21/10/2015

ΧΗΜΕΙΑ

ΠΕΜΠΤΗ 22
22--10
10--20
2015
15

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 1

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ
ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 2

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

1
 21/10/2015

Περιοδικός πίνακας
• Η ταξινόµηση των στοιχείων σε σειρές και στήλες
υπό µορφή πίνακα, η οποία τονίζει την κανονική
επανάληψη των ιδιοτήτων των στοιχείων ονοµάζεται
περιοδικός πίνακας.
• Mendeleev: πρώτη ταξινόµηση στοιχείων µε βάση το
ατοµικό βάρος.
• Moseley: «Οι ιδιότητες των στοιχείων είναι περιοδική
συνάρτηση του ατοµικού τους αριθµού.»

3
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικός πίνακας του Mendeleev

• Σε κάθε σειρά, η ατοµική µάζα των στοιχείων
αυξάνεται από αριστερά προς τα δεξιά
• Στην ίδια στήλη υπάρχουν στοιχεία µε παρόµοιες
ιδιότητες

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

4
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

2
 21/10/2015

Σύγχρονος περιοδικός πίνακας

• Η κατάταξη των 116 στοιχείων (2005) ή 117 ? (2010)

στο σύγχρονο περιοδικό πίνακα γίνεται κατ’
αυξανόµενο ατοµικό αριθµό (Ζ) έτσι, ώστε τα στοιχεία
που τοποθετούνται στην ίδια κάθετη στήλη (οµάδα)
να έχουν παρόµοιες ιδιότητες.
• Η περιοδικότητα που υπάρχει στις ιδιότητες των
χηµικών στοιχείων οφείλεται στην περιοδικότητα που
εµφανίζει η ηλεκτρονική δοµή της εξωτερικής
στιβάδας των ατόµων των στοιχείων.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 5

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικός πίνακας των στοιχείων

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

6
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

3
 21/10/2015

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

7
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικός πίνακας

• Ο περιοδικός πίνακας περιλαµβάνει 116 (117)

στοιχεία και χωρίζεται σε οριζόντιες σειρές που
ονοµάζονται περίοδοι και σε κάθετες στήλες που
ονοµάζονται οµάδες.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 8

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

4
 21/10/2015

Περίοδοι περιοδικού πίνακα

• Ο περιοδικός πίνακας αποτελείται από 7 περιόδους.

• Ο αριθµός των στοιχείων που περιλαµβάνει κάθε
περίοδος δεν είναι σταθερός, δηλ. η περιοδικότητα
της µεταβολής των ιδιοτήτων των στοιχείων δεν είναι
σταθερή.
• Ο αριθµός της περιόδου που βρίσκεται ένα στοιχείο
συµπίπτει µε τον αριθµό των στοιβάδων που έχει το
άτοµο του στοιχείου.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 9

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΟ∆ΟΙ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
1 1 2
H He
Π 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Ε Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Ρ
Na Mg Al Si P S Cl Ar
Ι 4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
Ο K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
∆
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
Ο 6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Ι Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Λανθανίδες
La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Tb Lu
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Ακτινίδες
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
10
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

5
 21/10/2015

Οµάδες περιοδικού πίνακα

• Ο περιοδικός πίνακας αποτελείται από 18 οµάδες που
διακρίνονται σε κύριες και δευτερεύουσες. Οι κύριες
οµάδες είναι 8 και χαρακτηρίζονται µε το γράµµα Α (ΙΑ,
ΙΙΑ, … VIIIA), ενώ οι δευτερεύουσες οµάδες είναι 10
και χαρακτηρίζονται µε το γράµµα Β (ΙΒ, ΙΙΒ, … VIIIΒ).
• Για την αρίθµηση των οµάδων χρησιµοποιούνται δύο
τρόποι:
• Η κλασική αρίθµηση: ΙΑ, …, VIIIA και ΙΒ, … VIIIB.
• Η συνεχής αρίθµηση σύµφωνα µε τη IUPAC: 1,
2,…,18.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 11

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

ΟΜΑ∆ΕΣ ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΟΥ ΠΙΝΑΚΑ

ΟΜΑ∆ΕΣ
IUPAC 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
Κλασσική ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Λανθανίδες
La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Tb Lu
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Ακτινίδες
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
12
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

6
 21/10/2015

Οµάδες περιοδικού πίνακα

• Η VIIIB οµάδα περιλαµβάνει τρεις στήλες (οµάδες 8, 9

και 10), επειδή τα στοιχεία της οµάδας αυτής που
βρίσκονται στην ίδια περίοδο µοιάζουν πολύ στη
χηµική συµπεριφορά τους (π.χ. τα στοιχεία Fe, Co και
Ni).

