9 βασικά γνωρίσματα των χειριστικών ανθρώπων

Ιουλ 24, 2017   Μαρ 9, 2021  82918

Δώστε προσοχή σε αυτά τα γνωρίσματα για να αποφύγετε να πέσετε
στην παγίδα των χειριστικών ανθρώπων.

Οι χειριστικοί άνθρωποι έχουν τελειοποιήσει την τέχνη του δόλου.

Μπορεί να φαίνονται αξιοσέβαστοι και ειλικρινείς, αλλά πολύ συχνά
αυτό είναι απλά ένα προσωπείο. Είναι ένας τρόπος να σας προσελκύσουν
και να σας παγιδέψουν σε μια σχέση, πριν δείξουν το αληθινό τους
πρόσωπο.
Οι χειριστικοί άνθρωποι δεν ενδιαφέρονται πραγματικά για εσάς παρά
μόνο σαν μέσο που θα τους επιτρέψετε να αποκτήσουν τον έλεγχο πάνω
σας, ώστε να γίνετε ένας άβουλος συνεργάτης στα σχέδιά τους. Έχουν
διάφορους τρόπους να το κάνουν αυτό, όπως πολλοί από εσάς θα έχετε
αναγνωρίσει στη ζωή σας.
Θα παίρνουν συχνά αυτό που λέτε ή κάνετε και το αντιστρέφουν, έτσι
ώστε αυτό που είπατε και κάνατε, μετά βίας να φαίνεται αναγνωρίσιμο
σε σας. Θα προσπαθήσουν να σας μπερδέψουν, ίσως ακόμα και να σας
κάνουν να αισθανθείτε ότι να είστε τρελοί. Διαστρεβλώνουν την αλήθεια
και μπορούν να καταφύγουν στο ψέμα αν αυτό υπηρετεί το σκοπό τους.
Οι χειριστικοί άνθρωποι μπορούν να παίξουν το θύμα και να σας κάνουν
να φαίνεστε ότι είστε εσείς που προκαλέσατε το πρόβλημα το οποίο
ξεκίνησαν αλλά δεν θα αναλάβουν την ευθύνη. Μπορεί να φαίνονται
παθητικά επιθετικοί ή καλοί για ένα λεπτό και απόμακροι το επόμενο, για
να σας κάνουν να αναρωτιέστε ώστε έτσι να τρέφονται από
τους φόβους και τις ανασφάλειες σας.
Σας προκαλούν συχνά να πάρετε αμυντική στάση. Μπορούν επίσης να
είναι εξαιρετικά επιθετικοί και κακοί, καταφεύγουν σε προσωπικές
επιθέσεις και επικρίσεις, επιδιώκοντας να επιτύχουν αυτό που θέλουν.
Εκφοβίζουν και απειλούν και δεν θα χαλαρώσουν ούτε θα τα
παρατήσουν μέχρι να σας εξαντλήσουν.
Ακολουθούν εννέα γνωρίσματα χειριστικών ανθρώπων, έτσι ώστε να
ξέρετε τι να προσέξετε όταν ένας από αυτούς βρεθεί στο δρόμο σας. Η
κατανόηση αυτών των βασικών γνωρισμάτων, μπορεί να σας βοηθήσει
να αποφύγετε την παγίδευση σε μια χειριστική σχέση. Να είστε σε
εγρήγορση, μένοντας σε επαφή με αυτό που γνωρίζετε ότι είναι αληθινό
για τον εαυτό σας και γνωρίζοντας το τι θα επακολουθήσει, θα σας
επιτρέψει να αποφύγετε τη σύγκρουση και να διατηρήσετε την
ακεραιότητά σας.
1. Οι χειριστικοί άνθρωποι είτε δεν γνωρίζουν τον τρόπο με τον οποίο
σχετίζονται με άλλους και δημιουργούν τις προβληματικές
καταστάσεις, είτε πιστεύουν αληθινά ότι ο δικός τους τρόπος
αντιμετώπισης μιας κατάστασης είναι ο μόνος τρόπος, διότι σημαίνει ότι
ικανοποιούνται οι ανάγκες τους και αυτό έχει σημασία. Τελικά, όλες οι
καταστάσεις και οι σχέσεις αφορούν αυτούς και αυτό που πιστεύουν οι
άλλοι, αισθάνονται και θέλουν, πραγματικά δεν έχει καμία σημασία.
2. Οι χειριστικοί άνθρωποι δεν κατανοούν την έννοια των ορίων. Θα
επιδιώξουν σθεναρά αυτό που θέλουν και δεν δίνουν ελάχιστη σημασία
για το ποιος πληγώνεται στην πορεία. Δεν τους νοιάζει ο προσωπικός σας
χώρος και θα επιδιώξουν να τον καταλάβουν αμέσως - σωματικά,
συναισθηματικά, ψυχολογικά ή πνευματικά.
Δεν κατανοούν τι σημαίνει προσωπικός χώρος και ταυτότητα ή απλώς
δεν νοιάζονται. Μπορούν να συμπεριφερθούν παρασιτικά - στον φυσικό
κόσμο αυτή είναι συχνά μια αποδεκτή σχέση. Στην
ανθρώπινη συμπεριφορά, όμως, ο παρασιτισμός ενός ατόμου είναι
εξαντλητικός, εξουθενωτικός και ταπεινωτικός.
3. Ο χειριστικός άνθρωπος αποφεύγει να πάρει ευθύνη για τη δική
του συμπεριφορά, κατηγορώντας τους άλλους ότι την προκάλεσαν.
Αυτό δεν σημαίνει ότι αυτοί που χειραγωγούν δεν αντιλαμβάνονται την
ευθύνη. Την αντιλαμβάνονται.
Ένας χειριστικός άνθρωπος δεν βλέπει πουθενά λάθος στο να μην πάρει
την ευθύνη για τις πράξεις του, ακόμη και να σας κάνει να αναλάβετε την
ευθύνη για τις δικές σας. Τελικά, θα προσπαθήσουν να σας αναγκάσουν
να αναλάβετε την ευθύνη ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες τους, χωρίς
να αφήσετε περιθώρια για την εκπλήρωση των δικών σας.
4. Οι χειριστικοί άνθρωποι τρέφονται από τη συναισθηματική
ευαισθησία και ιδιαίτερα από τη φροντίδα που δείχνετε στους
άλλους. Γνωρίζουν ότι μπορούν εύκολα να σας παγιδέψουν σε μια σχέση
επειδή είστε ένα καλό, ευαίσθητο πρόσωπο που φροντίζει τους άλλους
και, φυσικά, γιατί θέλετε να βοηθήσετε.
Μπορούν να δεχθούν τη φροντίδα και την ευγένειά σας στην αρχή και
συχνά να σας επαινούν για το πόσο υπέροχοι είστε. Αλλά με την πάροδο
του χρόνου, αυτά τα κολακευτικά σχόλια θα ελαχιστοποιηθούν επειδή
έχετε μία σχέση με κάποιον που πραγματικά δεν τον ενδιαφέρετε.
Ενδιαφέρονται μόνο για το τι μπορείτε να κάνετε για αυτούς.
5. Αν θέλετε να διακρίνετε εύκολα τους χειριστικούς ανθρώπους από
τους συμπονετικούς ανθρώπους, δώστε προσοχή στον τρόπο που
μιλούν για τους άλλους σε σχέση με σας. Συχνά θα μιλάνε για σας πίσω
από την πλάτη σας, με τον ίδιο τρόπο που μιλάνε για άλλους ανθρώπους.
Είναι αυθεντίες στην «τριγωνοποίηση» - δημιουργώντας σενάρια και
δυναμικές που επιτρέπουν την ίντριγκα, την αντιπαλότητα και τη ζήλεια
και ενθαρρύνουν και προωθούν τη δυσαρμονία.
6. Ποτέ μην σπαταλάτε χρόνο προσπαθώντας να εξηγήσετε το ποιοι
είστε σε ανθρώπους που έχουν ταχθεί να σας παρεξηγήσουν. Αν
κάποιος δεν σας καταλαβαίνει, μην περιμένετε ώσπου να το κάνει. Μην
το κάνετε αυτοσκοπό σας: να κάνετε τους άλλους να σας καταλάβουν για
να τους αρέσετε - δεν ενδιαφέρονται για εσάς ως άτομα.
7. Χαρακτηρίστε τους ανθρώπους από τις πράξεις τους και ποτέ δεν
θα ξεγελαστείτε από τα λόγια τους. Να θυμάστε πάντα ότι αυτά που
ένα άτομο λέει και πράττει, είναι δύο πολύ ξεχωριστά πράγματα.
Παρατηρήστε κάποιον από κοντά, χωρίς να προσπαθήσετε να τον
δικαιολογήσετε: συνήθως αυτό που βλέπετε είναι η αλήθεια.

