KPSS

2016
kim korkar
Pegem Akademi
Sınav Komisyonu;
2015 KPSS’ye
Pegem Yayınları
ile hazırlanan adayların,
100'ün üzerinde soruyu
kolaylıkla
çözebildiğini
açıkladı.
tarih’ten
Türkiye'nin en çok satan

DERS NOTLARI
Eğitimde

29. yıl
 Yayın Yönetmeni: Neslihan Gürsoy
Dizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur Kutlu
Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı
Baskı: Vadi Grup Ciltevi A.Ş.
İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 2284 Sokak No:105
Komisyon Yenimahalle/ANKARA
(0312 394 55 91
KPSS DERS NOTLARI KİM KORKAR TARİH

ISBN-978-605-318-289-4
Yayıncı Sertifika No: 14749
Matbaa Sertifika No: 26687
Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© Pegem Akademi
Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları
Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir.
Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri,
kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt
ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz.
İletişim
Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır.
Okuyucularımızın, bandrolü olmayan kitaplar hakkında Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA
yayınevimize bilgi vermelerini ve bandrolsüz yayınları Yayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51
satın almamalarını diliyoruz. Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60
Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08
Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38
28. Baskı: 2016, Ankara Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60
İnternet: www.pegem.net
E-ileti: pegem@pegem.net
 Ön Söz

Değerli Adaylar,

Tarih Ders Notları, KPSS derslerindeki özet ders notu ihtiyacını karşılamak ve Genel Kültür Testi’nde

önemli bir yer tutan “Tarih” kapsamındaki 27 soruyu etkili bir şekilde çözebilmeniz amacına yönelik olarak hazırlanmıştır.

Yayının amacı, derslerde belirli bir sürede anlatmaya çalıştığımız aslında çok kapsamlı

olan Tarih konusunu özet bir şekilde sunarak, konular arasında bağlantı kurarak, adayların sıkılmamasını

sağlamak için şemalarla, kavram haritalarıyla, tablolarla destekleyerek konunun kalıcılığını artırmaktır.

Bu ders notları uzun bir birikimin ve yoğun bir emeğin ürünüdür.

Ders notlarının, çalışmalarınızda yararlı olması dileğiyle,

KPSS ve meslek hayatınızda başarılar.

PEGEM AKADEMİ YAYINCILIK

 İçindekiler
Ön Söz .............................................................................................................................................................................................................................................................................................................iii

Orta Asya Türk Tarihi ...................................................................................................................................................................................................................................................................................1

Orta Asya Türk Devletlerinde Kültür ve Uygarlık ..............................................................................................................................................................................................................................3

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................5

Türk İslam Devletleri ...................................................................................................................................................................................................................................................................................7

Türkiye Tarihi .................................................................................................................................................................................................................................................................................................8

Orta Asya ve Yakın Doğu’da Kurulan Diğer Türk-İslam Devletleri ..............................................................................................................................................................................................9

Türk İslam ve Türkiye Tarihinde Kültür ve Uygarlık ..........................................................................................................................................................................................................................10

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................14

Osmanlı Tarihi (1299 - 1922) ....................................................................................................................................................................................................................................................................16

Osmanlı Kültürü ve Uygarlığı ..................................................................................................................................................................................................................................................................20

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................29

Osmanlı’da Yenileşme Islahat ve Demokratikleşme Hareketleri.................................................................................................................................................................................................31

Fransız İhtilali’ne Karşı Osmanlı Devletinin Aldığı Önlemler ........................................................................................................................................................................................................33

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................34

XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Devleti’ndeki Siyasi Gelişmeler ...................................................................................................................................................................................................36

I. Dünya Savaşı ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................38

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................44

Kurtuluş Savaşı Hazırlık Dönemi ............................................................................................................................................................................................................................................................46

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................54

v
Kurtuluş Savaşı Muharebeler Dönemi .................................................................................................................................................................................................................................................55

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................59

İnkılâplar .........................................................................................................................................................................................................................................................................................................62

