Ιανουάριος 2021-2022 (A)

Θέμα 1ο (Βαθμοί 20)

1. Εξηγήστε γιατί ο συνδυασμός των παραδοσιακών υψομετρικών και
οριζόντιων γεωδαιτικών δικτύων δεν είναι εφικτός για την απόδοση του
σχήματος και μορφής της γης σε 3 διαστάσεις.
Για δύο λόγους : 1)η εγκατάσταση των σημείων θα μπορούσε να γίνει μόνο στον
στερεό φλοιό της Γης, ο οποίος καλύπτει μόνο το 28% της γηίνης επιφάνειας. Άρα
θα υπήρχαν τεράστια κενά για το υπόλοιπο 72% των θαλάσσιων περιοχών. 2)Οι
οριζόντιες και υψομετρικές συντεταγμένες (φ, λ, h ) έχουν προσδιοριστεί σχεδόν
παγκοσμίως. Όμως στα οριζόντια δίκτυα οι οριζόντιες συντεταγμένες είναι μεν
γνωστές με ακρίβεια αλλά το αντίστοιχο υψόμετρο έχει μικρότερη ακρίβεια. Το ίδιο
ισχύει και για τα υψομετρικά δίκτυα. (η εγκατάσταση των οριζόντιων γεωδαιτκών
δικτύων έγινε στις κορυφές βουνών ώστε η αμοιβαία τους ορατότητα να επιτρέπει
την πραγματοποιήση μετρήσεων. Αντίθετα τα υψομετρικά δίκτυα που
χρησιμοποιούσαν επιφάνεια αναφοράς τη θάλασσα, εγκαθίστανται σε περιοχές
που υπάρχει άμεση και έυκολη πρόσβαση (δημόσια κτήρια)
2. (α) Να προσδιορίσετε την απόσταση ,ε, από το κέντρο μιας έλλειψης μέχρι
μια από τις εστίες της ως συνάρτηση των θεμελιωδών παραμέτρων μιας
έλλειψης και (β) να υπολογίσετε την τιμή του ε, αν ο μεγάλος ημιάξονας
a=4m και ο μικρός ημιάξονας b=3m.
3. Ένα σήμα σκόπευσης που διαθέτει διακριτικές γραμμές πάχους 0,05 m
τοποθετείται καθέτως στη σκοπευτική γραμμή ενός θεοδόλιχο. Αν ο στόχος
αυτός μεταφερθεί 534 m μακριά από το θεοδόλιχο ποιο θα είναι το γωνιακό
σφάλμα που θα προκύπτει σε αυτή την περίπτωση; περιγράψτε την
απάντησή σας μέχρι και το δευτερόλεπτο τόξου (‘’).
4. Γιατί είναι πιο σημαντική μέτρηση γωνιών από ότι των αποστάσεων στην
διάνοιξη σηράγγων; τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
5. (α) Πώς ονομάζεται το υψόμετρο ενός σημείου από την επιφάνεια της γης
μέχρι την επιφάνεια της μέσης στάθμης της θάλασσας; (β) χρονόμετρο
ακριβείας δείχνει μια διαφορά 1 hour και 15 min μεταξύ του τοπικού χρόνου
και του χρόνου του Greenwich. Ποιο είναι το γεωδαιτικό του μήκος λ σε
μοίρες; (γ) τι είναι γεωδαισία και ποιοι οι στόχοι της;
Γ)Γεωδεσία ονομάζεται η επιστήμη που έχει να κάνει με τη μέτρηση ή τη
διαίρεση της Γης. Ο στόχος αυτός επιτυγχάνεται κυρίως με το να καθοριστεί
η θέση των σημείων ή οι συντεταγμένες τους πάνω ή κοντά στην επιφάνεια
της.Η γεωδεσία είναι η επιστήμη που στοχεύει στην ακριβή μέτρηση των
αποστάσεων και των υψομετρικών διαφορών μεταξύ σημείων , των γωνιών
μεταξύ των γραμμών, στον καθορισμό των διευθύνσεων των γραμμών ,
καθώς και στον προσδιορισμό των συντεταγμένων σημείων στην επιφάνεια
ή κοντά στην επιφάνεια της γης.
Θέμα 2ο (Βαθμοί 30)
Θέμα 3ο (Βαθμοί 15)
1. Μετρήσαμε δύο σημεία σε έναν χάρτη κλίμακας 1:10.000 και την
προσδιορίσαμε ως 11,4cm. Πόσο απέχουν τα δύο αυτά σημεία, σε meter,
στο έδαφος;
2. Η σύμμορφη κωνική προβολή του Lambert και η εγκάρσια Μερκατορική
προβολή είναι οι πιο κοινές χαρτογραφικές απεικονίσεις. Περιγράψτε
λακωνικά τις κύριες διαφορές τους.
3. Περιγράψτε με λακωνικό τρόπο τα βήματα και τις απαιτούμενες αναγωγές
ώστε μια μετρημένη απόσταση σε υψόμετρο h να αναχθεί στην επιφάνεια
του γεωειδούς και να αποτυπωθεί σε χάρτη.

