Mantık Ve Kümeler

KAZANIM M
ERKEZLİ SORU KiTAPÇIĞ
9.
I
SINIF
Anadolu Lisesi Programı + Fen Lisesi Kazanımları
 Mantık
 Kümeler
 Bölünebilme, EBOB – EKOK
Bu kitap Anadolu Lisesi ve Fen Lisesi müfredatındaki ortak kazanımların yanı sıra
Fen Lisesi müfredatındaki farklı kazanımları da içermektedir.
Sadece Fen Lisesi müfredatında bulunan kazanımlar sayfalarda ayrıca belirtilmiştir.

DERECE YAYINLARI
9. SINIF MATEMATİK
MANTIK,KÜMELER
BÖLÜNEBİLME, EBOB - EKOK
Bu kitabın tamamının ya da bir kısmının, kitabı yayımlayan şirketin önceden izni olmaksızın
elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemiyle çoğaltılması, yayımlanması
ve depolanması yasaktır.
Bu kitabın tüm hakları, Etkin Sonuç Yayıncılık Mat. Dağ. Eğt. San. Tic. Ltd. Şti.'ye aittir.
Baskı – Cilt
Tuna Matbaacılık San. ve Tic. AŞ
Bahçekapı Mahallesi 2460. Cadde No:7
06370 Etimesgut / Şaşmaz / ANKARA
Tel: 0 312 278 34 84
Sertifika No: 49461
Dizgi – Gra ik
Derece Yayınları Dizgi Birimi
Ana Dağıtım
Bahçekapı Mah. 2473. Sok.
No : 51 / 1 - 2 Şaşmaz / ANKARA
Tel: (0 312) 229 02 81

Tel: +90 549 390 30 90
İÇİNDEKİLER
MANTIK
ÖNERME...............................................................................................................................................................5
YENİ NESİL SORULAR....................................................................................................................................6
ÇALIŞMA TESTİ 1............................................................................................................................................7
BİLEŞİK ÖNERMELER.........................................................................................................................................8
YENİ NESİL SORULAR........................................................................................................................12 ve 17
ÇALIŞMA TESTİ 2 ve 3........................................................................................................................13 ve 18
NİCELEYİCİLER VE AÇIK ÖNERME .................................................................................................................21
İSPAT YÖNTEMLERİ .........................................................................................................................................22

ÇALIŞMA TESTİ 4..........................................................................................................................................23
YENİ NESİL SORULAR (GENEL)..................................................................................................................24
KARMA TEST 1 ve 2............................................................................................................................26 ve 28
CEVAP ANAHTARI.........................................................................................................................................30
ÖSYM ÇIKMIŞ SORULAR..............................................................................................................................31
KÜMELER
KÜMELER...........................................................................................................................................................32
YENİ NESİL SORULAR..................................................................................................................................34
ALT KÜME...........................................................................................................................................................34
YENİ NESİL SORULAR..................................................................................................................................38
KÜMELERDE İŞLEMLER ..................................................................................................................................43

ÇALIŞMA TESTİ 3..........................................................................................................................................59
KÜME PROBLEMLERİ ......................................................................................................................................61

ÇALIŞMA TESTİ.............................................................................................................................................67
YENİ NESİL SORULAR (GENEL)..................................................................................................................69
KARMA TEST.................................................................................................................................................71
SIRALI İKİLİ VE KARTEZYEN ÇARPIM ............................................................................................................73

ÇALIŞMA TESTİ ............................................................................................................................................75
BAĞINTI .............................................................................................................................................................76
ÇALIŞMA TESTİ.............................................................................................................................................78
ÖSYM ÇIKMIŞ SORULAR..............................................................................................................................80
ÖĞRENİYORUM
SAYI KÜMELERİ, BÖLME-BÖLÜNEBİLME, EBOB – EKOK
SAYI KÜMELERİ.................................................................................................................................................83
YENİ NESİL SORULAR..................................................................................................................86, 90 ve 94
ÇALIŞMA TESTİ 1, 2, 3 ve 4....................................................................................................87, 91, 95 ve 97
BÖLME İŞLEMİ.................................................................................................................................................102
YENİ NESİL SORULAR................................................................................................................................103
ÇALIŞMA TESTİ...........................................................................................................................................104
BÖLÜNEBİLME KURALLARI............................................................................................................................106
YENİ NESİL SORULAR.................................................................................................................... 109 ve 111
ÇALIŞMA TESTİ 1 ve 2.................................................................................................................... 112 ve 114
BİR DOĞAL SAYININ ASAL ÇARPANLARI VE TAM SAYI BÖLENLERİNİN SAYISI .......................................116
ÇALIŞMA TESTİ ..........................................................................................................................................118
EBOB - EKOK...................................................................................................................................................120
EBOB - EKOK PROBLEMLERİ.........................................................................................................................124
YENİ NESİL SORULAR....................................................................................................................126 ve 127
ÖKLİD ALGORİTMASI......................................................................................................................................128
ÇALIŞMA TESTİ 1 ve 2....................................................................................................................129 ve 131
PERİYODİK DURUMLAR..................................................................................................................................133
ÇALIŞMA TESTİ...........................................................................................................................................135
YENİ NESİL SORULAR (GENEL)................................................................................................................137
KARMA TEST 1 ve 2........................................................................................................................139 ve 141
ÖSYM ÇIKMIŞ SORULAR............................................................................................................................143
ÖĞRENİYORUM
Önermenin Tanımı ve Gösterimi Doğruluk Tablosu Gösterimi ve Denk Önermeler
Doğru ya da yanlış kesin bir hüküm bildiren ifadelere n tane farklı önermenin doğruluk tablosu 2n farklı
önerme denir. durumdan oluşur.
p
Emir ve soru cümleleri önerme belirtmez. Bir önermenin doğruluk tablosu : 1
"Bütün doğal sayılar, bir rasyonel sayıdır. " cümlesi 0
kesin bir hüküm bildirdiği için önermedir.
( 21 = 2 durum vardır )
Önermeler genellikle p, q, r, s, t, ... gibi harflerle
p q
gösterilir. 1 1
İki önermenin doğruluk tablosu :
Herhangi bir p önermesi doğru ise önermenin doğ- 1 0
0 1
ruluk değeri "D" ya da "1" ile gösterilir. 0 0
Herhangi bir p önermesi yanlış ise önermenin doğ-
( 22 = 4 durum vardır )
ruluk değeri "Y" ya da "0" ile gösterilir.
Doğruluk değerleri aynı olan önermelere denk (eş
değer) önermeler denir.
1. Aşağıdakilerden hangileri birer önerme belirtir? p ve q gibi iki önerme birbirine denk ise p / q,
denk değil ise p a q biçiminde gösterilir.
I. " Ekmek aldın mı? "
II. " Futbol çok zevkli bir oyun. "
D e r e c e Ya y ı n l a r ı
III. " Dünya'da üç ana renk vardır. "

1. p, q, r, s, t, n ve m
IV. " En büyük kıta Asya Kıtası'dır. "
önermelerinden oluşan bir doğruluk tablosu ya-
V. " Hayata gülümse. "
pıldığında q önermesinin doğruluk değerinin 0
III ve IV kesin hüküm bildiren, göreceli olmayan ifa- olduğu kaç satır elde edilir?
deler olduğundan birer önerme belirtir.
7 farklı önermenin doğruluk tablosu 27 farklı durum-
dan oluşur. q önermesinin doğruluk değeri bunların
yarısında 0 dır.
27
= 26 = 64 satırda p önermesinin doğruluk
2
değeri 0 dır.
2. p, q, r önermelerinden p ve q birbirine denktir.

Buna göre, p, q ve r önermelerinin doğruluk
2. p : " Asal sayıların pozitif tam bölen sayısı 2 dir. "
tablosunda kaç farklı durum olur?
q : " Negatif olmayan en küçük tam sayı 1 dir. "
p ve q önermelerini tek önerme gibi düşünürsek 2
r : " İzmir, İç Anadolu Bölgesi'nin bir şehridir. "
farklı önerme için doğruluk tablosunda 22 = 4 farklı
s : " ( – 2 )4 = 16 dır. " durum elde edilir.
Yukarıdaki önermelerin doğruluk değerleri sırasıy-
la nedir? 3. p : " π, rasyonel bir sayıdır. "
q : " Çember, bir alan belirtmez. "
p ve s önermeleri doğru olduğu için doğruluk de-
r : " En küçük rakam 1 dir. "
ğerleri " D " ya da " 1 " dir.
Yukarıdaki önermelerden birbirine denk olanları
q ve r önermeleri yanlış olduğu için doğruluk de-
bulunuz.
ğerleri " Y " ya da " 0 " dır.
π, irrasyonel bir sayı olduğu için p yanlış bir öner-
medir. Çember, alan belirtmediği için q doğru bir
önermedir. En küçüm rakam 0 olduğu için r yanlış
bir önermedir. p / 0, q / 1, r / 0 olduğundan
p / r bulunur.
1. III ve IV 2. 1, 0, 0, 1 1. 64 2. 4 3. p / r
5
ÖĞRENİYORUM YENİ NESİL SORULAR
ÇALIŞMA TESTİ ÜSLÜ SAYILAR
Bir Önermenin Değili ( Olumsuzu ) 1. 5 arkadaş arka arkaya dizilmiş sırayla potaya
birer atış yapacaklardır.
Bir önermenin hükmünün değiştirilmesi ile elde edi-

len yeni önermeye bu önermenin değili (olumsuzu)
denir.
Bir p önermesinin değili p' , ~ p veya -
p sem-
bollerinden biri ile gösterilir.
Bir önerme doğru ise değili yanlış, yanlış ise değili
doğru bir önermedir.
Hikmet
Hande
Hasan
Hayri
Hale
Sembol Değili
= ≠
< ≥ İlk sırada bulunan Hayri’nin basket atışı şekilde
> ≤ gösterilmiştir. Sıradaki diğer kişilerin basket atma
≤ > durumları p, q, r ve s önermeleri olarak yazılarak
≥ < doğruluk tablosu oluşturulmuştur.
Not : Bir önermenin değilinin değili, yine kendisidir. Her bir önermenin doğruluk değeri atış isabetli ise
( p' )' / p 1, isabetli değilse 0 olduğuna göre, tabloda kaç
satır vardır?
Hayri’nin
A) 8 potaya
B) 16 isabetli
C) 24atış yaptığı
D) 32şekilden anlaşıl-
E) 64
1. " Bir önermenin değilinin değili, kendisidir. " öner- maktadır. Diğer dört kişi için ise ikişer durum (1 ya da
mesinin olumsuzu aşağıdakilerden hangisidir? 0) söz konusudur. O hâlde cevap
2 4 = 16 olur.
A) “Bir önermenin değili, kendisi değildir.”
B) “Bir önermenin değili, kendisidir.” 2. Aşağıdaki görsel ile ilgili p, q ve r önermeleri
C) “Bir önermenin değilinin değili, kendisidir.” verilmiştir.
D) “Bir önermenin değilinin değili, kendisi değildir.”
E) “Bir önermenin değili, değilidir. "
( kendisidir )' / kendisi değildir.

Buna göre, verilen önermenin olumsuzu
“ Bir önermenin değilinin değili, kendisi değildir.”
olur. p: “Elma kitabın üzerindedir.”
q: “Kitap elmanın altındadır.”
r: “Kitap elmanın üzerinde değildir.”
Buna göre,
2. Aşağıda verilen ifadelerden hangileri kesinlikle
I. q önermesinin değili r önermesidir.
doğrudur?
II. p': “Elma kitabın altındadır. ”
I. p : “Bir gün, 24 saattir.” ise p' / 0 dır.
III. p, q ve r önermelerinin doğruluk değerleri
II. q : “ 2 . 3 = 5 ” ise q' / 1 dir. aynıdır.
III. r: “0, bir doğal sayıdır.” ise ( r' )' / 1 ifadelerinden hangileri doğrudur?
p doğru bir önerme olduğundan p' ≡ 0 dır. I. q önermesinin değili
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III
q yanlış bir önerme olduğundan q' ≡ 1 dir. “Kitap elmanın altında değildir.” olmalı
r doğru bir önerme ve ( r' )' ≡ r olduğundan D) I ve II E) II ve III
II. p': “Elma kitabın üzerinde değildir.” olmalı
( r' )' ≡ 1 dir.
III. p / q / r / 1 olduğundan yalnız III doğrudur.
1. D 2. I, II ve III
6
1 Mantık ÇALIŞMA TESTİ
1. Aşağıdakilerden hangileri birer önerme belirtir? 4. 2n farklı önermenin doğruluk tablosu nn farklı
I. " Kalemin rengi kırmızı mı? " durumdan oluştuğuna göre, n kaçtır?
II. " Sana ihtiyacım var. " A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6
III. " Dört, üçten küçüktür. " 2n farklı önermenin doğruluk tablosunda 22n du-
IV. " ÖSYM bir sağlık bakanlığı kurumudur. " rum vardır.
22n = nn ⇒ ( 22 )n = nn ⇒ 4n = nn ⇒ n = 4
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV
D) III ve IV E) II, III ve IV
Yanlış veya doğru hüküm bildiren ifadelere önerme

denir.
III. ifade ve IV. ifade yanlış hüküm bildirdiği için öner-
medir.
I. ve II. ifade kesin hüküm bildirmediği için önerme 5. "Karelerin köşegenleri arasındaki açı 90º dir."
değildir. önermesinin değili aşağıdakilerden hangisidir?
A) “Kare olmayan çokgenlerin köşegenleri arasın-

daki açı 90º dir.”
B) “Kare olmayan çokgenlerin köşegenleri arasın-
daki açı 90º değildir.”
2. Aşağıdaki önermelerden hangilerinin doğruluk de-
ğeri " 0 " dır? C) “Karelerin köşegenleri arasındaki açı 60º dir.”
I. " ( – 4 )2 = 16 dır. " D) “Karelerin köşegenleri arasındaki açı 90º değil-

dir.”
II. " 4– 2 < 7 dir. "
E) “Köşegenleri arasındaki açı 90º olmayan çok-
III. " 11 rasyonel sayıdır. "
genler karedir.”
IV. " Kümeler büyük harflerle gösterilir. "
p: “Karelerin köşegenleri arasındaki içı 90° dir.”
A) Yalnız II B) Yalnız III C) I ve II
p': “Karelerin köşegenleri arasındaki açı 90° değil-
D) IIbildiren
Yanlış hüküm ve III önermelerin
E) III ve IV
doğruluk değeri dir.”
0, doğru hüküm bildiren önermelerin doğruluk de-
ğeri 1 dir.
I. ( –4 )2 = 16 ⇒ D . D =1
1
II. 4–2 = < 7 ⇒ D.D = 1
16
III. 11 irrasyonel sayıdır ⇒ D . D = 0
6. p : “ 20 = 0 ”
IV. Kümeler büyük harfle gösterilir. ⇒ D . D = 1
q : “ Antalya, Akdeniz Bölgesi’ndedir. ”
r : “ 1 gün 12 saattir. ”
önermeleri için aşağıdaki ifadelerden hangisi yan-
3. p, q, r, s ve t birbirinden farklı 5 önermedir. Bu 5
lıştır?
önermenin doğruluk tablosu yapıldığı zaman kaç
satırda p ve q nun doğruluk değerleri farklıdır? A) p _ q B) q _ r C) p / r
A) 12 B) 16 C) 24 D) 30 E) 32 D) p / 1 E) r / 0
5 önerme için 25 =32 farklı durum vardır. 32 farklı p/0
durumun yarısında p ve q nun doğruluk değerleri q/1
farklıdır.
r / 0 olduğundan D şıkkı yanlıştır.
32 : 2 = 16 satır
1. D 2. B 3. B 4. C 5. D 6. D
7
ÖĞRENİYORUM
Ve ( / ) Bağlacının Tanımı Veya ( 0 ) Bağlacının Tanımı
İki ya da daha fazla önermenin birbirine "veya", "ve", p ve q gibi herhangi iki önermeden en az biri doğru
"ya da", "ise", "ancak ve ancak" bağlaçları ile bağ- iken doğru, her ikisi de yanlış iken yanlış olan öner-
lanması sonucunda elde edilen önermelere bileşik meye p veya q bileşik önermesi denir ve p 0 q ile
önerme denir. gösterilir.
Ve bağlacı ile bağlanmış önermenin oluşturduğu bi-
1 0 1 / 1, 1 0 0 / 1
leşik önerme, bileşenlerden ikisi de doğru iken doğ-
0 0 1 / 1, 0 0 0 / 0
ru, diğer durumlarda yanlıştır.
p q p0q
Ve bağlacı "/" sembolü ile gösterilir.
1 1 1
1 / 1 / 1, 1 / 0 / 0 p q p/q 1 0 1
0 / 1 / 0, 0 / 0 /0 1 1 1 0 1 1
1 0 0 0 0 0
0 1 0
0 0 0
1. p q q' p 0 q'
1 1
1. p q p' p' / q
1 0
1 1
0 1
1 0
0 0
0 1
0 0 Yukarıda tabloda boş bırakılan yerleri uygun şekil-
de doldurunuz.
Yukarıdaki tabloda boş bırakılan yerleri uygun şe-
kilde doldurunuz.
p q q' p 0 q'
1 1 0 1
p q p' p' / q
1 0 1 1
1 1 0 0 0 1 0 0
1 0 0 0 0 0 1 1
0 1 1 1
0 0 1 0
2. p' 0 ( q 0 s' ) / 0 olduğuna göre, aşağıdaki bileşik

önermelerden hangileri doğrudur?
2. p / q' / 1, r' / s' / 1 olduğuna göre, aşağıdaki-
lerden hangileri doğrudur? I. (p 0 q) 0 s
I. p/q/0 II. p / r' / 1 II. ( p' 0 q' ) 0 s
III. q' / s' / 1 IV. p / ( r' / q' ) / 0 III. ( p 0 q' ) 0 s'
IV. ( p' 0 q ) 0 s'
p / q' / 1 ise p / 1 ve q' / 1 dir.
Dolayısıyla q / 0 dır. p' / q / s' / 0 dır. Bu durumda
r' / s' / 1 ise r' / 1 ve s' / 1 dir. p / q' / s / 1 dir. Buna göre,
Dolasıyla r / 0 ve s / 0 dır. I. ( p 0 q ) 0 s / ( 1 0 0 ) 0 1 / 1
II. ( p' 0 q' ) 0 s / ( 0 0 1 ) 0 1 / 1
Buna göre, I. p / q / 1 / 0 / 0 , II. p / r' / 1 / 1 / 1
III. ( p 0 q' ) 0 s' / ( 1 0 1 ) 0 0 / 1
III. q' / s' / 1 / 1 / 1 IV. p / ( r' / q' ) / 1 / ( 1 / 1 ) / 1 IV. ( p' 0 q ) 0 s' / ( 0 0 0 ) 0 0 / 0
1. Cevap Sayfa 30 da 2. I, II ve III 1. Cevap Sayfa 30 da 2. I, II ve III
8
ÖĞRENİYORUM
Ve - Veya Bağlaçları ile Kurulan Bileşik Önermeler Ve – Veya Bağlaçlarının Değişme ve Birleşme
Özelliği
p / p / p ( ve bağlacının tek kuvvet özelliği )

p / q / q / p ( ve bağlacının değişme özelliği )
p / 1 / p , p / 0 / 0, p / p' / 0
p 0 p / p ( veya bağlacının tek kuvvet özelliği ) ( p / q ) / r / p / ( q / r ) ( ve bağlacının birleşme
özelliği )
p 0 1 / 1 , p 0 0 / p , p 0 p' / 1
p 0 q / q 0 p ( veya bağlacının değişme özelliği )
( p 0 q ) 0 r / p 0 ( q 0 r ) ( veya bağlacının birleşme

1. (p / 1) / (r 0 0) / 1 özelliği )
olduğuna göre, aşağıda verilen bileşik önermeler-

den hangilerinin doğruluk değeri 1 dir?
1. p' / ( p / q ) bileşik önermesinin en sade hâlini
I. p' 0 r II. p 0 r' III. p' 0 r'
bulunuz.
IV. p / r' V. p' / r
p' / ( p / q ) ≡ ( p' / p ) / q
( p / 1 ) / ( r 0 0 ) / 1 ise p / r / 1 olur. Buna göre,
1442
p
443 : r
≡0/q
p / 1 ve r / 1 dir. O halde p' 0 r / 0 0 1 / 1 ve ≡0
p 0 r' / 1 0 0 / 1 dir. Diğer önermelerin doğruluk
değeri 0 dır.
2. (p 0 p) 0 (q 0 0) / 0
olduğuna göre, aşağıdaki denkliklerden hangisi

ya da hangileri daima sağlanır? 2. q 0 ( p 0 q' ) bileşik önermesinin en sade hâlini
bulunuz.
I. p' 0 q / 1 III. p' / q / 1
II. p 0 q / 0 IV. p / q' / 1 q 0 ( p 0 q' ) ≡ q 0 ( q' 0 p )
≡10p
p / 0 ve q = 0 dır. Buna göre,
III. p' / q / 1 / 0 / 0 ≡1
I. p' 0 q / 1 0 0 / 1 ü
II. p 0 q / 0 0 0 / 0 ü IV. p / q' / 1 / 0 / 0
3. p 0 ¨ / 1, q / Δ / 0
olduğuna göre, ¨ ve Δ yerine aşağıdakilerden 3. p önermesi yanlış, q 0 r bileşik önermesi doğru

hangileri sırasıyla yazılırsa denklikler daima sağla- bir önerme olduğuna göre, ( p 0 q ) 0 r bileşik
nır? önermesi aşağıdakilerden hangilerine denktir?
I.01,bağlacında
0 II. sonucu
p', 0 III. 1, q'için önermelerden
IV. 1, q I. 0 II. 1 III. p 0 p'
1 olması
en azından biri 1 olmalıdır. IV. p / p' V. p 0 p
/ bağlacında sonucun 0 olması için önermelerden
q 0 r / 1 olduğundan q veya r den en az biri 1 dir.
en azından biri 0 olmalıdır.
( p 0 q ) 0 r / 1 dir.
Buna göre, I, II ve III te verilen ifadeler yazılırsa denk-
II ve III ( p 0 q ) 0 r önermesine denktir.
likler daima sağlanır.
1. I ve II 2. I ve II 3. I, II ve III 1. 0 2. 1 3. II ve III
9
ÖĞRENİYORUM
Ve – Veya Bağlaçlarının Birbiri Üzerine Dağılma Ve ( / ) - Veya ( 0 ) Bağlaçlarının Özellikleri

Özelliği
1. p / q' / 1
/ bağlacının 0 bağlacı üzerine dağılma özelliği : q' / r' / 0
p / (q 0 r) / (p / q) 0 (p / r) olduğuna göre, [ p' 0 ( q / r ) ] / ( p / q' ) bileşik
( q 0 r ) / p / ( q / p ) 0 ( r / p) önermesinin doğruluk değeri kaçtır?
0 bağlacının / bağlacı üzerine dağılma özelliği : p / q' / 1 ( 1 / 1 / 1 )
p 0 (q / r) / (p 0 q) / (p 0 r) & p / 1 ve q' / 1
& p / 1 ve q / 0 dır.
( q / r ) 0 p / ( q 0 p ) / ( r 0 p)
& q' / r' / 0 ve q' / 1 ⇒ 1 / r' / 0 ( 1 / 0 / 0 )
p 0 (p / q) / p
& r' / 0 ⇒ r / 1 dir.
p / (p 0 q) / p
Buna göre, [ p' 0 ( q / r ) ] / ( p / q' )
/ [0 0 (0 / 1)] / (1 / 1)
/ (0 0 0) / 1
1. ( p / q ) 0 ( p / q' )
/ 0 / 1 / 0 bulunur.
bileşik önermesinin en sade hâlini bulunuz.
( p / q ) 0 ( p / q' ) / p / ( q 0 q' )
2. p 0 q' / 0
/p/1
/ p dir. q' 0 ( r' )' / 1
olduğuna göre, p, q ve r önermelerinin doğruluk
değerleri sırasıyla nelerdir?
p 0 q' / 0 ise p / 0, q' / 0 ve q / 1 dir.

2. ( ( p 0 p ) 0 ( q / q' ) ) 0 ( p / q ) q' 0 ( r' )' / 1 ise 0 0 r / 1
:
r/1
( ( p 0 p ) 0 ( q / q' ) ) 0 ( p / q ) / ( p 0 0 ) 0 (p / q )
; p
=
0
/ p0(p/q) 3. p : “Balık karada yaşar.”
/ p dir. q : “ 3 ≤ 7 dir. ”
r : “Bir kenarı a birim olan küpün yanal alanı 6a2 bi-

rimkaredir.”
önermeleri için, aşağıdakilerden hangileri doğru-
3. (p 0 q) / ¨ / p
dur?
denkliğinin sağlanabilmesi için aşağıdakilerden I. p 0 q / 0
hangilerinin ¨ sembolü yerine yazılması gerekir?
II. p 0 r / 0
I. 0 II. 1 III. p
III. p 0 1' / 0
IV. p 0 q V. p 0 q'
p / 0, q / 1 ve r / 0 dır.
¨ yerine p yazılırsa ( p 0 q ) / p / p olur.
I. p 0 q / 0 0 1 / 1 olmalıdır.
¨ yerine p 0 q' yazılırsa
II. p 0 r / 0 0 0 / 0 dır.
( p 0 q ) / ( p 0 q' ) / p 0 ( q / q' )
III. p 0 1' / 0 0 0 / 0 dır.
/p00
/ p olur.
1. p 2. p 3. III ve V 1. 0 2. 0, 1, 1 3. II ve III
10
FENÖĞRENİYORUM
LİSESİ
Elektrik Devrelerinin Mantık Sembolleri q r

ile Gösterimi 3.
p
s
"/" bağlacı ile bağlanan bileşik önermeleri seri bağ-
lı, "0" bağlacı ile bağlanan bileşik önermeleri paralel
bağlı anahtarlardan oluşan elektrik devrelerine ben-
Yukarıda verilen devreye uygun bileşik önermeyi
zetebiliriz.
p
yazarak lambanın yanıp yanmayacağını kontrol
ediniz.
p q
q
Devreye karşılık gelen bileşik önerme, p / ((q / r) 0 s) olur.
p, q ve r anahtarları kapalı olduğu için doğruluk değeri 1, s
p / q p 0 q anahtarı açık olduğu için doğruluk değeri 0 dır.
Aşağıdaki elektrik devrelerinde görüldüğü gibi p / ((q / r) 0 s) / 1 / ( ( 1 / 1) 0 0)
anahtar açık ise devreden akım geçmez ve anahtara / 1 / (1 0 0)

karşılık gelen önermenin doğruluk değeri 0 olarak /1/1
alınır. Anahtar kapalı iken devreden akım geçer ve /1 dir.
anahtara karşılık gelen önermenin doğruluk değeri Bileşik önermenin doğruluk değeri 1 olduğu için devreden
akım geçer ve lamba yanar.
1 olarak alınır.
4. s
Anahtar Anahtar p
r
q
t
1. Yanda verilen
p'
p q' elektrik devresine
Yukarıda p, q, r, s ve t önermeleri ile kurul-
uygun bileşik
muş elektrik devresindeki lamba yandığına göre,
q önermeyi mantık
aşağıda aynı önermeler ile kurulmuş devrelerdeki
sembolleriyle
lambalardan hangisi kesinlikle yanar?
yazınız.
A) q B) p
p r
p / ( p' 0 q ) / q'
r q
t s s
t
2. p
q q'
p' C) p D)
r
q t
t s
r q
p
Yukarıda verilen elektrik devresine uygun bileşik s
önermeyi mantık sembolleriyle yazınız. p ve q

anahtarlarının bütün durumlarına göre doğruluk
tablosunu oluşturarak lambanın yanıp yanmaya-
cağına karar veriniz. p ve E)q dan en azından biri 1 dir.
p q r s t
r / 1 dir.
p q p' q' p 0 q' 0 p' q / ( p 0 q' 0 p' ) s ve t den en azından biri 1 dir.
1 1 0 0 1 1 Buna göre, B şıkkında verilen devrede kesinlikle
lamba yanar.
1 0 0 1 1 0
0 1 1 0 1 1
0 0 1 1 1 0
1. p / ( p' 0 q ) / q' 2. q / ( p 0 q' 0 p' ) olup lambanın yanması q anahtarına bağlıdır. 3. p / ( ( q / r ) 0 s ), lamba yanar. 4. B
11
YENİ NESİL SORULAR
ÇALIŞMA TESTİ RALIYAS ÜLSÜ
1. Matematik öğretmeni Enes Bey, satranç oynayan 3. Aşağıda iki farklı koridor gösterilmiştir.
üç öğrencisine kimin en iyi oynadığını soruyor ve
Çıkış
Giriş
cevapları önerme şeklinde tahtaya yazıyor. p q
Şekil I
Ömer: p: “En iyi ben değilim.” r
Serhat: q: “En iyi Tarık’tır.”
Çıkış
Giriş
Tarık: r: “Serhat’ın söylediği doğru değil.”
s
Şekil II
( p' / r' ) 0 q / 0 olduğuna göre, aşağıdaki bileşik p, q, r ve s önermeleri, gösterdiği kapı açık ( kilit-
önermelerden hangisinin doğruluk değeri kesinlikle siz ) olduğunda 1, kapalı ( kilitli ) olduğunda 0 de-
0 dır? ğerini almaktadır.
Koridorlara giriş yapan Damla, çıkışa ulaşmak is-
^p'p/0r'hr 0 q / 0 iseB)pp' //r'r / 0 ve q C)
A) / 0qd/ir.r
temektedir.
p' / r' / 0 ise ^p 0 rph ' / 0, p 0 rE)/q'
D) q' / r.
1 dir
Buna göre,
q / 0 ise p / 1dir.
p 0 r / 1 ise r, 0 ya da 1 olabilir. I. Şekil I de p 0 q / 1 olduğunda Damla çıkışa
O hâlde q / r / 0 / r / 0 olur.
ulaşacaktır.
II. Şekil I de p / q / 1 olduğunda Damla çıkışa
2. Mavi, turuncu ve yeşil renkli kutulardan sadece ulaşamayacaktır.
birinin içinde bir adet top bulunmaktadır. III. Şekil II de r 0 s / 0 olduğunda Damla çıkışa
ulaşamayacaktır.
IV. Şekil II de r 0 s / 1 olduğunda Damla çıkışa
ulaşacaktır.
ifadelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
Bu durumla ilgili oluşturulan A) I ve II B) I ve III C) II ve III

p: “Top mavi kutuda değildir.” D) II ve IV E) III ve IV
q: “Top turuncu kutuda değildir.”
I. p ile q önermelerinden biri doğru diğeri yanlış için
r: “Top yeşil kutudadır.” denklik sağlanır fakat kapılardan biri kapalı iken
önermeleri için, Damla çıkışa ulaşamaz.
p 0 q 0 r / 1 ve p / q / r / 0 II. p / q / 1 ise p / q / 1 olmalıdır. İki kapı da açık

olduğundan Damla çıkışa ulaşır.
denklikleri sağlanmaktadır.
III. r 0 s / 0 ise r / s / 0 olduğundan Damla çıkışa
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yanlış-
ulaşamaz.
tır?
IV. r 0 s / 1 ise kapılardan en az biri açık olduğun-
pA)0 pq 0 rq//1r'ise önermelerden
B) p 0 r / p en azC)biri
q0 doğru,
r/1 dan Damla çıkışa ulaşır.
p / q / r / 0D)ise
p' önermelerden
/q/1 E)enq'az/ biri
r / yanlıştır.
1
Top yeşil kutuda ise p / q / r / 1 olduğundan sağ-
lanmaz.
Top turuncu kutuda ise p / 1, q / r / 0 olur.
Top mavi kutuda ise q / 1, p / r / 0 olur.
Her iki durumda da qI / r / 0 olduğundan D seçe-
neği kesinlikle yanlıştır. 1. C 2. E 3. E
12
1. p / ( q' / r ) / 1 4. ( p' 0 q ) / ( p 0 q )
q / ( s' / t ) / 0 bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden
olduğuna göre; p, s ve t önermelerinin doğruluk hangisidir?
değerleri sırasıyla aşağıdakilerden hangileri olabi-
A) p B) q C) p' D) q' E) 1
lir?
I. 1, 1, 1 ( p' 0 q ) / ( p 0 q ) ≡ ( p' / p ) 0 q ≡ 0 0 q ≡ q
II. 1, 0, 1
III. 1, 1, 0
IV. 1, 0, 0
A) I ve II B) II ve III C) I, II ve IV
D) II, III ve IV E) Hepsi
p / ( q' / r ) ≡ 1 ⇒ p ≡ 1, q' ≡ 1 ve q ≡ 0, r ≡ 1
q / (s' / t ) ≡ 0 ⇒ 0 / ( s'/ t ) ≡ 0
⇒ s'/ t ≡ 1 veya s'/ t ≡ 0
⇒ s' ve t için tüm durumlar geçerlidir.
O hâlde, ( 1, 1, 1 ), ( 1, 0, 1 ), ( 1, 1, 0 ), ( 1, 0, 0 ) de- 5. Aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
ğerleri olabilir.
I. p/p/p
2. p 0 t / 1
II. p 0 p' / 1
r 0 q / 0
III. p v ( 1 / p' ) / 0
olduğuna göre, ( p 0 r ) 0 ( q 0 t ) bileşik önermesi
IV. ( p' / q ) / ( q' / 1 ) / 1
aşağıdakilerden hangisine denktir?
A) Yalnız I B) I ve II C) II ve III
A) p B) q C) r D) 0 E) 1
D) III ve IV E) II, III ve IV
(p0r) 0(q0t) ≡ (p0t) 0 (r0q)
I. p / p ≡ p ( 1 / 1 ≡ 1, 0 / 0 ≡ 0 )
≡100≡1
II. p 0 p' ≡ 1 ( 1 0 0 ≡ 1, 0 0 1 ≡ 1 )
III. p 0 ( 1 / p' ) ≡ ( p 0 1 ) / ( p 0 p' ) ≡ 1 / 1 ≡ 1 ( Yanlış )
IV. ( p' / q ) / ( q' / 1 ) ≡ ( p' / 1 ) / ( q / q' ) ≡ p' / 0 ≡ 0
( Yanlış)
I. ve II. doğrudur.
3. ( p 0 q' ) 0 ( r' 0 t ) / 0
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangileri doğru-
dur?
I. p/q/0
II. p' 0 q / 1
III. r / t' / 1 6. [ ( p 0 q ) / ( p' 0 q ) ] / ( p' / q )
IV. p 0 t' / 0
bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden
A) I ve II B) II ve III C) II ve IV hangisidir?
D) I, II ve III E) Hepsi
A) p B) q C) q' D) p' / q E) p / q'
( p 0 q') 0 ( r' 0 t ) ≡ 0 ⇒ p 0 q' ≡ 0 ve r' 0 t ≡ 0
[ ( p 0 q ) ] / ( p' 0 q )] / ( p' / q )
⇒ p ≡ 0, q' ≡ 0, r' ≡ 0, t ≡ 0
≡ [ ( p / p' ) 0 q ] / ( p' / q ) ≡ [ 0 0 q ] / ( p' / q )
I. p / q ≡ 0 / 1 ≡ 0 III. r / t' ≡ 1 / 1 ≡ 1
≡ q / ( p' / q ) ≡ ( q / q ) / p' ≡ q / p' ≡ p' / q
II. p' 0 q ≡ 1 0 1 ≡ 1 IV. p 0 t' ≡ 0 0 1 ≡ 1 (Yanlış)
I, II ve III doğru
13
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ Mantık 2
7. [ p' / ( p 0 q ) ] 0 p 10. p' q

hangisidir? q
p q' q
A) p B) q C) p' 0 q D) p 0 q E) 1
[ p' / ( p 0 q ) ] 0 p ≡ [ ( p' / p) 0 ( p' / q ) ] 0 p

