Στομάχου

- Κατάποση με την τροφή

– είσοδος από τα στοματικά μόρια στο πεπτικό σύστημα & προσβολή των ιστών ή
απορρόφηση & είσοδος στην κυκλοφορία αιμολεμφου και τελικά στις θέσεις δράσης τους

-καταπολέμηση μασητικών εντόμων φυλλοφάγων ή καρποφάγων π.χ. προνύμφες

λεπιδοπτέρων, κολεοπτέρων, ακμαία κολεοπτέρων, θρίπες και ακάρεα που διαρρηγνύουν
την φυτική επιδερμίδα

-Όχι για μυζητικά (π.χ. αφίδες, κοκκοειδή κ.α.) που τρέφονται με απομύζηση των χυμών του
φυτού - Μη αποτελεσματικά για ενδοφυτικές καρποφάγες προνύμφες δίπτερων, μύγα
Μεσογείου (Ceratitis capitata), δάκος (Dacus oleae), μύγα κερασιάς (Rhagoletis cerasi), κ.α.

Επαφής

- είσοδος στο έντομο μέσω α) αναπνευστικών τρημάτων, β) από τους ταρσούς των ποδιών
γ) από το εξωτερικό περίβλημα -εξωσκελετό

- Κυκλοφορία στην αιμόλεμφο

- **σημασία στην τοξική τους δράση η δομή και χημική σύνθεση του χιτινικού εξωσκελετού
των εντόμων - Καταπολέμηση μυζητικών εντόμων # προστατευτικά εντομοκτόνα στομάχου

- Περιορισμένη-δύσκολη δράση σε έντομα με ισχυρό χιτινικό εξωσκελετό π.χ.ακμαία

κολεοπτέρων ή σε έντομα με μαλακό αλλα προστατευμένο από κηρωδεις ή βαμβακώδεις
εκκρίσεις, σε υπονομευτές (φυλλορύκτες, καρποφάγα ή ξυλοφάγα έντομα), σε
ενδοφυτικούς νηματώδεις ή ακάρεα, εκτός αν είναι διασυστηματικά και εφαρμοστούν την
κατάλληλη περίοδο

Εντομοκτόνα Καπνογόνου δράσης ή ασφυκτικά

- είσοδος στο έντομο μέσω αναπνευστικών οδών (αναπνευστικών τρημάτων, τραχείες )

– προσβολή αναπνευστικό σύστημα

–ασφυξία ή μεσω του κυκλοφοριακού στις θέσεις δράσεις τους

- Καταπολέμηση εντόμων αποθηκών

Πολλαπλής δράσης: μπορούν να δράσουν με 2 ή και με τους 3 παραπάνω τρόπους-ευρύ

φάσμα δράσης

Συνθετικά οργανικά εντομοκτόνα: Δράση επαφής και στομάχου

Ανόργανα

– μεταλλικές ενώσεις: As, Pb, Cu, B, Ca, Na, Zn, Hg..)

– Μη μεταλλικές ενώσεις θείου, φθορίου, φωσφόρου

– Ορυκτές ενώσεις

Οργανικά

- συνθετικά Οργανοφωσφορικά - Καρβαμιδικά –ΠυρεθροειδήΟργανοχλωριωμένα κλπ

- Εντομοκτόνα φυσικής προέλευσης: 1. προϊόντα φυτικής προέλευσης, πχ νικοτινη-

αζαδιραχτίνη κλπ 2. προϊόντα δευτερογενούς μεταβολισμού μικροοργανισμών πχ
σπινοσίνες αβερμεκτίνες κ.α. 3. προϊόντα ορυκτής προέλευσης

Βιολογικά ή βιοεντομοκτόνα (εντομοπαθογόνοι οργανισμοί, παρασιτοειδή και αρπακτικά)

Πολλαπλή δράση στις κυτταρικές & φυσιολογικές λειτουργίες

Ή Εξειδικευμένη δράση στις κυτταρικές & φυσιολογικές λειτουργίες

ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΜΕ ΠΟΛΛΑΠΛΗ ΔΡΑΣΗ: Ανήκουν ανόργανες και οργανικές

ενώσεις που δεν έχουν εξειδικευμένο μηχανισμό δράσης σε υποκυτταρικό επίπεδο ή σε
συγκεκριμένες φυσιολογικές και μεταβολικές λειτουργίες

1) Ανόργανες ενώσεις μετάλλων (As, Pb, Cu, B, Ca, Na, Zn, Hg ) κυρίως αρσενικικά
άλατα που δρουν ως εντομοκτόνα στομάχου, και επαφής υψηλής τοξικότητας
2) Θείο ή πολυθειούχες ενώσεις: εντομοκτόνο, ακαρεοκτόνο & μυκητοκτόνο δράση
θειούχες ενώσεις προσβάλλουν τη χιτίνη του εξωσκελετού και προκαλούν ασφυξία
3) φθοριούχες ενώσεις σχηματίζουν σύμπλοκα με ένζυμα που περιέχουν Fe, Ca & Mg
και εμποδίζουν μεταβολικές λειτουργίες, έγκριση στην Ελλάδα: Sulfuryl fluoride
(F2SO3 ), PROFUME
4) φωσφορούχες: φωσφίνη, ΡΗ3 αέριο υψηλής τοξικότητας που δρά στην οξειδωτική
φωσφορυλίωση
5) Ορυκτές ενώσεις: γη διατόμων kieselgur (diatomaceous earth) πυριτικά ορυκτά από
υπολείμματα κελυφών διατόμων και φυκών- ΦΥΣΙΚΟ ΠΡΟΪΟΝ έγκριση στην Ελλάδα
SILICOSEC. Δρα επιφαvειοδραστικά προκαλώντας λύση του εξωσκελετού και
αφυδάτωση
Οργανικές ενώσεις πολλαπλής δράσης
1.ΑΠΟΛΥΜΑΝΤΙΚΑ ΕΔΑΦΟΥΣ- ΝΗΜΑΤΩΔΟΚΤΟΝΑ:

Α)Βρωμιούχο μεθύλιο ΑΠΟΣΥΡΣΗ

Β)Διχλωροπροπάνιο απολυμαντικό εδάφους (υπο επαναξιολόγηση)

Γ)Dazomet απολυμαντικό εδάφους

Δ) Metam sodium απολυμαντικό εδάφους

Ε) Χλωροπικρίνη απολυμαντικό εδάφους (υπο επαναξιολόγηση TRIPICRIN: Διαχυτήρες

εμποτισμένων δακτυλίων VP, έγκριση 120 ημερών σε μορφή)

2. ΠΟΛΤΟΙ ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΩΝ : προϊόντα απόσταξης του πετρελαίου. Η Παρουσία αρωματικών

και άλλων ακόρεστων υδρογονανθράκων οδηγεί σε φυτοτοξικότητα έγκριση στην Ελλάδα
(διάφορα σκευάσματα). Τρόπος δράσης: Περιβάλουν το σώμα του εντόμου ή τα ωά με
στρώμα ελαίου που παρεμποδίζει την αναπνοή και προκαλεί θάνατο λόγω ασφυξίας.
(Ελλαδα paraffin oil, OVISPRAY, SUMMER OIL, TRIONA EC, OLEO MAX 96.9 EC)

Α)Ελαφρά έλαια πετρελαίου

Β) UR 90-98% θερινοί πολτοί: μικρή φυτοτοξικότητα

Γ) UR 65-85% χειμερινοί πολτοί: μεγάλη φυτοτοξικότητα

3. ΛΙΠΑΡΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΦΥΤΙΚΗΣ Η ΖΩΪΚΗΣ ΠΡΟΕΛΕΥΣΗΣ (ΛΙΠΑΡΑ ΟΞΕΑ-ΕΣΤΕΡΕΣ ΤΗΣ

ΓΛΥΚΕΡΟΛΗΣ) : Η ισχυρή εντομοτοξικότητα λόγω: Μεγάλης λιποδιαλυτότητας και
διείσδυσης μέσω του εξωσκελετού. (Ελλαδα Τυποποιούνται ως άλατα καλίου λιπαρών
οξέων (Fatty acids C7-C18 and C18 unsaturated potassium salts)

Τρόπος δράσης: 1.Διάρρηξη της επιδερμίδας των εντόμων,

2. διάρρηξη κυτταρικών μεμβρανών (κυττολυση) &

3.ασφυξία Δεν έχουν υπολειμματική δράση-Απαιτείται επαφή τους με το έντομο και

περιβάλλον υγρασίας

4. ΟΡΓΑΝΟΘΕΙΟΥΧΑ. Οργανικές ενώσεις του θείου, Ακαρεοκτόνα χωρίς εντομοκτόνο δράση

ΕΝΤΟΜΟΚΤΟΝΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ ΜΕ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΗ ΔΡΑΣΗ

1)Νευρικού συστήματος (τα σημεία σύνδεσης των νευρικών ή/και νευρογλοιακών
κυττάρων ονομάζονται συνάψεις : α) Χολινεργικές συνάψεις (μεταφορέας ακετυλοχολίνη)
β) Νευρομϋικές συνάψεις (μεταφορέας γλουταμικό οξύ)
γ) Ανασταλτικές συνάψεις (μεταφορέας γ-αμινοβουτυρικό οξύ GABA))
1.1)δράση στην ακετυλοχοληνεστεράση(AchE)

1.2)δράση στις διαύλους ιόντων νατρίου

1.3)δράση στον υποδοχέα της ακετυλοχολίνης

1.4)δράση στον υποδοχέα του Νευροδιαβιβαστή GABA

2)Συστημάτων παραγωγής ενέργειας (μόνο ακαρεοκτόνα εγκρίθηκαν στο ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι)

2.1)Δράση στο Σύμπλοκο Ι

2.2)Δράση στο Σύμπλοκο ΙΙ

2.3)Δράση στο Σύμπλοκο ΙΙΙ

2.4)Δράση στην Οξειδωτική Φωσφορυλίωση

3. Της Βιοσύνθεσης λιπιδίων

4. Της Ανάπτυξης και εξέλιξης (Ρυθμιστές ανάπτυξης, IGRs)

4.1. Δράση στη Βιοσύνθεση χιτίνης

4.2 Δράση στη Λειτουργία του Ενδοκρινικού συστήματος

5. Της Λειτουργίας του Μυϊκού σύστηματος

6. Δράση στη Συμπεριφορά (εντόμων & άλλων ζωικών ειδών)

Εντομοκτόνα που δρουν στις νευρικές συνάψεις

Δράση στην ακετυλοχοληνεστεραση: Οργανοφωσφορικά (Organophosphates) (προϊόντα

του πεντασθενούς τετραεδρικού φωσφόρου) και Καρβαμιδικά (Carbamates) (παράγωγα της
φυσοστιγμίνης του Physostigma venenosum)

ΟΡΓΑΝΟΦΩΣΦΟΡΙΚΑ

<- οργανοφωσφορικα

Γενικές Χρήσεις Οργανοφωσφορικών

ΟΜΑΔΑ Α: Ο λόγος λιποδιαλυτότητας/υδατοδιαλυτότητας είναι τέτοιος που επιτρέπει να

δρουν διασυστημικά (phorate, demeton-methyl, dimethoate*). Ενεργοποιούνται εντός του
φυτού πριν φτάσουν στο σημείο δράσης.