Θέμα 4ο (Βαθμοί 20)

1. (α) Πώς οι μετρήσεις του υψομέτρου της θαλάσσης (ένα γεωμετρικό
μέγεθος που εκφράζεται σε μονάδες μήκους) συνδέεται με μετρήσεις στη
βαρύτητα της Γης στη δορυφορική αλτιμετρία; (β) Θα μπορούσατε να
προσδιορίσετε κοιτάσματα πετρελαίου στην περιοχή Νότια της Κρήτης με
δορυφορική αλτιμετρία, και αν ναι ποια ακρίβεια θα έπρεπε να είχατε στον
προσδιορισμό του υψομέτρου της θαλάσσης από τον ευρωπαϊκό δορυφόρο
Sentinel-3;
Α) Η δορυφορική αλτιμετρία είναι η μόνη τεχνική που μπορεί να καταγράψει τις κινήσεις
των παγκόσμιων ρευμάτων (υδάτων) Είναι μια τεχνική κατά την οποία ένας γεωδαιτικός
δορυφόρος, εκπέμπει Η/Μ κύματα προς την γήινη επιφάνεια, και ταυτόχρονα καταγράφει
τους χρόνους άφιξης από τη Γη... Από τις χρονομετρήσεις αυτές, μπορεί να καθοριστεί η
κατακόρυφη απόσταση (ύψος) των δορυφόρων από την γήινη επιφάνεια, με ακρίβεια της
τάξης των μερικών cm, σε ύψος 800 km περίπου. Η αποσταση αυτη διορθωνεται επειδη ο
παλμος διαδιδεται στην Ιονοσφαιρα και Τροποσφαιρα. Β)Η δορυφορική αλτιμετρία, μαζί με
τη γνώση της δορυφορικής τροχιάς, μπορεί να αποκαλύψει την τοπογραφία της θαλάσσιας
επιφάνειας και κατά συνέπεια τα ωκεάνια ρεύματα ή τις ανωμαλίες στο πεδίο βαρύτητας
της Γης που αυτόματα συνεπάγεται και κάποια πιθανή πηγή ορυκτών.

2. Αν οι χωροσταθμικές επιφάνειες του πεδίου βαρύτητας της Γης ήταν

παράλληλες τι θα μπορούσατε να πείτε για το σχήμα της Γης, την πυκνότητα
της και την γωνιακή ταχύτητα περιστροφής της;
3. (α) Ποιες αναγωγές θα πρέπει να εφαρμόσετε στις μετρήσεις βαρύτητας που
πραγματοποιείτε στο πεδίο και στην επιφάνεια της Γης; (β) Τι επιτυγχάνουμε
με τις αναγωγές αυτές και (γ) ποιες είναι οι επιφάνειες αναφοράς που
εμπλέκονται στις αναγωγές αυτές της βαρύτητας;
4. Οι συντεταγμένες της αρχής των αξόνων μιας όδευσης είναι (1000m, 1000m)
και επαναπροσδιορίστηκαν μετά την επίλυση όδευσης στο έδαφος σε
(1000,005m, 9999,975m). Ποιο είναι το συνολικό σφάλμα κλεισίματος της
όδευσης όταν η συνολική απόσταση της όδευσης ήταν 845,605m;
5. Σε κάποια συνεργασία που έχετε με μία ομάδα μηχανικών διαπιστώνετε ότι
ο χάρτης που χρησιμοποιείτε αναγράφει ότι η σύγκλιση του μεσημβρινού
στην περιοχή του χάρτη είναι 0,4515ο. Περιγράψτε και αναλύστε στα μέλη
της υπόλοιπης ομάδας ποια η σημασία της γωνίας αυτής στη μέτρηση της
γωνίας δύο γραμμών στον χάρτη.

Θέμα 5ο (Βαθμοί 15)

1. Ποια είναι τα τρία βασικά στοιχεία (αδυναμίες-προβλήματα) του
προηγμένου δορυφορικού συστήματος «Transit» που ήρθε να καλύψει και
να θεραπεύσει το σημερινό σύστημα GPS;

2. Τι είναι το φαινόμενο Doppler και πως χρησιμοποιείται στο δορυφορικό

σύστημα GPS για τον προσδιορισμό θέσης; Με ποιες βασικές μετρήσεις του
GPS συνδέεται;
3. Εξηγήστε και αναλύστε τις βασικές αρχές που θα χρησιμοποιούσατε με το
GPS για τον προσδιορισμό των μικρομετακινήσεων πρανών που
παρατηρούνται κατά καιρούς στα ορυχεία λιγνίτη στην Πτολεμαΐδα, Κοζάνη,
και είναι της τάξης του 1 [cm/day].