Yukarıda verilen elektrik devresine uygun bileşik
≡ [ 0 0 ( p' / q ) ] 0 p ≡ ( p' / q ) 0 p
önerme aşağıdakilerden hangisidir?
≡ ( p' 0 p ) / ( q 0 p ) ≡ 1 / ( q 0 p ) ≡ q 0 p
A)
Seri( pbağlanan
0 q ) / ( ( p' / q ) 0 ( q' /
anahtarlarda /, qparalel
)) bağlanan
≡p0q
anahtarlarda
B) bağlacı
( p / q ) 0 0( ( p' / q ) kullanılmalıdır.
0 ( q' / q ) )
( p /( pq )//q( () p'
C) 0 /( ( q
p') 0/ (qq') // q( q'
)) / q))
D) ( p / q ) / ( ( p' / q ) 0 ( q' / q ) )
8. ( ( p' / q ) 0 ( p / q ) ) / q'
E) ( p 0 q ) / ( ( p' 0 q ) / ( q' 0 q ) )
bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden FEN LİSESİ
hangisidir?
11. p
A) p B) q C) p 0 q D) p 0 q' E) 0
( ( p'/ q ) 0 ( p / q ) ) / q'
p p
≡ ( ( p' 0 p ) / q ) / q' ≡ ( 1 / q ) / q' q p'
≡ q / q' ≡ 0
Yukarıda verilen elektrik devresine uygun bileşik

önermenin en sade hâli aşağıdakilerden hangisidir?
[ p 0A)( q0 / p' ) ] /B)( p1 / p ) ≡ C)
( p p/ p ) ≡ [ (D)
p0 q q ) / ( pE)0pp'/) ] q/ p
9. p: “Türk Dil Kurumu'nun kısaltılışı TDK dir.” ≡ [(p 0 q)/ 1] / p ≡ (p 0 q) / p ≡ p
FEN LİSESİ
2
q: “x = 4 eşitliğini sağlayan bir tane x gerçek
sayısı vardır.” 12.
r
r: “Yukarıda verilen q önermesi doğru bir önerme-
dir.”
önermeleri için aşağıdakilerden hangileri doğrudur? p q s t
I. p' 0 q / 0
II. p' 0 r / 1
Yukarıda verilen elektrik devresinde lamba yandı-
III. q / r / 1 ğına göre, aşağıdakilerden hangilerinin tek başına
IV. ( q' 0 r ) / p / 1 sağlanması yeterlidir?
A) I ve II B) II ve IV C) I ve IV I. p / q / 1
D) I, II ve III E) II, III ve IV II. s / t / 1
p ≡ 1, q . x2 = 4 ⇒ x = " 2 ⇒ q ≡ 0 ⇒ r ≡ 0 III. r / 1
I. p' 0 q ≡ 1' 0 0 ≡ 0 0 0 ≡ 0 ( Doğru ) IV. q / s / 1

II. p' 0 r ≡ 1' 0 0 ≡ 0 0 0 ≡ 0 ( Yanlış ) A)
[ 1Yalnız
0 (p/qI ) ] / [ r 0B)( sI /ve
t ) ] II
≡1 C) II ve III
III. q / r ≡ 0 / 0 ≡ 0 ( Yanlış ) 1 / [ r 0 ( sD)
/ tII) ] ≡ve1 IV E) II, III ve IV
IV. ( q' 0 r ) / p ≡ ( 0' 0 0 ) / 1 ≡ ( 1 0 0 ) / 1 r 0 ( s / t ) ≡ 1 ise r ≡ 1 veya s / t ≡ 0
r ≡ 1 veya s / t ≡ 1
≡ 1 / 1 ≡ 1 ( Doğru)
r ≡ 0 veya s / t ≡ 1
1. E 2. E 3. D 4. B 5. B 6. D 7. D 8. E 9. C 10. D 11. C 12. C
II ve III ün tek başına sağlanması yeterlidir.
14
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ
Ya da ( Q ) Bağlacının Tanımı De Morgan Kuralları
Ya da bağlacı ile bağlanmış önermelerin oluştur- ( p 0 q )' / p' / q'

f p
De Morgan
duğu bileşik önerme, bileşenlerinden sadece biri Kuralları
( p / q )' / p' 0 q'
doğru iken doğru, diğer durumlarda yanlıştır. Ya da
bağlacı " Q " sembolü ile gösterilir.
p q pQq 1. ( p' 0 q )' 0 q

1 1 0
1 0 1
0 1 1 ( p' 0 q )' 0 q / ( p / q' ) 0 q
0 0 0 / ( p 0 q ) / ( q' 0 q )
/ (p 0 q) / 1
pQp/0
/ p 0 q olur.
p Q p' / 1
p Q q / q Q p ( Değişme özelliği )
( p Q q ) Q r / p Q ( q Q r ) ( Birleşme özelliği )
1. I. ( p Q p ) / ( q Q q' ) / 1 III. p Q 0 / p
II. p Q 1 / p' IV. p' Q 1 / 0
2. ( p' / q ) 0 ( p 0 q )'
Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?
I. ( p Q p ) / ( q Q q' ) / 0 / 1 / 0 olmalıdır.
( p' / q ) 0 ( p 0 q )' / ( p' / q ) 0 ( p' / q' )
II. p Q 1 / p' dir.
/ p' / ( q 0 q' )
III. p Q 0 / p dir.
/ p' / 1
IV. p' Q 1 / p olmalıdır.
/ p' olur.
2. q Q ( p Q q' ) bileşik önermesinin en sade hâlini

bulunuz.
q Q ( p Q q' ) = q Q ( q' Q p )
= ( q Q q' ) Q p
=1Qp
= p' olur.
3. p / 1 ve p Q q / 1 olduğuna göre, 3. [ ( p' 0 q ) / ( q' 0 p ) ]' 0 ( p' 0 q )

( p' Q q ) 0 ( q' Q p ) bileşik önermesi aşağıdakiler- bileşik önermesinin en sade hâlini bulunuz.
den hangilerine denktir?
[(p' 0 q) / (q' 0 p)]' 0 (p' 0 q) / [( p' 0 q)' 0 (q' 0 p )'] 0 (p' 0 q)
I. p Q p III. 1
/ [( q' 0 p)' 0 (p' 0 q )'] 0 (p' 0 q)
II. p Q p' IV. 0
/ [(q' 0 p)' 0 [(p' 0 q )' 0 (p' 0 q)]
p Q q / 1 ve p / 1 olduğundan q / 0 dır. 
/ 1 olur. 1
( p' Q q ) 0 ( q' Q p ) / ( 0 Q 0 ) 0 ( 1 Q 1 )
/000
/ 0 dır.
I. p Q p = 0 dır. IV. 0 1. p 0 q 2. p' 3. 1
15
ÖĞRENİYORUM
Koşullu Önerme ( İse ( & ) Bağlacının Kullanımı ) Koşullu Önermenin Karşıtı, Tersi ve Karşıt Tersi
Verilen önermelerin “ise” bağlacı ile bağlanması so- ➣ p & q önermesinin karşıtı : q & p
nucunda oluşturulan bileşik önermelere koşullu ➣ p & q önermesinin tersi : p' & q'
önerme denir. “p ise q” bileşik önermesi “p & q”
➣ p & q önermesinin karşıt tersi : q' & p'
şeklinde gösterir.
p & q / q' & p' dir.
p & q koşullu önermesinde
NOT: p & q önermesinin tersi ile değili birbirine
p: koşullu önermenin hipotezidir.
denk değildir.
q: koşullu önermenin hükmüdür.
1 & 1 /1 , 1 & 0 /0, 0 & 1 /1 , 0 & 0 /1
p & p / 1 ( ise bağlacının tek kuvvet özelliği yoktur. ) 1. p : " 3 asal sayıdır. "
p & 1 / 1 , p & 0 / p' , 1 & p / p , 0 & p / 1 q : " Asal sayılar pozitiftir. "
Yukarıda verilen önermelere göre, aşağıda verilen
p q p' p&q p' 0 q
yargılardan hangileri doğrudur?
1 1 0 1 1
1 0 0 0 0 I. p ⇒ q önermesinin karşıtı q ⇒ p dir.
0 1 1 1 1 q ⇒ p : " Asal sayılar pozitif ise 3 asal sayıdır. "
0 0 1 1 1 II. p ⇒ q önermesinin tersi p' ⇒ q' dir.
p' ⇒ q': "3 pozitif ise asal sayı değildir. "

p & q / p' 0 q
III. p ⇒ q önermesinin karşıt tersi q' ⇒ p' dir.
p & q koşullu önermesinin doğruluk değeri 1 ise
q' ⇒ p' : "Asal sayılar pozitif değil ise 3 asal
bu koşullu önermeye gerektirme denir.
sayı değildir. "
IV. p ⇒ q önermesinin karşıt tersi q' ⇒ p' dir.
1. ( p 0 q )' ⇒ ( p ⇒ 0 )
q' ⇒ p' : "Asal sayılar negatif ise 3 asal sayı
bileşik önermesinin en sade hâlini bulunuz. değildir. "
( p 0 q )' ⇒ ( p & 0 ) / ( p 0 q ) 0 p'

144424443 p' ⇒ q': “ 3 asal sayı değil ise asal sayılar pozitif değildir. ”
p'
/ q 0 ( p 0 p' )
olduğundan II. ifade yanlıştır.
/ 1 olur.
q' ⇒ p': “ Asal sayılar pozitif değil ise 3 asal sayı değildir. ”
2. ( p ⇒ q )' 0 q olduğundan IV. ifade yanlıştır.
önermesinin en sade hâlini bulunuz.
2. p ⇒ q önermesinin karşıt tersi “ Yüksek net yapar
( p ⇒ q )' 0 q / ( p' 0 q )' 0 q
/ ( p / q' ) 0 q ise sorular zor değildir ” bileşik önermesi olduğuna
/ ( p 0 q ) / ( q 0 q' ) göre, p 0 q bileşik önermesinin sözel gösterimi
/ (p 0 q) / 1 aşağıdakilerden hangisidir?
/ p 0 q olur.
A) “Sorular zordur veya yüksek net yapamaz.”
3. p ⇒ ( q / r )
B) “Sorular zordur veya yüksek net yapar.”
bileşik önermesi bir gerektirme olmadığına göre,
C) “Yüksek net yapamaz veya sorular kolaydır.”
aşağıdakilerden hangisi kesinlikle bir gerektirme
belirtir? D) “Yüksek net yapar veya sorular zor değildir.”
E) “Sorular kolaydır ve yüksek net yapar.”
p ⇒ ( q / r ) / 0 ise p' 0 ( q / r ) / 0 olur.
A) q' ⇒ r B) r' ⇒ q C) p ⇒ q
Bu durumda p' / 0 ve q / r / 0 dır. q' ⇒ p': “ Yüksek net yapar ise sorular zor değildir. ”
D) p ⇒ r E) p' ⇒ r'
O halde p' ⇒ r' önermesi kesinlikle bir gerektirme Buna göre, p: “ Sorular zordur. ”
belirtir. q: “ Yüksek net yapamaz. ”
1. 1 2. p 0 q 3. E p v q: “ Sorular zordur veya yüksek1.net III 2. A ”
I veyapamaz.
16
YENİ NESİL SORULAR ÖĞRENİYORUM
ÖĞRENİYORUM
RALIYAS ÜLSÜ
1. Origami, kâğıt katlama sanatına verilen isimdir. İki Yönlü Koşullu Önerme ( Ancak ve Ancak ( ⇔ )
Aşağıdaki şekilde origami kullanılarak yapılan ka- Bağlacının Kullanımı )
yık ile ilgili p, q önermeleri veriliyor.
( p & q ) / ( q & p ) bileşik önermesine iki yönlü ko-
p: “Kağıttan yapılmış-
şullu önerme denir. " p ⇔ q " şeklinde gösterilir ve
tır.”
" p ancak ve ancak ( gerek ve yeter şart ) q " diye
q: “Bir çocuk yapmış- okunur.
tır.”
p ⇔ q iki yönlü koşullu önermesi; p ile q öner-
Buna göre, melerinin doğruluk değerleri aynı iken doğru, farklı
I. q ⇒ p iken yanlıştır.
II. p ∧ q
p q p⇔q
III. p Q q 1 1 1
bileşik önermelerinden hangileri kesinlikle doğru- 1 0 0
dur? 0 1 0
0 0 1
D) I ve II E) I ve III 1 ⇔ 1 / 1 , 1 ⇔ 0 / 0 , 0 ⇔ 1 / 0, 0 ⇔ 0 / 1
Origami sanatı kullanıldığından kayık kâğıttan yapıl- p ⇔ p / 1 ( ⇔ nin tek kuvvet özelliği yoktur )
mıştır. O hâlde p ≡ 1 olur. p ⇔ q / q ⇔ p ( Değişme özelliği )
Kayığı kimin yaptığı belli olmadığından q için kesin ( p ⇔ q )' / p' ⇔ q / p ⇔ q'
bir şey denilemez. ( p ⇔ q )' / p Q q

I. q & 1 / 1 , II. 1 / q / q , III. 1 Q q / q' p ⇔ 1 / p , p ⇔ 0 / p' , p ⇔ p' / 0
olduğundan cevap A şıkkıdır. p ⇔ q / (p & q) / (q & p)
2. Ön yüzlerinde asal rakamların yazılı olduğu kartla-

1. ( p ⇔ q ) ⇒ ( q 0 p' )
rın arka yüzleri şekilde gösterildiği gibi farklı renk-
lerdedir. bileşik önermesinin en sade hâlini bulunuz.
p / q veya p a q olacak biçimde iki durum vardır.
p / q olsun. Buna göre, ( p + q ) ⇒ ( q 0 p' ) / 1 ⇒ 1
/ 1 olur.
p a q olsun.
Buna göre, ( p + q ) ⇒ ( q 0 p' ) / 0 ⇒ ( q 0 p' )
/ 1 0 ( q 0 p' )
p : “En küçük asal rakam sarı kartta yazılıdır.” / 1 olur.
Önerme iki durumda da 1 e denktir.
q : “En büyük asal rakam mavi kartta yazılıdır.”
2. ( p ⇔ q ) ⇒ [ ( p / r ) ⇔ ( q / r ) ]
r : “Sarı ile turuncu kartta yazılı olan sayıların top-
lamı tektir.”
p / q olsun. Buna göre, 1 & 1 / 1 olur.
s : “Turuncu kartta yazan sayı 5 in katı değildir.”
p a q olsun.
önermeleri veriliyor. Buna göre, 0 & [ p / r ] + ( q / r ) ] / 1 olur.

Verilen önermelerden ikisi doğru, ikisi yanlıştır. 0
p önermesinin doğruluk değeri 1 olduğuna göre, Önerme iki durumda da 1 e denktir.
aşağıdaki bileşik önermelerden hangisinin doğru- 3. p ⇔ q / ( p Q q )'
luk değeri 1 dir?
denkliğini tablo yardımıyla gösteriniz.
p / 1 ise sarı kartta 2 yazılıdır. Diğer asal sayılar tek
A) p & q B) q Q r C) r & s
sayı olduğundan r / 1 olmalıdır. p q p⇔q pQq ( p Q q )'
D) p / s E) q 0 s
O hâlde q / s / 0 olur. 1 1 1 0 1
Buna göre, q Q r / 0 Q 1 / 1 olur. 1 0 0 1 0
0 1 0 1 0
0 0 1 0 1
1. A 2. B 1. 1 2. 1 3. Cevap Sayfa 30 da
17
ÇALIŞMA TESTİ Mantık 3
1. [ ( p Q p' ) / ( q Q q ) ] 0 p 4. p 0 ( p 0 q' )'

bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden bileşik önermesinin değili aşağıdakilerden hangi-
hangisidir? sidir?
A) 0 B) 1 C) p D) p' E) q A) p B) p' C) p / q' D) p' / q' E) p' 0 q'
[ ( p Q p' ) / ( q Q q ) ] 0 p [ p 0 ( p 0 q' )' ]' ≡ [ p' / ( p 0 q' ) ]

≡ [1 / 0] 0 p ≡ 0 0 p ≡ p ≡ [ ( p' / p ) 0 ( p' / q' ) ] ≡ [ 0 0 ( p' / q' ) ] ≡ p' / q'
5. ( p ⇒ q ) / ( p' ⇒ q )
önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) p B) q C) p' D) q' E) 1
( p ⇒ q ) / ( p' ⇒ q ) ≡ ( p' 0 q ) / ( p 0 q )
≡ ( p' / p ) 0 q ≡ 0 0 q ≡ q
2. [(1 Q p) / (0 Q q)] / p

hangisidir?
A) 0 B) 1 C) p D) p' E) q
6. ( p' / q' ) / r önermesinin doğruluk değeri 1 oldu-
[(1 Q p)/ (0 Q q)] / p
ğuna göre,
≡ [ p' / q ] / p ≡ [ p' / p ] / q ≡ 0 / q ≡ 0
( p ⇒ r ) / ( q' ⇒ r' ) önermesinin en sade hâli aşa-
ğıdakilerden hangisidir?
( p'p'/ q' ) /B)r ≡q'1 ⇒ p'C)≡ r1 ve q'D)≡ 01 ve r E)

A) ≡ 11
p≡0 q≡0 r' ≡ 0
( p ⇒ r ) / ( q' ⇒ r' ) ≡ ( p' 0 r ) / ( q 0 r' )
≡ (1 0 1) / (0 0 0) ≡ 1 / 0 ≡ 0
3. ( q 0 p )' 0 ( p 0 q' )' 7. p ⇒ q' bileşik önermesi bir gerektirme olduğuna

göre, aşağıdakilerden hangisinin doğruluk değeri
1 olamaz?
hangisidir?
A) 0 B) 1 C) p D) p' E) p 0 q' A) p' / q B) p 0 q C) p 0 q'

D) p / q E) p'
( q 0 p )' 0 ( p 0 q' )' ≡ ( q' / p' ) 0 ( p' / q )
p ⇒ q' gerektirme ise p ⇒ q' ≡ 1 ⇒ p' 0 q' ≡ 1
≡ ( q' / p' ) 0 ( q / p' ) ≡ ( q' 0 q ) / p'
⇒ ( p / q )' ≡ 1
≡ 1 / p' ≡ p'
⇒p/q≡0
18
8. " Bugün çarşamba değil ise yarın pazardır. " bile- 11. ( p / q ) ⇒ ( r' 0 t ) önermesi yanlış bir önerme
şik önermesinin karşıtı aşağıdakilerden hangisi- olduğuna göre,
dir? ( p' ⇔ r ) / ( q ⇔ t' )
A) “Bugün çarşamba ise yarın pazardır.” önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden hangisi-
B) “Bugün çarşamba ise yarın pazar değildir.” dir?
C) “Bugün pazar ise yarın çarşambadır.” A) p B) q C) r D) 1 E) 0
D) “Yarın pazar ise bugün çarşamba değildir.” ( p / q ) ⇒ ( r' 0 t ) ≡ 0 ⇒ p / q ≡ 1 ve r' 0 t ≡ 0

E) “Yarın pazar değil ise bugün çarşambadır.” p ≡ 1, q ≡ 1 r' ≡ 0, t ≡ 0
p ⇒ q önermesinin karşıtı q ⇒ p dir. ( p' ⇔ r ) / ( q ⇔ t' ) ≡ ( 0 ⇔ 1 ) / ( 1⇔ 1 )
Verilen önermenin karşıtı: ≡0/1≡0
“Yarın pazar ise bugün çarşamba değildir.”
12. p : 23 . 25 = 28
9. Tersi " Ali 20 yaşında ise, Ali askere gidecektir. " q : 23 – 22 = 4
olan bileşik önermenin karşıt tersi aşağıdakilerden 220
r: = 24
hangisidir? 25
A) " Ali askere gidecek ise Ali 20 yaşındadır. " önermeleri veriliyor. Buna göre,
B) " Ali askere gitmeyecek ise Ali 20 yaşındadır. " I. p' ⇒ q

C) " Ali askere gitmeyecek ise Ali 20 yaşında de- II. ( q' / r )' ⇔ p
ğildir. " III. p ⇒ ( q' 0 r )
D) " Ali 20 yaşında ise Ali askere gitmeyecektir. " önermelerinden hangilerinin doğruluk değeri 1 dir?
E) " Ali 20 yaşında değil ise Ali askere gidecek- A) Yalnız I B) I ve II 2 20C) I 20
ve III
p: 23 . 25 = 23 + 5 = 28 ⇒ p ≡ 1 r: = 2 – 5 = 1215
tir. " 2 5
D) II ve III E) I, II ve III
⇒ r ≡ 0
p ⇒ q önermesinin karşıt tersi q' ⇒ p'
q : 23 – 22 = 8 – 4 = 4 ⇒ q ≡ 1
Önerme: “Ali 20 yaşında değil ise Ali askere gitme-
yecektir.” I. p' ⇒ q ≡ 0 ⇒ 1 ≡ 1
Bu önermenin karşıt tersi: II. ( q' / r )' ⇔ p ≡ ( 0 / 0 )' ⇔ 1 ≡ 0' ⇔ 1 ≡ 1 ⇔ 1 ≡ 1
“Ali askere gidecek ise Ali 20 yaşındadır.” III. p ⇒ ( q' 0 r ) ≡ 1 ⇒ ( 0 0 0 ) ≡ 1 ⇒ 0 ≡ 0
13. I. (p ⇒ q) 0 (q ⇒ p)
II. ( p' ⇔ q )'
10. ( 1 / p ) / ( 0 0 q' )' önermesi doğru bir önerme,
III. p' ⇔ q'
( p ⇒ q ) ⇔ [ t ⇒ ( p / r ) ] önermesi yanlış bir öner-
me olduğuna göre, ( p ⇔ r ) / ( t' ⇔ q ) önermesi- Yukarıda verilen önermelerden hangileri p ⇔ q bi-
nin en sade hâli aşağıdakilerden hangisidir? leşik önermesine denktir?
A) 1 B) 0 C) p D) q E) t p ≡Yalnız
A) q ise I p ⇔ q B)
≡ 1I dir.
ve II C) I ve III
(p ⇒ q) 0 (q ⇒ p) ≡ 1 0 1 ≡ 1
14243
( 1 / p ) / ( 0 0 q' )' ≡ ( 1 / p ) / ( 1 / q ) ≡ 1 ise p ≡ 1, q ≡ 1 D) II ve III E) I, II ve III

( p' ⇔ q )' ≡ 0' ≡ 1 Üçüde denk
(p ⇒ q) ⇔ (t ⇒ (p / r)] ≡ 0 ( p ⇔ r ) / ( t' ⇔ q ) p' ⇔ q' ≡ 1
(1 ⇒ 1) ⇔ [t ⇒ (1 / r)] ≡ 0 ≡ ( 1 ⇔ 0 ) / ( 1' ⇔1) p q ise p ⇔ q ≡ 0 dır.
1 ⇔ [t ⇒ r] ≡ 0 ≡ 0 / (0 ⇔ 1) ( p ⇒ q ) 0 ( q ⇒ p ) ≡ 0 0 1 ≡ 1 ( Denk değil )
t ⇒ r ≡ 0 ≡0/0≡0 ( p' ⇔ q )' ≡ 1' ≡ 0 ( Denk )
( p' ⇔ q' ) ≡ 0 ( Denk )
t ≡ 1, r ≡ 0
Her iki durumda da II ve III denktir.
1. C 2. A 3. D 4. D 5. B 6. D 7. D 8. D 9. A 10. B 11. E 12. B 13. D
19
FEN LİSESİ
ÖĞRENİYORUM
Bileşik Önermelerin Sözel Gösterimi Totoloji ve Çelişki
1. Aşağıda sözel olarak verilen bileşik önermeleri

sembolik mantık diliyle ifade ediniz. Bir bileşik önerme, kendisini oluşturan önermele-
I. " İki küçüktür üçten ya da iki büyük eşittir bir- rin tüm doğruluk değerleri için daima doğru olu-
den. " yorsa bu bileşik önermeye totoloji denir.
II. " 7 gerçek sayı ise 7 rasyonel sayıdır. " Bir bileşik önerme, kendisini oluşturan önermele-
III. " e irrasyonel sayıdır ancak ve ancak π rasyo- rin tüm doğruluk değerleri için daima yanlış olu-
nel sayıdır. " yorsa bu bileşik önermeye çelişki denir.
IV. " 4 doğal sayıdır veya 4 tam sayıdır. "
I. ( 2 < 3 ) Q ( 2 ≥ 1 )
1. (p / q) ⇒ q
II. ( 7 ∈ R ) & ( 7 ∈ Q )
bileşik önermesinin totoloji olup olmadığını tablo
III. ( e ∈ Q' ) + ( π ∈ Q )
yardımıyla gösteriniz.
IV. ( 4 ∈ N ) 0 ( 4 ∈ Z )
2. p: " a tektir. " p q p/q (p / q) ⇒ q

q: " b tektir. " 1 1 1 1
1 0 0 1
r: " a . b tektir. "
0 1 0 1
r ⇒ ( p / q ) bileşik önermesinin karşıt tersinin sö- 0 0 0 1
zel gösterimini yazınız. Totolojidir.
r ⇒ ( p / q ) önermesinin karşıt tersi

( p / q )' ⇒ r' / ( p' 0 q' ) & r' dir. Buna göre,
“ a veya b tek değil ise a . b tek değildir.” 2. I. (p ⇒ q) 0 p
II. ( p' ⇒ q )' / p
3. " Nurbanu mühendislik bölümünde ise matematik
III. ( p ⇔ q ) 0 ( p / q )'
çalışmalıdır. Matematik çalışır ise analitik düşünce
gücü artar. Nurbanu matematik çalışıyor." ifadesi Yukarıda verilen bileşik önermelerden hangileri to-
veriliyor. tolojidir?
Buna göre, yukarıda verilen cümlelerin her biri bir I. ( p ⇒ q ) v p / ( p' v q ) v p / q v ( p' v p ) / 1
önerme olup bu önermelerin hepsinin doğruluk II. (p' ⇒ q)' / p / (p 0 q)' / p / (p' / q') / p / q' / (p' / p) / 0
değeri 1 olduğuna göre, aşağıdaki önermelerden
III. Verilen ifade p / q olduğunda da p a q olduğunda da
hangilerinin kesinlikle doğru olduğunu bulunuz. doğrudur.
I. Nurbanu mühendislik bölümündedir.
II. Nurbanu mühendislik bölümünde ise analitik dü-
şünce gücü artmıştır. 3. p ve q önermelerinin doğruluk değerleri sırasıyla
a ve b dir.
III. Nurbanu'nun analitik düşünce gücünün artması
için gerek ve yeter şart mühendislik bölümünde ab = 1 olduğuna göre, aşağıdakilerden hangileri
okumasıdır. kesinlikle totolojidir?
“ Nurbanu matematik çalışıyor. ” / 1
I. p' 0 q II. p / q III. p ⇒ q
“ Matematik çalışır ise analitik düşünce gücü artar / 1
  IV. p Q q V. p ⇔ q
/1 / 1 olmalı
“ Nurbanı mühendislik bölümünde ise matematik çalışmalıdır. / 1 ab /1 olduğuna göre, a = 1 ve b = 1 olabilir veya
 
kesin birşey söylenmez /1 a = 1 ve b = 0 olabilir.
I. Kesin birşey söylenmez. Yani p ve q önermelerinin ya ikisi de doğru ya da
II. ? ⇒ 1 / 1 dir. p doğru iken q yanlıştır. Buna göre, verilen ifadelerin
III. 1 + ? / kesin bir şey söylenemez. totoloji olması kesin değildir.
1. I.(2 < 3) Q (2 ≥ 1) II.(7 ∈ R) ⇒ (7 ∈ Q) III. (e ∈ Q')⇔ (π ∈ Q) IV. (4 ∈ N) 0(4 ∈ Z)
2. "a veya b tek değil ise a.b tek değildir." 3. Yalnız II 1. Cevap Sayfa 30 da 2. I ve III 3. Hiçbiri
20
ÖĞRENİYORUM
Niceleyiciler Açık Önerme Tanımı
Önüne geldiği elemanların çokluğunu gösteren bazı ➣ Doğruluğu, içindeki değişkene bağlı olan öner-
ve her sözcüklerine niceleyiciler denir. melere açık önerme denir.
Bazı niceleyicisi; en az bir tane anlamına gelir ve ∃ ➣ Denklem ve eşitsizlikler açık önermedir.
ile gösterilir. Bu niceleyiciye varlıksal niceleyici denir.
➣ Herhangi bir küme üzerinde tanımlanmış bir p
Her niceleyicisi; bütün anlamına gelir ve ∀ ile gös- açık önermesini doğrulayan değerlerin kümesi-
terilir. Bu niceleyiciye evrensel niceleyici denir. ne açık önermenin doğruluk ( çözüm ) kümesi
[ ∀x, p ( x ) ]' / ∃x, p' ( x ) tir. denir.
[ ∃x, p ( x ) ]' / ∀x, p' ( x )
1. p : "∀x ∈ R, x2 + 1 < 7" 1. p : x asal sayıdır.
q : "∃x ∈ Z, 3x – 1 = 9" q:x=2
r : x çift sayıdır.
olduğuna göre, aşağıdaki ifadelerden hangileri
doğrudur? önermeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdaki bileşik
önermelerden hangilerinin doğruluk değeri kesin-
I. p önermesinin doğruluk değeri 0 dır.
likle 1 dir?
II. q önermesinin doğruluk değeri 1 dir.
I. (p / r) ⇒ q
III. p 0 q : "∀x ∈ R, x2 + 1 < 7 veya ∃x ∈ Z,

3x – 1 = 9" II. q ⇒ p'
x ∈ R , x2 + 1 < 7 & Her x ∈ R için

➢ ∀ III. p ⇒ ( q 0 r' )
x2 + 1 < 7 olmalıdır. Fakat x = 3 seçersek önermenin
şartı sağlanmaz. Bu durumda, p önermesi yanlış bir
I. “x asal ve çift sayı ise x = 2 dir.” Kesinlikle doğ-
önermedir ve doğruluk değeri sıfırdır.
10 rudur.
x ∈ Z, 3x – 1 = 9
➢ ∃ & x= için önermenin şartı
10 3
II. “x = 2 ise x asal değildir.” Yanlıştır. 2 asal sayıdır.
sağlanmaz. x = tam sayı olmadığı için q önerme-
3
si yanlış bir önermedir ve doğruluk değeri sıfırdır. III. “x asal ise ( x = 2 veya x çift değildir. )” Kesinlikle
➢ p 0 q : "∀x ∈ R, x2 + 1 < 7 veya ∃x ∈ Z, 3x – 1 = 9" doğrudur.
Buna göre, I ve III doğrudur.
2. p: " Her gerçek sayının 4. dereceden kuvveti sıfır-

dan büyük veya eşittir. " 2. p:x<y<z
Yukarıda verilen p önermesinin değilini sembolik q:z<0
mantık diliyle ifade ediniz. r:x–y<0
Her gerçek sayı: ∀ x ∈ R t : y.z – x > 0
4. dereceden kuvveti sıfırdan büyük veya eşittir: x4 ≥ 0 önermeleri veriliyor. Buna göre,
4
p: “∀ x ∈ R, x ≥ 0” olur. Buna göre, I. p ⇒ r'
p': “∃ x ∈ R, x4 < 0” olur. II. ( p / q ) ⇒ t
III. ( r / q ) ⇒ t
3. p : “ ∀ x ∈ N, 3x– 1 ≤ 7 ”
önermelerinden hangileri kesinlikle doğrudur?
q : “ ∃ x ∈ Z, 2x + 7 < 5 ”
I. x < y < z ⇒ x – y ≥ 0 ifadesi yanlıştır.
olduğuna göre, p ⇒ q' önermesini sembolik man- II. (x < y < z) / ( z < 0 ) ⇒ y . z – x > 0 ifadesi kesin-
tık diliyle ifade ediniz. likle doğrudur.
q': “∀ x ∈ Z, 2x + 7 ≥ 5” olduğundan III. ( x – y < 0 ) / ( z < 0 ) ⇒ y . z – x > 0 ifadesinin
p ⇒ q' : " ∀x ∈ N, 3x – 1 ≤ 7 ⇒ ∀x ∈ Z, 2x + 7 ≥ 5 doğruluğu kesin değildir.
1. I ve III 2. p' : "∃x ∈ R, x4 < 0" 3. p ⇒ q' : "∀x ∈ N, 3x – 1 ≤ 7 ⇒ ∀x ∈ Z, 2x + 7 ≥ 5 1. I ve III 2. Yalnız II
21
Tanım, Aksiyom, Teorem ve İspat 1. Ezgi Öğretmen’de, yıldız şeklinde 7 tane yapış-
tırma bulunmaktadır. Ezgi Öğretmen, tahtaya bir
soru yazmış ve bu soruyu doğru yapan ilk 7 kişiye
Tanım: Bir kavramın niteliklerini eksiksiz olarak be- aşağıdaki yıldızlardan birer tane vereceğini söyle-
lirtme ve açıklamaya tanım denir. miştir.
Tanımlar, anlam itibariyle herkese, her zaman ve her
yerde aynı şeyi ifade etmelidir ve gereksiz sözcük
bulundurmamalıdır.
Bir terimin tanımı, tanımsız terimler ve daha önce- Soruyu doğru yapan ilk 4 kişi istediği renkteki ya-
den tanımı yapılmış terimler yardımıyla bu terimin pıştırmayı alabilmiş, fakat son üç kişi aynı renkte
özelliklerini belirtmektir. yapıştırmalardan kaldığından seçenek belirteme-
miştir.
Aksiyom: Doğruluğu ispatsız kabul edilen önerme-
lere aksiyom denir. İlk dört kişinin aldığı yapıştırmalarla ilgili aşağıdaki
önermeler verilmiştir.
Teorem: Doğruluğu ispatlanması gereken önerme-
lere teorem denir. Teoremler hipotez ve hükümden p : “Hepsi aynı renk yapıştırma almıştır.”
oluşur. q : “Üçü sarı, biri pembe yapıştırma almıştır.”
p & q teoreminde p önermesine hipotez ( varsa- r : İkisi sarı, ikisi pembe yapıştırma almıştır.”
yım ), q önermesine hüküm ( yargı ) denir. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle yan-
Bir teoremin doğru olması için hem hipotezin hem lıştır?
de hükmün doğru olması gerekir.

A) p 0 q B) p ⇒ r C) q 0 r
Teoremin hipotezinden yola çıkıp hükmüne ulaşma-
D) p ⇔ q E) p Q r
ya ispat denir.
Son üç kişiye seçenek kalmaması için seçilen ilk

dört yıldızın tamamı pembe ya da üçü sarı, biri
1. I. “Pozitif tam bölen sayısı 2 olan 1 den büyük pembe olmalıdır.
tam sayılara asal sayılar denir.” p Q q / 1 ise p _ q dur.
II. “Düzlemde paralel olmayan iki doğru bir ve O hâlde, p + q / 0 olur.
yalnız bir noktada kesişir.

