๑

จำนำ
มำตรำ ๗๔๗
- หากทรัพย์สินสิ่งเดียวมีทั้งการจานองและจานาหากขายทอดตลาดได้เงินมาไม่พอชาระหนี้ทั้งสองราย
ผู้ใดเป็นผู้รับจานองหรือรับจานาก่อนมีสิทธิได้รับชาระหนี้ก่อน (หน้า ๓๖๓ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)
- การจานาไม่มีแบบจะทาด้วยวาจาก็ได้แต่ต้องส่งมอบสังหาริมทรัพย์ ด้วยเจตนาเพื่อเป็นประกัน
การชาระหนี้ ฎ.๑๔๕๑/๒๕๐๓ ฎ.๑๗๒๙/๒๕๑๒
- จาเลยเอาเช็คมาแลกเงินสดจากโจทก์และมอบใบหุ้นให้โจทก์ยึดถือไว้ เมื่อไม่มีข้อความว่ายึดถือไว้
เป็นประกันการชาระหนี้จึงมิใช่การจานา ฎ.๒๑๗๘/๒๕๑๘
- จ าเลยเป็ น หนี้ ค่ าวั สดุ ก่ อสร้ างและได้ น ารถยนต์ มอบให้ ผู้ ร้ องเพื่ อประกั นหนี้ จึ งเป็ นการจ าน า
ฎ.๑๙๑๔/๒๕๒๖
- จาเลยกู้เงินจากธนาคารผู้ร้องและได้ทาสัญญาส่งมอบไม้สักและไม้ซุงในโรงเลือ่ ยของจาเลยเป็นประกัน
แม้ธนาคารจะได้ตีตราไม้และทาหนังสือจ้างคนดูแลไม้นั้นแต่มีข้อตกลงว่า จาเลยจะนาไม้ไปเลื่อยขายก็ได้
แต่ต้องหาไม้มาแทน ดังนี้ มิใช่การจานาเพราะยังไม่พอฟังว่าไม้อยู่ในความครอบครองของธนาคารหรือ
บุคคลภายนอก ฎ.๑๗๓/๒๔๙๕
- จาเลยยืมเงินโจทก์โดยทาสัญญาว่าจาเลยจะนาโคมาจานา แต่โจทก์ยินยอมให้โคนั้นกลับสู่ความ
ครอบครองของจาเลย แม้จาเลยจะนากลับไปคืนให้โจทก์บ้างเป็นครั้งคราว จึงมิใช่กรณีที่จาเลยส่งมอบ
สังหาริมทรัพย์แก่เจ้าหนี้เพื่อเป็นประกันการชาระหนี้ ฎ.๔๙๐/๒๕๐๒
- โจทก์ทาสัญญาว่ายอมให้รถโจทก์เป็นประกันหนี้เงินกู้แต่ให้รถอยู่กับโจทก์ต่อไป กรณีมิใช่การจานา
เพราะมิได้ส่งมอบการครอบครองทรัพย์ที่จานา ฎ.๑๔๔๑/๒๕๐๕
- จาเลยกู้เงินโจทก์และทาสัญญาจานาจักรเย็บผ้าแต่เมื่อมิได้มีการส่งมอบจักรเย็บผ้าจึงมิใช่การจานา
ฎ.๔๒๗๘/๒๕๓๔
- ทาสัญญาจานาข้าวระหว่างกันโดยเจ้าหนี้ยอมให้ข้าวอยู่ในความครอบครองของลูกหนี้ มิใช่การจานา
ฎ.๑๓๖๓/๒๕๕๐ (คดีนี้ธนาคารเช่าโกดังเก็บข้าวของลูกหนี้ด้วยแต่ให้ลูกหนี้ถือกุญแจไว้ฝ่ายเดียวจาเลย
จึงเป็นผู้ครอบครองโกดังอยู่เช่นเดิม)
- การมอบโฉนดให้เจ้าหนี้ยึดถือไว้มิใช่เป็นการประกันตามกฎหมาย ฎ.๕๔๕/๒๕๔๐ ฎ.๑๖๑๒/๒๕๑๒
- การยึดถือโฉนดไว้มิใช่การจานา และเมื่อหนี้ขาดอายุความเจ้าหนี้ต้องคืนโฉนด ฎ.๒๒๙/๒๕๒๒
- การวางโฉนดที่ดินต่อศาลเป็นประกันในการขอทุเลาการบังคับคดี มิใช่การจานองและจานา ไม่ทาให้
เจ้าหนี้เป็นเจ้าหนี้มีประกัน ฎ.๑๖๗๓/๒๕๑๑