4. Εξηγήστε γιατί τα υψόμετρα που προσδιορίζονται από το GPS δεν

ταυτίζονται με τα ορθομετρικά υψόμετρα που προκύπτουν από γεωμετρική
χωροστάθμηση.
 5. Ποιες ακρίβειες επιτυγχάνονται σήμερα με το GPS για τον απόλυτο και
σχετικό εντοπισμό; Δώστε συγκεκριμένα παραδείγματα εφαρμογών στην
επιστήμη του μηχανικού όπου χρησιμοποιείται ο σχετικός και ο απόλυτος
εντοπισμός με GPS.
Παρέχει ακρίβειες της τάξης των 1-3 m σε απόλυτο προσδιορισμό θέσης με
τον κώδικα για πολιτικές εφαρμογές (C/A) ή 10-30 cm με το στρατιωτικό
κώδικα (Ρ).Ενώ σε σχετικό εντοπισμό οι ακρίβειες είναι κάτω από 1 cm.
(βρήκα την απάντηση στο pdf).
Υπάρχουν 2 τρόποι προσδιορισμού θέσης:
* Ο στατικός: στον οποίο ο δέκτης είναι στάσιμος. Οι παρατηρήσεις του GPS
διαρκούν για μια εκτεταμένη περίοδο, από μερικά δευτερόλεπτα, ώρες μέχρι έτη. Η
επεξεργασία των στοιχείων γίνεται εκ των υστέρων. Η προσδιοριζόμενη θέση
προκύπτει συνήθως ως λύση ελαχίστων τετραγώνων για τις τρεις συντεταγμένες
του δέκτη (φ, λ, h) και για μια χρονοσειρά των χρονικών καθυστερήσεων του
δέκτη.
* Ο κινηματικός: στον οποίο ο δέκτης βρίσκεται σε κίνηση (π.χ. πλοίο). Η λύση είναι
μια χρονοσειρά της τροχιάς του κινητού (δέκτη) και των χρονικών καθυστερήσεων
του χρονομέτρου του.
Υπάρχουν επίσης οι παρακάτω τρόποι:
* Ο απόλυτος: που αναφέρεται συνήθως στον εντοπισμό σε ένα γεωκεντρικό,
γεωσταθερό σύστημα αναφοράς συντεταγμένων.
* Ο σχετικός: όπου η θέση του δέκτη προσδιορίζεται σε σχέση με κάποιον άλλο
δέκτη που είναι στάσιμος και βρίσκεται σε γνωστή θέση.
* Ο διαφορικός.

Ιανουάριος 2021-2022 (B)

Θέμα 1ο (Βαθμοί 20)
1. Σχεδιάστε με το μολύβι σας πάνω στην εικόνα την μεσημβρινή τομή και την
πρώτη κύρια τομή στην επιφάνεια του ελλειψοειδούς της γης στο σημείο Q.
(2) Με τι ισούται η ακτίνα καμπυλότητας της κύριας κάθετου τομής, όταν το
σημείο Q βρίσκεται στον ισημερινό. (3) Σε ποιο σημείο της γης η ακτίνα
καμπυλότητα της μεσημβρινής τομής ισούται με την ακτίνα της κυρίας
 καθέτου τομής.

2. Στις μετρήσεις με τον χωροβάτη στα εργαστήρια γεωδαισίας ποιο επίπεδο

υλοποιείται και τι είδους διαφορές υψομέτρων (ορθομετρικές οι
γεωμετρικές) προσδιορίζονται; τεκμηριώσετε την απάντησή σας. (β) Ποια
όργανα θα χρησιμοποιούσατε και ποιες μετρήσεις θα εκτελούσατε ώστε να
οριζοντιώσετε μια μεγάλη μηχανή σε ένα εργοστάσιο με ακρίβειες +-2mm
στο υψόμετρο, και για αποστάσεις 100m;
3. Μια συνεχής παρατήρηση της κίνησης Chandler δείχνει ότι παρά την
παρουσία ισχυρών αποσβέσεως αυξάνει σε πλάτος κατά διάστημα. Ποιες
είναι οι πιθανές αιτίες για έναν τέτοιου είδους μηχανισμό διέγερσης.
Πιθανώς υπάρχει κάποιος μηχανισμός διέγερσης, δηλαδή εξαναγκασμένη
ταλάντωση. Πιθανές αιτίες για μια τέτοια συμπεριφορά εξαναγκασμένης
ταλάντωσης της κίνησης Chandler μπορούν να οφείλονται στην ατμόσφαιρα και
στις σεισμικές παραμορφώσεις. Μελέτες των μεταβολών της στροφορμής της
ατμόσφαιρας και μόνο, φανερώνουν ότι υπάρχει τέτοιου είδους διέγερση που
μπορεί να οφείλεται στην ατμόσφαιρα.