Διαβάστε σχετικά: Ναρκισσιστές: πώς σε εντυπωσιάζουν, σε

χειραγωγούν και στο τέλος σε χρησιμοποιούν

8. Αν ένα άτομο προσπαθεί να γίνει καλός άνθρωπος, όπως κάνει όταν

προσποιείται ότι είναι, θα μπορούσε να είναι πραγματικά ένα καλό
πρόσωπο. Αυτή είναι μία σημαντική πτυχή: Η αρχική μας συνάντηση με
έναν άνθρωπο και η αντίληψη μας για αυτόν, επηρεάζει σημαντικά την
ανάπτυξη της σχέσης μας μαζί του.
Αν καταλάβουμε από την αρχή ότι ένα άτομο δεν είναι αυτό που φαίνεται
ότι είναι και κρύβεται πίσω από μία βιτρίνα μιας κοινωνικά αποδεκτής
συμπεριφοράς, τότε ίσως θα πρέπει να είμαστε πιο επιφυλακτικοί να
σχετιστούμε μαζί τους.
9. Ελέγξτε τακτικά τις πεποιθήσεις σας. Αυτό είναι κάτι που δεν το
κάνουμε αρκετά. Καθώς η ζωή εξελίσσεται, οι πεποιθήσεις και οι
στάσεις μας μπορεί να αλλάζουν και πρέπει να ξέρουμε πώς μας
επηρεάζουν αυτές οι μεταβαλλόμενες ιδέες. Όταν δεν είμαστε σίγουροι τι
πιστεύουμε, είναι πολύ εύκολο να επιτρέψουμε σε κάποιον άλλον που
είναι σίγουρος ότι οι πεποιθήσεις του είναι σωστές - όχι μόνο για τον
ίδιο, αλλά και για εσάς - να προσπαθήσει να χειραγωγήσει
τη σκέψη σας:
Όταν θέλουμε να ελέγξουμε τους ανθρώπους, δεν υπάρχει καλύτερο μέσο
από τα ψέματα. Επειδή, βλέπετε, οι άνθρωποι ζουν μέσα από τις
πεποιθήσεις τους και οι πεποιθήσεις μπορούν να χειραγωγηθούν. Η
δύναμη χειρισμού των πεποιθήσεων είναι το μόνο πράγμα που μετράει -
Michael Ende.

Πηγή: www.psychologytoday.com
Απόδοση - Επιμέλεια: PsychologyNow.gr

Πώς να καταλάβεις ότι κάποιος σε χειραγωγεί και τι να κάνεις για

αυτό
Διαβάστε για τις τεχνικές και τους τρόπους που χρησιμοποιούν οι
χειριστικοί άνθρωποι και πώς μπορείτε να τους αντιμετωπίσετε.