ΟΜΑΔΑ Β: Πολύ λιπόφιλα και σχεδόν αδιάλυτα στο νερό με αποτέλεσμα να διαχέονται
διαμέσου του κηρώδους επιχρίσματος των φύλλων αλλά δεν μετακινούνται παραπέρα
(διελασματική δράση). Χρησιμοποιούνται ως προστατευτικά εντομοκτόνα (malathion*,
diazinon)

ΟΜΑΔΑ Γ: Πτητικά με υψηλή τάση ατμών που δρουν ως καπνιστικά (pirimiphos methyl*,
chlorpyrifos* dichlorvos)

ΟΜΑΔΑ Δ: Εναντίον εντόμων εδάφους (chlorfevinphos*, phorate*)

ΟΜΑΔΑ Ε: υδροφιλα, με δράση επαφής , δεν χρησιμοποιούνται

Oργανοφωσφορικά εντομοκτόνα –χημική κατάταξη

1)Φαίνυλο υποκατεστημένα οργανοφωσφορικά παράγωγα (σταθερότερα από τα

αλειφατικά) parathion, fenitrothion, bromophos

2)Αλειφατικά οργανοφωσφορικά παράγωγα (υδατοδιαλυτά, διασυστηματικά,

αποδομούνται γρήγορα) malathion(ευρύ φάσμα δράσης, χαμηλή τοξικότητα στα
θηλαστικά), phorate, dimethoate(Διασυστηματικό εντομοκτόνο – ακαρεοκτόνο, σχετικά
υδατοδιαλυτό, Μέτρια τοξικότητα στα θηλαστικά, Τοξικό στις μέλισσες. Μεγάλη
υπολειμματική διάρκεια δράσης), ethoprophos, methamidophos, dichlorvos

3)Eστέρες με ετεροκυκλικές αλκοόλες (μεγαλύτερη υπολειμματική διάρκεια pirimiphos

methyl(Εντομοκτόνο & ακαρεοκτόνο επαφής και αναπνοής, για αποθηκευτικους χωρους),
chlorpyrifos(Εντομοκτόνα επαφής, στομάχου αλλά έχουν δράση και δια στόματος ή ατμών,
ευρέως φάσματος, Αρκετά υπολειμματικό (2-4 μήνες)), chlorpyrifos methyl,
phosmet(επαφής, μη διασυστηματικό, Μέτρια τοξικότητα στα θηλαστικά) , fosthiazate,
coumaphos, diazinon
Καρβαμιδικα

Καρβαμιδικα

Καρβαμιδικοι εστερες

 Το πρώτο εμπορικά επιτυχές προϊόν:carbaryl 1956, HΠΑ το πλέον χρησιμοποιημένο

παγκόσμια στο σύνολο των καρβαμιδικών
 Δράση ανάλογη των οργανοφωσφορικών
 Έχουν εντομοκτόνο, ακαρεοκτόνο και νηματωδοκτόνο δράση
 Υψηλή δραστικότητα ως εντομοκτόνα επαφής και στομάχου, ενώ τα περισσότερα
έχουν διασυστηματική μετακίνηση (aldicarb, carbofuran, methomyl, oxamyl) και
επομένως, είναι ενώσεις σχετικά υδατοδιαλυτές
 Δεν μεταβολίζονται εύκολα από τα φυτά
 Έχουν άμεση δράση στο νευρικό σύστημα και προκαλούν απότομη πτώση των
εντόμων (knocked down effect), ιδιότητα που μοιάζει σαν τη δράση με τα
πυρεθροειδή
 Τα περισσότερα έχουν υψηλή οξεία τοξικότητα για τα θηλαστικά, πουλιά και ψάρια

1) methiocarb (1962)- MESUROL 200 SC:Μη διασυστηματικό εντομοκτόνο και

ακαρεοκτόνο επαφής και στομάχου
2) pirimicarb, 1970-(PIRIMOR 50 WG) •Διασυστηματικό εντομοκτόνο επαφής,
στομάχου, και καπνιστική δράση
3) methomyl , 1967, (LANNATE 20 SL) •Διασυστηματικό εντομοκτόνο & ακαρεοκτόνο
φυλλώματος, επαφής στομάχου
4) oxamyl, 1974, Vydate Διασυστηματικό εντομοκτόνο, ακαρεοκτόνο και
νηματωδοκτόνο επαφής.
5) carbaryl-SEVIN (αποσύρθηκε) Μικρή διασυστηματική δράση, σχετικά χαμηλή
τοξικότητα στα θηλαστικά To πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο καρβαμιδικό
6) carbofuran (αποσύρθηκε) Eυρέως φάσματος εντομοκτόνο – νηματωδοκτόνο
 7) aldicarb (αποσύρθηκε) εντομοκτόνο – νηματωδοκτόνο, υψηλή τοξικότητα

Τρόπος- Μηχανισμός Δράσης καρβαμιδικών (Διαφορές Οργανοφωσφορικών και

Καρβαμιδικων)

Αναστολείς της ακετυλοχολινεστεράσης (ΑchE)

1. Τα οργανοφωσφορικά φωσφορυλιώνουν ενώ τα καρβαμιδικά το καρβαμιλιώνουν την

ΑchE

2. Μετά την αναστολή - ταχύτερη αναγέννηση του ενζύμου στα καρβαμιδικά

3. Η εφαρμογή του μορίου στο ενεργό κέντρο της ΑchE έχει μεγαλύτερη σημασία από τη
χημική δραστηριότητα του καρβαμιδικού

4. Η ομοιότητα στη χημική δομή μεταξύ καρβαμιδικών και ακετυλοχολίνης είναι πιο
σημαντική από ότι για τα οργανοφωσφορικά (δρουν και ως ανταγωνιστές της
ακετυλοχολίνης)

Εντομοκτόνα που δρουν στις συνάψεις των ανασταλτικών Νευρώνων

1) Δράση στις διαύλους ιόντων νατρίου Πυρεθρινοειδή & DDT, Methoxychlor
(Οργανοχλωριωμένα)