4. Για την εγκατάσταση μιας γέφυρας μεταξύ δύο σημείων Α και Β που
διαχωρίζονται από ένα ποτάμι ζητήθηκε από μια εταιρεία να προσδιοριστεί
η υψομετρική διαφορά με ακρίβεια μερικών [mm]. Τα σημεία Α και Β είναι
αμοιβαίως ορατά, όπως φαίνεται στο σχήμα, ενώ η μεταξύ τους απόσταση
είναι της τάξης των 50m. Να δώσετε τα βήματα και τη γεωδαιτική
διαδικασία που θα ακολουθήσετε για τον προσδιορισμό της υψομετρικής
αυτής διαφοράς. Λακωνικές απαντήσεις σας παρακαλώ.
Θέμα 2ο (Βαθμοί 30)
1. Το παρακάτω διάγραμμα δείχνει την κίνηση του άξονα περιστροφής της γης
σε διάστημα 18,6 ετών και σε σχέση με τη μέση θέση του άξονα (mean pole).
Το κάτω δεξιά ένθεμα στο διάγραμμα δείχνει την λεπτομέρεια της κίνησης
στη διάρκεια ενός έτους. (α) O μέσος πόλος διαγράφει ομαλώς
μεταβαλλόμενη κίνηση πάνω σε τόξο κύκλου (διακεκομμένη γραμμή).
H κίνηση αυτή οφείλεται στη μετάπτωση. Ποια είναι η ακτίνα του κύκλου
της μετάπτωσης, πόσο χρονικό διάστημα απαιτείται για να συμπληρωθεί
ένας ολόκληρος κύκλος στην κίνηση της μετάπτωσης και ποια η ταχύτητα
του μέσου πόλου δευτερόλεπτα τόξου [arcsec] στη διάρκεια ενός έτους;
(β) Η πολύπλοκη επί κύκλια κίνηση του αληθούς πόλου απεικονίζει την
κίνηση της κλόνησης. Ποιο είναι το πλάτος της κίνησης της κλόνησης, ποια η
περίοδός της και πού οφείλεται; (Επίκυκλος = κύκλος που το κέντρο του
βρίσκεται στην επιφάνεια ενός άλλου κύκλου).
 2. Οι γεωδαιτικές συντεταγμένες δύο σημείων Α και Β στην επιφάνεια του
ελλειψοειδούς εκ περιστροφής δίδονται ως εξής:

Δεδομένου ότι το μήκος του μεγάλου ημιάξονα του ελλειψοειδούς είναι

a=6.378.137m και το τετράγωνο της εκκεντρότητας είναι e2=0,006 694 541 855,
να υπολογίσετε την απόσταση σε [meter] των σημείων Α και Β πάνω στην
επιφάνεια του ελλειψοειδούς εκ περιστροφής.

3. Δίδονται οι καρτεσιανές συντεταγμένες δύο στάσεων, 1 και 2, μιας

πολυγωνομετρικής όδευσης:

Στάση Χ (meters) Y (meters)

Σ1 4757,98 6036,86
Σ2 5052,15 6215,69
Να υπολογίσετε την (α) απόσταση μεταξύ των δύο αυτών στάσεων, καθώς και (β) το
αζιμούθιο της γραμμής Σ1Σ2, αλλά να την εκφράσετε σε μοίρες, πρώτα και δεύτερα
της μοίρας.

Θέμα 3ο (Βαθμοί 15)

1. Θέμα 4ο 5. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
2. Το ακρωτήριο Σίδερος στην ανατολική Κρήτη (σημείο Α) και τα Χανιά
(σημείο Β) βρίσκονται πάνω σε μέγιστο κύκλο και ο οποίος κύκλος διέρχεται
από το κέντρο απεικόνισης μιας γνωμονικής προβολής. Πως θα
απεικονιζόταν (τι σχήμα θα είχε) η γραμμή Α-Β στον γνωμονικό χάρτη;
Αιτιολογήστε την απάντηση σας.
3. Θέμα 3ο 3. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
 4. Οι συντεταγμένες της αρχής των αξόνων μιας όδευσης είναι (3000m, 1000m)
και επαναπροσδιορίστηκαν μετά την επίλυση όδευσης στο έδαφος σε
(3000,008m, 9999,954m). Ποιο είναι το συνολικό σφάλμα κλεισίματος της
όδευσης όταν η συνολική απόσταση της όδευσης ήταν 845,605m;

Θέμα 4ο (Βαθμοί 15)

1. Μετρήσατε την οξεία γωνία που έχει η γραμμή Α-Β με Βορρά του χάρτη και
την απόσταση μεταξύ του Α και Β στην εγκάρσια Μερκατορική προβολή. Τα
στοιχεία αυτά τα προσδιορίσατε ως α = 83ο 14’ 29’’ και s = 15.283,00m
αντιστοίχως. Ο χάρτης έχει μέση τιμή του συντελεστή παραμόρφωσης
m = 1,00789 κατά μήκος της γραμμής Α-Β. Ποιο είναι το αζιμούθιο της
ευθείας Β-Α (προσοχή όχι Α-Β), και ποια είναι η απόσταση των σημείων Α-Β
στο έδαφος, αλλά και στην επιφάνεια της θαλάσσης.
2. Περιγράψτε με λακωνικό τρόπο τις βασικές αρχές της Εγκάρσιας
Μερκατορικής Προβολής UTM (Universal Transverse Mercator).
Η προβολή UTM είναι μια εγκάρσια μερκατορική προβολή , στην οποία το
ελλειψοειδές εκ περιστροφής χρησιμοποιείται ως το μαθηματικό μοντέλο
της γης και στην οποία έχουν καθιερωθεί κεντρικοί μεσημβρινοί για όλη την
υδρόγειο.
Η παγκόσμια εγκάρσια μερκατορική προβολή UTM ορίζεται ως εξής:

* Ο Ισημερινός χωρίζεται σε ζώνες πλάτους 6° για αποφυγή μεγάλων παραμορφώσεων.

