ΠΕΡΙΟΔΙΚΗ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΝΑΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΑΝΤΕΛΕΗΜΟΝΟΣ ΔΡΑΠΕΤΣΩΝΑΣ
Ε Ν ∆ Ο Ν
Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
Περίοδος Α΄ Έτος 16ο Τεύχος 59ο Ιούλιος 2022
«Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ,
ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται.»
Του Αγίου Ιωάννου της Κρονστάνδης
Με την εντολή αυτή ο Κύριος μακαρί-
ζει εκείνους που έχουν καθαρή και
άδολη καρδιά και μας θυμίζει πως πρέ-
πει και εμείς να επιδιώξουμε να έχουμε
καρδιακή απλότητα. Όπως μας βεβαιώ-
νει η Γραφή, η καρδιά είναι το δοχείο
της ζωής. «Πάσῃ φυλακῇ τήρει σὴν
καρδίαν ἐκ γὰρ τούτων ἔξοδοι
ζωῆς» (Παρ. δ΄ 23). Οι χαρές κι οι λύ-
πες μας από εκεί εξαρτιούνται, όπως κι
η ευχαρίστηση ή η στεναχώρια.
Υπάρχει άνθρωπος πάνω στη γη που να
έχει καθαρή και άδολη καρδιά; Στην
Καινή Διαθήκη, στη βασιλεία των μα-
καρισμών ο Κύριος σίγουρα γνωρίζει
ανθρώπους με καθαρή καρδιά. « ἔγνω
Κύριος τοὺς ὄντας αὐτοῦ», μας λέει ο
απόστολος Παύλος (Β΄ Τιμ. β΄ 19). Με-
ρικούς απ’ αυτούς τους ξέρουν κι άλλοι
άνθρωποι. Τέτοιοι ήταν οι άγιοι, που ο
Θεός τους δόξασε με τα χαρίσματα της
διορατικότητας και της θαυματουργίας,
αλλά και όλοι οι πράοι, οι ταπεινοί κι
απλοί άνθρωποι. Αφού ο Κύριος μακα-
ρίζει εκείνους που έχουν καθαρή και
άδολη καρδιά, σημαίνει πως τέτοιοι
άνθρωποι υπάρχουν πραγματικά. Η κα-
θαρότητα αυτή όμως στους ανθρώπους
βρίσκεται πολύ πολύ σπάνια, είναι πολύ
δυσεύρετη, όπως δυσεύρετο είναι και το
καθαρό χρυσάφι, κι οι πολύτιμοι λίθοι.
Τέτοιοι άνθρωποι είναι σπάνιοι σήμερα,
μα σπανιότεροι ήταν στην Παλαιά Δια-
θήκη, τότε που ο ισραηλιτικός λαός
ζούσε κάτω από το νόμο, όχι κάτω από
τη χάρη. Τότε που η πλειονότητα των
ανθρώπων στον κόσμο ήταν βυθισμένη
στην ειδωλολατρία. Όλοι οι άνθρωποι
συνελήφθησαν «ἐν ἀνομίαις» και γεννή-
θηκαν «ἐν ἁμαρτίαις». Μόνο η χάρη του
Θεού μπορεί να αποπλύνει τις ανομίες
και να καταστήσει άξιους κάποιους απ’
αυτούς, να τους κάνει δοχεία εκλεκτά,
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΕ
αφού προηγουμένως καθαρίσει τις καρ- ΑΥΤΟ ΤΟ
διές και τις ψυχές τους. «Ἰδοὺ ἥψατο ΤΕΥΧΟΣ
τοῦτο τῶν χειλέων σου καὶ ἀφελεῖ τὰς
ἀνομίας σου καὶ τὰς ἁμαρτίας σου Το θαύμα της
περικαθαριεῖ» (Ησ. στ΄ 7), είπε το πύρινο προσευχής
Σεραφείμ στον εκλεκτό προφήτη Ησαΐα
καθώς ακούμπησε τον άνθρακα στα χείλη του Μητροπολίτου
του. Και με το άγγιγμα εκείνο του Νέστορος
άνθρακα καθαρίστηκε η αμαρτωλή ρυπα-
ρότητα του ανθρώπου του Θεού. «Τίς γὰρ Η σημασία του
καθαρὸς ἔσται ἀπὸ ῥύπου ἀλλ' οὐδείς», θαύματος
αναφωνεί ο πολύαθλος Ιώβ (κεφ. ιδ΄ 4).
του Οσίου Σωφρο-
Από πού προέρχεται ο αμαρτωλός και
καρδιακός ρύπος του ανθρώπου; Αφού νίου Σαχάρωφ
πλάστηκε «κατ' εἰκόνα καὶ καθ' ὁμοίωσιν
Θεοῦ», κι ο Θεός είναι πάναγνος και πα-
Ο Γέρων Τιμόθεος
νάγιος. Από πού προέρχεται τότε; Από το Όσιος Μιχαήλ
διάβολο προέρχεται αδελφοί. Από το διά-
βολο, τον οποίο η Αγία Γραφή κι οι προ- ο μοναχός
σευχές της Εκκλησίας αποκαλούν ακά-
θαρτο πνεύμα. Στο βάπτισμα, κατά τους
Η μελέτη του
εξορκισμούς, αναφέρεται καθαρά ως Ευαγγελίου.
«παμπόνηρον καὶ ἀκάθαρτον καὶ μιαρὸν του Οσίου
καὶ ἐβδελυγμένον καὶ ἀλλότριον πνεῦμα».
Είναι αυτό το ακάθαρτο πνεύμα που, με- Θεοφάνους του
τά την πτώση του και την απομάκρυνσή εγκλείστου
του από το Θεό, έγινε κακό δοχείο, γεμά-
το από κάθε αμαρτωλή ακαθαρσία. Είναι
εκείνο που διέφθειρε τις καρδιές των Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΤΕΥΧΟΥΣ :
πρωτοπλάστων με τη δυσώδη πνοή του.
Κι αφού μόλυνε όλη την ύπαρξή τους με
την αμαρτία, με την εναντίωσή τους στο Το θαύμα της προσευχής
2
Θεό, μεταφέρει την ακαθαρσία αυτή σαν
κληρονομική αρρώστια σ’ ολόκληρη τη Η σημασία του θαύματος 5
γενιά τους, ακόμα και σε μας. Και θα συ- Ο Γέρων Τιμόθεος 6
νεχίσει να μολύνει τους ανθρώπους, κυρί- Όσιος Μιχαήλ ο μοναχός 8
ως τους αδιάφορους, τους αμελείς και Η μελέτη του Ευαγγελίου 10
τους άπιστους, ως τη συντέλεια του κό-
Ο πρακτικός και 14
σμου, όπως είπε ο άγιος άγγελος στον ο θεωρητικός δρόμος
ευαγγελιστή Ιωάννη: « Ὁ καιρὸς γὰρ
Ιερές Ακολουθίες και 15
ἐγγύς ἐστιν ὁ ἀδικῶν ἀδικησάτω ἔτι, καὶ ὁ εκδηλώσεις του ναού
ῥυπαρὸς ῥυπαρευθήτω ἔτι, καὶ ὁ δίκαιος
Καθημερινή προσευχή των 16
(Συνέχεια στη σελίδα 12) πατέρων της Όπτινα
 Σελίδα 2
Το θαύμα της προσευχής
...Ἀνεξίτηλη θά μείνει στή μνήμη μου ἡ συνάντηση ,
στά χρόνια ἐκεῖνα, μέ τόν πρωθιερέα π. Ἰωάννη Σέργι-
εφ, τόν πασίγνωστο π. Ἰωάννη τῆς Κρονστάνδης. Νά
πῶς ἔγινε:
Τά καλοκαίρια, στίς διακοπές τῶν σπουδῶν μου, πή-
γαινα πάντα στό πατρικό μου σπίτι, στή Βιάτκα. Ἕνα
τέτοιο καλοκαίρι ἦταν θλιβερά χρωματισμένο ἀπό τή
σοβαρή ἀσθένεια τῆς μητέρας μου. Σύμφωνα μέ τή
γνωμάτευση τῶν γιατρῶν, ὁ θάνατος ἦταν
ἀναπόφευκτος.
-Ἐμεῖς κάναμε ὅ,τι μπορούσαμε. Τώρα τήν ἀφήνουμε
στά χέρια τοῦ Θεοῦ..., εἶπε συγκινημένος ὁ γιατρός,
καθώς μᾶς εἶδε νά θρηνοῦμε.
Ἡ ἀγαπημένη μας μητέρα ἔλιωνε μπροστά στά μάτια
μας. Ἡ βαρειά νεφροπάθειά της τήν ὁδήγησε σέ κατά-
σταση κώματος. Δέν μποροῦσε πιά οὔτε νά κινηθεῖ
οὔτε νά μιλήσει. Ὅλοι περιμέναμε τό μοιραῖο…
Κι ἐγώ.... ὤ, πόσο ὑπέφερα!: Δέν μποροῦσα νά πιστέ-
ψω ὅτι ἦρθε ἡ ὥρα νά στερηθῶ τή λατρευτή μου μητέ-
ρα.
Ἀκριβῶς ἐκεῖνες τίς ἠμέρες κυκλοφόρησε στή Βιάτκα
ἡ εἴδηση ὅτι ἔρχεται ὁ π. Ἰωάννης τῆς Κρονστάνδης.
Εἶχα ἀκούσει τόσα πολλά γι’ αὐτόν τόν ἅγιο ἄνθρωπο,
μέ τό θαυμαστό ποιμαντικό ἔργο καί τή θαυματουργι-
κή δύναμη τῆς προσευχῆς. Σφηνώθηκε στό μυαλό μου
ἡ σκέψη νά τόν συναντήσω, νά τόν παρακαλέσω νά
προσευχηθεῖ γιά τή σωτηρία τῆς μητέρας μου.
Ὁλόκληρη ἡ Βιάτκα ἦταν ἀναστατωμένη περιμένο-
ντας τόν π. Ἰωάννη. Ἀλλά καί ἀπό τά περίχωρα, τίς
κοντινές κωμοπόλεις καί τά χωριά, κατέφθαναν
συνεχῶς πλήθη ἀνθρώπων, γιά ν’ ἀντικρύσουν τήν
ἁγία μορφή του. Ὅσο ἔβλεπα τήν κοσμοσυρροή, τόσο
ἀπογοητευόμουν, γιατί δέν θά εἶχα τή δυνατότητα νά
τόν πλησιάσω. Ἔπρεπε ὅμως νά βρῶ μιά λύση. Τί νά
ἔκανα;.....
Ἔτρεξα στόν ἐπίσκοπο τῆς Βιάτκα Φιλάρετο καί ζή-
τησα τή βοήθειά του. Ἐκεῖνος συναισθάνθηκε τόν πό-
νο μου καί μοῦ πρότεινε νά μεταφέρω τή μητέρα μου
στό ναό τοῦ μοναστηριοῦ, ὅπου θά πήγαινε κάποια
στιγμή ὁ π. Ἰωάννης. Ὡστόσο ἐκείνη ἦταν τόσο
ἀδύναμη, πού δέν μποροῦσε νά μετακινηθεῖ ἀπό τό
κρεβάτι της. Καί τούτη ἡ προσπάθειά μου δέν
ἀπέφερε καρπούς.
Μέ μαῦρες σκέψεις καί βαρειά καριδιά ἐπέστρεφα στό
σπίτι, ὅταν μιά ἄλλη ξαφνική ἴδέα μέ γέμισε ἐλπίδες.
Δέν ἦταν πολύς καιρός πού εἶχε ἔρθει στή πόλη μας
ἔνας νέος ἀστυνομικός διιοκητής, ὁ Κ. Κορομπίτσιν,
μέ φήμη καλοκάγαθου καί πιστοῦ ἀνθρώπου.
Ε Ν ∆ Ο Ν
Απόσπασμα από το βιβλίο: «Αναμνήσεις από την
Καμτσάτκα», του Μητροπολίτου Νέστορος,
Εκδόσεις Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού
«Δέν ἀπευθύνομαι καί σ’ αὐτόν;» σκέφθηκα. «Στό κάτω
- κάτω, τί ἔχω νά χάσω;» Καί κατευθύνθηκα μέ γρήγορα
βήματα στό διοικητήριο τῆς ἀστυνομίας.
Ὁ Κορομπίτσιν μέ δέχθηκε μέ πολλή καλωσύνη.
Ἄκουσε τό πρόβλημά μου μέ συμπάθεια καί προθυμο-
ποιήθηκε νά μέ βοηθήσει. Ὁ π. Ἰωάννης μάλιστα, ὅπως
μοῦ εἶπε, ἦταν συγχωριανός του, ἀπό τό Ἀργάγγελσκ.
Μοῦ ἔδωσε μιά προσωπική κάρτα του. Πάνω στή κάρτα
ἔγραψε μέ τό χέρι ἕνα σημείωμα γιά τούς ἀστυνομικούς,
ὥστε νά μοῦ ἐπιτρέψουν τήν εἴσοδο ὁπουδήποτε θά πή-
γαινε ὁ π. Ἰωάννης. Τί εὐλογία Θεέ μου!
Τή μέρα πού ἔφθασε στή Βιάτκα ὁ π. Ἰωάννης,
ἀμέτρητα πλήθη πιστῶν κατέκλυσαν τούς δρόμους καί
σταμάτησαν κάθε κυκλοφορία στή πόλη. Πῆγε κατευ-
θείαν στό σπίτι τῆς οἰκογένειας Ποσκρεμπίσεφ. Μέ
πολλή δυσκολία κατόρθωσα νά πλησιάσω μέχρις ἐκεῖ.
Ἔδειξα τήν κάρτα τοῦ Κορομπίτσιν καί μοῦ ἄνοιξαν τήν
αὐλόπορτα. Χώθηκα μέσα καί ἀνέβηκα, ὅπως μοῦ
ἔδειξαν, στό δεύτερο ὄροφο. Ἐκεῖ, σέ μιά μικρή
αἴθουσα, μπροστά στήν εἰκόνα τῆς Παναγίας, στεκόταν
ὁ π. Ἰωάννης καί ἔψελνε τήν παράκληση.
Συγκλονίστηκα ἀπό τό θέαμα: Ἡ μορφή του οὐράνια.
Τό βλέμμα του καθαρό καί ἀστραφτερό. Τό ὕφος μεγα-
λοπρεπές καί ταπεινό συνάμα. Ἡ φωνή σταθερή καί
ὑποβλητική. Ἡ προφορά ἐξαίσια. Σέ καθήλωνε ἡ
ἀπερίγραπτη πνευματική δύναμη, μέ τήν ὁποία ἔλεγε τίς
εὐχές. Ἀκουγόταν σά νά συνομιλοῦσε ἀπευθείας μέ τόν
ἴδιο τόν Κύριο καί τή Θεοτόκο.
Ὅταν τελείωσε τήν παράκληση, οἱ παρευρισκόμενοι
πλησίασαν νά ἀσπαστοῦν τόν τίμιο Σταυρό. Ἔμεινα
τελευταῖος. Πλησίασα, ἀσπάστηκα τό Σταυρό καί κοντο-
στάθηκα. Μέ σπασμένη φωνή καί δάκρυα πού δύσκολα
συγκρατοῦσα, μίλησα βιαστικά-βιαστικά στόν π.
Ἰωάννη γιά τήν ἀσθένεια τῆς μητέρας μου. Ἐκεῖνος μέ
ρώτησε τ’ ὄνομά της, σταυροκοπήθηκε καί εἶπε σιγανά
καί σταθερά:
-Ὁ Θεός θά τῆς χαρίσει τήν ὑγεία!
Μέ πῆρε λίγο παράμερα καί μοῦ ἔδωσε ἕνα μπουκαλάκι
μέ ἁγιασμό γιά τήν ἄρρωστη μητέρα μου. Πρίν φύγω,
ἔγραψα βιαστικά ἕνα σημείωμα μέ τά ὀνόματα τῶν
μελῶν τῆς οἰκογένειάς μου καί τό ἔβαλα στό χέρι τῆς
γερόντισσας Ματρώνας Μεντβέντεβας.
-Δῶσε το, σέ παρακαλῶ, στόν π. Ἰωάννη, γιά νά μᾶς
μνημονεύσει, τῆς εἶπα κι ἔφυγα.
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
Ἡ μητέρα ὅμως δέν συνῆλθε. Ἡ νύκτα ἐκείνη μοῦ φά-
νηκε πιό μαύρη ἀπ’ ὅλες τίς ἄλλες. Περίμενα πῶς καί
πῶς νά ξημερώσει γιά νά τρέξω νά συναντήσω πάλι τόν
ἄνθρωπο, στόν ὁποῖο εἶχα κρεμάσει ὅλες μου τίς
ἐλπιδες.