2)Δράση στον υποδοχέα του νευροδιαβιβαστή GABA Κυκλοδιένια, Οργανοχλωριωμένα

(HCH), Φαινυλοπυραζόλια

Πυρεθρινοειδη

1. Μεγαλύτερη φωτοσταθερότητα=> μεγαλύτερη υπολειμματική διάρκεια δράσης

2. Μεγαλύτερη εντομοτοξική δράση=>μείωση των δόσεων και του αριθμού των

επεμβάσεων
3. Μεταβολισμός στο ανθρώπινο σώμα προς μη τοξικά παράγωγα =>ακίνδυνα, χρήση και
σε κατοικημένους χώρους (καταπολέμηση διπτέρων και εχθρών αποθηκευμένων
προιόντων)

4. Μεγάλη λιποδιαλυτότητα και σχεδόν αδιάλυτα στο νερό (ομοιότητα με τα ΟC, δε

βιοσυσσωρεύονται)

5. Είναι ευρέως φάσματος, Επαφής και στομάχου

6. Έχουν Εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο δράση

μειονέκτημα: Μελισσοτοξικά, Τοξικά στα ωφέλιμα, Τοξικά στα ψάρια

•Στο περιβάλλον διασπώνται γρήγορα σε έδαφος και φυτά

•Οι κύριες αντιδράσεις αποδόμησης ακολουθούν μηχανισμούς που καταλύονται από UV

ακτινοβολία το νερό και το οξυγόνο.

• Τα πυρεθρινοειδή δεν βιοσυσωρευονται αν και είναι λιπόφιλα μη υδατοδιαλυτα μόρια

και προσροφώνται ισχυρά στο εδαφος με αποτελεσμα μειωμένη πιθανότητα έκπλυσης

Χημική Δομή συνθετικών πυρεθρινοειδών-συνοψη

1. Εστέρες χρυσανθεμικού οξέος με διάφορες αλκοόλες allethrin, resmetrhin, bioresmethrin

2. Εστέρες διαλογονομένων παραγώγων του χρυσανθεμικού oξέος με 3-φαινοξυ-βενζυλική

αλκοόλη (permethrin, bifenthrin, acrinathrin) ή με ακυάνο-3-φαινοξυ βενζυλική αλκοόλη
(cypermethrin, deltamethrin, cyhalothrin, cyfluthrin)

3. Εστέρες υποκατεστημένων αλειφατικών οξέων με αλκοόλες της προηγούμενης ομάδας ή

άλλες όπως fenvalerate, fluvalinate

4. Μη εστερικά πυρεθροειδή (etofenprox <- χαμηλη τοξικοτητα στα ψαρια)

Στην Ελλάδα κυκλοφορούν τα εξής συνθετικά πυρεθρινοειδή:(Παράρτημα Ι)

1. acrinathin, bifethrin

2. cypermethrin, alpha- και zeta-cypermethrin, deltamethrin, beta-cyfluthrin, gamma-

cyhalothrin, lambda-cyhalothrin, tefluthrin

3. tau-fluvalinate, esfenvalerate, fenvalerate, flucythrinate

Όλα είναι μίγματα εναντιομερών εκτός:

α) Deltamethrin που είναι το πιο δραστικό εναντιομερές (1S)(1R,3R) του decamethrin

β) Esfenvalerate που είναι το πιο δραστικό εναντιομερές (SS) του fenvalerate

ΧΡΗΣΗ
 acrinathrin (1990, RUFAST NOVA ): ακαρεοκτόνο και εντομοκτόνο επαφής και
στομάχου, ευρέως φασματος καταπολεμά θρίπες σε οπωροφόρα, αμπέλι,
κηπευτικά
 bifenthrin: εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο επαφής και στομάχου ευρέως φασματος
καταπολεμά φυλλοφάγα
 Cypermethrin, π.χ. SHERPA 100 EC, ASSIST 10 EC : μη διασυστηματικό εντομοκτόνο
επαφής και στομάχου με αντιτροφικές ιδιότητες κυκλοφορεί ως μίγμα
διαφορετικών ισομερών του όπως το alpha-cypermethrin, π.χ. FASTAC 10 SC και το
zetacypermethrin, FURY 10 EW που χρησιμοποιείται εξειδικευμένα για την
καταπολέμηση εντόμων σε πολλές καλλιέργειες και υγειονομικής σημασίας
(εμποτισμός σε δίκτυ για προστασία από κουνούπια,BASF. Έχει και εντομο-
απωθητική δράση
 esfenvalerate, SUMI ALPHA 5 EC μη διασυστηματικό εντομοκτόνο επαφής και
στομάχου ευρέως φασματος καταπολεμά κολεόπτερα, δίπτερα,ημίπτερα,
λεπιδόπτερα
 deltamethrin ,π.χ. DECIS 2,5 EC): μη διασυστηματικό ισχυρό εντομοκτόνο επαφής
και στομάχου, ευρέως φάσματος σε πολλές καλλιέργειες, αποθηκευμένα προϊόντα,
ξυλεία, εκτοπαράσιτα ζώων
 beta-cyfluthrin,(1983, π.χ. BAYTHROID BETA 2,5 SC, BULLDOCK 2,5 SC μη
διασυστηματικό εντομοκτόνο επαφής και στομάχου, με υπολειμματική διάρκεια,
ευρέως φασματος σε πολλές καλλιέργειες, αποθηκευμένα προϊόντα, εκτοπαράσιτα
ζώων και υγειονομικής σημασίας
 lambda-cyhalothrin π.χ. KARATE with Zeon technology 10 CS : μη διασυστηματικό
εντομοκτόνο επαφής και στομάχου με απωθητικές ιδιότητες, που χρησιμοποιείται
για την καταπολέμηση μυζητικών και μασητικών εντόμων σε πολλές καλλιέργειες
 tau-Fluvalinate, MAVRIK AQUAFLOW : εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο επαφής (μη
τοξικό σε μέλισσες), χρησιμοποιειται για την αντιμετωπιση της βαρόα σε κυψέλες
 tefluthrin, FORCE 20 CS το πρωτο πυρεθρινοειδες ως εντομοκτόνο εδάφους ως
κοκκώδες και ως επένδυση σπόρων
Οργανοχλωριωμενα
 Ευρύ φάσμα δράσης
 Εντομοκτόνα επαφής χωρίς καμία διασυστηματική δράση
 Τοξικά εναντίον ψαριών και μελισσών
 Μη αποτελεσματικά εναντίων αφίδων
 Ορισμένα δρουν και ως ακαρεοκτόνα
 Bιοσυσσώρευση