ศูนย์วชิ าการงานคดี
 ๒

- การจานาจะมีได้ต่อเมื่อมีหนี้ประธานที่สมบูรณ์ แม้ว่าหนี้ประธานจะเกิดก่อนหรือเกิดหลังสัญญาจานา
ก็ตาม และสัญญาจานา ผู้จานาจะเป็นตัวลูกหนี้เองหรือบุคคลที่สามก็ได้ แต่หากเป็นบุคคลที่สาม หากลูกหนี้
ไม่ชาระหนี้ ผู้รับจานาจะฟ้องให้ผู้จานาชาระหนี้ไม่ได้ ได้แต่บังคับจานา (หน้า ๓๖๗ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา
ถนอมรอด)
- การจานา ผู้จานาต้องเป็นเจ้าของทรัพย์ที่จานา คดีนี้จาเลยเช่าตู้เย็นโจทก์แล้วนาไปจานา การจานา
ไม่ผูกพันโจทก์ โจทก์ใช้สิทธิตามมาตรา ๑๓๓๖ ติดตามเอาตู้เย็นคืนได้ ฎ.๑๑๑๕/๒๔๙๗
- คดีนี้จาเลยเช่าซื้อรถไปจากโจทก์แล้วนาไปจานา โดยโจทก์มิได้ยินยอมทั้งมิได้ประมาทเลินเล่อเชิด
ให้จาเลยเป็นตัวแทน จานาจึงไม่ผูกพันโจทก์ โจทก์ติดตามเอารถคืนได้ ฎ.๔๔๙/๒๕๑๙
- โจทก์นารถไปฝากให้ห้าง ก. ขาย โดยแสดงออกเหมือนหนึ่งเป็นสินค้าของห้าง ก. เมื่อผู้จัดการห้าง ก.
เอารถส่วนหนึ่งไปจานาโดยผู้รับจานาสุจริต โจทก์จะไปเรียกคืนไม่ได้ ฎ.๖๓๑/๒๕๐๓
- โจทก์มอบรถและทะเบียนพร้อมด้วยใบโอนซึ่งมีลายมือชื่อโจทก์ให้ ส. เพื่อไปโอนขายรถ ย่อมเป็น
กรณีที่โจทก์เชิด ส. ว่าเป็นตัวแทนของตน เมื่อ ส. นารถไปจานาโดยผู้รับจานาสุจริต โจทก์จะเรียกคืนโดย
ไม่ไถ่จานาไม่ได้ ฎ.๑๖๐๑/๒๕๑๒
- เจ้าหนี้จานามีสิทธิได้รับชาระหนี้ก่อนเจ้าหนี้สามัญ ฎ.๑๙๑๔/๒๕๒๖
- เมื่อมีบุริมสิทธิแย้งกับสิทธิจานา ผู้รับจานาย่อมมีสิทธิอย่างเดียวกับผู้ทรงบุริมสิทธิลาดับที่ ๑ ดังที่
เรียงไว้ในมาตรา ๒๘๒ เมื่อสิทธิของผู้รับจานาอยู่ลาดับก่อน ผู้รับจานาจึงชอบที่จะได้รับชาระหนี้ก่อนเจ้าหนี้
บุริมสิทธิในมูลขายสังหาริมทรัพย์ซึ่งอยู่ในลาดับที่ ๓ ฎ.๑๔๕๑/๒๕๐๓
- แม้ผู้รับจานาจะมีสิทธิอย่างเดียวกันกับผู้ทรงบุริมสิทธิลาดับที่ ๑ แต่เมื่อขณะที่รับจานา ผู้รับจานา
ได้ทราบอยู่แล้วว่าผู้ร้องเป็นผู้รับฝากสินค้าของผู้จานา ผู้ร้องย่อมมีสิทธิดีกว่าผู้รับจานา ฎ.๑๕๘๙/๒๕๓๗