Τό ἄλλο πρωί πῆρα τό δρόμο γιά τόν Οἷκο Φιλανθρω-
πίας τῆς Βιάτκα. Στό παρεκκλήσι του θά λειτουργοῦσε,
κάθώς εἶχα πληροφορηθεῖ, ὁ π. Ἰωάννης. Πάλι οἱ χῶροι
γύρω ἀπό τόν Οἷκο ἦταν κατάμεστοι ἀπό ἀνθρώπους
πού τόν περίμεναν. Πέρασα πολύ δύσκολα τήν αὐλή κι
ἔφτασα στό ναό. Ἦταν ἀσφυκτικά γεμάτος. Χώθηκα
μέσα μέ χίλια ζόρια, ἀδιαφορώντας γιά τίς διαμαρτυρί-
ες, καί στάθηκα σ’ ἕνα κεντρικό σημεῖο. Ἀπό κεῖ κάπου
θά περνοῦσε ὁ παππούλης.
Σέ λίγο οἱ κωδωνοκρουσίες κι ἕνα μακρόσυρτο βουητό
ἀνήγγειλαν τόν ἐρχομό του. Ἦταν ἀδύνατον ὅμως νά
περάσει καί νά φτάσει ὥς τήν ἐκκλησία. Τό πλῆθος
ἔπεφτε πάνω του σχεδον ὑστερικά. Μερικοί χεροδύνα-
μοι ἄντρες τόν σήκωναν τότε στά χέρια καί παραμερί-
ζοντας τό πλῆθος, διέσχισαν τήν αὐλή κι ἔφτασαν ὥς
ἐμᾶς. Τόν ἄφησαν ἀκριβῶς μπροστά μου!
Τό βλέμμα του μέ συνέλαβε. Μέ ἀναγνώρισε ἀμέσως.
Ἔριξε πάνω μιά πρόσχαρη ματιά καί εἶπε:
-Ἐδῶ κι ἐσύ; Πῶς εἶναι ἡ μητέρα σου;
Τά μάτια μου βούρκωσαν.
-Στήν ἴδια κατάσταση… χωρίς ἐλπίδες..., ἀποκρίθηκα
μέ λυγμούς.
Τ’ ἀστραφτερά του μάτια καρφώθηκαν στά δικά μου.
Ἡ φωνή του ἦταν δυνατή καί σταθερή, ὅταν εἶπε:
-Θά παρακαλέσουμε θερμά τό Θεό νά τῆς χαρίσει τήν
ὑγεία. Καί Ἐκεῖνος θά εἰσακούσει τίς προσευχές μας
καί θά τή σώσει!...
Τίς τελευταῖες λέξεις μόλις πού τίς ἄκουσα, γιατί τό
πλῆθος εἶχε ἤδη ὠθήσει τόν π. Ἰωάννη μπροστά, πρός
τό ἱερό βῆμα.
Σέ λίγο ἄρχισε ἡ θεία Λειτουργία.
Μέσα στό ἱερό ἔφταναν ἀδιάκοπα σημειώματα,
ἐπιστολές καί τηλεγραφήματα. Περιεῖχαν ὀνόματα, γιά
νά τά μνημονεύσει ὁ π. Ἰωάννης στήν ἁγία πρόθεση.
Εἶναι ἀδύνατο νά περιγράψει κανείς μιά Λειτουργία
τοῦ π. Ἰωάννου· τή μεταρσιωτική της δύναμη, τήν κα-
τανυκτική της ἀτμόσφαιρα…
Μέσα σέ τόση λαοθάλασσα, ἡ τέλεση τῆς ἀναίμακτης
θυσίας ἀπό τά χέρια τοῦ π. Ἰωάννου κατέβαζε τόν
οὐρανό στή γῆ. Ἡ θεία Λειτουργία ἦταν ἀπό τήν ἀρχή
Σελίδα 3
μέχρι τό τέλος μιά δυνατή φλόγα προσευχῆς, πού κατά-
καιγε τίς καρδιές ὅλων τῶν πιστῶν.
Ἔφυγα συγκλονισμένος γιά τό σπίτι μου.
Τήν ἑπόμενη μέρα ὁ π. Ἰωάννης λειτούργησε στό ναό
τοῦ Τιμίου Προδρόμου. Περιττό νά πῶ, πώς ἔτρεξα
ἀπό τούς πρώτους ἐκεῖ. Εἶχαν φέρει πολλούς
ἀρρώστους καί δαιμονισμένους. Κάτω ἀπό τούς θόλους
τοῦ ναοῦ ἀκούγονταν σπαρακτικοί στεναγμοί,
ἀνατριχιαστικές κραυγές, ἀλλά καί συγκινητικές
ἱκεσίες τῶν ἀσθενῶν, πού προσδοκοῦσαν τή θεραπεία
τους ἀπό τόν «μπάτσουσκα» (παππούλη).
Κι ἀνάμεσα σ’ ὅλες αὐτές τίς φωνές, ξεχώριζε δυνατή,
σταθερή, κρυστάλλινη ἡ φωνή τοῦ λειτουργοῦ π.
Ἰωάννου. Ἔλεγε τίς εὐχές καί τίς ἐκφωνήσεις σά νά
ἦταν «μόνος μόνῳ τῷ Θεῷ», ἀπερίσπαστος ἀπό τίς
κραυγές τοῦ πλήθους. Ἀπευθυνόταν στόν Κύριο μέ
μιάν ἀμεσότητα καί μιά παρρησία, «ὡς ἐξουσίαν
ἔχων», πού σέ καθήλωναν. Θύμιζε προφήτη τῆς
Παλαιᾶς Διαθήκης, πού μιλοῦσε ἀπευθείας στό φοβερό
Θεό.
Πρίν τελειώσει ἡ ἀκολουθία, ἔφυγα γιά τό σπίτι. Μ’
ἔτρωγε ἡ ἀγωνία, πώς ἡ μητέρα μου μποροῦσε νά εἶχε
ἤδη πεθάνει. Τή βρῆκα ὅμως στήν ἴδια κατάσταση... Τί
νά ἔκανα; Καθόμουν σ’ ἀναμμένα κάρβουνα. Στό τέ-
λος δέν ἄντεξα. Πῆρα μιάν ἅμαξα μέ γρήγορα ἄλογα,
καί ξεκίνησα γιά τό σπίτι πού ἔμενε ὁ π. Ἰωάννης.
Δέν εἶχα προλάβει νά στρίψω στή γωνία τοῦ δρόμου
μας, καί τί νά δῶ! Μιά ἀτέλειωτη σειρά ἀπό ἅμαξες
κατευθυνόταν πρός τό μέρος μου. Στήν πρώτη ἅμαξα
καθόταν ἡ γρια-Ματρώνα Μεντβέντεβα μέ μερικούς
ἱερεῖς. Μέ εἶδε, κούνησε πέρα-δῶθε καί τά δύο της
χέρια καί φώναξε:
-Ἀπό ποῦ θά πᾶμε στό σπίτι σου; Σέ σᾶς ἔρχεται ὁ π.
Ἰωάννης!
Κέρωσα.... Ὁ π. Ἰωάννης στό σπίτι μου! Ἀπίστευτο!...
Δόξα Σοι, Κύριε!
Ξετρελαμένος, γύρισα σάν ἀστραπή στό σπίτι καί
εἰδοποίησα τόν πατέρα καί τή γιαγιά μου γιά τή σπου-
δαία ἐπίσκεψη. Τούς εἶπα νά ὑποδεχθοῦν ὅπως ἔπρεπε
τόν παππούλη, κι ἐγώ ἑτοίμασα γρήγορα στό σαλόνι
ὅ,τι χρειαζόταν γιά νά τελεστεῖ ἁγιασμός: ἕνα τραπεζά-
κι μέ καθαρό κάλλυμμα, μιά ἀσημένια λεκάνη μέ νερό,
δυό κεριά, ἕνα σταυρό κι ἕνα μικρό Εὐαγγέλιο.
Μεταφέραμε τή μητέρα μέ τό κρεβάτι μέσα στήν
εὐρύχωρη σάλα. Στό μεταξύ πλήθη πιστῶν εἶχαν κατα-
κλύσει ὄχι μόνο τό σπίτι καί τήν αὐλή, μά καί τούς γύ-
ρω δρόμους.
 Σελίδα 4
-Ποῦ εἶναι ἡ ἄρρωστή σας; ἀκούστηκε ξαφνικά ἡ φω-
νή του π. Ἰωάννου, καθώς ἔμπαινε μέσα.
-Νά, βλέπεις; Ἦρθα στή μητέρα σου. Θά
προσευχηθοῦμε, καί ὁ Κύριος θά τή γιατρέψει.
Μ’ αὐτά τά λόγια πλησίασε στό κρεβάτι μέ τήν
ἄρρωστη, πού δέν ἐποικοινωνοῦσε πιά, τή χάϊδεψε
ἁπαλά στό μέτωπο καί ψιθύρισε:
-Καημένη μου, ἄρρωστη Ἀντωνίνα…
Ἔπειτα τή σταύρωσε στό κεφάλι μέ τό σταυρό πού
εἶχε μαζί του, τῆς διάβασε μιά εὐχή καί ζήτησε ἀπ’
ὅλους μας νά προσευχηθοῦμε γιά τή θεραπεία της.
Στάθηκε ὕστερα μπροστά στό τραπεζάκι, πού εἶχα
ἑτοιμάσει, κι ἔκανε ἁγιασμό καί παράκληση. Στό τέ-
λος τῆς παρακλήσεως γονάτισε καί ἄρχισε νά
παρακαλεῖ μεγαλόφωνα τό Θεό γιά τή θεραπεία τῆς
μητέρας μου.
-Γιά χάρη τῶν παιδιῶν της, Κύριε, δεῖξε τό μέγα Σου
ἔλεος. Λυπήσου τή δούλη σου Ἀντωνίνα. Δῶσε της
ζωή καί δύναμη. Συγχώρησε ὅλα της τά ἁμαρτήματα,
ὅλα της τά πταίσματα, ἑκούσια καί ἀκούσια. Ἐσύ, Κύ-
ριε, εἶπες «αἰτεῖτε καί δοθήσεται ὑμῖν, ζητεῖτε καί
εὑρήσετε». Εἰσάκουσε λοιπόν κι ἐμᾶς, πού καταφεύ-
γουμε στήν εὐσπλαχνία Σου, καί χάρισε τήν ὑγεία
στήν ἄρρωστη Ἀντωνίνα Σου!
Σηκώθηκε, πλησίασε τή μητέρα, τήν εὐλόγησε καί
εἶπε μέ προστακτική φωνή:
-Νά φωνάξετε ἀμέσως ἕναν ἱερέα, γιά νά
ἐξομολογήσει καί νά κοινωνήσει τήν ἄρρωστη! Μέ τή
βοήθεια τοῦ Θεοῦ θά γίνει καλά!
Καθώς μᾶς ἀποχαιρετοῦσε, ἔκανε στόν πατέρα δυό-
τρεῖς ἐρωτήσεις γύρω ἀπό τήν οἰκογένειά μας καί τή
ζωή μας, μᾶς ἔδωσε τήν εὐχή του καί βγῆκε ἔξω. Διέ-
σχισε μέ κόπο τήν κατάμεστη ἀπό κόσμο αὐλή καί
ἀνέβηκε μέ δυσκολία στήν ἅμαξα, πού τόν περίμενε
στήν αὐλόπορτα. Οἱ πιστοί τήν περικύκλωσαν καί τήν
ἐμπόδισαν νά προχωρήσει. Μερικοί ἀγωνίζονταν ν’
ἀγγίξουν ἔστω καί μιάν ἀκρούλα τοῦ ράσου τοῦ
χαρισματικοῦ παππούλη. Ἄλλοι πάλι ἔριχναν μέσα
στήν ἅμαξα γράμματα, χρήματα, χαρτιά μέ ὀνόματα
γιά μνημόνευση.
Ἐμεῖς ὅμως δέν εἴχαμε τήν ὑπομονή νά δοῦμε τί θ’
ἀπογίνει. Μόλις ξεπροβοδίσαμε τόν π. Ἰωάννη,
ἐπιστρέψαμε μέσα γιά νά δοῦμε τήν κατάσταση τῆς
μητέρας.
Οἱ καρδιές ὅλων μας σπαρτάρησαν καί κραυγές χαρᾶς
βρῆκαν ἀπ’ τά χείλη μας, καθώς τήν εἴδαμε νά ἔχει
συνέλθει καί νά κάθεται στό κρεβάτι. Τό θαῦμα εἶχε
Ε Ν ∆ Ο Ν
γίνει! Στό χλωμό καί σκελετωμένο πρόσωπό της εἶχε
λάμψει μιά ἀκτίνα ζωῆς.
Ἔριξε πάνω μας ἕνα κουρασμένο βλέμμα, καί μέ φωνή
πού μόλις ἀκουγόταν ψέλλισε παρακλητικά:
-Ἀφῆστε με μόνη…
Σεβαστήκαμε τήν ἐπιθυμία της καί βγήκαμε ἔξω. Καλέ-
σαμε τόν ἐφημέριο τῆς ἐνορίας, ὅπως μᾶς εἶχε πεῖ ὁ π.
Ἰωάννης. Δέν ἄργησε νά ἔρθει. Τήν ἐξομολόγησε καί
τήν κοινώνησε. Ὅταν ἐπιστρέψαμε στό δωμάτιο, ἦταν
καθισμένη στό κρεβάτι, ἀλλ’ ἀμέσως σηκώθηκε ἀργά-
ἀργά καί στάθηκε στά πόδια της. Ἦταν ἡ ἀρχή τοῦ τέ-
λους τῆς δοκιμασίας της. Ἀπό τήν ἄλλη μέρα ἄρχισε νά
συνέρχεται μέ γοργό ρυθμό. Σύντομα ἔγινε τελείως κα-
λά. Καί ὁ Θεός εὐδόκησε νά ζήσει τριαντατέσσερα
χρόνια ἀκόμα!
Ἡ ἀποτελεσματικότητα τῆς πίστεως καί τῆς προσευχῆς
στή θεραπεία τῆς μητέρας μου σημάδεψε ἀνεξίτηλα τήν
ἐφηβική μου ψυχή. Ἐνίσχυσε τόν πόθο ν’ ἀφιερώσω τή
ζωή μου στό Θεό καί στή διακονία τῶν συνανθρώπων
μου, καί σταθεροποίησε τήν πορεία μου πρός τήν
ἀπόκτηση τῆς μεγάλης ἱερατικῆς χάριτος.
Στήν περίπτωση τῆς μητέρας μου ἀποκαλύφθηκαν
ὁλοφάνερα, γι’ ἄλλη μιά φορά, ἡ παντοδυναμία τοῦ Κυ-
ρίου, πού ἐπιμελεῖ πάντοτε πλῆθος θαυμάτων διαμέσου
τῶν ὀργάνων Του, τῶν ἱερέων. Ἀποκαλύφθηκε ἀκόμα ἡ
δύναμις τῆς προσευχῆς, πού κεντρίζει τήν εὐσπλαχνία
τοῦ παντοδύναμου Θεοῦ καί προκαλεῖ τήν ἐπέμβασή
Του στίς δυσκολίες μας.
Ποιός ἄπιστος καί μέ ποιά ὀρθολογιστικά ἐπιχειρήματα
θά μποροῦσε ποτέ νά κλονίσει τήν πίστη μου, τήν στιγ-
μή πού ἔζησα ἕνα τέτοιο ζωντανό θαῦμα;
… Μην ερευνάς πάρα πολύ τις συνθήκες και τις περι-
στάσεις του βίου. Δεν το αξίζουν. Οι περιστάσεις του
βίου βιάζονται, περνούν και διαδέχονται η μία την
άλλη. Κι εμείς τρέχουμε, αλλά με προορισμό την αιω-
νιότητα. Σ’ εκείνον που εξετάζει και περιεργάζεται τα
πράγματα, ο κόσμος μοιάζει να μην κινείται. Έτσι
πέφτει σε απόγνωση. Εκείνος που βλέπει πως όλα τα
πράγματα κινούνται και φεύγουν, θα ’χει κι ο ίδιος
την ίδια αίσθηση. Η καρδιά του θα είναι ανάλαφρη κι
ευτυχισμένη.
… Ο γογγυσμός η ανυπομονησία, η λιποψυχία και
κυρίως η απελπισία, είναι αμαρτίες ενώπιον του
Θεού. Είναι τα δύσμορφα παιδιά της αμαρτωλής απι-
στίας.
… Να προσέχεις όχι τόσο την ποσότητα των προσευ-
χών σου όσο την ποιότητα.
Άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσανίνωφ
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής Σελίδα 5

Η σημασία του θαύματος. Επιστολή του Οσίου Σοφρωνίου Σαχάρωφ

στον Δ. Μπάλφουρ, από το βιβλίο:
The Old Rectory, 29 Ιανουαρίου 1962
«Αγώνας Θεογνωσίας», Εκδόσεις
[…] Σε κατανοώ πλήρως, όταν μου γράφεις για τον Α¹. Ιεράς Μονής Τιμίου Προδρόμου Έσσεξ
Απάντησα στο τηλεγράφημά του για το θάνατο της
γυναίκας του Μ. από το Κάιρο, όπως και στο γράμμα ευτυχίας» και ο πόθος της «ζωής», όπως συνέβαινε
του … Σε σένα μπορώ να μιλήσω ανοιχτά και τα προηγούμενα χρόνια, πριν από την αρρώστια. Ο
ξεκάθαρα. Τον τελευταίο καιρό του έγραψα με λιγότερη Α. δεν της είπε ότι είχε καρκίνο, ότι θεραπεύτηκε με
διάθεση, γιατί περίμενα από αυτόν και την Μ. θαύμα. Της καλλιεργούσε την πεποίθηση ότι οι
περισσότερα. προηγούμενοι γιατροί έσφαλλαν, ότι δεν είχε τίποτε το
Γνωρίζεις ότι αυτή ήταν καταδικασμένη από τους φοβερό … Το αποτέλεσμα ήταν να γίνει το θαύμα
γιατρούς να πεθάνει. Στο νοσοκομείο καρκινοπαθών χωρίς καμία ριζική μεταβολή στην πνευματική τους
του Λονδίνου είχαν ήδη σταματήσει τη θεραπεία της με ζωή. Δεν γνωρίζω, φύλαξε άραγε το άγαλμα του Βούδα
ακτινοβολίες, γιατί όλα έδειχναν ανώφελα. Οι ιστοί δεν που είδα να έχει κοντά της στο νοσοκομείο και με
συγκρατούσαν τα διαβρωμένα από τον καρκίνο απροκάλυπτη ικανοποίηση μου το έδειξε ως κάτι
σπλάχνα της και πολλά άλλα. Με παρακάλεσε να «θαυμαστό»; Εκείνη τη στιγμή εγώ δεν ήθελα με τίποτε
προσευχηθώ μαζί του για τη θεραπεία της. Ζήτησε από να την στενοχωρήσω. Είπα απλώς ότι εγώ ο ίδιος
το Θεό θαύμα. Με χαρά στο πνεύμα μου, αλλά με αγαπώ μόνο τον Χριστό και δεν ήθελα να κοιτάξω το
μεγάλη θλίψη στην καρδιά μου άρχισα να προσεύχομαι Βούδα. Ούτε αυτή ούτε ο Α. με κατάλαβαν.
γι’ αυτήν και γι’ αυτόν. Κάποια ημέρα του μηνός Δεν θέλω να προβώ σε ανάλυση της ζωής του Α. και
Φεβρουαρίου, πριν από δύο χρόνια, πήγα να την της Μ. Θεωρούσα όμως πάντοτε τον Α. προικισμένο με
κοινωνήσω. Έμεινα κοντά στο κρεβάτι της περισσότερο πλούσια πνευματικά χαρίσματα, και μου προκαλούσε
από δύο ώρες. Προσευχηθήκαμε, μιλήσαμε, πάντοτε βαθειά οδύνη το γεγονός ότι δεν κατάλαβε την
συζητήσαμε· την κοινώνησα … Γύρισα στο Μοναστήρι κλήση του Θεού. Προτίμησε κάποια μορφή
και την επόμενη ημέρα έλαβα γράμμα από τον Α. ότι οι παγκοσμιότητας, που σήμερα βρίσκει έδαφος στη
γιατροί εξέτασαν την Μ. και αποφάσισαν να σκέψη πολλών. Η Μ. βρισκόταν κάτω από την
συνεχίσουν τη θεραπεία με τις ακτινοβολίες. Η επίδρασή του. Εγώ βέβαια περίμενα από εκείνον
κατάστασή της και πνευματικά και σωματικά είχε κυρίως να κατανοήσει ότι η παγκοσμιότητα του
βελτιωθεί αισθητά. Τότε έγραψα στον Α. ότι η πρώτη Χριστού είναι η μοναδική και αυθεντική
«στροφή» πραγματοποιήθηκε. Να ελπίζει ότι η παγκοσμιότητα, και το να αναζητά κανείς οπουδήποτε
ανάρρωση είναι δυνατή, αλλά να θυμάται ότι πρέπει οτιδήποτε πιο παγκόσμιο είναι κατανοητό μόνο για
και αυτός και εκείνη στην περίπτωση αυτή να όσους δεν έζησαν τη χάρη του Βαπτίσματος … Για
αλλάξουν ριζικά τη ζωή τους, γιατί το θαύμα δεν μένα αποτελούσε φυσιολογική συνέπεια η εκ νέου
τελείται για να παραμείνουν οι ίδιοι όπως ήταν πριν επιδείνωση της υγείας της Μ. Και μου ήταν πια
από αυτό. απίστευτα βαρύ να παρακαλέσω εκ νέου τον Θεό,
Σε μικρό χρονικό διάστημα, μετά από δύο εβδομάδες γιατί η πρώτη μου ελπίδα διαψεύστηκε· αυτοί δεν
περίπου, βρέθηκα πάλι στο Λονδίνο, ώστε για δεύτερη άλλαξαν, δεν ανακαινίστηκαν. Η προσευχή λοιπόν
φορά να την κοινωνήσω. Κάναμε πάλι έντονη προσευχή για τους αρρώστους, για την ίασή τους με την
και τα άλλα. άνωθεν δύναμη, η θαυματουργία, είναι δυνατή μόνο
με την «υπόσχεση» της μετάνοιας, δηλαδή της
Και νά, εκείνη που ήταν ήδη εντελώς «καταβεβλημένη» ριζικής αλλαγής όλης της ζωής τους, ώστε η δόξα
πριν από λίγες ημέρες, σηκώνεται από το κρεβάτι, του Θεού να βρει χώρο μέσα τους και όλη η
πηγαίνει με λεωφορείο στο αεροδρόμιο και πετάει στην μετέπειτα ζωή τους να συνεχισθεί πλέον στο επίπεδο
Ελβετία, όπου εσύ τους συνάντησες. Ζουν στα βουνά, της Θείας δόξης.
κάνουν περιπάτους, αυτή τρώει από όλα, εύθυμη και
σχεδόν γεμάτη ζωή. Ύστερα από λίγο καιρό πηγαίνουν Όπως εσύ, έτσι και εγώ, έγραψα στον Α. ότι, όσο
στο Παρίσι, εκεί επισκέπτονται τα πάντα, τα μουσεία, βαρειά και αν είναι η θλίψη του, αυτό που του δόθηκε
τα θέατρα και άλλα πολλά … Έρχονται στο Λονδίνο, να ζήσει με την Μ. οφείλει να το αποδεχθεί ως νέα
για να παρουσιαστούν στους γιατρούς. Οι γιατροί δεν κλήση, σε νέο αγώνα, τον μεγαλύτερο και πιο
εντόπισαν ίχνη μετάστασης ή υποτροπής. Πηγαίνουν θριαμβευτικό. Από την απάντησή του βλέπω ότι τα
στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο … αλλά τίποτε άλλο δεν λόγια μου δεν βρήκαν απήχηση στην ψυχή του. Όλο το
υπάρχει, παρά μόνο η αναζήτηση της «παλαιάς γράμμα του είναι πένθος «ψυχικό», για να μην πω
«σαρκικό». Θα ήθελα, όπως κι εσύ, να τον δω να
«ανορθώνεται σε όλο το ύψος του», πραγματικά
1. Ο Α είναι κάποιος κοινός γνωστός του Γέροντος Σωφρονίου και συνετισμένο από την πείρα … ενώ αυτός κάνει λόγο
του Δ. Μπάλφουρ, πουπενθούσε τον πρόσφατο θάνατο της
γυναίκας του Μ. (Συνέχεια στη σελίδα 16)
 Σελίδα 6
Ο γέρων Τιμόθεος († 1848)
Ο γέρων Τιμόθεος κατήγετο από την επαρχία Βολογκ-
ντά της βορείου Ρωσίας και πέρασε τη νεανική του
ηλικία στην Πετρούπολη. Βλέποντας την ματαιότητα
και τη ρευστότητα του κόσμου τούτου, εγκατέλειψε
σπίτι, γονείς, συγγενείς και περιουσία και εισήλθε στο
κοινόβιο της νήσου Βαλαάμ. Συναριθμήθηκε στην
αδελφότητα της μονής και υπηρέτησε σε διάφορα δια-
κονήματα.
Όταν έγινε μικρόσχημος μοναχός, ονομάστηκε Τύ-
χων. Διδαγμένος από τους γέροντες, δοκίμασε την
γλυκύτητα του ησυχασμού και της λυτρωτικής νοεράς
προσευχής. Αγάπησε δε τόσο τον Κύριό του και τόση
γλυκύτητα ένοιωσε στην καρδιά του με την προσευχή,
ώστε δεν ήθελε να τον αποχωρισθεί ούτε για μια στιγ-
μή, αλλά επιθυμούσε πάντα να ευφραίνεται εν Αυτώ.
Επειδή διαπίστωσε ότι από τον Θεό μας χωρίζει η
γλώσσα και οι διάφορες συζητήσεις ιδίως οι ανώφε-
λες, έκλεισε το στόμα του και έβαλε χαλινάρι στην
γλώσσα του· επί δεκατέσσερα χρόνια δεν πρόφερε
ούτε λέξη, γεγονός το οποίο του προκάλεσε πολλές
θλίψεις και πειρασμούς. Τα μάτια του δεν τα παρέδιδε
στον ύπνο, ούτε επέτρεπε να νυστάζουν τα βλέφαρά
του. Περνούσε την ημέρα στο διακόνημα, συνομιλώ-
ντας νοερώς με τον Θεό, τη δε νύκτα προσηύχετο
όρθιος. Έδιδε ως ανάπαυση στο σώμα του λίγον ύπνο,
και αυτόν άλλοτε όρθιος και άλλοτε καθιστός. Από
την εξαντλητική άσκηση, έπεφτε συχνά στην
εκκλησία κατά την ώρα της ακολουθίας.
Πολλές φορές αποσυρόταν στην έρημο και έμενε δύο
ή τρείς ημέρες σε ένα μέρος του δάσους χωρίς τροφή,
έχοντας το νου του προσηλωμένο στον Θεό. Άλλοτε,
όταν ο διάβολος του επετίθετο με τις φοβέρες του,
πήγαινε τη νύκτα στο κοιμητήριο και έμενε ως το
πρωί ανάμεσα στους τάφους, νικώντας έτσι τον φόβο.
Πολλά υπέφερε από τις επιθέσεις και τους πειρασμούς
του διαβόλου.
Στο Βαλαάμ έζησε περισσότερο από είκοσι έτη, η δε
φήμη του διαδόθηκε παντού, ακόμη και στην Πετρού-
πολη. Μολονότι δεν συνομιλούσε, πολλοί επιθυμού-
σαν να δουν τουλάχιστον το πρόσωπό του. Δεν είναι
γνωστό με ποια ακριβώς αφορμή ο ηγούμενος Δαμα-
σκηνός τον έστειλε στην Πετρούπολη, στο μετόχι του
μοναστηριού, αν και ο ίδιος ο π. Τύχων τον παρακά-
λεσε πολύ και με δάκρυα να τον αφήσει στο μοναστή-
ρι ή στην έρημο, για να θρηνήσει τις αμαρτίες του.
Πήγε εν τέλει στη θορυβώδη πόλη, αλλά του ήταν
πάρα πολύ δύσκολο, σχεδόν ανυπόφορο, να προσαρ-
μοσθεί. Μετά από είκοσι ή και περισσότερα χρόνια
στο μοναστήρι ή στη έρημο, ερχόταν τώρα να ζήσει
δίπλα στον πειρασμό. Ιδιαιτέρως τον ενοχλούσε το ότι
όλοι τον εδόξαζαν και τον τιμούσαν σε τέτοιο βαθμό,
ώστε καθημερινώς στο μετόχι συνέρρεε πλήθος λαού.
Ε Ν ∆ Ο Ν
Απόσπασμα από το βιβλίο «Αγιορείτες πατέρες
του ΙΘ΄ αιώνος» του Ιερομονάχου Αντωνίου,
εκδόσεις Ίνδικτος
Έζησε έτσι ένα χρόνο. Πολλές φορές παρακάλεσε τον
ηγούμενο να του επιτρέψει την επιστροφή στο μοναστή-
ρι, αλλά δεν κατάφερε να τον πείσει. Απεφάσισε λοιπόν
να αποσυρθεί στο Άγιον Όρος. Κατ’ αρχάς ζήτησε ευ-
λογία από τον μητροπολίτη να πάει στα Ιεροσόλυμα.
Μόλις ετοιμάστηκαν τα χαρτιά για το ταξίδι, ανεχώρη-
σε· πέρασε έξι μήνες στους Αγίους Τόπους και μετά το
Πάσχα κατευθύνθηκε προς τον Άθωνα.
Έμεινε στο Ρωσικό μοναστήρι, όπου εκάρη μεγαλόσχη-
μος μοναχός, με το όνομα Τιμόθεος. Κατά την επιθυμία
του, του επέτρεψαν να απομονωθεί στην έρημο, στο
Κελλί του Μεγαλομάρτυρος Γεωργίου, μια ώρα δρόμο
από το μοναστήρι, όπου έζησε μόνος με τον Θεό. Κάθε
Κυριακή πήγαινε στην ολονύκτια ακολουθία του μονα-
στηριού, κοινωνούσε των αγίων Μυστηρίων, έπαιρνε
τροφή και επέστρεφε στην ερημία του. Πέρασε έτσι τρία
χρόνια. Αργότερα άρχισε να υποφέρει από τα πόδια του,
τα οποία είχαν πρησθεί σαν κολώνες από την πολύωρη
ολονύκτια ορθοστασία.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ
ΜΟΝΑΧΟΥ ΠΑΡΘΕΝΙΟΥ
Μετά την επιστροφή μου από τη Ρωσία, μου ανέθεσαν
να υπηρετώ τον π. Τιμόθεο. Αξιώθηκα λοιπόν να είμαι
αυτόπτης μάρτυς της ζωής και των αγώνων του. Έζησα
μαζί του έξι μήνες και ποτέ δεν τον είδα ξαπλωμένο.
Γενικώς, καθόταν λίγο -μόνο την ώρα της τραπέζης– και
όλες τις υπόλοιπες ώρες ήταν στο πόδι· αν και τα πόδια
του είχαν πρησθεί και πονούσαν, δεν το υπελόγιζε. Κά-
θε ημέρα προσευχόταν όρθιος στο κέντρο της εκκλησίας
και έμενε τελείως ακίνητος από την ώρα του εσπερινού
ως το πρωί, δώδεκα ολόκληρες ώρες· τέτοιο ήταν το
τυπικό του.
Δεν είχε δικό του κελλί· κελλί του ήταν η εκκλησία.
Κατά τη διάρκεια της ημέρας διάβαζε μέρος από τον
Απόστολο και το Ευαγγέλιο, επίσης τον Ακάθιστο
Ύμνο στη Θεοτόκο και μέρος από την Φιλοκαλία και
από τα Ασκητικά του αββά Ισαάκ του Σύρου. Κατό-
πιν εργαζόταν. Η τροφή του ήταν αποκλειστικώς νη-
στίσιμη.
Μετά την τράπεζα πήγαινε πάλι στην εκκλησία, κα-
θόταν στο στασίδι και μισοκοιμόταν περίπου μία
ώρα· αυτή ήταν όλη η ανάπαυσις, την οποία παραχω-
ρούσε στο ασθενικό του σαρκίο. Έπειτα σηκωνόταν
και τελούσε τον μοναχικό του κανόνα: τριακόσιες
εδαφιαίες μετάνοιες και χίλιες διακόσιες μικρές· σ’
αυτές δεν έλεγε την προσευχή με τα χείλη, αλλά με
την καρδιά και το νου. Τέτοιος ήταν ο βίος και οι αγώ-
νες του, ώστε δεν μπορούσα να τον αντικρίζω χωρίς
δάκρυα.
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής Σελίδα 7

Όταν ο γέρων Τιμόθεος ήλθε στο Άγιον Όρος, ο πνευ- με πέντε λέξεις νοερώς, παρά χίλιες με τη γλώσσα.
ματικός Ιερώνυμος του έδωσε ευλογία να ομιλεί με «Πέντε λόγους διὰ τοῦ νοός μου λαλῆσαι... ἢ μυρίους ἐν
όλους και να νουθετεί όσους του το ζητούσαν. Οι συζη- γλώσσῃ» (Α΄ Κορ. 14:19). Ο ίδιος ο Κύριός μας, ο Σω-
τήσεις και οι διδαχές του αναφερόταν πάντα στο ίδιο τήρ του κόσμου, είπε: «ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ ἐντὸς
θέμα: να προσπαθεί ο καθένας να αποκτήσει την νοε- ὑμῶν ἐστιν» (Λουκ. 17:21). «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ
ρά προσευχή και να καθαρίζει όλο και περισσότερο καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται» (Ματθ. 5:8)
τον εσωτερικό του κόσμο από τους λογισμούς και
Τι χαρά θα αισθανθούμε, όταν μέσα μας δούμε την
από τις προσβολές του εχθρού.