* Οι ζώνες αριθμούνται από 1 μέχρι 60 ξεκινώντας από τη ζώνη 1 μεταξύ των μεσημβρινών
του 180° Δ και 174u° Δ και αυξάνονται μέχρι τη ζώνη 60 που ανnστοιχεί μεταξύ των
μεσημβρινών του 180° Α Και 174° Α.

* Η αρχή των αξόνων για τα γεωδαιτικά μήκη λ είναι ο κεντρικός μεσημβρινός. Αφετηρία
αξόνων του κανάβου είναι το σημείο τομής του κεντρικού μεσημβρινού με τον ισημερινό.

* Η αρχή των αξόνων για τα γεωδαιτικά πλάτη φ είναι ο ισημερινός.

* Για το νότιο ημισφαίριο χρησιμοποιείται εικονική αρχή των αξόνων για τα y (προς βορρά)

του yo = 10.000.000m.

* Για τον κεντρικό μεσημβρινό κάθε ζώνης πλάτους 6° χρησιμοποιείται εικονική αρχή του
άξονα χ που ξεκινά από 500.000m.

* Το ελλειψοειδές αναφοράς για την Ευρώπη είναι το Eurοpean Datum 1950 (ΕD-50).

* Η μονάδα μέτρησης είναι το μέτρο (m).

* Ο συντελεστής κλίμακας για το κεντρικό μεσημβρινό καθορίζεται σε rno = 0.9996

* Τα γεωδαιτικά πλάτη φ για το σύστημα της προβολής εκτείνονται από 80°Β και
80°Ν.
3. Θέμα 4ο 5. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
Θέμα 5ο (Βαθμοί 20)
1. Θέμα 5ο 1. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
2. Θέμα 5ο 5. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
3. Θέμα 5ο 3. Ίδια χρονιά ομάδα Α.
4. Θέμα 5ο 4. Ίδια χρονιά ομάδα Α.

Λοιπά θέματα
1. Τι είναι αναγωγή Bouger στην βαρυτημετρία;
Η αναγωγή ελεύθερου αέρα όπως είδαμε παραπάνω προϋποθέτει ότι δεν
παρεμβάλλεται μάζα μεταξύ του σημείου παρατήρησης και στην επιφάνεια
της θαλάσσης. Η αναγωγή Bouger θεωρεί ότι το τοπογραφικό ανάγλυφο
στην θέση της μέτρησης υπάρχει αλλά είναι τελείως επίπεδο και με σταθερή
πυκνότητα. Η μάζα αυτή προκαλεί έλξη στο σημείο μέτρησης. Τα παραπάνω
δείχνονται με την σχέση:
dgB=2∙π∙G∙ρ∙h[mGal/m]
2. Γιατί χρησιμοποιείται το δυναμικό, W στην περιγραφή του πεδίου.
βαρύτητας της Γης, αντί για την ένταση (επιτάχυνση), g, της βαρύτητας;
Τεκμηριώστε την απάντηση σας.
Στο δυναμικό W αντιστοιχεί ένας μόνο πραγματικός αριθμός σε κάθε σημείο
του χώρου. Αν χρησιμοποιούσαμε την ένταση g της βαρύτητας θα έπρεπε να
γνωρίζουμε τη διεύθυνση, φορά και μέτρο του διανύσματος της βαρύτητας
g για κάθε σημείο του χώρου.

3. Θα χρησιμοποιούσατε το GPS για να καθορίσετε τις διατομές και τις κλίσεις

των αγωγών σε ένα υδραυλικό έργο; Τεκμηριώστε την απάντηση σας.
4. Περιγράψτε με λακωνικό τρόπο τις βασικές αρχές της χαρτογραφικής
προβολής του γεωδαιτικού συστήματος αναφοράς 1987 (ΕΓΣΑ87).
Το ΕΓΣΑ-87 ορίζεται με το ελλειψοειδές του GRS - 80 προσανατολισμένο
κατάλληλα με το διεθνές σύστημα του BTS και με τις συντεταγμένες στο
βάθρο του Διονύσου. Το ΕΓΣΑ-87 χρησιμοποιεί την κλασσική εγκάρσια
μερκατορική προβολή πλάτους ζώνης αυτή τη φορά 12° ώστε να καλύπτεται
όλη η χώρα σε μία και μόνο ζώνη. Ο κεντρικός μεσημβρινός έχει γεωδαιτικό
μήκος λ= + 24° και ο αντίστοιχος συντελεστής κλίμακας για τον παραπάνω
κεντρικό μεσημβρινό επιλέγεται να είναι mo = 0.9996. Η αρχή των αξόνων
θεωρείται η τομή του ισημερινού με τον κεντρικό μεσημβρινό λo= + 24° ενώ
η αρχή των τετμημένων έχει αρχική τιμή Xo = 500.000m