III. “En küçük doğal sayı 0 dır”
IV. “Bütün kenarları ve açıları birbirine eşit olan
düzgün dörtgenlere kare denir.”
2. “Bazı doğal sayılar çift ise her tam sayı tek değil-
ifadeleri sırasıyla tanım ya da aksiyomdan hangi- dir.” önermesinin karşıt tersinin mantık sembolleri
sini belirtir? ile gösterimi aşağıdakilerden hangisidir?
I. ve IV. ifadede bir kavram açıklandığından tanım,
A) “∃ x ∈ N, x çift ⇒ ∀ x ∈ Z , x tek değildir.”
II. ve III. ifadelerin doğruluğu ispatsız kabul edildi-
B) “∃ x ∈ Z, x tek ⇒ ∀ x ∈ N , x çift değildir.”
ğinden aksiyomdur.
C) “∃ x ∈ N, x çift değil ⇒ ∀ x ∈ Z , x tektir.”
D) “∀ x ∈ Z, x tek değil ⇒ ∃ x ∈ N , x çifttir.”
E) “∀ x ∈ N, x çift değil ⇒ ∃ x ∈ Z , x tektir.”
2. a ve b çift sayı ise a + b toplamı çift sayıdır."
teoreminde hipotez ve hükmü belirtiniz. p: “Bazı doğal sayılar çifttir.”
q: “Her tam sayı tek değildir.”
Hipotez: a ve b çift sayı
Hüküm: a + b çift sayı "p & q" bileşik önermesinin karşıt tersi
"q' & p'" olduğundan cevap B dir.
1. I. Tanım, II. Aksiyom III. Aksiyom IV. Tanım

2. Hipotez: a ve b çift sayı, Hüküm: a + b çift sayı 1. D 2. B
22
1. p: " Bugün hava 3º C dir. " 4. Aşağıdakilerden hangileri totoloji belirtir?

q: " Bugün kar yağıyor. " I. " ∀x ∈ N, x2 > 0 / ∃x ∈ R, x < 4 "
Yukarıdaki önermelere göre, " Bugün hava 3º C II. " ∃x ∈ Z, 3x + 1 = 7 ⇒ ∃x ∈ R, x2 < 7 "
değil ise bugün kar yağıyor. " önermesine denk III. " ∀x ∈ Z+, x2 > 0 0 ∃x ∈ R, x2 < 0 "
olan önerme aşağıdakilerden hangisidir?
Totoloji belirtmesi için doğruluk değeri 1 olmalıdır.
A) p 0 q B) p / q C) p' / q D) p ⇒ q E) p ⇔ q
I. “∀ x ∈ N,D)x2 I> ve
0 /II∃ x ∈ R, xE)< 4”
II ve III
p' : “Bugün hava 3°C değildir.” FEN LİSESİ FEN LİSESİ

≡ 0 / 1 ≡ 0 ( Çelişki )
p' ⇒ q ≡ p 0 q II. “∃ x ∈ Z, 3x + 1 = 7 ⇒ ∃ x ∈ R, x2 < 7”
≡ 1 ⇒ 1 ≡ 1 ( Totoloji )
III. “∀ x ∈ Z+, x2 > 0 0 ∃ x ∈ R, x2 < 0”
≡ 1 0 0 ≡ 1 ( Totoloji )
2. p
5. q ( x, y, z ) : " 3x – y + 4z = 17, x, y, z ∈ N "
q
r ( x, y, z ) : " 2x + 6y + z = 23, x, y, z ∈ N "
t
Yukarıdaki verilen q ve r açık önermelerinin doğ-
r
ruluk kümelerinin ortak elemanları aşağıdakilerden
hangisidir?
A) ( 7, – 4, 0 ) B) ( 0, 3, 5 )
Bir bileşik önerme yardımıyla kurulmuş yukarıdaki C) ( 6, 1, 0 ), ( 3, 2, 5 ) D) ( 5, 2, 1 ), ( 0, 3, 5 )
elektrik devresindeki lamba yandığına göre, aynı
E) ( 2, 5, 4 ), ( 0, 4, – 1 )
önermelerle kurulmuş aşağıdaki bileşik önermeler-
den hangileri çelişki olamaz? 3x – y + 4z = 17
I. (p / r) ⇒ t 2x + 6y + z = 23
II. ( p' ⇒ r ) ⇔ t 5x + 5y + 5z = 40
⇒ x + y + z = 8 olmalıdır.
III. ( q' 0 t )' ⇒ ( p ⇔ r )
O hâlde ( 5, 2, 1 ), ( 0, 3, 5 ) olmalıdır.
A) Yalnız
(p 0 q 0 rI) / t ≡ 1B)⇒ Ip ve
0 q III
0 r ≡ 1, tC)≡ 1II ve III
( p / r ) ⇒ D)
t ≡ (Ipve
/ r II) ⇒ 1 ≡ 1 E)
( Çelişki değil
I, II ve III )
( p' ⇒ r ) ⇔ t ≡ p' ⇒ r ( Kesinlik yok ) FEN LİSESİ 6. p ( x ): " x ∈ N, ( x2 – 4 ) . ( x2 – 9 ) = 0 "
( q' 0 t )' ⇒ ( p ⇔ r ) ≡ ( q' 0 1 )' ⇒ ( p ⇔ r ) ≡ 1' ⇒ ( p ⇔ r ) açık önermesi için aşağıdakilerden hangileri doğ-
≡ 0 ⇒ ( p ⇔ r ) ≡ 1 ( Çelişki değil ) rudur?
I. p ( x ) önermesini doğru yapan iki farklı x de-

ğeri vardır.
3. Aşağıdakilerden hangileri kesinlikle çelişki belirtir? II. p ( 2 ) / p ( 3 )
I. ( p / q ) ⇒ p' III. p ( 4 ) / p ( 2 )
II. ( p ⇒ q ) / ( p 0 q ) A) (Yalnız
x2 – 4I) . ( x2 – 9B)
) =I 0ve III C) II ve III
III. ( p ⇔ p' ) / ( q 0 q' ) ⇒ x2 = 4 D)
veI vex2 II– 9 = 0 E) I, II ve III
I. ( pYalnız
A) / q )'I0 p' ≡ (B)
p' 0Yalnız
q' ) 0 IIp' ≡ p' 0
C)q'Yalnız III ⇒ x = 2∈N x = 3∈N
II. ( p' 0 q )D)
/ ( Ip ve
0 q III
) ≡ ( p' / pE)
) 0 IIq ≡ve0 0
III q ≡ q p ( x ) önermesini doğru yapan 2 farklı x değeri vardır.
p ( 2 ) ≡ p ( 3 ) tür. I. ve II. doğrudur.
FEN
III. ( p ⇔ p' ) / ( q 0 q' ) ≡ 0 / 1 ≡ 0 ( Çelişki ) LİSESİ
1. A 2. B 3. C 4. E 5. D 6. D
23
RALIYAS ÜLSÜ
1. Ezgi elindeki broşürde aşağıda bir bölümü veri- 3. Aşağıda renkli bir oyun küpü gösterilmiştir.
len yazıyı okumuştur.
Ankara, Türkiye’nin başkentidir.

4 milyondan fazla nüfusuyla
Türkiye’nin en kalabalık şehridir.
Türkiye’nin en güzel parkları
Ankara’dadır. Anıtkabir
Ankara’da bulunmaktadır. Bu oyun küpünün görünmeyen yüzlerinden her-
Anıtkabir’i mutlaka görmelisiniz. hangi biri için,
Dikkat edin: Bazı günler Ankara
p: “Mor renktir”
çok sıcaktır.
q: “Turuncu renktir”
r: “Pembe renktir”
Buna göre, Ezgi’nin okuduğu bu bölümdeki
önermeleri veriliyor.
cümlelerden kaç tanesi bir önerme belirtir?
Buna göre, bu oyun küpünün görünmeyen
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5
yüzleri aşağıdakilerden hangisi gibi olduğun-
• Ankara, Türkiye’nin başkentidir.
da,
• 4 milyondan fazla nüfusuyla Türkiye’nin en kala-
(p 0 q) 0 r / 1
balık şehridir.
• Anıtkabir Ankara’da bulunmaktadır. denkliği sağlanmaz?
cümleleri birer önerme belirtir.
A) B) C)
2.
D) E)
Gönderilen: .......................
................................................
................. YALOVA
( p 0 q ) 0 r / 1 olması için p, q, r önermelerinden

Aşağıda şekildeki mektup zarfı ile ilgili önermeler en az birinin doğruluk değeri 1 olmalıdır.
verilmiştir.
Bu nedenle p, q, r önermelerinin üçünün de doğ-
p: Mektup Yalova’ya gidecektir. ruluk değeri 0 olduğunda için denklik sağlanmaz.
q: Mektup Manisa’ya gidecektir. Bunun içinde küpün görünmeyen yüzlerinin hiçbi-
rinde mor, turuncu ve pembe renkten hiç biri olma-
r: Mektup Manisa’ya gitmeyecektir.
malıdır. Bu şartı sağlayan küp D seçeneğindedir.
Buna göre,
I. p önermesinin değili q önermesidir.

II. q önermesinin değili r önermesidir.
III. p önermesinin değilinin doğruluk değeri r
önermesinin doğruluk değeri ile aynıdır.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
p':
A) “Mektup
Yalnız I Yalova’ya
B)gitmeyecektir.”
Yalnız II olduğundan
C) I ve III
( I. öncül yanlış.)
q': “Mektup Manisa’ya gitmeyecektir.” olduğundan
q'/ r dir. ( II. öncül doğru )
p / 1, p'/ 0, r / 1 olduğundan III. öncül yanlış.
24
ÜSLÜ SAYILAR
4. Deniz gittiği restoranda A, B ve C isminde üç 6. Aşağıda, öğrencilerin doldurması için bir etkinlik
ürün sipariş etmiştir. Bu ürünlerden biri ana ye- tablosu gösterilmiştir.
mek, biri tatlı, biri ise içecektir.
1 0 p
p 0 p' ✓
✔
pQp ✓
p' Q 1 ✓
A, B ve C ürünleri ile ilgili,
p ⇒ p'
p: “A içecektir.”
p/0 ✓
q: “B içecek değildir.”
0 ⇔ p' ✓
r: “C tatlı değildir.”
önermeleri veriliyor. İlk satırda verilen örnekteki gibi her satırdaki bi-
Bu önermelerden sadece bir tanesi doğru ol- leşik önermenin denk olduğu sütuna ( ✔ ) işareti
duğuna göre, A, B ve C ürünleri aşağıdaki- konulacaktır.
lerden hangisidir? Sonuçları doğru şekilde işaretleyen Füsun, ve-
A B C rilen bileşik önermelerden birinin sonucunun
sütunlarda olmadığını görmüş ve yeni bir sütun
A) Ana Yemek Tatlı İçecek
eklemiştir.
B) Ana Yemek İçecek Tatlı
C) Tatlı İçecek Ana Yemek Buna göre, yeni eklenen sütun hangi önerme
için eklenmiştir?
D) Tatlı Ana Yemek İçecek
E) İçecek Tatlı Ana Yemek A) p Q p B) p' Q 1 C) 0 ⇔ p'
Önermelerden sadece bir tanesinin doğru olması D) p / 0 E) p ⇒ p'
için p / 0, q / 0, r / 1 olmalıdır.
p 0 p' / 1 p/0/0
q / 0 ⇒ B içecektir.
pQp/0 0 ⇔ p' / p
r / 1 ⇒ C ana yemektir. ( B içecek olduğu için C
p' Q 1 / p
kesinlikle ana yemektir. )
p ⇒ p' / p' olduğundan sonucu tabloda yer alma-
p / 0 ⇒ A tatlıdır.
maktadır.
5. p: “Cengiz, yardımsever bir insandır.”
q: “Cengiz, otobüste yaşlılara yer vermektedir.”
önermeleri için p ⇒ q önermesinin karşıt ter- 7. I. p ( x ) : “ ∀ x ∈ Q, x > – 3 ⇒ x2 > 9 ”

si aşağıdakilerden hangisidir?
II. q ( x ) : “ ∃ x ∈ N, 2x – 3 = 0 ”
A) “Cengiz, otobüste yaşlılara yer vermiyorsa III. r ( x ) : “ ∀ x ∈ Z+, ( x – 1 )2 > 0 ”
yardımsever bir insandır.” IV. s ( x ) : “ ∃ x ∈ Q, x3 < 0 ”
B) “Cengiz, yardımsever bir insan değilse oto- V. t ( x ) : “ ∀ x ∈ Z, x2 < 7 ⇒ x – 2 > 0 ”
büste yaşlılara yer vermemektedir.”
Yukarıda verilen önermelerin değillerinin doğ-
C) “Cengiz, otobüste yaşlılara yer vermemekte ruluk değeri seçeneklerin hangisinde yanlış
ise yardımsever bir insan değildir.” verilmiştir?
D) “Cengiz, otobüste yaşlılara yer veriyorsa yar-
A) p' ( x ) / 1 B) q' ( x ) / 1 C) r' ( x ) / 0
dımsever bir insandır.”
p( x ) / 0 ⇒D)
p' s'
( x() x/) 1,
/ 0 q ( x )E)
/ t'
0 (⇒
x ) q'(
/1 x) / 1
E) “Cengiz, yardımsever bir insansa otobüste
s ( x ) / 1 ⇒ s' ( x ) / 0, t ( x ) / 0 ⇒ t' ( x ) / 1
p ⇒ yaşlılara yer vermemektedir.”
q önermesinin karşıt tersi q' ⇒ p' dir.
x = 1 için ( x – 1 )2 = ( 1 – 1 )2 = 0 olduğundan
q' ⇒ p': “Cengiz, otobüste yaşlılara yer vermemek-
te ise yardımsever bir insan değildir.” r ( x ) / 0 olur. Bu durumda r'( x ) / 1 olmalıdır.
1. C 2. B 3. D 4. C 5. C 6. E 7. C
25
KARMA TEST Mantık 1
1. [ p / ( p 0 q ) ]' 0 p 4. ( p 0 q' ) ⇒ ( q ⇒ r )' / q / ( x )

bileşik önermesi aşağıdakilerden hangisine denk- denkliğini sağlayan x önermesi aşağıdakilerden
tir? hangisi olabilir?
( p 0 q' ) ⇒ ( q ⇒ r )' ≡ ( p' / q ) 0 ( q / r' ) ≡ q / ( p' 0 r' )
A)
[ p0/ ( p 0 q
B)) ]'10 p ≡ [C) p ( p' / q'
p' 0 D)) ]p00p q E) p' A) p ⇒ q B) r ⇒ p' C) q 0 r D) p' E) q
≡ q / ( p ⇒ r' )
≡ [ ( p' 0 p' ) / ( p' 0 q' ) 0 p
Bu durumda x ≡ p ⇒ r' ≡ r ⇒ p'
≡ [ p / ( p' 0 q' ) 0 p
≡ [ ( p' 0 p ) / ( p' 0 q' 0 p )
≡1/1 5. p : x3 < x < x2
≡1 q : ||x + 1| + 3| = –x + 2
r : |x| = –x
önermeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdaki bileşik

önermelerden hangilerinin doğruluk değeri kesin-
likle 1 dir?
I. p⇒q
2. p 0 (q / r) / 1
p / ( q 0 r ) / 1 II. p ⇒ r
III. ( q / r ) ⇒ q'
Yukarıda verilen bileşik önermelere göre; p, q ve
r önermelerinin doğruluk tablosunda kaç farklı du- x3 <Yalnız
I.A) x < x2I ⇒ x < –B)1 ⇒ | –x –II1 + 3 | =C)| –xYalnız
+ 2 | =III–x + 2
Yalnız
rum vardır? ( 1 ⇒ 1 ≡D)
1 ) I ve II E) II ve III
II. x < – 1 ⇒ | x | = –x ( 1 ⇒ 1 ≡ 1 )
A)
p/ 2 ( q 0 r B)
) ≡ 31 ⇒ p ≡C)1,4q 0 r ≡ D)
1 6 E) 8
III. q / r ≡ 1 ⇒ q ≡ 1 ve r ≡ 1 olmalıdır.
q 0 r ≡ 1 ⇒ q ≡ 0, r ≡ 1 0 q ≡ 1, r ≡ 1 0 q ≡ 1, r ≡ 0
q ≡ 1 ⇒ q' ≡ 0 olur. ( 1 ⇒ 0 ≡ 0 )
p ≡ 1, q ≡ 0, r ≡ 1 ⇒ 1 0 ( 0 / 1 ) ≡ 1 0 0 ≡ 1
p ≡ 1, q ≡ 1, r ≡ 1 ⇒ 1 0 ( 1 / 1 ) ≡ 1 0 1 ≡ 1 6. p ⇒ (q ⇒ r)
p ≡ 1, q ≡ 1, r ≡ 0 ⇒ 1 0 ( 1 / 0 ) ≡ 1 0 0 ≡ 1 bileşik önermesinin doğruluk tablosunda, bu öner-
3 farklı durum var. menin sütununda kaç tane 1 vardır?

3
2 4= 8 durum
A) B) 5vardır. C) 6 D) 7 E) 8
p ⇒ ( q ⇒ r ) ≡ 0 ise p ≡ 1 ve q ⇒ r ≡ 0 olur.
q ⇒ r ≡ 0 ise q ≡ 1, r ≡ 0 dır. 1 durumda önerme 0
a denktir.
8 – 1 = 7 durumda önerme 1 e denk olur.
3. p ve q önermeleri yanlış, r önermesi doğru bir

7. p : a . b3 < 0
önerme olduğuna göre,
q : a3 . b5 . c6 < 0
[ p' 0 ( q / r' )] / [ p 0 ( r / q' )]
r : a4 . b8 . c5 < 0
hangisidir?
Buna göre, aşağıdaki koşullu önermelerden hangi-
p ≡p 0, q ≡ B)
A) 0, q
r≡1 C) r' D) 0 E) 1 si kesinlikle doğrudur?
[ p' 0 ( q / r' ) ] / [ p 0 ( r / q' ) ]
3 < 0 ⇒ a.b < 0
A)
p: aq. b⇒ r B) r ⇒ q C) p ⇒ q
≡ [ 0' 0 ( 0 / 1' ) ] / [ 0 0 ( 1 / 0' ) ]
q: a3 . bD)
5 . c6 < 0 ⇒ a . b < 0
(p / q) ⇒ r E) ( q 0 r ) ⇒ p
≡ [1 0 (0 / 0)] / [0 0 (1 / 1)]
r: a4 . b8 . c5 < 0 ⇒ c < 0
≡ [1 0 0] / [0 0 1] ≡ 1 / 1 ≡ 1
a . b < 0 ⇒ c < 0 ( Kesinlik yok )
c < a ⇒ a . b < 0 ( Kesinlik yok )
26 a . b < c ⇒ a . b < 0 ( Kesin doğru )

1 Mantık KARMA TEST
8. p' ⇒ ( q 0 r' ) 10. x ve y gerçek sayılardır.

bileşik önermesinin doğruluk değeri 0 olduğuna I. x + y = 5 ⇒ x . y ≠ 3
göre, aynı önermeler yardımıyla kurulan aşağıdaki II. x . y ≠ 3 ⇒ x + y ≠ 5
elektrik devrelerindeki lambalardan hangisi kesin-
III. x + y ≠ 5 ⇒ x . y = 3
likle yanar?
IV. x . y = 3 ⇒ x + y ≠ 5
A) B) p önermelerinden hangi ikisi birbirinin karşıt tersidir?
p q r
q
r A)
P: xI +vey =II 5, q: x .B)
y =I 3ve IV
olsun. C) II ve III
I. p ⇒ q' D)II. IIq' ve IV III. p'E)

⇒ p' ⇒q III ve
IV. qIV⇒ p'
C) p D) p r I ve IV birbirinin karşıt tersidir.
r
q r q
11. Metin, Ali ve Feyyaz bir çekilişte, büyük, orta ve

küçük ödüllerden yalnızca birini kazanmışlardır.
E) p r Herkesin farklı bir ödül kazandığı bu çekilişin so-
q p
nucu ile ilgili aşağıdaki önermeler kuruluyor.
r q
I. Ali küçük ödül kazanmış ise Feyyaz orta ödül
kazanmıştır.
p' ⇒ ( q 0 r' ) ≡ 0 D) ( p 0 r ) FEN

/ ( r 0LİSESİ
q)
II. Metin orta ödül kazanmış ise Ali büyük ödül
kazanmıştır.
⇒ p' ≡ 1, p ≡ 0 ≡ (0 0 1) / (1 0 0)
III. Feyyaz büyük ödül kazanmış ise Metin küçük
⇒ q 0 r' ≡ 0 ⇒ q ≡ r' ≡ 0, r ≡ 1 ≡ 1 / 1 ≡ 1
ödül kazanmıştır.
9. Not: Bir elektrik devresinde akım her zaman en IV. Feyyaz küçük ödül kazanmış ise Metin orta
kısa yolu tercih eder. ödül kazanmıştır.
Aşağıda p, q ve r önermelerinin doğruluk değer- Küçük K, orta O, büyük B ile gösterilmek üzere
lerine göre açılıp kapanan anahtarlarla kurulmuş önermelerin hepsi doğru ise Metin, Ali ve Feyyaz'ın
bir elektrik devresi verilmiştir. kazandığı ödüller sırasıyla aşağıdakilerden hangisi
olamaz?
p
A) M
K, O,AB F B) O, B, K C) O, K, B
q
B K O
D) B, K, O E) K, B, O
O B K Bu durumda kazanılan ödüller
r
sırasıyla O, K, B olamaz.
K O B
O B K
Elektrik devresindeki lamba yandığına göre, aynı
önermelerle kurulan aşağıdaki bileşik önermeler- 12. ( p Q q ) & ( p / q ) önermesinin totoloji olması için,
den hangilerinin doğruluk değeri kesinlikle 1 dir? I. p / 1
A) r ⇔ q' yanması için r anahtarı açık ( r ≡ 0 ) ve
Lambanın II. q / 0
p 0( pq⇒
B) ≡ 1qolmalıdır.
)' 0 r III. p + q / 1
r ⇔ q' ≡ 0 ⇔ q' ≡ q
C) ( p 0 q )' ⇒ r yargılarından hangileri tek başına yeterlidir?
( p ⇒ q )' 0 r ≡ ( p / q' ) 0 0 ≡ p / q'
D)
( p(0p'q/)' ⇒
r) ⇔
r ≡ q1' ⇒ 0 ≡ 0 ⇒ 0 ≡ 1 ( Kesin doğru )
A)
( pYalnız
Q q ) ⇒I ( p / q B)
) ≡ Yalnız II C) Yalnız III
1 sağlanmalıdır.
( p' / r ) ⇔ q ≡ ( p' / 0 ) ⇔ q ≡ 0 ⇔ q ≡ q'
E) ( p 0 r ) ⇒ ( q / p' ) p ≡ 1 içinD)
( 1IQve
q )II ⇒ ( 1 / q )E)≡ Iq've⇒
( p 0 r ) ⇒ ( q / p' ) ≡ ( p 0 0 ) ⇒ ( q / p' ) ≡ p' 0 ( q / p' ) III q ≡ q
FEN LİSESİ
q ≡ 0 için ( p Q 0 ) ⇒ ( p / 0 ) ≡ p ⇒ 0FEN
≡ p' LİSESİ
p⇔q≡1 ise p ≡ q dur.
p ≡ q için ( p Q q ) ⇒ ( p / q ) ≡ 0 ⇒ ( p / q ) ≡ 1
1. B 2. B 3. E 4. B 5. D 6. D 7. C 8. D 9. C 10. B 11. C 12. C
Yalnız III yeterlidir.
27
KARMA TEST Mantık 2
1. [ p / ( q 0 p' ) ] ⇒ ( q' ⇒ p ) 4. p : " Bugün günlerden perşembedir. "

bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden q : " Yarın cumadır. "
hangisidir? Buna göre, "Bugün Perşembe değildir veya yarın
Cumadır." önermesine denk olan önerme aşağıda-
A)
[ pp/ /( qq0 p' ) ] ⇒ (B)
q' q⇒ p ) C)
kilerden hangisidir?
≡ [ ( p / q )D)
0 (0p / p' ) ]' 0 ( q 0 E)
p)1
≡ [ ( p / q ) 0 0 ]' 0 ( q 0 p ) A) p 0 q B) p ⇒ q C) p ⇔ q
p': “Bugün günlerden perşembe değildir.”
≡ [ p / q ]' 0 ( q 0 p ) D) p / q
p' 0 q ≡ p ⇒ q
E) 1
≡ ( p' 0 q' ) 0 ( q 0 p ) ≡ ( p' 0 p ) 0 ( q' 0 q )
≡101≡1
5. p : " x tek sayı "

q : " y çift sayı "
r : " x + y tek sayı "
t : " x . y çift sayı "
önermeleri ile kurulmuş aşağıdaki bileşik önerme-
lerden hangilerinin doğruluk değeri kesinlikle 1
dir?
I. (p / q) ⇒ r
2. [ ( p ⇒ q ) / ( p 0 q ) ]'
II. t ⇒ r
hangisidir? III. ( p 0 q ) ⇒ r
A) IV. ( p / q ) ⇒ t
[ ( pq ⇒ q ) /B)( pq'0 q ) ]' C)
≡ [p
( p' 0 q )D)
/ (p'
p 0 q ) ]'E) 1
[ ( p' / p ) 0 q ]' ≡ [ 0 0 q]' ≡ q' V. (p 0 q) ⇒ t
A) I ve
x tek ve IIy çift ⇒
B) xI +ve III
y tektir. ( pC)
/ qI) ⇒
ve r IV
≡1
x tek ve D)
y çift
II ve x . y çifttir.
⇒ IV E) (III
p /ve
q ) IV
⇒t≡1
6. p : 2x > 20
q : 3y < 85
r : 5z ≥ 25
önermeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdaki değer-
lerden hangisi
( p' / q ) ⇒ r
önermesini yanlış yapar?
3. [ p ⇒ ( q 0 p ) ]' ( p' / q ) ⇒ xr ≡ 0 ise p' /yq ≡ 1 ve r ≡z0 olmalıdır.
bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden p'
A) / q ≡ 1 ⇒
5 p' ≡ 1, p ≡40 ve q ≡ 1 2olur.
hangisidir?
Bu
B) durumda
3 p ≡ 0, q ≡ 1,
2 r ≡ 0 şartı sağlanmalıdır.
1
A) 0 B) 1 C) p D) q E) p / q xC)= 3 için 423 < 20 ⇒ p
5≡ 0 2
[ p ⇒ ( q 0 p ) ]' ≡ [ p' 0 ( q 0 p ) ]'
yD)= 2 için 632 < 85 ⇒ q
1≡ 1 0
[ ( p' 0 p ) 0 q ]' ≡ [ 1 0 q ]' ≡ 1' ≡ 0
z = 1 için 5 ≥ 25 ⇒ r ≡ 0
E) 2 6 1
28
2 Mantık KARMA TEST
7. [ ( ( p' ⇒ q ) ⇒ q' ) ⇒ p ] ⇒ p' 10. [ ( q' ⇒ p ) ⇒ q ] ⇔ p' / ( x ) 0 q'

bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden denkliğinin sağlanması için x yerine aşağıdakiler-
hangisidir? den hangisi yazılmalıdır?
A)
[ ( (0p 0 q )' B) 1 )' 0 p ]'C)0 p
0 q' p' D) p' E) q A) p ⇒ p ) B)
[ ( q' ⇒ qq ] ⇔ p'C)
≡ p'
[ ( q' / p'D)
) 0q'q ] ⇔ p'
E) 1
≡ [ ( ( p 0 q ) / q ) 0 p ]' 0 p' ≡ [ ( q' 0 q ) / ( p' 0 q ) ] ⇔ p' ≡ ( p' 0 q ) ] ⇔ p'
≡ [ ( p' / q' ) 0 q' ) / p' ] 0 p' ≡ [ ( p' 0 q ) ⇒ p' ] / [ p' ⇒ ( p' 0 q ) ]
≡ [ ( p' / q' / p' ) 0 ( q' / p' ) ] 0 p' ≡ [ ( p / q' ) 0 p' ] / [ p 0 ( p' 0 q ) ]
≡ [ ( p' / q' ) 0 ( p' / q' ) ] 0 p' ≡ [ ( p 0 p' ) / ( p' 0 q' ) ] / 1
≡ ( p' / q' ) 0 p' ≡ p' ≡ ( p' 0 q' ) / 1 ≡ p' 0 q' ise x ≡ p'
11. p, q ve r önermelerinin doğruluk değerleri sırasıy-

la a, b ve c dir. Buna göre,
( p' ⇒ q ) ⇔ ( r' 0 q' )
8. p : ∃ x ∈ Z, 3x – 9 = x + 3 bileşik önermesini doğru yapacak kaç farklı ( a, b, c )

sıralı üçlüsü vardır?
q : ∀ x ∈ { 1, 2, 3 }, x2 < 9
A)
( p'1⇒ q ) ⇔
B) (2r' 0 q' ) C)
≡ 14 olması
D)için
6 E) 8
önermeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdakilerden
hangisi çelişkidir? p' ⇒ q ≡ r' 0 q' olmalıdır.
q ≡ 0 için p' ⇒ 0 ≡ r' 0 1 ise p ≡ 1
A)
3x p
– 90+qx = 3 iseB)x (=p6⇔
∈qZ )'⇒ pC)
≡ 1( p / q )'
( a, b, c ) = ( 1, 0, c) ⇒ ( a, b, c ) = ( 1, 0, 1 ) 0 ( 1, 0, 0 )
x = 3 içinD) xp' 32 q'
2 =⇒
= 9 ⇒ qE)≡ p
0⇒q
q ≡ 1 için p' ⇒ 1 ≡ r' 0 0 ise r' ≡ 1, r ≡ 0
FEN LİSESİ
Çelişki olması için önermenin doğruluk değeri 0 ol-
( a, b, c ) = ( a, 1, 0 ) ⇒ ( a, b, c ) = ( 1, 1, 0 ) 0 ( 0, 1, 0 )
malıdır.
4 tane ( a, b, c ) sıralı üçlüsü vardır.
p 0 q ≡ 1 0 0 ≡ 1, ( p ⇔ q )' ≡ ( 1 ⇔ 0 )' ≡ 0' ≡ 1
( p / q )' ≡ ( 1 / 0 )' ≡ 0' ≡ 1
p' ⇒ q' ≡ 0 ⇒ 1 ≡ 1 12. p / 1, q / 1, p ⇒ r / 0
p ⇒ q ≡ 1 ⇒ 0 ≡ 0 (Çelişki)
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangileri totoloji-
dir?
I. ( p ⇒ q ) 0 r
II. ( r / q ) ⇒ p'
III. p' ⇔ ( q' / r' )
IV. ( p ⇒ q )' ⇒ r'
A) I ve II B) I ve III C) I, III ve IV
9. ( p' ⇔ 1 ) 0 ( q ⇔ 1 )' Totoloji olması için önermenin doğruluk değeri 1
olmalıdır. D) II, III ve IV E) Hepsi
önermesi aşağıdakilerden hangisine denktir?
p ⇒ r ≡ 0 ise p ≡ 1, r ≡ 0 dır. FEN LİSESİ
A)
( p' p⇔ 1 ) 0 ( q ⇔ B)
1)' q C) p 0 q (p ⇒ q) 0 r ≡ (1 ⇒ 1) 0 0 ≡ 1 0 0 ≡ 1
( r / q ) ⇒ p' ≡ ( 0 / 1 ) ⇒ 0 ≡ 0 ⇒ 0 ≡ 1
≡ p' 0 q' ≡D)( p (/pq0)' q )' E) ( p / q )'
p' ⇔ ( q' / r' ) ≡ 0 ⇔ ( 0 / 1 ) ≡ 0 ⇔ 0 ≡ 1
( p ⇒ q )' ⇒ r' ≡ ( 1 ⇒ 1 )' ⇒ 1 ≡ 0 ⇒ 1 ≡ 1
Hepsi totolojidir.
1. E 2. B 3. A 4. B 5. C 6. B 7. D 8. E 9. E 10. C 11. C 12. E
29
ÖSYM ÇIKMIŞ SORULAR
RALIYAS ÜLSÜ
Cevap Anahtarı 1. a, b ve c sıfırdan farklı birer gerçel sayı olmak

üzere,
Sayfa 8 – 1. soru ( sol sütun ) p: a + b = 0

q: a + c < 0
p q p' p' / q
r: c < 0
1 1 0 0
1 0 0 0
(p / q) ⇒ r
0 1 1 1
önermesi yanlış olduğuna göre, a, b ve c sayıla-
0 0 1 0
rının işaretleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisidir?
Sayfa 8 – 1. soru ( sağ sütun ) A) –, +, + B) –, +, – C) –, –, +

D) +, –, + E) +, –, –
p q q' p 0 q'
( 2018 – AYT )
1 1 0 1
1 0 1 1 2. Bir masada; biri kırmızı, biri mavi, ve biri sarı renk-
0 1 0 0 li olmak üzere toplam üç bilye bulunmaktadır. Bu
0 0 1 1 bilyeler A, B ve C torbalarına her bir torbada bir
bilye olacak şekilde konuluyor ve
p : “A torbasında kırmızı bilye yoktur.”
Sayfa 17 – 3. soru ( sağ sütun )
q : “B torbasında mavi bilye vardır.”
p q p⇔q pQq ( p Q q )'

r : “C torbasında sarı bilye yoktur.”
1 1 1 0 1
1 0 0 1 0
p / ( q 0 r )'
0 1 0 1 0 önermesi doğru olduğuna göre; A, B ve C tor-
0 0 1 0 1 balarında bulunan bilyelerin renkleri sırasıyla aşa-
A) Kırmızı - Mavi - Sarı
Sayfa 20 – 1. soru ( sol sütun ) B) Mavi - Kırmızı - Sarı
C) Mavi - Sarı - Kırmızı
p q p/q (p / q) ⇒ q
D) Sarı - Kırmızı - Mavi
1 1 1 1
E) Sarı - Mavi - Kırmızı
1 0 0 1
( 2019 – AYT )
0 1 0 1
0 0 0 1
3. İki basamaklı bir AB doğal sayısı ile ilgili
Totolojidir. p: AB sayısı çifttir.
q: AB sayısı asaldır.
r: A + B = 11
( p ⇒ q ) / ( q' / r )
önermesi doğru olduğuna göre, A.B çarpımı
kaçtır?
A) 18 B) 20 C) 24 D) 28 E) 30
(2021 – AYT)
30
ÜSLÜ SAYILAR
4. Bir ressam, yaptığı her bir tablonun sağ alt köşe- 5. Filiz başlangıç noktasından yola çıkarak üç yol
sine o tabloyu tamamladığı yılı yazmaktadır. 2021 ayrımından geçmiş ve arkadaşları olan Ahmet,
yılında yaptığı üç tabloyu sergilemek isteyen bu Banu, Cem, Derya ve Elif’ten birine gitmiştir.
ressamın, tablolarının sergi alanındaki duvarlara Ahmet Banu Cem Derya Elif
asılması ile ilgili
p: Duvardaki her tablo ters asılmıştır.
q: Her tabloda en az bir kişi vardır.
Ç Ç
r: Her tablonun şekli dikdörtgendir.
( p 0 q )' / r önermesinin doğru olduğu bilindiğine

göre, ressamın sergi alanında bulunan bu üç tab- Filiz
losunun duvara asılmış hâldeki görünümleri aşa-
ğıdakilerden hangisi olabilir? p : İlk yol ayrımında soldaki yoldan gitmiştir.
q : İkinci yol ayrımında çiçekçi (Ç)’nin olduğu

A) 2021
yoldan gitmiştir.
r : Üçüncü yol ayrımında sağdaki yoldan gitmiştir.

2021 2021
önermeleri verilmiştir.
B)
A) 2021 2021 2021
pl / (q / r)
önermesi doğru olduğuna göre, Filiz hangi arka-

daşına gitmiştir?
C)
A) Ahmet B) Banu C) Cem
2021 2021 2021 D) Derya E) Elif
D) 2021 2021 2021 (2022 – TYT)
E) 2021
6. İki basamaklı bir AB doğal sayısı ile ilgili
p : AB sayısı 3’e tam bölünür.
2021 2021 q : A + B toplamı 5’e tam bölünür.
(2021 – TYT) r : A . B çarpımı 7’ye tam bölünür.
q & ( p & r )
önermesi yanlış olduğuna göre, A . B çarpımı
kaçtır?
A) 42 B) 45 C) 48 D) 54 E) 56
(2022 – AYT)
1. A 2. B 3. E 4. A 5. D 6. D
31
ÖĞRENİYORUM KÜMELER
Kümeler Kümelerin Gösterimi
İyi tanımlanmış nesneler topluluğuna küme denir. 1. Liste Yöntemi:
Kümeyi oluşturan nesnelerin her birine eleman denir. Kümenin her bir elemanının, aralarında virgül olacak
şekilde { } sembolü içine yazılmasına liste yönte-
Kümeler A, B, C, ... gibi büyük harflerle gösterilir.
miyle gösterim denir.
➣ x nesnesi A kümesinin elemanı ise x ∈ A
➣ Kümede her eleman bir kez yazılır.
biçiminde gösterilir ve " x, A kümesinin elema-
➣ Kümedeki elemanların yer değiştirmesi kümeyi
nıdır" şeklinde okunur.
değiştirmez.
➣ x nesnesi, A kümesinin elemanı değil ise 2. Venn Şeması (Venn Diagramı) Yöntemi:
x ∉ A biçiminde gösterilir ve " x, A kümesinin Kümenin elemanlarının kapalı bir eğri içine önlerine
elemanı değildir." şeklinde okunur. birer nokta koyularak yazılması yöntemidir.
➣ A kümesinin eleman sayısı s ( A ) ile gösterilir. 3. Ortak Özellik Yöntemi:
Kümenin elemanlarının ortak özelliklerinin belirlene-
rek gösterimidir.
1. I. N harfiyle başlayan aylar. { x : x elemanlarının ortak özellikleri } veya
{ x | x elemanlarının ortak özellikleri } olarak gösterilir.
II. – 3 ile 5 arasındaki doğal sayılar.
III. Okulumuzdaki güzel kızlar.
IV. 5 ten küçük iki tane asal sayı. 1. A = { � , � , � , { � , � } } kümesi veriliyor. Buna
V. x ten büyük rakamlar. göre, aşağıdakilerden hangileri doğrudur?