βασιλεία των ουρανών! Πως θα ευφρανθούμε, όταν
- Πάντα, έλεγε, ο μοναχός ονομάζεται στρατιώτης του καθαρίσομε την καρδιά μας από τα πάθη και τους ακά-
ουρανίου Βασιλέως, επειδή κάνει συνεχή αγώνα. «Οὐκ θαρτους λογισμούς! Πως θα παρηγορηθούμε, όταν με
ἔστιν ἡμῖν ἡ πάλη πρὸς αἷμα καὶ σάρκα, ἀλλὰ πρὸς τὰς τα μάτια της ψυχής δούμε τον ίδιο τον Θεό, τον Δημι-
ἀρχάς, πρὸς τὰς ἐξουσίας, πρὸς τοὺς κοσμοκράτορας τοῦ ουργό του ουρανού και της γης, τον οποίο ούτε τα τάγ-
σκότους τοῦ αἰῶνος τούτου, πρὸς τὰ πνευματικὰ τῆς πο- ματα των αγγέλων δεν μπορούν να ατενίσουν!
νηρίας ἐν τοῖς ἐπουρανίοις» (Εφεσ. 6:12). Οι δαίμονες
Να, τι άρρητα μυστήρια μας αποκαλύπτει ο Κύριος
απαύστως πολεμούν εναντίον του νου μας και διαρκώς
και τι άφατον έλεος εκχέει προς εμάς. Εμείς όμως δεν
προσβάλλουν με τα βέλη τους την καρδιά μας και την
επιθυμούμε να αγωνισθούμε για την κάθαρση της καρ-
τραυματίζουν. Το ότι μας στοχεύουν δεν εξαρτάται από
διάς, ούτε βιάζομε τον εαυτό μας στην ψυχοσωτήρια
μας και δεν μπορούμε να τους το απαγορεύσομε· από
προσευχή, αν και «ἡ βασιλεία τῶν οὐρανῶν βιάζεται,
την θέλησή μας όμως εξαρτάται αν προφυλασσόμεθα,
καὶ βιασταὶ ἁρπάζουσιν αὐτήν» (Ματθ. 11:12). Αυτό
αν διαρκώς προβάλλομε αντίσταση και αποκρούομε τα
πρέπει να είναι ο δικός μας αγώνας - των μοναχών -
βέλη, αν αδιαλείπτως δηλαδή λέμε την ευχή του Ιησού.
που αφήσαμε τον κόσμο και τις μέριμνές του. Όσοι
Και αν συμβεί να μας τραυματίσουν άσχημα, οφείλομε
αγαπούν τον κόσμο δεν μπορούν να το επιτύχουν αλλά
όσο το δυνατόν πιο νωρίς να δείξομε την πληγή στον
και δεν προσπαθούν, επειδή πάντα είναι απασχολημέ-
ιατρό, τον πνευματικό μας πατέρα, και να την θεραπεύ-
νοι με τις βιοτικές φροντίδες και έχουν προσηλωμένο
σομε με μετάνοια και δάκρυα.
το νου τους στον κόσμο και τα θέλγητρά του.
Είναι ντροπή να ονομάζεται στρατιώτης όποιος δεν ε-
Στην Μονή Βαλαάμ υπήρχε ένας αδελφός μας, ο ο-
κτελεί με ακρίβεια την βασιλική υπηρεσία, έλεγε συχνά
ποίος μου απεκάλυψε ότι κάποτε, ενώ προσηύχετο
ο π. Τιμόθεος· τέτοιος στρατιώτης τιμωρείται. Και θα
όρθιος με απερίσπαστο νου και η καρδιά του φλεγόταν
είναι εξίσου ντροπή ενώπιον του ουρανίου Βασιλέως
από το πυρ της θεϊκής αγάπης, έγινε εκτός εαυτού και
- κυρίως για μας τους μοναχούς - το να μη μοχθούμε
όλος αλλοιωμένος έπεσε σε έκσταση και βρέθηκε με
για την κάθαρση του έσω ανθρώπου και να μην αγωνι-
τους δικαίους στον παράδεισο. Είδε εκεί πλήθος αγγέ-
ζόμεθα να τελειοποιήσομε την νοερά προσευχή. Η προ-
λων και αγίων του Θεού, είδε ωραιότατα περιβόλια με
σευχή αυτή καθαρίζει κα εξαγνίζει την καρδιά, απο-
πολλούς καρπούς και στο τέλος το βλέμμα του το είλ-
μακρύνει όλους τους διαβολικούς λογισμούς και τις
κυσε ένα και μοναδικό δένδρο ωραιότερο απ’ όλα, του
προσβολές και μας ενώνει με τον ίδιο τον Θεό.
οποίου οι καρποί ήσαν όμοιοι με μήλα. Αγάπησε δε
Πως θα δικαιολογηθούμε εμείς οι μοναχοί, που αφήσα- τόσο πολύ αυτό το μέρος, ώστε δεν ήθελε να φύγει.
με τον κόσμο, ελευθερωθήκαμε από τις κοσμικές μέρι- Τότε πλησίασε ένας θαυμάσιος νέος με λαμπρή ενδυ-
μνες και απομακρυνθήκαμε στην έρημο, απαρνηθήκαμε μασία και χρυσή ζώνη και τον ρώτησε¨
ακόμη και τον ίδιο τον εαυτό μας, και -ενώ ήδη διανύ-
- Γιατί, άνθρωπε, στέκεσαι και θαυμάζεις; Μήπως θέ-
σαμε τον μισό δρόμο – δεν προσπαθήσαμε να φθάσομε
λεις να γευθείς αυτούς τους καρπούς;
στον τελικό σκοπό; Και ο τελικός μας σκοπός είναι ν
καθαρισθούμε, να αγαπήσομε τον Κύριο με όλη μας - Αν ήταν δυνατόν, θα ήθελα τουλάχιστον να δοκιμά-
την καρδιά και την διάνοια και να ενωθούμε με Αυτόν σω, απήντησε ο μοναχός.
δια της νοεράς προσευχής, δηλαδή δια της αδιαλείπτου
Ο νεαρός έκοψε ένα μήλο και του το έδωσε λέγοντας
συνομιλίας μαζί του. Όταν φθάσομε σε τέτοια αληθινή
να το φάγει. Εκείνος το έφαγε και βρέθηκε πάλι στο
μοναχική κατάσταση και το όνομα του Ιησού καταστεί
κελλί του σε στάση προσευχής. Το μήλο ήταν τόσο
γλυκύ στο νου και στη καρδιά μας, τότε θα μπορέσομε
γλυκό και νόστιμο, που γλώσσα δεν μπορεί να το περι-
με τη βοήθειά Του να νικήσομε τα πάθη· και όχι μόνον
γράψει και τίποτε παρόμοιο δε υπάρχει στη γη. Ότι
να τα νικήσομε, αλλά και να τα νεκρώσομε. Χωρίς την
είναι σ’ αυτόν τον κόσμο γλυκό και νόστιμο, είναι
νοερά προσευχή, είναι αδύνατον να φθάσομε στην απά-
γευστικό μόνον όσο το τρως, όσο ευρίσκεται στο στό-
θεια, να καθαρίσομε την καρδιά και να ενωθούμε με
μα, σύντομα όμως ξεχνάς την γεύση του. Ο καρπός
τον Θεό.
του παραδείσου δεν είναι τέτοιος· πέρασαν δέκα χρό-
Η νοερά προσευχή είναι η αρχή και η πηγή όλων των νια και συνεχίζει να είναι αισθητή η γλυκιά γεύσις
αρετών. Ο Απόστολος λέγει ότι είναι καλύτερο να πού- (Συνέχεια στην σελίδα 16)
 Σελίδα 8
Ο Όσιος Μιχαήλ ο μοναχός.
Κατά τη διάρκεια της αρχιερατείας του Μητροπολίτου
Φωτίου, όταν ο Θεοδόσιος ήταν ηγούμενος της μονής
Αγίας Τριάδος του Κλόπσκο, ο ενάρετος Μιχαήλ ξαφ-
νικά εμφανίστηκε στη ζωή της πόλης κάτω από πολύ
ασυνήθιστες συνθήκες. Ήταν 23 Ιουνίου του 1408,
την ώρα που γινόταν η ακολουθία του όρθρου στην
μικρή και φτωχή μονή της Αγίας Τριάδος. Κατά τη
διάρκεια της ενάτης ωδής, ο εφημέριος π. Μακάριος,
ο οποίος θυμίαζε στην εκκλησία, πήγε να θυμιάσει και
το κελλί του που βρισκόταν δίπλα στο ναό. Είχε αφή-
σει την πόρτα στο κελλί κλειδωμένη, αλλά μόλις
έφθασε εκεί, προς μεγάλη του έκπληξη, η πόρτα ήταν
ανοικτή και μέσα καθόταν ένας άνθρωπος με μοναστι-
κή ενδυμασία· ένα κερί ήταν αναμμένο στο τραπέζι
και αντέγραφε το βιβλίο των Πράξεων των Αποστό-
λων.
Ο τρομοκρατημένος εφημέριος αμέσως το ανέφερε
στον ηγούμενο. Όταν τελείωσε ο όρθρος, ο ηγούμενος
μαζί με τους αδελφούς κατευθύνθηκαν προς το κελλί
του π. Μακαρίου. Βρήκαν την πόρτα κλειστή και
κλειδωμένη από μέσα. Τότε έσπασαν την πόρτα και
με ακόμη μεγαλύτερη έκπληξη από πριν αντίκρισαν
τον μοναχό ήρεμο να συνεχίζει να γράφει. Όταν ο η-
γούμενος απαίτησε να μάθει ποιος ήταν και ποιο ήταν
το αληθινό του όνομα, ο ξένος απαντούσε με ένα τρε-
λό τρόπο, με ακριβώς τις ίδιες ερωτήσεις. Κατά τη
διάρκεια της Θ. Λειτουργίας, πάντως, ο ξένος έψαλλε
με τους υπόλοιπους και διάβασε τον Απόστολο. Στη
δε Τράπεζα, διάβασε τη ζωή του αγίου με ένα πολύ
κατανοητό και εποικοδομητικό τρόπο.
Ο ηγούμενος του έδωσε ένα κελλί, αλλά όλες οι προ-
σπάθειες να ανακαλύψει από πού και ποιος ήταν, δεν
απέφεραν κανένα αποτέλεσμα. Ο Άγιος εγκαταστάθη-
κε στο μοναστήρι το 1408 και παρέμεινε εκεί μέχρι
την κοίμησή του. Ήταν ένας αυστηρός νηστευτής και
έτρωγε μια φορά την εβδομάδα μόνο λίγο ψωμί με
λίγο νερό. Ήταν εντελώς ακτήμων και δεν είχε τίποτα
στο κελλί του, ούτε ένα στρώμα για να κοιμηθεί.
Όταν η αδελφότητα τον είδε να ακολουθεί μία τόσο
ευάρεστη στο Θεό ζωή με προσευχή και νηστεία, με
μεγάλη εγκράτεια, άρχισε να τον τιμά ως μεγάλο άγιο.
Προκειμένου όμως ο όσιος να προστατεύσει τον εαυ-
τό του από την υπερηφάνεια και την δόξα του κόσμου,
άρχισε να συμπεριφέρεται σαν σαλός. Συνέχισε δε
αυτή τη ζωή της σαλότητας και της εγκρατείας μέχρι
την κοίμησή του.
Κάποτε, στη γιορτή της Μεταμορφώσεως του Σωτή-
ρος, ο πρίγκιπας Κωνσταντίνος επισκέφθηκε τη μονή.
Μετά τη λειτουργία, ο πρίγκιπας κάθισε μαζί με τους
πατέρες στη Τράπεζα, κατά την οποία ο ηγούμενος
έδωσε εντολή στον όσιο να διαβάσει τη ζωή του πολύ-
παθου προφήτου Ιώβ. Αμέσως μόλις ο πρίγκιπας
άκουσε τη φωνή του διαβαστή, σηκώθηκε πάνω, πήγε
Ε Ν ∆ Ο Ν
Από το βιβλίο «Ἡμεῖς μωροὶ διὰ Χριστόν»
Έκδοση Ιεράς Καλύβης Αγίου Ιωάννου του
Θεολόγου, Νέα Σκήτη - Αγίου Όρους
προς αυτόν και με μεγάλη προσοχή, έσκυψε μπροστά
στον ανώνυμο μοναχό. «Αυτός είναι ο συγγενής μας
Μιχαήλ», είπε ο πρίγκιπας αφού στράφηκε προς τον
ηγούμενο.
«Γιατί έκρυψες το όνομά σου από μας;» ρώτησε ο ηγού-
μενος με σεβασμό τον Μιχαήλ. «Ο Θεός γνωρίζει»,
απάντησε. Από τότε οι πατέρες άρχισαν να τιμούν τον
Μιχαήλ πάρα πολύ, αλλά η δόξα και η τιμή των ανθρώ-
πων ήταν αυτό που τον απωθούσε πιο πολύ και έτσι
διπλασίασε την προσπάθειά του για σαλότητα. Πάντως
η χάρις του Θεού που συνεχώς αύξανε στην ψυχή του
αγωνιστή, τον φανέρωνε όλο και πιο συχνά στους αν-
θρώπους.
Όταν ο αρχιεπίσκοπος Ιωάννης κοιμήθηκε το 1410, ο
ενάρετος Μιχαήλ είπε στον ηγούμενο Θεοδόσιο: «Θα
καθίσεις στο σπίτι του οικοδεσπότη, αλλά δε θα φας για
πολύ στο τραπέζι του». Μετά την κοίμηση του ενάρε-
του Συμεών το 1420, ο λαός του Νοβγκορόντ εξέλεξε
για επίσκοπο τον ηγούμενο του Κλόπσκο, Θεοδόσιο.
Σύμφωνα με την προόραση του Μιχαήλ, ο Θεοδόσιος
εγκαταστάθηκε στο σπίτι του οικοδεσπότη, αλλά έμεινε
μόνο δύο χρόνια εκεί, επειδή το Κοινό Συμβούλιο τον
πίεσε να παραιτηθεί και να γυρίσει πίσω στη μονή του.
Σε μία άλλη περίπτωση, τον πρίγκιπα Κωνσταντίνο τον
αποκλήρωσαν τα αδέλφια του, αλλά αυτός δεν διεκδί-
κησε τίποτα, παραμένοντας ένας φιλάνθρωπος και πολύ
ευσεβής χριστιανός. Επισκέφθηκε πάλι τη μονή το
1419. «Προσευχή σου για μένα» είπε στον Μιχαήλ.
«Είμαι θλιμμένος με την απώλεια της πατρογονικής μου
κληρονομιάς». «Μην θλίβεσαι πρίγκιπα,» τον ανακούφι-
σε ο Μιχαήλ, «αλλά έχε αληθινή πίστη στην Αγία Τριά-
δα· χτίσε μία πέτρινη εκκλησία προς τιμή της. Τότε, όχι
μόνο εσύ θα πάρεις την κληρονομιά που σου ανήκει, αλ-
λά επιπλέον θα κληρονομήσεις μία ουράνια κατοικία». Ο
πρίγκιπας Κωνσταντίνος αμέσως πήρε χτίστες και ανή-
γειρε την εκκλησία μέσα σε δυό μήνες. Τα εγκαίνιά της
έγιναν στις 24 Σεπτεμβρίου του 1419. τη ημέρα των
εγκαινίων ο πρίγκιπας ανήγγειλε στον όσιο Μιχαήλ και
στον ηγούμενο ότι πήρε πίσω την πατρική του κληρο-
νομιά.
Άλλοτε πάλι, είχε πέσει μια βαριά ξηρασία στα σύνορα
του Νοβγκορόντ, η οποία διήρκησε για τρία χρόνια.
Όλες οι πηγές, ακόμη και τα ποτάμια της περιοχής που
υδροδοτούσαν τη μονή, στέγνωσαν. Όταν ο νεωκόρος
του μοναστηριού πήγε έξω να βρει νερό, είδε τον Μι-
χαήλ να γράφει κάτι πάνω στην άμμο του άνυδρου πο-
ταμού. Όταν ο ηγούμενος ενημερώθηκε γι’ αυτό πήγε
στο μέρος εκείνο και διάβασε τις λέξεις που είχαν γρα-
φεί: «Θα πιώ από το ποτήριο της σωτηρίας· σε αυτό το
μέρος μια πηγή εμφανίστηκε». Όταν ο ηγούμενος ρώτη-
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
σε την σημασία του, ο Μιχαήλ επανέλαβε ότι είχε γρά-
ψει. Ο ηγούμενος τότε άρχισε να σκάβει στην ραγισμέ-
νη από την ξηρασία γη και ξαφνικά μια πηγή νερού
πετάχτηκε μπρός του, η οποία έβγαλε τόσο νερό, όσο
χρειαζόταν ο γύρω πληθυσμός.
Μετά την ξηρασία, ήλθε μεγάλη πείνα στην περιοχή.