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 13

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Κυριότερες οµάδες
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
Ευγενή αέρια
1 1 2
H Αλκαλικές γαίες Αλογόνα He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Στοιχεία µετάπτωσης Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Αλκάλια 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Λανθανίδες
La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Tb Lu
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Ακτινίδες
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No
14 Lr
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

7
 21/10/2015

Περιοδικός πίνακας - Οµάδες

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

15
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικός πίνακας και δοµή

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 12 13 14 15 16 17 18
1
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1s 1s
2 2s 2p
3 3s 3p
4 4s 3d 4p
5 5s 4d 5p
6 6s 4f 5d 6p
7 7s 5f 6d 7p

Λανθανίδες 4f
Ακτινίδες 5f

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 16

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

8
 21/10/2015

Τοµείς του περιοδικού πίνακα

• Τα στοιχεία του περιοδικού πίνακα ταξινοµούνται σε
τοµές µε βάση την κατειληµµένη υποστιβάδα µε τη
µεγαλύτερη ενέργεια

• Οι οµάδες του κάθε τοµέα είναι ίσες µε το µέγιστο

αριθµό ηλεκτρονίων της αντίστοιχης υποστιβάδας
17
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Τοµείς Περιοδικού Πίνακα

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA
1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

s d p
57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71
Λανθανίδες
La Ce Pr Nd Pm Sm Eu Gd Tb Dy Ho Er Tm Tb Lu
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103
Ακτινίδες
Ac Th Pa U Np Pu Am Cm Bk Cf Es Fm Md No Lr
18
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ f

9
 21/10/2015

Τοµείς Περιοδικού Πίνακα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

19
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Λόγοι µελέτης περιοδικού πίνακα

• Πληροφορίες για την ηλεκτρονική δοµή των στοιχείων

• Οµοιότητα χηµικών ιδιοτήτων
• Ιδιότητες νέων στοιχείων
• Περιοδικότητα ορισµένων ιδιοτήτων των στοιχείων

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 20

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

10
 21/10/2015

Άσκηση στον περιοδικό πίνακα

• Να βρείτε αιτιολογηµένα σε ποια περίοδο και σε ποια
οµάδα του περιοδικού πίνακα βρίσκονται τα παρακάτω
στοιχεία :
• 8O 9F 11Na 15P 53I
• 25Mn 20Ca 16S 18Ar 17Cl
• 19K 34Se 46Pd 24Cr 23V
• 37Rb 38Sr 21Sc 50Sn 29Cu
• 48Cd 30Zn 47Ag 64Gd 78Pt
• 27Co 79Au

21
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΕΣ Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ

Περιοδικός νόµος: όταν τα στοιχεία ταξινοµούνται

κατ’ αύξοντα Ζ, οι φυσικές & οι χηµικές ιδιότητές τους
µεταβάλλονται περιοδικά.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 22

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

11
 21/10/2015

ΠΕΡΙΟ∆ΙΚΕΣ Ι∆ΙΟΤΗΤΕΣ

• Ατοµική ακτίνα
• Ενέργεια ιονισµού
• Ηλεκτρονική συγγένεια
• Ηλεκτροθετικότητα
• Ηλεκτραρνητικότητα
• Μεταλλικός χαρακτήρας
• Ισχύς οξέων

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 23

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Ατοµική ακτίνα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

24
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

12
 21/10/2015

Ατοµική ακτίνα

Η απόσταση του εξωτερικού ηλεκτρονίου ενός

ατόµου από τον πυρήνα, r

∆ραστικό πυρηνικό φορτίο = Το θετικό φορτίο

που δρα από πλευράς πυρήνα πάνω σε ένα
ηλεκτρόνιο, µειωµένο όµως σε σχέση µε το
πραγµατικό πυρηνικό φορτίο, λόγω της θωράκισης
που δηµιουργεί κάθε ηλεκτρόνιο που
παρεµβάλλεται ανάµεσα στον πυρήνα και το
θεωρούµενο ηλεκτρόνιο.