Yukarıdaki ifadelerden hangileri bir küme belirt- I. s ( A ) = 3 tür. III. { �, � } ∈ A dır.
mez?
II. { � } ∈ A dır. IV. � ∈ A dır.
III. ve V. öncüllerdeki ifadeler iyi tanımlanmadığı için III. { � , �} ∈ A ( + )

küme belirtmez.
IV. � ∈ A ( + )
2. A kümesi, " 1981 sayısının rakamları " cümlesinin

belirttiği küme olmak üzere, aşağıdakilerden han-
gileri doğrudur?
2. A = { x : x < 8, x bir tek doğal sayı } kümesinin
I. 1 ∈ A II. 9 ∈ A III. 81 ∉ A
elemanlarının sayısal değerlerinin toplamı kaçtır?
IV. 19 ∈ A V. s ( A ) = 4
A = { 1, 3, 5, 7 }
A = { 1, 9, 8 }
1 + 3 + 5 + 7 = 16
I. 1 ∈ A ( + ) II. 9 ∈ A ( + ) III. 81 ∉ A ( + )
3. A kümesi, " SEVGİ kelimesindeki harfler " cümle-

sinin belirttiği küme olmak üzere, aşağıdakilerden 3. A = { 1, 3 } ve B = { 2, 4, 6 } kümeleri veriliyor. Buna
hangileri yanlıştır? göre, C = { x : y ∈ A, z ∈ B ve x = y . z } kümesini

liste yöntemiyle yazınız.
I. S ∈ A II. İ ∈ A III. SEV ∈ A
x = y.z
IV. G ∉ A V. s ( A ) = 5
x1 = 1 . 2 = 2 x4 = 3 . 2 = 6
A = { S, E, V, G, İ } x2 = 1 . 4 = 4 x5 = 3 . 4 = 12
III. SEV ∈ A ( – ) x3 = 1 . 6 = 6 x6 = 3 . 6 = 18
IV. G ∉ A ( – ) C = { 2, 4, 6, 12, 18 }
1. III ve V 2. I, II ve III 3. III ve IV 1. III ve IV 2. 16 3. C = {2, 4, 6, 12, 18}
32
ÖĞRENİYORUM
Bir Kümenin Eleman Sayısı Sonlu, Sonsuz, Boş ve Evrensel Küme
1. A = { x : – 3 ≤ x < 7 ve x ∈ N }
➣ Eleman sayısı doğal sayı ile ifade edilebilen kü-
kümesinin eleman sayısı kaçtır? melere sonlu küme, ifade edilemeyen kümelere
ise sonsuz küme denir.
A = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 }
s(A) = 7 ➣ Elemanı olmayan kümeye boş küme denir ve
{ } ya da ∅ ile gösterilir.
➣ Üzerinde çalışılan bir konu veya problem için

gerekli olan tüm elemanları kapsayacak şekilde
seçilen kümeye evrensel küme denir ve genel-
likle E harfi ile gösterilir.
1. I. A = { x | x > –5, x ∈ Z }
2. A = { x : 0 < x < 62 , x = 3k ve k ∈ Z }
II. B = { x | x2 < 0, x ∈ R }
olduğuna göre, s ( A ) kaçtır?
III. C = { x | x2 – 1 < 0, x ∈ Z }
A = { 3, 6, 9, ... , 60 }
IV. D = { x | 7x + 2 < 9, x ∈ Z – }
60 – 3
3, 6, 9, ... , 60 ⇒ + 1 = 20 Yukarıda verilen kümelerden hangileri sonsuz kü-
3
s ( A ) = 20 medir?
I. A = { – 4, – 3, ... } ( + )
IV. 7x + 2 < 9
⇒ 7x < 7
⇒ x<1
D = { ... , – 2, – 1 } ( + )
3. A = { x : x2 ≤ 25 ve x ∈ Z }
A = { x : x2 ≤ 25 ve x ∈ Z }
= { – 5, – 4, – 3, – 2, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5 } olup,
s ( A ) = 11 bulunur.
2. I. A = { x | x2 ≤ 0, x ∈ R }
II. B = { x | x ≤ 3 , x ∈ R }
III. C = { x | 2x + 3 = 6, x ∈ Z }
IV. D = { x | 0 < 3x + 4 < 10, x ∈ Z }
Yukarıda verilen kümelerden hangileri boş küme-

dir?
4. A = { x : 10 < x < 30, x = 4k ve k ∈ N }
3
III. 2x + 3 = 6 ⇒ x = ∉Z
kümesinin elemanlarından rakamları toplamı tek 2
C=∅
olanların sayısı kaçtır?
A = { 12, 16, 20, 24, 28 }

12 ⇒ 1 + 2 = 3 ( + )
42
16 ⇒ 1 + 6 = 7 ( + )
1. 7 2. 20 3. 11 4. 2 1. I ve IV 2. III
33
ÖĞRENİYORUM RALIYAS ÜLSÜ ÖĞRENİYORUM
1. Aşağıda bir oyuna ait kartlar gösterilmiştir. Alt Küme
A ve B herhangi iki küme olsun.

B A kümesinin her elemanı B küme-
A sinin de elemanı ise A kümesine,
B kümesinin alt kümesi denir ve
A ⊂ B ile gösterilir.
Bu kartlarda kullanılan şekil türlerinin renkten ba- ➣ Her küme kendisinin alt kümesidir. ( A ⊂ A )
ğımsız olarak oluşturduğu küme A, renk isimleri- ➣ Boş küme her kümenin alt kümesidir. ( ∅ ⊂ A )
nin oluşturduğu küme B olarak tanımlanıyor.
➣ Her küme kendi evrensel kümesinin alt kümesi-
Buna göre, s ( A ) + s ( B ) kaçtır? dir. ( A ⊂ E )
A) 3 B) 4 C) 7 D) 8 E) 10
➣ A, B ve C herhangi üç küme olmak üzere,
A ⊂ B ve B ⊂ C ise A ⊂ C dir.
A = {üçgen, kare, daire} ➣ A ⊂ B ve B ⊂ A ise A = B dir
B = {sarı, pembe, yeşil, mor}
s(A) = 3, s(B) = 4 ise
1. A = { a, b, { a, b }, c, { b } } kümesi için aşağıdaki
s(A) + s(B) = 7 olur.
ifadelerden hangileri yanlıştır?
I. { a } ⊂ A II. { a, b } ⊂ A III. { { b } } ⊂ A
IV. c ⊂ A V. { { a } ,c} ⊂ A
IV. c ⊂ A ( – ) → c ∈ A
2. Aşağıda bir akvaryum gösterilmiştir.
V. { a } ∉ A olduğundan { { a }, c } ⊂ A ( – )
2. I. a ∈ A II. { a, b } ⊂ A III. { a, b } ∈ A
IV. { c } ⊂ A V. { c, d } ∈ A
Yukarıda verilen bilgilere göre, A kümesinin ele-

Buna göre, bu akvaryum ile ilgili oluşturulan kü- man sayısı en az kaçtır?
meler ve bu kümelerin çeşitleri hangi seçenekte
A = { a, b, { a, b } , c, { c, d } }
yanlış verilmiştir?
s(A) = 5
A) { Akvaryum içindeki balıklar } $ Sonlu küme
B) { Akvaryum içindeki kum taneleri } $ Sonlu
küme
C) { Akvaryumdaki yengeçler } $ Boş küme 3. A = { 1, { 1 }, {1, 2 }, 2, { 3 }, { 1, 3 } } kümesinin ele-
D) { Akvaryum içindeki su } $ Evrensel küme manlarından kaç tanesi aynı zamanda A kümesi-
nin bir alt kümesidir?
E) { Akvaryum içindeki hayvanlar } $ Sonlu küme
Evrensel küme, akvaryumu oluşturan her bir öğedir. {1} ∈ A → {1} ⊂ A 42

Sadece su değildir. D şıkkı yanlış verilmiştir.
{ 1, 2 } ∈ A → { 1, 2 } ⊂ A
1. C 2. D 1. IV ve V 2. 5 3. 2
34
ÖĞRENİYORUM
Alt Küme Alt Küme
1. Aşağıdaki tabloyu doldurunuz.

➣ s ( A ) = n olmak üzere,
Eleman Alt Küme A kümesinin alt küme sayısı = 2n dir.
Küme Alt Küme
Sayısı Sayısı A kümesinin kendisinden farklı alt kümelerine
➣
0 elemanlı öz alt küme denir.
1 elemanlı A kümesinin öz altküme sayısı = 2n – 1 dir.
A = { 1, 2, 3}
2 elemanlı
3 elemanlı
1. A = { x : x tek rakam } kümesinin alt kümelerinin sa-

2. Aşağıdaki tabloyu doldurunuz. yısı kaçtır?
Kümenin A = { 1, 3, 5, 7, 9 }
Alt Küme
Küme Alt Kümeleri Eleman s(A) = 5
Sayısı
Sayısı
25 = 32
A={ }
B = {a}
C = { a, b }
D = {a, b, c }
2. Bir A kümesinin alt kümelerinin sayısı ile öz alt

kümelerinin sayısının toplamı 255 olduğuna göre,
bu kümenin eleman sayısı kaçtır?
A kümesi n elemanlı olsun.

2n + 2n – 1 = 255
⇒ 2n = 128
⇒n=7
1. Eleman Alt Alt Küme

Küme
Sayısı Küme Sayısı
0 elemanlı { } 1 3. Bir kümenin alt kümelerinin oluşturduğu kümeye o
A = { 1, 2, 3}
1 elemanlı {1}, {2}, {3} 3 kümenin kuvvet kümesi denir.
2 elemanlı {1,2},{1,3},{2,3} 3
3 elemanlı {1,2,3} 1 Buna göre, A = { x, y, z } kümesinin kuvvet küme-
2.
Kümenin
sinin eleman sayısı, A kümesinin eleman sayısı-
Alt Alt Küme
Küme
Kümeleri
Eleman
Sayısı nın kaç katıdır?
Sayısı
A={ } { } 0 1 s(A) = 3 8 = 3. x
B = {a} { } , {a} 1 2 4 8
23 =8 &x=
C = {a, b} { }, {a}, {b}, {a,b} 2 4 3
{ }, {a}, {b}, {c},
D = {a, b, c} {a,b}, {a, c}, 3 8
{b, c}, {a, b, c} 8
1. 32 2. 7 3.
3
35
ÖĞRENİYORUM
Alt Küme Alt Küme
1. A = { a, b, c, d } kümesinin alt kümelerinin kaç ta-

Aşağıdaki gibi sorularda adı geçen elemanlar küme-
nesinde a ve b elemanları birlikte bulunmaz?
den atılır. Geriye kalan elemanlarla oluşturulabilecek
alt kümelerin sayısı hesaplanır.
a, b, c, d
a ve b nin bulunduğu alt küme 22 = 4
1. A = { 3, x, y, z, 11, 12 } kümesinin alt kümelerinin tüm alt küme 24 = 16

kaç tanesinde rakam bulunmaz? 16 – 4 = 12
3 , x, y, z, 11, 12
25 = 32
2. A = { 2, 3, 4, 5, 6 } kümesinin alt kümelerinin kaç

tanesinde 3 ve 5 elemanları birlikte bulunur, 2
elemanı bulunmaz?
2. A = { a, 9, 10, 12, 13 } kümesinin alt kümelerinin 2 , 3 , 4, 5 , 6
kaç tanesinde hem harf hem de rakam bulunur? 3 ve 5 in bulunduğu, 2 nin bulunmadığı alt küme
sayısı 22 = 4
a , 9 , 10, 12, 13
23 = 8
3. A = { 0, 2, 4, 7, 8 } kümesinin elemanları ile oluş-

turulan alt kümelerin kaç tanesinde kümenin ele-
3. A = { –2, –1, 0, 1, 2, 3 } kümesinin alt kümelerinin
manlarının toplamı tek sayı olur?
kaç tanesinde – 1 bulunur, 1 bulunmaz?
Çift → 0, 2, 4, 8 → 24 = 16
– 2, – 1 , 0, 1 , 2, 3 Tümü → 25 = 32
24 = 16 Tek → 32 – 16 = 16
4. A = { k, a, r, t, o, n } kümesinin alt kümelerinin kaç

tanesinde a veya o bulunur? 4. a, b, c, d, e ∈ N olmak üzere, A = {a, b, c, d, e}
kümesinin bütün alt kümelerindeki elemanların
k, a, r, t, o, n toplamı 400 olduğuna göre, a + b + c + d + e
a nın bulunduğu 25 = 32 toplamı kaçtır?
o nun bulunduğu 25 = 32
Bir elemanın yer aldığı alt küme sayısı 24 = 16 dır.
a ve o nun bulunduğu 24 = 16
16 . ( a + b + c + d + e ) = 400
32 + 32 – 16 = 48
⇒ a + b + c + d + e = 25
1. 12 2. 4 3. 16 4. 25
1. 32 2. 8 3. 16 4. 48
36
ÖĞRENİYORUM
Alt Küme Kümelerin Eşitliği ve Denkliği
1. A = { 2, 4, 6 }
Elemanları ve eleman sayıları aynı olan kümelere
B = { 0, 2, 4, 6, 8 } eşit kümeler denir. A ve B kümeleri eşit ise A = B
olduğuna göre, A ⊂ M ⊂ B koşulunu sağlayan kaç biçiminde gösterilir.
farklı M kümesi vardır? Eleman sayıları aynı olan kümelere denk kümeler
denir. A ve B kümeleri denk ise A ≡ B biçiminde
{ 2, 4, 6 } ⊂ M ⊂ { 0, 2, 4, 6, 8 }
gösterilir.
M = { 2, 4, 6, ... } ⇒ 22 = 4
0, 2 , 4 , 6 , 8
1. A = { 1, 3, 5, 7, 9 }
B = { x : x ≤ 5, x ∈ N+ }
C = { x : x tek rakam } kümeleri veriliyor.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?

2. A = { x : x tek rakam }
A) A / B B) B / C C) A / C
B = { x : 1 ≤ x < 11, x ∈ Z } A = { 1, 3, 5, 7, 9 }, B = {1, 2, 3, 4, 5 }, C = { 1, 3, 5, 7, 9 } olup
D) A = C E) B = C
ilk dört seçenek doğrudur.
olduğuna göre, A ⊂ K ⊂ B ve A ≠ K koşulunu sağ-
B ve C kümelerinin elemanları farklı olduğundan,
layan kaç farklı K kümesi vardır?
B = C ifadesi yanlıştır. B ≠ C olmalıdır.

A = { 1, 3, 5, 7, 9 } Buna göre, yalnızca E seçeneği yanlıştır.
B = { 1, 2, ... , 10 }
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10
2. a, b ve c birbirinden farklı sayılardır.
25 = 32 alt kümeden A kümesini çıkaralım 32 – 1 = 31
A = { x : x2 ≤ 9, x ∈ N } ve B = { a, b, c, 2 }
kümeleri veriliyor.
A ⊂ B ve B ⊂ A olduğuna göre, a + b + c top-
3. A = { 1, 2, 3 }
lamı kaçtır?
B = { x : x ≤ 7, x ∈ N+ }
A = { 0, 1, 2, 3 } A ⊂ B ve B ⊂ A ⇒ A = B
olduğuna göre, B kümesinin alt kümelerinden kaç B = { a, b, c, 2 }
tanesi A kümesini kapsar? a+b+c=0+1+3
=4
A = { 1, 2, 3 }
B = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 }
3. a, b ve c birer rakam olmak üzere,
1 2 3 4567
A
24 = 16
a
7 9
b
4. s ( A ) ile s ( B ) asal sayılardır. s ( A ) . s ( B ) = 21 ol-
duğuna göre, A ⊂ K ⊂ B, A ≠ K ve B ≠ K koşu-
lunu sağlayan kaç farklı K kümesi vardır? B = { 6, 7, b, c } ve C = { x : 5 < x ≤ 9, x ∈ Z }
s ( A ) . s ( B ) = 21 kümeleri eşit kümeler olduğuna göre, a + b – c
. .
ifadesinin değeri kaçtır?
3 7 C = { 6, 7, 8, 9 }, B = { 6, 7, b, c }, A = { a, 7, b, 9 }
7–3=4 a, b → 6, 8
24 = 16 alt kümeden A ve B kümelerini çıkaralım. 4&a=6 , b=8 , c=9
a, c → 6, 9
1. 4 16 – 2 =3.
2. 31 1416 4. 14 1. E 2. 4 3. 5
a+b–c=6+8–9=5
37
Kümelerin Tanımı ve Alt Küme (Karma) 1. Burak, atıştırmalık çekmecesini açtığında aşağı-
daki durumla karşılaşıyor.
1. A = { 1, 2, 3, a, b, c }
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde 1 ve c

elemanlarından yalnız biri eleman olarak bulunur?
1 , 2, 3, a, b, c
24 + 24 = 32
. .
1 in c nin
olduğu olduğu
Burak, çekmeceden atıştırmalık alacaktır.
Buna göre, Burak’ın sütü alıp, şekeri almadığı kaç

farklı durum oluşur?
Çekmecedeki
A) 30 B) 165 üründen
C) 12 belliD)olan
8 biri E)
alınıp
4 biri
alınmayacağından diğer ürünler için 23 = 8 durum
vardır.
2.
A = { 0, 2, 4, 6, 8, 10 } 2. Aşağıdaki şekilde, bir mahallenin birbirini dik ke-

sen sokaklarının üstten görünümü verilmiştir.
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde 0 ve 8
elemanlarından en çok biri eleman olarak bulu- C
nur? B D
0 , 2, 4, 6, 8 , 10 A E
24 → 0 ın olduğu
24 → 8 in olduğu
24 → 0 ve 8 in olmadığı
Üst
24 + 24 + 24 = 48
O Sağ
O noktasında bulunan Süleyman, K = {1, 2, 3, 4, 5}

kümesinin iki elemanlı tüm alt kümelerini bulacak
ve her bir alt küme için aşağıdaki kurallar doğrul-
tusunda hareket edecektir.
• Alt kümedeki elemanların çarpımı tek ise he-
men sağındaki köşeye gidecektir.
• Alt kümedeki elemanların çarpımı çift ise he-
3. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 }
men üstündeki köşeye gidecektir.
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde eleman- Buna göre, bu işlemleri tüm alt kümeler için uygu-
ların çarpımı 15 ile tam bölünür? layan Süleyman hareketini hangi noktada tamam-
lar?
3, 5, 6
3 ve 5 in olduğu alt küme sayısı 24 = 16 İkiAelemanlı
A) B) alt
B kümeler
C) C D) D E) E
{1, 2}, {1, 3}, {1, 4}, {1, 5}, {2, 3}, {2, 4}, {2, 5}, {3, 4}, {3, 5},
6 ve 5 in olduğu alt küme sayısı 24 = 16 {4, 5} olmak üzere 10 tanedir.
3, 5 ve 6 nın olduğu alt küme sayısı 23 = 8 3 tane alt kümenin çarpımı tek,
7 tane alt kümenin çarpımı çifttir.
16 + 16 – 8 = 24
O hâlde 3 birim sağa, 7 birim yukarı gidildiğinde D
1. 32 2. 48 3. 24 noktasına ulaşılır. 1. D 2. D
38
1 Kümenin Tanımı ve Alt Küme ÇALIŞMA TESTİ
1. ATAKAN kelimesinin harflerinin oluşturduğu küme 5. Aşağıda verilen kümelerden hangisi boş kümedir?
aşağıdakilerden hangisi ile gösterilebilir?
A) B = { x  2x + 1 = 0, x ∈ R }
A) { A, B, T, K, N }
B) D = { x  3x + 5 = 0, x ∈ Z }
B) "KANTAR" kelimesinin harflerinin oluşturduğu
C) E = { x  1 < 2x – 1 ≤ 3, x ∈ Z }
küme
D) C = { x  x2 – 1 = 0, x ∈ R }
C) "TARKAN" kelimesinin harflerinin oluşturduğu
küme E) A = { x  3x – 1 = 8, x ∈ Z }
D) "KANAT" kelimesinin harflerinin oluşturduğu

3x + 5 = 0 ⇒ x = - 5 ∉ Z ⇒ D = Ø
küme 3
E) {A, T, K}
“ATAKAN” kelimesinin oluşturduğu küme { A, T, K, N }

“KANAT” kelimesinin oluşturduğu küme { A, T, K, N }
2. A = { a, b, c, d, { a, b }, {a, c } }
kümesi veriliyor. Buna göre, aşağıdakilerden han- 6. A = { a, b, { c }, {d, e } } kümesi veriliyor. Buna göre,
gileri doğrudur? aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
I. s ( A ) = 8 IV. { b, c } ∈ A I. a ∈ A
II. { a, b, c } ∈ A V. d ∈ A II. { c } ⊂ A
III. { a, b } ∈ A VI. { b, c, d } ∉ A III. { b, d } ⊂ A
A) Yalnız IV B) I, II, VI C) II ve VI IV. s ( A ) = 4
D) III ve V E) III, V ve VI V. { { d, e } } ⊂ A
s ( A ) = 6, { a, b, c } ⊂ A, { a, b } ∈ A ve { a, b } ⊂ A,
A) Yalnız III B) I, II ve IV C) II, IV ve V
{ b, c } ⊂ A, d ∈ A, { b, c, d } ⊂ A ve { b, c, d } ∉ A D) I, IV ve V E) IV ve V
III, V ve VI doğru
a ∈ A, { c } ∈ A, { b, d } ⊄ A, s ( A ) = 4, { { d, e } } ⊂ A
3. 2314 sayısındaki rakamlarla oluşturulabilecek iki I, IV ve V doğru.
basamaklı rakamları farklı asal sayıların kümesinin
liste yöntemi ile gösterimi aşağıdakilerden hangisi-
dir?
A) { 23, 13, 41 } B) { 13, 23, 31, 41, 43 }

C) { 24, 32, 21, 43 } D) { 24, 34, 12, 21 }
E) { 13, 23, 43, 34 } 7. Aşağıdaki ifadelerden hangileri daima doğrudur?
Asal sayıların 1 ve kendisinden başka böleni yoktur. I. A = { x, y, { x, y }} kümesinin eleman sayısı 2 dir.
İstenen küme, { 13, 23, 31, 41, 43 } şeklindedir.
II. { a, b } ⊂ { 1, a, b } dir.
4. A = { x  2x – 1 < x + 3, x ∈ N } şeklinde tanımlanan III. s ( A ) < s ( B ) ise A ⊂ B dir.
A kümesinin liste yöntemi ile gösterimi aşağıdaki-
lerden hangisidir? A)
I. Yalnız
s ( A ) =I 3 B) Yalnız II C) Yalnız III
D){ 1,
II. { a, b } ⊂ I ve
a, II
b} E) II ve III
A) { 0, 1, 2, 3, 4 } B) { 0, 1, 2, 3 }
III. s ( A ) < s ( B ) ise A, B nin alt kümesi olmak zo-
C) { 2, 3, 4 } D) { 2, 3, 4, 5 }
runda değil. Örneğin { 1, 2 } ⊄ { 3, 4, 5 } dir. Fakat
E) { 3, 4, 5, 6 } s ( A ) < s ( B ) olur.
2x – 1 < x + 3 ⇒ x < 4 Yalnız II doğru.
x < 4 ve x ∈ N ⇒ A = { 0, 1, 2, 3 }
39
ÇALIŞMA TESTİ Kümenin Tanımı ve Alt Küme 1
8. A = { a, b, 1, 2, 3, { 1, 2 }, { 1, 3 }, { a, b } } 12. A = { x  0 < x < 10, x çift sayı }

kümesi veriliyor. A nın elemanlarından kaç tanesi kümesinin boş olmayan alt kümelerinin sayısı kaç-
aynı zamanda A nın alt kümesidir? tır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 5 A) 16 B) 15 C) 14 D) 13 E) 12
{ 1, 2 } ∈ A ve { 1, 2 } ⊂ A A = { 2, 4, 6, 8 } ⇒ 24 = 16 alt küme
{ 1, 3 } ∈ A ve { 1, 3 } ⊂ A Boş olmayan alt küme sayısı: 16 – 1 = 15
{ a, b } ∈ A ve { a, b } ⊂ A dır.
13. Bir A kümesinin alt kümelerinin sayısı, B kümesi-

nin alt kümelerinin sayısının 8 katı olduğuna göre,
A kümesi ile B kümesinin eleman sayıları çarpımı
9. A kümesinin eleman sayısı , B kümesinin eleman
aşağıdakilerden hangisi olamaz?
sayısından 3 fazladır. Bu iki kümenin alt küme
sayıları toplamı 144 olduğuna göre, A kümesinin A) 18 B) 40 C) 54 D) 88 E) 143
eleman sayısı kaçtır?
s ( A ) = m ve s ( B ) = n olsun.
A) 4 B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 2m = 8 . 2n ⇒ 2m = 2n+3 ⇒ m = n + 3
n = 3 ve m = 6 ⇒ m . n = 6 . 3 = 18
s(B) = n ⇒ s(A) = n + 3
n = 5 ve m = 8 ⇒ m . n = 8 . 5 = 40
2n + 2n+3 = 144 ⇒ 2n + 8 . 2n = 144
n = 6 ve m = 9 ⇒ m . n = 9 . 6 = 54
⇒ 9 . 2n = 144 ⇒ 2n = 16 ⇒ 2n = 24
n = 8 ve m = 11 ⇒ m . n = 11 . 8 = 88
⇒ n = 4 ⇒ s(A) = 4 + 3 = 7
m . n = 143 ⇒ m = 13, n = 11 olur.
Fakat m – n = 13 – 11 = 2 olduğu için m = n + 3
14. şartı
A= sağlanmaz.
{ 1, 3, 5, 7, x, y, z }
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesi sadece ra-
10. A kümesinin eleman sayısı 2 azaltılınca alt küme kamlardan oluşur?
sayısı 96 azaldığına göre, A kümesinin ilk durum-
daki eleman sayısı kaçtır? A) 5 B) 12 C) 15 D) 18 E) 20
A) 8 B) 7 C) 6 D) 5 E) 4
A kümesinin rakam olan elemanları
n elemanlı kümenin alt küme sayısı: 2n dir.
n 1, 3, 5, 7 ⇒ 24 – 1 = 15 tane alt kümesinde sadece
2
2n–2 = 2n –96 ⇒ 96 = 2n - rakam bulunur.
4
( Ø yi çıkardık. )
3 . 2n n
& 96 = 4 & 96 . 4 = 3 . 2
⇒ 128 = 2n ⇒ 27 = 2n ⇒ n = 7
15. Kendisi hariç x tane alt kümesi olan bir kümenin

eleman sayısı bir arttırılırsa oluşan yeni kümenin alt
11. Alt küme sayısı, eleman sayısından 5 fazla olan küme sayısı aşağıdakilerden hangisi olur?
bir kümenin kendisi hariç kaç alt kümesi vardır? x+2
A) 2x + 2 B) 2x + 1 C)
2
A) 5 B) 6 C) 7 D) 8 E) 9 x – 1olsun. x–2
n tane elemanı
D) E)
2 2
n elemanlı kümenin alt küme sayısı: 2n dir. 2n – 1 = x ⇒ 2 n = x + 1
2n = n + 5 = n = 3 Eleman sayısı 1 artırılırsa alt küme sayısı:
Kümenin kendisi hariç alt küme sayısı: 2n+1 = 2n . 2 = ( x + 1 ) . 2 = 2x + 2 olur.
n 3
2 –1 = 2 – 1 = 7 olur.
1. D 2. E 3. B 4. B 5. B 6. D 7. B 8. C 9. D 10. B 11. C 12. B 13. E 14. C 15. A
40
2 Kümenin Tanımı ve Alt Küme ÇALIŞMA TESTİ
1. A = { ∅, 1, 2, 3, { 1 }, { 1, 3 } , { 4 } } 5. A = { 1, 2, 3, 4, 5 }
kümesi veriliyor. Buna göre, aşağıda verilen ifade- kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde 1 bulu-
lerden hangileri doğrudur? nur, 4 bulunmaz?
I. s ( A ) = 8 IV. { { 1 } } ⊂ A A) 8 B) 6 C) 5 D) 4 E) 2
II. { 1, 3 } ∈ A V. { ∅ } ∈ A A nın elemanları arasından 1 ve 4 ü çıkardığı-
III. { 1 } ⊂ A mızda 3 tane eleman kalır. Bu durumda 23 = 8
alt küme olur. Bu 8 tane alt kümeye 1 elemanını
A) Yalnız I B) I, II ve III C) III ve IV
eklediğimizde 1 bulunur, 4 bulunmaz.
D) III, IV ve V E) II, III ve IV
s ( A ) = 7, { 1, 3 } ∈ A, { 1 } ⊂ A ve { 1 } ∈ A,
{ { 1 } } ⊂ A, { Ø } ⊂ A
II, III ve IV doğru
6. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 }
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde 4 ve 5
2. A = { 0, 1, 4, 9, 16, 25, 36 } bulunmaz?
kümesinin ortak özellik yöntemiyle yazılmış şekli A) 64 B) 48 C) 32 D) 16 E) 8

aşağıdakilerden hangisidir?
A kümesinin elemanları arasından 4 ve 5 i çıkar-
A) { a  a ≤ 36, a ∈ Z } dığımızda geriye 4 eleman kalır. Bu durumda
24 = 16 tane alt kümede 4 ve 5 bulunmaz.

B) { a  0 ≤ a ≤ 36, a = 2n – 1, n ∈ N }
C) { a  0 ≤ a ≤ 36, a = n 2 , n ∈ N }
D) { a  0 ≤ a ≤ 5, a = n 2, n ∈ N }
E) { a  0 ≤ a ≤ 36, a = n 2 , n ∈ N + }
A kümesinin 0 dan 36 ya kadar olan tam kare

doğal sayılardan oluştuğunu görüyoruz. Bu nedenle 7. A = { a, b, c, d, e, f }
{ a | 0 ≤ a ≤ 36, a = n2, n ∈ N } olmalıdır. kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde a veya e
bulunur?
A) 24 B) 32 C) 48 D) 52 E) 60
3. Alt kümelerinden ikisi { a } ve { { a } , b } olan bir
s ( A ) = 6 ⇒ 26 = 64 tane alt kümesi vardır. A küme-
kümenin alt küme sayısı en az kaçtır?
sinin elemanları arasından a ve e yi çıkardığımız-
A) 2 B) 4 C) 8 D) 16 E) 32 da 4 tane elemanı kalır.
24 = 16 tane alt kümede a ve e bulunmaz.
Kümeyi { a, b, { a } } kabul edersek eleman sayısı-
64 – 16 = 48 tane alt kümede a ve e bulunur.
nın en az değeri 3 olur. Alt küme sayısı en az
23 = 8 olur.
8. A = { a, b, c, d, e, f }
4. A = { a, b , { a, c }, { a } }
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde a veya b
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde a eleman bulunur, c bulunmaz?
olarak bulunur?
A)A 8kümesinden
B) 16 c yi C) 18 D) 20 5 tane
çıkardığımızda E) 24
eleman
A)A 1kümesinin
B) 2elemanlarından
C) 4 D)yı8 çıkaralım.
a E) 16
Geriye kalır. 25 = 32 tane alt kümede c bulunmaz. c nin
3 eleman kalır. A nın bulunmadığı alt küme sayısı dışında a ve b yi de çıkarırsak 3 eleman kalır.
23 = 8 olur. 23 = 8 tane alt kümede a ve b olmaz.
Bu 8 kümeye a eklersek 8 tane alt kümede a 32 – 8 = 24 tane alt kümede a veya b bulunur, c
elemanı bulunur. bulunmaz.
41
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ Kümenin Tanımı ve Alt Küme 2
9. A = { a, b, c, d, e, f } 13. A = { 1, 2, 3, 4, 5 }
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde a ya da B = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 }
d bulunur?
kümeleri veriliyor. Buna göre, A ⊂ D ⊂ B koşulunu
sağlayan kaç farklı D kümesi vardır?
A) 16 B) 24 C) 32 D) 46 E) 64
A kümesinin a ve d yi çıkardığımızda 4 eleman A) 32 B) 16 C) 8 D) 4 E) 2

kalır. A < D < B ⇒ D kümesinin içinde A nın elemanları
4
Bu durumda 2 = 16 tane alt kümede a ve d kesin bulunur. Yani s ( D ) = 5, 6, 7, 8 olabilir. A nın
bulunmaz. Bu alt kümelere a ya da d eklersek elemanı dışındaki elemanlar B\A dan seçilmelidir.
1 +b 1 l+b 2 l+b 3 l = 1 + 3 + 3 + 1 = 8
16 + 16 = 32 tane alt kümede a ya da d bulunur. 3 3 3
10. A = { a, b, c, d, e, f }
14. Dört elemanlı bir kümenin üç elemanlı tüm alt kü-
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde en az bir meleri ayrı ayrı kâğıtlara yazılıyor. Bu üç elemanlı
sesli harf bulunur? alt kümelerin her birindeki sayıların aritmetik orta-
lamaları hesaplandığında 5, 7, 10 ve 14 sonuçları
A) 60 B) 52 C) 48 D) 16 E) 4 elde ediliyor.
A kümesinin 26 = 64 tane alt kümesi var. A küme- Buna göre, aşağıdakilerden hangisi bu kümenin
sinden sesli harfleri çıkardığımızda 4 tane eleman elemanlarından biri olamaz?
kalır. 24 = 16 alt kümede sesli harf yoktur.
64 – 16 = 48 tane alt kümede en az bir sesli harf A) – 6 B) 3 C) 6 D) 15 E) 21
bulunur. Küme { a, b, c, d } olsun.