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................67

Atatürk İlkeleri ..............................................................................................................................................................................................................................................................................................69

İlke-İnkılap İlişkisi ........................................................................................................................................................................................................................................................................................70

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................72

Atatürk Dönemi Dış Politika ....................................................................................................................................................................................................................................................................74

Atatürk Dönemi Sonrası Türkiye ve Dış Politika................................................................................................................................................................................................................................75

XX. Yüzyıl Başlarında Dünya.....................................................................................................................................................................................................................................................................76

II. Dünya Savaşı .............................................................................................................................................................................................................................................................................................77

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................78

Soğuk Savaş Dönemi .................................................................................................................................................................................................................................................................................80

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................82

Yumuşama Dönemi ....................................................................................................................................................................................................................................................................................84

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................86

Küreselleşen Dünya ....................................................................................................................................................................................................................................................................................88

Konu Kavrama Soruları ..............................................................................................................................................................................................................................................................................90

Tarih Dizini .....................................................................................................................................................................................................................................................................................................92

vi
 ORTA ASYA TÜRK TARİHİ

Osmanlı
İmparatorluğu Büyük Hun
Babür İmparatorluğu
Güçlü, kuvvetli İmparatorluğu 16 Batı Hun
Miğfer 15 1
Töreli Sibirya Büyük Timur İmparatorluğu
İmparatorluğu 14
Türeyen 2
Türk Adı

Olgunluk çağı Ka Avrupa Hun

rad Baykal Gölü
Kudretli en İmparatorluğu
iz
Akdeniz

Çoğalan 13 3
Altın Orda

izi
Aral Gölü

n
Orta Kingan
Devleti

De
Asya Türklerin
Dağları Ak Hun
ar
Andronova Anayurt Tarihte
z İmparatorluğu
Ha
Uygarlık Merkezleri

Anav Harzemşahlar 12 Kurdukları 4

Orta Asya’daki

Afanasyeva Devleti
Devletler
Karasuk Göktürk
Tagar İmparatorluğu
Büyük Selçuklu 11
İmparatorluğu 5
Abakan
Ba Himalaya
Kelteminar sr
a Dağları
Kö
rfe Gazneliler 10 6 Avar
zi Devleti İmparatorluğu
9 7 Hazar
8
Karahanlılar İmparatorluğu
Uygur Devleti
Devleti

Göçlerin Sonuçları Avrupa Göçlerin Nedenleri

Coğrafyalarına yapıldı.

(Balkanlar)
Farklı coğrafyalarda güçlü Türk devletleri kuruldu. ORTA ASYA’DAN Olumsuz iklim koşulları
Ekonomik ve
YAPILAN TÜRK Salgın hastalıklar
Türk tarihini incelemek zorlaştı. Anadolu Sosyal
GÖÇLERİ Nüfus artışı
Kültürel etkileşime neden oldu.
Boylar arasındaki mücadeleler
Kavimler Göçü’ne neden oldu.
Mezopotamya Dış güçlerin baskısı (Çin-Moğol) Siyasi
Bazı Türk boyları zamanla özbenliklerini kaybetti. ve Mısır
Bağımsız yaşama düşüncesi
Yeni yerleri ele geçirme düşüncesi Cihan Hakimiyeti
Düşüncesi

1
 ORTA ASYA TÜRK TARİHİ

TÜRK GÖÇLERİ
AVRUPA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI ASYA’DA KURULAN TÜRK DEVLETLERİ VE TOPLULUKLARI
SONRASI

