5/11/2022

BAB 5
SEBATIAN
KARBON 5.1
PENGENALAN
SEBATIAN
KARBON

SEBATIAN KARBON DALAM ALAM

• Sebatian karbon ialah sebatian yang mengandungi unsur karbon, C.

• Sebatian karbon dapat dibahagikan kepada dua, iaitu sebatian karbon
organik dan sebatian karbon bukan organik

KITAR
KARBON
• Kitar karbon menunjukkan
bagaimana unsur karbon dikitar
melalui pembentukan atau
penguraian sebatian karbon
dalam hidupan dan bahan
organik di kawasan
persekitaran melalui proses-
proses seperti respirasi,
pembakaran, penguraian dan
fotosintesis

1

KARBON
DIOKSIDA
• Karbon dioksida
dibebaskan ke
atmosfera melalui tiga
proses utama:
oRespirasi
oPembakaran
oPenguraian
PEMBAKARAN
• Pembakaran bahan api fosil
membebaskan karbon dioksida ke
dalam atmosfera.
• Fenomena semula jadi seperti
letusan gunung berapi dan
pembakaran hutan juga
membebaskan karbon dioksida ke
dalam atmosfera.
FOTOSINTESIS
Karbon dioksida diserap
daripada udara oleh
tumbuhan hijau untuk
menjalankan proses
fotosintesis
5/11/2022
RESPIRASI
• Karbon dioksida
merupakan sebatian
karbon yang dibebaskan
ke dalam atmosfera
melalui respirasi semua
hidupan termasuklah
haiwan, tumbuhan dan
mikroorganisma.
• Semasa proses pereputan oleh
bakteria dan kulat pengurai,
PENGURAIAN
karbon dioksida dibebaskan ke
dalam atmosfera.
KEPENTINGAN
PROSES FOTOSINTESIS
• membolehkan tumbuhan hijau membuat
makanan sendiri
• Membekalkan makanan kepada haiwan
• menambah kandungan oksigen dalam udara
• menyingkirkan karbon dioksida berlebihan
daripada udara untuk mengekalkan
kandungan karbon dioksida dalam udara
2
 5/11/2022

HIDROKARBON

• Sebatian
5.2 hidrokarbon ialah
sebatian karbon
HIDROKARBON organik yang terdiri
daripada unsur
karbon dan
hidrogen sahaja.

SEBATIAN HIDROKARBON
DARIPADA SUMBER SEMULA JADI
• Pembentukan petroleum dan gas asli
• Pembentukan arang batu

PENYULINGAN
BERPERINGKAT
PETROLEUM

• Petroleum ialah suatu

campuran hidrokarbon.
• Campuran hidrokarbon ini
perlu diasingkan melalui proses
penyulingan berperingkat
sebelum pecahan -pecahan
petroleum ini dapat digunakan.
• Proses penyulingan
berperingkat digunakan kerana
pecahan-pecahan petroleum
mempunyai takat didih yang
berbeza.

3
 5/11/2022

SIRI HOMOLOG
• Dalam kimia organik,
satu siri homolog
terdiri daripada
kumpulan sebatian
organik tertentu yang
mempunyai sifat kimia
yang serupa.
• Antara contoh siri
homolog termasuklah
alkana dan alkena.

ALKENA
ALKANA

• Alkena ialah sebatian hidrokarbon

• Alkana ialah sebatian tak tepu.
hidrokarbon tepu.
• Setiap molekul alkena mempunyai
• Setiap atom karbon dalam sekurang-kurangnya satu ikatan
molekul alkana mempunyai kovalen ganda dua di antara atom
ikatan kovalen tunggal dengan
karbon dengan atom karbon
atom karbon lain
• Oleh sebab alkana merupakan • Oleh sebab alkena merupakan satu
satu siri homolog, setiap ahli siri homolog, setiap ahli siri homolog
siri homolog alkana dapat alkena dapat diwakili oleh formula
diwakili oleh formula am Cn am Cn H2n di mana n = 2, 3, …
H2n+2 di mana n = 1, 2, 3, …

SUMBER T ENAG A ALT ERNAT IF

DAN T ENAG A BOL EH B AHARU
DAL AM KEHIDUPAN HARIAN

• Bahan api fosil seperti petroleum, arang

batu dan gas asli merupakan sumber
tenaga tidak boleh baharu yang semakin
berkurang.
• Oleh sebab itu, sumber tenaga alternatif
menjadi semakin penting untuk
membekalkan tenaga dalam kehidupan
harian.
• Sumber tenaga alternatif merupakan
sumber tenaga yang tidak mudah habis
digunakan seperti tenaga nuklear atau
sumber tenaga boleh baharu.