{ a, b, c } ⇒ a + b + c = 15 ⇒ d = 21
{ a, b, d } ⇒ a + b + d = 21 ⇒ c = 15
11. A = { a, b, c, d, e, f }
{ a, c, d } ⇒ a + c + d = 30 ⇒ b = 6
kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde a, b ve c { b, c, d } ⇒ + b + c + d = 42 ⇒ a = – 6
elemanlarından yalnız biri bulunur?
3 ( a + b + c + d ) = 108 ⇒ a + b + c + d = 36
A) 32 B) 24 C) 16 D) 8 E) 3 15. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6 }
A kümesinden a, b ve c yi çıkardığımızda 3 ele- kümesinin bütün alt kümelerindeki elemanlarının
man kalır. Bu durumda 23 = 8 tane alt kümede a, sayı değerlerinin toplamı kaçtır?
b ve c bulunmaz. Bu alt kümelere tek tek a, b ve c
A) 576 B) 608 C) 640 D) 672 E) 704
eklersek 8 + 8 + 8 = 24 tane alt kümede a, b ve c
A kümesinin her bir elemanının bulunduğu alt küme
den yalnız biri bulunur.
sayısı 25 = 32 dir.
O halde bütün alt kümelerdeki elemanların sayı de-
12. A = { 1, 2, 3, a, b } ğerlerinin toplamı: 32 . ( 1 + 2 + 3 + 4 + 5 + 6 )
B = { 2, 3, 4, b, c } = 32 . 21 = 672 dir.
kümeleri veriliyor. 16. A = { 1, 2, 3, 4, 5 }
A ∪ B kümesinin alt kümelerinin kaç tanesinde A ∩ B kümesinin alt kümelerinden kaç tanesinde ardışık
kümesinin en az 2 elemanı bulunur? herhangi iki sayı yoktur?
A)A 16
∩ B = {B) 326 }, A C)
2, 3, ∪B 48= { 1,D)
2, 56 E)c64
3, 4, a, b, } A) 11 B) 12 C) 13 D) 14 E) 15
A ∩ B nin sadece 2 elemanını bulunduğu alt küme {1} → 1
sayısı = 3 . 24 { 1 }, { 2 }, { 3 }, { 4 }, { 5 } → 5
A ∩ B nin tüm elemanlarının bulunduğu alt küme { 1, 3 }, { 1, 4 }, { 1, 5 }, { 2, 4 }, { 2, 5 }, { 3, 5 } → 6
sayısı = 24 { 1, 3, 5 } → 1
3 . 24 + 24 = 64 1 + 5 + 6 + 1 = 13 tane alt kümede ardışık herhangi
iki sayı yoktur.
1. E 2. C 3. C 4. D 5. A 6. D 7. C 8. E 9. C 10. C 11. B 12. E 13. C 14. B 15. D 16. C
42
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ
Kümelerin Birleşimi Kümelerin Kesişimi
A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A ile B A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A ile B
kümelerindeki bütün elemanlardan oluşan kümeye A kümelerindeki ortak elemanlardan oluşan kümeye
birleşim B kümesi denir ve A ∪ B şeklinde gösterilir. A kesişim B kümesi denir ve A ∩ B şeklinde
A B gösterilir.
A B
A∪B = { x ∈ A veya x ∈ B }
A ∩ B = { x ⏐ x ∈ A ve x ∈ B }
1. A = { x : x > 4, x bir rakam } ve

B = { x : 2 ≤ x < 6, x ∈ Z } olduğuna göre, 1. A = { 1, 2, { 1 }, { 2, 3 } } ve B = { 1, { 1, 2 }, { 2 }}
a. A ∪ B kümesini Venn şeması ile gösteriniz. olduğuna göre, A ∩ B kümesinin eleman sayısı
b. s(A ∪ B) kaçtır? kaçtır?
A ∩ B = {1}
a. A B
6 2 s(A ∩ B) = 1
7 5 3
8 4
9
b. A ∪ B = { 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
s( A ∪ B ) = 8
2. A = { 1, 2, 3 } ve B ∪ C = { x : x asal bir rakam }
olduğuna göre, A ∪ ( B ∪ C ) kümesinin eleman sa- 2. A = ( –1, 3 ] ve B = [ – 3, 2 )

yısı kaçtır? olduğuna göre, A ∩ B kümesini bulunuz.
A = { 1, 2, 3 }
A ∩ B = ( – 1, 2 )
B ∪ C = { 2, 3, 5, 7 } –1 3
A ∪ ( B ∪ C ) = { 1, 2, 3, 5, 7 } s(A ∪ (B ∪ C)) = 5
–3 2
3. A = { x : x = a, a ∈ Z +}
B = { x : x = b, b ∈ Z –} 3. A = { x : –2 ≤ x < 4, x ∈ Z } ve B = ( 1, 3 ]
C = {0} olduğuna göre, A ∩ B kümesini liste yöntemiyle

olduğuna göre, A ∪ ( B ∪ C ) kümesini ortak özellik gösteriniz.
yöntemiyle gösteriniz. –2 –1 0 1 2 3
A = { 1, 2, 3, ... } C = {0}
B = { ... ,B– 2, – 1 }
A
6 4 1 3 A ∩ B = { 2, 3 }
1. a. A7∪ (5B 3∪ Cb.) =
s(A{ ... , –=2,8– 1,2.0,
∪ B) 5 1,3.2,A ...
∪ }(B ∪ C) = { x | x ∈ Z}
8
9 2
= { x: x ∈ Z } 1. 1 2. (–1, 2) 3. A ∩ B = {2, 3}
43
ÖĞRENİYORUM
Kümelerde Birleşim ve Kesişim İşleminin Özellikleri Kümelerde Birleşim ve Kesişim İşleminin Birbirleri
Üzerine Dağılma Özelliği
➢ A∪A=A, A∪∅=A
➢ A ∪ B = B ∪ A ( değişme özelliği ) “ ∩ ” işleminin “ ∪ ” işlemi üzerine dağılma özelliği:
➢ A ∪ ( B ∪ C ) = ( A ∪ B ) ∪ C ( birleşme özelliği ) A ∩ ( B ∪ C ) = ( A ∩ B ) ∪ ( A ∩ C )
➢ A∩A=A,A∩∅=∅ ( A ∪ B ) ∩ C = ( A ∩ C ) ∪ ( B ∩ C ) dir.
➢ A ∩ B = B ∩ A ( değişme özelliği ) “ ∪ ” işleminin “ ∩ ” işlemi üzerine dağılma özelliği:
➢ A ∩ ( B ∩ C ) = ( A ∩ B ) ∩ C ( birleşme özelliği ) A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C)
A ve B iki küme olmak üzere, A ∩ B = ∅ ise A ( A ∩ B ) ∪ C = ( A ∪ C ) ∩ ( B ∪ C ) dir.

ile B kümelerine ayrık kümeler denir. Kısaca ortak
elemanı olmayan kümelere ayrık kümeler denir.
1. A ∪ B = { k, a, l, e, m }
A ∪ C = { x : x sesli harf }
1. Aşağıdaki ifadelerden hangileri yanlıştır?
olduğuna göre, A ∪ ( B ∩ C ) kümesini liste yönte-
I. ( A ∩ A ) ∩ ∅ = A miyle yazınız.
II. ( A ∪ B ) ∪ C = A ∪ ( B ∪ C )
III. ( A ∪ ∅ ) ∩ ( B ∪ ∅ ) = B ∩ A A ∪ C = { a, e, ı, i, o, ö, u, ü }
IV. ( A ∪ B ) ∩ ( C ∩ ∅ ) = ∅ ( A ∪ B ) ∩ ( A ∪ C ) = { a, e }
V. ( ( A ∪ A ) ∪ ∅ ) ∩ B = A ∩ B
I. ( A ∩ A ) = A , A ∩ ∅ = A ( – )
2. A ∪ C = { x : x2 + 3 ≤ 4, x ∈ Z }
B ∪ C = ( 1, 3 ]
olduğuna göre, ( A ∩ B ) ∪ C kümesinin eleman

sayısı kaçtır?
A ∪ C = { – 1, 0, 1 } (A ∪ C) ∩ (B ∪ C) = ∅
B ∪ C = ( 1, 3 ] s((A ∪ C) ∩ (B ∪ C)) = 0
2. A ⊂ B olmak üzere,
[(A ∪ ∅) ∪ (A ∪B)] ∩ A
ifadesinin en sade hâlini bulunuz. 1
3. A = ;– , 3E
2
A∪∅=A
15
A ∪ (A ∪ B) = A ∪ B B = ; 2 , E
2
(A ∪ B) ∩ A = A
olduğuna göre, ( A ∪ B ) ∩ Z kümesinin eleman
sayısı kaçtır? ( Z = Tam sayılar kümesi)
( A ∪ B ) ∩ Z = { 0, 1, 2, ... , 7 }
s((A ∪ B) ∩ Z) = 8
1
–
2 3
A → 0, 1
B → 2, 3, 4, 5, 6, 7
1. I 2. A 2 1.15{a, e} 2. 0 3. 8
2
44
ÖĞRENİYORUM
İki Kümenin Birleşiminin Eleman Sayısını Bulma İki Kümenin Birleşiminin Eleman Sayısını Bulma
A ve B herhangi iki küme olmak üzere, A ve B ayrık olmayan iki küme ise A ∩ B ≠ ∅ dir.
s (A ∪ B ) = s ( A ) + s ( B ) – s ( A ∩ B ) dir.
1. A ve B iki kümedir.
1. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir.
s ( A ) = 8 ve s ( B ) = 4 olduğuna göre,
s ( A ) = 6, s ( B ) = 9 ve s ( A ∪ B ) = 14
s ( A ∪ B ) nin alabileceği en büyük ve en küçük
olduğuna göre, s ( A ∩ B ) kaçtır? değer kaçtır?
s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B) s ( A ∪ B ) = 8 + 4 A B

⇒ 14 = 6 + 9 – x = 12 8 4
⇒ x=1
2. A ve B iki küme ve A ∩ B ≠ ∅ dir.

s ( A ) = 3 ve s ( B ) = 9 olduğuna göre,
s ( A ∪ B ) en çok kaçtır?
2. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir. s(A ∪ B) = 2 + 1 + 8 A B
= 11 2 1 8
A ⊂ B ve s ( A ∪ B ) = 8
olduğuna göre, s ( B ) kaçtır?
s(A ∪ B) = s(B) = 8 B
A
3. A ve B iki kümedir.
s ( A ∪ B ) = 13 olduğuna göre, s ( A ) en çok kaçtır?
s ( A ∪ B ) = s ( A ) = 13 A
B
s ( A ) = 3.s (A ∩ B ) , s ( A ∪ B ) = 13 4. A ve B iki küme, B ⊄ A ve A ∩ B ≠ ∅ dır.

ve B kümesinin alt küme sayısı 8 olduğuna göre, s ( A ) = 12 ve s ( B ) = 5 olduğuna göre,
s ( A ∩ B ) kaçtır?
s( A ∪ B ) en az kaçtır?
s ( B ) = y , 2y = 8 ⇒ y = 3 A B
A B
2x x 3–x s(A ∪ B) = 8 + 4 + 1
2x + 3 = 13
8 4 1
= 13
⇒x=5
1. 1 2. 8 3. 5 1. 12 ve 8 2. 11 3. 13 4. 13
45
ÖĞRENİYORUM
Üç Kümenin Birleşiminin Eleman Sayısını Bulma Kümelerin Birleşimi ve Kesişimi ( Karma )
1. A ∩ ( B ∪ C ) = { a, b, c, x, y, z, t } ve
A, B ve C herhangi üç küme olmak üzere,
s(A ∪ B ∪ C) A ∩ B = { a, x, y } kümeleri veriliyor.
= s(A) + s(B) + s(C) – s(A ∩ B) – s(A ∩ C) – s(B ∩ C) + s(A ∩ B ∩ C) dir. Buna göre, A ∩ C kümesinin eleman sayısı en az
kaçtır?
( A ∩ B ) ∪ ( A ∩ C ) = {a, b, c, x, y, z, t }
b, c, z, t ⇒ 4 tür.
1. s ( A ∪ B ∪ C ) = 16,
s ( A ) = 9, s ( B ) = 7, s ( C ) = 5,
s ( A ∩ B ) = s ( A ∩ C ) = 2 ve s ( B ∩ C ) = 3
olduğuna göre, A ∩ ( B ∩ C ) kümesinin eleman sa-

yısı kaçtır?
2. A ∪ B = { x : x < 9, x ∈ N+ } ve
B = { x : 1 < x ≤ 4, x ∈ Z } kümeleri veriliyor.

s ( A ∪ B ∪ C ) = 16 A B
x+5
2–x
x+2 Buna göre, kaç farklı A kümesi yazılabilir?
⇒ 14 + x = 16
x
2–x 3–x
⇒x=2 A ∪ B = { 1, 2, ... , 8 }
x
C B = { 2, 3, 4 }
1 , 2, 3, 4, 5 , 6 , 7 , 8
A kümesinde 1, 5, 6, 7, 8 olmak zorunda.
23 = 8
2. ( A ∪ B ) ve C ayrık kümelerdir.
s(A) = 6 , s(B) = 4 , s(C) = 3 3. A = { 1, 2, 3, 4, 5 }

s(A ∩B) = 2 A ∩ B = { 1, 2, 3 } ve
olduğuna göre, s ( A ∪ ( B ∪ C ) ) kaçtır? B ∪ C = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } kümeleri veriliyor.
A B C
s ( A ∪ B ∪ C ) = 11 Buna göre, kaç farklı B kümesi yazılabilir?
4 2 2 3
1 2 3 4 5 6 7 A B
•4 •1
22 = 4 •5
•2
•3
4. A ve B boş olmayan iki kümedir.

3. B ve C ayrık kümelerdir.
2.s ( A ) = 3.s (B ) ve s ( A ∪ B ) = 18 olduğuna göre,
A ⊂ B olmak üzere,
s ( A ∩ B ) kaç farklı değer alır?
s ( B ) = 6 ve s ( C ) = 3
2 . s ( A ) = 3 . s ( B ) A B
olduğuna göre, ( A ∪ B ) ∪ C kümesinin eleman 3k 2k m
sayısı kaçtır? 5k – m = 18
s((A ∪ B) ∪ C) = 6 + 3 B C ↓ ↓
A 6–x
=9 x 3 4 2 m → 2, 7, 12 değerlerini alır.
5 7
6 12
1. 2 2. 11 3. 9 1. 4 2. 8 3. 4 4. 3
46
ÖĞRENİYORUM
ÜSLÜ SAYILAR
1. Aşağıda Suat’ın cüzdanında bulunan kartlar gös- 3. Bir çikolata fabrikası sade ( kakaolu ), beyaz ( ka-
terilmiştir. kaosuz ), fındıklı ve üzümlü çikolatalarını temsil
eden bir tanıtım logosu çizecektir. Sade çikolata-
ları kahverengi çerçeve ile, beyaz çikolataları sarı
çerçeve ile, üzümlü çikolataları mor çerçeve ile,
fındıklı çikolataları mavi çerçeve ile temsil edecek-
tir.
Bu fabrikada üretilen çikolatalarla ilgili aşağıdaki-

ler bilinmektedir.
Altın renkli kredi kartının numarasındaki rakam- • Üzümlü beyaz çikolata bulunmamaktadır.
lardan oluşan küme A, gümüş renkli kredi kartının • Bütün çikolatalar sade veya beyazdır.
numarasındaki rakamlardan oluşan küme G ol-
• Fındıklı, üzümlü ve kakaolu çikolatalar bulun-
mak üzere,
maktadır.
s ( A ) = 8 , s ( G ) = 6 ve A ∩ G = { 0, 2, 3, 4 }
Buna göre, fabrikanın aşağıdaki kümelerden han-
olduğu biliniyor.
gisi ile tanıtım yapması uygun olur?
Yukarıdaki şekilde kartların üzerindeki sayıların bir
kısmı göründüğüne göre, A kümesindeki eleman-
A) B)
ların toplamı kaçtır?
A)A 18
+ G = {0,
B)2,213, 4} ise
C) G
24= {0, 2,D)3,27
4, 6, 9}E)olur.
30
6 ile 9 A nın elemanı olmamalı
A = {0, 2, 3, 4, 1, 8, 5, 7} olduğundan elemanlar top-
lamı 30 bulunur.
C) D)
2. Aşağıda 6 kişinin fotoğrafı verilmiştir.
E)
Emel Derya Faruk
• Üzümlü beyaz çikolata bulunmadığından sarı ile

mor çerçevenin kesişimi olmamalıdır.
Gamze Hasan Kaan
• Bütün çikolatalar sade veya beyaz olduğu için
Bu kişiler ile diğer çerçeveler kahverengi ve sarı çerçeveler
içinde olmalıdır.
A: “Gözlüklü kişiler”
• Fındıklı, üzümlü ve kakaolu çikolatalar bulundu-
B: “Maskesiz kişiler”
ğundan mor, mavi ve kahverengi çerçevenin ke-
C: “Kadınlar” şişimi olmalıdır.
kümeleri yazılıyor. Buna göre, cevap E seçeneğidir.
Buna göre, ( A ∪ B ) ∩ C kümesinin elemanları
kimlerdir?
A) Emel B) Derya C) Emel ve Derya
A = { Emel, Derya, Hasan, Kaan }
D) Gamze
B = { Derya, Kaan} E) Kaan
C = { Emel, Derya, Gamze}

A , B = {Emel, Derya, Hasan, Kaan}
1. E 2. C 3. E
(A , B) + C = {Emel, Derya}
47
ÇALIŞMA TESTİ Kümelerde İşlemler 1
1. A = { 2, a, 5, b } 5. A = { x : x tek sayı }
B = { x  x asal bir rakam } kümeleri veriliyor. B = { x : x rakam }
A = B olduğuna göre, a + b toplamı kaçtır? olduğuna göre, A ∩ B kümesi aşağıdakilerden
A) 2 B) 4 C) 6 D) 8 E) 10 hangisidir?
A = { 2, a, 5, b }, B = { 2, 3, 5, 7 }
A) { 1, 3, 5, 7, 9 } B) { 1, 3, 5, 7 }
A=B ⇒ 2+a+5+b=2+3+5+7
C) { 1, 3, 5 } D) { 1, 3 }
⇒ a + b = 10
E) ∅
2. x, y, z ve t birbirinden farklı sayılardır.
A = { x, 3, z, 4 } A = { 1, 3, 5, 7, 9, … } ve
B = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
B = { y, 1, t, 5 }
⇒ A ∩ B = { 1, 3, 5, 7, 9 }
A=B
olduğuna göre, x – y – t + z işleminin sonucu kaç-
tır? 6. A = { x  – 3 < x ≤ 3, x ∈ Z }
A) – 1 B) 0 C) 1 D) 2 E) 3 B = { y  – 1 < y ≤ 4, y ∈ R }
A=B ⇒ x+3+z+4=y+1+t+5 olduğuna göre, A ∩ B kümesi aşağıdakilerden

hangisidir?
⇒ x + z + 7 = y + t + 6 ⇒ x – y – t + z = –1
A) { – 3, – 2, – 1, 0 } B) {1, 2, 3, 4 }
3. A = { 1, 3, 5, 7, 9 } C) { – 1, 1, 2, 3 } D) { 0, 1, 2, 3 }
B = { 0, 2, 4, 6, 8 } E) { x  – 1 < x ≤ 3, x ∈ R }
olduğuna göre, A ∪ B kümesi aşağıdakilerden
A = { – 2, – 1, 0, 1, 2, 3 }, B = ( – 1, 4 ]
hangisidir?
⇒ A ∩ B = { 0 , 1, 2, 3 }
A) { x : x çift rakam }
B) { x : x bir rakam }
7. A = { 1, 2, 3, 4 } , C ⊄ A ve B ∩ C = { 2, 3, 4 }
C) { x : x tek rakam }
olduğuna göre, C kümesinin eleman sayısı en az
D) { x : x asal rakam }
kaçtır?
E) { x : x pozitif rakam }
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4 E) 3
A ∪ B = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 }
⇒ A ∪ B = { x : x bir rakam } C ⊄ A ⇒ C\A ≠ Ø ⇒ s ( C\A ) = 1 (en az)
B ∩ C = { 2, 3, 4 } ⇒ s ( B ∩ C ) = 3
s ( C ) = 1 + 3 = 4 (en az)
4. A = {x: –3 < x ≤ 5, x ∈ N}
B = { x : 0 ≤ x < 10, x = 4k, k ∈ Z } 8. K = { a, b, x, z }

olduğuna göre, A ∪ B kümesi aşağıdakilerden L = { a, b, c, d, e }
hangisidir?
kümeleri veriliyor. Buna göre, (K ∩ L) ⊂ M ⊂ (K ∪ L)
A) { 0, 1, 2, 3, 4, 5 } şartını sağlayan kaç farklı M kümesi yazılabilir?
B) { 1, 2, 3, 4, 8 }
A) 8 B) 16 C) 32 D) 40 E) 64
C) { 0, 1, 2, 3, 4, 8 } K ∩ L = { a, b } ⇒ s ( K ∩ L ) = 2
K ∪ L = { a, b, c, d, e, x, z } ⇒ s ( K ∪ L ) = 7
D) {1, 2, 4, 8 }
s ( M ) = 2, 3, 4, 5, 6, 7 olabilir.
E) { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 8 }
M nin içinde a ve b kesin vardır. Kalan elemanlar
A = { 0, 1, 2, 3, 4, 5 } ve B = { 0, 4, 8 } ( K ∪ L ) \ ( K ∩ L ) kümesinden seçilmelidir.
1 +a 1 k+a 2 k+b 3 l+a 4 k+a 5 k
⇒ A ∪ B = { 0, 1, 2, 3, 4, 5, 8 } 5 5 5 5 5
48 = 1 + 2 5 - 1 = 32
1 Kümelerde İşlemler ÇALIŞMA TESTİ
9. A = { 1, 2, a, b } 13. A ∪ C = { x : – 2 < x ≤ 3, x ∈ R }
B ∩ C = { 2, 3, 4, c } B ∪ C = { x : – 4 ≤ x < 1, x ∈ R }
olduğuna göre, ( A ∪ B ) ∩ ( A ∪ C ) kümesinin alt olduğuna göre, C ∪ ( A ∩ B ) kümesi aşağıdakiler-
kümelerinin kaç tanesinde harflerden sadece biri den hangisidir?
ya da rakamlardan sadece biri bulunur?
A) [ – 4, – 2 ) B) ( 1, 3 ] C) ( – 2, 1 )
A) 24 B) 36 C) 68 D) 72 E) 80
D) [ – 4, 3 ] E) ( – 2, 3 ]
(A ∪ B) ∩ (A ∪ C) = A ∪ (B ∩ C)
= { 1, 2, 3, 4, a, b, c } C ∪ ( A ∩ B ) = ( C ∪ A ) ∩ ( C ∪ B ) = ( – 2, 3 ] ∩ [ – 4, 1 )
Harflerden sadece birini bulunduran A.K.S. = 3 . 24 = ( – 2, 1 )
Rakamlardan sadece birini bulunduran
A.K.S. = 4 . 23
Bir harf ve bir rakam bulunduran A.K.S. = 4 . 3
3 . 24 + 4 . 23 – 4 . 3 = 48 + 32 –12 = 68
10. A ve B iki kümedir. 14. A ve B iki küme olmak üzere,
s(A ∩ B) = 6
A ∩ B ≠ ∅, s ( A ) = 7 ve s ( B ) = 15
s ( A ) = 2.s ( B )
olduğuna göre, s ( A ∪ B ) nin alabileceği en büyük
s ( A ∪ B ) = 42 ve en küçük değerlerin toplamı kaçtır?
olduğuna göre, A kümesinin eleman sayısı kaçtır?
A) 36 B) 28 C) 22 D) 15 E) 7
A) 32 B) 20 C) 18 D) 16 E) 14 En büyük En küçük
A B 8
s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B) A B
42 = 2 . s ( B ) + s ( B ) – 6 ⇒ 48 = 3 . s ( B ) 6 1 14 7
⇒ s ( B ) = 16 ⇒ s ( A ) = 2 . 16 = 32
6 + 1 + 14 = 21 8 + 7 = 15
21 + 15 = 36
15. 3.s ( A ) = 4.s ( B ) = 12 . s ( A ∩ B ) ve s ( A ∪ B ) = 42

11. A kümesinin iki elemanı ile B kümesinin üç
olduğuna göre, s ( A ) + s ( B ) toplamı kaçtır?
elemanı, A ∩ B kümesinin elemanı değildir. A ∩
B kümesinin 16 tane alt kümesi olduğuna göre, A) 42 B) 45 C) 48 D) 49 E) 54
A ∪ B kümesinin eleman sayısı kaçtır?
3 . s ( A ) = 4 . s ( B ) = 12 . s ( A ∩ B )
A)
s (9
A\B ) = 2B)ve
10 s ( B\A)
C) =113 tür.D) 12 E) 13 ⇒ s ( A ) = 4k, s ( B ) = 3k, s ( A ∩ B ) = k
2s ( A ∩ B ) = 16 ⇒ 2s ( A ∩ B ) = 24 ⇒ s ( A ∩ B ) = 4 s(A ∪ B) = s(A) + s(B) – s(A ∩ B)

42 = 4k + 3k – k ⇒ 42 = 6k ⇒ k = 7
s ( A ∪ B ) = s ( A\B ) + s ( B\A ) + s ( A ∩ B )
s ( A ) + s ( B ) = 4k + 3k = 7k = 7 . 7 = 49
=2+3+4=9
16. A ve B boş kümeden farklı iki küme olmak üzere,
12. A = { 1, 2, 3, 4 } ve B = { x, y, z } s ( A ∪ B ) = s ( B ) ve s ( B ) < 8
kümeleri veriliyor. Buna göre, A ∪ B kümesinin alt olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi kesinlikle
kümelerinin kaç tanesinde A kümesinin en az bir yanlıştır?
elemanı bulunur?
s (1
A) A≤∪ sB( )A=) ≤
s (6B ) ⇒ A ⊂ B
B) ve
s ( As)( <
A )8≤ s ( B )
A 56
A) ∪ B = {B)
1, 2,
643, 4, C)
x, y, 27
96z } ⇒D) 44= 128E)alt120
küme s ( A ) ≤ s ( B ) ve s ( B ) < 8 ⇒ s ( A ) < 8
C) s ( A ) + s ( B ) = 15 D) s ( A ∪ B ) ≤ 7
vardır. s(B) < 8
+ s ( A ) <E)8 1 ≤ s ( A ∩ B ) < 8
Sadece B kümesinin elemanlarının olduğu alt küme
s ( A ) + s ( B ) < 16
sayısı : 23 = 8
⇒ s ( A ) + s ( B ) = 15, 14, 13, 12, … 1 olabilir.
128 – 8 = 120 tane alt kümede A kümesinin en az
1. E 2. A 3. B 4. E 5. A 6. D 7. D 8. C 9. C 10. A 11. A 12. E 13. C 14. A 15. D 16. C
bir elemanı olur.
49
ÖĞRENİYORUM
Evrensel Küme ve Bir Kümenin Tümleyeni Evrensel Küme ve Bir Kümenin Tümleyeni
Üzerinde işlem yapılan bütün kümeleri kapsayan, a. A ∪ E = E e. E' = ∅

boş kümeden farklı olan kümeye evrensel küme de- b. A ∩ E = A f. ∅' = E
nir. Genellikle E harfi ile gösterilir.
c. A ∪ A' = E g. ( A ' ) ' = A
E
A B d. A ∩ A' = ∅ h. A ⊂ B ⇒ B' ⊂ A'
1. A kümesi, E evrensel kümesinin bir alt kümesi

olmak üzere,
A ⊂ E, B ⊂ E ve ( A ∪ B ) ⊂ E dir.
[ ( A ∩ A' )' ∪ ( A ∩ A' ) ] ∩ A
E , evrensel bir küme ve A ⊂ E olsun.
ifadesinin en sade hâlini bulunuz.
Evrensel kümede olan fakat A kümesinde olmayan
bütün elemanların oluşturduğu kümeye A kümesi- A ∩ A' = ∅
nin tümleyeni denir ve A' ya da A ile gösterilir. [ ( ∅ )' ∪ ( ∅ ) ] ∩ A = ( E ∪ ∅ ) ∩ A
E =E∩A=A
A
Aı = { x ⏐ x ∉ A ve x ∈ E}
2. A kümesi, E evrensel kümesinin bir alt kümesi

E
1. A olmak üzere,
B x
66(A , A') , Q@ + ^E' , A h @ I

1 3 y
2 4 z
t ifadesinin en sade hâlini bulunuz.
( A ∪ A' ) = E
Yukarıdaki şekilde verilenlere göre, aşağıdaki ifa- (E ∪ ∅) = E 4 (E + A) ' = A'
delerden hangileri yanlıştır?
( E' ∪ A ) = A
I. E = { 1, 2, 3, 4, x, y, z, t } dir.
II. A = { 1, 2, 3, 4 } tür.
III. A' = { x, y, z, t } dir.
IV. B' = { 3, 4 } tür.
V. B = { 1, 2 } dir.
3. A ve B kümeleri, E evrensel kümesinin farklı iki
VI. B' ∩ A = { 3, 4 } tür.
alt kümesi ve A ⊂ B dir. Buna göre,
IV. B' = { 3, 4 } ( – ) , B' = { 3, 4, x, y, z, t } [ (A ∩ B )' ∪ A]' ∩ [( A ∪ B )' ∪ A' ]
ifadesinin en sade hâlini bulunuz.

[ ( A ∩ B )' ∪ A ]' ∩ [ ( A ∪ B )' ∪ A' ] B
A
[ A' ∪ A ]' ∩ [ B' ∪ A' ]
/ E' ∩ ( B' ∪ A' ) / ∅ ∩ ( B' ∪ A' ) / ∅
1. IV 1. A 2. A' 3. Ø
50
ÖĞRENİYORUM
De Morgan Kuralları Evrensel Kümenin ve Bir Kümenin Tümleyeninin

Eleman Sayısını Bulma
A ve B herhangi iki küme olmak üzere,

A, E evrensel kümesinin bir alt kümesi ise,
(A + B) ' = A' , B'
4 ( De Morgan Kuralı ) s ( A ) + s ( A ' ) = s ( E ) dir.
(A , B) ' = A' + B'
1. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir. 1. E evrensel küme ve A ⊂ E dir. A kümesinin alt
küme sayısı 16, A' kümesinin alt küme sayısı 32
Buna göre, ( A ∩ B )' ∪ B ifadesinin en sade
olduğuna göre, s ( E ) kaçtır?
hâlini bulunuz.
( A ∩ B )' ∪ B = ( A' ∪ B' ) ∪ B = A' ∪ ( B' ∪ B )

= A' ∪ E = E
2. A, B ve C, E evrensel kümesinin farklı alt kümele-

ridir.
2. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir. s ( A ) + s ( B ) + s ( C ' ) = 18
Buna göre, ( A ' ∪ B )' ∩ ( B ' )' ifadesinin en sade s ( A ' ) + s ( B ' ) = 16 ve s ( E ) = 12
hâlini bulunuz. olduğuna göre, s ( C ) kaçtır?
s ( A ) + s ( A' ) = s ( E )
( A' ∪ B )' ∩ ( B' )' = ( A ∩ B' ) ∩ B s ( A ) + s ( B ) + s ( C' ) = 18
= A ∩ ( B' ∩ B ) + s ( A' ) + s ( B' ) = 16
___________________________
=A∩∅=∅ 2 . s ( E ) + s ( C' ) = 34
⇒ s ( C' ) = 10
s ( C ) = 12 – 10 = 2
3. A ve B , E evrensel kümesinin alt kümeleridir.

s ( A ∪ B ) = 10, s ( A ∩ B ) = 1
s ( A ) = 7 ve s ( E ) = 13
Buna göre, B ∩ [ (A ∩ B')' ∩ ∅ ]' ifadesinin en olduğuna göre, B kümesinin tümleyeninin ele-
sade hâlini bulunuz. man sayısı kaçtır?
B ∩ [ ( A ∩ B' )' ∩ ∅ ]' = B ∩ [ ∅ ]' s ( B' ) = 6 + 3 ⇒ 9 E

A B
=B∩E=B 6 1 3
3
4. A ve B, E evrensel kümesinin ayrık alt kümeleridir.
4. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir. 2.s ( A ) = 3.s ( B ) ve s ( B ' ) = s ( A ' ) + 4
Buna göre, [ ( A' ∩ B )' ∪ ( A ∩ B' )' ]' ifadesinin en olduğuna göre, s ( B ) kaçtır?
sade hâlini bulunuz. A B
3k + m = 2k + m + 4
3k 2k
[ ( A' ∩ B )' ∪ ( A ∩ B' )' ]' = ( A' ∩ B ) ∩ ( A ∩ B' ) ⇒ k = 4 ⇒ 2k = 8
m
= ( A' ∩ B ) ∩ ( B ∩ B' )
1. E 2. Ø 3. B 4. Ø =∅∩∅=∅ 1. 9 2. 2 3. 9 4. 8
51
ÖĞRENİYORUM
Evrensel Küme Altında İki Kümenin Birleşiminin İki Kümenin Farkı

Eleman Sayısını Bulma
A ve B iki küme olmak üzere, A da olup B de

1. A ve B, E evrensel kümesinin alt kümeleridir.
olmayan elemanların oluşturduğu kümeye A fark
s ( E ) = 18, s ( A ) = 9, s ( B ) = 6 ve s ( A ∩ B ) = 2 B kümesi denir ve A \ B veya A – B şeklinde
gösterilir.
olduğuna göre, s ( A' ∩ B ' ) kaçtır?
A – B = { x : x ∈ A ve x ∉ B } dir.
A B
s ( A' ∩ B' ) = 5
7 2 4
5
1. A = { x : x tek rakam }
B = { x : x asal rakam }
olduğuna göre, A \ B kümesini liste yöntemiyle

gösteriniz.
A = { 1, 3, 5, 7, 9 }
B = { 2, 3, 5, 7 }
A – B = { 1, 9 }
s(B) = 3.s(A), s(A ∩ B) = s(A ∪ B)' ve s(E) = 16
y + x + 2x + 3y + x = 16 A B
y x 2x+3y
4 ( x + y ) = 16 ⇒ x + y = 4
x
⇒ s(A) = 4 2. E
A B
a c
e f
b d
Yukarıdaki şekilde verilen Venn şemasına göre,

aşağıdakilerden hangileri yanlıştır?
I. A – B = { c, d }
3. E , evrensel küme olmak üzere,
II. B – A = { f }
A ⊂ E, B ⊂ E ve A ∩ B ≠ ∅ dir. III. ( A ∪ B ) ' = { a, b, g }
s ( E ) = 16, s ( A ) = 8 ve s ( B ) = 4 IV. A ∪ ( A – B ) = { c, d }
olduğuna göre, s ( A' ∩ B ' ) en az kaçtır? V. B ' ∪ ( A – B ) = { a, b, g }
x + 11 = 16 A B IV. A ∪ ( A – B ) = { c, d, e } ∪ { c, d }
7 1 3
⇒x=5 = { c, d, e }
x
V. B' ∪ ( A – B ) = { a, b, c, d, g } ∪ { c, d }
= { a, b, c, d, g }
1. 5 2. 4 3. 5 1. A \ B = {1, 9} 2. IV ve V
52
ÖĞRENİYORUM
İki Kümenin Farkı Kümelerin Farkının Eleman Sayısını Bulma
A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesi olmak Aşağıdaki gibi sorular Venn şeması kullanılarak kolayca
üzere çözülebilir.
a. A ≠ B ise A – B ≠ B – A dir.
b. A – A = ∅ dir.
1. s ( A – B ) = 4, s ( B – A ) = 3 ve s ( A ∩ B ) = 2
c. A – ∅ = A dır.
olduğuna göre, s ( A ∪ B ) kaçtır?
d. ∅ – A = ∅ dır.
e. A – E = ∅ dir. s(A ∪ B) = 4 + 2 + 3 A B
4 2 3
f. E – A = A' dir. =9
g. A ⊂ B ise A – B = ∅ dir.
h. A ∩ B = ∅ ise A – B = A ve B – A = B dir.
i. s(A ∪ B) = s(A) + s(B– A)
s ( A ∪ B ) = s ( B ) + s ( A – B ) dir.
A ve B herhangi iki küme olmak üzere,
A – B = A ∩ B' dir.
1. A = { x : x ≤ 8, x ∈ N + }
B = { x : x, 1950 sayısının rakamları }

olduğuna göre, ( A – B ) ∪ ( B – A ) kümesini liste s ( A – B ) = 3.s ( B ∩ A ' )
yöntemiyle gösteriniz.
s ( E ) = 15
A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 }
s(A ∩ B) = 1
B = { 1, 9, 5, 0 }
s ( A ' ) = 5 olduğuna göre, s ( B ) kaçtır?
( A – B ) ∪ ( B – A ) = { 2, 3, 4, 6, 7, 8, 0, 9}
A B
s ( A – B ) = 3 . s ( B + A' ) A B
• 3 1444442444443 1444442x444443
•2 •1 • 9 3x
•6 3x 1 x
•4
•5 • 0 3x + 1 + x + 5 – x = 15 ⇒ x = 3
•7 •
8
⇒ s(B) = 4 5–x
2. A ∩ ( B – A ) ifadesinin en sade hâlini bulunuz.
A ∩ ( B – A ) = A ∩ ( B ∩ A' )
= B ∩ ( A ∩ A' )
=B∩∅=∅
3. [ ( A ' – B ) ] ' ifadesinin en sade hâlini bulunuz.
[ ( A' – B ) ]' = ( A' ∩ B' )' = A ∪ B 3. s ( B ) = 3.s ( A ) ve s ( A ∩ B ) = 4
olduğuna göre, s ( B – A ) en az kaçtır?