Αν έχετε νιώσει ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά σε μια στενή σχέση ή σε μια
περιστασιακή συνάντηση - είστε πιεσμένοι, νιώθετε ότι σας ελέγχουν ή
ακόμα αισθάνεστε να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας περισσότερο από
το συνηθισμένο - τότε θα μπορούσε να νιώθετε ότι σας χειραγωγούν.
Η χειραγώγηση είναι μια συναισθηματικά μη υγιής ψυχολογική
στρατηγική που χρησιμοποιείται από ανθρώπους που δεν είναι σε θέση
να ζητήσουν με άμεσο τρόπο αυτό που θέλουν και χρειάζονται. Οι
άνθρωποι που προσπαθούν να χειραγωγήσουν άλλους, προσπαθούν
ουσιαστικά να τους ελέγξουν.
Υπάρχουν πολλές διαφορετικές μορφές χειραγώγησης, που κυμαίνονται
από έναν πιεστικό πωλητή μέχρι έναν συναισθηματικά κακοποιητικό
συνεργάτη και κάποιες συμπεριφορές είναι ευκολότερο να εντοπιστούν
από άλλες.
Παρακάτω μπορείτε να αναγνωρίσετε τα σημάδια που αποκαλύπτουν ότι
θα μπορούσατε να είστε αντικείμενο χειραγώγησης.
1. Νιώθεις φόβο, υποχρέωση και ενοχή
Η χειριστική συμπεριφορά περιλαμβάνει τρεις παράγοντες: φόβο,
υποχρέωση και ενοχή. Όταν χειραγωγείστε από κάποιον, είστε
ψυχολογικά αναγκασμένοι να κάνετε κάτι που μάλλον δεν θέλετε
πραγματικά να κάνετε. Ίσως αισθάνεστε φοβισμένοι να το κάνετε,
υποχρεωμένοι να το κάνετε ή ένοχοι για να μην το κάνετε.
Υπάρχουν δύο κοινοί χειριστικοί τύποι: Ο δράστης και Το θύμα. Ο
δράστης σας κάνει να αισθάνεστε φοβισμένοι και μπορεί να
χρησιμοποιήσει επιθετικότητα, απειλές και εκφοβισμό για να σας
ελέγξει. Το θύμα δημιουργεί μια αίσθηση ενοχής στο στόχο του. Το θύμα
συνήθως παριστάνει ότι πληγώνεται. Αλλά ενώ οι χειριστικοί παίζουν
συχνά το θύμα, η πραγματικότητα είναι ότι είναι εκείνοι που έχουν
προκαλέσει το πρόβλημα.
Ένα άτομο που γίνεται στόχος χειριστικών ανθρώπων που παριστάνουν
το θύμα, προσπαθεί συχνά να βοηθήσει τον χειραγωγό του να
σταματήσει να αισθάνεται ένοχος. Τα άτομα αυτού του είδους της
χειραγώγησης συχνά αισθάνονται υπεύθυνοι να βοηθήσουν το θύμα
κάνοντας ό,τι μπορούν για να σταματήσουν τον πόνο τους.
2. Αμφισβητείς τον εαυτό σου
Ο όρος "gaslighting" συχνά χρησιμοποιείται για να αναγνωριστούν οι
χειρισμοί που κάνουν τους ανθρώπους να αμφισβητούν τον εαυτό, την
πραγματικότητα, τη μνήμη ή τις σκέψεις τους. Ένα άτομο που
χειραγωγεί, διαστρεβλώνει αυτό που λέτε και το φέρνει στα μέτρα του,
ελέγχει τη συζήτηση ή σας κάνει να αισθάνεστε ότι έχετε κάνει κάτι
λάθος όταν δεν είστε σίγουροι.
Αν βιώνετε gaslighting, μπορεί να αισθανθείτε μια ψευδή αίσθηση
ενοχής ή αμυντικής συμπεριφοράς – σαν να έχετε αποτύχει εντελώς ή ότι
έχετε κάνει κάτι λάθος, όταν στην πραγματικότητα δεν συμβαίνει αυτό.
Οι χειριστές κατηγορούν. Δεν αναλαμβάνουν την ευθύνη.
3. Νιώθετε ένα δέσιμο
Αν κάποιος σας έκανε μια χάρη περιμένοντας κάτι σε αντάλλαγμα, τότε
υπάρχουν επακόλουθες σχέσεις, που πιθανώς να εξελιχθούν σε
χειραγώγηση.
Οι ψυχολόγοι αναφέρονται σε έναν χειριστικό τύπο ανθρώπου ως Ο
κύριος Καλός. Αυτό το άτομο μπορεί να βοηθάει και να κάνει πολλές
χάρες για τους άλλους ανθρώπους. Πρόκειται για μία μπερδεμένη
κατάσταση επειδή δεν συνειδητοποιείτε ότι συμβαίνει κάτι αρνητικό.
Αλλά, από την άλλη πλευρά, με κάθε καλή πράξη, υπάρχει μια
προσδοκία. Αν δεν ικανοποιήσετε την προσδοκία του δράστη, θα είστε
φανερά αχάριστοι.