Πλήθος φτωχών άρχισε να έρχεται στη μονή για να
ζητήσει ψωμί. Όταν τα αποθέματα ελαττώθηκαν, ο η-
γούμενος άρχισε να ανησυχεί μη τυχόν και μειωθούν
τελείως. «Εάν πέντε χιλιάδες, χωρίς να μετρηθούν τα
παιδιά και οι γυναίκες, χόρτασαν με πέντε άρτους» είπε
ο όσιος «και οι τέσσερις χιλιάδες χόρτασαν με επτά
άρτους, εμείς θα περιφρονήσουμε τους ικέτες μας»; Και
παρακάλεσε τον ηγούμενο να θρέψει όλους όσους ερ-
χόντουσαν. Πολλοί από τους αδελφούς άρχισαν να πα-
ραπονούνται που έδιναν τόσο πολύ ψωμί, αλλά ο όσιος
Μιχαήλ οδήγησε τον ηγούμενο και τους αδελφούς στην
αποθήκη. Εκεί με έκπληξη είδαν ότι τα αποθέματα του
ψωμιού δεν είχαν ελαττωθεί, παρόλο που πολύ μεγάλες
ποσότητες είχαν δοθεί σε όσους ζητούσαν.
Κάποτε που ο ηγούμενος στεκόταν στην εκκλησία, την
ώρα της Θ. Λειτουργίας, ο Μιχαήλ ήλθε μπροστά του,
χαμογέλασε και είπε: «Ξένοι θα μας επισκεφθούν». Στο
τέλος της ακολουθίας, όταν άφηναν την εκκλησία για
να πάνε στην Τράπεζα, ο ηγούμενος είδε τρείς ξένους
στον αυλόγυρο. «Κάλεσέ τους στην Τράπεζα», είπε ο
Μιχαήλ. Ο ηγούμενος τους κάλεσε. «Οι σύντροφοί μας
είναι έξω από τη μονή», είπαν οι επισκέπτες και ο η-
γούμενος κάλεσε και εκείνους. Οι «σύντροφοι» βρέθη-
καν να είναι τριάντα οπλισμένοι ληστές. Ο όσιος τους
οδήγησε όλους στην τράπεζα και κάθισαν κάτω να φά-
νε· οι δύο πρώτοι παρατηρούσαν και δεν έτρωγαν τίπο-
τα. «Γιατί δεν τρώτε;» τους ρώτησε ο Μιχαήλ. «Να εί-
σθε σίγουροι ότι οι κακές σας προθέσεις δεν θα εκπλη-
ρωθούν». Αυτά τα λόγια τόσο πολύ τάραξαν αυτούς
τους δύο, ώστε έπεσαν κάτω χωρίς να μιλήσουν. Οι
υπόλοιποι τρόμαξαν και φοβούμενοι πως θα πάθαιναν
το ίδιο, έδωσαν μια δωρεά στον ηγούμενο, ζητώντας
του να προσευχηθεί για τους χτυπημένους συντρόφους
τους και τράπηκαν σε φυγή. Σε λίγο, οι δύο ληστές
άρχισαν να συνέρχονται. Ο ένας ικέτεψε να γίνει μονα-
χός, ενώ ο άλλος έφυγε από τη μονή βιαστικά. Ο ηγού-
μενος φοβόταν να κάνει μοναχό τον ληστή, αλλά ο
όσιος Μιχαήλ του υπέδειξε να δεχθεί· πράγματι ο λη-
στής εκάρη μοναχός και λίγο αργότερα πέθανε.
Μια φορά πάλι, όταν ο όσιος ήταν στη μονή του Αγίου
Νικολάου, ο δεύτερος επίσκοπος Ευθύμιος, ο κτήτορας
της μονής, έφθασε εκεί. Ο ενάρετος Μιχαήλ, ξαφνικά
εμφανίστηκε στο καμπαναριό χτυπώντας τις καμπάνες
όσο πιο γρήγορα μπορούσε. Οι άνθρωποι ρωτούσαν τι
σήμαινε αυτό. «Σήμερα γίνεται χαρά στη Μόσχα», είπε
ο όσιος με έναν αστείο τρόπο. «Γεννήθηκε στον μεγάλο
πρίγκιπα Τιμόθεο γιός, θα τον πούνε Ιβάν. Και τι γιός!
Θα κληρονομήσει όλη την τσαρική αυτοκρατορία και θα
τον φοβηθούν όλες οι γειτονικές χώρες. Θα προσαρτήσει
Σελίδα 9
το Νοβγκορόντ και θα καταργήσει την υπερηφάνειά σας.
Θα κάνετε τα θελήματά του. Θα εξαφανίσει τον εγωισμό
σας». Στις 22 Ιανουαρίου του 1440 γεννήθηκε ο πρίγκι-
πας Ιβάν Βασιλίεβιτς ο γνωστός Ιβάν ο τρομερός.
Ο όσιος Μιχαήλ έλεγχε με άνεση τους πάντες. Ο πρώ-
τος επίσκοπος Ευθύμιος (1428 - 1442) έμεινε στην ι-
στορία σαν «…άπληστος, αφού είχε επιβαρύνει και τη
μονή της Αγίας Τριάδος με τοκογλυφία». Προκειμένου
να τον αντιμετωπίσει κάποτε ο όσιος Μιχαήλ, επικέ-
ντρωσε το βλέμμα του πάνω στον επίσκοπο και του
είπε: «Επιτρέπουν οι κανόνες στο βοσκό να λεηλατεί το
κοπάδι του; Δεν ξέρετε από ποιους ζητάτε χρήματα»; Ο
Ευθύμιος τόσο πολύ χτυπήθηκε από αυτή την κατηγο-
ρία, που έπεσε άρρωστος και πέθανε.
Ακόμα ο Μιχαήλ δεν δυσκολευόταν να πει την αλήθεια
και σε ευγενείς. Όταν ο πρίγκιπας Δημήτριος ήταν σε
εξορία, ζήτησε από το όσιο να προσευχηθεί γι την επι-
τυχία των επιχειρήσεών του. Ο άγιος του απάντησε:
«Έχεις δημιουργήσει πολλά προβλήματα. Εάν συνεχίσεις
με την εμπόλεμη σύρραξη εναντίον του πρίγκιπα Βασιλεί-
ου, τότε θα επιστρέψεις ντροπιασμένος και το φέρετρο
θα σε περιμένει». Ο πρίγκιπας δεν τον άκουσε. Πάλι
ηγήθηκε μιας πολιτικής εξεγέρσεως ενάντια στον μεγά-
λο πρίγκιπα και νικήθηκε. Πήγε βιαστικά στη μονή της
Αγίας Τριάδος να ζητήσει συγχώρεση και την ευλογία
του ενάρετου σαλού. Ο Μιχαήλ τον αντιμετώπισε πολύ
ψυχρά με τα παρακάτω λόγια: «Πρίγκιπα, ακούω πως η
γη αναστενάζει και σε φωνάζει κοντά της». Η προφητεία
αυτή γρήγορα εκπληρώθηκε. Εξαιτίας αυτής της ήττας,
οι στασιαστές, παρόλο που ήταν άνθρωποι του πρίγκι-
πα Δημητρίου, μετά από λίγο καιρό τον δηλητηρίασαν.
Βέβαια, από όσα γνωρίζουμε, το χάρισμα της προφητεί-
ας φανερώθηκε στον Όσιο Μιχαήλ πολύ πριν φτάσει
στη μονή της Αγίας Τριάδος. Ενώ βρισκόταν στην πόλη
«ένα πλήθος από παιδιά στο δρόμο άρχισαν να τον πει-
ράζουν εξαιτίας της σαλότητας του, πετώντας του πέ-
τρες και σκουπίδια. Αγνοώντας τα υπόλοιπα παιδιά ο
όσιος, πλησίασε ένα παιδί που καθόταν κοντά στον τοί-
χο μιας εκκλησίας· το άρπαξε από τα μαλλιά το σήκω-
σε ψηλότερα από αυτόν και του είπε: «Ιωάννη να δια-
βάζεις επιμελώς τα μαθήματά σου· πρόκειται να γίνεις ο
επίσκοπος του Νοβγκορόντ»! Πράγματι, αυτό το παιδί,
άκουσε τις συμβουλές της μητέρας του, αφού ήταν ορ-
φανό από πατέρα, και όταν έφτασε στην κατάλληλη
ηλικία, χειροτονήθηκε διάκονος, μετά ιερέας και τέλος
έγινε ο διάσημος επίσκοπος Ιωνάς του οποίου τα
άφθαρτα λείψανα βρίσκονται στη μονή Οτένσκαγια
στην εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου.
Αφού έζησε ο όσιος στη μονή της Αγίας Τριάδος για
σαράντα τέσσερα χρόνια, αναπαύθηκε στις 11 Ιανουα-
ρίου του 1455. Αυτός που είχε προβλέψει το μέλλον
άλλων, προέβλεψε και τη δική του αναχώρηση. Παρα-
τηρήθηκε ότι ο άγιος δεν έμπαινε πλέον στην εκκλησία,
κατά τη διάρκεια των ακολουθιών, αλλά καθόταν απ’
(Συνέχεια στη σελίδα 14)
 Σελίδα 10
Η μελέτη του Ευαγγελίου.
Ὅταν μελετᾶς τό Εὐαγγέλιο, μή ζητᾶς ἀπόλαυση, μή
ζητᾶς ἔξαρση, μη ζητᾶς περίλαμπρες σκέψεις. Ζήτα να
δεῖς τήν ἀλάθητη ἁγία Ἀλήθεια.
Μην ἀρκεῖσαι στήν ἄκαρπη μελέτη τοῦ Εὐαγγελίου.
Μελέτα το ἔμπρακτα. Ἀγωνίσου νά ἐκπληρώνεις τίς
ἐντολές του. Σάν βιβλίο ζωῆς, μελέτα το μέ τη ζωή
σου.
Μή νομίζεις ὅτι χωρίς λόγο τό πιό ἱερό βιβλίο, τό Τε-
τραευάγγελο, ἀρχίζει με τό κατά Ματθαῖον Εὐαγγέλιο
και τελειώνει μέ τό κατά Ἰωάννην. Ὁ Ματθαῖος μᾶς
διδάσκει περισσότερο το πῶς νά ἐκπληρώνουμε το
θεῖο θέλημα, καί οἱ διδαχές του ταιριάζουν σ᾿ ἐκεί-
νους πού ἀρχίζουν να βαδίζουν στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ.
Ὁ Ἰωάννης ἀναφέρεται περισσότερο στον τρόπο τῆς
ἑνώσεως τοῦ Θεοῦ με τον ἀνακαινισμένο ἀπό τίς
ἐντολές ἄνθρωπο. Αὐτή τήν ἕνωση την κατορθώνουν
ὅσοι ἔχουν προχωρήσει στόν δρόμο τοῦ Θεοῦ.
Ἀνοίγοντας τό ἅγιο Εὐαγγέλιο, νά θυμᾶσαι ὅτι αὐτό
θά καθορίσει την αἰώνια κατάστασή σου. Ὅλοι θά
κριθοῦμε σύμφωνα μ᾿ αὐτό καί εἴτε θα σωθοῦμε, εἴτε
θα κολαστοῦμε αἰώνια. «Αὐτός πού μέ ἀπορρίπτει»,
λέει ὁ Κύριος, «καί δεν δέχεται τά λόγια μου, σ᾿αὐτά
θά βρεῖ Ἐκεῖνον πού θα τόν δικάσει· ὁ λόγος πού κήρυ-
ξα, αὐτός θά τόν κρίνει την ἔσχατη ἡμέρα» (Ιωαν.
12:48).
Ὁ Θεός ἀποκάλυψε τό θέλημά Του σ᾿ ἐτοῦτον τόν
τιποτένιο κόκκο σκόνης πού λέγεται ἄνθρωπος! Τό
βιβλίο ὅπου εἶναι καταγραμμένο το πανάγιο και σωτή-
ριο θέλημά Του, βρίσκεται στά χέρια σου. Μπορεῖς
εἴτε νά δεχθεῖς, εἴτε νά ἀπορρίψεις τό θέλημα τοῦ
Πλάστη καί Σωτήρα σου. Ἀπό σένα τον ἴδιο
ἐξαρτᾶται εἴτε ἡ αἰώνια ζωή σου εἴτε ὁ αἰώνιος θά-
νατός σου. Ἀναλογίσου, λοιπόν, πόση προσοχή καί
πόση σύνεση πρέπει να δείξεις. Μήν παίζεις με τήν
αἰωνιότητα!
Μέ συντριμμένο πνεῦμα νά προσεύχεσαι στόν Κύριο,
γιά να σοῦ ἀνοίξει τα μάτια, νά δεῖς τα θαύματα πού
κρύβονται στόν νόμο Του (Ψαλμ. 118:18), στό Εὐαγ-
γέλιο. Ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ ἀνοίγει τά μάτια τῆς ψυχῆς
καί ἐπιτελεῖ θαυμαστά τη θεραπεία της ἀπό τήν
ἁμαρτία. Οἱ θεραπεῖες τῶν σωμάτων, πού ἐπιτελοῦσε
ὁ Κύριος, ἦταν ἁπλῶς εἰκονισμοί καί ἀποδείξεις τῶν
θεραπειῶν τῶν ψυχῶν, ἀποδείξεις ἀναγκαῖες γιά τούς
σαρκικούς ἀνθρώπους με τόν τυφλωμένο ἀπό τή φιλη-
δονία νοῦ. (Λουκ. 5:24)
Διάβαζε τό Εὐαγγέλιο μέ μεγάλη εὐλάβεια καί προσο-
χή. Κανένα χωρίο του μή θεωρήσεις ἀσήμαντο, κα-
νένα χωρίο του μήν παρατρέξεις ἀνεξέταστα. Κάθε
γιώτα τοῦ Εὐαγγελίου ἀκτινοβολεῖ ζωή. Ἡ ἀδιαφορία
γιά τή ζωή εἶναι θάνατος.
Διαβάζοντας για τούς λεπρούς, τούς παράλυτους, τούς
Ε Ν ∆ Ο Ν
Του Αγίου Ιγνατίου Μπριαντσανίνωφ
από το βιβλίο «Ασκητικές εμπειρίες»
Εκδόσεις Ιεράς Μονής Παρακλήτου Ωρωπού
τυφλούς, τούς χωλούς και τούς δαιμονισμένους, πού
θεράπευε ὁ Κύριος, να συλλογίζεσαι πώς ἡ ψυχή σου,
καταπληγωμένη ἀπό τήν ἁμαρτία καί αἰχμαλωτισμένη
ἀπό τούς δαίμονες, μοιάζει σ᾿αὐτούς τούς ἀρρώστους.
Νά διδαχθεῖς ἀπό το Εὐαγγέλιο τήν πίστη τους. Ὁ Κύρι-
ος θα κάνει καλά κι ἐσένα, ἄν μέ πίστη, ὅπως ἐκεῖνοι,
Τόν ἱκετεύεις ἀκατάπαυστα γιά τήν θεραπεία σου.
Γιά ν᾿ ἀξιωθεῖς νά λάβεις τήν ἴαση, πρέπει ν᾿
ἀποκτήσεις κατάλληλη ψυχική διάθεση. Την ἴαση
λαβαίνουν ὅσοι ἔχουν ἐπίγνωση τῆς ἁμαρτωλότητάς
τους και παίρνουν ἀπόφαση νά τήν ἐγκαταλείψουν.
(Ιωαν.9:39,41) Ὁ Σωτήρας εἶναι ἄχρηστος στούς
ὑπερήφανους δικαίους, στήν πραγματικότητα
ἁμαρτωλούς, πού δέν βλέπουν τήν ἁμαρτωλότητά τους.
(Ματθ. 9:13)
Τό νά δεῖ κανεῖς τήν ἁμαρτωλότητα, τήν πτώση ὅλου
τοῦ ἀνθρώπινου γένους, εἶναι ἰδιαίτερο χάρισμα τοῦ
Θεοῦ. Ζήτησέ Του αὐτό το χάρισμα, καί ὅταν τό λάβεις,
θα σοῦ γίνει πολύ περισσότερο κατανοητό το βιβλίο τοῦ
οὐράνιου Γιατροῦ, τό Εὐαγγέλιο.
Προσπάθησε να κάνεις οἰκεῖο στον νοῦ καί τήν καρ-
διά σου τό Εὐαγγέλιο. Ἄς πλέει ὁ νοῦς σου μέσα του,
ἄς ζεῖ μέσα του. Ἔτσι πιό εὔκολα ὅλη σου ἡ δραστη-
ριότητα θα γίνει εὐαγγελική. Αὐτό μπορεῖ ὁ καθένας
να τό πετύχει με τήν ἀκατάπαυστη ἐντρύφηση στό
Εὐαγγέλιο καί τήν εὐλαβική μελέτη του.