4. A ve B, E evrensel kümesinin farklı iki alt kümesidir.
Buna göre, ( ∅ ∩ A ' ) ' – [ ( A – B ) ∪ ( B ∩ E ) ]
ifadesinin en sade hâlini bulunuz
( ∅ ∩ A' ]' = E
[ ( A – B ) ∪ ( B ∩ E ) ] = ( A ∩ B' ) ∪ B
= ( A ∪ B ) ∩ ( B' ∪ B )
= (A ∪ B) ∩ E
1. {0, 2, 3, 4, 6, 7, 8, 9} 2. Ø 3. A ∪ B 4. A' ∩ B' 1. 9 2. 4 3. 8
=A∪B
E – ( A ∪ B ) = A' ∩ B' 53
ÖĞRENİYORUM
Bir Kümenin Venn Şeması İle Temsili Gösterimi Kümelerin Eleman Sayısını Bulma ( Karma )
1. ( A ∪ C ) – ( B ∩ C ) ifadesinin Venn şeması ile gös-

terimi aşağıdakilerden hangisidir? Son Terim - İlk Terim
Terim sayısı = +1
Artış Miktarı
A) A B B) A B
1. A = { x : – 13 ≤ x < 182, x ∈ Z }
kümesinin elemanlarından kaç tanesi 2 ve 3 ile

C C
tam bölünür?
C) A B D) A B
A = { – 13, – 12, ... , 181 }

6 ile tam bölünen sayılar
– 12, – 6, 0, 6, 12, ... , 180
144444424444443 1444444442444444443
C C 3 30
30 + 3 = 33
E) A B
2. A = { x : – 20 ≤ x ≤ 210 , x ∈ Z }
A B kümesinin elemanlarından kaç tanesi 5 ile tam

bölünür, 6 ile tam bölünemez?
(A ∪ C) – (B ∩ C) C
(A∪C) – (B∩C) B∩C A = { – 20, – 19, ... , 210 }

5 ile bölünen sayılar – 20 , – 15, ... , 210 → 47
5 ve 6 ile bölünen sayılar 0, 30, 60, ... , 210 → 8
2. A B C Yandaki Venn şe-
masında verilen ta- 47 – 8 = 39
ralı bölge aşağıda-
kilerden hangisi ile 3. A = { x : x < 170, x = 3k, k ∈ N }
ifade edilebilir?
B = { x : – 30 < x ≤ 96, x = 4k, k ∈ N }
A) C – ( A ∪ B ) B) ( ( A ∪ B ) ∪ C ) – ( B ∩ C )
olduğuna göre, s ( A ∩ B ) kaçtır?
C) ( A ∩ B ) ∪ C ' D) ( A ∩ B ) ∪ ( C – B )
A = { 0, 3, 6, ... , 168 }
E) C – B
B = { 0, 4, 8, ... , 96}
(A ∩ B) ∪ (C – B)
A ∩ B = { 0, 12, 24, ... , 96 }
s(A ∩ B) = 9
3. A B Yandaki Venn şe-
masında verilen ta- 4. A = { x : 18 < x < 126, x = 3k, k ∈ Z }
ralı bölge aşağıda-
kilerden hangisi ile B = { x : 6 ≤ x < 152, x = 5k, k ∈ Z }
C ifade edilemez? olduğuna göre, s ( A ∪ B ) kaçtır?
A)A)( A( A∩∩CC'
' ) )––BB = A ∩ C' ∩ B' B) ( A – B ) ∩ C ' A = { 21, 24, 27, ... , 123 }
B) ( A – B ) ∩ C' = A ∩ B' ∩ C' B = { 10, 15, ... , 150 }
C) ( A ∩ B ' ) – C D) A ∩ ( B ∩ C ' )
C) ( A ∩ B' ) – C = A ∩ B' ∩ C' A ∩ B = { 30, 45, ... , 120 }
D) A ∩ ( B ∩E) C'A) =∩A( B
∩B ) ' → Farklı bölge ifade
∩ C'
∪ C s(A ∩ B) = 7
eder.
s ( A ) = 35
E) A ∩ ( B ∪ C )' = A ∩ B' ∩ C'
1. A 2. D 3. D s ( B ) = 29 1. 33 2. 39 3. 9 4. 57
35 + 29 – 7 = 57
54
ÖĞRENİYORUM
Kümelerle Sembolik Mantık Kuralları Arasındaki İlişki
Sembolik mantıkta kullanılan semboller ile kümelerde kullanılan semboller ve bu semboller yardımıyla elde edilen
kurallar aşağıdaki tabloda eşleştirilmiştir.
Sembolik Mantık Sembolleri 0 1 0 / Değili ( ' ) /

Küme Sembolleri ∅ E ∪ ∩ Tümleyeni ( ' ) =
Sembolik Mantık Kümeler

p 0 p' / 1 A ∪ A' = E
p / p' / 0 A ∩ A' = ∅
p / (q 0 r) / (p / q) 0 (p / r) A ∩ (B ∪ C) = (A ∩ B) ∪ (A ∩ C)
p 0 (q / r) / (p 0 q) / (p 0 r) A ∪ (B ∩ C) = (A ∪ B) ∩ (A ∪ C)
( p / q )' / p' 0 q' ( A ∩ B )' = A' ∪ B'
p0p/p A∪A=A
p/p/p A∩A=A
p01/1 A∪E=E
p/0/0 A∩∅=∅
ÖRNEK 1
p 0 p' / 1 ile A ∪ A' = E arasındaki ilişkiyi doğruluk tablosu ve Venn şeması yardımıyla gösteriniz.
Çözüm:
E
A'
p p' p 0 p' A
1 0 1
0 1 1
p 0 p' / 1 A ∪ A' = E
p önermesini A kümesi gibi düşünürsek, sembolik mantıktaki p 0 p' / 1 ifadesi kümelerde A ∪ A' = E işlemine
karşılık gelir.
ÖRNEK 2
[(A ∩ B)' ∩ (A' ∪ B)] ∪ A küme işlemini sembolik mantık kurallarını kullanarak en sade biçimde yazınız.
Çözüm:
A ve B kümeleri sembolik mantıkta sırasıyla p ve q önermeleri ile “ ∪ ” ve “ ∩ ” işlemleri sırasıyla “0” ve “/”
bağlaçları ile gösterilerek mantık kuralları uygulanırsa
[ ( p / q )' / ( p' 0 q ) ] 0 p / [ ( p' 0 q' ) / ( p' 0 q ) ] 0 p
/ [ p' 0 ( q' ∩ q ) ] 0 p
/ [ p' 0 0 ] 0 p
/ p' 0 p
/1
Sembolik mantıkta 1 kümelerde E ile gösterildiğinden [ A ∩ B )' ∩ ( A' ∪ B ) ∪ A = E dir.
55
1. 6 farklı renkteki dikdörtgenin en ve boy uzunluk- 3. Seçil Öğretmen, kümeler konusunu anlatırken ev-
ları aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. rensel kümeyi 9 - A sınıfı öğrencileri alarak
X = { Okul hırkası giyenler }

Renk En ( cm ) Boy ( cm )
Y = { Yılın ilk 6 ayında doğanlar }
7 13
12 18 Z = { 1,60 m den uzun olanlar }
5 10 kümelerini tanımlamıştır. Sınıftaki öğrencileri tah-

9 20 taya kaldırarak kendi özelliklerine göre ait oldukla-
rı kümelere isimlerini yazmalarını istemiştir.
15 24
Mart ayı doğumlu, 1,58 m boyunda ve okul hırka-
6 15
sı giyen Leyla'nın aşağıda verilen taralı alanlardan
Eni 10 cm den uzun olan dikdörtgenlerin renkleri- hangisine ismini yazması doğru olur?
nin kümesi A, boyu 15 cm den kısa olan dikdört-
A) B)
genlerin renklerinin kümesi B olmak üzere, A' ∩ B' X Y X Y
kümesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) { }
B) { sarı, turuncu } Z Z
C) D)
C) { kırmızı, siyah } X Y X Y
D) { sarı, turuncu, pembe, mavi, siyah }

E) { mavi, siyah }
A' + B' = ]A , Bg ' Z Z
A = {turuncu, mavi} , B = {sarı, mavi}
E)
A , B = {turuncu, mavi, sarı, pembe} ise X Y
]A , Bg' = {kırmızı, siyah} olur.
2.
Mor Mavi Sarı
Z
Yeşil Siyah
Mart ayı doğumlu ise Leyla ! Y
Yukarıdaki kartlar kullanılarak 1,58 m boyunda ise Leyla ! Z
A = { İçinde a harfi bulunan renkler } Okul hırkası giyiyor ise Leyla ! X dir.
O hâlde Leyla ! ]X + Yg = Z olduğundan cevap
B = { Beş harften oluşan renkler }
E seçeneğidir.
C = { Son harfi sesli harf olan renkler }
kümeleri oluşturuluyor.
Buna göre,
[ ( A ∩ B' ) ∪ ( A ∩ B ) ] ∩ C'
kümesinin elemanı aşağıdakilerden hangisidir?

A)6]A + B'g , ]A + Bg@B)
+ C' C)
Mor Mavi Sarı
/ 6A + ]B' , Bg@ + C' / 5A + E? + C'
D) / A + CE)
' / A=C
Yeşil Siyah
olduğundan içinde a harfi bulunan, son harfi sesli
olmayan renk siyahtır.
1. C 2. E 3. E
56
2 Kümelerde İşlemler ÇALIŞMA TESTİ
1. Aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? 5. A ve B, E evrensel kümesinin alt kümeleridir.

Buna göre, [( A \ B ) ∪ ( B ∩ A ) ] ' ∩ A ifadesi aşa-
A) ( A ' ) ' = A
ğıdakilerden hangisine eşittir?
B) ∅ ' = E
C) E ' = E A) ∅ B) A C) ( A ∩ B )'
D) A ∪ A ' = E D) B' E) E
E) ( A ∪ B ) ' = A ' ∩ B ' [ ( A\B ) ∪ ( B ∩ A ) ]' ∩ A = A' ∩ A = Ø
E' = Ø dir.

2. A ve B, E evrensel kümesinin ayrık iki alt küme- s ( A ) = 8, s ( E ) = 17, s ( A ∪ B ) = 13 ve
sidir.
s ( A ' ∪ B ' ) = 13 olduğuna göre, s ( B ) kaçtır?
4.s ( A ) = 5.s ( B ) ve s ( A ' ) = s ( B ' ) – 6 olduğuna
göre, s ( A ) kaçtır? A) 6 B) 7 C) 8 D) 9 E) 10
E s ( A' ∪ B' ) = 13
A) 30 B) 24 C) 18 D) 12 E) 6 A B
⇒ s ( ( A ∩ B )' ) = 13
E 4.s(A) = 5.s(B) 8–x x 5
A B ⇒ 8 – x + 5 + 4 = 13
⇒ s ( A ) = 5k
5k 4k 4 ⇒ 17 – x = 13
s ( A' ) = s ( B' ) – 6
⇒ x=4
⇒ 4k + n = 5k + n – 6
n ⇒ s(B) = x + 5 = 4 + 5 = 9
⇒ k=6
s ( A ) = 5k = 5 . 6 = 30
7. s(A) + s(B') = 8
3. A ve B kümeleri, E evrensel kümesinin birer alt s ( B ) + s ( A ' ) = 16
kümesi olmak üzere,
s ( A ' ∩ B ' ) = 5 olduğuna göre, s ( A ∪ B ) kaçtır?
( A ' ∩ B )' ∪ B kümesinin en sade hali aşağıdakiler-
den hangisidir? A) 7 B) 8 C) 9 D) 10 E) 11
s ( A ) + s ( B' ) = 8
A) B B) A C) A ∩ B
+ s ( B ) + s ( A' ) = 16 s ( A' ∩ B' ) = 5
D) E E) A ' s ( A ) + s ( A' ) + s ( B ) + s ( B' ) ⇒ s [ ( A ∪ B )' ] = 5
( A' ∩ B )' ∪ B = ( A ∪ B' ) ∪ B = A ∪ ( B' ∪ B ) = 24 ⇒ s(E) – s(A ∪ B) = 5
= A∪E=E ⇒ s ( E ) + s ( E ) = 24 ⇒ 12 – s ( A ∪ B ) = 5
⇒ 2 . s ( E ) = 24 ⇒ s(A ∪ B) = 7
⇒ s ( E ) = 12
8. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesi ol-

mak üzere,
4. K ⊂ L olmak üzere, [ ( A ∪ ( A ∩ B' ) ] ∩ [A ∪ ( A ∩ B' ) ]'
(L' ∩ K) ∪ [(L∩ K') ∪ L]' kümesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
ifadesi aşağıdakilerden hangisine eşittir?
A) ∅ B) A C) A ∩ B
A) K ' B) K C) ∅ D) L' E) L D) A ∪ B E) E
( L' ∩ K ) ∪ [ ( L ∩ K' ) ∪ L ]' = ( K \ L ) ∪ [ ( L \ K ) ∪ L ]' [ ( A ∪ ( A ∩ B' ) ) ] ∩ [ A ∪ ( A ∩ B' ) ]'
= Ø ∪ L' = [ ( A ∪ ( A\B ) ) ] ∩ [ A ∪ ( A\B ) ]'
= L' = A ∩ A' = Ø
57
ÇALIŞMA TESTİ Kümelerde İşlemler 2
9. A = { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 } ve B ∪ C = { 2, 5, 6, 7 } 13. A ve B, E evrensel kümesinin iki alt kümesidir.

kümeleri veriliyor. Buna göre, ( A – B ) – C kümesi s ( E ) = 28
s ( A' ∩ B' ) = 8
A) { 6, 7 } B) { 1, 2, 3, 4, 5 } s ( A \ B ) + s ( B \ A ) = 12
C) { 2, 5 } D) { 1, 3, 4 } olduğuna göre, s ( A ∩ B ) kaçtır?
E) { 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 }
A) 3 B) 5 C) 7 D) 8 E) 10
( A – B ) – C = ( A ∩ B' ) ∩ C' = A ∩ ( B' ∩ C') s ( A' ∩ B' ) = s ( ( A ∪ B )' ) = 12
= A ∩ ( B ∪ C )' = A\( B ∪ C ) = { 1, 3, 4} s ( E ) = s ( A\B ) + s ( B\A ) + s ( A ∩ B ) + s ( ( A ∪ B )' )
28 = 12 + s ( A ∩ B ) + 8 ⇒ s ( A ∩ B ) = 8
10. A ve B iki küme olmak üzere,

14. A ve B, E evrensel kümesinin boş kümeden farklı
s ( A – B ) = x, s ( B – A ) = y ve s ( A ) = 2.s ( B )
iki alt kümesidir.
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi daima
Buna göre, [ ( A ∪ B ' ) – ( A ∩ B ) ] ∪ ( B – A ) kümesi
doğrudur?
aşağıdakilerden hangisine eşittir?
x
A)
Ax ≤ y B sB)
( A y) =≤22. s ( B ) C) x = 2y
A) B ' B) A ∪ B C) C
x a y x = A = 2.(a + y) y
D) x > 3y E) x ≤ D) ( A ∩ B ) ' E) A '
x + a = 2a + 2y 2
x a [ ( A ∪ B' ) – ( A ∩ B ) ] ∪ ( B – A )
2 = 2 +y
x + a + 2y ⇒ = [ ( A ∪ B' ) ∩ ( A ∩ B )' ] ∪ ( B ∩ A' )
x
&y≤ 2
= [ ( A ∪ B' ) ∩ ( A' ∪ B' ) ] ∪ ( B ∩ A' )
= [ ( A ∩ A' ) ∪ B' ] ∪ ( B ∩ A' )
= [ Ø ∪ B' ] ∪ ( B ∩ A' )
11. s ( A ) = 4.s ( B ) ve s ( A ∩ B ) = 3 olduğuna göre, = B' ∪ ( B ∩ A' ) = ( B' ∪ B ) ∩ ( B' ∪ A' )
s ( A \ B ) nin alabileceği en küçük değer kaçtır? = E ∩ ( A ∩ B )' = ( A ∩ B )'
A) 8 B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
15. A ve B aynı evrensel kümenin alt kümeleri olmak
A B s ( B ) = 3 + 0 = 3 (en az) üzere, aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur?
Bu durumda
3 0 I. ( A \ B ) ∪ ( B \ A ' ) = A
s ( A ) = 4 . s ( B ) = 4 . 3 = 12 (en az)
s ( A ) = s ( A\B ) + s ( A ∩ B ) II. [ A ' ∪ ( B ∪ A ) ] ' = ∅
⇒ 12 = s ( s ( A\B )) + 3 ⇒ s ( A\B ) = 9 (en az)
III. [ B \ ( A ∩ B ) ] ∩ [ A ∩ ( A ' ∪ B ' ) ] = ∅
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
12. A ve B boştan farklı iki küme olmak üzere,
3 . s( A – B ) = 5 . s( A ∩ B ) = 9 . s( B – A )
I. ( A \ B ) ∪ ( B \ A' ) = ( A ∩ B' ) ∪ ( B ∩ A )
olduğuna göre, A ∪ B kümesinin eleman sayısı en = A ∩ ( B' ∪ B ) = A ∩ E = A
az kaçtır? II. [ A' ∪ ( B ∪ A ) ]' = [ ( A' ∪ A ) ∪ B ]' = [ E ∪ B ]'
= E' = Ø
A)
3 .26
s ( A – BB)
) =28
5 . s ( A C)
∩ B29
) = 9 . D)
s ( B32– A ) E) 34
III. [ B\( A ∩ B ) ] ∩ [ A ∩ ( A' ∪ B' ) ]
⇒ s ( A – B ) = 15k, s ( A ∩ B ) = 9k, s ( B – A ) = 5k = [ B ∩ ( A ∩ B )' ] ∩ [ A ∩ ( A ∩ B )' ]
s ( A ∪ B ) = s ( A – B)+ s ( B – A ) + s ( A ∩ B ) = [ ( B ∩ A ) ∩ ( A ∩ B )' ] = Ø
= 15k + 5k + 9k = 29k I, II ve III doğru
k = 1 için s ( A ∪ B ) = 29 . 1 = 29 (en az)
1. C 2. A 3. D 4. D 5. A 6. D 7. A 8. A 9. D 10. B 11. B 12. C 13. D 14. D 15. E
58
3 Kümelerde İşlemler, Kümelerle Sembolik Mantık Kuralları Arasındaki İlişki ÇALIŞMA TESTİ
1. A = { x  20 < a < 200, a = 3k ve k ∈ N } 5. A = { x 30 < x < 52 , x = 2k, k ∈ N }

olduğuna göre, A kümesinin eleman sayısı kaçtır? B = { x 26 < x < 82 , x = 5k, k ∈ N }
olduğuna göre, ( A – B ) ∪ ( B – A ) kümesinin ele-
A) 20 B) 40 C) 60 D) 80 E) 100
man sayısı kaçtır?
A = { 21, 24, 27, … 198 }
A) 22 B) 20 C) 17 D) 16 E) 14
198 - 21 177 A = { 32, 34, 36, …, 50 } B = { 30, 35, 40, …, 80 }
s^ A h = 3 + 1 = 3 + 1 = 59 + 1 = 60
50 32 80 - 30
s^ A h = + 1 = 10 & s ^ B h =
-
2 5 + 1 = 11
A ∩ B = { 40, 50 } ⇒ s ( A ∩ B ) = 2
s((A – B) ∪ (B – A)) = s(A –B) + s(B – A)
= s(A) – s(A ∩ B) + s(B) – s(A ∩ B)
= 10 – 2 + 11 – 2 = 17
2. A = { x  6 ≤ x < 100, x ∈ Z }
B = { x  12 ≤ x < 125, x ∈ Z } 6. 250 den küçük pozitif tam sayılardan oluşan bir A
olduğuna göre, A ∩ B kümesinin eleman sayısı kümesi ile ilgili aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
kaçtır? I. 20 ile tam bölünen elemanlardan oluşan kü-
menin iki elemanlı alt küme sayısı 15 tir.
A) 100 B) 90 C) 88 D) 76 E) 50
II. 5 ve 6 ile tam bölünen elemanların toplamı
A = { 6, 7, 8, 9, …, 99 } 1060 tır.
B = { 12, 13, 14, …, 124 } III. 3 ve 4 ile tam bölünüp, 5 ile tam bölüneme-
A ∩ B = { 12, 13, 14, …, 99 } ⇒ s ( A ∩ B ) = 99 – 12 + 1 yen 16 tane eleman vardır.

= 88 I. Yalnız
A) A = I{ 20, 40, …,
B) 240 } ⇒II s ( A ) = C)
Yalnız 12 Yalnız III
6 12 . 11. 10!
⇒ bD) I ve l
12
2 =II 10! . 2 E)=I 66 ve III
II. A = [ 30, 60, 90, 120, 150, 180, 210, 240 }
⇒ Elemanlar toplamı: 1080
3. A = { a  11 < a ≤ 1200, a = 4n, n ∈ N } III. A = { 12, 24, 36, 48, …, 240 } ⇒ s ( A ) = 20
B = { b  9 ≤ b < 900 , b = 6k, k ∈ N } 60, 120, 180, 240 sayıları 3, 4 ve 5 ile tam
olduğuna göre, A ∩ B kümesinin eleman sayısı bölünür. 20 – 4 = 16
kaçtır? 7. İki basamaklı sayılardan kaç tanesi 3 veya 7 ile
tam bölünemez?
A) 74 B) 102 C) 114 D) 120 E) 162
A)
3 ün B) 51 99C)- 54
50 katı olanlar: 12
+ 1D) 83
= 30 E) 84
A = { 12, 16, 20, …, 1200 } 3
98 - 14
B = { 12, 18, 24, …, 894 } 7 nin katı olanlar: 7 + 1 = 13
A ∩ B = { 12, 24, 36, …, 888 } 84 - 21
3 ve 7 nin katı olanlar: 21 + 1 = 4
888 - 12
s^ A + B h = 12 + 1 = 73 + 1 = 74 3 veya 7 ile bölünenler: 30 + 13 – 4 = 39
İki basamaklı 90 tane sayı var. 90 – 39 = 51 tane
8. A = { x : x < 50 , x = 2k, k ∈ N }
4. A = { x : 32 < x < 127, x = 4n, n ∈ Z }
B = { y : 46 < y < 194, y = 6k, k ∈ Z } B = { x : x < 89 , x = 3k, k ∈ N }
olduğuna göre, A ∪ B kümesinin eleman sayısı olduğuna göre, A ∩ B ' kümesinin eleman sayısı
kaçtır?
kaçtır?
A) 10 B) 12 C) 14 D) 16 E) 18
A)
A 29 B) …
= { 36, 40, 31 124 }C)⇒33s ( A ) D)
= 37
124 - 36E) 41
+ 1 = 23 A ∩ B' = A\B
4
192 - 48 A = { 0, 2, 4, …, 48 } , B = { 0, 3, 6, 9, …, 87 }
B = { 48, 54, …, 192 } ⇒ s ( B ) = 6 + 1 = 25
A ∩ B = { 0, 6, 12, 18, …, 48 }
A ∩ B = { 48, 60, …, 120 } 48 - 0
⇒ s(A ∩ B) = 6 +1 = 9
120 - 48
⇒ s(A∩B) = 12 +1 = 7 48 - 0
s(A) = 2 + 1 = 25
s ( A ∪ B ) = s ( A ) + s ( B ) – s ( A ∩ B ) = 23 + 25 – 7 = 41 59
s ( A\B ) = s ( A ) – s ( A ∩ B )= 25 – 9 = 16 olur.
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ Kümelerde İşlemler, Kümelerle Sembolik Mantık Kuralları Arasındaki İlişki 3
9. Aşağıdaki ifadelerden hangisi yanlıştır? 13. A ve B kümeleri, sırasıyla p ve q önermeleri ile
A) x ∈ ( A - B ) ⇒ x ∈ A / x ∈ B' ilişkilidir.
B) x ∈ ( A ∩ B ) ⇒ x ∈ A / x ∈ B Buna göre, ( A - B )ʹ ∩ ( B∪E ) işleminin en sade

şeklinin p ve q önermeleri cinsinden eşiti aşağı-
C) x ∈ ( A ∪ B ) ⇒ x ∈ A 0 x ∈ B
dakilerden hangisidir?
D) x ∈ ( B - A ) ⇒ x ∈ Bʹ 0 x ∈ A
E) x ∈ ( A ∪ B )' ⇒ x ∈ A' / x ∈ B' A) p/q B) p0q C) pʹ0q
x ∈ B – A ⇒ x ∈ B / x ∈ A' D) pʹ/qʹ E) p/qʹ
Bu nedenle D seçeneği yanlıştır.

( A – B )' ∩ ( B ∪ E ) = ( A ∩ B' )' ∩ ( B ∪ E )
= ( A' ∪ B ) ∩ ( E ∪ B )
= ( A' ∩ E ) ∪ B = A' ∪ B ⇒ p' 0 q
10. A ve B kümeleri sırasıyla, p ve q önermeleri ile

14. p, q ve r önermeleri, sırasıyla A , B ve C küme-
ilişkilidir. Buna göre, ( A' ∩ ∅ ) ∪ ( B ∩ E ) işleminin
leri ile ilişkilidir.
bileşik önermeler cinsinden eşiti aşağıdakilerden
( p 0 r' ) / ( p' / q ) / 1 olduğuna göre, aşağıdaki-
hangisidir?
lerden hangisi evrensel kümeye eşittir?
A) ( p' / 1 ) 0 ( q / 0 ) B) ( p' 0 0 ) / ( q / 1 )
A) A ∪ C B) A ∩ B C) B ∩ C
C) ( p' / 0 ) 0 ( q / 1 ) D) ( 0 / 0 ) 0 ( 1 0 1 )
D) B' ∪ A E) A' ∪ C
E) ( 0 / p ) 0 ( 0 / q )
( p 0 r' ) / ( p' / q ) ≡ 1
( A' ∩ Ø ) ∪ ( B ∩ E ) ⇒ ( p' / 0 ) 0 ( q / 1 ) ⇒ p' / q ≡ 1 ve p 0 r' ≡ 1

⇒ p' ≡ 1, q ≡ 1 ⇒ 0 0 r' ≡ 1
⇒ r' ≡ 1
p0r≡000≡0 ⇒ A∪C=Ø
p/q≡0/1≡0 ⇒ A∩B=Ø
11. p ve q önermeleri, sırasıyla A ve B kümeleri q/r≡1/0≡0 ⇒ B∩C=Ø
ile ilişkilidir. Buna göre, ( ( p' 0 0 ) / q ) 0 p bileşik q' 0 p ≡ 0 0 0 ≡ 0 ⇒ B' ∪ A = Ø
önermesinin A ve B kümeleri cinsinden eşiti aşa- p' 0 r ≡ 1 0 0 ≡ 1 ⇒ A' ∪ C = E
15. A ve B kümeleri, p ve q önermeleri ile ilişkilidir.
A) A ∩ B' B) A ∪ B C) A ∩ B
E
D) A' ∩ B E) A' ∩ Bʹ
A B
( ( p' 0 0 ) / q ) 0 p ⇒ ( ( A' ∪ Ø ) ∩ B ) ∪ A
= ( A' ∩ B ) ∪ A = ( A' ∪ A ) ∩ ( B ∪ A )
= E ∩ (A ∪ B) = A ∪ B
12. A, B, C kümeleri; sırasıyla p, q, r önermeleri ile Şekildeki taralı bölgenin sembolik ifadesi aşağıda-
ilişkilidir. kilerden hangisidir?
Buna göre, ( B – A' ) ∪ ( C ∩ E ) işleminin sembolik A) ( p 0 q ) / ( p / q )

mantıkla ifadesi aşağıdakilerden hangisidir?
B) ( p 0 q ) / ( p' 0 q' )
A) ( p / q ) 0 ( r / 1 ) B) ( q / p' ) 0 ( r / 1 ) C) ( p / q' ) 0 ( q / p' )
C) ( q / p' ) / ( r / 1 ) D) ( p / q ) / ( r / 1 ) D) ( p 0 q ) 0 ( p' 0 q' )
E) p / ( q 0 r ) E) ( p / q' ) / ( q / p' )
( B – A' ) ∪ ( C ∩ E ) = ( B ∩ A ) ∪ ( C ∩ E ) ( A ∩ B' ) ∪ ( B ∩ A' ) nın sembolik ifadesi
⇒ ( q / p ) 0 ( r / 1 ) ≡ ( p / q ) 0 ( r / 1) ( p / q' ) 0 ( q / p' ) şeklindedir.

1. C 2. C 3. A 4. E 5. C 6. C 7. B 8. D 9. D 10. C 11. B 12. A 13. C 14. E 15. C
60
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ
Küme Problemleri 1. Futbol ve voleybol oyunlarından en az birini oyna-

yanların bulunduğu 28 kişilik bir toplulukta her iki
oyunu da oynayanların sayısı, futbol oynayanların
Aşağıdaki şekilde E evrensel kümesine ait İ ve A
1
alt kümeleri verilmiştir. sayısının ine, voleybol oynayanların sayısının
5
1
E ise üne eşittir.
3
İ A Buna göre, bu toplulukta futbol oynayan kaç kişi
vardır?
x y z
4x + x + 2x = 28 F V
t ⇒x=4
4x x 2x
4x + x = 5x
İngilizce bilenlerin kümesi: İ = 20
Almanca bilenlerin kümesi: A ve
x, y, z, t içinde bulunduğu kümenin eleman sayı-

larıdır.
Buna göre, aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
1. İngilizce bilenlerin sayısı: x + y

2. Fransızca ve Japonca dillerinden en az birini bi-

lenlerin bulunduğu bir sınıfta her iki dili de bilen
2. Almanca bilenlerin sayısı: y + z 4 kişi vardır. Fransızca bilenlerin sayısı, Japonca
bilenlerin sayısının 2 katından 2 fazla ve sınıf
3. Sadece İngilizce bilenlerin sayısı: x mevcudu 22 olduğuna göre, sınıfta Fransızca bi-
len kaç kişi vardır?
4. Sadece Almanca bilenlerin sayısı: z

x + 4 = 2(y + 4) + 2
F J
⇒ x – 2y = 6 ...( 1 )
5. İngilizce ve Almanca bilenlerin sayısı: y x 4 y
x + y + 4 = 22
⇒ x + y = 18 ...( 2 )
6. İngilizce veya Almanca bilenlerin sayısı: x + y + z x + 4 = 18 ⇒ x = 14
( 1 ) ve ( 2 ) den x = 14
7. Her iki dili de bilmeyenlerin sayısı: t s ( F ) = x + 4 = 18
8. En fazla bir dil bilenlerin sayısı: x + z + t
9. En az bir dil bilenlerin sayısı: x + y + z 3. Davul veya zurna çalanların oluşturduğu bir grup-
ta, davul çalanların sayısı zurna çalanların sayı-
3
sının si kadardır. Yalnız birini çalanların sayısı
2
17 ve her ikisini de çalanların sayısı 4 olduğuna
göre, bu grupta yalnız davul çalan kaç kişi vardır?
3 D Z
a + 4 = ( b + 4) .
2
⇒ 2a – 3b = 4 a 4 b
a + b = 17
⇒a = 11
1. 20 2. 18 3. 11
61
ÖĞRENİYORUM
Küme Problemleri Küme Problemleri
1. Bir sınıfta 16 kişi kimya dersinden, 13 kişi fizik 1. Bir sınıfta matematik dersinden geçenlerin kümesi
dersinden başarılı, 4 kişi ise her iki dersten de A , geometri dersinden geçenlerin kümesi B dir.
başarısız olmuştur. Sınıf mevcudu 28 olduğuna Bu iki dersten de kalan öğrenci olmadığına göre,
göre, sadece bir dersten başarılı olan kaç kişi var- aşağıdakilerden hangileri doğrudur?
dır?
I. A ∩ B = { Matematik ve geometri dersinden
K F geçenler }
29 – x = 24
⇒ x=5 16 – x x 13–x
II. A ∪ B = { Matematik veya geometri dersinden
16 – x + 13 – x = 19 geçenler }
4
III. A – B = { Matematik dersinden geçemeyenler }
IV. B – A = { Geometri dersinden geçip matematik

dersinden geçemeyenler }
V. A ∩ B ' = { Matematik veya geometri dersinden

kalanlar }
A B III. A – B = a {sadece matema-
tik dersinden geçenler}
a b c
V. A ∩ B' = A – B
2. Voleybol ve basketbol oynayanların bulunduğu bir

=a
grupta sadece bir oyunu oynayan 22 kişi, en az { sadece matematik dersinden geçenler }
bir oyunu oynayan 25 kişi ve en çok bir oyunu
oynayan 26 kişi vardır. 2. Bir grupta İngilizce bilenlerin kümesi A, Fransızca
Buna göre, bu grupta kaç kişi vardır? bilenlerin kümesi B dir. Bu grupta iki dili de bilme-
yen bulunmadığına göre, aşağıdakilerden hangile-
a + c = 22
V B
ri yanlıştır?
a + b + c = 25
a + c + d = 26 I. B ' = { Fransızca bilmeyenler }
a b c
⇒ b = 3, d = 4 II. A ∩ B = { İngilizce ve Fransızca bilenler }
a + b + c + d = 22 + 3 + 4 d
III. A ∩ B ' = {İngilizce bilip, Fransızca bilmeyenler }
= 29
IV. A ' ∪ B ' = { En çok bir dil bilenler }
V. B – A = { Sadece İngilizce bilenler }

A B V. B – A = c
a b c { sadece Fransızca bilenler }
3. Herkesin çay içmeyi sevdiği 30 kişilik bir toplu-

lukta simit yemeyi sevenler, börek yemeyi sevme-
mektedir. Bu toplulukta sadece çay içmeyi seven 3. A = { Sarışın öğrenciler } ve
6 kişi vardır. Çay içmeyi ve börek yemeyi seven B = { Kız öğrenciler }

16 kişi olduğuna göre, çay içmeyi ve simit yemeyi olduğuna göre, A – B ' kümesini bulunuz.
seven kaç kişi vardır? A B
(sarışın) (kız) A – B' = A ∩ B = b
Ç
a + 16 + 6 = 30 a b c { sarışın kız öğrenciler }
⇒a=8 S B
d
a 16
1. 19 2. 29 3. 8 6 1. I, II ve IV 2. V 3. {Sarışın kız öğrenciler}
62
ÖĞRENİYORUM
Küme Problemleri Küme Problemleri
1 1. Bir sınıftaki öğrenciler laptop veya tabletten en az

1. Bir sınıftaki öğrencilerin ü erkektir. Erkeklerin
4
1 2 birine sahiptir. Öğrencilerin % 63 ünün laptopu,
i, kızların ise ü sarışındır. Sarışın kızların
5 3 % 72 sinin tableti olduğuna göre, yüzde kaçının
sayısı 10 olduğuna göre, esmer kızların sayısı,
hem laptopu hem de tableti vardır?
sarışın erkeklerin sayısından kaç fazladır?
L T Sınıf mevcudu 100x olsun.
Sınıf mevcudu 60x
63x + 72x = 135x
28x 35x 37x
Sarışın Esmer Toplam % 35
Kız 30x 15x 45x
Erkek 3x 12x 15x
30x = 10 ⇒ 3x = 1
15x – 3x = 12x , 3x = 1
⇒ 12x = 4
2. Bir sınıfın % 42 si kimya dersinden, % 56 sı biyo-

loji dersinden başarılıdır.
2. 40 kişilik bir sınıfta, 26 kişi gözlüksüz, 18 kişi
sarışındır. Sarışın 12 kişi gözlüksüz olduğuna Her iki dersten de başarılı % 12 lik bir kısım ol-
göre, sarışın veya gözlüklü kaç kişi vardır? duğuna göre, sınıfın yüzde kaçı her iki dersten de
başarısızdır?
S+ S– 18 + 14 – 6 = 26
K B Sınıf mevcudu 100x olsun.
G+ 6 8 14
44x + 12x + 30x = 86x
30x 12x 44x
G– 12 14 26 % 14
18 22 14x
3. İngilizce ve Fransızca dillerinden en az birini bilen-