Στην πραγματικότητα, η εκμετάλλευση των κανόνων και των
προσδοκιών της αμοιβαιότητας είναι μία από τις πιο κοινές μορφές
χειραγώγησης.
Ένας πωλητής, για παράδειγμα, μπορεί να σας κάνει μία συμφωνία και
για αυτό θα πρέπει να αγοράσετε το προϊόν. Σε μια σχέση, κάποιος
σύντροφος μπορεί να σας αγοράσει λουλούδια και στη συνέχεια να
ζητήσει κάτι σε αντάλλαγμα. Αυτές οι τακτικές λειτουργούν επειδή
καταχρώνται κοινωνικές νόρμες. Είναι φυσιολογικό να ανταλλάσσουμε
χάρες, αλλά ακόμα και όταν κάποιος μας κάνει μια χάρη χωρίς
ειλικρίνεια, συχνά αισθανόμαστε υποχρεωμένοι να ανταποδώσουμε και
να συμμορφωθούμε στην νόρμα.
4. Παρατηρείστε τις τεχνικές Το πόδι στο άνοιγμα της πόρτας και Η
πόρτα στα μούτρα
Συχνά, οι χειριστικοί άνθρωποι δοκιμάζουν μία από τις δύο τακτικές. Η
πρώτη είναι η τεχνική το πόδι στο άνοιγμα της πόρτας, στην οποία
κάποιος ξεκινάει με ένα μικρό και λογικό αίτημα όπως: Μήπως έχετε
ώρα; - που οδηγεί στη συνέχεια σε μεγαλύτερο αίτημα – όπως: Μπορείτε
να μου δώσετε 10 ευρώ για το ταξί;
Η τεχνική της πόρτας στα μούτρα είναι το αντίθετο: αφορά κάποιον που
έχει ένα μεγάλο αίτημα το οποίο απορρίπτεται και στη συνέχεια ζητάει
κάτι μικρότερο.
Κάποιος με τον οποίο υπογράφετε ένα συμβόλαιο, για παράδειγμα,
μπορεί να σας ζητήσει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό ως προκαταβολή, και
στη συνέχεια, αφού αρνηθείτε, να ζητήσει ένα μικρότερο ποσό. Αυτό
λειτουργεί επειδή, μετά το μεγαλύτερο αίτημα, η μικρότερη έκκληση
φαίνεται λογική συγκριτικά.
Τι να κάνετε αν νομίζετε ότι σας χειραγωγούν
Ο τρόπος με τον οποίο αντιδράτε στη χειραγώγηση, εξαρτάται σε μεγάλο
βαθμό από το τι είδους χειραγώγηση αντιμετωπίζετε. Αν νομίζετε ότι
εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε βρίσκεται σε μια χειριστική ή ακόμα και
τοξική σχέση, οι ψυχολόγοι προτείνουν να ζητήσετε βοήθεια από έναν
ψυχοθεραπευτή. Μια καλή ομάδα υποστήριξης μπορεί επίσης να είναι
βοηθητική.
Οι άνθρωποι σε τοξικές σχέσεις πρέπει να ακούσουν κάποιες αντίθετες
απόψεις καθώς έχουν εξασκηθεί να νομίζουν ότι οι χειριστικές
αλληλεπιδράσεις είναι φυσιολογικές. Κάποιος πρέπει να τους βοηθήσει
να ξεφύγουν από αυτή την υπόθεση.
Για άλλες μορφές χειραγώγησης, οι ψυχολόγοι προτείνουν να μην
επιτρέψουμε στη χειραγώγηση να μας επηρεάσει προσωπικά.
Χρησιμοποιήστε το σύνθημα: Παρατηρήστε, μην αφομοιώνετε. Στο κάτω
κάτω, δεν είστε υπεύθυνοι για τα συναισθήματα κάποιου άλλου.
Συχνά, η θέσπιση ορίων μπορεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη
διατήρηση της χειραγώγησης υπό έλεγχο. Οι άνθρωποι που χειραγωγούν
έχουν πενιχρά όρια. Έχετε τη δική σας εκούσια εμπειρία ως άνθρωπος
και πρέπει να ξέρετε πού τελειώνουν τα δικά σας όρια και που ξεκινούν
του άλλου. Οι χειριστικοί άνθρωποι έχουν όρια που είναι υπερβολικά
άκαμπτα είτε είναι μπερδεμένα.
Σε μια κατάσταση χειραγώγησης, μπορεί επίσης να σας είναι βοηθητικό
να καθυστερήσετε την απάντησή σας. Για παράδειγμα, αποφύγετε να
υπογράψετε ένα συμβόλαιο με την πρώτη ματιά, μην κάνετε μια μεγάλη
αγορά χωρίς να το σκεφτείτε και αποφύγετε στις σχέσεις να πάρετε μία
σημαντική απόφαση στην αρχή της. Σκεφτείτε λίγο ακόμη και δώστε
χρόνο στον εαυτό σας να πάρει την καλή, για εσάς, απόφαση. Αυτή είναι
η καλύτερη λύση για να αποφύγετε να πέσετε θύμα χειραγώγησης