4
 5/11/2022

SUMBER TENAGA BOLEH BAHARU KUASA NUKLEAR

• sumber tenaga solar • Banyak negara termasuklah

• sumber tenaga angin Malaysia berpotensi membina
stesen jana kuasa nuklear untuk
• Sumber tenaga hidro membekalkan tenaga.
• sumber tenaga geoterma • Kebaikan dan keburukan
• sumber tenaga air pasang surut pembinaan stesen jana kuasa
• sumber tenaga gelombang ombak nuklear perlu di nilai sebelum
membuat sebarang keputusan.
• sumber tenaga biojisim

ALKOHOL

• Alkohol merupakan sebatian

karbon organik yang
mengandungi unsur karbon,
5.3 ALKOHOL hidrogen dan oksigen di
dalamnya.
• Alkohol dapat dihasilkan melalui
proses penapaian dengan
menggunakan tindakan yis
terhadap makanan yang
mengandungi glukosa atau kanji
seperti gula, anggur, epal, tebu,
beras, gandum, ubi dan barli.

SIFAT FIZIK
ALKOHOL

• tidak berwarna
• cecair pada suhu bilik
• mempunyai bau yang
tersendiri
• takat didih meningkat apabila
PROSES PENYEDIAAN ALKOHOL bilangan atom karbon
meningkat
• Dalam proses penapaian, enzim zimase dalam yis menukarkan • keterlarutan dalam air
glukosa kepada etanol dan karbon dioksida seperti persamaan tindak berkurang apabila bilangan
balas ini atom karbon meningkat

5
 5/11/2022

KEGUNAAN
ALKOHOL
DALAM
KEHIDUPAN
HARIAN

• Bahan Api BAHAN API

• Perubatan
• Alkohol merupakan bahan api yang baik kerana sebatian karbon organik ini mudah
• Kosmetik terbakar, nyalaannya berwarna biru dan pembakarannya lengkap serta bersih tanpa jelaga.
• Industri • Contohnya, alkohol digunakan sebagai bahan api bio untuk kenderaan bermotor di
Filipina.

PERUBATAN

• Alkohol digunakan
sebagai antiseptik
dan disinfektan
untuk membunuh KOSMETIK
mikroorganisma
selain digunakan • Alkohol digunakan sebagai pelarut untuk pelbagai
sebagai pelarut bagi barangan kosmetik seperti minyak wangi, losen
pelbagai jenis ubat. dan gincu.

KESAN
INDUSTRI PENGAMBILAN
ALKOHOL
SECARA
• Alkohol lazimnya digunakan sebagai BERLEBIHAN
pelarut dalam industri kerana sifatnya
yang dapat melarutkan bahan organik
yang digunakan dalam penyediaan • Pengambilan alkohol
pelbagai jenis bahan industri seperti
cecair pencuci dan makanan. secara berlebihan
• Alkohol juga merupakan bahan menyebabkan ketagihan
tindak balas dalam pembentukan
ester yang digunakan dalam industri • ketagihan alkohol lazimnya
pemprosesan makanan, kosmetik, cat menimbulkan masalah
dan sebagainya.
sosial dalam keluarga dan
• Etanadiol pula merupakan sejenis
alkohol yang digunakan sebagai juga mengganggu
antibeku dalam industri. ketenteraman masyarakat
seperti perbuatan jenayah.

6
 5/11/2022

KESAN PENGAMBILAN ALKOHOL

SECARA BERLEBIHAN

• Orang yang mengambil alkohol secara berlebihan

lazimnya mabuk dan menimbulkan pelbagai
masalah seperti pemanduan secara berbahaya dan
KESAN PENGAMBILAN ALKOHOL
pergaduhan.
SECARA BERLEBIHAN
• Ibu mengandung yang mengambil alkohol secara berlebihan akan menyebabkan kecacatan
pada bayinya yang dikenali sebagai sindrom fetal alkohol.
• Bayi dengan sindrom fetal alkohol mempunyai kepala dan otak yang bersaiz kecil, muka
yang tidak normal dan pertumbuhan yang terbantut.

LEMAK

• Lemak ialah sejenis

sebatian karbon
5.4 LEMAK organik yang
mengandungi unsur
karbon, hidrogen
dan oksigen.