มำตรำ ๗๔๘
- จานาปืน ต่อมาลูกหนี้นาเงินต้นไปชาระและขอปืนคืน เจ้าหนี้แจ้งว่าต้องชาระดอกเบี้ยด้วยดังนี้
เมื่อไม่มีข้อตกลงว่าจะไม่คิดดอกเบี้ย จานาย่อมเป็นประกันดอกเบี้ยด้วย เจ้าหนี้ชอบที่จะยึดทรัพย์จานาไว้
จนกว่าจะได้ชาระต้นเงินและอุปกรณ์ครบถ้วน ฎ.๒๔๐๕/๒๕๑๖
- ค่าฤชาธรรมเนี ยมในการบังคับจานาจะต้องเป็ นค่าใช้จ่ายที่ เกิด ขึ้นจริงและตามสมควร ไม่ใช่
ค่าใช้จ่ายที่คู่กรณีตกลงกันเอง (หน้า ๓๗๐ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)
- ค่าสินไหนทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดแต่ความชารุดบกพร่องแห่งทรัพย์ที่จานาซึ่งไม่เห็น
ประจักษ์ หมายถึง ค่าสินไหนทดแทนเพื่อความเสียหายอันเกิดจากความชารุดบกพร่องของทรัพย์ที่จานา
เป็นเหตุให้เกิดความเสียหายแก่ทรัพย์สินอื่นของผู้รับจานา

ศูนย์วชิ าการงานคดี
 ๓

มำตรำ ๗๕๐
- สิทธิซึ่งมีตราสารหมายถึง ตราสารที่ใช้แทนสิทธิหรือทรัพย์ที่ออกตามแบบพิธีของตราสารในกฎหมาย
และเป็นตราสารที่โอนกันได้ดว้ ยวิธีของตราสารนัน้ สัญญาเช่าและสิทธิการโอนกรรมสิทธิ์รถยนต์ที่มอบไว้แก่
เจ้าหนี้มิใช่ตราสารตามความหมายดังกล่าวจึงมิใช่การจานา ฎ.๒๐๕๑/๒๕๓๗
- การฝากเงินเมื่อส่งมอบเงินให้แก่ธนาคาร เงินย่อมตกเป็นของธนาคาร จึงไม่มีการส่งมอบทรัพย์ที่จานา
ส่วนสมุดเงินฝากเป็นเพียงหลักฐานในการรับฝากเงินที่มอบให้ผู้ฝากยึดถือไว้เท่านั้น จึงเป็นหลักฐานธรรมดา
ที่ทาขึ้นเพื่อเป็นหลักฐานแห่งสิทธิทั่วไป การจานาเงินฝากหรือสมุดเงินฝากจึงมิใช่การจานา ฎ.๕๔๗๘/๒๕๓๔
ฎ.๔๕๐/๒๕๓๖ ฎ.๑๐๖๓/๒๕๔๐ ฎ.๓๒๙๓/๒๕๔๕ ฎ.๗๘๒๐/๒๕๔๗ ฎ.๗๖๗๕/๒๕๕๗ (แต่ข้อสัญญาที่
ตกลงกันนั้นใช้บังคับได้ ฎ.๑๐๖๓/๒๕๔๐ ฎ.๓๔๘๖/๒๕๕๔)

มำตรำ ๗๕๘
- โจทก์เอาปืนไปจานาไว้แก่จาเลย โจทก์จะขอไถ่โดยชาระเฉพาะเงินต้นมิได้ ฎ.๒๔๐๕/๒๕๑๖
- จานาตั๋วสัญญาใช้เงินเป็นประกันหนี้ค่าซื้อหุ้นของ อ.และ พ. เมื่อ อ.และ พ.ยังชาระหนี้ไม่ครบถ้วน
จะขอตั๋วสัญญาใช้เงินคืนมิได้ ฎ.๔๖๑/๒๕๓๐
- สิทธิการยึดทรัพย์ที่จานาไว้ได้ทั้งหมดนี้ใช้บังคับได้เฉพาะระหว่างผู้รับจานากับผู้จานาเท่านั้น
จะยกขึ้นต่อสู้เจ้าหนี้ตามคาพิพากษาที่จะยึดทรัพย์บังคับคดีเอาแก่ทรัพย์สินของลูกหนี้มิได้ ฎ.๗๗๘/๒๕๐๓

มำตรำ ๗๖๐
- ในกรณีที่ผู้รับจานาเอาทรัพย์ที่จานาออกใช้โดยได้รับความยินยอมของผู้จานา ผู้รับจานาไม่ต้องรับผิด
ก็ตาม แต่ห ากเป็ น การน าไปใช้โดยจงใจหรือประมาทเลินเล่อก่อให้เกิด ความเสียหายก็ยังคงต้องรับ ผิด
ในละเมิด (หน้า ๓๘๘ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)

มำตรำ ๗๖๑
- คู่กรณีอาจตกลงกันให้นาดอกผลนิตนิ ัยไปชาระหนี้ให้แตกต่างจากที่กาหนดไว้ในมาตรา ๗๖๑ ก็ได้
(หน้า ๓๘๔ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)
- แต่หากเป็นดอกผลธรรมดา จานาย่อมไม่ครอบถึงดอกผลนั้นด้วย ผู้รับจานาจะบังคับจานาเอากับ
ดอกผลนั้นไม่ได้ (หน้า ๓๘๔ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)