3. Voleybol ve basketbol oyunlarından yalnız birini
lerden oluşan bir grubun %52 si İngilizce, %68 si
oynayan 24 erkek ve 18 bayandan oluşan bir
Fransızca bilmektedir.
grupta; voleybol oynayan bayanların sayısı, bas-
ketbol oynayan erkeklerin sayısından 5 fazladır. Her iki dili de bilen 10 kişi olduğuna göre, bu grup-
ta kaç kişi vardır?
Buna göre, voleybol oynayan erkeklerin sayısı,
basketbol oynayan bayanların sayısından kaç faz- I F Gruptaki kişi sayısı 100x olsun.
ladır?
52x + 68x = 120x
32x 20x 48x
24 – x = 13 – x + y 20x = 10 ⇒ 100x = 50
Erkek Bayan
⇒ y = 11
V 24 – x x+5
B x 13 – x
24 18
1. 4 2. 26 3. 11 1. 35 2. 14 3. 50
63
ÖĞRENİYORUM
Küme Problemleri
E Yandaki evrensel küme içindeki a, b, c, d, e, f, g ve h harfleri içinde bulun-

F B
dukları kümelerin eleman sayılarını göstermektedir.
a d b
g
e f F: Futbol oynayanların kümesi,
B: Basketbol oynayanların kümesi,

c
h
V: Voleybol oynayanların kümesidir.
V
Buna göre, aşağıdaki boşlukları doldurunuz.
1. Futbol oynayanların sayısı a+d+e+g
2. Basketbol oynayanların sayısı b+d+f+g
3. Voleybol oynayanların sayısı c+e+f+g
4. Futbol ve basketbol oynayanların sayısı d+g
5. Yalnız futbol oynayanların sayısı a
6. Sadece bir oyun oynayanların sayısı a+b+c
7. Sadece iki oyun oynayanların sayısı d+e+f
8. En az iki oyun oynayanların sayısı d+e+f+g
9. En fazla bir oyun oynayanların sayısı a+b+c+h
10. Futbol oynamayanların sayısı b+c+f+h
11. Futbol oynamayıp voleybol oynayanların sayısı c+f
12. Voleybol veya basketbol oynayanların sayısı b+c+d+e+f+g
13. Futbol veya basketbol oynamayanların sayısı c+h
14. Futbol ve basketbol oynayıp voleybol oynamayanların sayısı d
15. Basketbol veya voleybol oynayıp futbol oynamayanların sayısı b+c+f
16. En az bir oyun oynayanların sayısı a+b+c+d+e+f+g
17. En fazla iki oyun oynayanların sayısı a+b+c+d+e+f+h
18. En fazla üç oyun oynayanların sayısı a+b+c+d+e+f+g+h
19. En az üç oyun oynayanların sayısı g
20. Hiçbir oyunu oynamayanların sayısı h
64
ÖĞRENİYORUM
ÜSLÜ SAYILAR
Küme Problemleri 1. 100 kişilik bir grupta

A = { Tableti olanlar }
1. A, B ve C gazetelerinden en az birini okuyanla- B = { Bilgisayarı olanlar }
rın oluşturduğu bir grupta A gazetesini 18 kişi,
olmak üzere, aşağıdaki Venn şeması verilmiştir.
B gazetesini 20 kişi ve C gazetesini 16 kişi oku-
maktadır. A ve B gazetelerini okuyan 12 kişi, A ve
C gazetelerini okuyan 10 kişi, B ve C gazetelerini A B
okuyan 8 kişi ve bu üç gazeteyi de okuyan 6 kişi

25 18 42
vardır.
Buna göre, bu grupta yalnızca bir gazete okuyan 15

kaç kişi vardır?
Bu grupta,
A B
2 + 6 + 4 = 12 • Sadece bilgisayarı olan 12 kişi tablet de al-
6 6
2
6 mıştır.
4 2
• Bilgisayarı ve tableti olmayan 8 kişiden 4 ü
4
C tablet, 4 ü bilgisayar almıştır.
• Bilgisayar ve tableti olan 10 kişi bilgisayarını
satmıştır.
2. 70 kişilik bir toplulukta X, Y ve Z ülkelerinin üçü- Buna göre, son durumdaki A ve B kümeleri için
ne de gidenlerin sayısı, hiç birine gitmeyenlerin aşağıdakilerden hangisi doğrudur?

sayısına eşittir. Sadece iki ülkeye gidenlerin sayısı A) B)
A B A B
ise hiç birine gitmeyenlerin sayısının üç katı, sade-
1 23 28 42 25 30 30
ce bir ülkeye gidenlerin sayısının ü kadardır.
3
7 15
Buna göre, bu toplulukta bu ülkelerin hiç birine
gitmeyen kaç kişi vardır?
X Y C) D)
^b + c + dh A B A B
e c e + f + g = 3a =
b
a
3 39 20 34 32 18 35
a
f g a + a + b + c + d + e + f + g = 70
1444442444443 14444244443 7 15
d 9a 3a
Z ⇒ a=5
E)
3. Futbol, voleybol ve basketbol oyunlarından en az A B
birinin oynandığı 26 kişilik bir grupta voleybol oy- 39 30 24
nayan herkes futbol oynamaktadır. Yalnız bir spor
7
yapan 12 kişi, iki spor yapan 10 kişi olduğuna
göre, üç oyunu da oynayan kaç kişi vardır? Sadece bilgisayarı olan 12 kişi tablet aldığında
Futbol, voleybol ve basketbol oynayanların kümesi B – A = 42 - 12 = 30
sırasıyla F, V ve B olsun. A + B = 18 + 12 = 30 olur.
F Bilgisayar ve tableti olmayan 8 kişiden 4 ü tablet, 4
x V ü bilgisayar aldığında
y B
z 10–y
12–x ]A , Bg I = 15 - 8 = 7
A - B = 25 + 4 = 29, B - A = 30 + 4 = 34 olur.
x + y + z + 10 - y + 12 - x = 26
Y Bilgisayar ve tableti olan 10 kişi bilgisayarını sattı-
z + 22 = 26 ğında A + B = 30 - 10 = 20 A - B = 29 + 10 = 39
z = 4 olur. olur. Son durumda cevap C seçeneği olur.
1. 12 2. 5 3. 4 1. C
65
1. Aşağıda bir oyuna ait dört kart gösterilmiştir. Bu 3. Bir anket şirketi A, B ve C deterjanlarının kullanı-
oyunda bunların dışında farklı görsele sahip kart mı ile ilgili bir anket yapmış ve aşağıdaki sonuçları
bulunmamaktadır. elde etmiştir.
Anket A B C
1. kişi ✔
2. kişi ✔ ✔
3. kişi ✔
Her bir şeklin bulunduğu kart sayısı 72 dir.
. . . .
Bu oyundaki toplam kart sayısı 90 olduğuna göre, . . . .
. . . .
üç şeklin birlikte bulunduğu kart sayısı kaçtır?
A) 18 B) 24 C) 30 D) 36 E) 48
100. kişi ✔
, , şekli bulunan katların kümesi sırasıyla A, Toplam
sayı 28 31 37
B ve C olsun.
A B x + 3y = 90
y Bu anket sonucunda aşağıdaki verilere ulaşılmıştır.
x + 2y = 72
x • A deterjanını kullanan hiç kimse B veya C
y y y = 18
deterjanlarından herhangi birini kullanma-
x = 36
maktadır.
C
Üç şeklin birlikte bulunduğu kart sayısı 36 dır. • Farklı iki deterjan kullanan 13 kişi vardır.
Anket sonucuna göre, kaç kişi bu deterjanların
hiçbirini kullanmamaktadır?
B C A, B ve C deterjanlarını
A) 4 B) 7 A C) 10 D) 13 E) 17
kullanan kişilerin kümeleri
x 13 y 28 sırasıyla A, B ve C olsun.
x + 13 = 31 ⇒ x = 18
y + 13 = 37 ⇒ y = 24
Hiç bir deterjan kullanmayan kişi sayısı
2. 50 kişilik bir misafir grubuna ikram edilmek üzere
100 – ( 18 + 13 + 24 + 28 ) = 17 dir.
ellişer tane elma, portakal ve muz hazırlanmıştır.
İkram sonrasıyla ilgili aşağıdakiler bilinmektedir.
4. Aşağıdaki tabloda İngilizce ve Almanca dillerinden
• Her misafir en az bir meyve yemiştir.
en az birini bilenlerin bulunduğu 40 kişilik bir top-
• Aynı çeşit meyveden birden fazla yiyen yok- luluktaki kişi sayıları verilmiştir.
tur.
• Üç çeşit meyve yiyen yoktur. Dil Kişi Sayısı

İngilizce 4x – 6
• Kalan elma, portakal ve muz sayısı sırasıyla
16, 24 ve 20 dir. Almanca 3x + 1
Buna göre, bir meyve yiyen kaç kişi bulunmakta- Bu iki dili de bilen kişi sayısı x + 9 olduğuna göre,
dır? sadece Almanca bilen kişi sayısı kaçtır?
İngilizce ve Almanca bilenlerin kümeleri sırası ile İ
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 16 A)ve8 A olsun
B) 9 C) 10 D) 11 E) 12
Kalan meyve sayılarını sırasıyla 50 den çıkardığı- s( A ∪ İ ) = s( A ) + s( İ ) – s( A ∩ İ )
mızda 34 elma, 26 portakal, 30 muz olmak üzere 40 = 3x + 1 + 4x – 6 – ( x + 9 )
toplam 90 meyve yenmiştir. 40 = 6x – 14 ⇒ x = 9
50 kişilik grup 90 meyve yediğinden ve ikiden fazla sadece Almanca bilen kişi sayısı
meyve yiyen olmadığından
s( A 5 İ ) = s( A ) – s ( A ∩ İ )
1. D 2. B 3. E 4. C
90 – 50 = 40 kişi 2 meyve, = ( 3x + 1 ) – ( x + 9 ) = 2x – 8 = 10 dur.
50 – 40 = 10 kişi bir meyve yemiştir. 66
Küme Problemleri ÇALIŞMA TESTİ
1. A = { Kız öğrenciler } 4. 24 kişilik bir sınıftaki öğrencilerden 18 tanesi bas-

ketbol ve 14 tanesi voleybol oynamaktadır.
B = { Sarışın öğrenciler }
Bu sınıfta iki spordan hiçbirini oynamayan 3 öğ-
olduğuna göre, B – A' kümesi aşağıdakilerden
renci olduğuna göre, her ikisini de oynayan kaç
hangisidir?
öğrenci vardır?
A) { Sarışın olmayan kız öğrenciler }
A) 14 B) 13 C) 12 D) 11 E) 10
B) { Esmer erkek öğrenciler }
E
C) { Sarışın kız öğrenciler } B V x + y + z + 3 = 24
D) { Esmer kız öğrenciler } x y z x + y + z = 21
E) { Sarışın erkek öğrenciler } 3
x + y = 18
B – A' = B ∩ A = { Sarışın kız öğrenciler}
+ y + z = 14
x + 2y + z = 32
+ – x – y – z = 21
y = 11
3
5. Bir sınıftaki öğrencilerin si matematik dersin-

7
2. Bir okulda x dersini alan öğrencilerin kümesi A,
5
y dersini alan öğrencilerin kümesi B dir. Buna den, sı fizik dersinden geçmiştir.
6
göre, aşağıda verilen kümelerden hangisi x ve y Buna göre, bu sınıftaki öğrencilerin en az kaçta
derslerinden sadece birini alanları belirtir? kaçı hem matematik hem de fizik dersinden geç-
miştir?
A) ( B \ A ) ∪ A B) ( A ∪ B ) \ ( A ∩ B )
19 17 11 3 4
C) A \ ( A ∩ B ) D) ( A \ B ) ∩ ( B \ A ) Sınıftaki öğrenci
A) B) sayısı
C) 42x olsun.
D) E)
41 41 42 5 7
3
Matematik dersini geçenlerin sayısı: 42x . 7 = 18x
A
E)
B
(A ∪ B) \ B
İstenilen küme taralı alanların bir-
5
Fizik dersini geçenlerin sayısı: 42x . 6 = 35x
A∩B leşimi olan kümedir.
( A ∪ B )\( A ∩ B) s(M ∪ F) = s(M) + s(F) – s(M ∩ F)
42x = 18x + 35x – s ( M ∩ F )
s ( M ∩ F ) = 11x
s ^ M + F h 11x 11
s ^ M , F h 42x
= = 42
6. 36 kişilik bir sınıfta 13 kişi gitar, 11 kişi ise pi-

yano çalmayı bilmemektedir. Her ikisini de çalmayı
3. İngilizce ve Türkçe derslerinin en az birinden ge-
bilenler, gitar veya piyano çalmayı bilmeyenlerin 4
çenlerin oluşturduğu 35 kişilik bir sınıfta, İngilizce
katı olduğuna göre, yalnız gitar çalmayı bilenler
dersinden geçenlerin sayısı 15, Türkçe dersinden
kaç kişidir?
geçenlerin sayısı 25 olduğuna göre, yalnız Türkçe
dersinden geçenlerin sayısı kaçtır? A)E 8 B) 7 C) 6x + y +D)z 5+ t = 36 E) 4
G P
İ 24
A) B) 20T x +C)
y+18z = 35
D) 16 E) 10 z + t = 13
x y z
x y z y + z = 25 ⇒ x + 25 = 35 x + t = 11
t +
⇒ x = 10 – 1 / x + z + 2t = 24
⇒ x + y = 15 ⇒ 10 + y = 15
y = 4t ⇒+ x + z + 5t = 36
⇒ y=5
⇒ 5 + z = 25 ⇒ z = 20 3t = 12 ⇒ t = 4
⇒ x + t = 11 ⇒ x = 7
67
ÇALIŞMA TESTİ Küme Problemleri
7. 30 kişilik bir sınıfta matematik ve Türkçe dersleri 11. Fransızca veya İngilizce dillerinden en az birini bi-
için yapılan araştırmada, matematik dersinden ba- lenlerden oluşan bir turist kafilesinin %40 ı Fran-
şarısız olanlar 17 kişi, Türkçe dersinden başarısız sızca, %85 i İngilizce bilmektedir. Yalnız Fransızca
olanlar 16 kişi olarak saptanmıştır. bilen 6 kişi olduğuna göre, bu kafile kaç kişidir?
Her iki dersten başarısız olanlar 6 kişi olduğuna
A) 60 B) 40 C) 36 D) 30 E) 25
göre, her iki dersten başarılı olanlar kaç kişidir?
F İ s ( F ∩ İ ) = %40 + %85 – %100
A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6 = %25
%25
%15 %60
%15 6 kişi
E z + 6 = 17 ⇒ z = 11
M T %100 x kişi
x + 6 = 16⇒ x = 10
x y z x + y + z + 6 = 30 15 . x = 600 ⇒ x = 40
6 10 + y + 11 + 6 = 30 ⇒ y = 3 12. İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinden en az
birinin konuşulduğu bir sınıfta en az iki dil konu-
şanların sayısı 27, en çok iki dil konuşanların sa-
8. 20 kişilik bir grupta İngilizce ve Fransızca dillerin- yısı 18 dir. Bu sınıfta 35 öğrenci olduğuna göre,
den en az birini bilenlerin sayısı 12, yalnız birini sadece iki dil konuşan kaç öğrenci vardır?
bilenlerin sayısı 10 olduğuna göre, bu iki dilden
A) 8 B) 10 C) 12 D) 14 E) 25
en çok birini bilenler kaç kişidir?
M A y + k + t + m = 27
A)
E 15 B) 16 x + y + zD)= 18
C)17 12 E) 19 y
x z x + z + n + y + k + m = 18
İ F x + y + z + t = 20 t
k m + –1/ x + y + z + k + t + m + n = 35
x y z ⇒ 12 + t = 20 ⇒ t = 8
n y + k + m = 27 + 18 – 35
t x + z = 10 F
y + k + m = 10
⇒ x + z + t = 10 + 8 = 18
13. 36 kişilik bir sınıfta müzik, satranç ve beden eğiti-
mi seçmeli derslerinden en az birini seçmek zorun-
9. Almanca ve Türkçe dillerini bilen ve bilmeyenler- ludur. 15 kişi müzik, 19 kişi satranç ve 18 kişi
den oluşan bir grupta, Türkçe bilen 25 kişi , Al- ise beden eğitimi dersini seçmiştir.
manca bilen 33 kişidir. Her iki dili de bilenler, hiç- Müzik ve satranç dersini seçen 6 kişi, müzik ve
birini bilmeyenlerden 11 fazla olduğuna göre, bu beden eğitimi dersini seçen 7 kişi, satranç ve be-
grupta kaç kişi vardır? den eğitimi dersini seçen 8 kişi olduğuna göre, bu
A) 43 B) 45 C) 46 y + D) üç dersi de seçen kaç öğrenci vardır?

E z =47
25 E) 49
A T x + y = 33 s (1
A) M ∪ S B)
∪2 B ) = s (C)
M )3+ s (S)D)+ 5s ( B ) – E)
s(M6 ∩ S)
x y z + –1/y – t = 11 – s(M ∩ B) – s(S ∩ B) + s(M ∩ S ∩ B)
x + 2y + z – y + t = 25 + 33 – 11 36 = 15 + 19 + 18 – 6 – 7 – 8 + s ( M ∩ S ∩ B )
t
⇒ s(M ∩ S ∩ B) = 5
x + y + z + t = 47
10. Fransızca ve İtalyanca dillerinin konuşulduğu bir

toplulukta, en çok bir dil bilen 38, en az bir dil
14. Bir dershanede üçten çok sınıfın dersine giren 15
bilen 28 ve sadece bir dil bilen 18 kişi vardır.
öğretmen, üçten az sınıfın dersine giren 21 öğret-
E
Buna göre, hiç dil bilmeyenler,
x + z + ther iki dili de bilen-
= 38 men vardır. Bu dershanede çalışan 51 öğretmen
F İ
lerin kaç katıdır? x + y + z = 28 olduğuna göre, sadece üç sınıfın dersine giren öğ-
x y z
3 4 + –1/x + z 5= 18 retmen sayısı kaçtır?
A) B) t C) 2x + y +D) E) 3
2 3 z +2t = 48
28 + t = 48 ⇒ t = 20 A)1 20
sınıf B) 13
2 sınıf C)sınıf
3 15 D) 17
4 sınıf 5E)sınıf
21
t 20 x y z t m
x + y + z = 28 ⇒ 18 + y = 28 ⇒ y = 10 ⇒ y = 10 = 2
–1/ t + m = 15

–1/ x + y = 21
1. C 2. B 3. B 4. D 5. C 6. B 7. B 8. D 9. D 10. C 11. B 12. B 13. D 14. C
+ x + y + z + t + m = 51
68 z = 51 – 21 – 15 ⇒ z = 15
ÜSLÜ SAYILAR ÇALIŞMA TESTİ
1. Aşağıda taşıtları gösteren bir etkinlik sayfası 3. A ve B, E evrensel kümesinin boş kümeden
gösterilmiştir. farklı iki alt kümesi olmak üzere “∪” ve “∩”
işlemlerine ait tablolar aşağıda verilmiştir.
∪ A' B ∅ ∩ A' B ∅
A E A∪B A A Ø A∩B Ø
B E\(A\B) B B B B\A B Ø
E E E E E A' B Ø
Tablolar doldurulduğunda sadece A ve sade-

ce B yazılı olan kutucuk sayısı aşağıdakiler-
den hangisinde doğru verilmiştir?
Bu sayfadaki taşıtlar bir kümenin elemanları
olarak kabul edildiğinde, taşıtlar kümesinin alt A B
kümelerinin kaç tanesinde deniz taşıtı yoktur? A) 3 2
B) 2 3
A) 4 B) 24 C) 32 D) 64 E) 125
C) 1 4
Taşıtlar kümesi A olsun.
D) 1 2
A = {Araba, Tren, Helikopter, Uçak, Balon, Yelkenli,
E) 2 1
Gemi}
7 elemanın 2 tanesi deniz taşıtıdır. Tablonun doldurulmuş hali yukarıdaki gibidir. Tablo
incelendiğinde A 1 tane, B 4 tane bulunmaktadır.
Deniz taşıtı olanları kümeden çıkardığımızda
25 = 32 tane alt kümede deniz taşıtı yoktur.
4. A= , , , ,
2. Aşağıda Hande’nin boya kalemleri gösterilmiştir.
B= , , ,
A kümesinin elemanları mavi dairenin içerisine,
B kümesinin elemanları kırmızı dairenin içerisine
yazılıyor.
A B
• Hande, bu kalemleri kullanarak bir resim C

yapacaktır.
• Resimde mavi veya yeşil rengini kullana- Siyah dikdörtgenin içerisine yazılan eleman-
caktır. lar C kümesine ait olduğuna göre, kaç farklı
C kümesi yazılabilir?
Buna göre, Hande’nin yaptığı resimde kulla-
nılan renk çeşidi yönünden kaç farklı durum A) 32 B) 28 C) 24 D) 20 E) 16
C kümesinin elemanları arasında ve ke-
oluşur?
sin vardır. C kümesi;
3 elemanlı ⇒ a 1 k + a 1 k = 5
3 2
A) 64 B) 48 C) 32 D) 16 E) 8 2 elemanlı ⇒ 1
4 elemanlı ⇒ a 1 k . a 1 k + a 2 k + a 2 k = 10
3 2 3 2
Tüm alt küme sayısından mavi ve yeşilin bulunma-

5 elemanlı ⇒ a 1 ka 2 k + a 2 ka 1 k + a 3 k = 10
3 2 3 2 3
dığı alt kümelerin sayısını çıkarmalıyız.
6 elemanlı ⇒ a 2 k . a 2 k + a 3 k . a 1 k = 5
3 2 3 2
26 – 24 = 64 – 16 = 48 bulunur.
7 elemanlı ⇒ a 3 k . a 2 k = 1
3 2
69 Toplam : 1 + 5 + 10 + 10 + 5 + 1 = 32 tane
KARMA TEST RALIYAS ÜLSÜ
5. Bir iş yeri istediği koşulların yazılı olduğu aşağı- 6. D = { –2, –1, 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6 }

daki iş ilanını vermiştir.
kümesinin elemanları rakam, asal sayı ve tek sayı
olmak üzere küme şemaları içerisine yerleştirildi-
– Almanca bilen
ğinde aşağıdaki gibi bir şema elde edilecektir.
– 35 yaşından küçük D
A B
– En az 7 yıl deneyimli
PERSONEL ALINACAKTIR.
Bu ilana göre başvuruda bulunanlar

C
A = { Almanca bilenler }
Şemadaki her nokta D kümesinin farklı bir
B = { 35 yaşından küçük olanlar }
elemanını belirttiğine göre; A, B ve C küme-
C = { 7 yıldan az deneyimi olanlar } leri için aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
kümeleri ile sınıflandırılmıştır. A B C

Buna göre, bu ilandaki kriterlere uygun aday- A) Rakam Asal sayı Tek sayı
ların taralı bölge ile gösterildiği Venn şeması B) Tek sayı Rakam Asal sayı
C) Tek sayı Asal sayı Rakam
A) A B B) A B D) Asal sayı Tek sayı Rakam

D A B Bu durumda kümelerin
E) • –1Asal sayı Rakam
elemanları Tek sayı
•3
•5 A tek sayı,
•1 •2
C C •0 •4 B asal sayı,
• –2 •6 C C rakam olur.
C) A B D) A B 7. En çok iki yabancı dil bilenlerin bulunduğu bir

sınıfta Faruk Öğretmen verdiği yönergelere göre
öğrencilerden parmak kaldırmalarını istemiştir.
Her yönergeye kaldırılan parmaklar aşağıda res-
C C
medilmiştir.
E) A B En çok bir yabancı dil

bilenler parmak
kaldırsın.
En az bir yabancı
C
dil bilenler parmak
İstenilen özelliklere sahip elemanların oluşturduğu kaldırsın.
küme ( A ∩ B ) \ C olmalıdır ve Venn şeması ile
gösterimi aşağıdaki gibidir. Sadece bir yabancı
dil bilenler parmak
A B kaldırsın.
Öğrenciler yönergelere uygun şekilde parmak

kaldırdığına göre, bu sınıfta kaç öğrenci vardır?
C
EA)A19 İki23
B) 21 B C) yabancı
D) dilden
27 1.E)sini
29 bi-
lenlerin kümesi A, 2. sini bi-
a b c
lenlerin kümesi B olsun.
d
a + b + c = 9 bb_
bb 4 + d = 14 ⇒ d = 10
b
a + c + d = 14 b` a + b + c + d = 9 + 10 = 19 olur.
1. Cbbb 2. B 3. C 4. A 5. C 6. C 7. A
a+c = 4 b
a
70
Kümeler KARMA TEST
1. 2 . s( A ∩ B ' ) = 3 . s( A' ∩ B ) = 6 . s( A ∩ B ) 4. A x B = { ( a, 1 ), (b , 1 ), ( a, 2 ), (b , 2 ), (a , 3 ), ( b, 3 ) }
olmak üzere, A kümesinin alt küme sayısı 88 C = { x  x < 3, x ∈ N + }

dir. Buna göre, A ∪ B kümesinin eleman sayısı kümeleri veriliyor. Buna göre, aşağıdakilerden han-
kaçtır? gisi ya da hangileri doğrudur?
s ( 30
A ∩ B' )B)
= 3k, I. s ( A ) = 2 dir.
A) 32 s ( A'C) B ) = 2k,
∩ 34 D)s36
( A ∩ B ) E)
= k40
88 = 224 ⇒ s ( A ) = 24 II. s ( A x B x C ) = 12 dir.
s ( A ) = s ( A ∩ B' ) + s ( A ∩ B ) ⇒ 24 = 3k + k ⇒ k = 6 III. ( a, 3 ) ∈ ( A x C ) dir.
s ( A ∪ B ) = s ( A ∩ B' ) + s ( A' ∩ B ) + s ( A ∩ B ) IV. B x B kümesinin elemanlarını dışarda bırakma-
= 3k + 2k + k = 6k = 6 . 6 = 36 yan en küçük dairenin alanı 2π br2 dir.
2. A ve B kümeleri ile ilgili aşağıdakiler bilinmekte- V. s ( A x A ) + s ( B x C ) = 18 dir.

dir. A) Yalnız II B) I, III ve IV C) IV ve V
• A kümesi ardışık 5 tek doğal sayıdan oluşmakta- D) I, II ve IV E) II, III ve V
A = { a, b } B = { 1, 2, 3 } C = { 1, 2 }
dır.
s ( A )= 2, s ( A x B x C ) = s ( A ) . s ( B ) . s ( C ) = 2 . 3 . 2 = 12
• B kümesi ardışık 5 çift doğal sayıdan oluşmak-
A x C = { ( a, 1 ), ( a, 2 ), ( b, 1 ), ( b, 2 ) }
tadır.
( a, 3) ∉ A X C
• A kümesinin elemanlarının aritmetik ortalama- BxB
sı 7 ve B kümesinin elemanlarının aritmetik = {( 1, 1 ), ( 1, 2 ), ( 1, 3 ), ( 2, 1 ), ( 2, 2 ), ( 2, 3 ), ( 3, 1 ), ( 3, 2 ), ( 3, 3 )}
ortalaması 12 dir. y
3
Buna göre, A ∪ B kümesinde ardışık tam sayı 2 2
2
olan kaç eleman vardır? 1 2
r = 2 & Alan = r . 2 = 2r
x
1 2 3
A) 3 B) 4 C) 5 D) 6 E) 7
5. 40 kişilik bir sınıfta gözlüklü kız öğrencilerin sayısı,

A = { 3, 5, 7, 9, 11 } B = { 8, 10, 12, 14, 16 }
gözlüksüz erkek öğrencilerin sayısının 2 katıdır.
A ∪ B = { 3, 5, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 14, 16 }
1444442444443 Gözlüksüz öğrencilerin sayısı, erkek öğrencilerin
Ardışık tam sayı olan
sayısından 2 fazla ve gözlüklü erkek öğrencilerin
eleman sayısı 6 tane
sayısı 4 olduğuna göre, sınıftaki kız öğrenci sayısı
kaçtır?
3. A A) 26 B) 24 C) 22
2x + 4D)
+ 20 E) 18
6 + x = 40
G.lü G.süz
B Yandaki şekilde veri- 3x = 30
Kız 2x 6
len taralı bölge aşa- x = 10
Erkek 4 x
ğıdakilerden hangisi
C ya da hangileriyle Kız öğrenci sayısı: 2x + 6 = 2 . 10 + 6 = 26
ifade edilebilir?
I. ( B ∩ C ) – A 6. Gözlük ve şapka aksesuarlarından yalnız birini

kullanan 91 kişilik bir topluluktaki şapkalı kızların
II. ( C ∩ A ) – B
sayısı, gözlüklü erkeklerin sayısının 4 katı ve kızla-
III. C – ( A ∩ B )
rın sayısı erkeklerin sayısından 15 fazladır. Bu top-
IV. B – ( A ∩ C ) luluktaki şapkalı erkek sayısı 28 olduğuna göre,
A) Yalnız I B) I, II ve III C) II ve III gözlüklü kızların sayısı kaçtır?
D) I ve III E) I, III ve IV A) 13 B) 14 C) 15 D) 16 E) 17
Gözlüklü Şapkalı
Taralı bölge: ( B ∩ C ) – A Kız 63 – 5x 4x

veya C – ( A ∩ B ) şeklinde ifade edilir. Erkek x 28
63 – 5x + 4x = x + 28 + 15 63 – 5x = 63 – 5 . 10
63 – x = x + 43 = 13 olur.
71 20 = 2x ⇒ x = 10
ÖĞRENİYORUM
KARMA TEST Kümeler
7. Sadece yeşil ve siyah gözlü öğrencilerin olduğu 10. İngilizce, Almanca ve Fransızca dillerinin en az bi-
bir sınıfta yeşil gözlü kızların sayısının 3 katı, siyah rinin konuşulduğu 40 kişilik bir sınıfta, Almanca
gözlü erkeklerin sayısının 2 katına eşit ve siyah konuşan herkes Fransızca da konuşabilmektedir.
gözlü kızların sayısı, yeşil gözlü erkeklerin sayısının Bu sınıfta her üç dili de konuşan öğrenci yoktur. İn-
2 katının 3 fazlasına eşittir. Yeşil gözlü öğrencile- gilizce ve Fransızca konuşanların sayısı, Almanca
rin sayısı 18, kız öğrencilerin sayısı 23 olduğuna ve Fransızca konuşanların sayısına eşittir. Sadece
göre, bu sınıfta kaç erkek öğrenci vardır? İngilizce konuşan öğrencilerin sayısı da sadece
Fransızca konuşan öğrencilerin sayısına eşit oldu-
A) 26 B) 22 C) 18 D) 10 E) 6
ğuna göre, İngilizce konuşan öğrenci sayısı kaçtır?
Yeşil G. Siyah G. 23 – x = 36 – 2x + 3
A) 5 B) 10 C) 15 D) 20 E) 25
Kız x 23 – x 23 – x = 39 – 2x
3x x = 16 F 2x + 2y = 40
Erkek 18 – x İ
2 A
x 2 ( x + y ) = 40
Erkek öğrenci sayısı: x y
y x + y = 20
3x 3 . 16
18 - x + 2 = 18 - 16 + 2 = 2 + 24 = 26
⇒ s ( İ ) = 20
8. Bir sınıftaki öğrencilerin % 50 si matematik der-

sinden ve % 70 i fizik dersinden başarılı olmuştur.
Her iki dersten de başarılı olanların sayısı, her iki
dersten başarısız olanların sayısının 3 katı olduğu-

11. x, y ve z gazetelerinden yalnızca birinin okundu-
na göre, sınıfın yüzde kaçı yalnız matematik der-
ğu bir mahallede, x veya y gazetesini okumayan-
sinden başarılı olmuştur?
ların sayısı 23, y veya z gazetesini okumayanla-
A) 10 B) 20 C)%50
30 – 3x
D)+40 E) 50
3x + %70 – 3x + x rın sayısı 17, x veya z gazetesini okumayanların
EM F
= %100 sayısı 20 olduğuna göre, bu mahallede gazete
%50–3x 3x %70–3x okuyan kaç kişi vardır?
2x = %20
x
x = %10 X 37
A) B)Y43 C) Z60 D) 83 E) 90
%50 – 3x = %50 – 3 . %10 a b c
= %50 – % 30 = %20
c = 23
a = 17
+ b = 20
a + b + c = 60
9. Bir okuldaki öğrenciler matematik, kimya ve fran-

sızca kurslarından en az birine gitmektedir. Bu
okuldaki öğrencilerden 210 u matematik, 180 i
fransızca, 170 i kimya, 65 i matematik ve kimya, 12. A, B ve C gazetelerinden en az birinin okunduğu
80 i matematik ve fransızca, 42 si fransızca ve 50 kişilik bir toplulukta, en az 2 gazete okuyan 42
kimya, 15 i de fransızca, kimya ve matematik kişi, en çok 2 gazete okuyan 37 kişi vardır.
kurslarına gitmektedir.
Buna
A göre, 3 Bgazete okuyanların sayısı, 1 gaze-
Buna göre, bu okulda kaç öğrenci vardır? y + k + m + t = 42
E x y z sayısından kaç fazladır?
te okuyanların
M K t x + y + z + k + m + n = 37
k m
A) 74780 50
B) 732
78 C) 388 D) 378 E) 358 A) 5 B) 8 + –1
C)/x10
+y + zD)+12 E)+15
k+t+m n = 50
15 n
65 27 C y + k + m = 42 + 37 – 50
73 y + k + m = 29 ⇒ t = 13
F
x+z+n=8 13 – 8 = 5 fazla
80 + 50 + 65 + 15 + 73 + 27 + 78 = 388
1. D 2. D 3. D 4. D 5. A 6. A 7. A 8. B 9. C 10. D 11. C 12. A
72
ÖĞRENİYORUM
KARMA TEST
Sıralı İkili Kartezyen Çarpım
a, b ∈ R olmak üzere, a ve b sayıları ile oluşturu- A ve B boş olmayan iki küme olmak üzere, birinci
lan ( a, b ) çiftine sıralı ikili denir. bileşeni A kümesinden, ikinci bileşeni B küme-
sinden alınarak oluşturulan tüm sıralı ikililerin kü-
( a, b ) sıralı ikilisinde a ya birinci bileşen, b ye ise
mesine A ile B nin kartezyen çarpımı denir. A x B
ikinci bileşen denir.
şeklinde gösterilir.
( a, b ) = ( x, y ) ⇔ a = x ve b = y dir.
A x B = { (x, y ) x ∈ A ve y ∈ B },
B x A = { (x, y ) x ∈ B ve y ∈ A } dır.
1. ( x + y, 8 ) = ( 6, 4x ) s ( A x B ) = s ( A ) . s ( B ) dir.
olduğuna göre, x . y çarpımı kaçtır? A ≠ B ise A x B ≠ B x A dır.
A x B ≠ B x A iken s ( A x B ) = s ( B x A ) dır.
4x = 8
⇒x=2
x+y=6
1. A = { x : – 1 < x < 3, x ∈ Z }
⇒y=4
B = { x : 1204 sayısının rakamları }
x.y = 2.4 = 8
C = { x : x ≤ 2, x ∈ N + }
olduğuna göre, ( A ∪ C ) x B kümesinin eleman
sayısı kaçtır?
A = { 0, 1, 2 } A ∪ C = { 0, 1, 2 }
B = { 1, 2, 0, 4 } s(A ∪ C) = 3
C = { 2, 1 } ( ( A ∪ C ) x B) = 3 . 4
2. a b
( 3 , ( a + 2 ) ) = ( 9, 16 ) = 12
olduğuna göre, 3b – a ifadesinin değeri kaçtır?
3a = 9 ⇒ a = 2 b_b
bb
bb
( a + 2 )b = 16 ⇒ ( 4 )b = 42 `b 3b – a = 4 2. A x B = { ( a, 1 ), ( a, 2 ), ( b, 1 ), ( b, 2 ), ( c, 1 ), ( c, 2 ) }
bb
⇒ b=2 bb
b
a C x D = {(– 1, 3), (– 1, 4), (– 1, 5), (0, 3), (0, 4), (0, 5)}
olduğuna göre, s ( B x C ) kaçtır?
B = { 1, 2 }
C = { – 1, 0 }
s(B x C) = 2.2
=4
3. ( x 2 – y 2 , 3 ) = (18, x – y )
3. s ( A x B ) = 18 ve s ( A x C ) = 24
olduğuna göre, x . y çarpımı kaçtır?
olduğuna göre, s ( B x C ) en az kaçtır?
x2 – y2 = 18, x–y=3
⇒ ( x – y ) . ( x + y ) = 18 s ^ A h . s ^Bh 18 s ^Bh 3
s ^ A h . s ^Ch 24 s ^Ch 4
= & =
⇒ x+y=6
x–y=3
s ( B ) = 3k
x + y = 627 9 3
____________ s ( C ) = 4k
1. 8 2. 4 3. = . 1. 12 2. 4 3. 12
9 4 3 2 2
x= , y= x.y s ( B x C ) = 12k2
2 2 27
=
4 73
= 12 ( k = 1 )
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ
Kartezyen Çarpım Kartezyen Çarpımın Grafiği
Ax∅=∅xA=∅ A × B kümesini oluşturan sıralı ikililerin birinci bile-

A x ( B x C )= ( A x B ) x C = A x B x C (Birleşme özelliği) şenleri x ekseni üzerinde, ikinci bileşenleri ise y ek-
seni üzerinde bulunur. x ve y eksenlerindeki bileşen-
A x (B∪ C) = (A x B) ∪ (A x C) (Dağılma özelliği)
lere sırasıyla düşey ve yatay kesikli doğrular çizilip
(A ∪ B) x C = (A x C) ∪ (Bx C) (Dağılma özelliği)
kesiştiği noktalar işaretlenir. Bu şekilde elde edilen
A x (B ∩ C) = (A x B) ∩ (A x C) (Dağılma özelliği) noktaların oluşturduğu grafik A × B nin grafiğidir.
(A ∩ B) x C = (A x C) ∩ (B x C) (Dağılma özelliği)
1. A = { x : x < 6, x çift doğal sayı }

1. A = { 1, 3, 5, 7 }
B = { x : – 1 ≤ x < 2, x ∈ Z }
B = { a, e, o }
olduğuna göre, A x B kümesinin grafiğini çiziniz.
C = { a, ö, u, ü } y
A = { 0, 2, 4 }
olduğuna göre, ( A x B ) ∪ ( A x C ) kümesinin B = { – 1, 0, 1 }
1
eleman sayısı kaçtır?
x
O 2 4
(A x B) ∪ (A x C) = A x (B ∪ C) –1
d e r e c e yYaa yy ıı nn ll aa rr ıı
A = { 1, 3, 5, 7 } ⇒ s ( A ) = 4
B ∪ C = { a, e, o, ö, u, ü } ⇒ s ( B ∪ C ) = 6 2. A = { – 1, 0, 1, 2, 3 }
s ( A x ( B ∪ C ) ) = 4 . 6 = 24 B = { 2, 3, 4, 5 }
olduğuna göre, B x A kümesinin elemanlarını

kapsayan en küçük çemberin çapı kaç birimdir?
D
y
5
4
R=5
3
2 3
1
x
O 2 3 4 5
–1
2. A, B ve C aynı evrensel kümenin alt kümeleridir.
s ( A ) = 3, s ( B ) = 5 ve s ( C ) = 7 3. y
olduğuna göre, ( B x A ) ∪ ( B x C ) kümesinin ele- 2
man sayısı en az kaçtır? 1
x
C
O 2 3 4
s(B x (A ∪ C)) = 5.7
A 4 –1
= 35 3
Yukarıdaki şekilde B x A nın grafiği verilmiştir.