DDT(1. Σταθερότητα 2. Χαμηλό κόστος 3. Μεγάλη υπολειμματικότητα 4. Σχετικά χαμηλή

oξεία τοξικότητα στα θηλαστικά (300 mg/kg) 5. Eυρύ φάσμα δράσης) , Lindane και
Endosulfan(Δρουντα δυο τελευταια στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) των εντόμων
αναστέλλοντας την ομαλή λειτουργία των ανασταλτικών νευρώνων: Προσκολλώνται στο
μετασυναπτικό υποδοχέα του νευροδιαβιβαστή γ-αμινοβουτυρικού οξέος (GABA) που
ελέγχει το άνοιγμα των συζευγμένων διαύλων ιόντων χλωρίου στο ΚΝΣ.)

Το fipronil ‘93 αποτελεί το μοναδικό μέλος αυτής της ομάδας εντομοκτόνων Εντομοκτόνο
και ακαρεοκτόνο επαφής και στομάχου με μικρή διασυστηματική κίνηση και μεγάλη
υπολειμματική δράση. Μικρή τοξικότητα στα θηλαστικά, υψηλή στα ψάρια, πτηνά και τις
μέλισσες. Η έγκριση δίνεται με την προϋπόθεση της λήψης κατάλληλων μέτρων
προστασίας. Δεν έχει έγκριση στην Ελλάδα ως ΦΠ, αλλά ως βιοκτόνο.

Νεονικοτινοειδή-χλωρονικοτινύλια

Νεονικοτινοειδη
Διασυστηματικά εντομοκτόνα, Επεμβάσεις φυλλώματος και εδάφους, και επενδύσεις
σπόρων

ΤΡΟΠΟΣ-ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: Ανταγωνίζονται με την Αch για την δέσμευση τους στους
νικοτινικούς υποδοχείς της Ach (nAChERs) στις μετασυναπτικές μεμβράνες των
χολινεργικών συνάψεων του κεντρικού νευρικού συστήματος των εντόμων

Aποτέλεσμα: το μπλοκάρισμα του κεντρικού νευρικού συστήματος, υπερδιέγερση, νευρικοί

σπασμοί, παράλυση των εντόμων και τον θάνατο

Τα οργανοφωσφορικά και καρβαμιδικά αναστέλουν τη δράση της AchE. Tα νεονικοτινοειδή

δεσμεύονται στους υποδοχείς της Αch στη μετασυναπτική επιφάνεια χωρίς να αναστέλλουν
τη δράση της AchE.

Tα νεονικοτινοειδή παρουσιάζουν μεγαλύτερη συγγένεια για τους υποδοχείς Αch των

εντόμων. ΜΕΓΑΛΗ ΕΚΛΕKΤΙΚΟΤΗΤΑ

Στα ζώα μεταβολίζονται σχετικά αργά (thiacloprid) ή και καθόλου (clothianidin) οπότε
φεύγουν ανέπαφα από τα ούρα.

Κάποιες φορές τα προιόντα του μεταβολισμού παρουσιάζουν μεγαλύτερη συγγένεια με την

nAChRs απ’οτι το μητρικό μόριο => αυξημένη εντομόκτονος δράση ή τοξικότητα στα
θηλαστικά (imidacloprid)

 Imidacloprid (Διασυστηματικό εντομοκτόνο επαφής και στομάχου Εφαρμόζεται σε

φύλλωμα, έδαφος και ως επενδυτικό σπόρων για την καταπολέμηση μυζητικών
εντόμων. Εμφάνιση ανθεκτικών φυλών διαφόρων εντόμων οπως ο δορυφόρος της
πατάτας Εμφάνιση φυλών θρίπα ανθεκτικών σε diazinon και imidacloprid)
 Acetamiprid (χλωρονικοτύλιο Επαφής και στομάχου Διελασματική κίνηση. Μέτρια
κινητικότητα στο έδαφος αλλά μεγάλη μικροβιακή αποδόμηση)
 Thiacloprid (είναι χλωρονικοτύλιο, Διασυστηματικό, Επαφής και στομάχου,
Μεγαλύτερη ασφάλεια στις μέλισσες από νιτρογουαδίνες (imidacloprid)
 Thiamethoxam(Νιτρογουανιδίνη, Επαφής και στομάχου Διασυστηματικό)
 Clothianidin(Νιτρογουανιδίνη)

Νικοτίνη
Εντομοκτόνο μη διασυστηματικό, επαφής και καπνιστικό εναντίον αφίδων, θριπών σε
θερμοκήπια. Το κατεξοχήν χρησιμοποιούμενο έναντι μυζητικών εντόμων, λεπιδοπτέρων,
νυμφών κοκκοειδών πριν από τα ΟΡ. Μειωμένη χρήση λόγω μικρής υπολειμματικότητας
και υψηλής οξείας τοξικότητας στα θηλαστικά (LD50=7 mg/kg). Μιμείται την Ach
δεσμεύοντας τους μετασυναπτικούς (νικοτινικούς) υποδοχείς στις χολινεργικές συνάψεις.