ศูนย์วชิ าการงานคดี
 ๔

มำตรำ ๗๖๓
- ฟ้องให้ผู้รับจานาชดใช้ค่าเสียหายเพราะแจกันที่นามาจานาบุบสลายแต่ฟ้องเมื่อพ้นหกเดือนนับแต่
วันที่ได้รับแจกันคืน คดีจึงขาดอายุความ ฎ.๖๕๓/๒๕๒๕

มำตรำ ๗๖๔
- การบอกกล่าวให้ลูกหนี้ชาระหนี้นั้นจะต้องกาหนดเวลาแน่นอนไว้ในคาบอกกล่าวด้วยมิเช่นนั้น
ย่อมไม่อาจรู้ได้วา่ เป็นเวลาพอสมควรหรือไม่ เป็นคาบอกกล่าวที่ไม่ชอบ ฎ.๑๖๐๘/๒๕๐๖ (ฎีกานี้เป็นเรื่องจานอง
กาหนดเรื่องการบอกกล่าวในกฎหมายก่อนแก้ไข)
- ผู้รับจานามีสิทธิขายทอดตลาดทรัพย์สินซึ่งจานาโดยไม่ต้องฟ้องศาล ดังนั้นการเอาทรัพย์ออกขาย
ทอดตลาดจึงมิใช่เป็นการใช้สิทธิโดยไม่สุจริต ฎ.๘๗๕/๒๕๒๓
- เจ้าหนี้ผู้รับจานาจะใช้สิทธิบังคับจานาหรือจะฟ้องบังคับชาระหนี้เอาแก่ทรัพย์สินของลูกหนี้อย่าง
เจ้าหนี้สามัญก็ได้ ฎ.๔๘๕/๒๕๑๓
- ตกลงว่าผู้รับจานาขายทอดตลาดได้โดยไม่ต้องบอกกล่าว ข้อตกลงนี้ใช้บังคับได้ ฎ.๓๕๙๙/๒๕๓๐
- แม้ลูกหนี้จะมิได้ไถ่ถอนจานาภายในกาหนดเวลาที่ผู้รับจานาบอกกล่าวแต่ตราบใดที่ผู้รับจานา
ยังมิได้บังคับจานา ลูกหนี้ก็ย่อมมีสิทธิไถ่ได้อยู่ตราบนั้น ฎ.๓๖๙๗/๒๕๒๘
- แม้การบังคับจานาจะมิได้บอกกล่าวก่อน หรือการบอกกล่าวไม่ชอบก็ไม่ทาให้การขายทอดตลาด
เป็นโมฆะ เพียงแต่หากขายทรัพย์นั้นได้ในราคาต่ากว่าราคาที่แท้จริงของทรัพย์ ผู้รับจานาจะต้องรับผิดชอบ
(หน้า ๓๙๔ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)

มำตรำ ๗๖๗
- เมื่อบังคับจานาได้เงินสุทธิน้อยกว่าจานวนที่ค้างชาระ จานาย่อมระงับสิ้นไป แต่เจ้าหนี้มีสิทธิฟ้อง
ให้ลูกหนี้ชาระหนีใ้ นส่วนที่ขาดได้ แต่อย่างไรก็ตามเมือ่ เจ้าหนี้ไม่มีหลักฐานการกูจ้ ึงฟ้องให้ลูกหนี้รับผิดส่วนที่
ขาดมิได้ ฎ.๒๐๐/๒๔๙๖
- ในกรณีที่ผู้จานาเป็นบุคคลที่สาม เจ้าหนี้จะเรียกให้ผู้จานารับผิดในส่วนที่ขาดไม่ได้ เรียกได้เฉพาะ
จากลูกหนี้เท่านั้น (หน้า ๓๙๖ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)
- แม้ข้อตกลงของผู้จานาซึ่งเป็นบุคคลภายนอกจะมีว่า ถ้าขายทรัพย์สินที่จานาได้เงินสุทธิไม่พอ
ชาระหนี้ ผู้จานายอมชดใช้จานวนที่ยังขาดอยู่อี กจนครบ ดังนี้หมายความว่าหากขายทรัพย์ที่จานาได้ราคา
ต่ากว่าราคาที่กาหนดไว้ ผู้จานายอมรับผิดจนครบจานวนเท่านั้น มิใช่ยอมรับผิดจนครบจานวนหนี้ประธาน