Επιδέξια Συναισθηματική Χειραγώγηση

Ντενίζ Βεβζήογλου Ψυχολόγος  Φεβ 5, 2018  27116  3
Επιδέξια, γιατί τα άτομα που ασκούν συναισθηματική χειραγώγηση
παρόλο που πολλές φορές δεν γνωρίζουν το βαθύτερο αίτιο της
συμπεριφοράς τους, βρίσκονται σε ένα επίπεδο που μπορούν και
διακρίνουν ποια φράση, ποια λέξη, νύξη, συμπεριφορά θα επιφέρει το
επιθυμητό αποτέλεσμα.

Με ποιον τρόπο δηλαδή θα καταφέρουν να επιβληθούν και να ασκήσουν

εξουσία πάνω σου και να αποκομίσουν το όποιο όφελος για τους ίδιους. 
Τι είναι όμως η χειριστικότητα; Αυτή η ανάγκη για συναισθηματική
χειραγώγηση από που προέρχεται; Από τις βαθύτερες ανασφάλειες και τις
φοβίες του ατόμου που τις ασκεί; Από την εγωκεντρική του συμπεριφορά
για την ικανοποίηση των δικών του αναγκών και μόνο προκειμένου να
διεκδικήσει την προσοχή που πιστεύει ότι του αξίζει; Από την ανάγκη
ανωτερότητας; Εξουσίας; Από όλα τα παραπάνω.
Η χειριστικότητα έχει να κάνει με τη δομή της προσωπικότητάς του
ατόμου και εκδηλώνεται μέσα σε ένα πλαίσιο και με ένα θύμα το οποίο
συμπλέει και υποσυνείδητα ενθαρρύνει αυτή τη χειριστικότητα. Άτομα
που λειτουργούν χειριστικά έχουν μια έντονη ανάγκη να έχουν τον
έλεγχο.
Αυτό μπορεί να προέρχεται από συναισθήματα ανασφάλειας από την
πλευρά τους, ακόμη κι αν συχνά φαίνεται ότι έχουν ισχυρή
αυτοπεποίθηση. Έχουν μια έντονη ανάγκη να νιώθουν ανώτεροι και
ισχυροί στις σχέσεις τους και βρίσκουν άτομα που θα επιβεβαιώσουν
αυτά τα συναισθήματα ενδίδοντας στις απόπειρές τους για χειρισμό.
Εάν ο άλλος επιχειρήσει να εξασκήσει δύναμη επάνω τους θα
αντεπιτεθούν έτσι ώστε να ανακτήσουν τον έλεγχο που θεωρούν ότι
χάνουν. Όταν δεν αισθάνονται ότι έχουν τον έλεγχο του εαυτού τους και
των άλλων αισθάνονται απειλημένοι. Έχουν επίσης δυσκολία να δείξουν
ευάλωτα συναισθήματα γιατί κάτι τέτοιο μπορεί να σημαίνει ότι δεν
έχουν τον έλεγχο και χάνουν τη νίκη.
Δεν είναι τυχαίο που το χειριστικό άτομο εκδηλώνεται προοδευτικά στις
περισσότερες περιπτώσεις. Όπως και δεν είναι τυχαίο που επιλέγει ένα
άτομο εύκολο και με αρκετές αδυναμίες. Αυτή η συμπεριφορά αν
εκδηλωνόταν στην αρχή της σχέσης μπορεί πιο εύκολα να οδηγούσε και
στον τερματισμό της. Ένα χειριστικό άτομο μαθαίνει με τον καιρό,
παρατηρώντας τα ευάλωτα σημεία του άλλου, πως μπορεί να τα
εκμεταλλευτεί προς όφελός του.
Υπόσχεται να «παρέχει» κάτι εάν ο άλλος ενδώσει σε αυτό που ο πρώτος
θέλει, π.χ σου υπόσχομαι ότι θα σ’ αγαπάω και θα εκδηλώνομαι
περισσότερο εφόσον και εσύ ασχολείσαι μόνο μαζί μου ή Να ξέρεις ότι
εγώ θα είμαι κάθε βράδυ έξω αν γυρίζω και βρίσκω το σπίτι ατακτοποίητο.
Οι πιο κρυφοί μέθοδοι είναι η επίκληση στο συναίσθημα, η απειλή
αποχώρησης, απομάκρυνσης και συναισθηματικής αποστασιοποίησης.
Η χειριστικότητα είναι μια συμπεριφορά που λίγο πολύ όλοι έχουμε
υποστεί στις σχέσεις μας με τους άλλους. Είτε αυτοί οι άλλοι είναι πολύ
κοντινά μας πρόσωπα όπως γονείς, αδέρφια, σύντροφοι, είτε συνάδελφοι,
γείτονες κτλ. Ακόμα και εμείς μπορεί να έχουμε υπάρξει χειριστικοί με
τους άλλους. Είτε εν γνώση μας είτε όχι. Είναι πολύ σημαντικό να
διευκρινίσω ότι η χειριστική συμπεριφορά δεν είναι συνειδητά
σχεδιασμένη αλλά εκδηλώνεται μέσα σε ένα πλαίσιο και με ένα θύμα το
οποίο συμπλέει και υποσυνείδητα ενθαρρύνει αυτή τη χειριστικότητα.
Το άτομο που δέχεται αυτήν την συμπεριφορά συνήθως νιώθει
αποκαρδιωμένο με χαμηλή αυτοεκτίμηση. Νιώθει ότι αποδομείται η
προσωπικότητα του, δεν μπορεί να ξεχωρίζει τις δικές του επιθυμίες από
τις επιθυμίες του θύτη. Περισσότερες ανασφάλειες του έρχονται στην
επιφάνεια και ανάλογα με την ένταση της σχέσης που έχουν μεταξύ τους
αρχίζει και δημιουργείται μια σχέση εξάρτησης και ένα συγκεχυμένο
σύστημα αξιών.
Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε προκειμένου να προστατέψουμε τον
εαυτό μας και να αλλάξουμε την φύση της σχέσης;
Αρχικά,
 Ξεκινήστε να αλλάζετε τον εαυτό σας και όχι το χειριστικό
άτομο. Γιατί αν εστιάσετε στο να αλλάξετε αυτό το άτομο, η
αντίδραση του θα είναι, ακόμα μεγαλύτερη χειριστικότητα προς το
μέρος σας. Προσπαθήστε να μην συνεργάζεστε με τις χειριστικές
του τακτικές και διεκδικήστε τις αρχικές απόψεις σας.
 Με την οριοθέτηση, θα έχετε περιφράξει τον χώρο σας, κρατώντας
μια δυναμική και ξεκάθαρη θέση την οποία τον χειριστικό άτομο
μόλις καταλάβει ότι δεν μπορεί να τον διαπεράσει, θα αρχίσει να
αποδυναμώνετε.
 Είναι πολύ σημαντικό να μιλάτε στο πρώτο πρόσωπο.
Κατηγορώντας κάποιον για τις συμπεριφορές και τις τακτικές του
το μόνο που θα επιτύχετε θα είναι μια αμυντική στάση που θα σας
επιστραφεί με περισσότερη επίθεση και επιβλητικότητα.
  Μιλώντας όμως πώς νιώθετε εσείς με την στάση τους όπως για
παράδειγμα : Αισθάνομαι καταβεβλημένη, αδύναμη, ότι δεν έχω
καμία σημασία για εσένα κτλ. θα τον υποχρεώσουμε να αναλάβει
την ευθύνη του για την κριτική του, που συνήθως τον αφοπλίζει
και μπλοκάρει τη στρατηγική του.
 Μάθετε να λέτε όχι και να μην συμμορφώνεστε με την κριτική ή
τις απαιτήσεις του. Δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται γιατί οι
χειριστικοί άνθρωποι μπορούν να επιχειρηματολογούν, να
εκλογικεύουν και να εμμένουν σε αυτό που πιστεύουν και θέλουν
να πετύχουν. Οπότε χρειάζεται υπομονή και ψυχική δύναμη και
εσείς με τη σειρά σας να επιμένετε. Είναι σημαντικό να
καταλάβουν ότι δεν μπορούν να χειριστούν την κρίση σας ή την
στοχαστική σας ικανότητα.
 Αν δοκιμάσετε και δεν λειτουργήσουν τίποτα από τα παραπάνω,
καλό είναι να επανεκτιμήσετε την σχέση σας, να
επαναπροσδιορίσετε την θέση που έχει στη ζωή σας. Είναι πολύ
σημαντικό να είστε σε θέση να γνωρίζετε αν αξίζει να προσπαθείτε
και αν τελικά θα καταφέρεται να ισορροπήσετε την ποιότητα της
σχέσης.
Είναι πιθανό να χρειάζεται να αντιμετωπίσετε το φόβο, το άγχος ή την
ενοχή που στο παρελθόν σας έχει οδηγήσει να συμμορφωθείτε με τις
απαιτήσεις του χειριστικού ατόμου. Αυτό προϋποθέτει μια καλή ματιά
μέσα σας που μπορεί να χρειάζεται τη βοήθεια ενός επαγγελματία
θεραπευτή. 
Εξερευνώντας τα δικά σας συναισθήματα, γιατί αντιδράτε όπως
αντιδράτε, και εναλλακτικούς τρόπους διαχείρισης  μπορεί να είναι μια
πρόκληση αλλά τα οφέλη είναι σημαντικά αφού μπορεί να σώσουν τη
σχέση σας ή τουλάχιστον να σας προετοιμάσουν για πιο υγιείς σχέσεις
στο μέλλον.