 Sulfoxaflor: CLOSER 120 SC: Ευρέως φάσματος διασυστηματικό, με κίνηση μέσω

των ξυλωδών αγγείων και με διελασματική κίνηση εντός των φυτικών ιστών.
Ανταγονιστής της ακετυλοχολίνης. Χαμηλή τοξικότητα σε θηλαστικά. Πολύ τοξική
για μέλισσες και επικονιαστές, βιοσυσσωρεύεται.
 Flupyradifurone : ομάδα βουτενολίδια
 Flupyradifurone: Δρα με επαφή και από το στομάχι, σε διάφορα στάδια του
βιολογικού κύκλου των εντόμων. Παρουσιάζει ταχύτατη αρχική δράση (knock-down
effect)

Σπινοσίνες

Εξαιρετική και ταχεία εντομοκτόνος δράση εναντίον: αφίδων, διπτέρων, κατσαρίδων,

τερμιτών, ακάρεων και κυρίως λεπιδοπτέρων στα ατελή τους στάδια (έντομα με μασητικά
στοματικά μόρια). Εντομοκτόνος δράση εφάμιλλη με τα πυρεθρινοειδή και ανώτερη
εκείνης των οργανοφωσφορικών, καρβαμιδικών και κυκλοδιενικών.

Spinosad
Μικρή διασυστηματική δράση, μεγάλη διελασματική, Ευρύ φάσμα δράσης. Δρα ως
ανταγωνιστής της Ach

Αβερμεκτίνες
Στην αγορά κυκλοφορεί μόνο μία αβερμεκτίνη η abamectin,1985 π.χ. VERTIMEC PRO 1,8 SC

Μιλπεμυκίνες

Αντιβιοτικές ουσίες

ΤΡΟΠΟΣ-ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ Αβερμεκτινών & Μιλπεμυκινών

Παρεμβαίνουν στην δράση του GABA ή των συνδεδεμένων με αυτό διόδων Cl στις
νευρομυικές συνάψεις των ανασταλτικών νευρώνων.

οι Αβερμεκτίνες και Μιλπεμυκίνες προκαλούν παρατεταμένο άνοιγμα των διαύλων

ιόντων Cl-

 Pymetrozine: Τριαζινικό παράγωγο

 Flonicamid: Νικοτιναμιδικό παράγωγο, με διασυστηματική δράση και
υπολειμματική διάρκεια. Δεν είναι τοξικό στα ωφέλιμα. Κατάλληλο σε
Προγράμματα (ΙΡΜ). Δεν έχει αναφερθεί ανάπτυξη ανθεκτικότας.

 Φορμαμιδίνες
Amitraz: μη διασυστηματικό εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο επαφής & αναπνοής και για

εκτοπαράσιτα. Μικρή τοξικότητα στα θηλαστικά

Οξαδιαζίνες
Το μοναδικό μέλος αυτής της ομάδας των εντομοκτόνων είναι το indoxacarb, STEWARD
30 WG, στομάχου και επαφής

ΧΡΗΣΕΙΣ: ιδιαίτερa δραστικό εναντίον εντόμων που έχουν αναπτύξει ανθεκτικότητα στα
παραδοσιακά οργανοφωσφορικά, καρβαμιδικά και πυρεθρινοειδή εντομοκτόνα και

κυρίως εναντίον των προνυμφών λεπιδοπτέρων

metaflumizone, 2004, ALVERDE 24 SC

Διαμίδια, 2007
τρόπος δράσης: στον υποδοχέα της ρυανοδίνης

Xαμηλή τοξικότητα στα σπονδυλωτα, στα ωφέλιμα έντομα και στις μέλισσες. Εχει
εμφανιστεί ανθεκτικότητα

Παρεμποδιστές Ανάπτυξης ή Ρυθμιστές Ανάπτυξης

Νέα γενιά εντομοκτόνων ουσιών που παρεμποδίζουν την φυσιολογική ανάπτυξη και
εξέλιξη των εντόμων. Δεν είναι τοξικά στον άνθρωπο και τα θηλαστικά, δεν βλάπτουν
τα ωφέλιμα παράσιτα και αρπακτικά, είναι τοξικά σε υδατικά συστήματα, είναι φιλικά
προς το περιβάλλον και μπορούν να ενταχθούν σε προγράμματα (IPM) γιατί είναι
εκλεκτικά.

Ο χρόνος εφαρμογής τους παίζει καθοριστικό ρόλο στην αποτελεσματικότητα τους

1. Παρεμποδιστές ή Αναστολείς της βιοσύνθεσης της χιτίνης

 2. Ενώσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος των εντόμων
2.1.Εντομοκτόνα που μιμούνται τη δράση των ορμονών νεότητας (JHs)

2.2. Εντομοκτόνα που μιμούνται τη δράση της ορμόνης ενηλικίωσης (εκδυσόνη)

2.3. Εντομοκτόνα που ανταγωνίζονται τη δράση της ορμόνης ενηλικίωσης (εκδυσόνη)

Aναστολείς Σύνθεσης Χιτίνης:

1.Βενζοϋλουρίες:

 Diflubenzuron: Εκλεκτικό, μη διασυστιματικό, επαφής & στομάχου Ελάχιστα

υδατοδιαλυτή φαινυλουρία Τοξικό σε μέλισσες και ψάρια, ασφαλές για τα
θηλαστικά. Μεταβολίζεται γρήγορα στο έδαφος
 teflubenzuron: (όχι Ελλαδα) διασυστηματικό εντομοκτόνο στομάχου. Δρά κατά
λεπιδοπτέρων, διπτέρων, κολεοπτέρων, υμενοπτέρων, ημιπτέρων. Καθόλου
τοξικό στον άνθρωπο
 lufenuron, MATCH 5 EC : εντομοκτόνο & ακαρεοκτόνο στομάχου. Ωοκτόνο
δράση. Δρά σε ευρύ φάσμα εντόμων σε πολλές καλλιέργειες, κατά
εκτοπαρασίτων και οικοδιαιτων εντόμων, αλλά και ακάρεων
 flufenoxuron: (μη καταχώρηση) δρά κατά της καρπόκαψας,του φυλλορύκτη &
φυλλοκνίστη,της ευδεμίδας αλλά και ακάρεων