5. Ποιες είναι οι 4 συνθήκες που θα πρέπει ένας ιδανικός χάρτης

απαλλαγμένος παραμορφώσεων να ικανοποιεί;
 Ιδανική προβολή είναι αυτή χωρίς παραμορφώσεις. Τα χαρακτηριστικά της είναι τα
ακόλουθα:
 Όλες οι αποστάσεις και τα εμβαδά του χάρτη να έχουν τα σωστά σχετικά μεγέθη
 Όλα τα αζιμούθια και οι γωνίες να αποδίδονται σωστά στο χάρτη.
 Όλοι οι μέγιστοι κύκλοι να απεικονίζονται ως ευθείες γραμμές.
 Τα γεωδαιτικά μήκη και πλάτη να απεικονίζονται σωστά.

6. Τι είναι ισοστασία;
Ισοστασία σημαίνει ότι ο φλοιός μαζί με τις ηπειρωτικές μάζες βρίσκονται σε
‘’υδροστατική’’ ισορροπία (ισοστατική ισορροπία εδώ) και επιπλέουν’’ πάνω στον
μανδύα της Γης. Στην υπόθεση ισοστασίας κατά Airy θεωρούμε ότι η λιθόσφαιρα
ισορροπεί πάνω σε 27 πυκνό στρώμα μανδύα, όπως ακριβώς το παγόβουνο στην
θάλασσα. Οι πιέσεις από τις ηπειρωτικές μάζες βρίσκονται σε κατάσταση
υδροστατικής ισορροπίας σε ένα βάθος, που ονομάζεται βάθος αντιστάθμισης των
τοπογραφικών μαζών. Το βάθος αυτό λογίζεται από την επιφάνεια της θάλασσας.
7. Τι είναι 1μGal;
Για να επιτευχθούν οι αναγωγές είναι απαραίτητο να είναι γνωστή η μεταβολή της
βαρύτητας. Αυτό επιτυγχάνεται με την βοήθεια των βαρυτήμετρων. Η ακρίβεια των
οργάνων αυτών είναι της τάξης απο 1 μGal μέχρι και 0,0001 μGal.
8. Ποια διαφορά στο δυναμικό της βαρύτητας dW, θα προκύψει, αν η
ανωμαλία στο υψόμετρο του γεωειδούς είναι 8 m;
9. Πού στηρίζεται (σε ποια θεωρία ή θεώρημα ή εξίσωση) η ιδιότητα ότι
μπορεί να προσδιοριστεί το βαρυτικό πεδίο της Γης από μετρήσεις
βαρύτητας στην επιφάνεια της και μόνον χωρίς να απαιτείται καμία
πληροφορία για το πώς είναι κατανεμημένη η πυκνότητα εντός της
επιφάνειας της;
10. Περιγράψτε εν συντομία την έννοια των ακόλουθων όρων δίνοντας τους
μαθηματικούς ορισμούς αν είναι αναγκαίο:
 Κίνηση του πόλου και μετάπτωση της Γης
Η κίνηση του στιγμιαίου άξονα περιστροφής της Γης σε σχέση με τον
στερεό φλοιό της, ονομάζεται κίνηση του Πόλου και οφειλεται κατα ενα
μερος στη μεταπτωση και στις συνεχεις ανακατανομες της μαζας λογω
γεωφυσικων και μετερεολογικων διεργασιων.Η κινηση του πολου
αποτελειται απο 3 συνιστωσες: Κινηση Chandler, Ετησια Κινηση, Κινηση
μεγαλης διαρκειας.Οι κινησεις του στιγμιαιου αξονα περιστροφης της Γης
σε σχεση με τον αδρανειακο χωρο ειναι η Μεταπτωση και η Κλονιση.Η
Μεταπτωση οφειλεται στο εξογκωμα του Ισημερινου και η Κλονιση ειναι η
ταλαντωση του διανυσματος της περιστροφης της Γης σε σχεση με τη
κινηση της Μεταπτωσης.Εχουν περιοδο 25800(πλατωνικο ετος) και 18,6
ετη αντιστοιχα.

Ο όρος μετάπτωση περιγράφει το γεγονός ότι ο άξονας περιστροφής της Γης δεν παραμένει
σταθερός σε διεύθυνση στο χώρο για μεγάλα χρονικά διαστήματα αλλά μετακινείται αργά
σε μια περίοδο 26000 ετών, δηλαδή ένα πλατωνικό έτος.Η μετάπτωση οφείλεται στο
γεγονός ότι η πεπλατυσμένη Γη, καθώς περιστρέφεται, αντιστέκεται σε κάθε δύναμη που
προσπαθεί να μεταβάλλει τη γωνία κλίσης του άξονα περιστροφής της. Η δύναμη αυτή
μπορεί να οφείλεται στην επίδραση του Ήλιου, της Σελήνης, των ενδογενών διεργασιών
της Γης καθώς και στο σχήμα της Γης. Ο άξονας περιστροφής διαγράφει επιφάνεια κώνου
στο χώρο.