AVRUPA HUN KIPÇAKLAR ASYA HUN I. GÖKTÜRK UYGURLAR

DEVLETİ PEÇENEKLER (KUMANLAR) DEVLETİ
Avar hakimiyetine son vererek Orhun ve Selenga ırmakları
Merkezi Avrupa’da olan ilk Türk AVARLAR Ötüken de kuruldular. İlk hü- II. GÖKTÜRK civarında kurulmuştur. İlk
Bizans ordusunda Oğuzlarla mücadele ettiler. Tarihte bilinen ilk Türk devletidir.
devletidir. kümdarları Bumin Kağan’dır. Türk (KUTLUK) hükümdarı Kutluk Bilge Kül
paralı askerlik Bu mücadeleleri Dede Korkut İlk hükümdarları Teoman’dır.
En önemli hükümdarı Attila’dır. Orta Avrupa’ya devlet ve adıyla kurulan ilk Türk devletidir. Kağan’dır.
yaptılar. Hikayeleri’ne konu oldu. Ötüken’de kuruldular.
ordu teşkilatlanmasında Bağımsızlık mücadelesi
Kavimler Göçü’ne neden Çin’le etkileşim sonucun-
örnek oldular. Türkleri ilk kez bir bayrak altında Türkler ikinci kez bir bayrak vererek kurulan ilk Türk
olan Türk devletidir. BULGARLAR - MACARLAR devletidir. İlk hükümdarla- da Maniheizm inancını
Rusların İgor destanının toplamayı başaran devlettir. altında toplandılar.
rı Kutluk - İlteriş Kağan’dır. benimsediler.
İstanbul’u kuşatan ilk Türk konusunu da oluşturdular.
Krallıklar güç kaybetti. topluluğudur. Hristiyanlığı Çin Hun mücadelesinin Sasani ve Bizans’la olan müttefik- Bu din, savaşmayı ve et
Kavimler Göçü (375)

benimsediler. en önemli nedeni İpek Yolu liklerini İpek Yolu için yaptılar. Kendilerine ait 38 harfli yemeyi yasakladığı için
Orta Çağ başladı.
hakimiyetidir. Çinlilerle ilk siyasi alfabeleri vardır.
Roma ikiye ayrıldı. (Doğu ve Batı) alternatif bir geçime yönelip
İtil (İdil) Bulgarları Tuna Bulgarları Latin kültürüyle anlaşmayı yaptılar. İslamiyet öncesi kurulan Türk tarımsal üretime başladılar.
Skolastik zihniyet ortaya çıktı. Türklere ait ilk yazılı eser
İslamiyeti Hristiyanlığı kaynaşıp öz devletlerinin en güçlüsüdür. Buna bağlı olarak yerleşik
Avrupa’nın etnik yapısı değişti. olan Orhun Kitabeleri’ni
benimsediler. benimsediler. benliklerini Teoman zamanında Çinliler, Hun akınlarına hayata geçen ilk Türk devleti
oluşturdular.
Feodalitenin temeli atıldı. kaybettiler. karşı Çin Seddi’ni yapmışlardır. Çin entrikalarıyla yıkıldılar. oldular.
Bu kitabaler,
Mete, ilk düzenli orduyu Kül Tiğin Şehirler ortaya çıktı. Mimari
oluşturdu. (onluk sistem) gelişti, çinicilik ve fresko
• Bu devletler Avrupa’yı askeri ve idari alanda etkilediler. Tonyuluk
sanatları gelişti.
• Avrupa’ya maden işlemeyi öğrettiler. Bilge Kağan
• Çoğunluğu Hristiyanlığı benimseyip, Avrupa kültürü içinde asimile oldular. Çinliler, savaşarak yenemedikleri adına dikilmiştir.
Hunları entrikalarıyla yıktılar. Moğolların Türkleşmesinde
etkili oldular.
Uygur, Basmil ve Karlukların
ayaklanmalarıyla yıkıldılar.
ORTA ASYA’DA KURULAN DİĞER TÜRK DEVLETİ İlk Müslüman Türk Devleti
olan Karahanlılar’la savaştılar.
SABİRLER TÜRGİŞLER
18 harfli Uygur alfabesine sahip
KIRGIZLAR OĞUZLAR HAZARLAR KARLUKLAR İSKİTLER
olup hareketli matbaayı kullandı-
Sibirya’ya adlarını Emevilerle savaşarak lar. Minyatür sanatında geliştiler.
bıraktılar. En uzun destan olan Büyük Türk devletleri Museviliği kabul eden ilk Türk devletidir. Hz. İslamiyet’i kabul eden Tarihte bilinen ilk Türk İslamiyet’in Orta Asya’ya ya- Töreyi yazılı hâle getirdiler.
Manas destanına kurdular. Osman’la savaşarak İslamiyet’in Karadeniz’in ilk Türk topluluğudur. topluluğudur. yılmasını engellediler. Yerleşik
sahiptirler. kuzeyine yayılmasını engellediler. yaşama geçen ilk Türk boyudur. Kırgızlar tarafından yıkıldılar.