2.Τριαζίνες-Θειαζίνες

 buprofezine, ΄80: (όχι Ελλάδα) Θειοδιαζινικό εντομοκτόνο και ακαρεοκτόνο επαφής

και στομάχου μεγάλη υπολειμματική δράση Κατά ομοπτέρων, ημιπτέρων Μικρή
τοξικότητα για τον άνθρωπο και τους φυσικούς εχθρούς
 cyromazine, TRIGARD 75 WP : Τριαμινοτριαζινικό διασυστηματικό εντομοκτόνο
επαφής Εφαρμογή από εδάφους, κινείται ακροπεταλλικά Ψεκασμοί φυλλώματος
για τον έλεγχο διπτέρων, φυλλορυκτών (Liriomyza sp.) κλπ σε κηπευτικά, πατάτα,
αλλά και διπτέρων στα ζώα

Ενώσεις που επηρεάζουν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος

των εντόμων
1Εντομοκτόνα που μιμούνται τη δράση των ορμονών νεότητας (νεοτίνη) Juvenile hormones
(JHs)
  fenoxycarb (1985), INSEGAR 25 WG •Kαρβαμιδική ένωση •Επαφής και στομάχου.
Ωοκτόνος δράση •Δεν είναι νευροτοξικό. Μη τοξικό στον άνθρωπο, μέλισσες &
ωφέλιμα (IPM)
 pyriproxifen (1989), ADMIRAL 10 EC Πυριδινικό παράγωγο

2.2. Εντομοκτόνα που μιμούνται τη δράση της εκδυσόνης

 tebufenozide: Δεν παρουσιάζει καμία διασυστηματική δράση • Η υψηλή

εκλεκτικότητα
 methoxyfenozide
 halofenozide
 Αzadirachtin- ΤΡΟΠΟΣ-ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΔΡΑΣΗΣ: 1. Αναστέλλει την διατροφή του
εντόμου 2. Παρεμποδίζει την μεταμόρφωση του εντόμου.
Το azadirachtin παρεμποδίζει την βιοσύνθεση της ορμόνης έκδυσης που είναι
απαραίτητη για να πραγματοποιηθεί η έκδυση ατελών εντόμων προς τέλεια
 Pyridalyl
 Bifenazate ‘2000, FLORAMITE 240 SC: •Μη διασυστηματικό ακαρεοκτόνο επαφής

Παρεμποδιστές συμπλόκου Ι Αναστολείς της μιτοχονδριακής

μεταφοράς ηλεκτρονίων

Πυραζολια

 Fenpyroximate, KENDO 11. Ακαρεοκτόνο Επαφής και αναπνοής. Αποτελεσματικό

εναντίον όλων των σταδίων των ακάρεων αλλά πιο αποτελεσματικό εναντίον των
προνυμφών
 tebufenpyrad, MASA: Μη διασυστηματικό Ακαρεοκτόνο Επαφής & στομάχου
Παρουσιάζει διελασματική μετακίνηση και ετσι έχει δράση και σε ακάρεα που
τρέφονται στην κάτω επιφάνεια των φύλλων
 Κιναζολίνη: fenazaquin (‘90), PRIDE •Ακαρεοκτόνο
Αποτελεσματικό εναντίον όλων των σταδίων ανάπτυξης

πυριδαζινόνη : pyridaben, NEXTER 14 •Μη διασυστηματικό Ακαρεοκτόνο Και

εντομοκτόνο επαφής με ταχεία δράση (knockdown), Καταπολεμά όλα τα στάδια
ανάπτυξης των ακάρεων

Παρεμποδιστές συμπλόκου ΙΙΙ Αναστολείς στο κυτοχρωμικό συστημα μεταφοράς

ηλεκτρονίων στα μιτοχόνδρια

 acequinocyl, 1999, KANEMITE 15 SC Ναφθαλινοξικοί εστέρες •ακαρεοκτόνο

επαφής και δευτερευόντως στομάχου

Παρεμποδιστές συμπλόκου ΙΙ

 Διφαινυλια: cyflumetofen, 2013, NEALTA 20 SC (2017)

 Νέο ακαρεοκτόνο της ομάδας των διφαινυλίων

Παρεμποδιστές οξειδωτικής φωσφορυλίωσης

Οργανοκασσιτερούχα:

 fenbutatin-oxide (‘70) (μη καταχώριση). Μη διασυστηματικό Ακαρεοκτόνο επαφής

και δευτερευόντως στομάχου και με εντομοκτόνο δράση

Οργανοθειούχα

 propargite (‘60) (μη καταχώριση). Μη διασυστηματικό Ακαρεοκτόνο επαφής και

δευτερευόντως αναπνοής

ΝΕΥΡΟΤΟΞΙΚΑ ΑΚΑΡΕΟΚΤΟΝΑ
Oργανοφωσφορικά εντομοκτόνα ακαρεοκτόνα

 Chlorpyrifos ’60
 Chlorpyrifos-methyl, 1980
 Dimethoate, 1955 Διασυστηματικό εντομοκτόνο – ακαρεοκτόνο, σχετικά
υδατοδιαλυτό Μέτρια τοξικότητα στα θηλαστικά Τοξικό στις μέλισσες. Μεγάλη
υπολειμματική διάρκεια δράσης