Ὁ ὅσιος Παχώμιος ὁ Μέγας (15 Μαΐου), ἕνας ἀπό τούς
πιο ὀνομαστούς ἀρχαίους πατέρες, γνώριζε ἀπ᾿ἔξω τό
Εὐαγγέλιο. Ἔπειτα ἀπό θεία ἀποκάλυψη, μάλιστα,
παρακινοῦσε και τούς μαθητές του να τό μαθαίνουν.
Ἔτσι τό Εὐαγγέλιο τούς συντρόφευε και τούς
χειραγωγοῦσε παντοῦ και πάντα.
Γιατί, ἄραγε, οἱ σύγχρονοι χριστιανοί παιδαγωγοί δέν
στολίζουν τον νοῦ τῶν ἀθώων μικρῶν παιδιῶν μέ τό
Εὐαγγέλιο, ἀντί να τό γεμίζουν μέ τούς μύθους τοῦ Αἰ-
σώπου καί ἄλλες μάταιες γνώσεις;
Τί εὐτυχία, τί πλοῦτος ἡ ἀπομνημόνευση τοῦ Εὐαγγελί-
ου! Δέν ἔχουμε, βλέπετε, τή δυνατότητα νά προβλέπου-
με τίς μεταλλαγές τῶν βιοτικῶν μας συνθηκῶν καί τίς
συμφορές πού θά μᾶς βροῦν στή διάρκεια τῆς ἐπίγειας
ζωῆς μας. Ἔτσι, τό Εὐαγγέλιο πού ἔχει ἀποθηκευθεῖ στη
μνήμη, μελετᾶται ἀπό τόν τυφλό, ἀκολουθεῖ τόν κατάδι-
κο στή φυλακή, συνομιλεῖ με τόν ἀγρότη στό χωράφι,
νουθετεῖ τόν δικαστή στό δικαστήριο, χειραγωγεῖ τον
ἔμπορο στήν ἀγορά, παρηγορεῖ τόν ἄρρωστο στόν καιρό
τῆς κουραστικῆς ἀϋπνίας καί τῆς βαριᾶς μοναξιᾶς του.
Μήν ἀποτολμήσεις, πάντως, να ἐξηγήσεις μόνος σου
το Εὐαγγέλιο και τα ἄλλα βιβλία τῆς ἁγίας Γραφῆς,
πού γράφηκαν ἀπό τούς προφῆτες και τους
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής Σελίδα 11

ἀποστόλους ὄχι αὐθαίρετα ἀλλά μέ τόν φωτισμό τοῦ προσπάθεια· εἶναι χάρισμα τοῦ Χριστοῦ.
Ἁγίου Πνεύματος. (Β΄ Πετρ. 1:21). Ἄν, λοιπόν, δεν
Τό Ἅγιο Πνεῦμα, ἀφοῦ κατοικήσει μέσα στον ἀληθινό
γράφτηκαν αὐθαίρετα, δεν εἶναι ἀλόγιστο το να
καί πιστό διάκονό Του, τόν κάνει τέλειο μελετητή και
ἑρμηνεύονται αὐθαίρετα;
ἀκριβή τηρητή τοῦ Εὐαγγελίου.
Τό Ἅγιο Πνεῦμα ἔγραψε μέσῳ τῶν προφητῶν καί τῶν
Στο Εὐαγγέλιο ἀπεικονίζονται τα χαρακτηριστικά τοῦ
ἀποστόλων τον λόγο τοῦ Θεοῦ καί τόν ἑρμήνευσε
νέου Ἀνθρώπου, τοῦ Κυρίου, πού προέρχεται ἀπό τόν
μέσῳ τῶν ἁγίων πατέρων. Τόσο ἡ δυνατότητα
οὐρανό (Α΄ Κορ. 15:47) καί πού εἶναι Θεός «κατά φύ-
καταγραφῆς τοῦ λόγου τοῦ Θεοῦ ὅσο καί ἡ δυνατότητα
σιν». Τό ἅγιο γένος Του, τους ἀνθρώπους πού πιστεύ-
ἑρμηνείας του ἀποτελοῦν δῶρα, χαρίσματα τοῦ Ἁγίου
ουν σ᾿ Αὐτόν και ὁμοιώνονται μ᾿ Αὐτόν, τούς κάνει
Πνεύματος. Αὐτό καί μόνο δέχεται ἡ ἁγία Ὀρθόδοξη
θεούς «κατά χάριν».
Ἐκκλησία. Αὐτό καί μόνο δέχονται τά γνήσια παιδιά
της. Ἐσεῖς πού κυλιέστε στα βρωμερά βαλτονέρια τῶν
ἁμαρτιῶν και βρίσκετε ἐκεῖ εὐχαρίστηση, σηκῶστε
Ὅποιος ἑρμηνεύει τή Γραφή αὐθαίρετα, ἀπορρίπτει
τά κεφάλια σας καί κοιτάξτε τον καθαρό οὐρανό·
την ἁγιοπνευματική ἑρμηνεία της ἀπό τους ἁγίους
ἐκεῖ εἶναι ἡ θέση σας! Ὁ Θεός σᾶς δίνει τόση ἀξία,
πατέρες. Καί ὅποιος ἀπορρίπτει την ἁγιοπνευ-
σᾶς κάνει θεούς. Κι ἐσεῖς, ἀπορρίπτοντας αὐτή τήν
ματική ἑρμηνεία τῆς Γραφῆς, ἀναμφίβολα
ἀξία, κατεβάζετε τόν ἑαυτό σας στην τάξη τῶν ζώων,
ἀπορρίπτει καί την ἴδια τη Γραφή. Καί καταντᾶ ὁ
καί μάλιστα τῶν πιο ἀκάθαρτων ζώων. Συνέλθετε!
λόγος τοῦ Θεοῦ, πού εἶναι λόγος σωτηρίας, να γίνεται
Βγεῖτε ἀπό τον βρωμερό βάλτο. Λουστεῖτε μέ τά δά-
για τούς αὐθαίρετους ἑρμηνευτές του θανάσιμο δίστο-
κρυα τῆς μετάνοιας. Καθαριστεῖτε με τήν
μο ξίφος, με το ὁποῖο θανατώνουν οἱ ἴδιοι τίς ψυχές
ἐξομολόγηση. Στολιστεῖτε μέ τήν κατάνυξη. Σηκωθεῖτε
τους, ὁδηγώντας τες στην αἰώνια καταστροφή.
ἀπό τή γῆ. Ἀνεβεῖτε στόν οὐρανό. Ἐκεῖ θά σᾶς
(Β΄Πετρ. 3:16). Ἔτσι αὐτοκτόνησαν πνευματικά ὁ
ὁδηγήσει τό Εὐαγγέλιο. «Ὅσο ἔχετε τό φῶς», δηλαδή
Ἄρειος, ὁ Νεστόριος, ὁ Εὐτυχής καί οἱ ἄλλοι αἱρετικοί,
τό Εὐαγγέλιο, ὅπου εἶναι κρυμμένος ὁ Χριστός,
πού, μέ τίς τολμηρές τους ἑρμηνεῖες τῆς Γραφῆς, βλα-
«πιστεύετε στό φῶς, γιά νά γίνετε παιδιά τοῦ φω-
σφήμησαν τό Ἅγιο Πνεῦμα.
τός» (Ιωαν. 12:36).
«Σέ ποιόν θά ρίξω τό βλέμμα μου, παρά στόν ἄνθρωπο
τόν ταπεινό, τον ἥσυχο, πού τρέμει τά λόγια μου;» (Ησ.
Οι ασθένειες
6:22), λέει ὁ Κύριος. Τέτοιος να εἶσαι μπροστά στόν
Κύριο καί στό Εὐαγγέλιο, ὅπου Ἐκεῖνος βρίσκεται. Το σώμα είναι δούλος της ψυχής. Η ψυχή είναι η βα-
σίλισσα. Συχνά επιτρέπει η ευσπλαχνία του Θεού να
Ἄφησε τήν ἁμαρτωλή ζωή σου, ἄφησε τή γήινη
κατατρύχεται το σώμα από ασθένειες. Με τον τρόπο
ἐμπάθεια καί φιληδονία. Ἀπαρνήσου τή ζωή σου, δη-
αυτό αποδυναμώνονται τα πάθη και ο άνθρωπος συ-
λαδή τόν ἐγωισμό σου, καί τότε θά μπορέσεις να προ-
νέρχεται. Μερικές φορές όμως η ίδια η ασθένεια του
σεγγίσεις καί νά κατανοήσεις τό Εὐαγγέλιο. «Αὐτός,
σώματος προέρχεται από τα πάθη.
πού ἀγαπᾶ τή ζωή του, θά τή χάσει», λέει ὁ Κύριος.
«Αὐτός, ὅμως, πού τή ζωή του δεν τή λογαριάζει ὅσο Κατά τον μέγα Βασίλειο αν απομακρύνουμε την
κρατάει αὐτός ὁ κόσμος, θα τή φυλάξει γιά τήν αἰώνια αμαρτία, θα λείψουν και οι ασθένειες. «Από πού
ζωή» (Ιωαν. 12:25). Γι᾿ αὐτόν πού ἀγαπᾶ τόν ἑαυτό προέρχονται οι ασθένειες; Από πού οι σωματικές
του καί δεν εἶναι ἀποφασισμένος να τόν ἀπαρνηθεῖ, βλάβες; Ο Κύριος έπλασε το σώμα, αλλά όχι την
τό Εὐαγγέλιο εἶναι κλειστό. Τό διαβάζει, ἀλλά ὁ λό- ασθένεια. Την ψυχή, αλλά όχι την αμαρτία. Τι εί-
γος τῆς ζωῆς καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος παραμένει γιά ναι πιο ωφέλιμο και τι πιο αναγκαίο απ’ όλα; Η
τήν ψυχή του ἕνα ἀδιαπέραστο παραπέτασμα. ένωσις με τον Θεό και η κοινωνία μαζί Του διά της
αγάπης. Αν χάσουμε αυτή την αγάπη, απομακρυ-
Ὅταν ὁ Κύριος ἦταν στή γῆ μέ τό πανάγιο ἀνθρώπινο
νόμαστε από κοντά Του και πέφτουμε σε ποικίλες
σῶμα Του, πολλοί Τον ἔβλεπαν καί συνάμα δέν Τόν
ασθένειες». Αν υπομένεις την ασθένεια με ευχαριστί-
ἔβλεπαν. Τί ὠφελεῖται ὁ ἄνθρωπος, ὅταν βλέπει μέ τά
α, γίνεται εκείνη για σένα αφορμή στεφάνων.
σωματικά μάτια, ὅπως ὅλα τά ζῶα, δέν βλέπει ὅμως μέ
Ένας στάρετς, ο οποίος υπέφερε από υδρωπικία,
τα μάτια τῆς ψυχῆς, μέ τόν νοῦ και τήν καρδιά;
έλεγε στους αδελφούς που πήγαιναν να τον περιποιη-
Ὑπάρχουν καί σήμερα πολλοί πού διαβάζουν το Εὐαγ-
θούν: «Πατέρες, εύχεσθε, ώστε να μην προσβάλει
γέλιο, ἀλλά τό ἀγνοοῦν ἐντελῶς, σάν νά μην τό διάβα-
παρόμοια ασθένεια την ψυχή μου. Όσο για τη σωμα-
σαν ποτέ.
τική ασθένεια, παρακαλώ τον Θεό να μη με θεραπεύ-
Το Εὐαγγέλιο διαβάζεται σωστά μόνο ἀπό τον καθα- σει αμέσως, διότι «εἰ καὶ ὁ ἔξω ἡμῶν ἄνθρωπος διαφ-
ρό νοῦ καί, ὅπως εἶπε κάποιος ὅσιος, κατανοεῖται θείρεται, ἀλλ' ὁ ἔσωθεν ἀνακαινοῦται» (Β΄ Κορινθ. δ΄
ἀνάλογα μέ τήν προθυμία καί τήν ἐργασία τῶν 16)».
ἐντολῶν. Ὡστόσο, ἡ ἀκριβής καί τέλεια γνώση τοῦ
Όσιος Σεραφείμ του Σάρωφ
Εὐαγγελίου δεν μπορεῖ ν᾿ ἀποκτηθεῖ μέ τή δική μας
 Σελίδα 12
(Συνέχεια από τη σελίδα 1)
δικαιοσύνην ποιησάτω ἔτι, καὶ ὁ ἅγιος ἁγιασθήτω ἔτι.
Ἰδοὺ ἔρχομαι ταχύ, καὶ ὁ μισθός μου μετ' ἐμοῦ,
ἀποδοῦναι ἑκάστῳ ὡς τὸ ἔργον ἔσται αὐτοῦ.». (Αποκ.
κβ΄ 10 - 12)
Η ακαθαρσία της καρδιάς επομένως προέρχεται από
το διάβολο ή από την πτώση των πρωτοπλάστων, που
είχε σαν αποτέλεσμα να γίνουν δούλοι και αιχμάλωτοι
της αμαρτίας όλοι οι άνθρωποι που ακολούθησαν. Η
αμαρτωλή αυτή ακαθαρσία είναι τόσο μεγάλη κι έχει
μολύνει τόσο βαθιά τις καρδιές των ανθρώπων, ώστε
είναι πολύ δύσκολο στον άνθρωπο ν’ απαλλαγεί απ’
αυτήν. Ακόμα κι οι άγιοι του Θεού που αγρυπνούσαν
και πρόσεχαν κάθε κίνηση και λογισμό της καρδιάς,
μερικές φορές ένοιωθαν να τους πλημμυρίζει μέσα
τους ένας χείμαρρος από κακούς, πονηρούς και βλά-
σφημους λογισμούς και προσεύχονταν στον Κύριο και
την Πάναγνη Μητέρα Του να υποτάξουν αυτά τα φο-
βερά και ακάθαρτα κύματα, να κατευνάσουν τη δαι-
μονική αυτή καταιγίδα. Είναι τόσο μεγάλη η δύναμη
αυτή του κακού, ώστε μερικοί όσιοι άνθρωποι, που
είχαν ήδη φθάσει σε μεγάλα ύψη αγνότητας και αγιό-
τητας, ξαφνικά έπεσαν στην αμαρτία κι έχασαν την
καθαρότητά τους. Είναι τόσο δυνατή, ώστε όσο συχνά
κι αν προσευχόμαστε και συμμετέχουμε στα άγια μυ-
στήρια, όσο κι αν εμβαθύνουμε στη μελέτη του λόγου
του Θεού, όσους κολασμούς κι αν δεχόμαστε από το
Θεό για την αμαρτία και την ακαθαρσία μας, παραμέ-
νει μέσα μας και θα συνεχίσει να μένει εκεί ως τον
τάφο μας. Είναι ντροπή για τους ανθρώπους, αλλά
πραγματικά μερικές φορές η ακαθαρσία της καρδιάς
αποκαλύπτεται μόλις πριν από το τέλος και μάλιστα
με ιδιαίτερη θρασύτητα.
Ο ακάθαρτος άνθρωπος τα βλέπει όλα με ακάθαρτο
μάτι, επειδή ο νους κι η συνείδησή του είναι διεφθαρ-
μένοι. Ο Κύριος που ετάζει καρδίας και νεφρούς, λέει:
«ἔσωθεν γὰρ ἐκ τῆς καρδίας τῶν ἀνθρώπων οἱ
διαλογισμοὶ οἱ κακοὶ ἐκπορεύονται, μοιχεῖαι, πορνεῖαι,
φόνοι, κλοπαί, πλεονεξίαι, πονηρίαι, δόλος, ἀσέλγεια,
ὀφθαλμὸς πονηρός, βλασφημία, ὑπερηφανία,
ἀφροσύνη· πάντα ταῦτα τὰ πονηρὰ ἔσωθεν ἐκπορεύεται
καὶ κοινοῖ τὸν ἄνθρωπον.» (Μαρκ. ζ΄ 21 - 23). Αυτή
είναι η ακαθαρσία της καρδιάς! Είναι ένα πολύπλοκο
αγκάθι που κεντάει τον άνθρωπο από μέσα και δεν
τον αφήνει σε ησυχία. Είναι ένα αγκυλωτό σύρμα που
είναι δύσκολο να το καθαρίσεις με τα χέρια σου· κά-
ποιοι άνθρωποι όμως τρίβονται θεληματικά πάνω του.
Είναι ένα σκοτεινό σύννεφο στην ψυχή που κρύβει
την αλήθεια του Θεού και το σωστικό δρόμο που πρέ-
πει ν’ ακολουθήσουν οι άνθρωποι για να φτάσουν
στον προορισμό τους. Ακαθαρσία είναι η αμαρτωλή
ψώρα που καλύπτει και κατατρώει την καρδιά μας.