2
 ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK

DEVLET YÖNETİMİ

DEVLET ANLAYIŞI KUT ANLAYIŞI VERASET SİSTEMİ İKİLİ SİSTEM KURULTAY HATUN

Türklerde devlet şu şekilde Hükümdarın Tanrı tarafından Ülke hanedanın ortak Ülkenin ikiye ayrılarak Devlet işlerinin görüşüldüğü meclis- Hakanın eşidir.
oluşmuştur. görevlendirilmesi inancıdır. malıdır. yönetilmesidir. tir. (Toy olarak da isimlendirilir.)

Üyeleri Elçi kabulünde bulunurdu.

Oguş (Aile) Kut, kan yoluyla babadan oğu- Türklerde tam olarak belirli İlk olarak Hunlarda ortaya
la geçmektedir. Bu durum taht bir veraset sistemi yoktur. çıkmıştır.
Kurultay toplantılarına
Urug (Soy) kavgalarına neden olmuştur. Hakan Hatun Boy beyleri Hanedan
katılabilirdi.
Verasetin belirsizliği taht üyeleri
Batı Doğu (merkez)
Bod (Boy) Bu nedenle devletler kısa kavgalarına neden olmuştur.
Kurultay üyelerine Toygun denir. Devlet yönetiminde söz
sürede Yabgu Şad Tigin sahibiydi.
Yabgu Hakan
Budun (Millet) parçalanmıştır. Bu nedenle devletler kısa sürede
Kurultayda son söz hakanındır.
parçalanmıştır.
Yarı bağımsız (İç işlerinde Tam bağımsız
İl (Devlet)
serbest, dış işlerinde Kurultay karar verme değil danışma meclisidir.
merkeze bağlıdır.)
HÜKÜMDAR
Bir devletin kurulmasında Kurultay hakanın belirlemesinde
gözetilmesi gereken ilkeler ve töre üzerinde etkili olup, hay-
van ve insan sayımı da yapardı.
Bağımsızlık Ülke Halk Kanun SEMBOLLERİ UNVANLARI Kurultayda hakanın kararlarının sorgulanabilmesi ve herkesin özgürce
GÖREVLERİ
Otağ (Kağan çadırı) fikrini söylemesi kurultayın demokratik bir özelliği olduğunu gösterir.
Han Orduyu komuta etmek
Örgin (Taht) Kurultayın yanı sıra Kengeş adı verilen bir meclis de vardı.
Hakan Töreyi uygulamak
Tuğ (Bayrak) Kağan Siyasi birliği sağlamak DEVLET GÖREVLİLERİ
Davul İlteber Halkın ihtiyaçlarını gidermek
Kotuz (Sorguç) Buyruklar Bakanlar
İlteriş
Yay İdikut Yabgu Ülkenin batı bölümünü yöneten kişi (hükümdar kardeşi), hükümdarlık unvanı
Kur(Kemer) Tanhu Tigin (Tekin) Hükümdar çoçuklarının kullandığı unvan
Berge (Kamçı) Şanyu Ayukı Hükümet
Kılıç Aygucu Başbakan
Ay - Tengri
Kama Bitigçi Yazışmaları yürüten görevli (katip)
Tarhan (Tarkan) Komutan
Tudun Vergi memuru
Yargucı Yargıç
Tamgacı Mühürdar
Şad Vezir, şehzade