Gaslighting, η αγαπημένη τακτική χειραγώγησης των νάρκισσων

Κωνσταντίνα Γεραντώνη Κοινωνική Λειτουργός και Ειδικευόμενη
Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια  Ιαν 9, 2019  32183  3
 Το gaslighting παρατηρείται όταν βιώνει κάποιος χειραγώγηση: να
του αρνούνται όσα θυμάται από μια συνομιλία ή ένα περιστατικό, να
μην πιστοποιούν την εγκυρότητα των συναισθημάτων του, να τον
αγνοούν όταν εκφράζει παράπονα και να τον αντιμετωπίζουν με
ασέβεια.

Η λέξη gaslighting προέκυψε από την ταινία του 1944 με τίτλο Gaslight.
Η υπόθεση συνοψίζεται στις προσπάθειες ενός άνδρα να αποσπάσει από
τη γυναίκα του σημαντικά περιουσιακά της στοιχεία, ενώ ταυτόχρονα
την κάνει να αμφισβητήσει τη λογική της, αρνούμενος γεγονότα, πράξεις
και λόγια που της είπε.
Η λέξη αυτή φαίνεται να πρωτοεμφανίστηκε από έναν ανθρωπολόγο το
1960 σε ένα βιβλίο με τίτλο Culture and Personality. Στη συνέχεια,
χρησιμοποιήθηκε από πολλούς ειδικούς ψυχικής υγείας, οι οποίοι
μίλησαν για τη χειριστική αυτή τακτική, συνήθως ανθρώπων με
ναρκισσιστική δομή προσωπικότητας, που αποπειρώνται να κάνουν έναν
άλλο άνθρωπο να αμφισβητήσει την πραγματικότητά του.
Δεν υπάρχουν πειράματα για να υποστηρίξουν αυτή τη θεωρία, καθώς δε
θα μπορούσαν να υποστηριχτούν διατηρώντας την ηθική διάσταση της
συνθήκης. Ωστόσο, έχουν γραφεί σχετικά βιβλία, άρθρα και μελέτες.
Χαρακτηρίστηκε, μάλιστα, ως μία από τις πιο χρήσιμες λέξεις για το
2016 από την American Dialect Society.
Το gaslighting δεν παρατηρείται μόνο ανάμεσα σε δυο συντρόφους αλλά
δυνητικά μπορεί να υπάρξει σε κάθε είδους σχέση, για παράδειγμα όταν
ένας γονιός αρνείται ότι παραμέλησε το παιδί του και του λέει ότι όσα
θυμάται είναι αποκυήματα της φαντασίας του.
Κάποιες ενδείξεις ότι βιώνει κανείς αυτού του είδους τη χειραγώγηση,
είναι να του αρνούνται όσα θυμάται από μια συνομιλία ή ένα
περιστατικό, να μην πιστοποιούν την εγκυρότητα των συναισθημάτων
του, να τον αγνοούν όταν εκφράζει παράπονα, να τον αντιμετωπίζουν με
ασέβεια. Του λένε ότι είναι υπερβολικός, ότι πολύς κόσμος συμμερίζεται
αυτήν την άποψη και ότι του αξίζει όσα ακούει, επειδή ο ίδιος τα
προκαλεί. Ουσιαστικά του αρνούνται όλη του την πραγματικότητα, μέχρι
να υποκύψει και να υιοθετήσει αυτήν που του προβάλλουν.
Επιρρεπείς στο gaslighting, είναι άνθρωποι που έχουν κακοποιηθεί ή/και
παραμεληθεί στο παρελθόν, επειδή αυτοί οι άνθρωποι έτσι κι αλλιώς δεν
είναι σχεδόν ποτέ σίγουροι για το αν πρέπει να θυμώσουν, επειδή
κάποτε, τους είπαν ότι αξίζουν την κακοποίηση.
Ως αποτέλεσμα αυτής της συστηματικής ψυχικής κακοποίησης, οι
άνθρωποι μπορεί να υποστούν νευρικό κλονισμό, να χάσουν την
αυτοπεποίθησή τους, να βιώσουν κατάθλιψη, να χάσουν την αίσθηση της
πραγματικότητας και να επιζητούν διαρκώς επιβεβαίωση από τους
άλλους.
Κάποιες φράσεις που συνηθίζουν να λένε όσοι εφαρμόζουν αυτήν την
τακτική, είναι: “δεν είναι τόσο σημαντικό αυτό για το οποίο αντιδράς”,
“μην γίνεσαι υπερβολικός/υπερευαίσθητος”, “όλα στο μυαλό σου είναι”.
Μια πρώτη εξήγηση είναι ότι, στο gaslighting καταφεύγουν άτομα που
προσπαθούν να αποφύγουν την ευθύνη των πράξεών τους. Προβάλλουν
τα δικά τους δύσκολα συναισθήματα και τις αρνητικές τους
συμπεριφορές στους άλλους ώστε να μη χρειαστεί να έρθουν σε επαφή
με αυτά και να τα διαχειριστούν. Κρατάνε έτσι τον έλεγχο και τη δύναμη
στη σχέση.
Συχνά, αυτή η συμπεριφορά είναι αποτέλεσμα παραμέλησης ή
κακοποίησης και τραύματος που προκλήθηκε από τους γονείς ή άλλα
άτομα εξουσίας κατά την παιδική ηλικία. Όταν το παιδί μεγαλώνει
πιστεύοντας ότι η ευαισθησία δεν είναι αποδεκτή, η ικανότητά του να
συντονίζεται με τα συναισθήματα και τις ανάγκες των άλλων μπορεί να
υπονομευθεί.
Είναι σημαντικό ακόμα να σημειωθεί, ότι για να μιλήσουμε για
gaslighting θα πρέπει να έχουμε ένα σταθερό, συστηματικό μοτίβο
συμπεριφοράς. Όλοι μπορεί να έχουμε χρησιμοποιήσει εκφράσεις όπως
αυτές που αναφέρθηκαν παραπάνω σε μια έντονη διαφωνία, αυτό δε
σημαίνει ωστόσο ότι χειραγωγούμε τους ανθρώπους στη ζωή μας.
Τι μπορεί να κάνει κάποιος που υποπτεύεται ότι είναι θύμα
συναισθηματικής χειραγώγησης; Να διπλο-τσεκάρει την
πραγματικότητα. Να μη δέχεται χωρίς επεξεργασία όσα του λέει ο
άνθρωπος που φαίνεται ότι τον χειραγωγεί, αλλά να ζητά και τη γνώμη
κάποιου άλλου, ίσως ενός φίλου, δασκάλου ή θεραπευτή. Να επιμένει
στη δική του πραγματικότητα, κρατώντας κατά νου ότι υπάρχουν πολλές
οπτικές στη ζωή και η δική του έχει την ίδια αξία με των άλλων.
Τέλος, να θυμάται ότι κανείς δε μπορεί να τον κατηγορεί για τα
συναισθήματά του. Εμείς οι ίδιοι είμαστε που χρειάζεται να
επικυρώνουμε τα συναισθήματά μας πρώτοι. Έχουμε κάθε δικαίωμα να
νιώθουμε όπως νιώθουμε. Ακόμα κι αν κάποιος επιμένει ότι, δεν είναι το
θέμα αυτή η μικρή φωνή μέσα μας που διαμαρτύρεται για όσα λέγονται
και γίνονται, είναι σημαντικό να θυμόμαστε, πάντα να είναι αυτή η φωνή
το θέμα μας.