 Παγκόσμιος χρόνος UT
Ο πιο κοινός τρόπος μέτρησης της γωνιακής ταχύτητας περιστροφής
της Γης , εκφρασμένος σε μονάδες χρόνου είναι ο χρόνος UT ή
παγκόσμιος χρόνος UT . Παγκόσμιος χρόνος UT ορίζεται ως η ωριαία
γωνία μεταξύ μεσημβρινού Greenwich και ενός μέσου Ήλιου , ο
οποίος βρίσκεται σε ομοιόμορφη κίνηση και τροχιά επί του
ισημερινού . Άρα ο UT είναι ηλιακός χρόνος.
 Ουράνιο σύστημα αναφοράς του Κοπέρνικου
 Δυναμική επιπλάτυνση
Τι είναι η Επιπλάτυνση; Στην πεπλατυσμένη γη, ο λόγος της διαφοράς
μεταξύ της ισημερινής ακτίνας και της πολικής ακτίνας ως προς την
ισημερινή ακτίνα ονομάζεται επιπλάτυνση. f=((a-b))/a Όπου, α είναι η
ισημερινή ακτίνα και β η πολική. Δυναμική επιπλάτυνσης: ο λόγος των
ροπών αδράνειας H=(Ix-Iz)/Ix. Είναι καθαρός αριθμός με Η=1/305 από
επιστημονικές παρατηρήσεις.
11. Θεοδόλιχο δίνει την ένδειξη κατακόρυφης γωνίας 0ο όταν το τηλεσκόπιο
είναι στραμμένο προς το ζενίθ. Στην πρώτη θέση του τηλεσκοπίου η
μετρούμενη ζενίθια γωνία προς ένα στόχο είναι 69ο 27’ 45’’. Όταν
αναστραφεί το τηλεσκόπιο και βρεθεί στη δεύτερη θέση του τηλεσκοπίου, η
ανάγνωση είναι 290ο 32’ 45’’. Υπολογίσατε τη ζενίθια γωνία από αυτές τις
αναγνώσεις.
12. Να υπολογίσετε τη διαφορά υψομέτρου μεταξύ του σημείου Α και Β και το
υψόμετρο του σημείου Β σύμφωνα με τις παρακάτω μετρήσεις σε
γεωμετρική χωροστάθμηση (όλες οι μετρήσεις σε m).

Στάση Οπισθοσκόπευση Εμπροσθοσκόπευση Υψόμετρο

Α 0,232 ------ 55,482
1 0,503 3,892
2 0,212 3,524
3 0,246 3,302
4 2,169 0,257
5 2,895 0,678
6 2,912 0,202
Β ------- 1,423

13. Η κατακόρυφη γωνία από μία στάση Α προς τη στάση Β είναι +2ο 27’ 10’’.
Η κεκλιμένη απόσταση, μετρημένη με ένα EDM (Electromagnetic Measuring
Device, ηλεκτρονικό αποστασιόμετρο), αφού διορθώθηκε για τις
καθυστερήσεις λόγω ατμόσφαιρας και τα συστηματικά σφάλματα του
οργάνου, είναι 710,099 m. Το ύψος του οργάνου EDM και του καταφώτου
στις στάσεις Α και Β είναι αντιστοίχως 1,623 m και 1,850 m. Όμως, το ύψος
 του οργάνου του θεοδόλιχου και του στόχου στα Α και Β είναι 1,350 m και
1,245 m, αντιστοίχως. Να προσδιοριστεί η οριζόντια απόσταση από το Α-Β.

Γραπτές Εξετάσεις 2017-2018 (Β)

Θέμα 1ο (Βαθμοί 20)
1. Εξηγήστε πότε θα χρησιμοποιούσατε τη μέση ακτίνα καμπυλότητα του
Gauss, R, ενός ελλειψοειδούς εκ περιστροφής, ως μηχανικοί σε μια
γεωδαιτική εφαρμογή στην περιοχή σας. Προσοχή, δεν ζητείται ο ορισμός
της ακτίνας καμπυλότητας του Gauss.
2. Θεοδόλιχο δίνει την ένδειξη κατακόρυφης γωνίας 0ο όταν το τηλεσκόπιο
είναι στραμμένο προς το ζενίθ. Στην πρώτη θέση του τηλεσκοπίου η
μετρούμενη ζενίθια γωνία προς ένα στόχο είναι 69ο 17’ 45’’. Όταν
αναστραφεί το τηλεσκόπιο και βρεθεί στη δεύτερη θέση του τηλεσκοπίου, η
ανάγνωση είναι 290ο 22’ 45’’. Υπολογίσατε τη ζενίθια γωνία σε μοίρες,
πρώτα και δεύτερα από αυτές τις αναγνώσεις.
3. Θέμα 1ο 3. Ιανουάριος 2022 (Β)
4. Το σημείο 3, του οποίου οι συντεταγμένες είναι γνωστές, πρόκειται να
πασσαλωθεί στο έδαφος. Τα σημεία 1 και 2 των οποίων οι συντεταγμένες
είναι επίσης γνωστές, έχουν εξασφαλιστεί και υλοποιηθεί ήδη στο έδαφος
έτσι ώστε το σημείο 3 να προσδιοριστεί από αυτά. Δίνονται οι
συντεταγμένες:

E1= -361,15 m Ν1= 198,20 m

Ε2= -180,31 m N2= 81,15 m
E3= -80,51 m N3= 232,43 m

Να προσδιοριστούν τα ακόλουθα (α) η γωνία θλάσης Β(1-2-3), (β) η

απόσταση D(1-3) και (γ) η απόσταση D(2-3).