3
ORTA ASYA TÜRK DEVLETLERİNDE KÜLTÜR VE UYGARLIK

ORDU EKONOMİK HAYAT DİL, EDEBİYAT, BİLİM, SANAT VE MİMARİ

Ordu - millet anlayışı hakimdir. (Kadın - erkek Temel geçim kaynağı hayvancılıktır.
Türklerin dilleri Ural - Altay dil grubuna girmektedir.
herkes asker sayılırdı.) Hayvancılığa bağlı olarak dokumacılık gelişmiş-
tir. Sözlü edebiyat göçebeliğin sonucu olarak gelişmiştir.
Mete, Onluk Sistemi getirmiştir. (İlk düzenli
ordu) Hayvansal ürünler (kurutulmuş et, deri, canlı Sav: Atasözleri
Hilal - Turan savaş taktikleridir. hayvan) ihraç edilmiştir. Sagu: Ağıt
En önemli silahları: ok, yay, mızrak, kılıç, gürz, İpek Yolu ve Kürk Yolu Orta Asya’nın önemli Koşuk: Saz (Kopuz) eşliğinde söylenen şiirler
süngü, kargıdır. ticaret yollarıdır. Dede Korkut Hikayeleri: Oğuz Kıpçak (Kuman) mücadelelerini anlatır.
Bayrak yerine “tuğ” kullanılır. Destanlar
Başa takılan şapkaya “tolga” denir. DESTANLAR
DİN VE İNANIŞ
TOPLUMSAL YAPI VE HUKUK
Uygurlar - Maniheizm
Toplumun temelini aile (oguş) oluştururdu. Uygurlar ve Türgişler - Budizm İskitler Hunlar Kırgız Göktürk Uygur
Aile reisi erkekti. Tek eşle evlilik hakimdi. Hazarlar - Musevilik (Yahudilik)
Küçük (çekirdek) aile tipleri göçebeliğin sonucu Karluklar - İslamiyet Alp Er Tunga Oğuz Kağan Manas Bozkurt ve Türeyiş ve Göç
olarak benimsenmiştir. (En uzun destan) Ergenekon
Bulgarlar, Macarlar - Hristiyanlığı seçtiler.
Sosyal sınıf kavramına göçebelikten dolayı
rastlanmazdı.
En eski inançları Totem’dir. (kurt ve kartala saygı Yazılı edebiyat
İslamiyetten önce Türk devletlerinde dini ve On İki Hayvanlı Türk Takvimi
duyulması) II. Göktürkler’e aittir.

Orhun Kitabeleri
milli bakımdan önemli olan günlerin milletçe

Takvimler
Umay adı verilen ve tabiat olaylarını düzenledi- Celali Takvim
kutlandığı törenlere“şölen” denir. Bilge Kağan, Kültiğin ve Vezir Tonyukuk adına
ğine inanılan tanrıçaları vardı. yazılmıştır. Hicri Takvim
Uygurların yerleşik yaşama geçmesiyle şehirler

Türklerin Kullandıkları
(balık) kuruldu. Yada Taşı’nın şans getirdiğine inanılırdı. Orhun Alfabesi’yle Yollug Tigin tarafından yazılmıştır. Rumi Takvim
Toprak devletindir bu yüzden toprak aristokrasi- Ataların mezarlarına saygı duyulmasına “Atalar Çözümleyen W. Thomsen’dır. Miladi Takvim
sine rastlanmazdı. Kültü” denirdi. “Türk milleti” adının geçtiği ilk Türkçe metindir.
Geleneklerden oluşan yazısız kuralları vardır. (Töre)Töre Ahiret inancının varlığını, ölülerin eşyalarıyla Siyasetname özelliği taşır.