= Ζ – εσωτερικά ηλεκτρόνια
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 25
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

∆ιάγραµµα µε ατοµικές ακτίνες

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 26

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

13
 21/10/2015

Ακτίνες σε περίοδο – οµάδα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

27
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικότητα ατοµικής ακτίνας

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 28

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

14
 21/10/2015

Μεταβολή ατοµικής ακτίνας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

29
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Παράδειγµα

Να καταταγούν τα στοιχεία 13Al, 6C, 14Si κατά σειρά
αυξανόµενης ατοµικής ακτίνας.

6C : 1s2 2s2 2p2
2η περίοδος οµάδα IVA

13Al: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p1
3η περίοδος οµάδα IIIA

14Si: 1s2 2s2 2p6 3s2 3p2
3η περίοδος οµάδα IVA

rC < rSi

rSi < rAl

ΆΡΑ C, Si, Al

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 30

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

15
 21/10/2015

Ενέργεια ιονισµού

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

31
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Ενέργεια ιονισµού
• Είναι η ελάχιστη απαιτούµενη ενέργεια
για την αποµάκρυνση του ηλεκτρονίου
µε την υψηλότερη ενέργεια (εξωτερικό
ηλεκτρόνιο) από το ουδέτερο άτοµο
που βρίσκεται στη θεµελιώδη
κατάσταση και σε αέρια φάση.
Σ(g)
Σ(g)+ + e-
π.χ. Li (1s2 2s1)
Li+ (1s2) + e-
• Όσο µικρότερη είναι η ενέργεια
ιοντισµού, τόσο ευκολότερα το άτοµο
αποβάλλει το ηλεκτρόνιο.
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 32
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

16
 21/10/2015

Ενέργειες ιοντισµού

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 33

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μεταβολή ενέργειας ιοντισµού

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 34

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

17
 21/10/2015

Περιοδικότητα ενέργειας ιοντισµού

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 35

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Παράδειγµα

Με τη βοήθεια του περιοδικού πίνακα να καταταγούν τα
στοιχεία 18Ar, 34Se, 16S κατά σειρά αυξανόµενης ενέργειας
ιοντισµού.

18Ar : 1s22s2 2p6 3s2 3p6
3η περίοδος, οµάδα VIIIA

16S: 1s22s2 2p6 3s2 3p4
3η περίοδος, οµάδα VIA

34Se: 1s22s22p63s23p64s24d104p4
4η περίοδος, οµάδα VIA

Ι.Ε.s < Ι.Ε.Ar

Ι.Ε.Se < Ι.Ε.S

ΆΡΑ Se, S, Ar

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 36

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

18
 21/10/2015

Ηλεκτρονική συγγένεια

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

37
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Ηλεκτροσυγγένεια
• Ε.Α. (electron affinity)
• Είναι η µεταβολή ενέργειας που λαµβάνει χώρα όταν
ένα ουδέτερο άτοµο, που βρίσκεται στη θεµελιώδη
κατάστασή του και σε αέρια φάση, προσλάβει ένα
ηλεκτρόνιο και σχηµατίσει αρνητικό ιόν.
Xg + e
Xg-1
π.χ. Li (1s2 2s1) + e-
Li- (1s2 2s2) E.A = -60 kJ/mol
Be (1s2 2s2) + e-
Be- (1s2 2s2 2p1) E.A > 0

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 38

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

19
 21/10/2015

Τιµές ηλεκτρονικής συγγένειας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 39

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μεταβολή ηλεκτρονικής συγγένειας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

40
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

20
 21/10/2015

Περιοδικότητα ηλεκτρονικής συγγένειας

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 41

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικότητα ηλεκτρονικής συγγένειας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

42
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

21
 21/10/2015

Ηλεκτραρνητικότητα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

43
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Ηλεκτραρνητικότητα

• Pauling: Είναι η τάση που έχουν τα άτοµα των

στοιχείων σε ένα µόριο, να έλκουν προς το µέρος τους
δεσµικά ηλεκτρόνια.
• Mulliken: Η ηλεκτραρνητικότητα (Χ) ενός ατόµου
συνδέεται µε την ενέργεια ιοντισµού (Ι.Ε.) και την
ηλεκτρονική συγγένεια (Ε.Α.) του ατόµου µε τη σχέση.
Ι.Ε. − Ε.Α.
Χ.Ι. =
2