Η Άνοδος του Ναρκισσισμού στη Σημερινή Εποχή

PsychologyNow Team Η Ψυχολογία είναι ο Κόσμος μας!  Απρ 12, 2016  

Το θέμα του ναρκισσισμού έχει κεντρίσει το ενδιαφέρον των

ανθρώπων εδώ και αιώνες, αλλά οι κοινωνικοί επιστήμονες
ισχυρίζονται ότι σήμερα βιώνουμε μια σύγχρονη «επιδημία». Οπότε
διερωτώνται για ακόμη μια φορά, τι είναι ο ναρκισσισμός, τι έχει
οδηγήσει στην αύξησή του και αν υπάρχει κάτι που μπορούμε να
κάνουμε για αυτό.

Η αφετηρία
Ο όρος ναρκισσισμός έχει την αφετηρία του περισσότερα από 2.000
χρόνια πριν, όταν ο Οβίδιος έγραψε το μύθο του Νάρκισσου. Ο ίδιος
αφηγείται την ιστορία ενός όμορφου Έλληνα κυνηγού που, μια μέρα,
τυχαίνει να δει το είδωλό του σε μια λίμνη και το ερωτεύεται. Παθαίνει
εμμονή με την ομορφιά του και αδυνατεί να αφήσει τον αντικατοπτρισμό
της εικόνας του μέχρι να πεθάνει. Μετά το θάνατό του, το λουλούδι
νάρκισσος φύτρωσε εκεί όπου ήταν ξαπλωμένος.