Diğer Kitabeler
zamana ve şartlara göre değiştirilebilir. gömülmesi ve Cennet (uçmağ) Cehennem

Hükümdarın yetkilerini yalnızca töre sınırlandırabilir.
Halk, hakan ve kurultay, törenin kaynağını oluşturur.
Hakan bile töreye aykırı hareket edemez.
Yargu - Mahkeme
Yargucu - Yargıç
Alfabeler
Yenisey Yazıtları → Kırgızlara aittir. Göktürk, Uygur milli alfabe-
(tamu) anlayışları göstermektedir. leridir.
Karabalgasun Yazıtları → Uygurlara aittir.
Şamanizm, dinden daha çok sihir, büyü, gizli Kiril, Sogd, Arap, Latin kulan-
Sine Uşi Yazıtları → Uygurlar’a aittir.
güçlere inanma biçiminde ortaya çıkmıştır. dıkları alfabelerdir.
Mezarlarına (Kurgan)
Mezar taşlarına (Balbal) Türkler, Güneş yılını bugünkü değerlere çok yakın bir şekilde hesaplamışlardır.

Bilim, Sanat, Mimari

Ağır suçlar idam cezasına çarptırılır. (Adam öldürmek,
ordudan kaçmak, tecavüz gibi)
Hapis cezaları kısa sürelidir. (Göçebe hayat tarzlarından
dolayı)
İlk yazılı hukuk kuralları Uygurlar Dönem’inde oluştu-
rulmuştur. (Bu gelişme yerleşik yaşamın bir sonucudur.)
Cenaze törenine (Yuğ) İlk kez kağıt ve matbaayı Uygur Türkleri kullanmışlardır.
Ölülerin ardından yapılan ağıta (Sagu) denilmiş- Göçebe Türklerin sanat eserleri taşınabilir malzemelerdendir.
tir. Göçebe Türklerin sanat eserlerinde av ve savaş sahneleri fazlaca mevcuttur.
Din adamlarına Şaman, Kam, Baksı adı veril- Uygurlarla birlikte sulama kanalları, evler, saraylar ve tapınaklar yapılmıştır.
miştir.
Uygurlarda Mani dininin etkisiyle minyatür, çinicilik ve fresko sanatları gelişmiştir.
Hunlar Dönemi’ne ait “Pazırık Halısı” dünyanın en eski halısıdır.