Πυρεθρινοειδή Ακαρεοκτόνα

 Acrinathrin 90’, RUFAST NOVA: Ακαρεοκτόνο και εντομοκτόνο επαφής και

στομαχου • Xρησιμοποιείται για την καταπολέμηση μεγάλου αριθμού
 φυτοπαρασιτικών ακαρέων στο στάδιο της προνύμφης και του τέλειου •
Παρουσιάζει και εντομοκτόνο δράση εναντίον μυζητικών εντόμων όπως αφίδες και
θρίπες • Προσροφάται και κατανέμεται γρήγορα στο κηρώδες επίχρισμα της
εφυμενίδας αλλά η διάχυσή της στο φλοιό και τα παρεγχυματικά κύτταρα είναι
αργή. • Δεν φωτοδιασπάται και δεν υδρολύεται έυκολα. • Μικρή τοξικότητα στα
ανώτερα ζώα LD 50 =5000 mg/kg, μέτρια στα ψάρια, μέτρια τοξικότητα στα
αρπακτικά ακάρεα
 Bifenthrin οχι στην Ελλάδα • Ακαρεοκτόνο και εντομοκτόνο επαφής και στομάχου
 Cypermethrin
 formetanate ‘1969, DICARZOL: •ακαρεοκτόνο και εντομοκτόνο επαφής και
στομάχου
 Bifenazate ‘2000, FLORAMITE 240 SC: •Μη διασυστηματικό ακαρεοκτόνο επαφής.
•Πρόσφατα βρέθηκε ότι παρεμποδίζει τη μεταφορά ηλεκτρονίων στο σύμπλοκο ΙΙΙ,
με πρόσδεση στη θέση Qo στο κυτόχρωμα b

Ακαρεοκτόνα φυσικής προέλευσης

 Άλατα Καλίου Λιπαρών οξέων C7-C18 kai C18 ακόρεστα Λιπαρα οξεα (fatty acids)
soap concentrate insecticide and acaricide Φυσικές ουσίες που εκχυλίζονται από
φυτικούς ή ζωϊκούς ιστούς
 Πολτοί ορυκτέλαιων
 abamectin,1985 π.χ. VERTIMEC PRO 1,8 SC
 milbemectin μιγμα Α3 και Α4 MILBEKNOCK 1 EC

Ακαρεοκτόνα με άγνωστο τρόπο δράσης

 Τετραζίνη: chlofentezine
 Καρβοξαμίδιο: hexythiazoxe, 1982, NISSORUN 25 SC: Καταπολεμά όλα τα στάδια
ανάπτυξης εκτός από το ενήλικο, αλλα μειώνει τη γονιμότητα των θηλυκών
 Διφαίνυλο-οξαζολίνες: etoxazol,’90, BORNEO 11SC

Ακαρεοκτόνα – Αναστολείς Βιοσύνθεσης λιπιδίων

  Παράγωγα τετρονικού οξέος Spirodiclofen, 2003, ENVIDOR 240 SC

 Spiromesifen, 2005, OBERON 240 SC

 Παράγωγα τετραμικού οξέος Spirotetramat, 2008, MOVENTO 150 OD: Νέο
διασυστηματικό εντομοκτόνο στομάχου ευρέως φάσματος, για έλεγχο μυζητικών

εντόμων (αφίδων κλπ) σε πολλές καλλιέργειες

ΝΗΜΑΤΩΔΟΚΤΟΝΑ

1. Υποκαπνιστικά ή καπνογόνα, fumigants (απολυμαντικά): Ο υποκαπνισμός

σημαντική μέθοδος απολύμανσης του εδάφους και απαλλαγής από
εδαφοπαράσιτα, υψηλού κόστους, κατάλληλη για θερμοκηπιακές καλλιέργειες
υψηλής προσόδου (Χρησιμοποιείται και για αποθήκες κλπ)
Πτητικά
 Βρωμιούχο Μεθύλιο
 1,3-διχλωροπροπένιο Δεν έχει το ευρύ φάσμα δράσης όπως το βρωμιούχο
μεθύλιο
 Iσοθειοκυανιούχο Μεθύλιο
 Dazomet
 *Μetham Sodium (VAPAM)
 Χλωροπικρίνη

ΧΡΗΣΕΙΣ Τα Dazomet και Μetham Sodium μπορούν να χαρακτηριστούν ως αποστειρωτικά

εδάφους γιατί εξοντώνουν εκτός από νηματώδεις και φυτοπαθογόνους μύκητες, και
έντομα εδάφους

2. Μη-Καπνιστικά:  Bιολογικά σκευάσματα

 1. Οργανοφωσφορικά: fenamiphos, ethoprophos, fosthiazate
2. Καρβαμιδικά: oxamyl (
3. δικαρβοξαμίδια iprodione)
4. Πυριμιδινη fluopyram
5. αβαμεκτίνη

Νηματωστατικά Τα νηματωδοκτόνα προκαλούν αποπροσανατολισμό των νηματωδών

τα cadusafos, oxamyl, fosthiazate αναστέλλουν την εκκόλαψη των φυτοπαθογόνων μορφών

των νηματωδών

Mη Καπνογόνα - Οργανοφωσφορικά

• ethoprophos (MOCAP 10 GR) • fenamiphos, NEMACUR 240 CS • fosthiazate,

NEMATHORIN 10 G

Mη Καπνογόνα - Καρβαμιδικά • oxamil ή oxamyl , VYDATE 5 G 70

Mη Καπνογόνα - Μυκητοκτόνα fluopyram, VELUM PRIME

Bιολογικά Νηματωδοκτόνα

ΒΙΟΝΕΜ: Καταπολέμηση κομβονηματωδών σε θερμοκηπιακές καλλιέργειες. Το σκεύασμα

περιέχει 3% σπόρια του βακτηρίου Bacillus firmus και 97% διάφορα οργανικής μορφής
προσθετικά. Ένας βιολογικός φορέας για την καταπολέμηση νηματωδών είναι ο
παρασιτικός ακτινομύκητας Pasteuria penetrans - δυσκολίες μεθόδων για την μαζική
παραγωγή του. 77 NEMGUARD® GRANULES

άλλες ομάδες Γεωργικών Φαρμάκων ΚΟΧΛΙΟΛΕΙΜΑΚΟΚΤΟΝΑ ΤΡΩΚΤΙΚΟΚΤΟΝΑ

ΑΠΩΘΗΤΙΚΕΣ ΕΝΩΣΕΙΣ εντόμων τρωκτικών πτηνών ζώων