Buna göre, B kümesindeki elemanların toplamı,
A kümesindeki elemanların toplamından kaç faz-
ladır?
B → 2 + 3 + 4 = 9 1. y 2.y 52 3. 7
1
A → –1 + 1 + 2 = 2 O
x
–1 O 3
x
2 4
1. 24 2. 35 9–2=7 –1
–2
74
ÖĞRENİYORUM
ÇALIŞMA TESTİ
Sıralı İkili, Kartezyen Çarpımı
1 5.
1. (53x + 1 , 2y) = c , 3x m A = { – 3, 2, 3, 5 } ve B = { – 7, – 1, 0, 8 }
125
olmak üzere, A x B kümesinin elemanlarından bir-
olduğuna göre, x + y toplamı kaçtır?
birine en uzak olan ikililer arasındaki uzaklık kaç
4 10 birimdir?
A) – 2 B) – C) – D) 8 E) 13
3 3
B
A) 10 B) 17 C) 820 8 br D) 25 E) 28
1
3x + 1 4
5 = 125 & 5 3x + 1 = 5 –3 & 3x + 1 = - 3 & x = - 3
A
2y = 3x & 2y = 3 . b 3 l & y = - 2
-4 0
–3 2 5
15 br
17 br
-4 - 10 –1
x+y = 3 -2 = 3
–7
2. A = { x  – 1 ≤ x < 3, x ∈ Z } ve B = { 1, 2 } küme- 6. A = { x  – 2 ≤ x < 3, x ∈ Z }

leri veriliyor. Buna göre, aşağıdakilerden hangileri
doğrudur? B = { x  – 1 ≤ x ≤ 2, x ∈ Z }
olduğuna göre, A x B kümesini kapsayan en kü-
I. s ( A x A ) = 16 dır.
çük çemberin çapı kaç birimdir?
II. ( A x B ) ∩ ( B x A ) kümesinin eleman sayısı 4
tür. A) 1 B) 2 C) 3 y D) 4 E) 5
III. B x B kümesinin elemanlarının sadece 2 tane- 4 br
2
sinde elemanlar çarpımı çifttir.
1 br
3 br 5
A)
A Yalnız
= { – 1, I0, 1, 2 } ⇒B)sYalnız
( A ) = 4II C) Yalnız III x
–2 –1 O 1 2
s ( A x A ) D)
= sI( ve
A ) .IIs ( A ) = 4 . 4 = E)
16I ve III 2r = 5 br
–1
A x B = { ( –1, 1 ), ( –1, 2 ), ( 0, 1 ), ( 0, 2 ), ( 1, 1 ), ( 1, 2 ), ( 2, 1 ), ( 2, 2 ) }
B x A = { ( 1, –1 ), ( 2, –1 ), ( 1, 0 ), ( 2, 0 ), ( 1, 1 ), ( 2, 1 ), ( 1, 2 ), ( 2, 2 ) }
s((A x B) ∩ (B x A)) = 4
B x B = { ( 1, 1 ), ( 1, 2 ), ( 2, 1 ), ( 2, 2 ) } 7. Aşağıdaki şekilde A x B nin grafiği verilmiştir.
üç tanesinde çifttir. y
1 2 3
x
O
3. A = { x : 3 ≤ x < 6, x ∈ N } –1
B = { y : 1 ≤ y2 < 7, y ∈ Z } –2
olmak üzere, aşağıdakilerden hangisi A x B kü-
–3
mesinin elemanı olamaz?
–4
A (=3,{ 3,
A) – 14,) 5 } B =B)
{ –(1,
4,–12,) 1, 2 } C) ( 5, 0 )
A x B = { D)
( 3, (–4,2 ),– 2
( 3,–1
) ), ( 3, 1 ),E)( 3,( 5,2 ),2 () 4, – 1 ),
( 4, – 2 ), ( 4, 1 ), ( 4, 2 ), ( 5, – 1 ), ( 5, – 2 ), ( 5, 1 ), ( 5, 2 ) } Buna göre,
( 5, 0 ) eleman olamaz. I. s ( B ) = 4
II. A x A nın eleman sayısı 9 dur.
III. B x A nın grafiği ile A x B nin grafiği x ekse-
4. A = { –2, 1 } ve B = { –2, 3 } nine göre simetriktir.
ifadelerinden hangileri doğrudur?
olmak üzere, A x B kümesinin elemanlarını köşe
kabul eden dörtgenin alanı kaç birim karedir?
A) Yalnız I B)y Yalnız III A =C){ 1,I 2,
ve3 }II
A) 5 BB 8 C) 10 D) 12 E) 15 D) II ve 3III E) BI, =II { ve
–4, III
–3, –2, ,–1 }
3 2 s(B) = 4
14444244443
5 A Alan = 5 . 3 = 15 br2 1 s(A x A) = s(A).s(A)

–2 1
x = 3.3 = 9
–2
144424443
1. C 2. D 3. C 4. E 5. B –46. –3 7. C–1
E –2
3 Simetrik değil.
75
FEN LİSESİ
Bağıntı Bağıntı
1. A = { – 4, – 3, – 2, – 1, 0 }
A ≠ ∅ ve B ≠ ∅ olmak üzere, A x B nin herhangi
bir alt kümesine A dan B ye bir bağıntı denir. Ba- kümesi veriliyor. b = { ( x, y ) | x ≤ y, x, y ∈ A } ba-
ğıntılar genellikle b ile gösterilir. ğıntısının eleman sayısı kaçtır?
β = { ( a, b ) : ( a, b ) ∈ A x B }
A x A nın herhangi bir alt kümesine A da bir bağıntı x = –4 y→5
denir. x = –3 y→4
A dan B ye bağıntı sayısı, A x B nin alt küme sa- x = – 2 y → 3 5 + 4 + 3 + 2 + 1 = 15

yısına eşittir. x = –1 y→2
s(A x B) s(A).s(B)
2 =2 x=0 y→1
1. A = { a, b, c } ve B = { c, d } 2. b = { ( x, y ) | 3x + ay = 10, x, y ∈ Z }
bağıntısının bir elemanı ( 2, – 1 ) olduğuna göre, a
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi B den A
kaçtır?
ya bir bağıntıdır?
A) β1 = { ( a, c ) } x = 2 , y = –1
3x + ay = 10
B) β2 = { ( c, c ), ( a, d ) }
⇒ 6 – a = 10
C) β3 = { ( d, a ), ( c, b ) } ⇒ a = –4
D) β4 = { ( c, c ), ( d, d ) }
E) β5 = { ( b, c ) }
B x A = { ( c, a ) ( c, b ) ( c, c ) ( d, a ) ( d, b ) ( d, c ) }
3. b1 = { ( x, y ) : y = x + a, x, y ∈ R }
β3 = { ( d, a ) , ( c, b ) }
b2 = { ( x, y ) : x = 3y + b, x, y ∈ R }
bağıntıları için b1 ∩ b2 = { ( – 2, 3 ) } olduğuna göre,

a + b toplamı kaçtır?
x = –2 , y = 3
β1 β2
3 = –2 + a –2 = 9 + b
⇒a=5 ⇒ b = – 11
2. A = { x | – 4 < x ≤ 4, x ∈ N } a + b = 5 – 11
= –6
B = { x | | x | ≤ 3, x ∈ Z }
olduğuna göre, A dan B ye tanımlı bağıntı sayısı

kaçtır?
4. A = { 1, 2, 3, 4, 5 } ve B = { 1, 3, 5 }
A = { 0, 1, 2, 3, 4 } , s ( A ) = 5
B = { – 3, – 2, – 1, 0, 1, 2, 3 } , s ( B ) = 7
Buna göre, A dan B ye tanımlanan bağıntılardan
25 . 7 = 235
kaçında ( 1, 3 ) elemanı varken ( 3, 5 ) elemanı yok-
tur?
( 1, 3 ) elemanının olduğu ( 3, 5 ) elemanının olma-
dığı bağıntı sayısı 25.3 – 2 = 213
1. C 2. 2 35 1. 15 2. – 4 3. – 6 4. 2 13
76
FEN LİSESİ
Ters Bağıntı Bağıntının Grafik ile Gösterimi
1. β Yanda A = { a, b, c } kümesi
A dan B ye tanımlı b = { ( x, y ) | x ∈ A ve y ∈ B } a
üzerinde tanımlı β bağıntısının
bağıntısının tersi B den A ya tanımlı
b c şeması verilmiştir.
b– 1 = { ( y, x ) | ( x, y ) ∈ b } bağıntısıdır.
( x, y ) ∈ b ⇔ ( y, x ) ∈ b– 1 ve
b ⊆ A x B ⇔ b– 1 ⊆ B x A dır. Buna göre, b bağıntısını liste yöntemiyle gösteri-

niz.
b = { ( a, b ) ( b, a ) ( c, c ) ( c, b ) ( c, a ) }
1. b = { ( x, y ) : ( a + 1 )x – 3y = 6, x, y ∈ Z }
bağıntısı tanımlanıyor.
( 2, – 3 ) ∈ b– 1 olduğuna göre, a kaçtır?
x = – 3, y = 2
(a + 1).(–3) – 3.2 = 6
⇒ a = –5
2. b = { ( x, y ) | 2x + 3y = 30, x, y ∈ N } 2. β Yandaki şekilde b bağıntısı

1
Venn şeması ile gösterilmiştir.
olduğuna göre, b ∩ b– 1 kümesini bulunuz. 2 3
2x + 3y = 30 b ∩ b– 1 = { ( 6, 6 ) }
0 10
3 8 Buna göre, b bağıntısının grafiğini çiziniz.
6 6
9 4 y
12 2 3
15 0 b = { ( 1, 1 ) , ( 1, 2 ) , ( 2, 3 ), ( 3, 1 ) }
2
1
x
O 1 2 3
3. A = { 1, 2, 3, 4, 5 } olmak üzere, A da tanımlı
b = { ( x, 2 ), ( 1, 3 ), ( 2, 4 ), ( 2, 5 ), ( 4, y ), ( 3, 1 ) }
bağıntısı için b = b– 1 olduğuna göre, x . y çarpımı

kaçtır?
( x, 2 ) ( 1, 3 ) ( 2, 4 ) ( 2, 5 ) ( 4, y ) ( 3, 1 ) 1. b = { ( a, b ), ( b, a ), ( c, a ), ( c, b ), ( c, c ) }
↓ ↓ ↓ ↓ ↓ ↓ 2. y
( 5, 2 ) ( 1, 3 ) ( y, 4 ) ( 2, x ) ( 4, 2 ) ( 3, 1 ) 3
⇒ x = 5, y = 2 2
1
x . y = 10
x
O 1 2 3
1. – 5 2. { ( 6, 6 ) } 3. 10
77
FEN LİSESİ Bağıntı – Çalışma Testi
1. A = { 1, 2, 3 } ve B = { 0 ,3, 5 } 5. A kümesinden B kümesine tanımlanabilen ba-

olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi A dan B ğıntı sayısı 43 olduğuna göre, A ∪ B kümesi
ye tanımlı bir bağıntı değildir? en çok kaç elemanlıdır?
A) { ( 2, 0 ) } A) 4 B) 5 C) 7 D) 10
2s ( A x B ) = 43 = 26 ⇒ s ( A x B ) = 6
E) 13
B) { ( 1, 3 ), ( 3, 5 ) } ⇒ s ( A ) . s ( B ) = 6 ( A ve B ayrık düşünmeliyiz. )
C) { ( 1, 0 ), ( 1, 3 ), ( 1, 5 ) } 1 6
2 3 s(A ∪ B) = s(A) + s(B)
D) { ( 1, 5 ), ( 3, 0 ), ( 3, 2 ) } = 1 + 6 = 7 (en çok)
3 2
E) { ( 2, 3 ), ( 3, 3 ), ( 2, 0 ) } 6 1
D seçeneğindeki ifadenin bağıntı olması için
{ ( 1,5 ), ( 3, 0 ), ( 2, 3 ) } olmalıdır.
6. A = { – 3, – 2, 0, 1, 2, 3, 4, 6, 8 }
2. A = {x : x ≤ 2 , x ∈ N}
kümesinde tanımlı β = { ( x, y ) | xy = 64 x, y ∈ A }
B = { x : x ∈ [ – 1, 4 ) , x ∈ Z }
bağıntısının eleman sayısı kaçtır?
olduğuna göre, B den A ya tanımlı bağıntı sayısı
kaçtır? xy 3= 64 ⇒
A) B) 4x = – 2,C) 5y = 6 D) 6 E) 7
144424443
x = 2, y=6
4 tane
A) 28 B) 210 C) 212 D) 215 E) 218 x = 4, y=3
x = 8, y=2
A = { 0, 1, 2 } B = { –1, 0, 1, 2, 3 }
s ( B x A ) = s ( B ) . s ( A ) = 5 . 3 = 15
B den A ya tanımlı bağıntı sayısı: 215
3. A = { a, b, c, d }
B = { b ,c, e, f } 7. Pozitif gerçel sayılar kümesi üzerinde her x, y için
C = { a ,c, d, f, g } 3x + 2y
β( x, y ) = bağıntısı tanımlanmıştır.
y
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi A dan
B ∩ C ye tanımlı bir bağıntıdır? β( 4, 2 ) = β( a, 6 ) olduğuna göre, a kaçtır?
A) { ( a, b ), ( c, c ) } A) 16 B) 14 C) 12 D) 10 E) 8
B) { ( b, c ), ( b, f ), ( b, g ) } 3. 4 + 2. 2 3a + 2 . 6 12 + 4 3a + 12
2 = 6 = 2 = 6
C) { ( c, c ), ( a, f ), ( b, c ) }
3a + 12
&8= 6 & 3a + 12 = 48
D) { ( d, a ), ( d, c ) }
& a = 12
E) { ( b, d ), ( c, f ), ( d, c ) }
B ∩ C = { c, f }
A x ( B ∩ C ) = { ( a, c ), ( a, f ), ( b, c ), ( b, f ), ( c, c ), ( c, f ),
( d, c ), ( d, f ) } 8. β1 = { ( x, y ) | 4x – y = 11 , x, y ∈ Z }
{ ( c, c ), (a, f ), ( b, c ) } ⊂ A x ( B ∩ C ) olduğu için β2 = { ( x, y ) | 2x + 3y = 9 , x, y ∈ Z }
bağıntıdır.
olduğuna göre, β1 ∩ β2 aşağıdakilerden hangisi-
4. β = { ( a, b ) | a + 4b = 23 ve a, b ∈ N } dir?
olduğuna göre, s ( β ) nin değeri kaçtır?
A) {( 2, – 3 )} B) {( 1, – 7 )} C) {( 6, – 1 )}
aA)+44b = 23B) 5 C) 6 D) 7 E) 8 D) {( 3, 1 )} E) {( 5, 9 )}
3/4x – y = 11 ⇒ 12x – 3y = 33
↓ ↓
3 5 2x + 3y = 9 ⇒ + 2x + 3y = 9
1444442444443
7 4 14x = 42 ⇒ x = 3
11 3
6 tane y=1
15 2
b1 ∩ b2 = { ( 3,1 ) }
19 1
23 0 78
Bağıntı – Çalışma Testi FEN LİSESİ
9. A = { – 1, 0, 1, 2 } kümesinde tanımlı 13. β Yanda şeması verilen

β = { ( x, y ) : x – y = 1, x ve y ∈ A } 1 β bağıntısının grafiği
aşağıdakilerden hangisi-
bağıntısı veriliyor.
2 3 dir?
Buna göre, β– 1 bağıntısı aşağıdakilerden hangi-
sidir?
A) { ( – 1, 0 ), ( 0, 1), ( 1, 2 ) }
A) y B) y
B) { ( 0, – 1), ( 1, 0 ), ( 2, 1) }
3 3
C) { (2, 1), ( 1, 0 ) } 2 2
D) { ( – 1, 1), ( 0, 2 ), ( 1, – 1) } 1 1
x x
E) { ( 0, 1), ( 2, 1), ( – 1, 0 ) } 0 1 2 3 0 1 2 3
x–y=1 ⇒ y=x–1 ⇒ x=2 ⇒ y=1∈A C) y D) y

x = –1 ⇒ y = –2 ∉ A b = { ( 0, –1 ), ( 1, 0 ), ( 2, 1 ) } 3 3
x = 0 ⇒ y = –1 ∈ A b–1 = { ( – 1, 0 ), ( 0, 1 ), ( ( 1, 2 ) } 2 2
x=1 ⇒ y=0∈A 1 1
x x
0 1 2 3 0 1 2 3
10. β = { ( x, y ) : 3x + 2y = 18, ( x, y ) ∈ N x N } E) y
3
olduğuna göre, aşağıdakilerden hangisi β–1 ba-
2
ğıntısının bir elemanı değildir?

1
3x
A) +( 0,2y6=) 18 B) ( 9, 0 ) C) ( 3, 4 ) 0 1 2 3
x
6 0 b = { ( 0, 9 ), ( 2, 6 ), ( 4, 3 ), ( 6, 0 ) }
D) ( 6, 2 ) E) ( 2, 4 )
4 3 b–1 = { ( 9, 0 ), ( 6, 2 ), ( 3, 4 ), ( 0, 6 ) } b = { ( 1, 2 ), ( 1, 3 ), ( 2, 2 ), ( 2, 3 ), ( 3, 2 ) }
2 6 ( 2, 4 ) elemanı değildir. y
3
0 9
2
1
O 1 2 3 x
11. β = { ( x, y ) : ( k – 3 ) x + 2y = 11, ( x, y ) ∈ R2 }
14. y
bağıntısı için ( 3, –1 ) ∈ β–1 olduğuna göre, k 3
kaçtır?
2
–1
(A)
3, ––31 ) ∈ bB) ⇒ ( –1,
–2 C)3–1
) ∈ b D) 2 E) 3
x = –1, y = 3 ⇒ ( k – 3 ) . ( – 1 ) + 2 . 3 = 11 –1
x
0 1 2 3
⇒ – k + 3 + 6 = 11 ⇒ k = – 2
–1
Yukarıdaki grafik β bağıntısına aittir.

Buna göre, β–1 aşağıdakilerden hangisidir?
12. β = { ( x, y ) : 4x + y = 25, x, y ∈ N }
A) { ( –1, –1), ( 3,1), ( 3, 2 ), ( 2, 3 ) }
olduğuna göre, β ∩ β–1 kümesi aşağıdakilerden
hangisidir? B) { ( –1, –1), (1, 3), ( 2, 3 ), ( 3, 2 ) }
C) { ( –1, 1), ( 2, 2 ), ( 3, 2 ) }
4x
A) +{ ( y2,=17
25) } B) { ( 4, 9 ) } C) { ( 1, 6 ) }
6 1 D) { ( 1, –1), ( – 1, – 1 ), ( 2, 3 ), ( 2, 2 ) }
D)b{=( 5,
{ ( 5
6,) }1 ), ( 5, 5 ),E)
( 4,{ (93,), 13
( 3,)}13 ), ( 2, 17 ),
5 5 E) { ( – 1, – 1 ), (1, 3 ), ( 2, 3 ), ( 3, 3)}
( 1, 21 ), ( 0, 25 ) }
4 9
b–1 = { ( 1, 6 ), ( 5, 5 ), ( 9, 4 ), ( 13,3 ), ( 17, 2 ),
3 131. D B = { ( –1, –1 ), ( 1, 3 ), ( 2, 3 ), ( 3, 2 ) }
2. D( 21, 3.1C 4. 0
), ( 25, C) } 5. C 6. B 7. C 8. D 9. A 10. E 11. B 12. D 13. B 14. A
2 17 B–1 = { ( –1, –1 ), ( 3, 1 ), ( 3, 2 ), ( 2, 3 ) }
b ∩ b–1 = { ( 5, 5 ) }
1 21 79
0 25
RALIYAS ÜLSÜ
1. Aşağıdaki Venn şemasında 3. A ve B rakamlardan oluşan boştan farklı birer

• 2 ile kalansız bölünebilen tam sayılar kümesi A, küme olmak üzere,
• 3 ile kalansız bölünebilen tam sayılar kümesi B, A ∩ B = A ∩ { 0, 2, 4, 6, 8 }

• 12 ile kalansız bölünebilen tam sayılar kümesi C
eşitliği sağlanıyorsa A kümesine B kümesinin
ile gösterilmektedir. ortakesişim kümesi denir.
A B
C
A kümesi,
B = { 0, 1, 2, 3, 4 }
kümesinin ortakesişim kümesi olduğuna göre, kaç

Buna göre,
farklı A kümesi vardır?
I. 18
II. 24 A) 3 B) 7 C) 15 D) 31 E) 63
III. 42
(2019 – AYT)
sayılarından hangileri boyalı bölge ile gösterilen
kümenin bir elemanıdır?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II
D) I ve III E) II ve III
(2019 – TYT)
4. Ayla ve Berk’in her birinin 11 tane rakamdan olu-

şan telefon numaralarındaki bazı rakamlar aşağı-
2. p, r ve t birbirinden farklı asal sayılar olmak üzere; daki gibi verilmiştir.
• p’nin tam sayı katları A kümesini, Ayla → 0 5 * * * * * 7 2 3 5
• r’nin tam sayı katları B kümesini, Berk → 0 5 * * * * * 9 4 15
• t’nin tam sayı katları C kümesini Elemanları, Ayla’nın telefon numarasındaki rakam-
lardan oluşan küme A; Berk’in telefon numarasın-
oluşturmaktadır.
daki rakamlardan oluşan küme B olmak üzere,
A B s(A) = 9
s(B) = 6
olduğu biliniyor.
A ∩ B = { 0, 1, 4, 5, 6 } olduğuna göre, A \ B kü-
mesindeki elemanların değerleri toplamı kaçtır?
C A) 18 B) 20 C) 21 D) 26 E) 27
220, 245, 330 ve 350 sayılarından ikisinin mavi (2020 – TYT)

renkli kümenin, diğer ikisinin ise sarı renkli küme-
nin elemanları olduğu bilinmektedir.
Buna göre, p + r + t toplamı kaçtır?
A) 10 B) 14 C) 15 D) 21 E) 23
(2019 – AYT)
80
ÜSLÜ SAYILAR
5. Üç kardeşin fotoğraflarının bulunduğu bir albüm- 7. Her elemanı bir pozitif tam sayı olan bir kümenin
de 100 fotoğraf vardır. Bu albümdeki her bir fo- eleman sayısı, bu kümenin en küçük elemanının
toğrafta ya üç kardeşten ikisi ya da üçü birlikte değerinden bir fazla ise bu kümeye geniş küme
bulunmaktadır. Bu fotoğraflarda, her bir kardeşin denir.
bulunduğu toplam fotoğraf sayısı birbirine eşit ve
A, B ve C geniş kümeler olmak üzere,
83’tür.
• A ∪ B ∪ C = {1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9}
Buna göre, bu albümde kardeşlerin üçünün birlik-
te bulunduğu fotoğraf sayısı kaçtır? • A ∩ B = {3}
A) 45 B) 47 C) 49 D) 53 E) 55 • 1∈A
(2020 – TYT) • 6∈B
olduğu biliniyor.
Buna göre, C kümesi aşağıdakilerden hangisidir?
A) {1, 2} B) {3, 4, 8, 9}
C) {3, 5, 7, 8} D) {4, 5, 6, 7, 8}
E) {4, 5, 7, 8, 9}
(2020 – AYT)
6. A, B ve C kümeleriyle ilgili
{(1, 2), (2, 3), (3, 4)} ⊆ A x B 8. Harflerden oluşan ve eleman sayıları 9 olan A ve B
kümelerinin elemanları kullanılarak
{(1, 2), (3, 4), (4, 2), (4, 4)} ⊆ A x C • asker,
• ressam,
olduğu biliniyor.
• akademisyen
Buna göre,
kelimelerinden ikisi A ∩ B kümesinin elemanla-
I. A ∩ B kümesi en az 3 elemanlıdır. rıyla, diğeri ise A ∪ B kümesinin elemanlarıyla
II. A ∩ C kümesi en az 3 elemanlıdır. yazılabilmektedir.
Buna göre, aşağıdakilerden hangisi A kümesinde-
III. B ∩ C kümesi en az 3 elemanlıdır.
ki harflerle kesinlikle yazılamaz?
ifadelerinden hangileri her zaman doğrudur?
A) şair B) hekim C) memur
D) sanatçı E) sekreter
D) I ve II E) I ve III
(2020 – AYT) (2021 – TYT)
81
RALIYAS ÜLSÜ
9. Doğum günü partisinde ikram edilecek soğuk ve 11. a bir tam sayı olmak üzere,
sıcak içecekler için bir organizasyon firması ile
B = {2, 4, 8, a}
anlaşan Seda, davetlilerin; %52’si ile %60’ı ara-
sındaki bir kısmın soğuk, %67’si ile %72’si arasın- kümesinin her bir elemanı 2 ile çarpılarak dört ele-
daki bir kısmın sıcak içecek alacağını ve en fazla manlı yeni bir küme elde ediliyor.
%4’ünün hiçbir içecek almayacağını tahmin ettiği-
ni belirterek firmaya gerekli hazırlıkları yapmalarını Bu iki kümenin kesişim kümesi 3 elemanlı olduğu-
söyler. na göre, a’nın alabileceği değerler toplamı kaçtır?
Seda’nın tahminine göre, hem soğuk bir içecek A) 12 B) 15 C) 17 D) 20 E) 21

hem de sıcak bir içecek alacak olan davetlilerin
(2022 – TYT)
sayısının toplam davetli sayısına oranı hangi iki
yüzdelik değer arasındadır?
A) % 15 – % 24 B) % 16 – % 33
C) % 19 – % 36 D) % 22 – % 30
E) % 24 – % 29
(2021 – TYT)
12. A, B ve C kümeleri için s ( A ) = 3 ve s ( B ) = 3 ol-

mak üzere, dik koordinat düzleminde ( A , B ) # C
kartezyen kümesinin grafiği şekilde gösterilmiştir.
10. a ve b birer rakam olmak üzere, C
A = { 5, 6, 7, 8, 9 } 5
B = { 1, 4, 5, 7 } 4
C = { a, b } 3
kümeleri veriliyor. 2
(A ∪ C) × (B ∪ C) 1
(A , B)
kartezyen çarpımının eleman sayısı 28 olduğuna O 1 2 3 4 5

göre, a + b toplamı kaçtır?
Buna göre, C # ( A + B ) kartezyen kümesinin ele-
A) 5 B) 6 C) 8 D) 9 E) 11 man sayısı kaçtır?
(2021 – AYT)
A) 4 B) 6 C) 8 D) 10 E) 12
(2022 – AYT)
1. D 2. E 3. E 4. B 5. C 6. A 7. E 8. D 9. C 10. A 11. C 12. C
82

Mantık Ve Kümeler

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Mantık Ve Kümeler

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

KAZANIM M

ERKEZLİ SORU KiTAPÇIĞ

Anadolu Lisesi Programı + Fen Lisesi Kazanımları

Sadece Fen Lisesi müfredatında bulunan kazanımlar sayfalarda ayrıca belirtilmiştir.

Tel: (0 312) 229 02 81

NİCELEYİCİLER VE AÇIK ÖNERME .................................................................................................................21

İSPAT YÖNTEMLERİ .........................................................................................................................................22

KÜMELERDE İŞLEMLER ..................................................................................................................................43

KÜME PROBLEMLERİ ......................................................................................................................................61

SIRALI İKİLİ VE KARTEZYEN ÇARPIM ............................................................................................................73

SAYI KÜMELERİ, BÖLME-BÖLÜNEBİLME, EBOB – EKOK

Önermenin Tanımı ve Gösterimi Doğruluk Tablosu Gösterimi ve Denk Önermeler

III. " Dünya'da üç ana renk vardır. "

2. p, q, r önermelerinden p ve q birbirine denktir.

Bir önermenin hükmünün değiştirilmesi ile elde edi-

( kendisidir )' / kendisi değildir.

II. " Sana ihtiyacım var. " A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 E) 6

Yanlış veya doğru hüküm bildiren ifadelere önerme

A) “Kare olmayan çokgenlerin köşegenleri arasın-

I. " ( – 4 )2 = 16 dır. " D) “Karelerin köşegenleri arasındaki açı 90º değil-

Ve ( / ) Bağlacının Tanımı Veya ( 0 ) Bağlacının Tanımı

2. p' 0 ( q 0 s' ) / 0 olduğuna göre, aşağıdaki bileşik

1. Cevap Sayfa 30 da 2. I, II ve III 1. Cevap Sayfa 30 da 2. I, II ve III

p / p / p ( ve bağlacının tek kuvvet özelliği )

( p 0 q ) 0 r / p 0 ( q 0 r ) ( veya bağlacının birleşme

olduğuna göre, aşağıda verilen bileşik önermeler-

olduğuna göre, aşağıdaki denkliklerden hangisi

olduğuna göre, ¨ ve Δ yerine aşağıdakilerden 3. p önermesi yanlış, q 0 r bileşik önermesi doğru

Ve – Veya Bağlaçlarının Birbiri Üzerine Dağılma Ve ( / ) - Veya ( 0 ) Bağlaçlarının Özellikleri

0 bağlacının / bağlacı üzerine dağılma özelliği : p / q' / 1 ( 1 / 1 / 1 )

p 0 q' / 0 ise p / 0, q' / 0 ve q / 1 dir.

r : “Bir kenarı a birim olan küpün yanal alanı 6a2 bi-

Elektrik Devrelerinin Mantık Sembolleri q r

Aşağıdaki elektrik devrelerinde görüldüğü gibi p / ((q / r) 0 s) / 1 / ( ( 1 / 1) 0 0)

anahtar açık ise devreden akım geçmez ve anahtara / 1 / (1 0 0)

önermeyi mantık sembolleriyle yazınız. p ve q

Ömer: p: “En iyi ben değilim.” r

Serhat: q: “En iyi Tarık’tır.”

Bu durumla ilgili oluşturulan A) I ve II B) I ve III C) II ve III

p 0 q 0 r / 1 ve p / q / r / 0 II. p / q / 1 ise p / q / 1 olmalıdır. İki kapı da açık

7. [ p' / ( p 0 q ) ] 0 p 10. p' q

[ p' / ( p 0 q ) ] 0 p ≡ [ ( p' / p) 0 ( p' / q ) ] 0 p

Yukarıda verilen elektrik devresine uygun bileşik

önermeleri için aşağıdakilerden hangileri doğrudur? p q s t

D) I, II ve III E) II, III ve IV II. s / t / 1

I. p' 0 q ≡ 1' 0 0 ≡ 0 0 0 ≡ 0 ( Doğru ) IV. q / s / 1

Ya da ( Q ) Bağlacının Tanımı De Morgan Kuralları

Ya da bağlacı ile bağlanmış önermelerin oluştur- ( p 0 q )' / p' / q'

p q pQq 1. ( p' 0 q )' 0 q

2. q Q ( p Q q' ) bileşik önermesinin en sade hâlini

3. p / 1 ve p Q q / 1 olduğuna göre, 3. [ ( p' 0 q ) / ( q' 0 p ) ]' 0 ( p' 0 q )

p' ⇒ q': "3 pozitif ise asal sayı değildir. "

( p 0 q )' ⇒ ( p & 0 ) / ( p 0 q ) 0 p'

bir şey denilemez. ( p ⇔ q )' / p Q q

2. Ön yüzlerinde asal rakamların yazılı olduğu kartla-

1. [ ( p Q p' ) / ( q Q q ) ] 0 p 4. p 0 ( p 0 q' )'

A) 0 B) 1 C) p D) p' E) q A) p B) p' C) p / q' D) p' / q' E) p' 0 q'

[ ( p Q p' ) / ( q Q q ) ] 0 p [ p 0 ( p 0 q' )' ]' ≡ [ p' / ( p 0 q' ) ]

bileşik önermesinin en sade hâli aşağıdakilerden

( p'p'/ q' ) /B)r ≡q'1 ⇒ p'C)≡ r1 ve q'D)≡ 01 ve r E)

3. ( q 0 p )' 0 ( p 0 q' )' 7. p ⇒ q' bileşik önermesi bir gerektirme olduğuna

A) 0 B) 1 C) p D) p' E) p 0 q' A) p' / q B) p 0 q C) p 0 q'

C) “Bugün pazar ise yarın çarşambadır.” A) p B) q C) r D) 1 E) 0

D) “Yarın pazar ise bugün çarşamba değildir.” ( p / q ) ⇒ ( r' 0 t ) ≡ 0 ⇒ p / q ≡ 1 ve r' 0 t ≡ 0

r : “Bir kenarı a birim olan küpün yanal alanı 6a2 bi-

p 0 q 0 r / 1 ve p / q / r / 0 II. p / q / 1 ise p / q / 1 olmalıdır. İki kapı da açık

x ∈ R , x2 + 1 < 7 & Her x ∈ R için

q : İkinci yol ayrımında çiçekçi (Ç)’nin olduğu