Η έννοια του ναρκισσισμού διαδόθηκε από τον Σίγκμουντ Φρόυντ μέσα

από τη θεωρία του σχετικά με το Εγώ και τη σχέση του με τον έξω
κόσμο. Η θεωρία του Φρόυντ έγινε το σημείο εκκίνησης για πολλές
άλλες αναπτυσσόμενες θεωρίες για το ναρκισσισμό.
Πότε καθίσταται ο ναρκισσισμός πρόβλημα;
Ο ναρκισσισμός βρίσκεται σε ένα συνεχές από υγιής σε παθολογικός. Ο
υγιής ναρκισσισμός είναι μέρος της φυσιολογικής ανθρώπινης
λειτουργίας. Μπορεί να αντιπροσωπεύει την υγιή αυτοαγάπη και την
εμπιστοσύνη που βασίζεται σε πραγματικό επίτευγμα, την ικανότητα να
ξεπερνά κανείς τις δυσκολίες και να αντλεί τη στήριξη που χρειάζεται
από κοινωνικούς δεσμούς.
Αλλά ο ναρκισσισμός γίνεται παθολογικός όταν το άτομο απορροφάται
από τον εαυτό του και χρειάζεται τον υπερβολικό θαυμασμό και την
έγκριση των άλλων, ενώ δείχνει περιφρόνηση προς τις ευαισθησίες τους.
Αν ο ναρκισσιστής δεν λάβει την επιθυμητή προσοχή, μπορεί να
παρουσιάσει συμπτώματα κατάχρησης ουσιών και μείζονα καταθλιπτική
διαταραχή.
Οι ναρκισσιστές συχνά προβάλουν μια εικόνα μεγαλείου ή υπέρμετρης
αυτοπεποίθησης στον κόσμο, αλλά αυτό γίνεται μόνο για να καλύψουν
τα βαθιά αισθήματα ανασφάλειας τους και μια
εύθραυστη αυτοεκτίμηση που εύκολα πληγώνεται από την παραμικρή
κριτική.
Λόγω αυτών των χαρακτηριστικών, οι νάρκισσοι βρίσκονται σε ρηχές
σχέσεις που χρησιμεύουν μόνο για να ικανοποιήσουν τη συνεχή ανάγκη
τους για προσοχή. Όταν τα ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά γίνονται τόσο
έντονα ώστε να οδηγούν σε δυσλειτουργία, τότε αυτή η κατάληξη μπορεί
να υποδεικνύει την παρουσία ναρκισσιστικής διαταραχής της
προσωπικότητας.
Το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο των Ψυχικών Διαταραχών
περιγράφει τη ναρκισσιστική διαταραχή της προσωπικότητας ως «ένα
κυρίαρχο χαρακτηριστικό μεγαλείου, την ανάγκη για θαυμασμό και την
έλλειψη ενσυναίσθησης που ξεκινά από την πρώιμη ενήλικη ζωή και είναι
παρόν σε ποικίλα περιβάλλοντα». Τα άτομα με ναρκισσιστική διαταραχή
προσωπικότητας δείχνουν μια μεγαλοπρεπή αίσθηση της αυτο-σημασίας,
καταναλώνονται από φαντασιώσεις απεριόριστης επιτυχίας, δύναμης,
λαμπρότητας, ομορφιάς ή ιδανικής αγάπης και είναι εξαιρετικά
ευαίσθητοι στην κριτική, μεταξύ άλλων.
Οι νεότεροι άνθρωποι και οι άνδρες φαίνεται να επηρεάζονται
περισσότερο. Τα ακριβή αίτια της ναρκισσιστικής διαταραχής
προσωπικότητας είναι άγνωστα, αλλά η παιδική κακοποίηση και
η παραμέληση μπορεί να αποτελούν πιθανούς παράγοντες που
εμπλέκονται στο σχηματισμό της.
Τι έχει οδηγήσει στην αύξηση του ναρκισσισμού;
Στο κλινικό περιβάλλον, περίπου το 2% έως το 16% των ανθρώπων,
πάσχουν από τη διαταραχή αυτή, ενώ στο γενικό πληθυσμό, λιγότερο
από το 1% των ανθρώπων είναι επηρεασμένο. Μερικοί προτείνουν ότι η
ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας είναι αρκετά σπάνια, αλλά οι
εκτιμήσεις της μελέτης ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό ανάλογα με τα
μεγέθη των δειγμάτων και τους τρόπους που αξιολογούνται τα
ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.
Άλλοι χαρακτηρίζουν τον ναρκισσισμό ως μια «σύγχρονη επιδημία»,
επισημαίνοντας ως αιτία την ταχεία αλλαγή στην κοινωνία που συνέβη
στη βιομηχανική και μετα-βιομηχανική εποχή. Τις τελευταίες δεκαετίες
έχουμε γίνει μάρτυρες μιας κοινωνικής μετάβασης από μια δέσμευση για
το συλλογικό σε μια εστίαση στο άτομο ή τον εαυτό. Το κίνημα της
αυτοεκτίμησης ήταν ένα σημαντικό σημείο καμπής προς αυτό,
καθορίζοντας ότι η αυτοεκτίμηση ήταν το κλειδί για την επιτυχία στη
ζωή.
Οι εκπαιδευτικοί και οι γονείς άρχισαν να λένε στα παιδιά τους πόσο
ιδιαίτερα και μοναδικά είναι, για να τα κάνουν να αισθάνονται πιο
σίγουρα. Οι γονείς προσπάθησαν να «παρέχουν» αυτοεκτίμηση στα
παιδιά τους, αντί να τα αφήσουν να την επιτύχουν μέσα από σκληρή
δουλειά.
Η άνοδος του ατομικισμού (με την εστίασή στο εγώ και στα εσωτερικά
συναισθήματα) και η μείωση των κοινωνικών νορμών που συνόδευσε
τον εκσυγχρονισμό της κοινωνίας, σήμαινε επίσης ότι η κοινότητα και η
οικογένεια δεν ήταν πλέον σε θέση να προσφέρουν την ίδια στήριξη για
τα άτομα όπως κάποτε έκαναν. Και η έρευνα έχει δείξει ότι όντας
ενσωματωμένοι σε κοινωνικά δίκτυα - για παράδειγμα, η ενεργή
συμμετοχή στην κοινότητά και η σύνδεση με τους φίλους και την
οικογένεια - έχει σημαντικά οφέλη για την υγεία.
Καθώς ο κοινωνικός ιστός επιδεινώνεται, έγινε πολύ πιο δύσκολο να
καλυφθεί η βασική ανάγκη για ουσιαστική σύνδεση. Το ερώτημα
μετακινήθηκε από το τι είναι καλύτερο για τους άλλους ανθρώπους και
την οικογένεια, στο τι είναι καλύτερο για μένα. Ο εκσυγχρονισμός της
κοινωνίας φάνηκε να βάζει ψηλά τη φήμη, τον πλούτο και τη
διασημότητα πάνω από όλα. Όλα αυτά, σε συνδυασμό με την κατανομή
των κοινωνικών δεσμών δημιούργησαν έναν «άδειο εαυτό,
απογυμνωμένο από κοινωνικό νόημα».
Η άνοδος της τεχνολογίας και η ανάπτυξη των εξαιρετικά δημοφιλών
διαδικτυακών τόπων κοινωνικής δικτύωσης, όπως το Facebook, άλλαξε
περαιτέρω τον τρόπο που περνάμε τον ελεύθερο χρόνο μας και
επικοινωνούμε. Σήμερα, υπάρχουν περίπου 936 εκατομμύρια ενεργοί
χρήστες του Facebook κάθε μέρα σε όλο τον κόσμο. Ο εθισμός στο
Διαδίκτυο είναι μια νέα περιοχή μελέτης στην ψυχική υγεία και
πρόσφατη έρευνα δείχνει ότι ο εθισμός στο Facebook είναι άρρηκτα
συνδεδεμένος με την ναρκισσιστική συμπεριφορά και την χαμηλή
αυτοεκτίμηση.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για αυτό;
Η θεραπεία για την ναρκισσιστική διαταραχή προσωπικότητας υφίσταται
και περιλαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και ψυχοθεραπεία. Περαιτέρω
έρευνα, ωστόσο, είναι απαραίτητη για την αποτελεσματικότητα των
διαφόρων θεραπειών.
Τι μπορούμε λοιπόν να κάνουμε για όλα αυτά και πώς μπορούμε να
ζήσουμε μια ευτυχισμένη ζωή γεμάτη νόημα; Μία από τις μεγαλύτερες
μελέτες για την ευτυχία διεξήχθη από μια ομάδα ερευνητών του
Χάρβαρντ, που παρακολούθησε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων για μία
περίοδο 75 ετών. Αυτό που ανακάλυψαν - όπως ήταν αναμενόμενο -
ήταν ότι η φήμη και τα χρήματα δεν ήταν τα μυστικά για την ευτυχία.
Αντίθετα, το πιο σημαντικό πράγμα στη ζωή και η μεγαλύτερη ικανότητα
πρόβλεψης της απόλαυσης στη ζωή ήταν να έχεις ισχυρές και
υποστηρικτικές σχέσεις - ουσιαστικά, ότι «το ταξίδι από την
ανωριμότητα στην ωριμότητα είναι ένα είδος μετάβασης από το
ναρκισσισμό στη σχέση».
Έτσι, ίσως ήρθε η ώρα να κάνετε ένα διάλειμμα από το smartphone σας,
να κλείσετε τον υπολογιστή σας και να βρεθείτε με έναν φίλο σας. Ίσως,
απλά ίσως, μπορεί να νιώσετε λίγο καλύτερα και να ενισχύσετε την
αυτοπεποίθησή σας.