• Αποτελεί και µέτρο του αµέταλλου χαρακτήρα του

στοιχείου. Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 44
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

22
 21/10/2015

Μεταβολή ηλεκτραρνητικότητας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

45
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μεταβολή ηλεκτραρνητικότητας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

46
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

23
 21/10/2015

Περιοδικότητα ηλεκτραρνητικότητας
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA

1 2.1
H
2 1 1.5 2 2.5 3 3.5 4
Li Be B C N O F
3 0.9 1.2 1.5 1.8 2.1 2.5 3
Na Mg Al Si P S Cl
4 0.8 1 1.3 1.5 1.6 1.6 1.5 1.8 1.9 1.9 1.9 1.6 1.6 1.8 2 2.4 2.8
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br
5 0.8 1 1.2 1.4 1.6 1.8 1.9 2.2 2.2 2.2 1.9 1.7 1.7 1.8 1.9 2.1 2.5
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I
6 0.7 0.9 1.1 1.3 1.5 1.7 1.9 2.2 2.2 2.2 2.4 1.9 1.8 1.9 1.9 2 2.2
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At
7 0.7 0.9 1.1
Fr Ra Ac

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 47

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικότητα ηλεκτραρνητικότητας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

48
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

24
 21/10/2015

Ηλεκτροθετικότητα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

49
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Ηλεκτροθετικότητα

• Είναι η τάση που έχουν τα άτοµα των στοιχείων να

αποβάλλουν ηλεκτρόνια και να µετατρέπονται σε
θετικά ιόντα.

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 50

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

25
 21/10/2015

Περιοδικότητα ηλεκτροθετικότητας
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 51

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μεταλλικός χαρακτήρας

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

52
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

26
 21/10/2015

Μεταλλικός χαρακτήρας
• Καλή θερµική αγωγιµότητα
• Καλή ηλεκτρική αγωγιµότητα
• «Ελατό»
• «Όλκιµο»
• Μεταλλική λάµψη

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 53

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Περιοδικότητα χαρακτήρα
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18
ΙΑ ΙΙΑ ΙΙΙΒ IVB VB VIB VIIB VIIIB IB IIB IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

1 1 2
H He
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Li Be B C N O F Ne
3 11 12 13 14 15 16 17 18
Na Mg Al Si P S Cl Ar
4 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36
K Ca Sc Tl V Cr Mn Fe Co Ni Cu Zn Ga Ge As Se Br Kr
5 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54
Rb Sr Y Zr Nb Mo Tc Ru Rh Pd Ag Cd In Sn Sb Te I Xe
6 55 56 57 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86
Cs Ba La Hf Ta W Re Os Ir Pt Au Hg Tl Pb Bi Po At Rn
7 87 88 89 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116
Fr Ra Ac Rf Db Sg Bh Hs Mt Ds Rg Uub Uut Uuq Uup Uuh

Μέταλλα Μεταλλοειδή Αµέταλλα Ευγενή αέρια

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 54
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

27
 21/10/2015

Μεταλλικός χαρακτήρας - περιοδικότητα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

55
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μέταλλα
• Τα περισσότερα στοιχεία
• Με χαρακτηριστική λάµψη,
• Καλοί αγωγοί θερµότητας και ηλεκτρισµού,
• Στερεά σε θερµοκρασία δωµατίου (Hg: το µόνο υγρό)
• Ελατά (µπορούν να σφυρηλατηθούν σε φύλλα)
• Όλκιµα (µπορούν να γίνουν σύρµατα)
• Στις αντιδράσεις τους τείνουν να αποβάλλουν
ηλεκτρόνια

Hg

Cu Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 56

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

28
 21/10/2015

Αµέταλλα
• πάνω και δεξιά πλευρά του περιοδικού πίνακα
• 3 καταστάσεις : αέρια (χλώριο, οξυγόνο, ..), υγρά
(βρώµιο) και στερεά (φωσφόρος, θείο, ..)