ศูนย์วชิ าการงานคดี
 ๕

คดีนี้หุ้นระบุว่ามีมูลค่าหุ้นละ ๕๐,๐๐๐ บาท แต่ขายได้ไม่ถึง ผู้จานารับผิดอีกเพียงให้ครบจานวนค่าหุ้น

ที่ระบุไว้เท่านั้น ฎ.๘๗๕/๒๕๒๓
- ข้อตกลงที่กาหนดว่าผู้จานายอมรับผิดอย่างลูกหนี้ร่วมกับลูกหนี้ หมายความเพียงว่าผู้จานาจะรับผิด
อย่างลูกหนี้ร่วมเพียงเท่าวงเงินที่จานาเท่านั้น ฎ.๑๑๑๔/๒๕๓๓

มำตรำ ๗๖๙
- แม้จาเลยจะนาโคมาจานาแต่การที่โจทก์มอบโคกลับสู่การครอบครองของผู้จานาเพื่อทากินนาเงิน
มาชาระหนี้ ถือว่าการกู้รายนี้ไม่มีจานา ฎ.๔๙๐/๒๕๐๒
- ทาสัญญาว่าจานาจักรเย็บผ้าแต่มิได้ส่งมอบจักรเย็บผ้าแก่เจ้าหนี้ จึงมิใช่การจานา ฎ.๔๒๗๘/๒๕๓๔
- เมื่ อ ไม่ป รากฏว่าเจ้ าหนี้ ย อมคื น หุ้ น อัน เป็ น ทรัพ ย์สิน ที่ จ านาคื น ให้ แก่ ผู้จาน า ทั้ งไม่ป รากฏว่า
หนี้ประธานที่จานาหุ้นเป็นประกันระงับสิ้นไปไม่ว่าเพราะเหตุใด ๆ อันมิใช่เพราะเหตุอายุความ จานาจึง
ยังไม่ระงับ ฎ.๑๒๖๗๒/๒๕๕๗
- จานาเครื่องจักรแล้วทาสัญญาเช่าเครื่องจักรต่อเจ้าหนี้ ย่ อมเป็นกรณีที่ผู้รับจานายอมให้ทรัพย์ที่
จานากลับสู่การครอบครองของผู้จานา จานาย่อมระงับ ฎ.๒๕๑๗/๒๕๓๔
- จานาเครื่องจักรโดยมีข้อตกลงให้กรรมการลูกหนี้เป็นผู้รักษาและให้ลูกหนี้ใช้ประโยชน์เครื่องจักรได้
แม้จะมีข้อตกลงว่าลูกหนี้ได้รับอนุญาตให้ใช้เครื่องจักรไม่ถือว่าเป็นการที่เครื่องจักรกลับคืนสู่ครอบครองของ
ผู้จานาก็ตาม การจานาย่อมระงับไป ฎ.๕๖๐๓/๒๕๔๔ (หรือตกลงให้ภรรยาของกรรมการบริษัทผู้จานา
รักษาทรัพย์ที่จานา โดยผู้จานาใช้ประโยชน์ในทรัพย์นั้นได้ ฎ.๒๔๔๘/๒๕๕๑)
- จานาเครื่องจักรไว้ตอ่ ธนาคารโดยมีขอ้ ตกลงให้ลูกจ้างของลูกหนีเ้ ป็นผู้ดูแลทรัพย์ที่จานาและลูกหนี้
สามารถใช้ประโยชน์ จากทรัพย์ที่ จาน าได้ ไม่ ถือว่าการครอบครองกลั บคื นสู่ลู กหนี้ ผู้ จาน า เป็ นการตกลง
หลีกเลี่ยงกฎหมาย จานาระงับตามมาตรา ๗๖๙ (๒) ฎ.๓๔๘๑/๒๕๕๙
- กรณีที่การจานาจะระงับนั้นจะต้องเป็นกรณีที่ผู้รับจานา “ยอม” ให้ทรัพย์จานากลับสู่การครอบครอง
หากผู้รับจาน ามิได้ยอม จานาไม่ระงับ เช่น มีคนลักทรัพย์จานาไป ต่อมาตารวจจับได้จึงคืนทรัพย์ให้ แก่
ผู้จานา ดังนี้มิได้เกิดจากการที่ผู้รับจานายินยอม จานาจึงยังไม่ระงับ (หน้า ๔๐๓ ครั้งที่ ๑๒ อ.ปัญญา ถนอมรอด)
- เมื่อมีการบังคับจานา จานาย่อมระงับ ฎ.๒๐๐/๒๔๙๖

ศูนย์วชิ าการงานคดี