5. Περιγράψτε εν συντομία την έννοια των ακόλουθων όρων δίνοντας τους

μαθηματικούς ορισμούς αν είναι αναγκαίο:
 Γεωδαιτικό Σύστημα Αναφοράς
 Ατομικός χρόνος UTC
 Ακτίνα καμπυλότητας της κυρίας καθέτου τομής

Θέμα 2ο (Βαθμοί 30)

Η ονομαστική (προσδοκώμενη) απόσταση σημείου αναφοράς Α από τον άξονα μιας
σήραγγας είναι 1,350m. Από την κορυφή Σ2 της γεωδαιτικής όδευσης μετρήθηκε η
γωνία θλάσης Σ1Σ2Α=120,0777g και η απόσταση Σ2Α=3,321m. Δεδομένου ότι η
γωνία διεύθυνσης του άξονα της σήραγγας είναι G=156,8326g και η απόσταση του
σημείου Σ1 από τον άξονα είναι 1,256m, να υπολογιστεί η απόκλιση του Α από την
ευθυγραμμία κατασκευής (άξονα της σήραγγας). Δίνονται οι συντεταγμένες Σ1, Σ2.

Χ (meters) Y (meters)
Σ1 1237,256 3817,839
Σ2 1505,214 3484,331

Θέμα 3ο (Βαθμοί 15)

1. Σε συνεργασία που έχετε με μια ομάδα μηχανικών μετριέται στον χάρτη η
απόσταση δύο σημείων και προσδιορίζεται 0,048m. Ο χάρτης που
χρησιμοποιείται αναγράφει ότι η κλίμακα του είναι 1:50.000. Ποια είναι η
απόσταση των δύο αυτών σημείων στο έδαφος;
2. Η γνωμονική και η στερεογραφική προβολή είναι οι πιο κοινές
χαρτογραφικές απεικονίσεις στην αποτύπωση πολικών περιοχών.
Τεκμηριώστε γιατί στις πολικές περιοχές και περιγράψτε λακωνικά τις κύριες
διαφορές τους.
3. Περιγράψτε με λακωνικό τρόπο τα βήματα και τις απαιτούμενες αναγωγές
ώστε μια μετρημένη απόσταση σε υψόμετρο h να αναχθεί στην επιφάνεια
του γεωειδούς ώστε να αποτυπωθεί σε χάρτη.
Θέμα 4ο (Βαθμοί 15)
1. Ποιες κινήσεις πραγματοποιεί ο άξονας περιστροφής της Γης σε σχέση με
τον στερεό φλοιό της και σε σχέση με τον αδρανειακό χώρο;
2. (α) Ποιες αναγωγές θα πρέπει να εφαρμόσετε στις μετρήσεις βαρύτητας που
πραγματοποιείτε στο πεδίο και στην επιφάνεια της Γης; (β) Τι επιτυγχάνουμε
με τις αναγωγές αυτές και (γ) ποιες είναι οι επιφάνειες αναφοράς που
εμπλέκονται στις αναγωγές αυτές της βαρύτητας;
3. Γιατί χρησιμοποιείται το δυναμικό, W στην περιγραφή του πεδίου.
βαρύτητας της Γης, αντί για την ένταση (επιτάχυνση), g, της βαρύτητας;
Τεκμηριώστε την απάντηση σας.
Θέμα 5ο (Βαθμοί 20)
1. Περιγράψτε την αρχή λειτουργίας και τις μετρήσεις του GPS.
2. Ποια είναι τα τρία βασικά στοιχεία (αδυναμίες-προβλήματα) του
προηγμένου δορυφορικού συστήματος «Transit» που ήρθε να καλύψει και
να θεραπεύσει το σημερινό σύστημα GPS;
3. Εξηγήστε και αναλύστε τις βασικές αρχές που θα χρησιμοποιούσατε με το
GPS για τον προσδιορισμό των μικρομετακινήσεων πρανών που
παρατηρούνται κατά καιρούς στα ορυχεία λιγνίτη στην Πτολεμαΐδα, Κοζάνη,
και είναι της τάξης του 1 [cm/day].
4. Εξηγήστε γιατί τα υψόμετρα που προσδιορίζονται από το GPS δεν
ταυτίζονται με τα ορθομετρικά υψόμετρα που προκύπτουν από γεωμετρική
χωροστάθμηση.