.
İskender kralın katillerini bulmak için Elbruz dağlarını
geçerek Hazar kıyısına vardı.

Bu andan itibaren İskenderin Farsça konuşan tebaayı

etkilemesi için Pers adetlerini benimsemesi gerekti.

Diadem kuşandı, kaftan giydi, pers sarayının

adetlerini uygulamaya riayet etti.

Sakiler, hadımlar, cariyeler artık İskenderin sarayının

mabeyncileri idi.