Για να καθαρίσουμε την καρδιά μας πρέπει να κα-
ταβάλουμε μεγάλες προσπάθειες, να κάνουμε γεν-
Ε Ν ∆ Ο Ν
ναίους αγώνες. Έχουμε ανάγκη από συχνά δάκρυα,
αδιάλειπτη καρδιακή προσευχή κι εγκράτεια. Πρέπει
να μελετάμε το λόγο του Θεού, όπως επίσης τα κείμε-
να και τους βίους των αγίων. Πάνω απ’ όλα όμως
έχουμε ανάγκη από διαρκή μετάνοια, συχνή θεία κοι-
νωνία και καθημερινό αυτοέλεγχο. Πρέπει ν’ αναλογι-
στούμε πόσο αγνοί πλάστηκαν οι πρωτόπλαστοι και πως
η πονηριά της αμαρτίας μπήκε στον κόσμο. Να στοχα-
στούμε μέσα μας το κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν και
την υποχρέωση που έχουμε να μοιάσουμε στο πρωτότυ-
πό μας, στον πάναγνο Θεό. Να συλλογιστούμε τη λύ-
τρωση που δεχτήκαμε από το ανεκτίμητο αίμα του Υιού
του Θεού, τη θεία υιοθεσία μας εν Χριστώ Ιησού, την
εντολή που μας δόθηκε να γίνουμε «ἅγιοι ἐν πάσῃ
ἀναστροφῇ» (Α’ Πέτρ. α΄ 15). Πρέπει να σκεφτόμαστε
το θάνατο, την κρίση, τη φρικτή γέεννα.
Πρέπει επίσης να υπομένουμε πολλές θλίψεις, γιατί αυ-
τές θεραπεύουν τις πληγές της αμαρτίας και κατακαίουν
τ’ αγκάθια των παθών. «Διὰ πολλῶν θλίψεων δεῖ ἡμᾶς
εἰσελθεῖν εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ.» (Πράξ. ιδ΄ 22),
λέει ο απόστολος Παύλος. Όλοι οι άγιοι πέρασαν από
πολλές θλίψεις για ν’ αποκτήσουν καθαρότητα καρ-
διάς. Χωρίς θλίψεις κανένας τους δε στεφανώθηκε.
Μερικοί τράβηξαν πολλά από τους διώχτες τους, άλλοι
εξαντλήθηκαν θεληματικά με νηστείες, αγρυπνίες,
άσκηση και χαμαικοιτίες. Αγρυπνούσαν στην προσευχή,
και με τη γλυκύτητά της απόκρουαν κάθε αμαρτωλή
προσβολή. Συμμετείχαν, τακτικά στο μυστήριο της
θείας ευχαριστίας, γιατί η θεία κοινωνία είναι δυνατό
όπλο και μέσο για την κάθαρση, τον αγιασμό και την
ανακαίνιση ψυχής και σώματος. Μελετούσαν όλο και
περισσότερο και πιο βαθιά το λόγο του Θεού κι ο
νους τους ήταν αφοσιωμένος στον Κύριο. Και κατά
την άσκηση όλων αυτών, από τα μάτια κάποιων από
κείνους τους ευλογημένους, όπως ο όσιος Εφραίμ ο Σύ-
ρος, έτρεχαν ασταμάτητα δάκρυα. Τα δάκρυα τα έχουμε
μεγάλη ανάγκη, γιατί καθαρίζουν την καρδιά μας.
«Δακρύων μοι παράσχου Χριστέ ρανίδας, τόν ρύπον τῆς
καρδίας μου καθαιρούσας», διαβάζουμε στην ακολουθία
προ της θείας μεταλήψεως (ωδή γ΄). Και στον κανόνα
προς τον Άγγελο φύλακα (ωδή η΄) διαβάζουμε: «Ἀπὸ
βλεφάρων δάκρυα, ἀστακτὶ καταῤῥέοντα, μετὰ δαψιλοῦς
τῆς προχοῆς παράσχου μοι, δι’ ὅλου με πλύνοντα, ἐκ
κορυφῆς μέχρι ποδῶν, ὡς ὑπὲρ χιόνα, λευκανθέντα
χιτῶνα, φορέσας μετανοίας, εἰς νυμφῶνα τὸν θεῖον,
εἰσέλθω». Και στην έκτη ωδή του ιδίου κανόνα:
«Λιβάδας δακρυομβρύτους ὀμβρίζειν, τὸν στεγάζοντα ἐν
ὕδασι λόγῳ, τὰ Ἑαυτοῦ ὑψηλὰ ὑπερῷα, χάριν μοι δοῦναι
δυσώπει, προστάτα μου· ὡς ἂν δι’ ἐκείνων καθαρθῇ ἡ
καρδία μου, καὶ καθορᾷ τὸν Θεόν».
Εκείνοι που κλαίνε για τις αμαρτίες τους ξέρουν πως τα
δάκρυα μας βοηθάνε ν’ αποκτήσουμε την καθαρότητα,
την ειρήνη και τη μακαριότητα της καρδιάς μας. Γιατί
όπως βγαίνουν τα δάκρυα από τα μάτια μας, μαζί τους
φεύγουν κι οι αμαρτίες από την ψυχή μας. Μετά τα δά-
 Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
κρυα η συνείδησή μας ηρεμεί, γαληνεύει και μέσα μας
νιώθουμε ένα είδος πνευματικής γλυκύτητας, μια
«οσμή ευωδίας πνευματικής». Τότε τα πνευματικά μά-
τια μας βλέπουν μέσα μας το Θεό να καθαρίζει όλες
τις ανομίες μας και να μας χαρίζει το ανέκφραστο
έλεός Του. Τότε μόνο μπορούμε να καταλάβουμε ε-
μπειρικά πόσο μακάριοι κι ευτυχισμένοι, ειρηνικοί και
χαρούμενοι είναι εκείνοι που έχουν καθαρή και άδολη
καρδιά. Η συνείδηση δεν τους βασανίζει. Οι αμαρτίες
τους συγχωρέθηκαν από το άπειρο έλεος του Θεού και
δεν τους ελέγχουν πια. Έχουν την αίσθηση πως ανα-
παύονται κοντά στο Θεό, την πηγή της μακαριότητας,
κι ο Θεός αναπαύεται σ’ αυτούς. Μακάριοι οι καθαροί
τη καρδία.
Η καθαρή καρδιά είναι πλούσια πηγή ειρήνης και μό-
νιμης χαράς. Ότι καλό και να δουν εκείνοι που έχουν
καθαρή κι αγνή καρδιά χαίρονται μέσα τους. Γιατί σε
κάθε πλάσμα βλέπουν τη σφραγίδα της αγαθότητας
του Θεού, της σοφίας και της παντοδυναμίας Του. Αλ-
λά νιώθουν ευτυχισμένοι και με τον εαυτό τους. Η
καρδιακή καθαρότητά τους και το έλεος του Θεού,
τους κάνει χαρούμενους, όπως χαρούμενους τους κά-
νουν και τα μέλλοντα αγαθά «ἃ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ
οὖς οὐκ ἤκουσε», αλλά την ύπαρξή τους τη νιώθουν με
βεβαιότητα στην καρδιά τους.
Από την άλλη μεριά τώρα, πόσο αξιολύπητοι είναι οι
άνθρωποι που έχουν καρδιά μολυσμένη και δόλια! Η
καρδιά τους είναι πηγή μόνιμης θλίψης. Φόβος και
τρόμος τους διακατέχει, μ’ όλο που κρατούν τα προ-
σχήματα και δείχνουν χαρούμενοι. Και γιατί αυτό; Ε-
πειδή οι αμαρτίες και τα πάθη απομυζούν σαν σκουλή-
κια την καρδιά τους και την στεγνώνουν. Η συνείδηση
τους διαμαρτύρεται, δεν τους αφήνει σε ησυχία. Η κρί-
ση του Θεού τους τρομοκρατεί. Μακάριοι, οι καθα-
ροί τη καρδία, ότι αυτοί τον Θεόν όψονται. Μακάρι-
οι και τρισευτυχισμένοι είναι εκείνοι που έχουν καθα-
ρή κι άδολη καρδιά, γιατί αυτοί θα δουν πρόσωπο με
πρόσωπο το Θεό στη μέλλουσα ζωή. Είναι φυσικό οι
καθαροί να βλέπουν τον Καθαρό, όπως είναι χαρακτη-
ριστικό στο καθαρό και υγιές μάτι να βλέπει το φως.
Αν εγκαταλείψαμε όλα τα εγκόσμια και νιώθουμε πως
είμαστε μακάριοι κι ευτυχισμένοι απ’ αυτήν τη ζωή
ακόμα, παραδινόμαστε με αφοσίωση στην προσευχή.
Και τότε μιλάμε μαζί Του όπως τα παιδιά στον πατέρα
τους, μ’ όλο που δεν Τον βλέπουμε με τα μάτια μας
αλλά «δι' ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι» (Α’ Κορ. ιγ΄ 12).
Φτάνει βέβαια σ’ αυτή τη ζωή να έχουμε πολύ έντονη
την αίσθηση της παρουσίας Του. Κι αν εμείς αξιωνό-
μαστε να έχουμε τέτοιες ευλογίες, τι να πούμε για τους
οσίους και τους δίκαιους και τους «καθαρούς τη καρδί-
α», τι θα νιώσουν εκείνοι όταν δουν το Θεό στη μέλ-
λουσα ζωή πρόσωπο με πρόσωπο, Εκείνον που είναι
πηγή του αιωνίου φωτός και της μακαριότητας;
Τι να πούμε για τις τάξεις των αγγέλων, για τους προ-
Σελίδα 13
πάτορες, τους προφήτες, τους αποστόλους. Ιεράρχες,
και μάρτυρες, τους μοναστές κι όλους τους αγίους, με
τους οποίους ζει κι ευφραίνεται κάθε πλάσμα στον ου-
ρανό και τη γη; Μάλιστα! Αυτή θα είναι πραγματική
ευτυχία και μακαριότητα, άπειρη ηδονή, εκεί, «όπου
ήχος καθαρός, εορταζόντων», εκεί που υπάρχει η ανε-
κλάλητη χαρά εκείνων που θεωρούν το ανέκφραστο
κάλλος της μορφής Του.
Ας φροντίσουμε όλοι λοιπόν ν’ αποκτήσουμε καθαρή κι
αγνή καρδιά με δάκρυα μετανοίας, με αγρυπνίες και
προσευχές, με εγκράτεια και συχνή μελέτη του λόγου
του Θεού. Ας βιαστούμε να ξεριζώσουμε και ν’ αποβά-
λουμε από την καρδιά μας την τύφλωση των παθών, για
να μπορέσουμε να δούμε το Χριστό, το Θεό μας, το Σω-
τήρα των ψυχών μας.
«Χριστέ, τὸ φῶς τὸ ἀληθινόν, τὸ φωτίζον καὶ ἁγιάζον
πάντα ἄνθρωπον ἐρχόμενον εἰς τὸν κόσμον, σημειωθήτω
ἐφ’ ἡμᾶς τὸ φῶς τοῦ προσώπου σου, ἵνα ἐν αὐτῷ
ὀψώμεθα φῶς τὸ ἀπρόσιτον, καὶ κατεύθυνον τὰ
διαβήματα ἡμῶν πρὸς ἐργασίαν τῶν ἐντολῶν σου,
πρεσβείαις τῆς παναχράντου σου Μητρός, καὶ πάντων
σου τῶν ἁγίων. Ἀμήν».
«…Τώρα βέβαια, τό σκοτάδι δέν πολεμάει ἀνοικτά τό
φῶς, ὅπως τότε (ἀναφερόμενος στούς μαρτυρικούς δι-
ωγμούς τῶν Χριστιανῶν τῆς ἀρχαίας Ρώμης). Τώρα οἱ
φανεροί διωγμοί τῶν χριστιανῶν ἀπό τούς ἀπίστους
εἶναι σπάνιοι. Ὁ ἐχθρός κατάλαβε ὅτι δέν τόν συμφέ-
ρει αὐτή ἡ πολεμική τακτική. Ἐπιβουλεύεται, λοιπόν,
μέ ἄλλους τρόπους, μυστικούς καί δόλιους. Ἅπλωσε
παντοῦ ἀντιχριστιανικά δίχτυα. Μέ εὔλογα προσχήμα-
τα παραπλανᾶ καί ἐξαπατᾶ τά πιστά παιδιά τοῦ Θεοῦ
πού κλήθηκαν νά γίνουν ἅγιοι, σπέρνοντας στίς ψυχές
τους τή σύγχυση. Ἔτσι, εἶναι πολλοί ἐκεῖνοι πού χά-
νονται, μήν κατανοώντας τούς δρόμους τοῦ Κυρί-
ου…».
«...Κανείς ἄς μήν ἀκούει τούς λαοπλάνους, πού
ὑποστηρίζουν ὅτι γιά τόν χριστιανό εἶναι ἐντελῶς
ἀδιάφορο τό πολιτικό σύστημα. Ὄχι! Ἐμεῖς οἱ χριστι-
ανοί, ὅπως ὅλοι οἱ ἄνθρωποι, ζοῦμε σ αὐτόν τόν κό-
σμο, ἀπό τόν ὁποῖο δέν μποροῦμε νά φύγουμε παρά
μόνο ἄν τό θελήσει ὁ Πλάστης μας. Δέν πρέπει, λοι-
πόν, νά ἀδιαφοροῦμε γιά τήν πολιτική κατάσταση,
καθώς ἕνα καθεστώς ἤ ἕνα πολίτευμα ἤ μία κρατική
ἐξουσία μπορεῖ εἴτε νά διευκολύνει τό ἔργο τῆς σωτη-
ρίας μας εἴτε νά τό δυσχεραίνει εἴτε ἀκόμα καί νά τό
ἐμποδίζει μέ θανάσιμους διωγμούς...».
«…Πάντοτε ὑπῆρχε ἁμαρτία… ἀλλά ἡ σημερινή κα-
τάσταση εἶναι χειρότερη ἀπό κάθε προηγούμενη.
Χλευάζονται καί ἐξυβρίζονται οἱ ἅγιες παραδόσεις
τῶν πατέρων μας, ἡ ἐνάρετη ζωή, ἡ ἀμώμητη πίστη
μας…».
Ἱερομάρτυς Ἀνδρόνικος Ἀρχιεπίσκοπος Πέρμ (†1918)
Σελίδα 14
(Συνέχεια από τη σελίδα 9 )
έξω στη δεξιά πλευρά της εκκλησίας. Όταν ο ηγούμε-
νος τον ρώτησε σχετικά με αυτό, ο όσιος του απάντησε
με τα λόγια του ψαλμού: «Αὕτη ἡ κατάπαυσίς μου εἰς
αἰῶνα αἰῶνος ὧδε κατοικήσω ὅτι ᾑρετισάμην αὐτήν».
(Ψαλμ. 131,14).
Στις 5 Δεκεμβρίου αρρώστησε βαριά από ασθένεια, η
οποία κράτησε ένα μήνα περίπου. Μια μέρα πριν κοι-
μηθεί ο όσιος, κάλεσε μέσα στο κελλί του όλους τους
αδελφούς, προκειμένου να συγχωρεθεί μαζί τους και
να αποχαιρετισθούν. Οι μοναχοί έκλαψαν και ζήτησαν
την ευχή και τις προσευχές του. Παρηγορώντας τους,
υποσχέθηκε να μην αφήσει το μοναστήρι μετά από τον
θάνατό του. Βλέποντας τη βαριά ασθένειά του, ο ηγού-
μενος θέλησε να τον κοινωνήσει γρήγορα με τα ιερά
μυστήρια. Ο άγιος, εντούτοις, ανέβαλλε την Θεία Κοι-
νωνία μέχρι την επόμενη μέρα. Προς κατάπληξη όλων,
το επόμενο πρωί ήλθε ο ίδιος στη Θεία Λειτουργία.
Μετά από τη Θεία Λειτουργία, ο Μιχαήλ πήρε κάρ-
βουνο και θυμίαμα, τα τοποθέτησε στο θυμιατήρι και
επέστρεψε στο κελλί του. Ανακουφισμένος από αυτήν
την ξαφνική αλλαγή της υγείας του, ο ηγούμενος
έστειλε φαγητό από την Τράπεζα στο κελλί του ενάρε-
του γέροντα. Εκείνοι που έφεραν τα τρόφιμα τον βρή-
καν στο κρεββάτι του, με τα χέρια διπλωμένα στο στή-
θος του σε μορφή σταυρού και η δίκαιη ψυχή του να
έχει ήδη παραδοθεί στα χέρια του Σωτήρα μας. Όταν η
είδηση ότι ο όσιος αναπαύθηκε μαθεύτηκε, όλη η μονή
θρηνούσε. Ο ηγούμενος Θεοδόσιος μαζί με τον επίσκο-
πο Ευθύμιο τον Β΄ και όλοι οι ιερείς της περιοχής, πή-
γαν στο κελλί του οσίου, το οποίο είχε πλημμυρίσει
από ευωδία.
Την επόμενη ημέρα, πλήθος κόσμου μαζεύτηκε για την
κηδεία του αγαπημένου σαλού. Παρουσία όλων, ένα
ακόμη θαύμα πραγματοποιήθηκε κατά τον ενταφιασμό
του αγίου. Όταν αυτοί που έσκαβαν προσπάθησαν να
προετοιμάσουν στο νεκροταφείο της μονής έναν τάφο
για τον ευλογημένο σαλό, βρήκαν το έδαφος τόσο στε-
ρεό όσο η πέτρα, εξαιτίας ενός ιδιαίτερα βαρύ παγετού.