7
 5/11/2022

LEMAK
LEMAK

• Lemak wujud dalam dua keadaan, iaitu pepejal dan cecair. Seperti hidrokarbon, lemak juga
• Lemak yang berkeadaan pepejal pada suhu bilik lazimnya berasal daripada sumber lemak haiwan dapat dibahagikan kepada lemak
• Contohnya, ayam, lembu, kambing dan ikan.
• Lemak yang berkeadaan cecair dikenali sebagai minyak. Minyak lazimnya berasal daripada sumber tumbuhan.
tepu dan lemak tak tepu.
• Contohnya, minyak kelapa sawit, minyak kelapa dan minyak kacang soya

KESAN PENGAMBILAN
MAKANAN YANG
MENGANDUNGI
LEMAK BERLEBIHA N
TERHADAP KESIHATAN

• Lemak merupakan suatu

komponen gizi seimbang yang
penting dalam pemakanan
manusia.
• Pengambilan makanan yang
mengandungi lemak berlebihan
terutamanya lemak tepu akan
meningkatkan aras kolesterol
dalam darah dan menjejaskan
kesihatan.

KOLESTEROL YANG
BERLEBIHAN
DALAM DARAH
KESAN PENG AMBIL AN MAKANAN
YANG MENG AND UNG I L EMAK DAPAT
BERL EBIHAN T ERHADAP KE SIHATAN MENJEJASKAN
KESIHATAN
• Lemak tepu daripada sumber haiwan seperti
MANUSIA
keju, telur, mentega dan daging mempunyai
• Batu karang hempedu dan
kandungan kolesterol yang tinggi. jaundis
• Kepentingan kolesterol di dalam badan manusia • Mendapan kolesterol pada
termasuklah pembentukan membran sel badan, bahagian dalam dinding
sintesis jus hempedu dan hormon seks serta arteri dan aterosklerosis
penghasilan vitamin D pada kulit yang terdedah
kepada cahaya matahari.

8
 5/11/2022

BATU KARANG
HEMPEDU DAN JAUNDIS

• Kolesterol berlebihan dalam darah

dapat membentuk batu karang
hempedu yang menyekat salur MENDAPAN KOLESTEROL PADA BAHAGIAN DALAM
hempedu. DINDING ARTERI DAN ATEROSKLEROSIS
• Salur hempedu yang tersekat boleh
menyebabkan jaundis. • Kolesterol yang berkumpul dan termendap pada bahagian dalam dinding arteri
menyebabkan lumen arteri menjadi semakin sempit.
• Lumen arteri yang sempit ini akan mengganggu atau menyekat aliran darah
dalam keadaan yang dikenali sebagai aterosklerosis

MENDAPAN
L ANG KAH-L ANG KAH
KOLESTEROL PADA UNTUK MENG E L AKKAN
BAHAGIAN DALAM MASAL AH KESIHATAN YANG
DISEB ABKAN OL EH
DINDING ARTERI KOL EST EROL BER L EBIHAN
DAN DAL AM DAR AH
ATEROSKLEROSIS
• mengurangkan
• Aterosklerosis boleh pengambilan lemak tepu
menyebabkan hipertensi dalam pemakanan
atau tekanan darah tinggi,
• Mengambil lemak tak tepu
• strok (arteri yang menuju
ke otak tersumbat atau yang dapat merendahkan
pecah) dan serangan aras kolesterol dalam
jantung yang dapat darah
membawa maut.

STRUKTUR BUAH
KELAPA SAWIT
• bahagian sabut (mesokarp) yang
mengandungi minyak sawit yang
paling banyak
5.5 MINYAK
SAWIT • bahagian isirung (kernel) yang
mengandungi minyak isirung sawit
yang paling berkualiti
• bahagian tempurung (endokarp)
yang tidak mengandungi minyak

9
 5/11/2022

KOMPOSISI
MINYAK
SAWIT
DAN
MINYAK
KOMPONEN DALAM MINYAK SAWIT
SAYURAN
• Minyak sawit terdiri daripada dua bahagian, iaitu gliserol dan pelbagai jenis
asid lemak
LAIN
• Minyak sawit terdiri daripada asid lemak tepu seperti asid palmitik dan
asid stearik serta asid lemak tak tepu seperti asid oleik dan asid linoleik.

10
 5/11/2022

SIFAT KIMIA
BAGI MINYAK PENGOKSIDAAN
SAWIT

• Pengoksidaan minyak sawit

• Pengoksidaan berlaku apabila molekul minyak
• Hidrolisis sawit bergabung dengan oksigen
dalam udara ataupun daripada
• Pengesteran bahan tindak balas.
• Pengoksidaan minyak sawit
menghasilkan radikal bebas dan
sebatian yang berbahaya kepada
kesihatan manusia.

HIDROLISIS
PENGESTERAN

• Hidrolisis berlaku dalam minyak sawit

• Pengesteran berlaku apabila
apabila molekul minyak sawit
molekul asid lemak dalam minyak
bertindak balas dengan air.
sawit bertindak balas dengan
• Dalam proses hidrolisis, tindak balas alkohol untuk menghasilkan ester
antara minyak sawit dengan air (metil ester), iaitu biodiesel
menghasilkan gliserol dan asid lemak. minyak sawit.

