You are on page 1of 7

Basa Bali silih tunggil basa

daerah
ring Indonesia sane maderbe
wangun
masor singgih. Ngawit warsa
1974,
duk Pasamuan Agung Basa
Bali ring
Singaraja, sor singgih basa
Baline
kabaos Anggah-Ungguhin
Basa Bali,
nanging J. Kresten, S.V.D
maosang
antuk istilah Warna-warna
Bahasa
Bali
ANGGAH-UNGGUHING BASA BALI
PALAPISAN MASYARAKAT BALI
PURWA (tradisional)
PALAPISAN MASYARAKAT BALI
ANYAR (modern)
WANGSA/KAST
A
BRAHMANA
WAISYA
KSATRIA
SUDRA
STATUS SOSIAL
/ JABATAN
ANGGAH-UNGGUHING
KRUNA
KRUNA ALUS SINGGIH
KRUNA ALUS MIDER
KRUNA ANDAP
KRUNA KASAR
KRUNA MIDER
KRUNA ALUS MADYA
KRUNA ALUS SOR
ANGGAH-UNGGUHING KRUNA
1. KRUNA ALUS SINGGIH : Kruna alus sane kanggen
nyinggihang sang
singgih
Umpami : marayunan, mirengang, nyuryanin, mawarih, msl.
2. KRUNA ALUS SOR : Kruna alus sane kanggen ngasorang
raga, ngasorang
sang sor.
Umpami : mabanyu, manah, padem, miragi, msl.
3. KRUNA ALUS MIDER : Kruna alus sane kanggen
nyinggihang miwah
ngasorang
Umpami : makarya, rauh, sareng, lali, nenten, sampun, msl.
4. KRUNA ALUS MADYA : Kruna alus sane wirasannyane
madya.
Umpami : ampun, nggih, ten, nika, kenten, tiang msl.
ANGGAH-UNGGUHING KRUNA
5. KRUNA ANDAP: Kruna sane wirasan nyane nenten alus
nenten kasar.
Umpami : suba, teka, kema, jani, lakar, ngomong, msl.
6. KRUNA MIDER: Kruna sane nenten maderbe wangun alus.
Umpami : kija, tanah, tembok, jam, tanggal, pulpen, spidol,
msl.
7. KRUNA KASAR: Kruna sane wirasannyane jelek utawi
kaon
Umpami : ngamah, medem, b*ngsa*t, msl.
PEPALIHAN ANGGAH-UNGGUH
LENGKARA
1. Lengkara Alus Singgih
Lengkara alus singgih madue wirasa alus sane
kaanggen nyinggihang sang singgih, yadiastun
nenten makasami kruna-krunaipun saking
kruna alus
singgih. Lengkara aluh singgih sering
kawangun
antuk kruna-kruna : alus singgih, kruna alus
mider
miwah kruna mider.
Umpami :a. Ida Bagus/kari/ngecet/tembok.
(Asi, Ami, Mider, Mider)
b. Dane / nenten / mireng / baos / okandane)
(Asi, Ami, Asi, Asi, Asi )
c. Ibu Guru / sampun / madue / oka/ truni-truni
(Asi, Ami, Asi, Asi, Ami)
PEPALIHAN ANGGAH-UNGGUH
LENGKARA
2. Lengkara Alus Madia
Lengkara alus madia inggih punika lengkara
Bali alus
sane maderbe wirasa makanten kirang alus
utawi
madia. Lengkara alus madia punika akeh
nganggen
kruna-kruna alus madia. Sajaba punika taler
maweweh kruna Alus mider, kruna Mider,
miwah
kruna Andap.
Umpami :a. Tiang / nunasang / antuk /linggih /
jerone?
(Ama, Aso, Ami, Ami, Ama)
b.Pak, / dados/ tiang / ten/ semprot / pak?
(Andap, Ami Ama, Ama, Mider,
Andap)
c. Tiang / kantun / meli / katikan / dumun.
(Ama, Ami, Andap, Mider, Ami)
PEPALIHAN ANGGAH-UNGGUH
LENGKARA
3. Lengkara Alus Sor
Lengkara sane ngawetuang wirasa alus saha
kaanggen
ngasorang raga utawi ngasorang anake tiosan sane
patut
kasorang duaning linggihnyane pinaka sang sor
kawastanin Lengkara Alus Sor. Lengkara Alus Sor
puniki
kawangun antuk kruna-kruna Alus Sor, Alus Mider,
Andap, miwah kruna Mider.
Umpami :a. Ipun / kantun/ nembok / bale / Bali
(Aso, Ami, Mider, Andap, Mider)
b.Titing / sampun / nunas / iwawu.
(Aso, Ami, Aso, Ami)
c. Dadong / titiange / sampun / padem.
(Andap, Aso, Ami, Aso)
PEPALIHAN ANGGAH-UNGGUH
LENGKARA
4. Lengkara Alus Mider
Lengkara alus sane kanggen mabaos antuk
sang mabaos
masarengan sang kairing mabaos kawastanin
lengkara
alus mider. Lengkara alus mider puniki akehang
kawangun antuk kruna-kruna alus mider
mawewe kruna
mider
Umpami :a. Ngiring / sareng-sareng /
mikayunin!
(Ami, Ami, Ami)
b. Ida-dani / sareng sami / ngiring / mangkin /
kawitin
parumane.
(Asi , Ami, Ami, Ami, Ami,)
c. Wantah/ irage / sane /patut /ngrajegang/
budayane.
(Ama, Ami, Ami, Ami, Mider,
Mider)
PEPALIHAN ANGGAH-UNGGUH
LENGKARA
5. Lengkara Andap
Lengkara andap inggih punika lengkara basa
Bali
sane wirasannyane biasa, nenten kasar taler
nenten
alus. Lengkara andape puniki kawangun antuk
kruna-kruna sane andap miwah kruna mider
Umpami :a. I Bapa / mara pesan / majalan/
ngebah /
tiing.
(Andap, Andap, Andap, Mider,
Mider)
b. Enyen / adane / timpal/ caine?
(Andap, Andap, Andap, Andap)
c. Adin / tiange / lakar/ ngecat / tembok..
(Andap, andap, andap, Mider, Mider))

You might also like