Θείο (S) Βρώµιο (Br2) Χλώριο (Cl2)

• Σκληρές εύθραυστες ουσίες (τα στερεά).
• Κακοί αγωγοί θερµότητας και ηλεκτρισµού
• Στις αντιδράσεις τους τείνουν να προσλαµβάνουν
ηλεκτρόνια Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ
57

Μεταλλοειδή

• Ιδιότητες µετάλλου και αµετάλλου

ταυτόχρονα.
• π.χ. Καλοί ηµιαγωγοί (κακοί αγωγοί
ηλεκτρισµού σε θερµοκρασία δωµατίου και
µέτρια καλοί αγωγοί σε υψηλότερες
θερµοκρασίες)
• ή σε καθαρή µορφή είναι κακοί αγωγοί του
ηλεκτρισµού σε θερµοκρασία δωµατίου - µε
προσθήκη άλλων στοιχείων γίνονται καλοί
αγωγοί του ηλεκτρισµού

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 58

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

29
 21/10/2015

Μεταβολή χαρακτήρα

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

59
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Μεταβολή περιοδικών ιδιοτήτων

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ

60
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

30
 21/10/2015

ΙΣΧΥΣ ΟΞΕΩΝ

Η-Χ
Η-Ο-Υ
(ΗΟ)mYOn

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 61

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Οξέα Η–Χ
Η–
• Επηρεάζεται από το µέγεθος και την
ηλεκτραρνητικότητα του ατόµου Χ .
• Σε µία οµάδα, επηρεάζει κυρίως το µέγεθος.
Όσο µεγαλύτερο το Χ
ασθενέστερος ο δεσµός Η-Χ

ισχυρότερο το οξύ
HF < HCl < HBr < HI
• Σε µία περίοδο, επηρεάζει κυρίως η
ηλεκτραρνητικότητα
Κατά µήκος µιας περιόδου
η ηλεκτραρνητικότητα
αυξάνει
αύξηση πολικότητας δεσµού Η-Χ
αύξηση
όξινης ισχύος
H2O < HF
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 62
ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

31
 21/10/2015

Οξοοξέα Η-Ο-Υ
• Σε µία σειρά οξοοξέων µε την ίδια δοµή και διαφορά
στο Υ (πρόκειται κυρίως για αλογόνα), η όξινη ισχύς
αυξάνεται µε την ηλεκτραρνητικότητα του Υ (προς τα
πάνω).

• H-O-Cl, H-O-Br, H-O-I

• HIO < HBrO < HClO

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 63

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Οξοοξέα (ΗΟ)mYOn

• Σε µία σειρά οξοοξέων (ΗΟ)mYOn, η όξινη ισχύς

αυξάνεται µε το n, δηλαδή τον αριθµό των ατόµων Ο
που συνδέονται µόνο στο Υ.
• HClO < HClO2 < HClO3 < HClO4

Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ 64

ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

32
 21/10/2015

Άσκηση στις περιοδικές ιδιότητες

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα κατά αυξανόµενη
ακτίνα τα άτοµα 8O, 9F, 15P και 16S.

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα τα άτοµα 19K, 20Ca,

8O, 17Cl, 16S και 18Ar κατά αυξανόµενη ακτίνα.

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα τα άτοµα 19K, 20Ca,

11Na κατά σειρά αυξανόµενης ενέργειας ιοντισµού.

65
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

Άσκηση στις περιοδικές ιδιότητες

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα κατά αύξουσα ισχύ τα
οξέα HClO, HClO2, HClO3, HClO4.

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα κατά αύξουσα ισχύ τα

οξέα HIO, HBrO, HClO.

• Να ταξινοµηθούν αιτιολογηµένα κατά αύξουσα ισχύ τα

οξέα HF, HCl, HBr, HI και Η2Ο.

66
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

33
 21/10/2015

Άσκηση στις περιοδικές ιδιότητες

• Να βρείτε αιτιολογηµένα, µε βάση τη θέση τους στον
περιοδικό πίνακα, ποια από τα παρακάτω στοιχεία
είναι µέταλλα και ποια αµέταλλα :
• 8O 9F 11Na 15P
• 53I 25Mn 20Ca 16S
• 18Ar 17Cl 19K 34Se
• 46Pd 24Cr 23V 37Rb
• 38Sr 21Sc 50Sn 29Cu
• 48Cd 30Zn 47Ag 64Gd
• 78Pt 27Co 79Au
67
Γ. ΨΩΜΑΣ - ∆ΙΑΦΑΝΕΙΕΣ ΓΙΑ ΦΟΙΤΗΤΕΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ

34