Κατόπιν ο ηγούμενος, σαν να φωτίστηκε, θυμήθηκε τη
θέση στην οποία ο όσιος καθόταν κατά την διάρκεια
των ακολουθιών τις τελευταίες ημέρες της ζωής του.
Διέταξε να σκάψουν τον τάφο εκεί και, προς έκπληξη
όλων, το έδαφος σε αυτό το σημείο ήταν μαλακό, σαν
να ήταν καλοκαίρι. Γεμάτοι από ευλάβεια, η αδελφό-
τητα έθαψε τον όσιο εκεί που ο ίδιος με τόση σαφήνεια
είχε επιλέξει. Πολλοί άρρωστοι θεραπεύθηκαν και διά-
φορα άλλα θαύματα έγιναν στον τάφο του· μία απόδει-
ξη από τον Θεό της αγιότητάς του.
Η μνήμη του οσίου εορτάζεται στις 11 Ιανουαρίου, την
ημερομηνία της κοίμησής του και τουλάχιστον μέχρι
την επανάσταση, κάθε χρόνο στις 23 Ιουνίου η μονή
της Αγίας Τριάδος τιμούσε την ημέρα της άφιξής του
εκεί.
Ε Ν ∆ Ο Ν
Ο πρακτικός και ο θεωρητικός δρόμος.
Απόσπασμα από επιστολή του
Οσίου Θεοφάνους του Εγκλείστου
...Υπάρχουν δύο δρόμοι για να πλησιάσει κανείς τον
Κύριο. Ο πρακτικός και ο θεωρητικός. Ο πρώτος
χρησιμοποιείται κυρίως από τους χριστιανούς που
ζουν μέσα στον κόσμο. Ο δεύτερος κυρίως απ’ εκεί-
νους που τον εγκατέλειψαν.
Εσείς λοιπόν που ζείτε μέσα στον κόσμο, δεν πρέ-
πει να αναζητάτε διαρκώς τον θεωρητικό, όπως
κάνουν οι μοναχοί, αλλά ούτε και να τον εγκατα-
λείπετε τελείως. Σε κάθε απασχόλησή σας να εν-
θυμείσθε τον Κύριο και να συναισθάνεσθε την
παρουσία Του.
Δεν είναι δυνατόν ν’ αφοσιωθείτε απερίσπαστα στο
έργο αυτό, γιατί σας απασχολούν πολλά βιοτικά
προβλήματα και μέριμνες. Η ζωή που κάνετε στον
κόσμο, είναι συνδεδεμένη με εντολές, των οποίων
η παραμέληση ή η καταπάτηση θα σας καταστή-
σουν παραβάτη ενώπιον του Θεού. Για όλα υπάρ-
χουν εντολές, για τις σχέσεις σας με το σύζυγο και
τα παιδιά, τους γνωστούς και τους ξένους.
Γεννιέται λοιπόν το ερώτημα: Πως είναι δυνατόν με
τις κοσμικές απασχολήσεις να έχει κανείς ζωντανή
μέσα του την μνήμη του Θεού; Είναι αυτό δυνατόν
εάν δημιουργήσετε τη συναίσθηση ότι διαρκώς
εργάζεσθε κάνοντας υπακοή στις εντολές του
Θεού. Έχετε επίσης τη σκέψη ότι ο Θεός παρακο-
λουθεί διαρκώς την εργασία σας. Έτσι θα εργάζεσθε
πάντοτε με προσοχή και θα ενθυμείσθε τον Κύριο.
Αυτό είναι το μυστικό για την επιτυχία στην κατά-
σταση που βρίσκεσθε. Εάν αγωνισθείτε σ’ αυτό το
άθλημα, θα ειρηνεύσει ο λογισμός, που τώρα περι-
πλανιέται εδώ κι εκεί.
Αναρωτιέστε γιατί δεν νοιώθετε καλά στην εσωτερι-
κή σας πορεία. Νομίζω ότι αυτό οφείλεται στην επι-
θυμία σας να ενθυμείσθε τον Κύριο, παραμελώντας
τις βιοτικές σας υποχρεώσεις. Οι υποχρεώσεις όμως
αυτές είναι πολλές φορές άμεσες και επιτακτικές.
Έτσι εισέρχονται στο νου κι διασπούν τη μνήμη του
Θεού. Γι’ αυτό πρέπει να μην τις παραμελείτε. Να
τις εκπληρώνετε όμως σαν να σας τις ανέθεσε ο
ίδιος ο Κύριος, ο οποίος διαρκώς εποπτεύει την
εκπλήρωση τους.
Προηγουμένως ούτε το ένα κάνατε σωστά, ούτε το
άλλο. Με τον τρόπο που σας υποδεικνύω, θα πετύχε-
τε την εναρμόνιση και των δύο, και της μνήμης του
Θεού και της εκπληρώσεως των υποχρεώσεών σας.
…Σας έρχονται λογισμοί την ώρα της προσευχής;
Να τους διώχνετε. Ασφαλώς θα ξανάρχονται. Πάλι
να τους διώχνετε και να τους ξαναδιώχνετε. Αυτό
ακριβώς σημαίνει νήψις και εγρήγορσις.
Έντυπο πνευματικής εσωτερικής καταγραφής
ΙΕΡΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΚΑΙ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ
Κατά το διάστημα από 01/8 έως 13/8
μετά την ακολουθία του Εσπερινού
(18:00) θα τελούνται οι Παρακλήσεις
εις την Υπεραγία Θεοτόκο.
Από 16/08 και κάθε Τρίτη μετά την
ακολουθία του Εσπερινού τελείται η
Παράκληση του Αγίου Παντελεήμονος
Κάθε Παρασκευή μετά την ακολου-
θία του Εσπερινού τελείται η Παρά-
κληση των Αγίων Κυπριανού
και Ιουστίνης .
Το μυστήριο της Ιεράς Εξομολογή-
σεως τελείται από τους ιερείς του
Ιερού Ναού κατόπιν συνεννοήσεως
( τηλ. 2104615704 )
Κάθε Σάββατο τελείται
Θεία Λειτουργία.
Μην προσβάλλεσαι αν κάποιος σου μιλά και σου συ-
μπεριφέρεται χωρίς ειλικρίνεια. Αναρωτήσου: Συ μή-
πως μιλάς και συμπεριφέρεσαι πάντοτε με ειλικρίνεια;
Δεν είσαι συχνά ένας υποκριτής; Ή μήπως και στον
ίδιο τον Θεό συμπεριφέρεσαι πάντοτε με ειλικρίνεια;
Τα χείλη σου δεν προφέρουν κάποτε λόγια αληθινά,
ενώ η καρδιά σου ψεύδεται; Μιλάς στον Θεό με ειλι-
κρίνεια, με απλότητα; Αν ο ίδιος δεν είσαι πάντοτε
ειλικρινής στον Θεό και στους ανθρώπους, αν συχνά
φέρεσαι υποκριτικά, μην αγανακτείς λοιπόν αν άλλοι
σου φέρονται υποκριτικά, χωρίς ειλικρίνεια. «Δι᾿ ὧν
τις ἁμαρτάνει, διὰ τούτων κολάζεται». (Σοφ. Σολ. ια΄
Σελίδα 15
ΕΤΗΣΙΑ ΙΕΡΑ ΠΑΝΗΓΥΡΙΣ
26 - 27 ΙΟΥΛΙΟΥ 2022
ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΟΡΤΗΣ
Τρίτη 26 Ιουλίου 2022
(Παραμονή Εορτής)
19:00 Μέγας Πανηγυρικός Εσπερινός
χοροστατούντος του Σεβασμιωτάτου Μη-
τροπολίτου Πειραιώς Φαλήρου και Δραπε-
τσώνας κ.κ. Σεραφείμ
21:00 Λιτάνευση της ιεράς εικόνος του Αγί-
ου Παντελεήμονος.
22:30 Ιερά Παράκλησις
Τετάρτη 27 Ιουλίου 2022
07:00 Όρθρος και Πανηγυρική Θεία Λει-
τουργία, ιερουργούντος του Σεβασμιωτάτου
Μητροπολίτου Πειραιώς Φαλήρου και Δρα-
πετσώνας κ.κ. Σεραφείμ
19:00 Μεθεόρτιος Εσπερινός μετ’ Αρτοκλα-
σίας και Θείου Κηρύγματος.
16). Να είσαι επιεικής στους άλλους, όπως είσαι στον
εαυτό σου, που είναι επίσης αμαρτωλός.
*
Σ’ αυτήν εδώ τη ζωή, αμαρτάνουμε συνεχώς. Αλλά ο
εγωισμός δεν μας αφήνει να δεχθούμε επιτίμηση για τα
σφάλματά μας, ιδίως επί παρουσία άλλων. Στην άλλη
ζωή όμως, οι αμαρτίες μας θα ελεγχθούν ενώπιον όλου
του κόσμου. Ενθυμούμενοι αυτή τη φοβερή Κρίση, ας
ταπεινωθούμε εδώ, ας μετανοήσουμε, ας διορθωθούμε.
Άγιος Ιωάννης της Κρονστάνδης

ENDON
Περιοδική ενημερωτική έκδοση του
Ιερού Ναού Αγίου Παντελεήμονος
Δραπετσώνας
ISSN: 2653 - 9330
Διευθυντής εκδόσεως
π. Γεώργιος Θεοδωρόπουλος
Αρχισυντάκτης
Στέφανος Φ. Σωτηρόπουλος
Στοιχεία επικοινωνίας για παρατηρήσεις,
σχόλια, προτάσεις, συνεργασίες
Ι. Ν. Αγίου Παντελεήμονος
Αγίου Παντελεήμονος 12
Τ. Κ. 186 48 Δραπετσώνα
Τηλέφωνο: 2104615704
Τηλεομοιότυπο: 2104615759
Ηλ. διεύθυνση: periodikoendon@yahoo.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο :
http://www.periodikoendon.blogspot.gr
Διαδικτυακό ιστολόγιο Ιερού Ναού :
http://www.agios-panteleimon.blogspot.gr
∆ιανέμεται από τον
Ιερό Ναό Αγίου Παντελεήμονος
∆ραπετσώνας
Εισφορές προαιρετικές.
Στείλτε μας την ηλεκτρονική σας
διεύθυνση, για να έχετε το
περιοδικό Ε Ν ∆ Ο Ν σε .pdf
αρχείο, στον υπολογιστή σας.
Δεν μπορούμε να κοιτάμε με το
ένα μάτι στον ουρανό και με το
άλλο στη γη. Έτσι δεν μπορούμε
να έχουμε την ψυχή μας κολλημέ-
νη και στα επίγεια και στα επου-
ράνια. Ένα από τα δύο πρέπει να
διαλέξουμε και να επιζητούμε, ή
τον ουρανό ή τη γη.
Γέρων Ζωσιμάς της Σιβηρίας
(Συνέχεια από τη σελίδα 7)
του!
Μολονότι ο π. Τιμόθεος μιλούσε για
τον φίλο του, υποθέτω ότι ο ίδιος
προσωπικώς είχε αυτό το βίωμα,
χάρις στην αγγελική του ζωή.
Προς το τέλος του βίου του ο Γέρο-
ντας επέστρεψε στο μοναστήρι. Εκεί
έζησε ως έγκλειστος και το έτος
1848 εκοιμήθη.
Σελίδα 16
(Συνέχεια από τη σελίδα 5) εξαίρετη Θεία ταπείνωση, χωρίς
να ασκεί κανένα, έστω και τον
για αυτοκτονία, εκφράζοντας έτσι παραμικρό, εκβιασμό επάνω τους.
τη διάθεση να επιταχύνει την έξοδό
Ασκώντας το διακόνημα του
του από αυτόν τον κόσμο και μόνο
πνευματικού, άρχισα να βλέπω λίγο
τα λόγια της Μ., «ποτέ μην το
καθαρότερα, «πόσο προσεκτικός
κάνεις αυτό», τον συγκρατούν.
είναι ο Κύριος», πόσο ευγενής
Βέβαια πάλι θα του γράψω, αλλά (συγχώρεσέ με για την έκφραση
δεν έχω πια στην ψυχή μου την ίδια αυτή). Απευθύνεται σε μας ως προς
έμπνευση που είχα μόλις πριν από ίσους Του …
λίγο καιρό· δεν υπάρχει ελπίδα πως
Το «εχθροί του ανθρώπου οι
θέλει να ανορθωθεί. Με γυναικείο
οικιακοί αυτού» (Ματθ. 10,36), το
σχεδόν τρόπο «καλλιεργεί» τη
κατανοώ ως εξής: Κάθε
θλίψη του. Θα είναι άραγε ωφέλιμο
άνθρωπος, που με τον ένα ή τον
να του μιλήσει κανείς γι’ αυτό
άλλον τρόπο μας εμποδίζει να
απότομα, περίφραστα, αποφασι-
ακολουθήσουμε τον Θεό, είναι
στικά; Δεν είμαι βέβαιος. Γι’ αυτό
εχθρός μας κατά το μέτρο που μας
εν μέρει σιωπώ…
παρεμποδίζει. Αναμφισβήτητα
Θα σου συμβεί ακόμη πολλές όμως η πιο δύσκολη κατάσταση
φορές να ζήσεις τη θλίψη, γιατί παρουσιάζεται κυρίως με τους
δεν στρέφονται όλοι οι άνθρωποι πλέον οικείους, γιατί αυτοί μας
με την ίδια δύναμη στον Θεό. αγαπούν και η ζωή τους συνδέεται
Πολλές φορές θα υποφέρεις, γιατί με τη δική μας με χίλιους κόμπους.
αρνούνται συχνά να πορευθούν Παρόλα όμως αυτά πιστεύω στη
για να συναντήσουν τον Θεό, ο νίκη του Χριστού, δηλαδή στην
Οποίος τους αναζητά με κάθε τελική Του νίκη.
«τρυφερότητα», με εντελώς
Υμέτερος Σωφρόνιος
Καθημερινή προσευχή των τὰ λόγια.
πατέρων της Όπτινα.
Στὶς ἀπρόοπτες περιστάσεις μὴ μὲ
Κύριε, βοήθησέ με ν᾿ ἀντιμετωπίσω ἀφήσεις να ξεχάσω ὅτι ὅλα
με ψυχικὴ γαλήνη ὅλα, ὅσα θὰ μοῦ παραχωροῦνται ἀπὸ Σένα.
φέρει ἡ σημερινὴ ἡμέρα. Δίδαξέ με να συμπεριφέρομαι σὲ
Βοήθησέ με να παραδοθῶ ὁλοκλη- κάθε μέλος τῆς οἰκογένειάς μου καὶ
ρωτικὰ στὸ ἅγιο θέλημά Σου. σ᾿ ὅλους τοὺς συνανθρώπους μου
μὲ εὐθύτητα καὶ σύνεση, ὥστε να μὴ
Στὴν κάθε ὥρα τῆς ἡμέρας φώτιζέ συγχύσω καὶ στενοχωρήσω κανένα.
με καὶ δυνάμωνέ με γιὰ τὸ κάθε τί.
Κύριε, δός μου τὴ δύναμη νὰ
Ὅποιες εἰδήσεις κι ἂν λάβω σήμερα, ὑποφέρω τὸν κόπο καὶ ὅλα τὰ γεγο-
δίδαξέ με να τὶς δεχθῶ με ἠρεμία. νότα τῆς ἡμέρας αὐτῆς, σὲ ὅλη τὴ
Καὶ μὲ τὴν ἀκλονήτη πεποίθηση ὅτι διάρκειά της.
τίποτε δὲν συμβαίνει, χωρὶς να τὸ Καθοδήγησε τὴ θέλησή μου καὶ δί-
ἐπιτρέψεις Ἐσύ. δαξέ με να προσεύχομαι, νὰ πιστεύ-
Καθοδήγησε τὶς σκέψεις καὶ τὰ συ- ω, νὰ ὑπομένω, νὰ συγχωρῶ καὶ
ναισθήματά μου σὲ ὅλα τὰ ἔργα καὶ ν᾿ ἀγαπῶ. Ἀμήν.
Βιβλία διαβάζουμε όλοι είτε για σμα, πρέπει ν’ αφήνουμε το βιβλίο
την απόκτηση γνώσεων είτε για την και ν’ αφοσιωνόμαστε στη νοερή
ψυχική μας ωφέλεια. Στην πρώτη μελέτη και στην πνευματική αξιο-
περίπτωση μπορούμε να διαβάζου- ποίηση των ευσεβών λογισμών που
με ασταμάτητα για πολλή ώρα. γεννιούνται μέσα μας. Έτσι τρέφε-
Στην δεύτερη, όμως, μόλις η καρ- ται και καλλιεργείται η ψυχή.
διά μας κατανυχθεί από το ανάγνω-
Όσιος Θεοφάνης ο έγκλειστος