KANDUNGAN
NUTRISI DALAM
PROSES PENGEMULSIAN MINYAK SAWIT
MINYAK SAWIT
• Lemak - Minyak sawit
merupakan minyak yang
• Proses pengemulsian minyak seimbang dengan jumlah
sawit merupakan proses minyak lemak tepu dan lemak tak
sawit dipecahkan kepada titisan tepu
minyak sawit yang lebih kecil.
• Vitamin - Minyak sawit
• Hal ini meningkatkan jumlah luas
merupakan sumber vitamin
permukaan minyak.
yang kaya dengan vitamin E
dan vitamin A.

11
 5/11/2022

PENGGUNAAN
KANDUNGAN MINYAK SAWIT
NUTRISI DALAM DALAM BIDANG
PENJAGAAN
MINYAK SAWIT KESIHATAN DAN
MAKANAN
• Anti oksidan - Minyak sawit mengandungi
bahan antioksidan seperti karotena dan vitamin • Selain kandungan lemak
E yang melambatkan atau menghentikan proses tepu dan lemak tak tepu
pengoksidaan.
yang seimbang, minyak sawit
• - Bahan-bahan dalam kandungan minyak sawit mengandungi nutrien yang
yang kurang daripada 1% - antara bahan lain banyak yang sesuai dijadikan
yang terkandung dalam minyak sawit pelbagai jenis makanan
termasuklah sterol, fosfatida, triterfenik dan
seperti minyak masak,
alkohol alifatik. Bahan-bahan ini menambah nilai
nutrisi, kestabilan dan memudahkan penapisan minyak sayuran, marjerin
minyak. dan coklat.

KOMPONEN
MOLEKUL
SABUN

• bahagian ‘kepala’ atau

hidrofilik, iaitu bahagian yang
dapat melarut di dalam air,
yang terdiri daripada
kumpulan ionik.
PENGHASILAN SABUN • Bahagian ‘ekor’ atau
hidrofobik, iaitu bahagian yang
• Sabun yang merupakan garam asid lemak lazimnya dihasilkan melalui tidak dapat melarut dalam air
tindak balas antara minyak sawit dengan alkali pekat (larutan natrium tetapi dapat melarut dalam
hidroksida pekat atau larutan kalium hidroksida pekat) seperti minyak atau gris. Bahagian ini
yang terdiri daripada rantai
persamaan
hidrokarbon.

TINDAKAN
T IN DAKAN
P E N CU CIA N S ABUN
PENCUCIAN
SABUN

• apabila sabun • bahagian ekor molekul

melarut di dalam air, sabun yang hidrofobik
tegangan permukaan
akan melarut dan
air akan dikurangkan.
melekat dalam kotoran
• Oleh itu, permukaan
bergris pada permukaan
kain dibasahi oleh air
sabun secara kain manakala bahagian
menyeluruh. hidrofilik melarut di
dalam air

12
 5/11/2022

TINDAKAN
PENCUCIAN TINDAKAN PENCUCIAN
SABUN
SABUN

• tindakan menggosok • buih-buih sabun yang dihasilkan oleh

atau memberus kain air sabun memerangkap titisan gris di
akan menanggalkan dalam air sabun.
kotoran bergris • Apabila air sabun dan buih dibuang
daripada permukaan semasa membilas, kotoran bergris turut
kain untuk menjadi dibuang bersama.
titisan gris yang
dikelilingi oleh molekul • Dengan cara ini, sabun menanggalkan
sabun dan terampai di kotoran bergris dan membersihkan
dalam air sabun kain.

PENGURUSAN
LESTARI DAN
KEPENTINGANNYA
DALAM INDUSTRI PENGGUNAAN
KELAPA SAWIT TANAH

• Penggunaan tanah
• Air sisa
Penanaman semula
• Kualiti udara dijalankan untuk
• Sisa kelapa sawit mengoptimumkan
penggunaan tanah.

• Kualiti udara
meningkat apabila
karbon dioksida
diserap dan oksigen
KUALITI UDARA
dibebaskan oleh
AIR SISA pokok kelapa sawit
semasa menjalankan
• Air kumbahan kilang minyak sawit (Palm oil mill effluent, POME) yang fotosintesis
dihasilkan daripada proses pensterilan dijadikan baja organik dan bahan tenaga
biogas.

13
 5/11/2022

SISA KELAPA
SAWIT

• Pengurusan industri
kelapa sawit yang lestari
lazimnya mengamalkan
konsep sifar sisa (zero
waste) dengan
menukarkan sisa kelapa
sawit kepada pelbagai
jenis produk yang
berguna

TAMAT

14