4
 KONU KAVRAMA SORULARI

1. İslamiyetten önce Orta Asya’daki Türkler genellikle komşuları- Çözüm: Yerleşik hayata geçen ilk Türk devleti Uygurlar’dır. Bir 6.
na canlı hayvan, kösele, deri, kürk ve silah satmışlar, karşılığın- devletin yerleşik hayata geçtiğinin kanıtı olarak mimari kalıntı- I. Kopuz
lar, mesken (ev) vergisi alınması, duvar resmi (fresk) ve sulama II. Keman
da hububat almışlardır. kanalları gösterilebilir. Alfabe kullanılması, ticaret yapılması, III. Kanun
Bu durum Orta Asya’daki Türklerin aşağıdaki alanların yazılı belge bırakılmış olması yerleşik hayatın kanıtı değildir.
Çünkü Göktürkler yukarda sıraladığımız özellikleri taşıyorlardı. Yukarıdakilerden hangileri, Türklere özgü müzik aletleridir?
hangisinde ilerlememiş olduklarını gösterir?
Göktürkler, Uygurlardan önce kurulan bir devlet olduğuna göre
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
A) Hayvancılık B) Maden işleme C) Tarım A,B,C,D seçenekleri yerleşik hayatın kanıtı olamaz.
D) I ve III E) II ve III
D) Askerlik E) Ticaret Cevap E
Çözüm: Kopuz, Orta Asya’dan itibaren Türklerin kullandığı bir
Çözüm: Orta Asya’da Türkler, göçebe yaşam tarzının sonucu eko-
4. çalgıdır.
nomik faaliyet olarak, hayvancılıkla uğraşmışlardır. Bu nedenle
tarım alanında çok fazla ilerleyememişlerdir. Maden işleme, I. Orhun Kitabeleri Cevap A
askerlik, ticaret, hem göçebe yaşam tarzında hem de yerleşik II. Manas Destanı
hayatta görülür. 7. İslamiyet’ten önceki Türklerin kendilerinden farklı
III. Karabalsagun Kitabesi
Cevap C inanışlara sahip insanlarla bir arada yaşaması, Türklerde
Yukarıdakilerden hangileri Göktürkler Dönemi’ne aittir? aşağıdakilerden hangisine bir kanıttır?
2. İslamiyet’ten önceki Türklerde, dini ve millî bakımdan A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III A) Ülke sorunlarının görüşüldüğü meclis kurduklarına
önemli olan günlerin milletçe kutlanması törenlerine ne
D) I ve II E) II ve III B) Ülkeyi iki bölüm hâlinde yönettiklerine
ad verilirdi?
C) Birden fazla devlet kurduklarına
A) Töre B) Şölen C) Buyruk Çözüm: Orhun Kitabeleri, II. Göktürk (Kutluk) Devleti D) Hoşgörülü olduklarına
Dönemi’nde Bilge Kağan, kardeşi Kül Tigin ve Vezir Tonyukuk E) Yerleşik hayata geçtiklerine
D) Kurultay E) Yabgu
adına yazılmıştır. Manas Destanı Kırgızlar’a, Karabalgasun Kita-
Çözüm: İslamiyet’ten önceki Türk devletlerinde dini ve millî beleri Uygurlar’a aittir.
Çözüm: Türklerin farklı inanışlara sahip insanlarla bir arada
bakımından önemli olan günlerin milletçe kutlandığı törenlere Cevap A yaşaması, Türklerin farklı inanışlara saygı duyduklarının yani
şölen denirdi. Şölenler toplumsal dayanışmayı, birlik ve beraber- hoşgörülü olduklarının kanıtıdır. A seçeneği kurultayla, B seçe-
liği sağlardı. neği ikili teşkilatla, C seçeneği teşkilatçı yapıyla, E seçeneği ise
Buyruk: Bakan anlamına gelir. 5.
Uygurlarla ilgilidir.
I. Toy
Kurultay (Toy): Önemli konuların görüşülüp karara bağlandığı
II. Kurultay Cevap D
meclis.
Töre: Sosyal hayatı düzenleyen yazısız hukuk kuralları. III. İl
Yabgu: Ülkenin batısını yöneten hanedan üyesi. 8. Uygurlar Dönemi’nde, ticari ilişkilerin gelişmesiyle kişiler
Yukarıdakilerden hangileri, İslamiyet’ten önce kurulan arasındaki anlaşmalar yazılı hâle getirilmiştir.
Cevap B
Türk devletlerinde, devletin siyasi, ekonomik ve kültürel
Bu durum, aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili belgele-
3. Aşağıdakilerden hangisi, Uygurların yerleşik hayata geç- işlerinin görüşülüp karara bağlandığı meclise verilen
rin oluşturulduğunu gösterir?
tiklerine bir kanıt sayılabilir? adlar arasındadır?
A) Hukuk B) Sanat C) Edebiyat
A) Kendilerine özgü alfabelerinin olması A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
D) Askerlik E) Siyaset
B) Dini inançlarının sanat anlayışlarını yönlendirmesi D) I ve II E) I, II ve III
Çözüm: Uygurlarda ticari ilişkilerin yazılı hale getirilmesi belli
C) Ticaret yapmaları kuralların ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu durum hukuk alanın-
Çözüm: İslamiyet Öncesi Türk tarihinde meclise toy veya kurul-
D) Yazılı belge bırakmış olmaları da belgelerin oluştuğunu gösterir.
tay adı verilirdi. İl-el, devlet anlamına gelmektedir.
E) Halktan toprak, ev ve hayvan vergisi almaları Cevap A
Cevap D